Web viewstroom van hervormingen en vernieuwingen → vakinhoudelijke niveau van de opleidingen...

Nieuw Nederlands 4e editie – 5/6 vwo Antwoorden

Hoofdstuk 3 – Oefenen met teksten

Opdracht 1 (De spiegel van onze cultuur in het onderwijs)A1 (de matige kwaliteit van ) het onderwijs in Nederland2 alinea 1 en 23 alinea 10B4 (iemand) in het gareel krijgen (al.2) – hier: iemand weer een tot de (maatschappelijke) orde brengen(is) verschaald (al.3) – heeft aan kracht verlorenuitdijen (al.3) – groter van omvang, dikte, volume worden; zwellenconfereerde (al.5) – vergaderdeverbolgen (al.6) – boos; kwaadmemoriseren (al.7) – uit je hoofd leren; van buiten lerensouplesse (al.7) – flexibiliteit; buigzaamheid C5 stroom van hervormingen en vernieuwingen → vakinhoudelijke niveau van de opleidingen verschaalt, is onderhevig aan inflatie → bedrijfsleven, hogescholen en universiteiten klagen over het gebrek aan opleiding en discipline van de schoolverlaters → er ontstaat economische schade6 (1) De vernieuwingen zijn gebaseerd op foutieve gedachte dat de individuele leerling zelf in staat is om zijn eigen unieke talenten tot ontplooiing te brengen. (2) Het quasi-marktdenken, waarin de leerling als een consument van het onderwijs wordt beschouwd, werkt niet in het onderwijs. (3) Er is een enorme ‘bureaucratische schil’ om het onderwijs heen ontstaan, waar het meeste geld naartoe gaat in plaats van naar de docenten. 7 “’Onze jongeren vermageren qua geestelijke bagage even hard als ze lichamelijk uitdijen.” (laatste deel van de alinea)8 Men streeft (evenals veel tijdschriften en televisiezenders) naar iets wat inhoudsloos en vluchtig (niet-blijvend) is. 9 De leerling wil liever spelen, met de gameboy, of met een zak chips voor de tv liggen.10 De leerling heeft geen/weinig discipline, zelfbeheersing en concentratie.11 “Klanten geeft men hun zin, hoe onzinnig hun wensen ook zijn, omdat er anders niets wordt verkocht.” (zie het midden van de alinea)12 Zij vindt de reclamecampagne waarschijnlijk stijlloos en karakterloos.13 probleemschets14 oorzaken15 oplossingenD16 Zowel Nexus als Andreas Burnier vindt dat kinderen (zowel buiten als binnen het onderwijs) te weinig in aanraking komen met (hogere) cultuur.17 Ad Verbrugge vindt dat kinderen discipline, zelfbeheersing en concentratie moeten leren. Andreas Burnier vindt dat het onderwijs er rekening mee moet houden dat de ‘televisiekinderen’ zich maar enkele minuten kunnen concentreren. 18 Meike Oosterwijk en Nexus willen meer aandacht voor de cultuur. Ad Verbrugge legt meer de nadruk op discipline, zelfbeheersing en concentratie.19 B Het Nederlandse onderwijs moet leerlingen fundamentele waarden bijbrengen door meer aandacht te besteden aan cultuur.20 E overtuigenE Juistheid: Je mag aannemen dat de tekst correct is en dat de meningen van de bronnen juist zijn weergegeven. Er is geen reden om daaraan te twijfelen. Als je kijkt naar de juistheid van het betoog, dan valt op dat de belangrijkste bron, Ad Verbrugge, wel een aantal standpunten verkondigt, maar ze slechts in een enkel geval met argumenten onderbouwt. Hij weerlegt geen tegenargumenten. Volledigheid: De tekst zou ‘completer’ zijn als Verbrugge zijn standpunten beter had onderbouwd en er ook iemand aan het woord was gekomen met een ander standpunt. Betrouwbaarheid: Deze tekst is redelijk betrouwbaar. Dat oordeel kun je vooral baseren op de gegevens over:

