Verwijding van de lichaamsslagader in de...

Aneurysma van de buikaortaVerwijding van de lichaamsslagader in de buik

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 33

Inhoudsopgave Pagina

Inleiding 3

Wat is een aneurysma? 4

De lichaamsslagader in de buik 5

Hoe groot kan een aneurysma zijn? 6

Het scheuren van een aneurysma 7

Hoe merkt u dat het aneurysma scheurt? 7

Hoe wordt geconstateerd dat u een aneurysma hebt? 8

Oorzaken van een aneurysma 9

Risicofactoren 10

De onderzoeken 13

De behandelmogelijkheden 14

Angstig afwachten? 15

Doorleven en goed opletten 16

Ingrepen 17

Klassieke bloedvatprothese 17

Endoprothese 18

Complicaties rond de ingrepen 20

Nazorg 21

Uw leven na de ingreep 22

Leefregels 23

Meer informatie 24

De Hart&Vaatgroep 26

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 1

3 Aneurysma van de buikaorta

Inleiding

Als een arts u deze brochure heeft gegeven, heeft u waarschijnlijk een

aneurysma in de grote lichaamsslagader in uw buik. “Wat is dat precies?

Hoe heb ik die gekregen? Hoe gevaarlijk is het? Kunnen ze er iets aan

doen? Wat moet ik zelf doen en laten?” In deze brochure proberen we op

deze vragen een antwoord te geven.

Van uw arts heeft u waarschijnlijk al veel informatie gekregen. In deze

brochure kunt u die informatie nog eens op uw gemak doorlezen. Bij

een volgend bezoek aan uw arts kunt u alle vragen stellen die u nog

heeft. De artsen die u behandelen kunnen u immers het beste vertellen

hoe uw specifieke situatie is.

In het midden van de brochure vindt u een lijst met vragen die u in

gesprekken met uw arts kunt stellen.

De informatie in deze brochure is natuurlijk ook heel geschikt voor uw

naasten.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 3

4 Nederlandse Hartstichting

Wat is een aneurysma?

De medische term luidt ‘aneurysma aorta abdominalis’ en wordt vaak

afgekort tot AAA. Het betekent ‘verwijding van de lichaamsslagader in

de buikholte’. In deze brochure hebben we het verder over ‘aneurysma’.

De grote lichaamsslagader of aorta is het hoofdkanaal voor het transport

van het bloed van het hart naar alle plaatsen in het hele lichaam. Door

vertakkingen uit de lichaamsslagader komen er steeds meer slagaders

die steeds kleiner worden en die zo dun als haartjes zijn als ze op de

plaats van bestemming (de organen, de spieren, de hersenen, de huid)

aankomen.

Een goede doorstroming in de lichaamsslagaders is dus heel belangrijk

voor al die organen en plekken waar het bloed uiteindelijk naar toe

moet.

Veel mensen weten niet dat ze een aneurysma hebben. Ze kunnen er lang

mee rondlopen zonder het te merken. Dat komt omdat het aneurysma in

het begin zo goed als geen invloed heeft op de doorstroming van het

bloed.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 4


De lichaamsslagader in de buik

De lichaamsslagader loopt in een boog van het hart via de borstkas naar

de onderbuik. Hij komt uit de linkerkamer van het hart. Het hart pompt

het zuurstofrijke bloed via de lichaamsslagader het lichaam in. In de

buik heeft de lichaamsslagader vertakkingen naar de organen (maag,

darmen, lever, nieren, alvleesklier, gal, het ruggenmerg) en twee slag-

aders naar de benen. Het aneurysma ligt meestal vóór de splitsing naar

de benen.

Het slagadersysteem

Hart

Aorta

Bekkenslagaders

Liesslagaders

Beenslagaders

Halsslagaders

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 5


Hoe groot kan een aneurysma zijn?

Normaal is de lichaamsslagader in

doorsnee ongeveer zo groot als een

muntje van 10 eurocent: bijna twee

centimeter. Dat is een behoorlijk dikke

buis waar wel vijf liter bloed per

minuut doorheen kan.

Een aneurysma kan klein blijven - drie

centimeter in plaats van de gebruikelijke

twee centimeter is meestal helemaal

geen probleem - maar het kan ook door-

groeien tot wel tien centimeter. Het

risico dat het aneurysma scheurt neemt snel toe vanaf een doorsnee van

5,5 centimeter. Een aneurysma kan vele centimeters of zelfs tientallen

centimeters lang zijn. Het aneurysma kan er dus uitzien als een lange

ballonachtige verwijding van de slagader.

Het groeien van het aneurysma gaat vaak heel langzaam en zelfs als het

uitzonderlijk groot is, hoeft iemand er nóg geen last van te hebben.

Maar helemaal goed is het natuurlijk niet. In plaats van dat het bloed

netjes doorstroomt, gaat het bloed in een aneurysma namelijk wervelen.

Daardoor ontstaan vaak stolsels in de uitgerekte wand van de aorta.

Aneurysma

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 6

Het scheuren van een aneurysma

Een aneurysma dat heel groot is, kan soms openscheuren. Dit heet een

ruptuur. Vaak is dat fataal voor de patiënt. De bloeding is dan zo groot

dat zelfs een spoedoperatie in een ziekenhuis niet meer helpt. Meer dan

de helft van de patiënten bij wie het aneurysma scheurt, overleeft dit

niet.

