A

Kompakt-Kassette 60

In het hart

‘Talent is één, maar het is vooral hard werken’

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

In het hart

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 4e jaargang • nummer 2 • mei 2012 • winkelwaarde € 4,95

Neem de regie over uw gezondheid (vanaf pagina 15)

Er weer bovenop dankzij revalidatie • Naar de top voor het goede doel • Waarom dieren en eskimo’s geen hartaanval krijgen • Je zal het maar zijn: specialist in het vrouwenhart • Beweegadvies van de expert • 5x antwoord op substitutievragen

WIN

Hippe hangmat

p.30

Zomers recept

Voor warme dagen

AB

EE

LD

: Mar

thei

n S

mit

Volg @juuuudt op Twitter

Judith van Dijk (37):

Op pagina 31 vertelt Leila, kickbokstrainer van Judith, hoe zij omgaat met de hartziekte van haar leerling. >>>

Kickbokser Judith kwam er op de middelbare school achter dat haar conditie niet hetzelfde was als die van haar klasgenoten. ‘Tijdens de gymles hield ik mijn klasgenoten niet bij met rondjes rennen. De huisarts verwees me door naar de cardioloog. Mijn hartconditie werd in de daaropvolgende jaren onder

controle gehouden door diverse cardiologen. In 2008 viel ik plots bewusteloos op de grond, toen ik de deur dicht deed voor een pizzabezorger. De oorzaak: een te lage hartslag. Toen ik wakker werd, ben ik naar de eerste hulp gegaan. Twee weken later verliet ik het zie-kenhuis met een pacemaker. Het metalen kastje was een eyeopener: ik kon zelfs weer sporten. Mijn passie is kickboksen. Ik train vier keer per week met mijn trainer Leila. Mijn moeder vraagt soms bezorgd: “Doe je wel rustig aan?” Zelf ben ik niet bang. Ik luister goed naar mijn lichaam. Soms wordt tijdens het sparren mijn pacema-ker geraakt, maar gelukkig gebeurt dat niet vaak. Mijn hartziekte is geen beper-king, want ik doe wat ik wil.’ Y

BE

EL

D: M

arth

ein

Sm

it

‘Mijn pacemaker was een eyeopener’

Vida 3

Van twee kanten

A

14 Vijf vragen over Substitutie en preferentie van geneesmiddelen

3 Van twee kantenKickbokster Judith is ‘alive and kicking’

6 Van & voor leden Nieuws en actualiteiten van De Hart&Vaatgroep

11 Beweegadvies Snel lekker in uw vel

19 Lekker & gezond Recept voor een zomerse smoothie

24 Gezond nieuws

25 ColumnZanger Arie Ribbens

26 Mijn specialismeCardioloog Janneke Wittekoek heeft hart voor het vrouwenhart

30 Puzzel & win!

31 Van twee kanten Kickbokstrainer Leila over hartpatiënt Judith

Komt u dit icoon tegen, dan kunt u meer

informatie vinden op www.hartenvaatgroep.nl

20 Reportage Trainen voor de Alpe d’HuZes

15 In het hartKrijg de regie over

uw gezondheid

8 Bekend met... Operazangeres Cristina Deutekom blikt terug op haar leven

12 Persoonlijk ‘Ik kan mijn hobby’s weer uitoefenen’

Vida 5

Nr. 2 2012Inhoud

Beste Vidalezer,Het is lente en de zomer staat voor de deur. Een heerlijk jaargetijde om te genieten van de natuur, mooie wandelingen te maken of er op uit te trekken met de fiets. Het is tijd om in bewe-ging te komen. Daarom staat deze Vida in het teken van sport en bewegen.

Zeker voor mensen met een hart- of vaatziekte is bewegen van levensbelang. Het verbetert uw conditie, het geeft zelfvertrouwen en het is leuk. In de reportage nemen we u mee tot op grote hoogten. We volgen de training van twee hartpa-tiënten die zich klaarmaken voor de beklimming van de Alpe d’HuZes. Het wielerevenement dat in juni van dit jaar plaatsvindt. Deelnemers van het evenement beklimmen maar liefst zes keer op één dag deze enorme berg. Dat is niet voor iedereen weggelegd. Het is een enorme uitdaging, ook voor mensen zonder een hart- of vaatziekte. De één kan zes keer een berg op fietsen en de ander heeft genoeg aan een rondje door de wijk. Luister daarom vooral naar uw lichaam en leer herkennen wat wel en niet goed voor u is. Misschien vindt u het beangstigend om na een hartinfarct weer te gaan sporten. Dat is begrij-pelijk. U hoeft het natuurlijk niet alleen te doen. Kijk bijvoorbeeld eens op www.beweegzoeker.nl voor begeleid sporten bij u in de buurt of meld u aan voor hartrevalidatie. En lees natuurlijk deze Vida, vol met beweegtips.

Kom met ons in beweging!

Margo WeertsDirecteur De Hart&Vaatgroep

BE

EL

D: M

lade

n P

ikul

ic

De Hart&Vaatgroep draagt steentje bijWetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaat-aandoeningen is van levensbelang en daar wil De Hart&Vaatgroep haar bijdrage aan leveren. Om ervoor te zorgen dat onderzoek goed aansluit bij de praktijk en bij de wensen van patiënten en hun naaste omgeving, is het belangrijk om deze mensen bij het onderzoek te betrekken. De Hart&Vaatgroep is voornemens te starten met een College van Ervaringsdeskundigen, waarbij een kleine groep patiënten vanuit hun unieke perspectief kijkt naar de maatschappelijke kwaliteit en relevantie van wetenschappelijk onderzoek.

Online pollOp de website van De Hart&Vaatgroep vindt u regelmatig een nieuwe poll over een onder-werp rondom hart- en vaatziekten. De poll van mei / juni:

‘Hartrevalidatie is meer gericht op mannen dan op vrouwen’ Eens, weet ik uit eigen ervaring Eens, weet ik via andere kanalen Oneens, weet ik uit eigen ervaring Oneens, weet ik via andere kanalen

Ga naar www.hartenvaatgroep.nl en breng uw stem uit. Wilt u uw ervaring met hart-revalidatie delen? Kijk dan op pagina 29.

Deel uw ervaring met hartrevalidatieMeer informatie op pagina 29

OPROEP

Nieuw op de websiteBekijk de kwaliteitscriteria hartfalen op onze website en zie wat u mag verwachten van goede hartfa-lenzorg. Indien de zorg die u ontvangt hier niet aan

voldoet, ga daar dan over in gesprek met uw zorgverlener.

www.hartenvaatgroep.nl/kwaliteitscriteria

Vida 6

?Meer informatie, vragen of reacties? Kijk op www.hartenvaatgroep.nl of mail naar vida@hartenvaatgroep.nl

Nieuwe brochureDe ziekte van Rendu Osler Weber De Hart&Vaatgroep heeft een nieuwe brochure over de ziekte van Rendu Osler Weber (ROW). Wat is ROW precies? Hoe wordt het vastgesteld? Welke behandelmogelijkheden zijn er? Antwoorden op deze vragen en meer vindt u in de brochure.

Bestel of download de brochure op www.hartenvaatgroep.nl/bestellen, of bel met het secretariaat van De Hart&Vaatgroep: 088 11 11 600

Wist u dat… u op thuisarts.nl

betrouwbare informatie vindt over ziekten

en gezondheid? Deze website is samengesteld

door huisartsen.

Uw mening over hartrevalidatie De Hart&Vaatgroep heeft met behulp van haar leden de wensen en eisen die patiënten stellen aan hartrevalidatie verzameld. Het resultaat is een set kwaliteitscriteria voor hartrevalidatie. Hieruit blijkt dat patiënten het belangrijk vinden dat alle hartpatiënten informatie krijgen over hartrevalidatie en dat cardiologen patiënten stimuleren om hartrevalidatie te volgen. Ook een snelle doorverwijzing en start van hartrevalidatie vinden patiënten belangrijk.

Ga voor de set kwaliteitscri-teria voor hartrevalidatie naar www.hartenvaatgroep.nl/kwaliteitscriteria

Hybride operatiekamer, Clarivein en Tai ChiOp de Landelijke VaatdagDe Landelijke Vaatdag van De Hart&Vaatgroep stond dit jaar in het teken van de nieuwste medische vaatontwikkelingen. Aan bod kwamen: de hybride operatiekamer, de vaatplaque (de glazen bol van de vaatspecialist) en Clarivein, de nieuwste behandelmethode voor spataderen. Ook aan de innerlijke mens was gedacht. Naast lezingen over stress en hart- en vaatziekten werden workshops over lotgenotencontact en Tai Chi gegeven.

