Afdeling

Vervolg op Corr. nr.

~

J,A.van Beuge

Wijze van verzending a.a. (koerier, expresse, aangetekend, kosten verhalen, publiceren, zegelen, enz.)

j I

I. Geadviseerd.

I 11. Luchtpost Hollandi ~

I

1 Te vernietigen na jaar.

’s-Gravenhage, 5- l@& ,

Onderwerp: Klachten van de Proc. -Generaal b/h Hof van Justitie te Hol- landia inzake ernstige bemoei- 7

G E H E I M .

I.

AAN: de Procureur-Generaal b/h Hof van Justitie

li jMng van het onderzoek in de strafeaak-Gonsalves door Gouverneur en bestuursapparaat. te Rollandia,

Mr, G.W. von-Meyenfeldt, p/a Zaanens traat 98, HUñLEM .

Met verwijzing naar Uw geheim schrijven van 9 december Jl. inzake de in hoofde dezes bedoelde aangelegenheid, heb ik de eer UHoog-

’ edelgestrenge mede te delen, dat ik Uw daar- in gegeven betoog kan noch wens te vol- gen.

Ik heb U in mijn geheime brief van 7 de- cember t.v. no. GS-3738/35824 een eenvoudige en duidelijke vraag gesteld en ik verwacht daarop een even eenvoudig als duidelijk ant- woord.

U kbt als Procureur-Generaal bij mij als

-verantwoordeli jk-

verantwoordelijk Minister een aantal ernstige be- schuldigingen voorgebracht van bemoeilijking door Gouverneur en bestuursapparaat van het onderzoek in de strafzaak-Gonsalves.

Enerzijds zou dit geschied zijn door diverse getuigen onder druk te zetten. Ter adstructie hiervan heeft U een aantal feitelijkheden genoemd aan de hand waarvan een onderzoek is ingesteld,

Anderzijds zouden getuigen "gepaaid zijn met gunsten" (Van Klinken, Krijger en Eibrink Jansen) door het verlenen van belangrijke studie-facili- teiten en door bevordering. Hierbij wordt door U het element van kwade trouw der betrokken superi-

, als uiteengezet in mijn eer van 7 december jl. In het ge

val van de resident Xibrink Jansen wordt deze kwa de trouw verondersteld bij de Gouverneur, die im- mers rechtstreeks betrokken is bij de bevordering

van laatstgenoemde getuige, , dat -&Me-ewvooral een pro : een

diging behoort te lancere over duidelijke aanwijzin erwerpeli jke gunsten c,q.

rangsverhogingen zijn verleend met het oogmerk het justitieel onderzoek in de strafzaak-Gonsalve op enigerlei wijze te frustreren,

Ik nodig U derhalve nogmaals uit mij in kennis te stellen met vorenbedoelde duidelijke aanwijsin gen. Indien U hieraan niet kunt of wilt voldoen, moet ik aannemen dat althans dit deel van de door U voorgebrachte beschuldigingen op onvoldoende gronden berust, -en op

Uw stelling, dat het Openbaar Ministerie zou kunnen volstaan met verdenkin en te uiten en dat de administratie terzake hetfewijs sal hebben te leveren kan ik bepaald niet aanvaarden. I

I1 , AAN: Z.E. de Gouverneur van Nederlands-Nieuw-Guinea, te I I O L D S A Geheim/Persoonli jk.

december 1960 no. GS.37387359i24 heb ik de eer Uwe Excellentie, te Uwer persoonlijke informatie, hiernevens tt3 doen toekomen kopieën van a. de terzake handelende geheime brie9 van Mr,

Von Meyenfeldt ddo 9 dec, 1960, alsmede van b. mijn beantwoordende geheime brief ddo heden,

Ten vervolge van mijn eheim schrijven van 7

r als deze.

DE MINISTER VAN BImNLANDSE -7

E.H. Toxopeus.

I NOTA. --I

Onderzoek n a a r h e t optreden van de c o n t r o l e u r b i j h e t Binnenlands Ses t u u r M r . R. A. Gonsalves, b i j de p a c i f i c a t i e van de Baliem- v a l l e i i n c e n t r a a l Ned. -Nieuw- Guinea.

Het v o r i g j a a r , I december 1960, hebben de M i n i s t e r vafi Binnenland?? F. Zaken en de ondergetekende de v a s t e Commissie v o o r Neder1 Jnds-Nieuw-Guinea van de Tweede Kamer d e r Staten-Generaal v o o r l o p i g i n g e l i c h t omtrent de t c t d a t moment bekende f e i t e n en achtergronden met be t rekking t o t h e t door dd Gouverneur en vervolgens door de procureur -generaa l b i j h e t Hof vaii Justi-1;i.s t e Hol landia i n g e s t e l d onderzoek naa r h e t op t reden van de c o i i t r o l e u r b i j hek Sinnerilands Bestuur, M r . R . A, Gonsalves, b i j de p a c i f i c a t i e van de Baliem-VaL l e i i n h e t Cen t ra l e Bergland van d i t R i j k s d e e l ,

S e d e r t d i e n i s h e t onderzoek voor tgeze t en beëindigd door voornoemde procureur -generaa l , Bovendien h e e f t de ondergetekende van z i j n j o s g s t e , kor-be bezoek aan Nederlands-Nieuw-Guinea (van 3-1 2 december 1960) gebruik gemaakt om z i c h t e Hol landia u i t v o e r i g t e o r i ë n t e r e n omtrent de m é r i t e s en a c h t e r - gronden van de onderwerpeli jke zaak, waa rb i j h i j t evens i n de gelegenheid i s geweest om de v a l l e i en i n h e t b i j zonde r enkele a l d a a r gelegen bestuur;,-. r,cz4;c:?; z o a l s Wamena en Bokondini, alsmede de zendingspost T i o m , t e bezor!c;.ri t ene inde z i c h a l d u s ook nader t e r p l a a t s e o p de hoogte te, syelii-31: va.? ä . 2 Eo.. c a l e s i t u a t i e .

Rondom h e t onderzoek van de procureur -generaa l e n deze aangelogenheia - doorkruisend, b l i j k e n z i ch t e Hollandia d i v e r s e p re s t ige - - en competentie- . . kwest ies t e hebben ontwikkeld tu s sen openbaar m i n i s t e r i e en bes tuur ,

Mede tengevolge daarvan i s deze aangelegenheid ook i n de -,em gekomen, culminerend i n meerdere b e r i c h t e n i n de Nederlandse p e r s op 9 <,TI 10 december

adv ie s van de z i ch i n Nederland bevindende procureur -generaa l , K r . G,W. VOP. Meyenfeldt, v e r v a t i n een van deze afkomstige geheime b r i e f aan de gouvei- neur , geda tee rd 5 december 1960, aan de openbaarheid t7erd p r i j s gegeven.

