VADEMECUM voor de leraren Engels september 2017

1 Situering van het vak

It goes without saying dat het vak Engels een sleutelpositie inneemt in ons hedendaags onderwijs. Het is niet alleen de taal van de jeugdcultuur en de internationale media, maar ook in de wereld van de handel, de diplomatie, de politiek, internationale studies, de ontspanningswereld, en als voertaal voor het ICT-gebeuren kan men evenmin om het Engels heen. Bijgevolg staan wij als leerkrachten Engels in een bevoorrechte positie. Onze leerlingen zijn immers doorgaans zeer gemotiveerd om Engels te leren.

De leerplannen bouwen de communicatieve aanpak, die de grondslag is van het moderne talenonderwijs, verder uit. Daarbij is in de laatste jaren ook een nieuwe tendens bijgekomen, nl. de integratie van kennis en vaardigheden, waarbij de aangeleerde en ingeoefende kennis dient om toegepast te worden in de vijf vaardigheden (spreekvaardigheid, gespreksvaardigheid, luistervaardigheid, schrijfvaardigheid en leesvaardigheid).

De basisprincipes zijn vastgelegd in de Visietekst voor Moderne Vreemde Talen, van het VVKSO, voor het eerst uitgegeven in 2007, maar hoe langer hoe meer doorgedrongen in ons onderwijs van het Engels. De volledige tekst vind je op de website van de DPB Mechelen, onder Vakdocumenten. Meer uitleg vind je ook hier, onder rubriek 2.2 ‘Professionalisering’.

In nogal wat doorlichtingsverslagen wordt gezocht naar de vakoverschrijdende eindtermen en naar de studierichtinggebonden componenten. Daarmee wordt niet alleen bedoeld dat het ‘vak-Engels’ in voldoende mate aan bod moet komen in taalbeschouwing en literatuur (bv. via zorgvuldig gekozen literaire teksten, gaande van o.m. nursery rhymes, al of niet eenvoudige gedichten, kortverhalen, roman- en toneelfragmenten enz.). Al naargelang de afdeling en de graad, verdient het lezen van een volledig verhaal, een roman, authentieke wetenschappelijke en technische non-fictie zeker aanbeveling.

In de keuze van materiaal in de tekstboeken en eventuele tijdschriften mogen leraren het specifieke van de studierichting, zoals in de leerplannen beschreven, niet uit het oog verliezen. In TSO en BSO gaat het om materiaal dat aansluit bij praktijkvakken; in het ASO gaat het om algemeen vormende

teksten, en in de 3de graad om zaken die direct aanleunen bij de polen van de studierichting (bv. wetenschappelijk materiaal in een afdeling als Wetenschappen-Wiskunde, economische onderwerpen in al wat ‘economie’ als 2de pool heeft, enz.)

1.1 Leerplannen

De geldende leerplannen kunnen worden gedownload via http://www.vvkso.be > leerplannen. We maken er je attent op dat er nieuwe leerplannen zijn van de tweede graad (2012) en derde graad TSO en BSO (2013) en in de derde graad ASO en TSO (2014). Voor de richting OPR is er sinds vorig schooljaar een nieuw leerplan.

Wij wijzen ook nog even op de nieuwe leerplannen 3de graad BSO Kantoor en Verkoop. Naast het eigenlijke leerplan voor MVT in 3de graad BSO, wordt er hier verwacht dat je de raakpunten binnen de respectieve vakgroepen grondig doorneemt, en de taakverdeling concreet afspreekt met de collega’s uit de vermelde studierichting Handel.

1.2 Doorlichtingverslagen

In de doorlichtingverslagen wordt gepleit voor een meer leerlinggerichte dan een leerstofgerichte benadering. Men vestigt de aandacht op het belang van zelfstandig werken en leren. Een positief aanmoedigend leerklimaat draagt bij tot het welbevinden van de leerlingen op school. Leerinhouden worden bij voorkeur niet te theoretisch aangebracht.