De Landelijke Vaatdag vond plaats op 14 april. Dr. H.D.W.M. van de

Pavoordt, vaatchirurg St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein beet met

de hybride operatiekamer het spits af. In dit ziekenhuis is vorig jaar

een ‘hybride operatiekamer’ geopend.

Vida 7

Van & voor leden

‘Ik heb in vijfentwintig jaar alles gezongen wat ik wilde zingen.’

>

Een groot, modern flatgebouw in Amsterdam-Zuid, vlakbij station Zuid WTC. Het is de thuisbasis van Cristina Deutekom, voormalig dramatisch colora-tuursopraan. Hier geniet zij, samen met haar man Jaap en twee katten, van haar welverdiende rust. ‘Ik was altijd bezig. Eerst het conservatorium, toen kreeg ik mijn dochter en daarna volgde de ene opera na de andere. Italië, Spanje, Chili, Mexico, Noord-Amerika…’ Ze stapte met enkel handbagage in het vliegtuig, want als het enigszins mogelijk was reisde Cristina’s man Jaap haar achterna met een auto vol koffers. ‘En de hond Alex, een grote Duitse herder die ervoor zorgde dat de dieven in Napels ons met rust lieten’, vult hij aan. Cristina: ‘Iedereen was jaloers op me. Als Jaap zijn baan niet op had willen geven, was ik gestopt met zingen. Wat had ik er dan nog aan gehad?’

Zo werkt het nietGelukkig is dat niet gebeurd. Cristina zong met alle grote tenoren van haar tijd: Plácido Domingo, Luciano Pavarotti, José Carreras, Franco Corelli, Alfredo Kraus en vele anderen. De Spaanse Kraus

‘Goed ademen, daar gaat het om’

Operazangeres Cristina Deutekom

De wereldberoemde sopraan kan terugkijken op een leven vol hoogte-, maar ook dieptepunten. Hartproblemen zorgden ervoor dat zij het zingen op 55-jarige leeftijd op moest geven. Maar Cristina Deutekom is er allesbehalve verdrietig om. ‘Ik heb in die vijfentwintig jaar alles gezongen wat ik wilde zingen.’

stimuleerde Cristina om een hele strofe uit Lucia di Lammermoor te zingen zonder tussendoor adem te halen. ‘Ik hoorde dat hij dat deed en dacht: dat wil ik ook! Ik heb net zolang geoefend tot het mij lukte.’ Het is kenmerkend voor de ijver en het door-zettingsvermogen dat zij in haar zangcarrière aan de dag legde. ‘Talent is één, maar het is vooral hard werken.’ En daar ontbrak het volgens haar regelma-tig aan bij de studenten die ze lesgaf op het con-servatorium in Den Haag. ‘Ze verwachtten dat het ze kwam aanwaaien. Zo werkt het niet! Ik verloor regelmatig mijn geduld. Maar ik ken dan ook weinig studenten die echt zijn doorgebroken. Alleen Eva Maria Westbroek. Zij werkt echt hard.’

Zonder spijtIn het voorjaar van 1985 kreeg Cristina voor het eerst hartklachten. ‘We waren in ons vakantiehuis in Spanje. Ik dacht dat het mijn longen waren en ik vond het allemaal nogal overdreven.’ Eenmaal thuis stuurde de arts haar direct door naar het zie-kenhuis. Kort erna werd ze in het AMC geopereerd: vijf bypasses. Na deze heftige operatie ging Cristina

Bekend met…

Vida 9

Be

el

D: J

an J

elle

de

Boe

r

snel weer aan het werk. Jaap: ‘Henk van der Meyden zei: “Ik krijg jou als eerste weer op het podium.” Hij organiseerde een concertreeks in Nederland, waarin Cristina optrad met onder andere Marco Bakker en Rudolf Schock.’ Helaas kwamen de klachten al vrij snel terug. In 1987 besloot Cristina daarom haar succesvolle, internationale carrière te beëindigen. Zonder spijt. ‘Het was genoeg. Of vind je 25 jaar niet genoeg?’

Dubbele leidingenIn 1994 werd Cristina nogmaals geopereerd aan haar hart. Dit keer werd ze met spoed naar het VU medisch

‘Ik word soms woedend als ik niet uit m’n woorden kom, maar het helpt niet’

centrum gebracht, waar drie bypasses werden gedaan. Jaap: ‘Ze hebben dubbele “leidingen” gelegd. Hiervoor hoeft u niet meer terug te komen, zei de chirurg na afloop.’ Cristina: ‘Vraag me niet wat er precies gebeurd is, want ik weet het niet. Wel weet ik, dat ik na de ope-ratie in mijn bed lag en alleen maar bezig was met ademhalen. Goed ademhalen, vanuit mijn middenrif. Dat ben ik gewend, dus dat deed ik. Het is de reden dat ik nooit problemen heb gehad met mijn stembanden, zoals je nu zo vaak hoort.’ Jaap: ‘De chirurg vertelde dat haar grote longinhoud haar er doorheen gesleept heeft. Hij zei: “We weten eigenlijk helemaal niet hoe zangers functioneren, hoe hun ademhaling precies bijdraagt aan hun gezondheid.” Na de eerste operatie heeft hij haar gevraagd om mee te gaan naar een lezing

over dit onderwerp voor vakgenoten.’ Helaas volgde in 2004 een herseninfarct, waarna Cristina soms moeite had om uit haar woorden te komen. ‘Woedend word ik daar soms van, maar het helpt niet hè.’

Nog een paarDe viering van haar 80e verjaardag in Carré werd een bijzonder hoogtepunt voor de zangeres. Jaap: ‘Het was 26 oktober, een woensdagavond, maar Carré was compleet uitverkocht. Het koor van de Nederlandse Opera, Eva-Maria Westbroek, Henk Poort, Marco Bakker, Thalia, Charlotte Margiono, Mini en Maxi en Holland Symfonia… het was een fantastische hommage. Heel bijzonder hoe Ernst Daniël Smid dat voor elkaar gekregen heeft.’ ‘Ja, het was een bijzondere verjaardag’, besluit Cristina Deu-tekom. ‘Zo wil ik er nog wel een paar.’ Y

Cristina Deutekom1963 Debuteert bij de Nederlandse Opera Stichting.1968 Ontvangt de Grand Prix du Disque Lyrique voor haar Mozart-opname. 1972/1973 Uitgeroepen tot de beste zangeres van Italië.1974 Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.1987 1e editie van het Cristina Deutekom Concours.1992 Benoemd tot gastdocente aan het Koninklijk Con-servatorium in Den Haag.2011 80e verjaardag in theater Carré in Amsterdam.

Beweegadvies van expert Tinus Jongert

Vida 10

Bekend met…

Be

el

D: J

an J

elle

de

Boe

r

‘Stilzitten gevaarlijker dan we dachten’

‘Bewegen in de ruimste zin van het woord heeft een positief effect op de gezondheid. Het vermindert de kans op een nieuw infarct en ver-kleint het risico op bijkomende aandoeningen. Door intensief te sporten, ga je een stap verder. Daardoor kun je je uithoudingsver-mogen en je kracht vergroten. Het

eerste doe je door op 50 tot 80 procent van je maximale capaciteit te trainen. Dat vergt dus een flinke inspan-ning! Dankzij een goed programma, gericht op het ver-groten van je kracht, kun je ook op hogere leeftijd veel activiteiten in het dagelijks leven beter en langer vol-houden. Is het eng, zo intensief gaan sporten als hart-patiënt? In principe niet. Natuurlijk is het belangrijk om het sporten goed op te bouwen. Tijdens het hartre-validatieprogramma is daar sowieso aandacht voor. En verder brengt een gebrek aan beweging een veel groter risico met zich mee dan inspanning.’

Fat and fit‘Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het essentieel is om het aantal uren dat je zittend door-brengt op een dag te verminderen, ook al sport je daar-naast. Dus wie een zittend beroep heeft en de avonden grotendeels voor de televisie doorbrengt, komt er niet met het fietstochtje van en naar het werk. Verder weten we inmiddels dat het beter is om wat overgewicht te heb-ben en fit te zijn dan perfect op gewicht en niet fit. Beter “fat and fit” – zoals de Amerikanen zeggen – dan niet fit. Wie stelselmatig een uur per dag beweegt, is over het

algemeen ook in staat om op jaarbasis vier tot acht kilo af te vallen. En dat levert een flinke gezondheidswinst op.’