De ondergetekende meent e r goed aan t e doen, nu h e t onderzoek i n de zaak-Gonsalves i s afgerond en de t e r zake noodzakel i jke b e s l i s s i n g e n z i j r , gz- nomen, de v a s t e Kamercommissie nader v o l l e d i g op de hoogte t e s t e l l e n van een en ander. Daartoe v e r o o r l o o f t h i j z i c h h e t volgende t e doen s t rekken , tvaarbij n a a s t de f e i t e n en omstandigheden, be t r ekk ing hebbende op de onder- urrerpeli j k e aangelegenheid , zowel wat b e t r e f t de geschiedenis d e r p a c i f i c a t i e ze lve i n de Baliem-vallei a l s t e n aanz ien van enkele aspec ten van h e t daer- over i n g e s t e l d e onderzoek, bovendien i n beschouwing z a l worden ge t reden cx- t ren t . voorgenomen maatregelen om de p a c i f i c a t i e - a r b e i d i n h e t algemeen t e coörd ineren en b rede r inhoud t e geven.

' j ongs t l eden , waa rb i j a l s gevolg van. i n d i s c r e t i e de qu in te s sence van h e t

x

I, DE PACIFICATIE VAN DE BALIEM.-VALLEI. ONDERZOEK NAAR DE Gl3DRAGIlTGEl'i VAN DU: CONTROLEm, &Ir , R, A. GONSALVES.

E e r s t e p e r i o d e ,

de C h r i s t i a n and Missionary Al l ianoe (CAMA) i n de Grote V a l l e i van de Baliem- r i v i e r .

Cent ra le Bergland, i e t s w e s t e l i j k golegen van de l i j n Hollandia-Merauke. De- ze s t r e e k met een opperv lak te van ongevear 60 x 1 2 k i lome te r wordt bewoond door k r i j g s h a f t i g e en oor logszucht ige stammen, 60,000 - 80,000 z i e l e n t e l - l ende , behorende t o t de hoofdstam de r Dan i ' s . Deze stammen, d i e z i ch hoofd- z a k e l i j k voeden met b a t a t e n (verbouwd op ingen ieus aangelegde tuineri i n dz

I n a p r i l 1954 vond de e e r s t e v e s t i g i n g p l a a t s van een zendingspost van

De Baliem omvat een samenstel van v a l l e i e n en r u i g e geberg ten i n h e t

- v a l l e i -

- 2 -

v a l l e i en op de berghel l ingen) en met varkensvlees , z i j n de ecuven door vcr - wikkcld gevees t i n onderl inge k r i j g , gepaard gaande met moordovervallen, vrounenroof en d i e f s t a l van varkens, h e t p la tbranden van dorpen a l s wraak- oefening, v e r n i e l i n g van voedsGltuincn e .d . ,

pos t i n d t Baliem t e Wamena.

Veldkamp i n dezc c e r s t c f a s e als g e b r u i k e l i j k z i ch voorshands t e onthoudon van i n g r i j p c n i n bevolkingsaangelegenheden, zodat h i j z i c h dus ook n i e t mocht mengen i n de stammeno.;rlogcn, welke z ich soms op s l e c h t ,s cnke.le t i e n t a l l e n meters verwi jderd van d e bes tuurspos t a fspee lden en waarbi j d e zorg: voor de doden en gelsonden t o e v i e l a m h e t bestuur .

h e t v e s t i g e n van een bestuurspost , he t leggen van contac ten m( , t de bevolking en t r ach ten h a a r vertrouwen t e jrinncn, h e t bestuderen v m de t a a l en van de zeden en gewoonten, h e t aanleggan van een voor lopig v l i r g v e l d , en i n h e t a l - gemeen, he t exploreren ,

Deze boperlcte opdracht was mede noodzakel i jk i n verband n e t de zee r be- p e r k t e t e r beschikking s taande machtsmiddelen,

Deze per iode h e e f t geduurd t o t j anua r i 1958, toen de con t ro l eu r Veldkamp nerd vervangcn door de cont ro leur Mr. R,A, Gonsalves.

I n dcccnbor 1956 ves t igde de con t ro l eu r P. Veldkamp de e e r s t c bestuurs-

Ingevolge e m van gouverneur Van Baal ontvangen opdracht diende de hee r

De t aak van deze e e r s t e bestuursambtenaar i n de Balidm t i a s derhalve:

Tne e de p e r i o d e

Laatstgenoemde bestuursambtenaar ontving k o r t na z i j n p l a a t s i n g -- onge- vee r samenvallend met de vervanging van de r e s i d e n t Van d e r G o o t door de r e - s i d e n t Eibr ink Jansen en van gouverneur Van Baal door gouverneur P l a t t e e l -- a l s normaal vervolg op de e e r s t e f a s e de opc'kracht t e t r a c h t e n een zekere m a - t e van orde en r u s t t e handhc?ven (en derhalve op ts t r eden tegen de stammen- oorlogen) en v o o r t s de bes tuurs invloed naa r mogelijk u i t t e breiden. De con- t r o l e u r Gonsalves hee f t de hem v e r s t r e k t e opdracht met beperkte machtsmidde- l e n (aanvankel i jk 1 2 , l a t e r 20 man Papoea-pol i t ie onder een Eluropese inspec- t e u r van p o l i t i e ) , z o goed mogclijk t r ach ten t e vervul len . Daarbi j h e e f t en ige malen een t r e f f e n plaatsgevonden met de l o c a l e tr?.!itionele k r i jgsaan- voerders en medicijnmF.nnen, d i e i n bepaalde geva l l en n i e t a l l e e n h e t over- hcidsgezag uitdaagden, maar soms ook een zendingspost omsingelden en bedreig- den en bepaalde groepen aanze t ten om he t oude handwerk van oorlogvoeren weer op t e va t t en .

1958 - j a n u a r i 1960, toen de con t ro l eu r G-nsalves met v e r l o f naa r Nederland ve r t rok , b e t r e f t twee van de rge l i j ke t r e f f e n s , Isacrbi j i n t o t a a l 3 doden z i j n geva l len . R ie rb i j z i j aangetekend, da t i n t u s s e n vras voorkomen, da t -- g e l i j k anders h e t geva l p l ach t t e z i j n -- j a a r l i j k s v e l e honderden personen b i j on- de r l inge oorlogen en overva l lan zouden z i j n omgekomen,

o m t a l van redenen u ib raa rd noch van een sys temat i sche I fa l l -round" bestuurs- zorg sprake kan z i j n , noch van een i n t e g r a l e op 7vester:;e l e e s t geschoeide r ech t sp leg ing , moet b i j deze p a c i f i c a t i e a r b e i d van bes tuu r sz i j de wel c ens, t u s sen v e r s c h i l l e n d e kwaden, h e t minder kwade worden grkozen. AIet andere woorden, men z a l soms mactregalen moeten nemen welke -- z i j l ? ~ t u i t e r a a r d i n a a n z i e n l i j k verzaakte vorm -- meer d i r e c t a a n s l u i t e n b i j x e ~ bestaande rechtcgevocl der betrokken bevolking dan b i j een zu ivere m s t c l i j k e rechts - gang. Dc bevolking van d e r g e l i jke s t reken wordt d o o r oen onmiddel l i jke duide- l i j k e ve rge ld ing i n h e t algemeen meer bevredigd dan door h e t voor hen onbe- g r i j p e l i j k ingewikkeldc systeem van westerse r ech t sp raak en gevangeniss t raf waarin h c t vergcldingsmoticf n i c t l ange r veA&%+l of z e l f s t o t a a l on tbreekt . Tot deze maatregelen kan bchoren h c t i n h e t bes l ag nemen van varkens t e r