Doe-activiteiten, vaardigheden en competenties moeten voldoende worden aangeboden en ingeoefend. Men benadrukt hoe langer hoe meer het competentieontwikkelend leren : kennis, geïntegreerd en in samenhang met inzicht, vaardigheden en attituden.

De horizontale en verticale samenhang moet worden gegarandeerd door een goed werkende vakgroep. Er blijft een sterke coördinatie nodig bij de benaderingswijze en de aanpak binnen het onderricht moderne vreemde talen (horizontale samenhang). Overleg van de leraren Engels met de collega’s Nederlands, Frans en Duits is dus onontbeerlijk. Dit overleg gebeurt horizontaal, binnen een klas of graad, maar ook verticaal, van jaar 1 tot 6 of 7.

De vakgroep zou ook moeten waken over een gelijkgerichte visie op evaluatie. De doorlichting dringt aan op een vlotte overgang tussen basisonderwijs en secundair onderwijs en pleit voor samenwerking tussen scholen en leraren van beide niveaus. Het is voor de leraren MVT van het secundair onderwijs van groot belang goed te weten wat de leerlingen vanuit de basisschool kennen over taalsystematiek in het Nederlands. Taalbeschouwing in het basisonderwijs is immers sterk geëvolueerd. Dit heeft uiteraard gevolgen voor het vreemdetalenonderwijs in het SO.

2 Professionalisering

2.1 Vakgroepwerking

In de meeste van onze scholen is er een goede collegiale vakgroepwerking voor Engels. Binnen de scholengemeenschappen zal nog meer het accent worden gelegd op de professionele vakgroepwerking binnen de school, maar ook schooloverstijgend zal dit het geval zijn. De rol van de vakcoördinator(en) dient dan ook naar waarde te worden geschat. Via de weg van de functiebeschrijving, met de daaraan gekoppelde evaluatie, kan er over zulke taken worden nagedacht.

Wij willen ook het overleg binnen de vakwerkgroepen van de drie moderne vreemde talen stimuleren. Minstens enkele vergaderingen per jaar met de vakcoördinatoren van Frans, Duits en Engels zou een haalbare kaart moeten zijn. Het behoort o.m. tot onze taak mee te werken aan een duidelijk talenbeleid op school.

2.2 Visietekst

In de loop van 2007 verscheen de tekst ‘Een visie op het onderwijs in moderne vreemde talen’ die een vroegere tekst van 1997 actualiseert. De centrale doelstelling van het onderwijs in moderne talen is niet essentieel veranderd : je leert een moderne vreemde taal om een instrument te verwerven waarmee je in die taal kunt communiceren.

Enkele hoofdgedachten :

Kennis en vaardigheden : een communicatief samenspel

De leerlingen zijn taalvaardig wanneer ze feitelijke kennis (“weten dat”) en kennis van processen en procedures (“weten hoe”) spontaan in verschillende authentieke communicatieve situaties (“weten wanneer, waarom en waar”) kunnen inzetten, bv. de weg vragen en uitleggen. De leerling kent de nodige woordenschat en grammaticale structuren. Hij weet hoe een dergelijke dialoog verloopt. Hij weet hoe hij zich moet wenden tot een onbekende. Woordenschat en grammatica zijn functioneel: de leerling leert de woordenschat en structuren die nodig zijn om taaltaken te kunnen uitvoeren. Hij leert ook zelf kennis opbouwen (observatie in context, overzicht of lijst, inoefening in communicatieve activiteiten).

Interculturele competentie

Een competentie is een samenspel van kennis, vaardigheden en attitudes in een context.

Interculturele competentie : aspecten van de vreemde leef- en werkwereld kennen (kennis), intercultureel kunnen communiceren (vaardigheid), de andere cultuur begrijpen en respecteren (attitude).

Het Europees referentiekader voor moderne vreemde talen (ERK)

Het ERK beschrijft de competenties die nodig zijn om te kunnen communiceren en geeft daarbij horende domeinen en situaties aan. De descriptoren van het ERK bieden heel wat mogelijkheden: - het concreet vertalen van de leerplandoelstellingen; - hulp bij de lespraktijk; - houvast voor evaluatie.