© Noordhoff Uitgevers bv, 2008 1


- de bronnen: de auteur voert een aantal deskundigen op: Ad Verbrugge, universitair hoofddocent sociale en culturele filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en oprichter van de vereniging Beter Onderwijs Nederland, directeur Rob Riemen van de denktank Nexus- de publicatieplaats: de Humanist staat bekend als een degelijk tijdschrift.Het tijdstip van publicatie (het jaar 2007) maakt de tekst wat minder betrouwbaar: er zijn misschien inmiddels ontwikkelingen in het onderwijs gaande die de mening van Verbrugge tegenspreken. Het overige criterium voor het beoordelen van een tekst op betrouwbaarheid doet hier niet ter zake: over de (deskundigheid van de) auteur is niets bekend. Conclusie: de tekst is redelijk betrouwbaar, maar het valt op dat de belangrijkste bron Ad Verbrugge veel ruimte krijgt om zijn standpunt te verkondigen en dat een tegengeluid ontbreekt.

Opdracht 2 (Aangeboren charisma)A 1 kenmerken van charismatische mensen2 alinea 1 tot en met 33 alinea 13 en 14B 4 in zijn ban raken (al.1) – door hem gegrepen worden; hem geweldig vindener de vinger op leggen (al.2) – (staat niet meer in de tekst)begiftigd (al.4) – in bezit van filantropen (al.4) – weldoeners; mensenvriendenpedant (al.6) – overdreven gewichtigempathie (al.7) – inlevingsvermogennarcistisch (al.9) – vervuld van zichzelfis er veel aan gelegen (al.9) – het is belangrijkescapades (al.10) – hier: slippertje, buitenechtelijke sekslegitimeren (al.11) – bewijzen privileges (al.11) – voorrechten intimi (al.11) – boezemvrienden, vertrouwelingenuitspattingen (al.13) – losbandige gedragingenaureool (al.13) – lichtkrans als teken van heiligheidgecorrumpeerd (al.14) – corrupt gemaakt, aangetastC 5 1 Wat is charisma? – alinea 46 2 Persoonlijke eigenschappen – alinea 57 3 Charismatische gedragingen – alinea 108 4 Eeuwige roem? – alinea 139 voorbeeld10 probleemschets11 standpunt12 Vroeger waren charismatische personen vooral religieuze persoonlijkheden, tegenwoordig staat het verschijnsel los van de godsdienst en gaat het om bijvoorbeeld leiders en kunstenaars.13 Bij John F. Kennedy, Bill Clinton en Robert Mugabe, alle drie presidenten, heeft hun machtspositie op zijn minst bijgedragen aan hun charisma. Dat geldt in mindere mate ook voor de Bhagwan.De overige personen hebben/hadden in het geheel geen machtspositie.14 Voor Denzel Washington gaat dat zeker op: hij bekleedt geen enkele machtspositie en is toch een populaire persoonlijkheid. Het geldt ook voor Jezus, Lady Di, Marten Luther King en Mahatma Ghandi.15 5 van deze 6: (1) intelligentie, (2) taalvaardig, (3) zelfvertrouwen, (4) standvastigheid, (5) emotioneel/empathie, (6) sociaal16 (1) pedant/arrogant, (2) koel/ kil, (3) egocentrisch, (4) onoprechtheid 17 Hij is arrogant.18 Op Robert Mugabe, die zijn tegenstanders genadeloos liet behandelen.19 Op Bill Clinton, wiens charisma (dat volgens veel aanhangers even sterk was als dat van Kennedy) sterk heeft geleden onder zijn affaire met de veel jongere stagiaire Monica Lewinsky. (Dat had bij Kennedy ook kunnen gebeuren, maar die werd vermoord.)20 Op Robert Mugabe, die (volkomen gecorrumpeerd raakte door de hem toegekende macht) zijn vrienden bevoordeelde (en zo zijn land volledig te gronde richtte).21 Een uiteenzetting, (want de tekst geeft vooral uitleg).