Het onderhavige onderzoek, da t z ich u i t s t r e k t over de per iode j anua r i

I n een d e r g e l i j k p r i m i t i e f gebied, m a r i n de e e r s t e ovcrgdrigdpcriode

- onmiddel l i jke -

I - 3 -

onmiddel l i jke voldoening van de benadeelde p a r t i j ( i n casu f a m i l i e l e d e n van een gedode) i n h e t z e l f d e kader z i j n met name ook de door de con t ro l eu r Gonsalves op be- p e r k t e s c h a a l toegopas te l i chamel i jke t u c h t i g i n g e n t e zi.en, welke s t e l l i g n i e t h e t k a r a k t e r hebben gedragen van h e t m i s d r i j f van mishandelinger.

De p r i m a i r e s t r e k k i n g van deze mantregelen i s v o o r d geweest h e t voor- komen van h e t toepassen door da ge laedeerde p a r t i j van -.- i n h e t algemeen u i t e r s t wrede en t o t voortdurend ve rde r r e ikende r e p r e s s a i l l e s over en weer l e idende -- e igen r i c h t i n g , welke h e t zonder pardon doden v m de t e g e n p a r t i j c. q. h e t u i t r o e i e n van gehe le dorpen, vrouwen en kinderen inbegrepen, imp l i - ceerde , h e t verwonden en verminken van do t egens t ande r en d i ens aanhang c t c ,

Uict ande re noorden, a l s overgangsfase beoogde d i t b e s t u u r l i jk--gOlitiële optreden oen e inde t e maken aan de min o f meer permanente toestc-nd van onder- l i n g e oorlog.

Da:irnaast werden e c h t e r t e g e l i j k e r t i j d op economisch cn c u l t u r e e l gebied de e e r s t e v o o r z i e n i n g a g e t r o f f e n voor een ve rde re ontwikkeling i n de Baliem, op economisch t e r r e i n door h e t s t imuleren ( o . a , door mime z a a d d i s t r i b u t i e , p roe f tu inen e .d . ) van een gevar ieerde g r o e n t e t e e l t , mede g e r i c h t op de voor- z i en ing van tsooncentra als Hol lzndia , door h e t s t imu lc ren van de v e e t e e l t en door de a a n l e g van een g r o t e verbindingsweg door de gehele v a l l e i . Deze l a a t s t e weg bevorder t een s n e l l e ( r e ) communicatie t u s sen de h e r en der ve r - s p r e i d e b e s t u u r s - , zendings- en miss iepos ten , t e r w i j l de neg ook door de be- trokken bevolk ing d u i d e l i j k als een p o s i t i e f goed wordt beschouwd en gewaar- deerd, onder meer b l i j kende u i t h e t f e i t , d a t nimmer e n i g i n c i d e n t op of na- b i j deze weg plaatsvond.

Iri d i t verband z i j t evens opgemerkt, da t h e t op e igen ge legenheid en op e igen r i s i c o z i ch v e r van een bes taande bes tuu r spos t v e s t i g e n van zending en m i s s i e ( w a a r b i j i n h e t b i j zonde r de CAMA moet worden genoemd), h e t bes tuu r noodgedwongen h e e f t gevoerd t o t s n e l l e r e p a c i f i c a t i e van. de gehe le v a l l e i dan aanvanke l i jk vrell icht i n de bedoeling h e e f t ge legen; h e t bes tuu r kan z i c h nu eenmaal n i e t on t t rekken aan de verantwoorde l i jkhe id v o o r de levens van zendelirigen e n hun eventue le echtgenoten en k inderen , ook a l s t e l l e n deze b i j voorbaat d a t z i j a l d m r gehee l op e igen r i s i c o v e r b l i j v e n .

Bokondini, t e r w i j l i n november van h e t z e l f d e jaar de hulppost Koelima werd geves t igd . I n j a n u a r i 1960 v e r t r o k , a l s h ie rboven vermeld, de c o n t r o l e u r Gon- s a l v e s met v e r l o f naa r Nederland. Op d a t moment was i n de Baliem een r e d e l i j - ke mate van r u s t en orde t o t s tand gekomen, t e r w i j l e r de volgende bes tuurs - , aendings- en miss iepos ten waren geves t igd : Bestuurspostenr Wamena (met de hulppost Koelima) en Bokondini, C h r i s t i a n --- and Missionary Al l iance : Seinma$ Hitigima, Tulim, Pyramid, Pugina

A u s t r a l i a n B a p t i s t Foreign Mission: T i o m , Magi en Ukwa. Unevangelized F i e l d Mission: Wo10 en Bokondini. R.K. Mis s i e ( O . F.Me ) : Wamena en Moesafak.

I n verband met z i j n b i j zonde re v e r d i e n s t e n b i j deze onder m o e i l i j k e om- standigheden v o r r i c h t e p a c i f i c a t i e a r b e i d -- welke derha lve zowel i n engere z i n h e t beë indigen van de mensenlevens ve r s l indende stammenoorlogen t e n doe l had c21s o o k h e t g e l i j k t i j d i g entameren van oen c o n s t r u c t i e v e t r ans fo rma t i e van de t r a d i t i o n e l e levenswi. j z e naa r ecn e e r s t e in-schakoling i n h e t s o c i a a l - economisch b e s t e l van de r e s t van T\Tieuw-Guinea -- werd de c o n t r o l e u r Gonsal- ves door de gouverneur voorgedragen voor benoeming t o t Ridder i n de Orde van Oranje-Nassau, welke onderscheiding h e t H.M. de Koningin h e e f t behac..gd hem t e ver lenen op 30 a p r i l 1960,

h c t verbranden van de g r a s h u t t e n van a m v a l lsrs-moordenaars e. d. ;