Het programma DIALANG en het Europees taalportfolio kunnen worden gebruikt voor zelfevaluatie van leerlingen: http://www.lancaster.ac.uk/researchenterprise/dialang/about

Groeien in taalvaardigheid

Voor kennis, vaardigheden en interculturele competentie onderscheidt men 3 fasen : de reproductie, de transfer (inzien en begrijpen) en de communicatief-creatieve fase (het geleerde materiaal gebruiken in nieuwe en concrete situaties).

Evaluatie

Uitgangspunt van de evaluatie blijft uiteraard de vooropgestelde lijst leerplandoelstellingen, die als taaltaken geformuleerd zijn. Bij betrouwbare evaluatie zullen de vaardigheden dan ook duidelijk zwaarder doorwegen.

Evaluatie is geïntegreerd in het leerproces. Daarom moet er ruimte zijn voor feedback voor de leerling, peer-,co- en zelfevaluatie, en moet er aandacht zijn voor de leerwinst.

Evaluatie kan verschillende vormen aannemen die behoren tot de autonomie van de school. De evaluatie is een samenspel van kennis en vaardigheden: bij het beoordelen van de vaardigheden brengt de leraar naast de vaardigheidscriteria ook lexicale rijkdom en grammaticale correctheid in rekening. Ook vakgebonden attitudes worden in de evaluatie meegenomen (bv. bereidheid tonen om je Engels te verbeteren, de middelen hanteren die daarbij kunnen helpen etc.).

De volledige visietekst kunt u raadplegen bij de vakdocumenten op de website van de DPB Mechelen-Brussel: www.vikom.be . Verder kiest u : DPB SO Vakdocumenten Engels

Verder verwijs ik hier ook naar APR 1 (algemene pedagogische reglementeringen):

In APR 1 (http://ond.vvkso-ict.com/vvksosites/upload/2005/M-VVKSO-2005-080.pdf) gaat het namelijk over het persoonlijk werk van de leerling.

2.3 Jaarplannen

Een jaarplan bevat een overzicht van de leerplandoelstellingen, realistisch gespreid over het schooljaar. Een goed jaarplan is nodig om precies de verhouding tussen kennis en vaardigheden te verdelen en te bewaken. Het moet een realistische weerspiegeling zijn van de leerplannen, die opgesteld zijn als graadleerplannen, waardoor overleg en afspraken (zowel verticaal als horizontaal) met de collega's onontbeerlijk zijn.

Het doel is de visie te concretiseren : hoe en met welke “middelen” wil ik de leerlingen ertoe brengen dat ze op het einde van het schooljaar beter kunnen lezen, luisteren, spreken en schrijven, dat ze meer weten over de Angelsaksische cultuur, dat ze beter zelfstandig kunnen werken en kunnen samenwerken? Hoe wil ik dat de leerlingen “taal” leren?

Het jaarplan is een persoonlijk werkinstrument voor eigen gebruik. De vorm bepaalt de school zelf. Het moet aangepast zijn aan de doelgroep : dat hangt af van de klas en de leerlingengroep. Een jaarplan kan ook nuttig zijn als de leraar lang afwezig is en vervangen moet worden.

Wat vermelden?

- Het leerplannummer

- Leerplandoelstellingen

- Leerinhouden

- Vaardigheden (Ontwikkelingslijn voor inzichten, vaardigheden en attitudes)

- Facultatief : werkvormen, leermiddelen, VOET, opmerkingen

- Eventueel : excursies, bezoeken, taalactiviteiten, belangrijke evaluatiemomenten

Het is goed een jaarplan op te stellen :

- in samenwerking met collega’s in hetzelfde jaar;

- in afspraak met de collega’s van lagere en hogere jaren;

- in coördinatie met collega’s van andere vakken.