Hoe merkt u dat het aneurysma scheurt?

Als het aneurysma bij u zo groot is dat het bijna scheurt, voelt u pijn in

de rug en in de buik. Op het moment dat het aneurysma scheurt, voelt u

heftige pijn in de buik of in de rug, soms ook met uitstraling naar uw

benen en u krijgt een shock: u ziet zeer bleek, u voelt koud aan en u hebt

een koude neus. Zo’n pijnaanval komt vaak onverwacht en lijkt ook even

over te gaan als u gaat zitten. Laat u daardoor niet misleiden en zorg dat

er zo snel mogelijk iemand 112 belt. De volgende aanval komt snel en uw

situatie is levensgevaarlijk.

Een slagader, dus ook de aorta, bestaat uit meerdere lagen. Soms scheurt

eerst alleen de binnenste laag. Vervolgens is het een kwestie van tijd dat

ook de andere lagen scheuren. Ook om deze reden is snel ingrijpen

geboden.


PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 7


Hoe wordt geconstateerd dat u eenaneurysma hebt?

Nogmaals: de meeste mensen voelen helemaal niet dat ze een aneurysma

hebben. De bloedvaten zelf zijn gevoelloos. Heel soms heeft iemand

door het aneurysma vage klachten in de rug en in de buik. De verwijde

aorta drukt dan tegen de omliggende organen of zenuwen. Soms kun je

het aneurysma zelf voelen of de huisarts voelt het: als een zwelling

boven de navel waarin de hartslag klopt.

De beste manier om het aneurysma te constateren is met echo-onderzoek.

Misschien is bij u een echo-opname gemaakt voor een heel andere klacht

in de buik en kreeg u van de radioloog te horen dat u (ook) een aneurys-

ma hebt.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 8


Oorzaken van een aneurysma

Aneurysma’s ontstaan door chronische ontstekingen in de vaatwand van

de slagaders. De materialen die de vaatwand stevig en soepel houden

(elastine en collageen) worden door de ontsteking steeds afge broken.

Daardoor wordt de vaatwand steeds stugger en dunner, dus zwakker.

Uit onderzoek weet men dat de meeste mensen met een aneurysma ook

slagaderverkalking (atherosclerose) hebben. Slagaderverkalking veroor-

zaakt vernauwingen van slagaders. Op bepaalde plaatsen in de slagader,

vaak waar de gladde binnenwand beschadigd is, gaan witte bloedcellen

en vetachtige stoffen (waaronder cholesteroldeeltjes) in en op de vaat-

wand vastzitten. Dit wordt een plaque genoemd. Op deze plaque ont-

staan bloedstolseltjes die uit bloedplaatjes bestaan. Doordat de plaque

naar binnen aangroeit, neemt deze steeds meer plaats in en vernauwt de

slagader. Er kan dan minder bloed doorheen.

De snelheid waarmee slagaderver-

kalking zich ontwikkelt, hangt af

van de natuurlijke veroudering van

het lichaam en van de aanwezigheid

van risicofactoren. Over de risico-

factoren leest u op de volgende

pagina.

Slagaderverkalking (atherosclerose)

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 9


De risicofactoren voor slagaderverkalking zijn:

Roken

Roken draagt zowel bij aan slagaderverkalking als aan het proces van

verzwakking van de vaatwand bij aneurysma’s. Ontstekingen aan de

vaatwand - waar zich later een aneurysma ontwikkelt - kunnen ontstaan

door giftige stoffen uit tabaksrook.

Hoge bloeddruk

Als er teveel druk op de vaatwanden staat, verloopt het proces van slag-

aderverkalking sneller. De bloeddruk zorgt voor spanning op de vaat-

wand. Het scheuren van het aneurysma gebeurt uiteindelijk door de

bloeddruk.

Diabetes mellitus (suikerziekte)

Hoe hoger het glucosegehalte van het bloed, des te sneller verloopt

slagaderverkalking, ook in de beenslagaders, onderbenen en voeten.

Cholesterol

Een te hoog cholesterolgehalte in het

bloed bevordert slagaderverkalking. En

slagaderverkalking beïnvloedt weer de

ontstekingscellen in de vaatwand.

Overgewicht

Overgewicht hangt sterk samen met

slechte voedingsgewoonten, hoge bloed-

druk en diabetes mellitus.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 10


Te weinig bewegen

Wie weinig beweegt, bevordert ook direct of indirect (via overgewicht)

het slagaderverkalkingsproces.

Te hoog homocysteïnegehalte (hyperhomocysteïnemie)

Homocysteïne is een van de bouwstoffen (aminozuren) van eiwitten. Een

te hoog homocysteïnegehalte in het bloed betekent een extra kans op

slagaderverkalking. Het is belangrijk dat mensen met een te hoog homo-

cysteïnegehalte in het bloed een goede behandeling krijgen. Bekend is

dat er bij jonge mensen met vaatlijden in verhouding vaker sprake is van

een te hoog homocysteïnegehalte. Hyperhomocysteïnemie kan erfelijk

zijn. Familieleden die erfelijk belast zijn, kunnen zich al op jeugdige

leeftijd laten behandelen.