Inmiddels werd i n j a n u a r i 1959 nog een tweede bes tuu r spos t geves t igd t e

en I b e l e , --- I -I

-I

-. Derde pe r iode , - --

- 4 - ' -

- Derde per iode ,

Na h e t v e r t r e k u i t d e Baliem v3.n de con t ro l eu r Gonsalvcs CLrollgen i n d e mamd mci 1960 gsruchtcn d o o r t o t Hollnndia, da t d c z c bcstuurs?mbtcnaar b i j gcbrnpcnd v e r z e t van Dani s de grenzcn v-n noodzakeli jkc q;cliverdcdiging zou hebben ovcrschreden en i n h e t algemeen, d a t de toegepaste ~ i r ~ ~ f m a a t r c g c l e n 21s t uch t ig ingen en hLt verbranden van de gr?.shuttcn van oorlogsheren en moor- denaars dc grenzen van h e t noodzakel i jke en toe l aa tbn rc zouden hebben over- s c h r e den o

z i j d e een ondcrzock i n t c s t e l l e n , I n h e t beginstadium van d i t onderzoek be- r c i k t c de procureur-generaal voor h e t e e r s t op 2 j un i d,n.v. van de z i j d e v m m k e l e bestuursambtenaren en vcn dc p e r s be r i ch ten omtrent mogi:li jice s t r a f b a - r e gedragingen van Mr. Gonsnlves i n de Balicm-vallei y

voor h e t doen nimv'nngen van ccn j u s t i t i m l onderzozk, De gou., \?rnEur gaf even- wel t e kennen er de voorkaur s.an t e geven de r e s u l t a t e n van he-t bestuursonder- zoek af t e wachten, temeer waar de rcnpportcn van d i t onderzoek t e r kennis van de p rocureu r -gcnc rnd werden gebrncht o In tus sen hcid ook l iet Hof vrii J u s t i t i e z i ch i n de z m k gcmcngd door dc: procureur-gcnern2.l om i n l i c h t i n g e n t e verzoc- ken,

s t a d i g t e doen a m v m g e n ondmks hcrhr2lcle pogingen v7.n dc goixeernt-ur om Gt procureur-gencrF"a.1 ervan t e ovcrtuigcn d2.t h c t i n s 1indsbcLmg gewenst zou z i j n -- mode t e r voorkoming v2.n ongcwns tc en o n j u i s t e publ ic? , t ies en v o o r Ncderlznd nadel ige r epe rcuss i c s i n h c t i n t e rnz i t i ons l e v l z k -- voor lopig h a t r e s u l t a a t a f t e vrachten van h e t bestuursondcrzoak.

Op 18 juli zond lXre Von Meycnfcldt, t e r rnadplcging, do stukkcn van h e t onderzoek n a a r de procureur-gcncrnal b i j de I-ioge Ra?d der Nederlanden, welke s tukken b i j b r i e f van l i augustus d.n.,v, werden terugontvangen ( z i e h i e rove r nader onder hoofdstuk 111) , De procureur -generml bes loot h i e rop hot j u s t i - t i e e l onderzock voor t t e ze t t en .

Aldus zag de gr,u.rcrn;wzich nc- t e rugkeer van een d i e n s t r e i s g e s t e l d voor de v r m g of n i e t diende t e worden ingegrepen t . z o v . h e t a?aZevnngen j u s t i t i - k l e onderzoek. N a gepleegd ove r l eg met de M i n i s t e r v m Binnenlnndse Zaken en de ondergetekende bes loo t h i j e c h t e r op 20 augustxs de Frocureur-generaal v o o r h e t verdere j u s t i t i ë l e onderzoek de v r i j e hand t e l a t en>he t bestuurson- derzoek t e s t r k e n en t e rzake van bestuursasege a l l e medewerking t e doen ver- lenen. Zulks op grond van de overvreging, d a t h e t landsbelang minder geschaad zou z i j n mct v o o r t z e t t i n g van h e t j u s t i t i e e l onderzoek ?an met conf l i c t en tu s sen gouverneur en procureur-generaal d a t h e t bes tuur t e r zcke n i e t s had t e verbergen en da t z e l f s h e t r i s i c o van ongewenste p u b l i c i t e i t Z O U moeten vorden aanvaard boven een mogelijk v e r w i j t a c h t e r a f , dat; h e t bes tuur een ju s - t i t i e e l onderzoek z o u hebben w i l l e n f r u s t r e r e n , De procureur-generaal werd verzocht h e t onderzock z o r u s t i g en onopvallend mogelijk t e docli i7iLuLicrL LI^

e inde t 6 bevorderen, da t de zaak m.ar bu i t en n i e t meer dan onvermi jde l i jke aandacht zou k r i jgcn,

Tens lo t t e i s Mr.. Von I\'Ieyenfeldt vergund z i c h begin november 1360 naar Nederland t e begeven, tene inde met een verhoor van de con t ro l eu r B,B, Rlr. R. A. Gonsalves de oud-d i rec teur van Binnenlnndse Zc?.kcn, J. C. Baarspul, en de vroegere procureur-generaal , Mr0 P.Okma, h e t onderzoek i n deze zaak a f t e s l u i t e n en de gouverneur cn h e t IIof van J u s t i t i e t e Hollandia t c r zakc t e dienen vzn b e r i c h t , cons ide ra t ion cn advies , V o o r t s vrercl met (deze overeen- komst beoogd de Min i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondcrgetckende de ge- lzgenhcid t c bieden mot voornoemdo procureur-generaal van ged'lchten t e wis- s e l e n omtrent de onderhavige aangelegenheid, alsmede omtrLnt andere dasrme- de samenhangende kwest ies .

Dc gouverncur gaf nanr aan le id ing daarvan t s r s t o n d opdracht van bestuurs-

Op 9 j u n i benaderde de procurcur-generaal de gouver'ieur over deze zaak

Op 6 j u l i bes loo t de procurcur-genGrml h e t j u s t i t i z e l ondcrzoGk z e l f -

- T o t -

\

I I - 5 - T o t zover ccn k o r t e samenvatting van h e t verloop van h c t onderzoek.

Na de vorenstaande nccrgave d e r f e i t e n komt h e t d i e n s t i g voor de daar- mede samenhangcndc j u r i d i s c h e aspec ten i n h e t k o r t t e b e l i c h t e n aan de hand van de dcsbc t re f fende wettelijke bepalingen.