Verder vind je in APR 5 (http://ond.vvkso-ict.com/vvksosites/upload/2002/M-VVKSO-2002-100.pdf) een overzicht van de documenten die rechtstreeks in verband staan met de realisatie van een les of een lessenreeks. De APR handelt over het leerplan, het jaarplan, de lesvoorbereiding, de schoolagenda en de leerboeken.

2.4 Leerlijnen

Leerlijnen vindt men reeds in de leerplannen. Ook in leerboekenreeksen zouden de leerlijnen gerespecteerd moeten worden. Nochtans zijn de leerplannen Engels ‘open’ leerplannen die ons nog heel wat keuzevrijheid laten. Daarom is het goed dat de vakgroep leerlijnen opstelt. Ze kunnen een antwoord bieden op heel wat vragen:

- Wat kennen en kunnen de leerlingen voor Engels bij het einde van de eerste graad?

- Zijn er geen herhalingen of leemtes voor de kennis van woordenschat en grammatica?

- Worden de vaardigheden in de verschillende graden op dezelfde manier ingeoefend?

- Is de continuïteit verzekerd? Zijn de overgangen tussen de graden niet te groot?

- Sluit Engels aan bij wat de leerlingen leren voor Nederlands?

- Kunnen er afspraken gemaakt worden met de collega’s Frans en Duits om herhalingen te vermijden?

- Zijn er leerplandoelstellingen of inhouden die echt onvoldoende aan bod komen?

- Is er continuïteit voor zelfstandig werk binnen de lessen Engels in de verschillende graden?

- Zijn er voldoende afspraken voor evaluatie?

- Kennen de leraren van de 3e graad de beginsituatie van de leerlingen in de 1ste en 2de graad?

- Weten de leraren van de 1ste graad welke de leerplandoelstellingen zijn van de 2de en 3de graad?

- Kennen we de didactische aanpak van de collega’s?

- Is er uniformiteit in de gehanteerde begrippen?

- Wordt de realisatie van een eindwerk (of GIP) voorbereid in de voorgaande jaren?

2.5 Onderzoekscompetentie

De onderzoekscompetentie maakt deel uit van de specifieke eindtermen voor de moderne vreemde talen (SET) en dit in de derde graad ASO voor elke richting met Moderne Talen.

Het gaat om SET nrs 16, 17 en 18, te vinden helemaal achteraan in de leerplannen. De onderzoekscompetentie is aan de polen gebonden en moet worden gerealiseerd binnen de MVT-vakken samen.

Het gaat erom leerlingen klaar te stomen voor het hoger onderwijs. Daarbij hoort de toepassing van de principes van BZL, waaraan in de doorlopende tekst van de leerplannen Engels ook geregeld wordt gerefereerd binnen het kader van de algemene leerdoelstellingen.

Concreet: via gerichte opdrachten leerlingen een onderzoeksprobleem geven van linguïstische en/of literaire aard, waarrond ze informatie verzamelen, ordenen, verwerken; opdrachten voorbereiden, plannen, organiseren en evalueren, en tenslotte de resultaten presenteren en daarbij kritisch reflecteren over verscheidene standpunten.

Belangrijk is dat daar ook aangepaste evaluatiesystemen bijhoren zoals procesevaluatie, zelfevaluatie, peer evaluation enz. Ook werkvormen als teamwork en pairwork zijn onontbeerlijk. Heel wat taalleerkrachten hebben daarin al behoorlijk wat ervaring opgedaan in Seminaries van de Vrije Ruimte. Het is echter niet voldoende dat er binnen een vakoverschrijdend thema enkele Engelse teksten worden gelezen rond bv. een wetenschappelijk thema. Je bent enkel in orde als de Vrije Ruimte een echt verlengstuk is van het vak Engels (bv. een vergelijkende studie maken van roman en film The Girl With the Pearl Earring, of van de adaptaties van het werk van William Shakespeare, Jane Austen of een andere, moderne auteur. Inspiratie bij dit laatste kan je eventueel opdoen bij de talloze goed geschreven ‘Murder Mysteries’ van Engelse schrijvers, zoals de Inspector Morse, Frost, Inspector Linley, enz.). Verder verwijs ik graag naar een nieuw vakdocument op www.vikom.be waarin aanbevelingen staan voor (hedendaagse) literatuur.