D De tekst lijkt wel min of meer betrouwbaar en is als uiteenzetting vrij objectief. Dat oordeel kun je vooral baseren op de gegevens over de publicatieplaats: de tekst is gepubliceerd in Elsevier, een gedegen opinieblad voor een algemeen publiek. De auteur José van der Sman, lijkt geen professionele betrokkenheid te hebben bij haar onderwerp, maar ook geen belang. Ze geeft in haar artikel voldoende voorbeelden (en de feiten over hen zijn te controleren), maar veel bronnen noemt ze niet: alleen de Duitse filosoof Max Weber (alinea 5) en de vage aanduiding ‘veel deskundigen’ (alinea 9). De juistheid van de informatie is dus niet makkelijk te controleren. Wel maakt de opsomming van kenmerken van charismatische personen een volledige indruk, maar in hoeverre die kenmerken uit wetenschappelijke bronnen afkomstig zijn, is niet na te gaan. Nog twijfelachtiger is de slotbewering, die meer mening is dan feit: ‘En prinses Diana was al bijna van haar voetstuk gevallen door haar liefdesaffaires met playboys toen ze verongelukte in Parijs. Dat ongeluk heeft haar charisma net op tijd gered.’ Of dat waar is, valt op zijn minst te betwijfelen.

Opdracht 3 (Hoe weet je dat nou weer)A1 de ‘niet-officiële’ canon / de volkscanon2 alinea 1 tot en met 6 3 alinea 30B4 apekool (al.8) – onzin; lariekoekabsurde (al.9) – dwaze; zotte pretenties (al.9) – aanmatigingen; eigenwaanmoedwillig (al.9) – kwaadwillig; opzettelijk; expressnoeverij (al.10) – opschepperijridiculiseren (al.13) – belachelijk makengeperverteerde (al.14) – hier: ontaarde; minder goedeauthentieke (al.14) – echte; origineleuniversum (al.19) – heelalreferenties (al.20) – verwijzingeningenieuze (al.20) – vindingrijke; vernuftigesteevast (al.20) – volgens vaste gewoonte(klank)allusie (al.21) – toespeling; zinspeling (door de klank)parodie (al.22) – spottende nabootsingevenknie (al.24) – gelijkesnobs (al.24) – mensen die, om voor kunstzinnig en beschaafd te willen doorgaan, meer belangstelling in en begrip voor kunst of wetenschap voorwenden, dan zij in werkelijkheid bezittenpasticheert (al.25) – bootst naautonoom (al.26) – onafhankelijk; losstaandpromotie (al.28) – academische plechtigheid waarbij iemand tot de doctorsgraad verheven wordtpromotor (al.28) – hoogleraar onder wie een doctorandus promoveertautodidactische (al.28) – door eigen studie verkregen, zonder leermeesterpromovendus (al.28) – doctorandus die zal promoveren tot doctorhumus (al.29) – stof die onmisbaar is voor de vruchtbaarheid van de grondbacchanaal (al.29) – woest drinkgelag; losbandig feest met veel drankintertekstualiteit (al.30) – verwevenheid van (literaire) werken5 alinea 76 alinea 137 alinea 208 alinea 239 alinea 2810 vraagstelling11 beantwoording12 voorbeeld(en)13 Bijvoorbeeld: Via een autoreclame/ontwerp kun je leren dat Picasso een schilder is. Via een speelfilm kun je iets leren over de figuren uit de klassieke mythologie. Via een thriller kun je iets leren over Rome.14 Het werkt soms alleen maar achteraf: soms begrijp je verwijzingen pas als je weet waarnaar ze verwijzen.