De gouverneur i s formeel bevoegd de procureur -generaa l t e bevelen een onderzoek n i e t i n t e s t e l l e n , t e s t aken of van vervolg ing a f t e z i e n , op grond van a r t i k c l 56 ( 1 ) R.O. (Reglement o p de R e c h t e r l i j k e Organ i sa t i e en h e t b e l e i d d e r J u s t i t i e i n Nederlands-NieuiJ-Guinen) da t l u i d t :

"De ambtenaren van ho t openbaar m i n i s t e r i e z i j n v e r p l i c h t om de bevelen "na t e komcn, welke hun, i n hun nmbtsbetrekking, d o o r o f vanwege de "gouverneur zu l l en worden gegeven, 1 1

V o o r t s i s de tweede n l i n e a van genoemd a r t i k e l 56 R.O. van belangt

" Z i j z i j n tevens gehouden om desgevorderd, dt, gouverneur en de co l leg iën , " b i j welke z i j g e p l a a t s t z i j n , met a l l e n spoed t e dienen van b e r i c h t , " c o n s i d e r a t i ë n en a d v i e s , ' 1

Deze a l i n e a houdt derha lve i n , da t de procureur -generaa l h e t Hof desge- wenst moet i n l i c h t e n . D i t i m p l i c e e r t evenwel n i e t i p s o f a c t o , da t de procu- reur -generaa l i n dot geva l onmiddel l i jk ook z e l f s t a n d i g een onderzoek zou moeten gaan i n s t e l l e n p a r a l l e l aan h e t r e e d s van andere (i. c. b e s t u u r s - ) z i j d e geëntameerd onderzoek,

Ten aanz ien van h e t Hof van J u s t i t i e bepan l t a r t i k e l 118 ( 2 ) BNG (Be- n i n d s r e g e l i n g N i eum-Guinea) :

"Het houdt t o e z i c h t op de gerege lde a fdoening van a l l e rechtsgedingen en "de b e h o o r l i j k e vervolg ing van a l l e misd r i jven . "

Van a r t i k e l 56 ( 2 ) R . O . h e e f t h c t Hoi van J u s t i t i e gebru ik gemaclkt z i c h door de Procureur -generaa l t e doen i n l i c h t e n , op grond van welke i n l i c h t i n - gen h e t Hof op 1 2 j u , l i 1960 a l s z i j n oordee l u i t s p r a k , da t "de door de pro- cureur -generaa l gevolgde werkwijze t o t hcden geheel i n overeenstemming i s met de r e g e l e n van een goede j u s t i t i e en mi t sd ien de instemming h e e f t van h e t Hof. I t

Daarnaast d i e n t i n h e t kader van de bevoegdheden van h e t Hof a r t i k e l 179 R.O. t e worden vermeld, De e e r s t e a l i n e a van d i t a r t i k e l l u i d t :

"Behoudens de bepalingen van a r t i k e l 4 + ) 9 z a l h e t Kof van J u s t i t i e , : ' ind ien h e t z e l v e door h e t beklag d e r belanghebbende p a r t i j of op en ige "andere wi j ze kennis d raag t , d a t e r verzuim h e e f t plaatsgevonden i n h e t "vervolgen van misd r i jven of ove r t r ed ingen , de procureur -generaa l ge- " l a s t e n o m deswege v e r s l a g t e doen en v o o r t s kunnen bevelen , d a t t e d i e r "zake h e t v e r e i s t e gevolg vrorde gegeven, zo daa r toe gronden z i j n , It

Op grond h ie rvan Z O U h e t Hof dus een mogelijk bevel t o t n i e t onderzoeken c ,q . t e z i j n e r t i j d seponeren van de gouverneur aan de procureur -generaa l op grond van h e t h i e rvoor genoemde a r t i k e l 56 ( 1 ) R.O. , i n d i e n h e t daa r toe t e r - men aanwezig a c h t , eventuee l kunnen t en ie tdoen .

T e n s l o t t e i s van belang h e t bepaalde b i j a r t i k e l 148 ( 2 ) BNGr

"Elke tussenkomst i n rechtszaken i s verboden",

hetwelk nogmaals o n d e r s t r e e p t , d a t , zodra h e t H o f opdracht h e e f t gegeven t o t vervolg ing , o f een zaak r e e d s b i j de r e c h t e r i s voorgebracht , de gouverneur t e r zake n i e t meer tussenbeide kan komen,

+) c * - 1.1, EINDADVIES *

?-it Z r t i k c l 4 hc.ndolt over h e t forum privilegiT.tum voor I n l a n d s e v o r s t e n en hoofden en i s i n d i t verband van p e n belang,

- 11.-

- 6 -

I1 o EINDADVIES VUT DE PROCURZUR-GXNERAL I N DE ZAAK-GOTTSBLV;:S .,

Bi j geheim s c h r i j v e n van 5 december 1960 d i e n t de procureur-generaal i n Nederland ve rb l i j vend , z i j n eindadvies i n aan de gouverneur, Kopieën h i e r - van z i j n aangeboden aan h e t Hof van J u s t i t i e t e I-Iollandia en aan de FiIinister van Binnen1 and s e Zak en e

van de con t ro l eu r Gonsalves Iter schuld i s aan d i v e r s e zeer e r n s t i g e s t r a f b a r e f e i t e n , enige geva l l en van doodslag, enige van poging tot doodslag, zeer v e l e geva l len van mishandeling gepleegd met voorbedachten rade , v e e l geval len van o p z e t t e l i j k e b r a n d s t i c h t i n g of v e r n i e l i n g dan wel beschadiging van goederen, a l welke f e i t e n werden gepleegd onder de s t rafverzwarende omstandigheid ge- noemd i n art.52 '?I .v.Strott

Naar de mening van de procureur-generaal "gaa t b i j deze f e i t e n een be- roep op overmacht , noodweer of noodweerexces , wet t e l i j k v o o r s c h r i f t dan viel ambte l i jk bevel n i e t op. Hier i s de verdenking wel vain zulk een e r n s t i g e aard, d a t , i n d i e n men enige t w i j f e l zou wi l l en i n h e t geding 'brengen, toch a l l e e n de r e c h t e r h i e rove r een b e s l i s s i n g zou vermogen t e nernrn,"

Overigens overweegt de procureur-generaal, d a t z e l f s de ,geringe s t r a f d i e hi.j b i j vervolg ing voor de heer Gonsalves i n h e t v e r s c h i e t zag, deze on- evenredig zwaar zou t r e f f e n .

De procureur-generaal b a s e e r t zulks h i e rop , da t de cor-troleilr Gonsalves r e p r e s e n t a t i e f was voor een bepaald bes tuursbe ie id en d a t h i j daarvan h e t s l a c h t o f f e r was. De voor da t b e l e i d ve ran tvoorde l i j ke personen z i j n i n de e e r s t e plaats de gouverneur en vervolgens de r e s i d e n t van Hollandia , Mr,F,R, J .Eibr ink Jansen. De procureur-generaal knoopt h i e raan v a s t , da t , ind ien te- gen gouverneur en r e s i d e n t bepaalde maatregelen worden g e t r o l f e n - tegen laatstgenoemde z e l f s !!zeer s t r e n g e admin i s t r a t i eve maatregelen" -, voor ts i n h e t Gouvernement r igoureuze hervormingen worden t o t s tand gebracht t e r e f f e c t u e r i n g van de waarborg van a r t , 140 BNG en i n h e t algeineen t e r verze- k e r i n g van een verantwoord j u s t i t i e b e l e i d , h i j zou v i l l e n adviseren ! Ida t de verdachte Gonsalves bu i t en vervolg ing vorde g e l a t e n , "