Volhouden‘Over het algemeen is sporten in groepsverband gemakkelijker vol te houden. Dus sluit u aan bij een wandel- of loopgroep. Of maak bijvoorbeeld gebruik van de beweegprogramma’s die fysiotherapeuten aan-bieden. Daarnaast geldt: kies iets wat je leuk vindt en wat makkelijk in te passen is in je dagelijks leven. Een abonnement op de sportschool vijf kilometer verderop vergt meer discipline dan fietsen naar het werk. Of je nu kiest voor lopen, fietsen, roeien of zwemmen, het maakt uiteindelijk niet zoveel uit: als je maar veel beweegt op de juiste intensiteit.’ Y

Sporten onder begeleidingGebruik de Beweegzoeker van De Hart&Vaatgroep voor activiteiten bij u in de buurt: www.beweegzoeker.nl. Ruim 250 organisaties zijn hierbij aangesloten. Zij bieden sport- en beweegactiviteiten voor alle leeftijden onder deskundige begelei-ding. De begeleiders houden rekening met uw aandoening. Dat biedt zekerheid en veiligheid.

Kijk voor meer informatie op: www.hartenvaatgroep.nl/bewegen

Bewegen is belangrijk, dat weet iedereen. Maar hoe pak je het aan en hoe houd je het vol? Tinus Jongert, directeur van het Nederlands Paramedisch Instituut en lector Innovatieve Beweegstimulering & Sport aan de Haagse Hogeschool, weet waar je op moet letten.

Beweegadvies van expert Tinus Jongert

Ontmoeting

Vida 11

BE

EL

D: M

arth

ein

Sm

it

’

‘‘De meeste personen zouden mij omschrijven als een fanatieke sporter. Hardlopen en mountainbiken door de bossen zijn mijn twee grootste passies. Daarnaast vind ik het heerlijk om in de tuin te werken. Dat geeft rust. Twee-enhalf jaar geleden merkte mijn vrouw op dat ik na het sporten vaak moe was en dat klopte.

Het noodlot sloeg toeIn mei 2009 werd ik getroffen door het eerste hartinfarct. Er werd een stent geplaatst. Het kunststof buisje houdt het bloedkanaal open en dit was na de operatie direct merk-

baar: ik had meer energie. Na vier weken rust kon ik me richten op herstel. In het UMC St. Radboud in Nijmegen kreeg ik door deskundigen een revalidatieprogramma aan-gemeten. Met andere hartpatiënten deelde ik ervaringen en we steunden elkaar. De experts verstrekten veel kennis

en wonnen zo mijn vertrouwen. Binnen tien weken was ik hersteld.

Opnieuw revaliderenNa ruim twee jaar sloeg het noodlot weer toe. Mijn stent was dichtgeslibd waardoor ik weer geopereerd moest wor-den. Samen met mijn cardioloog begon ik opnieuw aan mijn revalidatie. Eerst een klein ommetje maken, later een grote wandeling. Tweemaal heb ik een fietsproef af moeten leggen, waarbij mijn lichaam maximaal belast werd. Hier-door kon het verloop van mijn herstel gemeten worden.

Als herborenIk herstelde nog sneller dan de eerste keer en kwam zelfs boven mijn oude niveau. Nu oefen ik mijn hobby’s weer uit. Ik woon in een bosrijk en heuvelachtige omgeving, waar ik graag nordic walk. Ook mountainbiken doe ik met veel plezier. Mijn hartslag en bloeddruk worden door mijn medi-cijngebruik verlaagd, waardoor ik erg gevoelig ben voor kou. Daarom sport ik tijdens de winter in het fitnesscentrum. Ontstressen, dat heb ik wel geleerd. Ik ben blij met de goede afloop en voel me als herboren! Y

BE

EL

D: M

arth

ein

Sm

it

Oud-docent Jos de Vries (65) werd tweemaal getroffen door een hartinfarct. Een team van deskundigen stond klaar voor de revalidatie. Jos vertelt over zijn herstel.

Met dank aan revalidatie

Jos de Vries oefent zijn hobby’s weer uit

‘Ontstressen, dat heb ik wel geleerd’

• Screening van de patiënt middels fietstest en intakegesprekken• Voorlichting door de verschillende disciplines• Multidisciplinair overleg waarin doelen besproken worden• Start trainingsmodule: zeven weken lang, twee keer per week

trainen• De vijfde trainingsweek: controle fietstest• Eindgesprek met arts om revalidatie af te sluiten

Revalidatie in het kort Fysiotherapeute Shanna Bloemen werkt bij revalidatiecentrum van het UMC St. Radboud. ‘Het revalidatieproces is een opmaat naar een gezonde leefstijl. Hierin staat beweging, voeding en advisering centraal.’ In het kort bestaat het revalidatietraject uit zes stappen:

Vida 13

Persoonlijk

4

5

1 2

vragen over:

Substitutie en preferentie

Wat is substitutie?Substitutie is letterlijk ‘vervangen’. Bij medicijnen betekent het dat een medicijn wordt vervangen voor een - vaak goedkoper - medicijn. Het gaat dan wel om een gelijk-waardig middel met dezelfde werkzame stof, sterkte en gebruiksvorm. Een prijsdaling ontstaat wanneer een geneesmiddel het patent verliest, waardoor ook anderen het mogen maken. Het middel verandert van een spécialité in een generiek middel, ook wel generieke substitutie genoemd.

Wie bepaalt of middelen vervangen kunnen worden?De voorschrijvend arts bepaalt welk geneesmiddel past bij een behandeling. Wanneer er gelijkwaardige, maar goed-kopere middelen beschikbaar zijn dan wordt de arts geacht het goedkoopste voor te schrijven. Ook tijdens het gebruik kan een overstap gemaakt worden. Zorgverzekeraars mogen een preferentiebeleid voeren waarbij zij goedkopere mid-delen aanwijzen voor generieke substitutie. Deze worden dan vergoed. Voor andere middelen moet bijbetaald worden.

Mag substitutie altijd?Het vervangen van een middel mag als het andere medicijn in alle opzichten gelijkwaardig is. Verzeke-raars kunnen voorstellen een middel in het prefe-rentiebeleid op te nemen. Het overstappen tijdens een behandeling is een discussiepunt. Vooral bij medicijnen die op een spe-cifiek terrein werken. Als een kleine verandering in de werking grote gevolgen heeft, dan is het beter om het risico niet te nemen. De behandelend specia-list zou over substitutie moeten beslissen, niet de apotheker.

3De bezwaren?Generieke geneesmiddelen hebben dezelfde werkzame stof, maar kun-

nen samengesteld zijn uit andere hulp- en vulstoffen. Gebruikers kunnen dit merken. Bovendien leren patiëntervaringen dat er weinig tot geen informatie wordt verstrekt over de vervanging. De gebruiker krijgt een medicijn waarvan hij niet weet dat het om toegestane substitutie gaat. Indien de arts aangeeft dat substitutie niet gewenst is, kan daarvoor een verklaring van medische nood-zaak worden afgegeven. Dan hoeft de gebruiker niet bij te betalen.

In Vida krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen over een bepaalde hart- of vaataandoening.

Over welke middelen kan het gaan?Substitutie mag worden toegepast bij alle middelen waarvoor een gelijkwaardig alternatief is. De naam bestaat dan uit de over-eenkomende werkzame stof plus de fabrikantnaam. Voorbeeld: de werkzame stof in Lipitor® is atorvastatine. Na verlies van het patent, ook te koop als ‘atorvastatine Sandoz’. Het verlies van patent is niet de enige reden voor een andere naam. Ook goed-koper inkopen vanuit het buitenland kan een reden zijn. Zo wordt Lipitor® verkocht onder de namen Lambrinex® en Cardyl®.

Vida 14

Zelfmanagement

De patiënt meer in de

regierol, de zorgverle-

ner in een coachende

rol. Dat is de nieuwe

trend. Samen op zoek

naar de motivatie.

>

ZelfmanagementDe regie over uw gezondheid

Leven met een chronische ziekte is goed mogelijk. Maar voordat een patiënt zich dat realiseert, is vaak een lange weg afgelegd. Er is veel waar-mee je moet leren omgaan: de licha-melijke gevolgen van de ziekte, de rest van je leven medicijnen slikken en de psychische impact van je ziekte. Een chronische ziekte vraagt om een andere leefwijze en het blijkt in de praktijk niet makkelijk om je die eigen te maken. Patiënten vinden het vooral moeilijk zichzelf te (blijven) motiveren

A

Kompakt-Kassette 60

Vida 15

In het hart

A

Kompakt-Kassette 60

tot therapietrouw, voldoende bewe-ging en een gezond dieet.