Hart- en vaatziekten in uw familie

Als familieleden van u vóór hun zestigste levensjaar harten vaatziekten

krijgen, loopt ook u een grotere kans op slagaderverkalking. Uit onder-

zoek blijkt dat in sommige families specifieke erfelijke aandoeningen

een rol spelen. Zo bestaat er een stoornis in de aanmaak van collageen,

dat nodig is als bouwsteen van de bloedvaten. Wie deze stoornis heeft,

kan op jeugdige leeftijd al een aneurysma krijgen. Een andere afwijking

is dat er te weinig elastine wordt aangemaakt. Elastine zorgt voor het

samentrekken en ontspannen van de bloedvaten. Verder zijn er ontste-

kingsreacties aan het bindweefsel bekend die de vaatwand verzwakken.

Erfelijke factoren blijken vooral onder de mannelijke familieleden voor

te komen: broers hebben dan allemaal een verhoogd risico op een aneu-

rysma. Als u man bent en een aneurysma hebt, kan het zinvol zijn om

met uw broers te bespreken of zij zich ook moeten laten onderzoeken.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 11


Voorheen hadden meer mannen dan vrouwen een of meer van boven-

staande risicofactoren. Daarom kregen tot nu toe vooral oudere mannen

met een aneurysma te maken. In de toekomst zullen meer vrouwen deze

aandoening krijgen, omdat meer vrouwen zijn gaan roken, ongezonder

zijn gaan eten en minder zijn gaan bewegen.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 12


De onderzoeken

Met echo-onderzoek kan men vaststellen of u een aneurysma hebt en

hoe groot dat ongeveer is. Eventueel maakt men een CT-scan om nog

nauwkeuriger te meten hoe groot het aneurysma precies is.

Bij het echo-onderzoek maakt men uw bloedvaten zichtbaar met geluids-

golven. Van dit onderzoek voelt u niets. De geluids golven zijn onschade-

lijk.

Bij een CT-scan maakt een computer een serie opnames van de dwars-

doorsnede van het aneurysma. U ligt daarvoor op een onderzoekstafel

die geleidelijk door de CT-scan wordt gereden. Van tevoren krijgt u een

contrastvloeistof toegediend door een injectie in de arm. Dit middel

geeft een warm gevoel, een droge mond en het gevoel dat u moet plas-

sen. U raakt de contrastvloeistof later vanzelf weer kwijt door te plassen.

De onderzoeken zelf duren maar

kort: een minuut of tien.

Als u allergisch voor jodium bent,

kunt u dit beter van tevoren mel-

den. Dan krijgt u een medicijn

om die allergische reactie tegen

te gaan. Of u krijgt misschien

een MRA-onderzoek (magnetic

reso nance-angio grafie), als dat

voor u mogelijk is.

Bij een MRA-onderzoek ligt u in een buisvormig apparaat. Met behulp van

een magneetveld worden opnamen van het lichaam gemaakt. Vanwege

dit magneetveld moet u alles wat gevoelig is voor magneten van tevoren

afdoen en wegleggen. Het onderzoek duurt zeker een half uur. U hoort

CT-scan

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 13


tijdens de opnamen een kloppend geluid. Sommige mensen ervaren dit

als lawaai. Vaak mag u met een hoofdtelefoon naar zelf meegebrachte

muziek luisteren. Er zijn ook mensen die het erg onprettig vinden om

zo lang in de kleine ruimte van zo’n buis te moeten liggen.

De behandelmogelijkheden

Zolang de doorsnede van het aneurysma kleiner is dan 5 centimeter, is

de kans dat het scheurt erg klein (minder dan 2% per jaar). Het opereren

van een aneurysma brengt veel risico met zich mee:

- bij de klassieke operatie (zie pagina 17) overleeft 5 à 7% van de patiënten

de operatie niet;

- bij de operatie via de lies (zie pagina 18) overlijdt 1 à 2% van de patiën-

ten tijdens de ingreep.

Hoe ouder u bent en hoe slechter uw algehele conditie is, des te riskanter

zijn de ingrepen. Artsen wegen deze risico’s - van niet of wel opereren -

tegen elkaar af.

Natuurlijk kunnen er wel maatregelen genomen worden om het risico

op scheuren te verkleinen. Vooral als u hoge bloeddruk hebt, krijgt u

medicijnen om die te verlagen. Daardoor zal het aneurysma niet of min-

der snel toenemen. Men zal u regelmatig controleren om te zien of het

aneurysma in omvang is toegenomen.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 14


Angstig afwachten?

Voor veel patiënten met een aneurysma in de buik is dus het devies:

afwachten of en hoe snel het aneurysma groeit en intussen goed oplet-

ten. (In het Engels wordt dat ook wel watchful waiting genoemd.) De pro-

cedure is dat men u elk jaar, soms vaker, in het ziekenhuis controleert.

De meeste aneurysma’s groeien maar heel langzaam, enkele millimeters

per jaar. Niemand kan voorspellen of een aneurysma op korte termijn

zal scheuren. Sommige mensen kunnen goed met die onzekerheid

omgaan, anderen leven met angst.

Angst verdwijnt niet zomaar. Het helpt om er met uw partner of vrien-

den over te praten, in plaats van er alleen mee rond te lopen. Aarzel niet

om met al uw vragen naar uw huisarts of specialist te gaan en vertel erbij

dat u bang bent. Of zoek contact met lotgenoten, die misschien nog het

beste met u mee kunnen voelen. Als u dat wilt, kan een contactpersoon

van De Hart&Vaatgroep contact met u opnemen.

