Pygmalion effect

Pygmalion is een beeldhouwer uit de Griekse mythologie. Dagenlang werkte hij aan een standbeeld van een mooie vrouw om het uiteindelijk de perfecte schoonheid te geven.Hij raakte hierdoor smoorverliefd op het beeld en schonk het de mooiste cadeaus en juwelen. Maar het beeld bleef slechts van steen. Daarom smeekte hij de goden om het tot leven te wekken.En raad eens . . . zijn wens werd vervuld.

In de jaren zestig van de vorige eeuw voerde psycholoog Robert Rosenthal een bijzonder experiment uit. Hij nam intelligentietesten af bij kinderen, maar vervalste de uitkomsten willekeurig.Deze deelde hij vervolgens met de leerkracht van de kinderen. De leerlingen die als ‘meer intelligent’ waren bestempeld, behaalden beduidend betere resultaten dan zij die als ‘minder intelligent’ waren aangemerkt.Onbewust bevoordelen wij bepaalde kinderen. We geven zwakke leerlingen minder beurten, stellen minder hoge eisen aan hun antwoorden en geven minder tijd om na te denken. Een stilte is zielig voor het kind denken we. Door ons onbewuste gedrag worden zij minder gestimuleerd.In onze klassen maken we niveaugroepen waaraan verschillende eisen worden gesteld. De zwakke leerlingen bij elkaar, een middengroep en de excellente leerlingen. Word je als kind eenmaal ingedeeld in de kneuzengroep, dan kom je daar je verdere schoolcarrière niet meer uit.Kinderen weten dat ook dondersgoed van zichzelf. Zij gaan zich gedragen naar het stigma dat zij hebben opgeplakt gekregen door de leerkracht. Vaak gaan zij ook storend gedrag vertonen.We maken individuele handelingsplannen en leerlijnen: het kind centraal, onderwijs op maat. Maar uit alle beschikbare onderzoeken blijkt dat leerlingen hierdoor slechter presteren dan kinderen die de groepsinstructie volgen. Leren is een sociaal proces, dat doen we samen. Kinderen kunnen profiteren van elkaars kwaliteiten. We geven geen kinderen op.

Michael Fullan is een Canadese socioloog die hierover het volgende zegt: “Raise the bar and close the gap”. Als je de leerling centraal stelt en het onderwijs aanpast op de onmogelijkheden van het kind, dan zijn de prestaties laag. Door de lat hoog te leggen, worden de verschillen tussen leerlingen kleiner, de prestaties beter.Het is goed om een doel te stellen dat je alle kinderen minimaal wilt laten behalen aan het eind van een periode. Deze lat moet hoog liggen, maar het moet wel haalbaar zijn.Kinderen die dit niet dreigen te halen worden niet opgegeven, maar krijgen extra instructie van de leerkracht. Zij worden níet uit de klas gehaald tijdens de lessen. Zij krijgen geen ándere uitleg. Uit onderzoek blijkt dat risicoleerlingen slechts méér tijd en méér instructie nodig hebben.Convergente differentiatie is de sleutel. Alle kinderen doen mee aan de klassikale instructie en inoefening. Hierna gaan de meeste kinderen de leerstof zelfstandig verwerken. De leerkracht geeft een kleine groep verlengde instructie en aan de echte risicoleerlingen wordt nogmaals verlengde instructie gegeven. Alle kinderen worden naar het gestelde doel getrokken: no child left behind!Dit is gemakkelijk te organiseren en geeft de leerkracht lucht, terwijl er toch tegemoet gekomen wordt aan de verschillen tussen leerlingen.De instructie en oefentijd kan nog verder worden vergroot door ouders te betrekken bij het leerproces van hun kind: thuis dagelijks kort oefenen. Als er binnen school extra handen zijn, klassenassistent en remedial teacher, dan kunnen zij ’s middags ook extra oefenen met deze kinderen. Ook kunnen zij pré-teaching geven, de leerstof van de volgende dag vast kort aanbieden.

Het stellen van doelen zorgt ervoor dat er geen negatief pygmalion-effect optreedt. Je handelt niet op basis van beelden en verwachtingen. Je gaat op weg met een doel voor ogen: alle kinderen op AVI-2 beheersing of hoger aan het eind van groep 3. Alle kinderen een C-score of hoger op de Tempo Toets Rekenen van Teije de Vos. Alle kindeen een C-score of hoger op de Cito Spelling E3.Michael Fullan adviseerde Tony Blair over het verbeteren van het Britse onderwijs. Een belangrijk advies was om doelen en tussendoelen vast te leggen. In vier jaar tijd steeg hierdoor het aantal elfjarigen dat goed presteerde op taaltoetsen van 63 (1997) naar 75 procent (2002). Een positief pygmalion-effect.Stel je eens voor hoe dat voelt voor de leerlingen die hierdoor beter scoorden: ze voelen zich competenter, gelukkiger en hebben betere kansen in de samenleving.In Nederland loopt het Steunpunt Onderwijszorg Enschede voorop in deze ontwikkeling. Zij behalen fantastische resultaten met kinderen. Prestaties die ver boven het landelijk gemiddelde liggen. Op de aangesloten scholen komen hierdoor ook veel minder gedragsproblemen voor.

Het is een basisbehoefte voor mensen om zich competent te voelen. Het is te vergelijken met zuurstof. Als je in een ruimte zit waaruit opeens alle zuurstof wordt gezogen, dan vergeet je al het andere. Het enige van belang is zuurstof en je doet alles om dit te krijgen.

Laten we kinderen dit dan ook geven.