Voor linguïstische onderwerpen kan je bv. een aspect van het taalgebruik in een boek of een tv-serie onderzoeken (dialecten, grammaticale afwijkingen, …).

We willen hier wel waarschuwen voor al te grote belasting voor de leerlingen (en leraren): de projecten hoeven niet al te ambitieus of grootschalig te worden om goed te zijn. Kleinere, haalbare opdrachten tijdens de lesuren Engels, waarin gaandeweg aangeleerd wordt hoe je een adequate powerpointpresentatie maakt, aan bronvermelding en kritische bronnenanalyse doet, een duidelijke inhoudsopgave moet maken, voetnoten moet invoegen enz., verdienen de voorkeur.

Aanbevolen vakliteratuur met uitvoerige uitleg en tips i.v.m. de te volgen procedure is het boekje ‘Stapstenen’ van Bart Laureys (Uitgeverij De Boeck). Voor kritische bronnenanalyse verwijzen we o.m. naar http://www.vts.intute.ac.uk/detective/index.html

Wij willen er hier ook op wijzen dat men SET en SETOC (beide alleen in het ASO) niet met elkaar mag verwarren. Nieuw is dat de SET nu rechtstreeks gelinkt aan en verwerkt worden in de Algemene Eindtermen. Ook anders dan vroeger is, dat je ze vanaf nu terugvindt in Deel 2 van de nieuwe leerplannen (Pedadogisch-didactiche wenken). Je vindt Deel 2 als servicedocument bij het leerplan.

2.6 Nascholing

2.6.1 IATEFL

Het spreekt vanzelf dat je als leraar Engels voeling houdt met wat er zich in ons vak op internationaal niveau afspeelt. De belangrijkste vereniging voor leraren Engels als vreemde taal is IATEFL. Voor informatie over lidmaatschap en het jaarlijkse congres, verwijs ik naar www.iatefl.org .

2.6.2 BELTA

In januari 2012 werd BELTA boven de doopvont gehouden. Het gaat om een non-profit organisatie van alle leraren Engels in België. Zij zijn geassocieerd met IATEFL. Zeker om in de gaten te houden door al wie breder geëngageerd is in zijn vak als leraar Engels in Vlaanderen!

De BELTA Day in april 2017 was alvast een groot succes, met een mooie afwisseling van Britse, Amerikaanse, Vlaamse en andere experts in het veld van TEFL (= Teaching of English as a Foreign Langauage). Wie lid wenst te worden (al of niet per school), vindt meer info op: www.beltabelgium.com

Hieronder vind je alvast hoe ze zichzelf voorstellen:

Welcome To Belta

The Belgian English Language Teachers Association (BELTA) is a non-profit organization for teachers of English in Belgium. We seek to encourage the professional development of English language teachers in Belgium by sharing information about research, books and other materials related to English, and by offering further possibilities for discussion and the exchange of ideas and experience.

Je vindt ze ook op Facebook, waar je een greep krijgt uit geplande activiteiten, of een mooi verslag krijgt van de afgelopen BELTA Day in april.

3 Leermiddelen

Een aantal Vlaamse uitgeverijen heeft nieuwe leerboeken op de markt gebracht. Ook de Britse uitgeverijen blijven interessant werk leveren. Er is een zeer ruime keuze. Als pedagogisch begeleiders wensen wij geen reclame te maken voor commerciële uitgaven, en raden wij liever niets aan of af.

Er zijn natuurlijk heel wat websites, waarop leraren uitgewerkte ‘lesson plans’ en fotokopieerbaar les- en toetsmateriaal kunnen vinden. We vermelden in de eerste plaats de BBC:

http://www.bbc.co.uk/learningenglish.