Het adres van De Hart&Vaatgroep vindt u op pagina 28.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 15


Doorleven en goed opletten

Een aneurysma scheurt alleen als de vaatwand te zwak is geworden voor

de druk die het bloed er van binnenuit op uitoefent. Het belangrijkste

risico is dus: hoge bloeddruk. Patiënten met hoge bloeddruk krijgen

medicijnen om die te verlagen. Verder doet u er goed aan een aantal leef-

regels in acht te nemen. Zie hiervoor de informatie op pagina 23. Als u

uw medicijnen trouw inneemt en u zich goed houdt aan de adviezen,

kunt u de groei van het aneurysma afremmen of stoppen.

U hoeft niet bang te zijn voor lichamelijke inspanning, zoals zwaar werk

doen, persen, tillen, vrijen, hoesten, niezen. U moet alleen oppassen met

langdurige of uitputtende lichamelijke of geestelijke inspanningen,

want die geven wél een hogere bloeddruk.

Voelt u ineens hevige pijn in de rug of in de buik? Waarschuw dan

onmiddellijk uw huisarts of bel 112.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 16


Ingrepen

Wanneer het aneurysma een doorsnee heeft van 5 tot 5,5 cm, kan de

arts besluiten u te opereren. Er zijn twee manieren om een aneurysma

op de operatietafel te behandelen. In beide gevallen legt men een

kunststof prothese (een vervangend deel) in het bloedvat. De klassieke

ingreep is om u te opereren en daarbij een vaatprothese rechtstreeks in

het aneurysma te leggen. Zo’n vaatprothese vervangt de uitgezette

aorta (hierna te noemen: aortaprothese). Een andere manier is om via

de slagader in uw lies een endoprothese naar het aneurysma te schuiven.

Bij beide ingrepen wordt u

van tevoren grondig

onderzocht, om de kansen

en risico’s zo goed moge-

lijk te kunnen beoordelen

en om de nodige voor-

zorgsmaatregelen te kun-

nen nemen. Als de

prothese op zijn plaats

ligt, is het probleem van

het aneurysma opgelost.

Klassieke bloedvatprotheseDe klassieke operatie is ingrijpend. U moet onder algehele narcose. Men

opent uw buik van het maagkuiltje (boven de navel) tot het schaambeen,

omdat men de lichaamsslagader aan beide kanten van het aneurysma

moet kunnen afklemmen. Dit afklemmen is belastend voor het hart en

de nieren. De benen daarentegen kunnen wel een tijdje zonder toevoer

van bloed.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 17

Na het afklemmen wordt het aneurysma opengeknipt en worden even-

tuele stolsels verwijderd. Vervolgens wordt de kunststof bloedvatprothese

in het aneurysma gelegd en worden de beide uiteinden van de prothese

aan de gezonde delen van de lichaamsslagader vastgehecht. Tenslotte

wordt de vaatwand weer om de prothese heen gesloten .

Als de bekkenslagaders (die naar de benen gaan) óók vernauwingen of

aneurysma’s hebben, geeft

men u een uitgebreidere

prothese, namelijk een broek-

prothese. Net als een broek,

heeft deze twee pijpen.

Na de operatie moet u nog

een week à tien dagen in het

ziekenhuis blijven, soms de

eerste dag of dagen na de ope-

ratie op de intensive care. Dat

hangt af van uw lichamelijke

conditie.

EndoprotheseDe laatste jaren wordt steeds meer via de beenslagader gewerkt, die in de

lies wordt opengemaakt. Deze ingreep wordt uitgevoerd door interven-

tieradiologen samen met vaatchirurgen. Via een kleine opening kan men

een kunststof prothese in opgevouwen vorm - dit heet een endoprothese -

met een katheter door de slagader naar het aneurysma schuiven en daar

openvouwen. De patiënt ligt bij deze operatie onder een röntgenappa-

raat, zodat de behandelaars precies kunnen zien wat ze binnen in de

slagader doen. Deze methode is alleen mogelijk als er in de lichaams-


PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 18


slagader voldoende ruimte is om de prothese te bevestigen. De be -

handelend arts kan via deze methode ook een broekprothese inbrengen.

In vergelijking met de klassieke bloedvatprothese, heeft het aanbrengen

van een endoprothese enkele belangrijke voordelen. U hoeft maar licht

te worden verdoofd en de lichaamsslagader hoeft maar kort te worden

afgesloten. Het genezingsproces duurt veel korter en u hoeft maar

enkele dagen in het ziekenhuis te verblijven. U hoeft ook niet naar de

intensive care.

Maar bij de endoprothese zijn er ook nadelen. Soms lukt het niet om het

aneurysma echt ‘uit te schakelen’ en zijn er nog aanvullende ingrepen

nodig. Bovendien moet u soms nog jarenlang gecontroleerd worden,

omdat de endoprothese zich door de bloedstroom en door veran -

deringen van de aorta kan verplaatsen.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 19

Complicaties rond de ingrepen

Net als bij andere operaties, zijn er risico’s op meer of minder ernstige

complicaties: hartinfarct, wondinfectie, longontsteking, trombose,

bloedingen, beschadiging van organen of zenuwen. Bij de operaties voor

het behandelen van een aneurysma, zijn er nog andere complicaties

mogelijk. Zo kunnen er nabloedingen optreden als de verbinding tussen

de prothese en de slagader lekt. Ook kan er een bloedstolsel ontstaan dat

de prothese of een beenslagader afsluit. Dan moet u opnieuw geopereerd

worden.