VolhoudenToch ligt het volhouden van een nieuwe leefwijze enkel en alleen in handen van de patiënt. De arts kan wel zeggen dat roken een ernstige risicofactor is, maar daardoor komt (en blijft) de patiënt niet meteen in actie. Hij weet zelf vaak maar al te goed dat hij ongezond leeft en/of meer moet bewegen. Zorgverleners worden zich er steeds bewuster van dat ze een actieve rol kunnen spelen bij de motivatie van de patiënt. Door samen te ontdekken wat de drijfveer van de patiënt is en wat werkelijk belangrijk is in zijn leven, kan hij zijn leefpatroon aanpassen en het zich eigen maken. Zo zal een oma die graag weer wil fietsen met haar kleindochter de extra koekjes eerder laten staan.

SamenwerkenAchter de schermen wordt hard gewerkt aan zelfmanagement van

Tips voor zelfregie Laat u niet overvallen

door moeilijke momentenBedenk wat moeilijke momenten zijn en maak een plan. Zondigen is niet erg, als u daarna uw gezonde eetpatroon weer oppakt.

Stel uzelf vragenAls u uw doelen niet hebt gehaald, stel dan de vraag: Wat houdt me tegen en wat heb ik nodig om mijn doelen wel te halen?

Vraag hulpHet is makkelijker uw doelen te halen met hulp van anderen. Van familie, buren, col-lega’s of vrienden.

Claudia de Jong, huisarts bij Gezondheidscentrum Bovenmaat, een van de twee gezondheidscen-tra onder Wijkgezondheidscentra Huizen. Bovenmaat heeft 14.600 patiënten en werkt met het zorgpro-gramma “Maten voor Vaten”. In dit programma wordt op brede schaal samengewerkt: ook de apotheek, fysiotherapeut en diëtetiek werken mee. ‘Wij hebben altijd al mensen met een (licht) verhoogd risico op hart- en vaatziekten in de gaten gehouden’, zegt Claudia. ‘Door aan de risicofactoren in ons systeem een code te hangen, kunnen we een stap verder gaan. Voor “Maten voor Vaten” benaderen we de risicogroe-pen actief voor een bezoek op het spreekuur, zodat we de risico’s en de kans op overlijden door hart- en vaatziekten kunnen inschatten. Tijdens de jaarcontrole kunnen we dan een gezonde leefstijl bespreken. De huisartsen, praktijkondersteu-

ners en de voor deze zorg opgeleide doktersassistenten hebben hiervoor samen met apothekers, fysiothera-peuten en diëtisten een cursus moti-vational interviewing gevolgd. Onze aanpak kost in eerste instantie wat meer tijd en moeite, maar als het risico minder wordt, hoeft de patiënt uiteindelijk minder vaak langs te komen. Daarnaast is er het gemak dat een deel van de zorg dichtbij huis wordt geboden, waarvoor de patiënt anders naar het ziekenhuis had gemoeten. In 2011 hadden we 700 patiënten met een verhoogd risico in beeld. Dit was 14 procent van de totale patiëntenpopulatie vasculair risicomanagement. Op dit moment hebben we 30 procent in de peiling. In 2013 moet dat 50 procent zijn. Binnenkort vragen we de patiënten in een enquête hoe “Maten voor Vaten” bevalt, waar behoefte aan is en op welke manier zij met zelfma-nagement aan de slag willen gaan.’

In de gaten houden

Vida 16

‘Dat wat de patiënt nodig heeft, staat

centraal’A

Kompakt-Kassette 60

Zelfmanagement

Marthè Moonen, Verpleegkundig specialist neurologie is verbonden aan de stroke (beroerte) nazorgpoli van het Sint Lucas Andreas Zieken-huis in Amsterdam. Sinds twee jaar wordt bij 71 patiënten die een her-seninfarct hebben gehad de effecten van motiverende gespreksvoering op de leefstijl onderzocht. Marthè: ‘Ik start de begeleiding al op de ver-pleegafdeling, vlak nadat een patiënt een herseninfarct heeft gehad. Ik ontmoet hem dus op een moment dat hij kwetsbaar is. Ik probeer een ingang te vinden om te kunnen pra-ten over de effecten van de leefstijl op het krijgen van een nieuw infarct. Dat lukt in het begin niet altijd, maar na een paar gesprekken is de patiënt vaak wel na gaan denken over zijn leefstijl. Ik denk dat dit te danken is aan de motiverende gespreksvoe-ring. Je geeft daarmee niet meteen een oordeel over wat goed of slecht is voor de patiënt.’ Marthè spreekt de patiënt op regelmatige basis over zijn motivatie(s), de successen en de valkuilen. ‘Ik probeer het gesprek zo

te sturen dat de patiënt uit zichzelf vertelt hoe hij zijn leefstijl zou willen veranderen. Voor deze aanpak hing ik soms half over de tafel om patiën-ten te overtuigen om te veranderen, maar ik merkte dat ik alleen maar weerstand opriep. Bij de huidige aanpak doe ik dat niet en merk ik dat ik de patiënt juist aan het denken zet. Ik geef geen oordeel over hoe hij het doet, maar help hem door met het gesprek zijn motivatie boven te halen. De kracht van verandering ligt dan namelijk bij hem zelf. Neem de patiënt die op 63-jarige leeftijd een herseninfarct kreeg. Hij rookte, had overgewicht en veel stress door zijn beroep. In ons gesprek ontdekte hij wat hij belangrijk vond: hij wilde kunnen voetballen met zijn kleinzoon. Om dit doel te halen, zocht hij hulp bij buren (bewegen), collega’s (stoppen met roken) en zijn vrouw (gezond eetpatroon). Ik ben ervan overtuigd dat hij zonder de motiverende gesprekstechnieken in zijn oude gedrag en leefwijze zou zijn vervallen.’

>

Gesprekstechnieken

de patiënt. Een van de initiatiefne-mers is het Platform Vitale Vaten, een samenwerkingsverband van 25 organisaties, waaronder De Hart&Vaatgroep, andere patiënten-organisaties en beroepsverenigin-gen van zorgverleners. Gezamen-lijk denken de organisaties na over verschillende mogelijkheden om de patiënt te bereiken. Het streven? Minder mensen die aan hart- en vaatziekten (over)lijden, meer men-sen die adequaat omgaan met een (verhoogd risico op) hart- en vaat-ziekte en de regie gaan voeren over hun eigen gezondheid. Een aantal projecten rond zelfmanagement heeft onder de vlag van Vitale Vaten subsidie van het Ministerie van VWS ontvangen (lees meer in de kaders). De ideeën voor deze projecten zijn afkomstig van zorgverleners zelf, die hiervoor intensief samenwerken met anderen. De projecten hebben één belangrijke overeenkomst: dat wat de patiënt nodig heeft, staat centraal.

Vida 17

In het hart

Sytze van Dam, internist, en Yvette Henstra, verpleeg-kundig specialist Vasculaire Geneeskunde van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam willen zorg voor patiënten indien mogelijk bij de huisarts en praktijkonder-steuner neerleggen. Dit geldt bijvoorbeeld na een CVA. Zo hoeft de patiënt minder vaak naar het ziekenhuis en kan de specialist zich meer met complexe zorg bezighouden. Volgens Sytze gaat het vaak om het goed op peil krijgen van de bloeddruk en het cholesterol. ‘Een ander voordeel is dat de huisarts of praktijkondersteu-ner de patiënt ziet als hij voor andere klachten naar de praktijk komt. Dan kan hij bijvoorbeeld

meteen de bloeddruk opnemen.’ Aan het project leverden huis-artsen, praktijkondersteuners, diëtisten en specialisten een bijdrage. Yvette: ‘Intussen zijn 25 patiënten onder behandeling van de eerste lijn. Ik ben bij de vijf praktijken langs geweest om die patiënten te bespreken: Welke medicijnen gebruiken ze? Wat is hun gewicht? Hoe is hun cholesterol? Ik ben goed op de hoogte.’ Beiden zijn tevreden over het project. Ze hebben veel van de andere zorgverleners geleerd en de lijnen zijn korter geworden. Sytze: ‘Dat komt de kwaliteit van de zorg ten goede.’ Yvette: ‘Het maakt de patiënt niet uit of hij door de eerste lijn of tweede lijn wordt geholpen, als hij maar de juiste zorg krijgt.’

ILLU

STR

ATIE

S: W

alte

r va

n K

alsb

eek

Hulp De regie bij de patiënt, de zorgver-lener in de coachende rol. Het lijkt de omgekeerde wereld, maar dat is het niet. Het is een gezamenlijk proces. De patiënt bepaalt dan wel zijn eigen doel(en), maar staat er niet alleen voor. Zo nodig krijgt hij hulp bij het bepalen en berei-ken van zijn doelen. Van een pro-fessional, zoals een diëtist of een fysiotherapeut. Van een sportclub, een beweeggroep of een bekende, zoals een buurman of collega. Of van een coachingsprogramma dat via e-mail herinneringen ver-stuurt. Y

• www.vitalevaten.nl• www.vitalevaten.nl/patienten• www.mijnhartenvaten.nl• www.hartenvaatgroep.nl/individueelzorgplan (down-loaden/bestellen Individueel Zorg Plan, patiëntenversie zorgstandaard: praktische informatie per risicofactor)Ons advies is het Individueel Zorg Plan niet alleen in te vullen, maar dit samen met zorgverlener te doen.