Ten aanzien van Mr.Consalves adv i see r t de procureur-generaal deze n i e t t e hmdhaven b i j de b e s t u u r s d i e n s t ; h i j zou e r evenlvrel geen klezwaar tegen heb- ben i n d i e n de h e e r Gonsalves zou worden ove rgep laa t s t naar h e t parke t van de procureur-generaal 0

! ' H i j l i j k t mij een onkreukbaar, e e r l i j k mens t e z i j n , een harde , toegewijde, bekwame werker, d i e i n z i j n werk óók aan een r e spec tabe l i dea l i sme vorm en g e s t a l t e h e e f t w i l l e n geven, Verantwoording schuwt h i j n i e t ; evenmin aanspra- k e l i j k h e i d v o o r gemaakte fouten. Een zekere i j d e l h e i d , eerzucht en heerszucht , d i e hem m . i , n i e t vreemd z i j n , komen m i j voor n i e t anders dan normale gebre- ken van jeugd t e z i j n . "

De h i e rvo ren i n h e t k o r t weergegeven overwegingen en conclus ies van de p r o cu r eur-g ener a a l b eva t t en enk e l e ver ra s s end e id en d i ng en o

Nadat acmvankel i jk geconcludeerd was, d a t de t e n :Laste gelegde f e i t e n zo bezwarend waren, d a t a l l e e n de r e c h t e r h i e rove r een b e s l i s s i n g Z O U vermogen t e nemen, vo lg t de s l o t c o n c l u s i e , d a t de verdachte Gonsalves b u i t e n vervolging zou kunnen worden g e l a t e n , i n d i e n bepaalde admin i s t r a t i eve maatregelen worden geëf fec tueerd ,

generaa l n i e t l a n g e r gehmdhaafd kan b l i j v e n b i j de b e s t u u r s d i e n s t , eventuesl op liet parke t van de procureur-generaal t e doen p l a a t s e n , b w a t evenzeer een verrassend element,

Het moet overigens v o l s t r e k t onaanvaardbaar norden geacht , d a t h e t a l of n i e t vervolgen van 1fr.Gonsalves a f h m k e l i j k i iordt g e s t e l d van h e t t r e f f e n van admin i s t r a t i eve maatregelen tegen een tiweetal ambtsdragers - gouverneur en

De procureur-generaal komt daa rb i j t o t de conc lus i e , d a t i n h e t geval

A a n d i t advies is voorafgegaan de volgende karaktersche t , s van verdachte:

Het v o o r s t e l de h e e r Gonsalves, d i e nazr h e t oordael van de procureur-

- r e s i d e n t -

r e s i d e n t - v o o r wier schuld t e n deze n i e t h e t minste bewi jsmater iaa l wordt aangedragen - en van een a a n t a l d o o r ‘de procureur-generaal gewenste admini- s t r a t i e v e hervormingen x ) , welke met de zaak op z i chze l f n i e t s t e maken heb- ben. De procureur-generaal t r e e d t h i e r zeer d u i d e l i j k b u i t e n z i j n bevoegdheid.

De c l o t c o n c l u s i e , de con t ro l eu r Gonsalves b u i t e n vervolging t e l a t e n m i t s aan eerdergenoemde voorwaarden w o r d t voldaan, s t e u n t i n b e l a n g r i j k e mate op de mening van de procureur-generaal, da t h e t i n de Baliem gevoerde bestuurs- b e l e i d o n j u i s t zou z i j n en d a t gouverneur en r e s i d e n t t e n v o l l e verantwoorde- l i j k moeten worden g e s t e l d voor d a t b e l e i d en v o o r de dera i l lementen van de con t ro l eu r Gonsalves, Het i s d u i d e l i j k , d a t Mr,Von Meyenfeldt k r i t e r i a aan- l e g t , welke i n p r i m i t i e v e gebieden als h e t onderhavige n i e t kunnen en mogen worden aangelegd ., Overigens moet h i e r b i j worden aangetekend, d a t de h e e r Von Meyenfeldt, on- danks vorenvermelde zeer e r n s t i g e c r i t i e k op h e t bes tuu r sbe le id i n de Baliem, geen enkele maal z i ch daarheen begeven h e e f t om z i ch door p l a a t s e l i j k e or ien- t a t i e op de hoogte t e s t e l l e n van toestanden en achtergronden i n d a t gebied, H i j o o r d e e l t en ve roordee l t derha lve geheel van a c h t e r de s c h r i j f t a f e l .

n i e t kan worden b e r e i k t d o o r een geforceerde oplegging van een vredes toes tand d o o r middel van in schake l ing van g r o t e a a n t a l l e n bestuurs- en p o l i t i e f u n c t i o - n a r i s s e n - zo d i t technisch a l mogelijk ware -, d i e e lke v e r s t o r i n g van orde en rust krachtdadig keren. P a c i f i c a t i e moet daarentegen be rus t en op een w i j z i - g i n g van de g e e s t e l i j k e i n s t e l l i n g van de p r i m i t i e v e bevolking, een proces derha lve dat geruime t i j d kan vergen, Op b a s i s van deze e rva r ing werd i n vroegere j a r e n een systeem ontworpen, d a t met succes werd toegepas t i n voor- heen met de hu id ige Baliem v e r g e l i j k b a r e s t r e k e n , z o a l s de Wisselmeren, Mappi, Moejoe, A s m a t en thans ook wordt toegepast aan de Casuarinen-kust en i n de Midden-Vogelkop. Een s o o r t g e l i j k systeem v i n d t ook toepass ing i n h e t Austra- l i s c h e deel van Nieuw-Guinea.

Het i s een e r v a r i n g s f e i t , d a t een p a c i f i c a t i e van onbestuurde gebieden

Bedoeld systeem voorz i e t i n de v e s t i g i n g van een b e t r e k k e l i j k k l e i n e p o s t i n ht?t betrokken gebied, v a a r een con t ro l eu r met enkele t i e n t a l l e n po- l i t i e a g e n t e n t r a c h t o m i n de d i r e c t e omgeving een toes tand van orde en r u s t t e handhaven. I s eenmaal een ke rn van r u s t cn orde geves t igd , dan b l i j k t d i e voor de bevolking - uitgezonderd de o o r l o g s l e i d e r s en hun aanhang? zolmg z i j hun dominerende p o s i t i e n i e t wensen p r i j s t e geven - een openbaring van n i e t vermoede mogelijkheden t e z i j n , vaar men, b e v r i j d van de als een ondrage l i j ke l as t gevoelde toes t and van voortdurende oorlogen en wraakmoorden, r u s t i g kan l even en werken. B l i j k t d a t d e nieuifo verhoudingen z ich spontaan i n de omge- v i n g u i t b r e i d e n , dan kunnen op meer afgelegen p l a a t s e n i n he t gebied k l e i n e nevenposten worden geopend. D i t systeem werd en wordt ook toegepas t i n de Baliem, naa r thans één hoofdpost (Vamena) en d r i e neven-bestuurspos t en ge- v e s t i g d z i j n .