Verder kan het afklemmen van de lichaamsslagader zo dicht bij de vertak-

king naar de nieren, de functie van de nieren verstoren. Heel soms moet er

tijdelijk nierdialyse worden toegepast (dat is het spoelen van de nieren

door een kunstnier). Soms ontstaat er blijvende schade aan de nieren.

Ook het hart kan problemen krijgen door de tijdelijke afklemming van

de bloedstroom.

Bij de klassieke operatie legt de chirurg uw darmen opzij. Aan het einde

van de operatie legt hij* ze weer netjes terug. Daardoor voelt u vlak na de

operatie buikpijn en hebt u niet zo’n zin om te eten. Dit gaat weer over.

Als u een man bent kan het voorkomen dat u na de operatie bij het vrijen

wel een orgasme krijgt, maar geen zichtbare zaadlozing of dat u een

erectiestoornis krijgt. Die klachten zijn dan meestal blijvend. Aarzel niet

om dit met uw arts te bespreken.

De kans op problemen aan hart en nieren is bij de ingreep via de lies veel

kleiner. De meest voorkomende complicatie is dat er bloed langs de pro-

these gaat stromen, dus via het ‘oude’ aneurysma. Dit wordt lekkage


* Daar waar in de tekst ‘hij’ gebruikt wordt, kunt u ook ‘zij’ lezen.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 20


genoemd. Als dit na een paar weken nog steeds gebeurt, zal er mogelijk

opnieuw een operatie plaatsvinden om het probleem op te lossen.

Verder kan bij deze ingreep de liesslagader beschadigen, maar dit kan

nog tijdens de operatie worden verholpen. Ook kunnen er zenuwen in

de lies beschadigd raken. Het herstel hiervan duurt lang.

Bij een spoedoperatie wordt vaak een aortaprothese aangelegd. Voor een

endoprothese zijn meer voorbereidingen nodig.

Op zo’n moment zijn de risico‘s het grootst. Immers, de patiënt is niet op

de operatie voorbereid, er zijn geen voorzorgsmaatregelen getroffen en

waarschijnlijk is de patiënt nog in shock vanwege het grote bloed verlies.

Nazorg

Als u eenmaal uit het ziekenhuis bent ontslagen, is nacontrole van de

aortaprothese niet per se nodig. Sommige artsen willen hun patiënten

echter wel regelmatig controleren op mogelijke nieuwe aneurysma’s op

andere plaatsen of op vernauwingen door slagaderverkalking. Overleg

met uw arts of dat bij u zinvol is.

Als men bij u een endoprothese heeft geplaatst, zal men u nog regel -

matig controleren op lekkage van de prothese. De controle gaat met

behulp van röntgenonderzoek.

Bij een endoprothese zult u de eerste maanden bloedverdunnende medi-

cijnen moeten gebruiken. Voor deze antistollingsmiddelen staat u onder

controle van de trombosedienst.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 21


Uw leven na de ingreep

Vooral de operatie met de aortaprothese is heel zwaar voor de patiënt.

U zult pas na drie maanden of soms pas na een half jaar weer helemaal

de oude zijn. U bent waarschijn-

lijk snel vermoeid en uw eetlust is

minder. In die eerste maanden

kunt u het beter wat rustig aan

doen en lichamelijke activiteiten

voorzichtig opbouwen. De eerste

zes weken na de operatie kunt u

tillen, hoesten en persen beter

vermijden, omdat dit teveel

kracht uitoefent op het litteken in

de buikwand.

Een aortaprothese gaat meer dan 25 jaar mee. U kunt daarmee alles doen

wat u gewend was te doen. Over de endoprothesen is nog niet bekend

hoe lang ze precies meegaan, maar ook hiermee kunt u alles doen wat u

gewend was om te doen.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 22


Leefregels

Over de oorzaken van het aneurysma hebt u op de pagina’s 9 en 10 uit -

gebreid kunnen lezen.

Om verergering van een bestaand aneurysma en om het ontstaan van een

nieuw aneurysma te voorkomen, is het aan te bevelen om zo gezond

mogelijk te leven, dus:

- niet (meer) roken;

- gevarieerd eten met veel

groenten en fruit, twee

keer in de week vis

(waarvan tenminste één

keer vette vis), en bij

bakken en braden vloei-

bare oliën en vetten

gebruiken;

- zo weinig mogelijk verzadigde vetten eten (die zitten in vlees, room -

boter, kaas, volle melkproducten, harde margarines uit een pakje,

koekjes, gebak, enzovoort);

- niet meer dan twee glazen (voor mannen) en één glas (voor vrouwen)

alcohol op een dag drinken;

- uw gewicht terugbrengen tot een gezond niveau;

- veel bewegen (hiermee gaat u hoge bloeddruk tegen, het helpt uw

cholesterolgehalte te verlagen en uw gewicht te verlagen of op peil te

houden).

Indien u een hoge bloeddruk hebt, kunt u het beste matig zijn met zout.