15 Omdat deze een dubbele verwijzing bevat: naar het schilderij (‘We’ve been framed’) en naar de naam van de schilder ervan (Géricault wordt Jericho). De Nederlandse vertaling bevat die verwijzingen niet. Alleen die uit 1999 (‘oefening baart kunst’) zinspeelt op iets wat er eerder was / iets wat al eens eerder is gemaakt.16 Hij wil dat niet alleen snobs het werk van Proust lezen, maar ook het gewone publiek.17 Omdat snobs ermee kunnen laten zien dat ze ook van strips houden, dat ze zich daar niet ‘te goed’ voor vinden. 18 De tekeningen zijn niet geweldig (al. 24) en de strip is geen goede afspiegeling van het boek: in plaats van een overdadige stijl zie je als lezer ‘slechts kortademige, statische scènetjes, zonder plot’ (al. 25). 19 Het kan aanzetten tot het lezen van de ‘echte’ literatuur. 20 het verplicht lezen van een aantal boeken in de examenklas op middelbare school21 René Goscinny aan Willy Vandersteen – Goscinny zegt met zijn knipoog tegen Vandersteen: “Ik heb gezien dat je de Boerenbruiloft in je boek hebt gebruikt: een schilderij van een Vlaamse schilder in het boek van een Vlaamse striptekenaar. Leuk! Ik doe het hierbij ook, om extra te benadrukken dat mijn Galliërs in België/Vlaanderen zijn: mijn tekening bevat een verwijzing naar Pieter Brueghel én naar jou.Je kunt dit antwoord afleiden uit het woord ‘intertekstualiteit (alinea 30). Dat geeft aan dat teksten op elkaar ‘reageren’ of ‘aan elkaar ontlenen’. Goscinny ontleent hier aan Vandersteen.22 C Populaire cultuur (strips, films, popmuziek, reclame) moet niet onderschat worden als een middel tot kennisoverdracht.23 Deze tekst is een beschouwing: hij zet aan tot het anders nadenken over ‘populaire’ cultuuruitingen. DJuistheid: Je mag aannemen dat de informatie in de tekst correct is. Er is geen reden om daaraan te twijfelen.Volledigheid: De tekst is volledig genoeg om de bedoeling van de auteur te begrijpen. Betrouwbaarheid: Deze tekst is redelijk betrouwbaar. Dat oordeel kun je vooral baseren op de gegevens over de publicatieplaats: NRC Handelsblad staat bekend als een degelijke krant voor een hoog opgeleid en algemeen goed ontwikkeld publiek. De overige criteria voor het beoordelen van een tekst op betrouwbaarheid doen hier niet ter zake: over de (deskundigheid van de) auteur is niets bekend, er worden geen andere belangrijke bronnen genoemd dan strips en het onderwerp ‘de niet-officiële canon’ is niet echt afhankelijk van de actualiteit.

Opdracht 4 (Verleiding is de prijs die we betalen voor vrijheid)A1 de verleidingen van de reclame2 alinea 1 tot en met 33 alinea 19B4 aan de kaak stellen (al.1) – een slechte situatie bekendmakengeretoucheerd (al.2) – bijgewerkt; aangepast offensief (al.4) – aanval het antiliberale sentiment (al.4) – tegen de (absolute) vrijheid gerichte gevoelenscum suis (al.5) – hier: en degenen die haar mening delenbetutteling (al.5) – bevoogding; de baas spelen over anderencasuïstiek (al.5) – het morele probleem; het ethische dilemmaaf te dingen (al.7) – af te doen; aan te merkenpleitbezorgers (al.7) – verdedigers; zij die vóór iets pleitenlijdzame (al.8) – passief; geduldig; zonder weerstand te biedenDat laat onverlet (al.11) – dat doet niets af aan het feit dat substantieel (al.11) – niet klein; aanzienlijk; wezenlijk reliëf (al.12) – verschil in belangrijkheidascetisme (al.15) – matigheid op rantsoen (al.15) – in beperkingop zijn merites beoordelen (al.17) – op zijn (juiste) waarde schattenrelevant (al.18) – van betekenis; van belanghet kind met het badwater weggooien (al.19) – met het slechte tegelijk ook het goede weggooien; te ver gaan in de (zuiverende) maatregelen