Verder biedt de British Council interessant materiaal aan: http://www.teachingenglish.org.uk/ en https://esol.britishcouncil.org/content/teachers

Ook de uitgeverij MacMillan heeft soms schitterend én gratis materiaal. http://www.macmillanenglish.com/

De meeste scholen hebben een vaklokaal talen ter beschikking. Een ‘Engelse klas’ zou inmiddels een absolute verworvenheid moeten zijn. De leerplannen maken immers expliciet gewag van een minimale materiële uitrusting, met cassetterecorder en/of cd-speler en dvd en/of video. Ook computers hebben hun intrede gemaakt in de dagelijkse lespraktijk, al of niet via een OLC.

Het spreekt bovendien vanzelf dat de leerlingen vlot moeten beschikken over voldoende goede woordenboeken. Het verdient aanbeveling om hen zo snel mogelijk met verklarende woordenboeken te leren werken. Voor de lagere jaren en voor minder op taal gerichte studierichtingen hebben enkele uitgeverijen een Student’s Dictionary gepubliceerd, vaak aangevuld met praktische werkbladen. Voor taalsterke leerlingen biedt een aantal grote uitgeverijen gloednieuw en uiterst degelijk materiaal aan. Zo kwam Longman met een nieuwe versie van The Dictionary of Contemporary English. Interessant zijn ook de Cambridge Learner’s Dictionary en de Macmillan Essential Dictionary for Learners of English. Alle zijn voorzien van een uitstekende cdrom. Wij verwijzen in dit verband eveneens naar het document van de Coördinatiecommissie Moderne vreemde talen van het VVKSO: Taalonderwijs zoals het hoort – Globaal kader voor de ontwikkeling van actieplannen voor Moderne Vreemde Talen van 7 juli 1999.

4 Evaluatie

Er is de laatste jaren heel wat te doen geweest over een goed begrip van de term ‘permanente evaluatie’. Voor sommigen staat die term gelijk met ‘dagelijks werk’ (dus summatieve evaluatie), terwijl anderen er veeleer een vrijblijvende ‘procesevaluatie’ in zien.

De begeleiding pleit voor een gezonde dosering van beide visies, die ook in de nieuwe leerplannen te vinden is. Aan de ene kant moet de leraar voldoende oog hebben voor de groeimogelijkheden van de leerlingen. De evolutie van prestatiegericht leren naar leergericht leren werkt de motivering van de leerlingen in de hand. Anderzijds moet de leraar ook in staat zijn om de vordering van de vaardigheden te meten. Welke manier men concreet hanteert om zulks in kaart te brengen, staat de leraar vrij - sommigen verkiezen een fichesysteem, anderen gebruiken een meer grafische voorstelling.

Belangrijk is dat bij elke evaluatie aangepaste parameters worden ingevoerd, die de eindbeoordeling zo objectief mogelijk maken en die de verantwoording van het cijfer tegenover de leerling (en ouders) gemakkelijker maken.

In de meeste scholen, waar de dingen in beweging zijn, stellen we vast dat het niet gaat om ‘permanente evaluatie’ (waarbij de leerlingen vrijwel elke les aan evaluatie worden onderworpen), maar om wat wij liever ‘gespreide evaluatie met permanente feedback’ noemen. Daarbij laat men de grote toetsen van pakweg 2 à 3 uur gedurende een proefwerkreeks los, maar wordt er vaak aan kleinere en grotere toetsen gedaan, liefst zoveel mogelijk op geïntegreerde wijze, waarbij elke leerling telkens (corrigerende, maar steeds aanmoedigende feedback krijgt).

