Geschiedeniswerkplaats – 2h/v – 6.36.3 Europese wereldrijken

BegrippenConferentie: bijeenkomst, vergadering van bijvoorbeeld regeringsleidersGuerrilla: oorlog met kleine strijdgroepen die zich onder de bevolking verschuilen en toeslaan met aanslagen en andere kleine aanvallenInheems: uit het land zelf (autochtoon)Invloedssfeer: gebied waar een staat invloed heeftKNIL: Koninklijk Nederlands-Indisch LegerModern imperialisme: de Europese machtsuitbreiding in Azië en Afrika na 1870, waardoor grote koloniale rijken ontstondenProtectoraat: land waarover een ander land heerst

Jaartallen1869: opening van het Suez-kanaal1873: begin Atjeh-oorlog1903: einde Atjeh-oorlog

SamenvattingThe White Man’s Burden

- Auteur: Rudyard Kipling- Gedicht ‘De last van de blanke’- Essentie gedicht: blanken hebben niet alleen het recht, maar ook de plicht om de

wereld te overheersen. Waar de blanke kwam, kwam een eind aan wrede oorlogen, honger, ziekten en ander leed.

Rond 1870 begon het modern imperialisme. Europese landen stichtten wereldrijken door hun koloniaal bezit in Afrika en Azië

sterk uit te breiden.

Belangrijkste koloniale mogendheden:- Groot-Brittannië- Frankrijk

ProtectoraatLand waarover een ander land heerstVoorbeeld van een land die in naam onafhankelijk was, maar in feite door Europeanen bestuurd werd Egypte Werd bestuurd door Britten.

Brits-IndiëKolonie van Groot-Brittannië.“Het juweel in de kroon van het Britse rijk’Bestond uit: India, Pakistan, Bangladesh en Birma.

Nederland – koloniën

- Nederlands-Indië (Indonesië)- Suriname- Nederlandse Antillen: Aruba, Bonaire, Curacao, Saba, Sint Maarten en Sint Eustatius)

De Nederlandse machtsuitbreiding kwam vooral op gang na de opening van het Suez-kanaal in 1869.

Guerrilla = oorlog met kleine strijdgroepen die zich onder de bevolking verschuilen en toeslaan met aanslagen en andere kleine aanvallenAtjeh-oorlog 1873 tot 1903

- Atjeh eind van de 19e eeuw een onafhankelijk gebied in het noordwesten van Sumatra.

- Na de opening van het Suezkanaal in 1869 werd het gebied steeds belangrijker- Europese handelsschepen voeren vanaf dat moment niet meer onder Sumatra door,

maar boven. Door de Straat van Malakka. daarbij passeerden de schepen op hun handelsreis voortaan het onafhankelijke Atjeh.

- De verandering van de handelsroute leverde daarom problemen op. schepen werden aangevallen door piraten. Het was moeilijk voor de sultan om de piraterij te stoppen.

- Nederland stuurde daarom troepen Atjeh te onderwerpen.- Gevolg: verhouding tussen Nederland en onafhankelijke Atjeh verslechterde.- Het KNIL veroverde en verwoestte grote gebieden, maar daarna werden militaire

posten en patrouilles telkens weer overvallen- Pas in 1903 had Nederland Atjeh onder controle.

Hoe konden Europeanen enorme gebieden zoals Afrika onderwerpen?- Belangrijke oorzaak: door de industrialisatie waren ze veel beter bewapend en

georganiseerd. ze vochten met moderne vuurwapens, terwijl de oorspronkelijke bevolking met speren, kapmessen verouderde geweren vocht.

In Afrika en Azië bestond nog geen nationalisme Europeanen konden verschillende stammen tegen elkaar uitspelen en deel van het bestuur bijvoorbeeld overlaten aan de inheemse vorsten of edelen die samen wilden werken.

Waarom wilden de Europeanen overzeese rijken?- Nationalisme is een oorzaak: ze wilden een groot wereldrijk vanwege hun nationale

trots.- Bovendien vonden ze dat ze het recht hadden om te heersen blanken vonden

zichzelf in deze tijd superieur. Er was ook een deel dat de primitieve volkeren in Azië en Afrika juist vooruit wilde helpen

- Kapitalisme was ook een oorzaak. Koloniën leverden de kapitalisten grondstoffen en afzetgebieden op.

Oorzaken in het kort van modern imperialisme- Nationalisme- Blank superioriteitsgevoel- Economische winst (kapitalisme)