Kies daarom producten met minder zout en wees matig met producten

waar veel zout in zit, zoals kant-en-klaarmaaltijden en drop. In drop zit

tevens de bloeddrukverhogende stof glycyrrhizinezuur. Ook in zoet-

houtthee zit deze stof.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 23


Meer informatie over gezond eten, voldoende lichaamsbeweging, hoge

bloeddruk en overgewicht vindt u in de brochures ‘Eten naar harten-

lust’, ‘Bewegen doet wonderen’, ‘Hoge bloeddruk’ en ‘Over Gewicht’ van

de Nederlandse Hartstichting. Hoe u deze brochures kunt aanvragen,

leest u op pagina 25.

Ook kunt u op www.gezondlevencheck.nl kijken of u gezond eet en

genoeg beweegt.

Met de digitale BMI (Body Mass Index)-meter op www.hartstichting.nl

kunt u snel zien of u een gezond gewicht hebt voor uw lengte.

Meer informatie

Met vragen en onzekerheden kunt u altijd terecht bij uw behandelend

specialist of uw huisarts.

Als u meer wilt weten over de onderzoeken bij u in het ziekenhuis, kunt

u informatie vragen aan uw behandelend arts, verpleegkundige of de -

gene die het onderzoek uitvoert. Veel ziekenhuizen hebben eigen infor-

matiemateriaal over de onderzoeksmethoden.

De Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting kan u van dienst

zijn bij vragen over slagaderverkalking en andere risicofactoren. Ook

kunt u hier terecht voor meer informatie over gezond leven. Het tele-

foonnummer is: 0900 3000 300 (lokaal tarief, van maandag t/m vrijdag

van 9.00 tot 13.00 uur).

De Nederlandse Hartstichting geeft brochures uit over gezonde voeding,

bewegen, roken, te hoog cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht,

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 24


diabetes mellitus, en over diverse harten vaatziekten en geneesmid-

delen. Deze brochures kunt u bestellen of downloaden via de website:

www.hartstichting.nl. U kunt ze ook schriftelijk aanvragen:

Nederlandse Hartstichting, Afdeling Bestellingen, Antwoordnummer

300, 2501 VB Den Haag. Een postzegel is niet nodig.

Stoppen met roken

Heeft u vragen, advies nodig, of gewoon behoefte aan een steuntje in de

rug, dan kunt u 7 dagen per week en 24 uur per dag bellen met de infor-

matielijn van STIVORO (het expertisecentrum voor tabakspreventie):

0900 93 90 (€ 0,10 per minuut). Van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot

17.00 uur kunt u persoonlijke vragen stellen.

Ook uw huisarts zal u graag adviseren bij het stoppen met roken. De

GGD, Thuiszorg en Instellingen voor Verslavingszorg organiseren door

het hele land de stoppen-met-roken-training: ‘Pakje Kans’. Veel zorgver-

zekeraars vergoeden een deel van de kosten. Voor informatie over deze

training kunt u terecht bij STIVORO.

STIVORO voor een rookvrije toekomst

Postbus 16070, 2500 BB Den Haag, website: www.stivoro.nl

Gezonde Voeding

Het Voedingscentrum geeft brochures uit over gezonde voeding en diëten,

waaronder de brochures ‘Dieet bij verhoogde bloeddruk’ en ‘Dieet bij ver-

hoogd cholesterolgehalte’. Met alle vragen over voeding kunt u bellen met

het Voedingscentrum. Op de website vindt u veel informatie.

Voedingscentrum

Postbus 85700, 2508 CK Den Haag, telefoon: 070 306 88 88, van maandag

t/m vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur, website: www.voedingscentrum.nl

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 25


De Hart&VaatgroepVan en voor mensen met een hart- of vaatziekte

De Hart&Vaatgroep is de patiëntenorganisatie van en voor mensen met

een hart- of vaatziekte. Zowel landelijk als regionaal richt

De Hart&Vaatgroep zich op informatievoorziening, lotgenotencontact,

leefstijlmanagement en collectieve belangenbehartiging.

Ruim een miljoen mensen in Nederland heeft te maken met een aandoe-

ning aan ‘hart of vaten’. Sommige mensen hebben er tijdelijk last van en

zijn na behandeling weer genezen. Anderen hebben door bijvoorbeeld

een infarct in hart of hersenen behoorlijke schade opgelopen en moeten

(de rest van hun leven) met de gevolgen daarvan leven. Hoe dan ook, de

meeste mensen mogen ineens nog maar weinig en moeten aan de slag

om te zorgen dat hun klachten niet optreden of verergeren. Voor hun

behandeling en begeleiding kunnen ze een beroep doen op specialisten,

verpleegkundigen en huisartsen. Ook familie en omgeving staan meest-

al wel klaar. Maar bijna iedereen heeft, in welke fase dan ook, wel eens

behoefte aan wat extra informatie, een steuntje in de rug bij lastige

beslissingen of wat extra hulp bij het aanpassen van de levensstijl.

De Hart&Vaatgroep is opgezet voor en door mensen die zelf, of hun

naasten, een hart- of vaatziekte hebben. Bijvoorbeeld een hartinfarct,

een hersenbloeding, een aneurysma, spataders of een aangeboren hart-

afwijking. Ook mensen die (nog) niet ziek zijn en de risico’s uit eigen

familie kennen, bijvoorbeeld bij erfelijk hoog cholesterol, kunnen bij

De Hart&Vaatgroep terecht. De mensen bij De Hart&Vaatgroep weten

dus als geen ander wat er nodig kan zijn, in welke fase dan ook.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 26


De Hart&Vaatgroep is ontstaan uit een fusie van de Stichting Hart in

Beweging, Stichting Bloedlink, Vereniging van Vaatpatiënten,

Hartezorg, vereniging van hartpatiënten, en de Stichting Hoofd Hart en

Vaten. Deze bundeling biedt meer mogelijkheden voor individuele

ondersteuning, preventie en voorlichting. Ook leidt het tot een krachti-

ger stem in de zorg, politiek en maatschappij. De Hart&Vaatgroep is

partner van de Nederlandse Hartstichting.