5 Actualiteit

5.1 Doorlichtingen

Er zijn altijd een aantal scholen in ons bisdom die in het aankomende schooljaar zullen worden doorgelicht. Dit wil natuurlijk nog niet zeggen dat Engels overal uitgekozen wordt voor nadere inspectie Waar dat wel het geval is, staan wij altijd klaar om vóór en na ondersteuning te bieden. Aarzel niet om ons, mede via uw directie, uit te nodigen voor één of meer bezoeken, indien je daaraan behoefte hebt. Je kunt ons altijd rechtstreeks contacteren via: mark.vandongen@katholiekonderwijs.vlaanderen . Gsm: 0474 91 25 16

5.2 Stuurgroep

Via deze weg, doe ik een oproep om ook lid te worden van de stuurgroep. Gemiddeld vergadert de stuurgroep tweemaal per schooljaar. Op het programma staan zaken waar je alleen niet uitraakt binnen de beperkte omgeving van je eigen school, maar is er ook toelichting van vernieuwingen en inzage in aanpak van andere mensen als het over complexere of heikele zaken gaat. Er is ook altijd ruimte voor wat aangename (anglofiel-culturele) dingen. Wie interesse heeft om lid te worden, mag mij altijd contacteren via e-mail (mark.vandongen@katholiekonderwijs.vlaanderen) of gsm: 0474 91 25 16.

6 Bibliografie

We ondervinden dat er veel nood is aan geschikt testmateriaal in ons vaardigheidsonderwijs. Interessante voorbeelden kunnen gratis worden gedownload:

Key English Test (KET) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/key/preparation/

KET sample papers (ZIP 17.9Mb) -

KET Information for Candidates (PDF 763Kb)

Preliminary English Test (PET) PET sample papers (ZIP 25Mb) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/preliminary/

PET Information for Candidates (PDF 775Kb)

First Certificate in English (FCE) — until June session 2008 - http://www.cambridgeenglish.org/exams/first/

FCE sample papers (ZIP 19.3Mb)

FCE Information for Candidates (PDF 1.16Mb)

Certificate in Advanced English (CAE) — until June session 2008 - http://www.cambridgeenglish.org/exams/advanced/

CAE sample papers (ZIP 22.9Mb)

CAE Information for Candidates (PDF 1.6Mb)

Certificate of Proficiency in English (CPE) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/proficiency/

CPE sample papers (ZIP 23Mb)

CPE Information for Candidates (PDF 2.17Mb)

Certificates in Skills for Life - http://www.cambridgeenglish.org/exams/skills-for-life/

Skills for Life sample papers and other downloads, for all levels.

Business English Certificates (BEC) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/business-certificates/

BEC Preliminary sample papers (ZIP 12Mb)

BEC Preliminary Information for Candidates (PDF 677Kb)

BEC Vantage sample papers (ZIP 15.7Mb)

BEC Vantage Information for Candidates (PDF 548Kb)

BEC Higher sample papers (ZIP 15.7Mb)

BEC Higher Information for Candidates (PDF 574Kb)

International Legal English Certificate (ILEC) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/legal/

Visit the ILEC website for exam support and downloads. To be discontinued in December 2016!

International Certificate in Financial English (ICFE) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/financial/

Visit the ICFE website for exam support and downloads. To be discontinued in December 2016!

ESOL Nexus (The British Council)- https://esol.britishcouncil.org/content/teachers

ESOL for Work sample papers and other downloads, for all levels.

International English Language Testing System (IELTS) - http://www.ielts.org/

IELTS Handbook (PDF 1.6Mb)

Young Learners English (YLE) - http://www.cambridgeenglish.org/exams/young-learners-english/

Starters sample papers (ZIP 10.9Mb)

Starters Information for Candidates (PDF 1.16Mb)

Movers sample papers (ZIP 10.9Mb)

Movers Information for Candidates (PDF 2.70Mb)

Flyers sample papers (ZIP 15.7Mb)

Flyers Information for Candidates (PDF 1.63Mb)

Een bijzonder goed tijdschrift is English Teaching Professional (www.etprofessional.com). En dan is er ook nog de tweemaandelijkse publicatie van IATEFL ‘Voices’.

Ik wens jullie tot slot een fijne start van het nieuwe schooljaar! Jullie kunnen me steeds contacteren via mark.vandongen@katholiekonderwijs.vlaanderen.

Met vriendelijke groeten

Mark Van Dongen

mark.vandongen@katholiekonderwijs.vlaanderen

DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - Website: http://www.vikom.be