Zelfmanagement

Ineke Volman, huisarts bij Gezondheidscentrum Maarssen-broek vertelt over hun individuele zorgplan Vitale Vaten waar zij sinds twee jaar mee werken. ‘Het is een digitaal logboek dat de patiënt helpt de risico’s op nieuwe hart- en vaatziekten te vermin-deren. Ik bespreek de risico’s en in hoeverre de patiënt daar wat aan wil doen. Het logboek helpt vervolgens bij de uitvoering van die plannen. Als de patiënt met zichzelf afspreekt drie keer in de week een kwartier te wandelen, dan houdt hij in het logboek bij hoe dat gegaan is. Dat gebeurt op basis van een aantal vragen, bij-voorbeeld of het gelukt is wat hij zich had voorgenomen. En zo niet, waarom dat niet gelukt is en wat hij nodig heeft om die doelen wel te kunnen halen. Hierdoor wordt de patiënt aan het denken gezet over haalbare oplossingen in zijn eigen omgeving. Om de therapie-trouw te vergroten of in beweging te komen. De zorgverlener heeft ook toegang tot het logboek en kan zo nodig te hulp schieten.’

Digitaal logboek

Korte lijnen

Vida 18

ILLU

STR

ATIE

S: W

alte

r va

n K

alsb

eek

Aardbeien smoothie met sinaasappel en bramenBereiding: Was de aardbeien goed schoon. Bewaar 4 stuks voor de garnering. Verwijder de kroontjes van de aard-beien en pers de sinaasappels uit met een sinaasappelpers. Doe de aardbeien, het sinaasappelsap en

de bevroren bramen in de blender. Mix het fruit in 30 seconden tot een gladde smoothie. Verdeel de yoghurt over 4 glazen en schenk voorzichtig de smoothie erop. Garneer met de achtergehouden aardbeien.

Boodschappenlijstje

voor 4 personen

• 250 g aardbeien

• 8 perssinaasappels

• 250 gram diepvriesbramen

• 500 ml magere vanilleyoghurt

Benodigdheden

• blender

• 4 hoge glazen

• sinaasappelpers• 4 sorbetlepels

Gezond eten is makkelijker dan u denkt. En nog lekker ook! Vida geeft elke editie een smaakvol recept om verantwoord te koken. Dit keer een frisse aardbeien smoothie. Lekker als toetje of tussendoortje.

Voedingswaarden per smoothie:220 kcal, 35 gram koolhydraten, 7 gram eiwit, 3 gram vet

Aardbeien

Geef u op! Voor de kookwork-shop

De Hart&Vaatgroep organi-seert regelmatig kook-workshops. Hier leert u hoe u met minder zout een gezonde lekkere maaltijd op tafel zet. Ga naar www.hartenvaatgroep.nl/kook-workshops om te zien of er binnenkort een workshop bij u in de buurt is.

In een zomerse smoothie

...aardbeien en blauwe bessen veel antioxidanten bevat-ten? De belangrijkste antioxidant is anthocyaan, de kleurstof die aardbeien en blauwe bessen hun mooie kleur geeft. De antioxidanten nemen stoffen weg die in ons lichaam zorgen voor veranderingen in de cel, waar-door bijvoorbeeld kanker kan ontstaan. Bovendien heeft onderzoek van de Universiteit Maastricht en Wagenin-gen uitgewezen dat aardbeien extra beschermen tegen overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten.

Vida 19

Lekker & gezond

Vida 20

Stefan TeunisLeeftijd: 31 jaarWoonplaats: OldenzaalBeroep: ConsultantHartafwijking: VSD, een afwijking waarbij er een gaatje zit in het tus-senschot van de hartkamers

Opgeven isgeen optie

De één werd geboren met een hartafwijking en wil na een zware operatie laten zien dat hij zesmaal de Alpe d’Huez kan beklimmen. De ander had na een hartinfarct hetzelfde idee, maar tijdens het fietsen ging er iets mis. Een profiel van hartpatiënten Stefan Teunis en Jos Albers, twee heren met doorzettingsvermogen.

Hij werd geboren met een hartaf-wijking en onderging vorig jaar een zware operatie. Toch weet hartpa-tiënt Stefan van geen opgeven. In juni fietst hij mee met de Alpe d’HuZes om geld op te halen voor KWF kanker-bestrijding. Zijn missie: zes keer de top halen. Voor zichzelf én voor zijn ouders.

Stefan werd geboren met een hart-afwijking, een gat tussen zijn hart-kamers dat geleidelijk aan steeds groter zou worden. Vorig jaar kreeg hij een nieuwe hartklep en een stent

in zijn longslagader. ‘Maar ik ben snel hersteld’, zegt Stefan. Op advies van de cardioloog deed hij voor zijn operatie aan kracht- en conditie-

training. ‘En ik ben als een gek gaan wielrennen. Dat hielp. Na een week kon ik thuis al vijftien minuten ach-ter elkaar lopen. En na zes weken fietste ik van mijn huis in Oldenzaal

naar het Medisch Spectrum Twente in Enschede voor de hartrevalidatie, een tocht van vijftien kilometer. De mensen met wie ik in het ziekenhuis revalideerde waren angstig en durf-den niet ver te gaan. Ik wel. Ik heb

‘Ik ben als een gek gaan wielrennen’

Twee vechters trainen voor de Alpe d’HuZes

>

‘Elke avond twee uur op de fiets’

Vida 21Vida 21

Reportage

mijn hele leven al te kampen gehad met pijntjes als gevolg van mijn hartafwijking. Ik wist precies hoe ver ik kon gaan.’

Fietsen, krachttraining en duurloopHij bleek na zijn operatie zelfs meer energie te hebben dan ooit. Ook doordat zijn revalidatie zo voor-spoedig verliep, besloot hij zijn plan-nen voor deelname uit de ijskast te halen. ‘De training bestond vooral uit veel fietsen. Vanaf november heb ik elke avond twee uurtjes op de fiets of hometrainer gezeten. Daar-naast deed ik aan krachttraining en in het weekend trok ik de hardloop-schoenen aan voor een duurloop. Helaas kon ik in januari en februari een paar weken niet trainen door een ontstoken lies.’

Voor het goede doel Hoewel zijn voorbereiding niet vlek-keloos verliep, is hij vastbesloten zes keer de berg te beklimmen. Ook omdat hij niet alleen voor zichzelf fietst. ‘Ik weet waarvoor ik het doe. Voor mijn vader en moeder. Mijn moeder heeft borstkanker, maar is inmiddels “stabiel” verklaard. Dat kan helaas niet van mijn vader wor-den gezegd. Hij is in februari over-leden, kort nadat er longkanker was geconstateerd. Ik weet dus uit erva-ring waarom het zo belangrijk is om geld op te halen voor de ziekte.’ Voor Stefan staat het nu al vast dat het bij één Alpe d’HuZes blijft. ‘Het moet uniek blijven. Ik wil vooral een voorbeeld zijn voor andere hartpa-tiënten. Laten zien dat je tot veel in staat bent als je je lichaam goed kent. Zelfs als hartpatiënt.’ Y

Jos werd in zijn leven getroffen door twee hartinfarcten. Hij wilde dit jaar meedoen aan de Alpe d’HuZes, maar het noodlot sloeg toe. Tijdens de foto-shoot voor dit artikel werd hij plotse-ling getroffen door een hartstilstand. Jos trainde samen met dochter Chan-tal voor de Alpe d’HuZes. Een ultieme uitdaging voor Jos: ‘Ik wilde veel geld inzamelen voor het KWF en andere hartpatiënten laten zien dat je als hart-patiënt nog veel kunt. Mits je er serieus voor traint.’