Wat biedt De Hart&Vaatgroep?

Gezond bewegen & sporten!

Verantwoord bewegen bij meer dan 250 HIB-gecertificeerde beweegclubs

in het land. Kijk voor een adres bij u in de buurt op www.beweegzoeker.nl.

Vida

Leefstijlmagazine, speciaal voor leden, met achtergronden, serieuze

kwesties en een luchtige toon.

Gezond en lekker eten!

Kookworkshops, kookboekjes, recepten. Kijk op de website voor work -

shops bij u in de buurt.

Folders en brochures

Gedetailleerde informatie over harten vaataandoeningen. Gratis te

downloaden van de site of telefonisch aan te vragen.

www.hartenvaatgroep.nl

Een internetsite met medische informatie en allerhande tips voor het

dagelijks leven.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 27


Kies het juiste ziekenhuis

Het Vaatkeurmerk met bijbehorende website helpt u te beslissen over het

juiste ziekenhuis voor uw vaataandoening.

Contact met anderen

Via het Hart&Vaatforum, via de telefoon of tijdens bijeenkomsten bij u

in de regio. Over alles wat u aan het hart (en vaten) gaat kunt u delen

met lotgenoten.

Het Hart&Vaatpanel

Waar u uw mening kunt geven over zaken die anders moeten in de zorg.

Speciale looptraining

Een instructieboekje of DVD en ‘loopclubjes’ in het land voor mensen

met etalagebenen.

Themabijeenkomsten

Informatiebijeenkomsten overal in het land. Met deskundige sprekers en

de mogelijkheid voor eigen inbreng. Houd de agenda op de site in de

gaten.

Cursusaanbod

Tijdens cursussen leert u meer over het leven met uw aandoening.

Meer informatie?

De Hart&Vaatgroep

Postbus 133, 3769 ZJ Soesterberg

Telefoon: 088 11 11 600

E-mail: [email protected]

Website: www.hartenvaatgroep.nl

van en voor mensen met een hart- of vaatziektevan en voor mensen m tziektemet een hart- of vaa

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 28

Wij zijn benieuwd naar uw reactie!De Nederlandse Hartstichting vindt het belangrijk dat brochures duidelijke informatiegeven en uitnodigen om te lezen.Daarom zijn wij benieuwd naar uw reactie op deze uitgave.Opmerkingen kunt u sturen naar: [email protected]


PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 29

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 30

De eerste uitgave van deze brochure en de hierin opgenomen aandachtspuntenlijst is ontwikkeld

door Project 2-gesprek (een samenwerkingsverband tussen het Academisch Ziekenhuis Utrecht, de

Neder landse Patiënten Consumenten Federatie en de Specialistenvereniging AZU) in samenwerking

met de Vereniging van Vaatpatiënten, de Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie, de Nederlandse

Vereniging voor Vasculaire Geneeskunde, in opdracht van de Nederlandse Hartstichting.

Deze brochure is tot stand gekomen met medewerking van prof. dr. J.H. van Bockel (vaatchirurg Leids

Universitair Medisch Centrum), mw. drs. T.E. Westra (nurse practitioner vaatchirurgie Universitair

Medisch Centrum Utrecht), de heren H.A.J. Giesen, C. Peijnen en W. Scheffers (De Hart&Vaatgroep),

de heer C. van de Hesseweg (patiënt).

De Nederlandse Hartstichting heeft deze informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samenge-

steld, maar kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid, volledigheid en actualiteit ervan.

Bovendien gaat het om algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een

individueel geval kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie dient u

dus altijd te overleggen met uw arts of andere professionele hulpverlener.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,

fotokopie, microfilm of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de

Nederlandse Hartstichting.

Colofon

Tekst: VandeLaar tekstbewerking, Antwerpen i.s.m. de Nederlandse Hartstichting

Illustraties: Ben Verhagen/Comic House, Oosterbeek

Druk: Mouthaan Grafisch Bedrijf, Papendrecht

Uitgave: mei 2010 (versie 1.4)

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 31

Informatielijn

0900 3000 300 (lokaal tarief)

Postbus 300, 2501 CH Den Haag

www.hartstichting.nlGiro 300

5100

5 PZ

67

Dez

e b

roch

ure

is

verv

aard

igd

uit

ch

loo

r- e

n z

uu

rvri

j p

apie

r.

PZ67 12-05-2010 09:44 Pagina 32

Informatielijn

0900 3000 300 (lokaal tarief)

Postbus 300, 2501 CH Den Haag

www.hartstichting.nlGiro 300

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 2

AandachtspuntenlijstAneurysma van de buikaortaVerwijding van de lichaamsslagader in de buik

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 1


Tijdens gesprekken met de behandelend artsen kunt u veel informatie krijgen. Om u

hier zo goed mogelijk op voor te bereiden, is een aandachtspuntenlijst opgesteld.