vermeld gecompliceerd d o o r de aanwezigheid van ve r sp re ide zendingsposten, d i e z i ch weliswaar geheel op e igen r i s i c o daar ves t igden , doch n i e t t e m i n een druk op h e t bes tuursapparaa t loggen. Hierdoor w o r d t een zekere v e r s n e l l i n g van he t proces geforceerd d o o r een zich ve rde r u i t s t r ekkende patrouillegang,uiteraard m e t de ‘avcrredig v e r g r o t e kans op noodzaak t o t k rachtdadig opt reden , Tekenend daarvoor i s de e rva i n g van h e t Amerikaanse zendel ingenechtpaar Rose t e Tulem, voor welks p o s t een d e r g e l i j k optreden d o o r de c o n t r o l e u r Gonsalves i n a p r i l 1959 o n g e t n i j f e l d de redding h e e f t betekend. Een gedee l t e u i t een rondzend- b r i e f van d i t ech tpaa r , gedateerd 23 maart 1960, wordt t e r s c h i l d e r i n g van

I n d e Baliem wordt de u i t v o e r i n g van d i t pac i f ica t ie -sys teem als ee rde r

- do - x ) Ten aanzien h i e rvan za l i n een volgend hoofdstuk nog h e t een en ander rrorden opgemerkt.

a -

de toes tand aan deze no ta gehecht.

knam e r d a a r d o o r t e gereder t o e z i j n taak n i e t meer u i t s l u i t e n d t e z ien als h e t scheppen van een voorbeeld binnen een beperkt gebied. en als een poging t o t g e l e i d e l i j k e ombuiging van de bestaande geestes6estc?ldlriei.d 'van de bevol- k ing , doch i s - v i a een min o € meer geforceerd tempo - overgegaan naar de . volgende fase, nameli jk h e t ves t igen van h e t Nederlandse.gezag i n een zo ruim mogel i jke omgeving en i n de k o r t s t mogelijke t i j d , k i e r b i j h e e f t de i n zekere z i n afgeronde geograf i sche eenheid van de v a l l e i hem t o t s t e e d s ve rde r (moe- t e n ) gaan v e r l o k t . I n d i t l i c h t zag h i j a l l e ve r s to r ingen van de openbare r u s t en orde - e igen r i c h t i n g , moorden, stamoorlogen dvelke z ich waar dan ook i n de v a l l e i voordeden, als een inbreuk op d a t gezag en voelde h i j z ich deswege v e r p l i c h t daar tegen met k rach t op t e t r eden ,

l u s t r a t i e d iene , d a t h i j i n de twee j a a r van z i j n bcstuursper:iode i n de Ba- l iem 350 dagen o p p a t r o u i l l e i s geweest i n d i t zo zware t e r r e i n en d a t h i j i n mei 1959 en ige t i j d opgenomen i s geweest i n h e t z iekenhuis t e H o l l a n d i a wegens a lgehe l e u i t p u t t i n g . excess ie f en on toe laa tbaa r zou z i j n opgetreden - voor welke s u p p o s i t i e de M i n i s t e r van Hinnenlandne Zaken en de ondergetekende g c m afdoende gronden aanwezig achtcn - dan nog zou h i e r t e g e n a-fgewogen moeten worden h e t f e i ti d a t h e t k rach tdad ig optreden van deze bestuursambtenaar, va& mei g e r n a r voor e igen l even , t e n gevolge h e e f t gehad d a t o p k o r t e t e r m i j n h e t aantal doden i n de Ral iemval le i , als gevolg van onder l inge moorden en oorlogen, met meerdere honderden p e r jaar i s afgenomen,

De M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende z i j n d a n ook van mening, d a t d e op 30 a p r i l 1960 aan de con t ro l eu r , Mr,H,A.Gonsalves, ver leen- de Koninkl i jke onderscheiding, i n verband met z i j n b i jzondere ue rd iens t en b i j de onder nioei ' l i jke omstandigheden v e r r i c h t e p a c i f i c a t i e - a r b e i d , t en v o l l e gerechtvaardigd en verdiend i s gewees t ,

Z i j z i j n eveneens van oordeel d a t , hoewel u i t e r a a r d r e s i dent Eibr ink Janscn en i n hoogste i n s t a n t i e gouverneur Dr .P la t t ee1 verantwoording dragen voor h e t p a c i f i c a t i e - b e l e i d i n de Baliem, z o a l s d a t i s gevoerd, geen enkele omstandigheid aan h e t l i c h t i s gekomen noch d o o r d e procureur-generaal over-- tu igend bewi j : ;materiaal i s aangevoerd voor d e v e r o n d e r s t e l l i n g , d a t een van beiden o f be ide ambtsdragers s chu ld ig verant l roordel i jk zouden z i j n voor een onaanvaardbaar p a c i f i c a t i e - b e l c i d of voor h e t bewust t o l e r e r e n van eventuele excessen b i j de u i t v o e r i n g daarvan.

Er b e s t a a t evenmin aan le id ing t o t h e t t r e f f e n vc.n enige admin i s t r a t i eve maatregel jegens de con t ro l eu r Gonsalves. Hij z a l worden herpLaats-1; b i j de bes tuu r sd iens t U i t oppor tun i t e i t s -ove~veg ingen z a l h i j evenwel n i e t worden , t e m g g e p l a a t s t i n de Baliem. Ook v o o r z i j n ve rde re op le id ing komt h e t gewenst v o o r hem thans een meer ontwikkeld gebied toe t e vertrouwcn,

I n over leg en v o l l e d i g e overeenstemming met d e Min i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende h e e f t de Gouverneur van Nederlands-Nieuw-Guinea b i j brief va,n 6 j a n u a r i 1960 de procureur-generaal opgedrapm OP grond van a r t . 56 ( I ) R o g , sf t e z i en van een s t r a f v e r v o l g i n g tegen de hae r GonsaLves en derha lve de zaak t e seponeren.

' Daarbi j i s tevens de procureur-generaal medegedeeld, d a t de door hem g;F3s t e l d e admin i s t r a t i eve en o rgan i sa to r i sche aspec ten , welke a l s . zodanig b u i t e n h e t bes t ek van h e t onderzoek i n de onderwerpel i jke zcak v a l l e n , u i t e r - aard de v o l l e amdach t hebben van Regering en h e t Gouvernement, d i e daarop j u i s t e r p laats en t i j d een d u i d e l i j k antwoord zull.en Keven.