Grenzen verleggenEen jaar geleden begon hij serieus met fietsen om een goede basisconditie op te bouwen. Nadat de cardioloog groen licht had gegeven voor deelname aan het evenement, begon hij onder toeziend oog van de bekende coach Henk Kraaijenhof, trainer van onder B

ee

lD

: Pim

Hen

drik

sen

Vida 22

Jos AlbersLeeftijd: 51 jaarWoonplaats: WijchenBeroep: OrganisatieadviseurHartafwijking: Heeft meerdere hartinfarcten gehad

meer oud-wereldkampioen Nelli Coo-man, zijn grenzen verder te verleggen. ‘Henk stelde schema’s voor me op, waarbij ik een hartslagmeter moest dragen om mijn hartslag in de gaten te houden. Vijf á zes keer in de week volgde ik de trainingen. Variërend van een paar uur doordeweeks tot

aan langere afstanden in het week-end. De schema’s werden fysiek en mentaal geleidelijk zwaarder. Steeds vaker werd ik geconfronteerd met mijn eigen grenzen en het verleggen daarvan. Door er voedingssupplemen-ten bij te slikken, voelde ik me steeds fitter. Dit was pas écht revalideren. Ik noem het “revalidatie 3.0”.’

Niet voor niets Er leek geen vuiltje aan de lucht, tot de bewuste zaterdag. Jos en zijn dochter Chantal hielden even pauze voor deze fotoshoot, toen Jos plot-seling neerviel. Chantal handelde direct en reanimeerde haar vader. Met de ambulance werd Jos naar het ziekenhuis gebracht. Na vier dagen kunstmatige slaap, werd hij zonder schade wakker. ‘Ik weet er niet veel meer van, maar ik weet dat Chantal mijn leven heeft gered. Ik kan nu niet meer meedoen, omdat mijn ICD tijd nodig heeft om vast te groeien. Toch is het trainen niet voor niets geweest. Mijn goede conditie heeft namelijk bijgedragen aan het snelle herstel. Of ik er rouwig om ben? Natuurlijk is het jammer, maar gelukkig kan ik mijn dochter in juni aanmoedigen.’ Y

‘Ik ben me steeds fitter gaan voelen’

‘Mijn dochter redde mijn leven’

Be

el

D: P

im H

endr

ikse

n

Vida 23

Reportage

Betere behandeling atriumfibrilleren mogelijkDe behandeling van boezemfibrilleren (hartritmestoor-nis) verbetert als het medicijn Amiodaron® rechtstreeks op het hart toegediend wordt. De hogere medicijncon-centraties in het hart en de lagere concentraties in de rest van het lichaam zorgen voor een verhoogde werk-zaamheid, terwijl het risico op bijwerkingen vermindert. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Robert Bolderman van de Universiteit van Maastricht.

Boekentip Dit handzame boekje, aangeboden door Natuurmonumenten, bevat twaalf wandelingen door de Randstad. Alle wandelingen zijn voorzien van prakti-sche informatie, zoals lengte, duur van de route, alternatieve trajecten, horeca en openbaar vervoer en nog veel meer.

WINVida verloot drie exemplaren. Wilt u kans maken, mail dan voor 15 juni 2012 naar vida@hartenvaat-groep.nl. Kijk voor meer groene

cadeaus in de webwinkel van Natuurmonu-menten: www.nm.nl/shop

Kijk op pagina 28 voor de kortingsactie. Meer info? www.nachtvandegezondheid.nl

Gezond nieuws

Waar/niet waar1. Het hart slaat 10.000 keer per dag.

2. Vrouwen overlijden vaker aan een beroerte en hartfalen dan mannen.

3. Mondbacteriën kunnen hartziekten veroorzaken.

Kijk uit voor transvettenFrankensteinvetten, oftewel transvetten, sti-muleren het ontstaan van hart- en vaatziekten. Het slechte cholesterol (LDL) wordt hierdoor omhoog gejaagd en het goede cholesterol (HDL) wordt juist naar beneden gebracht. Ze zijn zelfs zo slecht voor ons dat er op internet diverse petities circuleren die de overheid vragen niet meer dan een bepaald percentage van deze gefabriceerde vetten in menselijk voedsel toe te staan. Transvetten zitten in veel producten: van margarine, halvarine, koekjes, chips tot aan koffiemelkpoeder.

Bron: Eet jezelf mooi, slank en gelukkig, Amber Albarda

Antwoorden: 1. Niet waar. Het hart slaat maar liefst 100.000 keer

per dag. Bron: www.hartstichting.nl 2. Waar Bron: www.hartstichting.nl 3. Waar Bron: www.allesoverhetgebit.nl

Tijdens de ‘Nacht van

de gezondheid’ op

donderdag 7 juni aan-

staande, vergroot u uw

hartkennis. Deze nacht

wordt georganiseerd

door gezondNU, een

lifestyle- en gezond-

heidstijdschrift. En De

Hart&Vaatgroep is erbij.

Cardiologen, psycholo-

gen, sporters en koks

vertellen u wat hun les-

sen zijn voor het hart. Zo

vertelt topvolleybalster

Judith Blansjaar namens

De Hart&Vaatgroep

haar hartervaring. Door

een gaatje in haar hart

leek het erop dat zij een

carrière als topsporter

moest opgeven.

Leer het hart beter kennen

Vida 24

‘Mijn goede vriend Pierre Kartner zegt altijd: “Op je oude dag moet je het niet te gek maken.” Daar ben ik het helemaal mee eens. Je zult mij dan ook geen marathons zien lopen of grote afstanden zien fietsen. En als mijn vrouw Cea elke ochtend om 8.00 uur naar de sport-school vertrekt, blijf ik lekker in bed liggen. Ze krijgt me voor geen goud mee. Maar dat wil niet zeggen dat ik helemaal niet aan sport doe.

Na mijn operatie heb ik zes weken lang gerevalideerd. Niet in het zie-kenhuis, maar samen met Cea. Want thuis voelde ik me meer op mijn gemak. Ik deed de oefeningen die ik van het ziekenhuis had gekre-

gen, waaronder loopoefeningen. Ik trok baantjes in mijn eigen zwembad en wandelde met mijn hond Binky, een Maltezer. Maar ik had ook een eigen methode ontwikkeld om weer op conditie te komen: zingen. Ik was kort voor mijn operatie de nieuwe Mouth van het zangduo Mouth & MacNeal geworden. In de woonkamer zong ik mijn eigen tekst en Cea die van Mag-gie Macneal (Sjoukje Smit). Voor mij bleek zingen het beste medicijn, want ik ben weer net zo goed als voor de operatie.

Mensen staan er niet bij stil, maar optreden is topsport. Je kunt niet half een optreden ingaan. Als ik op het podium sta geef ik alles, de volledige 35 minuten. Zingen, schreeuwen, bewegen... Het publiek opzwepen. Gewel-dig. Ik heb vroeger gezeild, gevoetbald, gefitnesst en meegedaan aan Ster-renslag, maar niets is zo zwaar als het artiestenbestaan. Die topsport blijf ik tot mijn dood beoefenen. Misschien doe ik op mijn leeftijd dan toch wel gek, maar Pierre zal het begrijpen. Een artiest ben je in hart en nieren.’

Arie Ribbens (1937) treedt al 55 jaar op als zanger. Hij is vooral bekend van zijn carnavalskraker Polonaise Hollandaise, waarmee hij elk publiek in polonaise krijgt. Twee jaar geleden kreeg hij plotseling hevige pijn in buik en rug, maar een stent in zijn aorta gaf hem nieuwe energie. Hij viert het leven. In zijn columns vertelt hij hoe.

Topsport

‘Ik doe op mijn leeftijd wel gek, maar Pierre zal het begrijpen’

Eskimo’s geen

bestaand woord in

hun taal kennen

voor ‘hartaanval’?

Dat komt omdat zij

1,5 kilo vette vis per dag con-

sumeren. Zo krij-

gen zij voldoende

goede vetten

binnen, waar-

door hartkwalen

gewoonweg niet

voorkomen.

Arie Ribbens

Vida 25

Gezond nieuws & Column

Be

el

D: P

im H

endr

ikse

n

‘Het vrouwenhart werkt anders dan het

mannenhart’

Cardioloog Janneke Wittekoek

Vida 26

Be

el

D: P

im H

endr

ikse

n

Cardioloog Janneke Wittekoek

Het vrouwenhart werkt anders dan het mannenhart. En dan vooral de vaten. Daardoor hebben vrouwen andere hartklachten dan mannen. ‘Als vrou-wen bij mij binnenkomen, hebben ze soms al jarenlang vage klachten’, zegt cardioloog Janneke Wittekoek. ‘Het zijn vaak vermoeidheidsklachten. Soms neemt de huisarts de klachten niet serieus, omdat deze in veel geval-len lijken op overgangsklachten. En vrouwen zijn natuurlijk meester in het wegmoffelen van klachten. Dat zie je

ook in het filmpje “Just another little heart attack” op YouTube. Maar na jaren klachten blijken het “ineens” het hart en de vaten te zijn.’