corresponderen (al.19) – overeenkomen met; horen bijC5 1 Een wereld vol verleidingen – alinea 46 2 Omgaan met de verlokkingen – alinea 77 3 Eisen aan de opvoeding – alinea 11 8 4 Consumptie als zelfrealisering – alinea 189 aanleiding10 probleemstelling11 oplossing 12 constatering 13 Omdat het probleem ‘Hoe houd je je staande in een maatschappij waarin (uiterlijkheden en) verleidingen centraal staan?’ wel degelijk bestaat en belangrijk is.14 Bergman vindt dat de aanbieders van de verleiding de oorzaak zijn van het probleem en dat die aangepakt moeten worden.15 Hij vindt dat de verleidingen ook voordelen hebben, maar de mens moet ermee leren omgaan: hij moet niet blind achter elke verleiding aan lopen, maar die verleidingen eruit kiezen die zijn persoonlijke leven mooier maken.16 In al.10 houdt ‘autonomie’ volgens de auteur in dat de consument kritisch/terughoudend moet zijn t.o.v. de verleiding (door 1001 (merk)artikelen), in alinea 6 drukt de koper zijn autonomie juist uít d.m.v. de aankoop van een (bewust gekozen merk)artikel.Ook goed:Door Nikes te kopen (al.6) druk je wellicht je eigen (autonome) persoonlijkheid uit, maar je bent dan juist deel van een enorme massa die dat op precies dezelfde manier doet (door ook die Nikes te kopen); in alinea 10 houdt autonomie in dat je los van de anderen beslist over wat je wel en niet wilt.17 vergelijking18 stelling19 probleemstelling20 oplossing21 voorbeeld22 Wie ascetisch leeft, laat elke verleiding achter zich door zijn ogen ervoor te sluiten en in alle omstandigheden zeer matig te blijven.23 Omdat de asceet zich buiten de (moderne) maatschappij plaatst.Of: Omdat ascetisme in strijd is met het wezen van de mens, die nu eenmaal (enigszins) bevrediging van verlangens nastreeft.24 Verleidingen bieden de mens de mogelijkheid zijn eigen persoonlijke leven mooier te maken, mits hij leert er kritisch mee om te gaan.25 De tekst is een betoog, want de auteur heeft een duidelijke mening over de vraag hoe de mens met verleidingen om moet gaan: hij is tegen het voorstel geen verleidingen meer aan te bieden en hij legt ook uit waarom hij ertegen is.Of:De tekst is een beschouwing. De auteur laat zien dat je op verschillende manieren om kunt gaan met de vele prikkels die ons omringen: de aanbieder van de verleiding aanpakken of de ontvanger van de verleiding weerbaarder maken. Zelf heeft hij een voorkeur voor de tweede manier, maar die voorkeur brengt hij niet heel duidelijk als standpunt met argumenten. D De inhoud maakt wel een betrouwbare indruk, maar is niet geheel objectief, want de auteur laat duidelijk zijn standpunt zien. Dat oordeel kun je vooral baseren op de gegevens over:- publicatieplaats: Het artikel is gepubliceerd in Filosofie, een blad over filosofische en maatschappelijke vraagstukken voor een hoger opgeleid publiek. Dat kun je zien aan het moeilijke taalgebruik. In zo’n blad komt niet zo snel onzin te staan. - de auteur: Sebastien Valkenberg zou best eens een professional kunnen zijn. (Hij is inderdaad filosoof, maar dat kun je alleen weten als je hem toevallig kent). Hij lijkt geen persoonlijke belangen te hebben bij zijn onderwerp. Hij maakt zich (vanuit liberale motieven) vooral zorgen om het risico dat de verworven vrijheden van de mens beknot zullen worden door ‘moraalridders’ die zo nodig de burger tegen de reclame moeten beschermen.Hij maakt het probleem in alinea 1 tot en met 4 met voldoende voorbeelden duidelijk. Veel bronnen noemt hij niet, wel citeert hij het principe achter het liberalisme volgens John Stuart Mill.Dan zijn mening (en de ondersteuning daarvan): vanuit liberale principes heeft hij gelijk dat de mens moet leren zelf verantwoordelijkheid te dragen. Maar andere groepen in de samenleving (christelijke,



socialistische) vinden dat de overheid de burger moet beschermen en die zullen het ook na lezing van dit artikel met hem oneens blijven, mede omdat zijn opvatting wel degelijk tot problemen leidt. Hij noemt die problemen niet in de tekst en dat maakt zijn verhaal er niet sterker op.Om welk probleem gaat het? Veel mensen die niet in staat blijken te kiezen uit het grote aanbod van verleidingen, steken zich diep in de schulden om van alles en nog wat te kopen dat ze denken nodig te hebben om gelukkig te zijn. Die schulden zijn is inmiddels een groot maatschappelijk probleem geworden.


Web viewstroom van hervormingen en vernieuwingen → vakinhoudelijke niveau van de opleidingen...

Documents

Transcript of Web viewstroom van hervormingen en vernieuwingen → vakinhoudelijke niveau van de opleidingen...