Hierop staan de onderwerpen die tijdens de gesprekken met behandelend artsen en

verpleegkundigen aan de orde kunnen komen. Neem de lijst voorafgaand aan het

gesprek met de behandelend arts door en kruis eventueel de onderwerpen aan die u

belangrijk vindt. Wanneer u merkt dat die onderwerpen tijdens het gesprek niet

(voldoende) aan de orde komen, kunt u hier zelf naar vragen.

_ De aandachtspuntenlijst volgt het traject dat u doorloopt in het

ziekenhuis.

_ Realiseert u zich dat niet alle onderwerpen in één gesprek aan bod

hoeven te komen. Vaak zijn hier meerdere gesprekken voor nodig.

_ In ieder gesprek wordt aandacht besteed aan:

1 Onderwerpen waarover de behandelaar u informeert.

2 Onderwerpen en/of vragen die u eveneens belangrijk vindt om ter

sprake te brengen. Deze kunt u zelf op de lijst noteren.

3 Informatie die ú aan de behandelaar kunt geven.

U zult merken dat u niet alleen informatie krijgt van de behandelend

arts, maar dat u zelf ook veel informatie moet geven. Deze informatie is

belangrijk om de behandeling en de voorlichting zo goed mogelijk op

uw situatie aan te kunnen passen. Op de laatste pagina staat daarom een

aantal belangrijke gesprekspunten. Wanneer u zelf nog andere punten

in gedachten heeft, kunt u deze ook hier noteren.

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 2


Eerste gesprek

1 Uw klachten

2 Bevindingen van het lichamelijk

onderzoek

3 De onderzoeken die volgen

4 Uw toestemming voor onderzoek

De behandelend arts bespreekt met u:

Aantekeningen

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 3


Vervolg(gesprekken)

1 De uitslag van het onderzoek

– doorsnee + lengte van het AAA

– plaats van het AAA (ter verduidelijking

kan de behandelend arts dit aangeven

in een tekening)

2 Uitleg over wat een AAA is:

– klachten en verschijnselen (soms geen

verschijnselen)

– mogelijke oorzaken

– mogelijke gevolgen: ruptuur en de

kans daarop

3 Uitleg behandelmogelijkheden

– opereren

– controleren

– niets doen

4 Uw toestemming voor de behandeling

5 Of u doorverwezen wilt worden naar een

contactpersoon

6 Uw emoties

7 Het bestaan van De Hart&Vaatgroep


Aantekeningen

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 4


In geval van een operatie:

1 Klassieke bloedvatprothese of endoprothese

– welke mogelijkheid

– doel operatie

– wat gebeurt er tijdens de operatie

– intensive care

– nabehandeling met medicijnen

2 De mogelijke complicaties bij een operatie

3 Opnameduur en herstelduur

– inclusief leefregels voor en na de

operatie

4 Datum operatie / wachttijd

5 Mogelijk ongerief

– pijn, mobiliteit, eten/drinken,

beperkingen van activiteiten in

dagelijks leven en werk

6 Op welke klachten u alert moet zijn

tijdens wachttijd en wat dan te doen,

vraag naar:

– telefoonnummers behandelend arts /

ziekenhuis

7 Wanneer nacontrole en hoe afspraak te

maken

8 Bij wie naasten kunnen informeren naar

situatie patiënt na afloop operatie


Aantekeningen

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 5



In geval van onder controle blijven:

1 Wat de controle inhoudt:

– echo-onderzoek / CT-scan

2 Hoe vaak u op controle komt

3 Welke leefregels u in acht moet nemen

4 Op welke klachten u alert moet zijn en

wat dan te doen, vraag naar:

– telefoonnummers behandelend arts /

ziekenhuis

5 Afspraak voor volgende controle

Nacontrole

1 Uw klachten en/of complicaties die zijn

opgetreden na de operatie

2 Gevolgen van de operatie

– uw lichamelijk herstel

– uw geestelijk herstel

– eventuele medicijnen

3 Gevolgen op langere termijn:

– kans op herhaling

– de oorzaak (slagaderverkalking of

anders) wordt niet door operatie

weggenomen

4 Belang van leefregels voor het beperken

van risicofactoren slagaderverkalking

5 Schriftelijke informatie over slagader-

verkalking

6 Hoe vaak u op controle komt

Aantekeningen

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 6


Informatie die ú kunt geven en

vragen die ú kunt stellen:

– Uw klachten

– Angsten waar u of uw partner mee leeft

– Uitingsvormen van slagaderverkalking in de

familie of AAA´s

– Medicijnen die u gebruikt

Advies:

draag altijd uw medicijngegevens bij u!

Uw eigen aantekeningen:

– Wat u beter wel en niet kunt doen met

betrekking tot bv. sporten, zwangerschap

– Hulp bij het verwerken van de diagnose

(contactpersoon of maatschappelijk werker)

– Behandelend arts vragen met uw partner of

familie te praten

– Verkrijgen van onderzoeksuitslagen

– Uw angsten

– Uw wensen op het gebied van controles

– Afwijkingen in uitslag van controle-

onderzoek naar de doorsnee van het AAA

– Uw bedrijfsarts of ARBO-dienst informeren

Aantekeningen

PZ67_hart 12-05-2010 09:45 Pagina 7

Verwijding van de lichaamsslagader in de...

Documents

Transcript of Verwijding van de lichaamsslagader in de...