Hardlopen met patiëntenBij Cardiologie Centra Nederland (CCN) heeft Janneke de tijd en ruimte om vrouwen uit te leggen hoe hun hart en vaten werken. ‘Als ze begrij-pen hoe alles werkt – wat de directe gevolgen van roken, een slecht voe-dingspatroon en weinig beweging op hun hart en vaten zijn – draagt dat bij aan preventie. Dan houden vrouwen

een andere levensstijl gemakkelijker vol.’ Maar liever voorkomt Janneke dat vrouwen aan haar bureau belanden. Ze zet zich daarom vol enthousiasme in om de ‘awareness’ voor een gezonde leefwijze bij vrouwen te vergroten. ‘Ik pak het op een leuke, luchtige en serieuze manier aan. Samen met Joop Braakhekke, die ook hartklachten heeft, doe ik een gezondheidstheater. Ook schrijf ik blogs en spreek ik groe-pen vrouwen toe, bijvoorbeeld bij de Rotary Club. Dat zijn een soort van interactieve workshops/open spreek-uren. Die werken enorm goed. Ik denk dat het scheelt dat mensen zich niet schamen om over hartklachten te pra-ten, het is geen schaamteonderwerp. Ik train trouwens ook samen met patiënten op de trimbaan in Almere. Ze vinden het vaak heel bijzonder dat “de dokter” meedoet.’

Passie overbrengenZelf leidt Janneke dus een gezond leven. Ze doet aan hardlopen en gaat zelfs de marathon van New York lopen. ‘Mijn passie voor bewegen probeer ik over te brengen op anderen. Als men-sen mij zien, zeggen ze vaak “Maar jij hebt makkelijk praten”. Dan zijn ze verbaasd te horen dat ik pas drie jaar terug ben begonnen met hardlopen en toen vijftien kilo zwaarder was. Het kostte mij in het begin ook echt veel moeite. Maar ik heb doorgezet, omdat ik me realiseerde dat ik over niet al te lange tijd tot de risicogroep kon beho-

ren. Op een bepaald moment kreeg ik de smaak te pakken en nu vind ik bewegen heerlijk!’

BesefMet haar inzet wil Janneke voorkomen dat mensen pas (te) laat doorhebben dat ze de verkeerde kant opgaan. ‘Veel mensen weten niet of ze een hoge bloeddruk of hoog cholesterolgehalte hebben. Vroeger was dat anders, mijn vader kreeg vroeger eens per jaar een gezondheidscheck op zijn werk. Het is goed om te zien dat het besef terug-keert dat bedrijven een belangrijke rol kunnen spelen bij preventie. Ik zou het liefste zien dat ik uiteindelijk niet nodig ben.’ Y

Voorkomen is beter dan genezen. Preventie van hart- en vaatziek-ten is een ware passie voor cardioloog Janneke Wittekoek (42).

‘Vrouwen zijn meester in het wegmoffelen van klachten’

Vida 27

Mijn specialisme

NaamJanneke Wittekoek

Functie Cardioloog Cardiologie Cen-tra Nederland

Is opgeleidin het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam

Is gespecialiseerdin het vrouwenhart

Zet zich in voor de preventie van hart- en vaatziekten

Is zelfeen fervent hardloper

Wat biedt De Hart&Vaatgroep?

De Hart&Vaatgroep is een patiëntenvereniging van en voor mensen met een hart-

of vaataandoening. Zowel landelijk als regionaal richt De Hart&Vaatgroep zich op

informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlmanagement en belangenbe-

hartiging.

Een greep uit de activiteiten:

• www.hartenvaatgroep.nl: informatie, actualiteiten en allerhande tips voor het

dagelijks leven

• Lifestylemagazine Vida met persoonlijke verhalen, achtergrondartikelen en

nieuws van en voor leden

• Folders en brochures met uitgebreide informatie over hart- en vaatziekten

• Themabijeenkomsten, kookworkshops en cursussen

Wilt u De Hart&Vaatgroep steunen door lid te worden? Dat kan voor slechts € 20

per jaar. Aanmelden kan via de website of bel: (088) 11 11 600. Met uw bijdrage

maakt u het mogelijk om vertegenwoordigd te worden door deskundigen die

werken aan bijvoorbeeld betere zorg, goede en betaalbare medicatie en een

passende zorgverzekering voor iedereen. Tip: veel zorgverzekeringen vergoe-

den dit lidmaatschap.

Adres:

De Hart&Vaatgroep

Postbus 300

2501 CH Den Haag

T (088) 11 11 600

E info@hartenvaatgroep.nl

www.hartenvaatgroep.nl

Redactieadres:

Redactie Vida

Postbus 300

2501 CH Den Haag

Uitgever De Hart&Vaatgroep Bladmanagement Monique Helderman, Ilse Eijk-

mans Realisatie LVB Networks, Amersfoort Project- en eindredactie Sabina van

der Hoeven Tekstcorrectie Marie-Louise Beenker Redactie Esther Berendsen,

Nynke Wielenga, Sjoerd Jansen, Margot Stuyt Redactieraad De Hart& Vaatgroep

Riet Alaverdy- van der Knijff, Johan Durge, Karin Idema, Hans van Laarhoven,

Sent Wierda, Hessel Koers Fotografie Jan Jelle de Boer, Pim Hendriksen,

Marthein Smit, Mladen Piculic Advertentieacquisitie Stichting Adagium, Vlijmen

Drukwerk Senefelder Misset, Doetinchem Lithografie Grafimedia Amsterdam

De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties en bijsluiters. Deze

bevatten geen aanbevelingen van de Hart&Vaatgroep. Zelfmedicatie kan risico inhouden.

Raadpleeg eerst uw arts.

2 juni 2012Landelijke informatie- en contactdag vrouwen en hartfalenMet een lezing door dr. Henriëtte Verweij (cardioloog van het LUMC) en diverse workshops.Tijd: 10.00 uur - 16.00 uur Locatie: Kontakt der Kontinenten, SoesterbergKosten: € 7,50 voor niet-leden. Gratis voor leden. Aanmelden via www.hartenvaatgroep.nl

7 juni 2012Vrijwilligersdag van De Hart&VaatgroepDe Hart&Vaatgroep zet haar vrijwilligers jaarlijks in het zonnetje. Het programma bestaat uit een mix van interes-sante nieuwe ontwikkelingen op medisch gebied en workshops. Afsluitend is er een barbecue om 16.00 uur.Tijd: 11.00 uur – 16.00 uurLocatie: Kontakt der Kontinenten, Soesterberg Kosten: Gratis Aanmelden via het intranet van De Hart&Vaatgroep (alleen toegankelijk voor vrijwilligers)

7 juni 2012Nacht van de gezondheidDeze ‘nacht’ staat in het teken van het hart en wordt georganiseerd door het lifestyle- & gezondheidstijd-schrift gezondNU. Cardiologen, psychologen, sporters en koks vertellen u wat hun lessen zijn voor het hart. De Hart&Vaatgroep levert een bijdrage aan het programma.Tijd: 20.00 uur – 24.00 uurLocatie: Corpus ‘reis door de mens’, OegstgeestKosten: € 17,50. Leden van De Hart&Vaatgroep krijgen € 5 korting op de entreeprijs.Meer informatie en aanmelden via www.nachtvandegezondheid.nl/hartenvaatgroep

16 juni 2012FHapjesmiddagMiddag voor mensen met Familiaire Hypercholesterole-mie (FH). Volg een workshop gezonde hapjes maken en ga daarna in informele setting in gesprek met lotgenoten. Tijd: 13.30 uur - 16.00 uurLocatie: Swingbo Eventlab, UtrechtKosten: € 7,50 voor niet-leden. Gratis voor leden.Aanmelden via www.hartenvaatgroep.nl

Vida 28

A

Kompakt-Kassette 60

In het hart

‘Talent is één, maar het is vooral hard werken’

Lifestylemagazine van De Hart&Vaatgroep

In het hart

Magazine van en voor mensen met een hart- of vaatziekte • 4e jaargang • nummer 2 • mei 2012 • winkelwaarde € 4,95

Krijg de regie over uw gezondheid (vanaf pagina 15)

Er weer bovenop dankzij revalidatie • Naar de top voor het goede doel • Waarom dieren en eskimo’s geen hartaanval krijgen • Je zal het maar zijn: specialist in het vrouwenhart • Beweegadvies van de expert • 5x antwoord op substitutievragen

WIN

Hippe hangmat

p.30

Zomers recept

Voor warme dagen

Mail naar: vida@hartenvaatgroep.nl Nog geen lid? Wat zou voor u een reden zijn om u aan te melden? Ook dat horen wij graag.

Waarom bent u lid van De Hart&Vaatgroep?Vertel het ons

LAAT U HORENOver hartrevalidatie De Hart&Vaatgroep is op zoek naar ervaringen. We willen de positieve effecten van hartrevalidatie onder de aandacht brengen bij patiënten en zorgverleners. En ze daarbij inlich-ten over de gevolgen als hartpatiënten niet voor revalidatie kiezen. Hiervoor hebben we uw ervaringen nodig. Is één van de onderstaande situaties op u van toepassing, dan zijn we heel benieuwd naar uw antwoord op de bijbehorende vragen.

1 U bent behandeld voor een hartprobleem en heeft hartrevalidatie gevolgd

Heeft hartrevalidatie geholpen om fitter te worden? Of om weer vertrouwen te krijgen in uw lichaam? Of om minder angstig of somber te zijn? Of uw werk of dagelijkse bezighe-den weer op te pakken? Of heeft het een ander effect gehad? Wat vindt u belangrijk aan hartrevalidatie?

2 U bent behandeld voor een hartprobleem en heeft geen hartrevalidatie gevolgd

Heeft u bepaalde zorg of begeleiding gemist? Denkt u dat u met hartrevalidatie fitter zou zijn geweest? Of minder ang-stig of somber? Of eerder of beter uw werk of bezigheden op had kunnen pakken? Wat zou u belangrijk hebben gevonden aan hartrevalidatie?

3 Uw partner of naaste is hartpatiëntHeeft u begeleiding bij de hartrevalidatie gehad of juist

niet? Wat is uw ervaring? Heeft u bepaalde begeleiding ge-mist? Hoe gaat het nu met u?

Vakanties van De Hart&VaatgroepDe Hart&Vaatgroep organiseert samen met de Hartstichting vakanties voor mensen met een aangeboren of op jonge leeftijd verworven hart-afwijking. Het doel: deelnemers en hun naasten een fijne vakantie bezorgen. Maar ook ervaringen uitwissellen en verkennen van eigen grenzen.

AGENDA8 t/m 10 juni 2012 Gezinsweekend

ZuidwoldeVoor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waar-van één (of meer) van de kinderen (0-5 jaar) een hartafwijking heeft.

15 t/m 20 juli 2012 Jongeren vakantieweek HoekelumVoor jongeren van 14 t/m 20 jaar met een hartaf-wijking.

21 t/m 27 juli 2012 Huisjesparkweek gezinnen Bant Voor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waarvan één (of meer) van de kinderen een hartafwijking heeft. Het kind met de hartafwijking moet tussen de 5-12 jaar zijn.

22 t/m 27 juli 2012 Week verstandelijk beperktenHavelteVoor 18 jaar en ouder met een verstandelijke (en lichamelijke) beperking en een hartafwijking.

29 t/m 4 augustus 2012 GezinsweekNunspeetVoor gezinnen met kinderen t/m 12 jaar, waarvan één (of meer) kinderen tussen de 5-12 jaar een hartafwijking heeft.

19 t/m 23 oktober Fit & FunweekendValkenswaardLang weekend voor jongeren van 18 t/m 30 jaar.

Voor meer informatie en aanmelden: www.hartenvaatgroep.nl/vakanties

OPROEPEN

Voor meer informatie en actuele agendapunten: www.hartenvaatgroep.nl. Via deze website kunt u ook de regio-websites bezoeken met een regionale agenda. Aanmelden voor een activiteit kan (tenzij anders vermeld) via: info@hartenvaatgroep.nl of bel (088) 11 11 600.

Vida 29

Service

Mail uw ervaring* naar vida@hartenvaatgroep.nl

*Uw ervaring geven wij nooit door aan derden zonder uw toestemming.

Meer informatie over hartrevalidatie? Kijk op www.hartenvaatgroep.nl/hartrevalidatie

Lekker lui

Samen heerlijk luieren in een tweepersoonshang-mat van Luilak ter waarde van €89,95. De pro-ducten van Luilak komen uit het zonnige zuiden en worden rechtstreeks bij de producent inge-kocht. Eerlijke handel dus! Daarnaast worden de producten gecontroleerd op kinderarbeid. Sterker nog, Luilak schenkt van elk verkocht product één euro aan een kindertehuis in Colombia.

Heerlijk luieren en genieten van eerlijke handel. Dat is waar Luilak voor staat. www.luilak.nl

1 10 7 9 3

2 4 1 6 9 3

3 5 1 3 9

4 6 5 9 3

5 5 10 2

6 9 8 10 2

7 8 10 9 3

8 4 1 6 9 3

9 7 6 9 4 9 3

110

7

93

24

1

69

3

35

13

9

4

65

93

55

102

69

8

102

78

10

93

84

16

9

3

97

69

4

93

1 k

egel

en

2 o

mke

ren

3 w

ater

spo

rt

4 z

ich

on

der

wat

er b

egev

en

5 v

oet

bal

term

6 e

rvan

do

or

gaan

7 w

erp

en

8 o

efen

en v

oo

r ee

n w

edst

rijd

9 s

po

rt w

aarb

ij ee

n li

chte

, ho

ute

n m

et p

apie

r b

esp

ann

en

con

stru

ctie

in d

e lu

cht

wo

rdt

op

gel

aten

Filip

pine

Vul d

e go

ede

antw

oord

en in

. Gel

ijke

geta

llen

zijn

gelij

ke le

tters

. Bij

juis

te

invu

lling

lees

t u in

de

balk

de

oplo

ssin

g.

© D

EN

KS

PO

RT

PU

ZZ

ELB

LAD

EN

wan

del

ing

1 b

ow

len

, 2 d

raai

en,

3 ka

no

ën, 4

 du

iken

, 5 

kop

pen

, 6 w

eglo

pen

, 7 

go

oie

n, 8

 tra

inen

, 9 

vlie

ger

en

1

1 kegelen2 omkeren3 watersport4 zich onder water

begeven5 voetbalterm6 ervandoor gaan7 werpen8 oefenen voor een

wedstrijd9 sport waarbij een lichte,

houten met papier bespannen constructie in de lucht wordt opgelaten

BE

EL

D: M

arth

ein

Sm

it

Puzzel & win!

En de winnaar is... De prijs uit Vida 1 ging naar Mw. M.G. Meijer uit Amsterdam, H.J. v.d. Bos-Rijkers uit Amersfoort, Mw. E. Jochems uit Kessel, Mw. R. Voortman uit Tricht, S. Michiels uit Groningen, C. Groot uit Hoofddorp, C. Cevat uit Koog aan de Zaan, Mw. G. Fontein uit Leeuwarden, J.S.M.Q. Cameron uit Bergen op Zoom, Mw. H.C.H.M. van Engelen – van der Bijl uit Aalsmeer. Gefeliciteerd met de welness voucher!

Stuur de oplossing van de puzzel voor 15 juni naar: Redactie Vida, Postbus 300, 2501 CH Den Haag of naar vida@hartenvaatgroep.nl en win een hangmat van Luilak.

Filip

pine

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters. Bij juiste invulling leest u in de balk de oplossing.

WIN | Zomerse hangmat

Vida 30

Leila Ahalli (32):

Op pagina 3 vertelt kickbokser Judith over haar sportieve leven na de pacemaker.

Samen met haar partner Chris traint ze bij Ten-gugym meerdere hartpatiënten, maar Judith krijgt geen special treatment. ‘In het begin, nu zo’n twee jaar geleden, waren we voorzichtig. Judith deed mee aan “cardio-kickbox”, waarbij niet gespard wordt. Zo kon ze veilig aan haar conditie werken. Inmiddels is ze beter dan sommige kickboksers zonder hartpro-blemen. Ze heeft een geweldig uithoudingsvermogen en een vechtershart. Ze spart zelfs tegen mannen.

Of zij rekening met haar houden? Nee, ze behande-len haar net als iedere andere tegenstander. Sinds ik Judith train, heb ik haar slechts enkele keren terug moeten fluiten. Dan merkte ik aan haar ademhaling dat ze even rustig aan moest doen. Haar maximale hartfrequentie wordt bepaald door de pacemaker. Ze houdt zelf ook goed in de gaten hoeveel ze aankan. We hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid over het verantwoord trainen van Judith. Soms kan ze zichzelf onderschatten, dan probeer ik haar extra te motiveren. Zo dacht ze dat ze niet ver kon hardlopen. Ik zei dat ze er goed aan zou doen het te probe-ren. Daarna belde ze op om te vertel-len dat het gelukt was. Dat zijn mooie momenten.’ Y

<<<

BE

EL

D: M

arth

ein

Sm

it

Puzzel & win!

‘Judith heeft een vechtershart’

Vida 31

Van twee kanten

A