De c o n t r o l e u r Gonsalves - ongetwijfeld een en igsz ins ambit ieus man -

,

De c o n t r o l e u r Gonsalves spaard-e z ichze l f d a a r b i j a l l e r m i n s t ,, Ter il- i I

Ze l f s i n h e t geva l , d a t de con t ro l eu r Gonsalves in ' i n c i d e n t e l e geva l len

"

- 111.-

D é u i t e i n d o l i j k e b e s l i s s i n g sn de u i t s l u i t e n d e verantwoording voor he t

Ook na de ontvangs t van h e t beantwoordend schrijven v,m de procureur-gëhc--

b e l e i d i n een aangelegenheid a l s deze b l i j v e n ann d c gouverneur.

r aa l b i j de Hoge Raad d e r Nederlanden van 11 augus tus 1960, bleef dc? heer Von 1:ldycnf c l d t volharden i n u i j n o n j u i s t c. en onaanvaardbare houding.

ondergetekende, hetgeen - z o s l s reeds ee rde r g e s t e l d - l e i d d e t o t de overwe- Ging, da t h e t l andsbe lang minder zou Tvorden geschaad met v o o r t z e t t i n g van h e t j u s t i t i e e l onderzoek dan met c o n f l i c t en tu s sen gouverneur en procureur-gene- raa l , Een zo r u s t i g en onopvallend mogel i jk onderzoek zou kunnen bevorderen, d a t de zaak naa r b u i t e n n i e t meer dan onve rmi jde l i j ke aandacht zou k r i j g e n " In h e t onverhoopte gevdl van pu'ulicit e i t over h e t onderzoek naa r beweerde missfaiqden b i j de p a c i f i c a t i e van de Baliem, zou h e t f e i t , da t een onderzoek werd i n g e s t e l d h e t n a d e l i g e f f e c t ervan voor gede r l and zo g e r i n g mogelijk maken o

013 grond van d i t ove r l eg en de vermelde overweging bes loo t de gouverneur de rha lve , met de v o l l e d i g e instemming van de M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende, om de procureur-generaal voor h e t v e r d e r e onderzoek de v r i j e hand t e l a t e n en t e r z a k e van bestuurswege a l l e medewerking t e doen ver - lenen.

vo lge van de w i j z e waarop d i t onderzoek i s gehouden door h e t pa rke t van de procurcur -generaa l , onder de p e r s o o n l i j k e l e i d i n g en verantwoorde l i jkhe id van d e heer Von Ifleyenfeldt, de zaak ze lve b u i t e n a l l e p r o p o r t i e s i s opgebla- zen en i n de p e r s gekomeng d a a r b i j Indones ië m a t e r i a a l verschaf fende v o o r een h e f t i g e campagne i n de i n t e r n a t i o n a l e p e r s en i n de Verenigde Kat ies .

I w i t l d e l s vond telegrai . ' isch overlet,; pla t s t u s s e n de gouvervizur en de

Het v e r d e r e ve r loop van h e t onderzoek h e e f t aangetoond, hoezeer t e n ge-

De procureur-generaal h e e f t daarnaas t n i e t geschroomd zee r e r n s t i g e be- schuld ig ingen t e r i c h t e n aan he t a d r e s van de gouverneur, de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken en a e r e s i d e n t van Hol landia , i n een b r i e f aan de hdinister van Binnenlandse Zaken ddo 31 oktober 1960, met b i jbehorende nota.

D a a i n s t e l t d e h e e r Von Meyenfeldt onder meer, d a t afdoende maatregelen dienen t e worden g e t r o f f e n om een e inde t e maken aan de gouvernementele a c t i e t o t f r u s t e r i n g van h e t onderzoek vanwege h e t parke'c e Men p r e f e r e e r d e bui ten de p r o c e s r e g e l s om h e t j u s t i t i e e l onderzoek t e belnvloeden en t egen t e werken. Diverse ge tu igen vaerdm en worden onder ongeoorloofde druk geze t dan wel gepaa id met gunst cne

T i j d e n s z i j n v e r b l i j f i n Nederland i s de hee r Von Meyenfeldt door de m i - n i s t e r van Binnenlandse Zaken u i tgenodigd h e t bewi js t e l e v e r e n voor de h i e r - voren vermelde e r n s t i g e bvschuldigingen van f r u s t r a t i e van h e t onderzoek, waaronder begrepen h e t paa ien met g u n s t e n v a n getuigen. Wat d i t l a a t s t e be- t r e f t wordt onder meer met name genoemd h e t " h a l s over kop" bevorderen van een i n s p e c t e u r van p o l i t i e en h e t promotie doen maken van de r e s i d e n t van Hol landia met terugwerkende k r a c h t t o t I j a n u a r i 1960.

inzakc. de zogenaamde f r u s t r a t i e van z i j n onderzoek v e r s t r e k t . Ten aanz ien van "he t paa ien met gunsten" kon o f wi lde h i j geen nadere i n l i c h t i n g e n ver- s t r ekken , d a a r b i j de s t e l l i n g ponerende, d a t h e t openbaar m i n i s t e r i e he t r e c h t h e e f t t e vols-baan met verdenkingen t e u i t e n en d a t de a d m i n i s t r a t i e t e r - zake he t ( tegen-) bewi j s h e e f t t e l cve ren ,

Mede u i t van di! gouverneur verkregen i n l i c h Lingen kon worden v a s t g e s t e l d , d a t van f r u s t r a t i e van h e t ondcrzoek geen sprake i s geweest.,

Evtnmin van h e t paa i en met gunstcn van ge tu igen , laat s t a a n van de ver- onde r s t c ldu kwade trouw i n dcze. -dat do twee genoemde geva l l en b e t r e f t s taat vas t , da t de betrokken i n s p e c t e u r van p o l i t i e een normale bevorder ing h e e f t gemaakt op de daarvoor bepaalde t i j d en d a t de promotie van de r e s i d e n t van Hol landia ( t c g e l i j k met twee andere r e s i d e n t en) met t erugwerkende k rach t

De heer Von Meyenfeldt h e e f t h i e rop van z i j n kant eén a a n t a l gegevens

- t o t -

- I 1 - t o t 1 j a n u a r i 1960 reeds s e d e r t 1959 was voorbe re id door middel van cor res - pondeuitie t u s s e n gouverneur en departement.

De procureur-generaal h e e f t i n d i t opz ich t l i c h t v a a r d i g en op onverant- woorde l i jke v v i j z e verdenkingen geui t j egens gouverneur en andere hoge ambts- d rage r s . D i t kan a l l e e n ve rk laa rd worden doordat de heer Von Xeyenfeldt i n f e i t e z i j n onderschikking aan de gouverneur n i e t kan en wenst t e aanvaarden, zowel w a t b e t r e f t de l e i d i n g van he t openbaar m i n i s t e r i e (a r t . 56 R . O , ) , als- ook w a t b e t r e f t z i j n f u n c t i e van hoofd van d e r e c h t e r l i j k e en a d m i n i s t r a t i e v e p o l i t i e i n gehee l Nederlands-Nieuw-Guinea (a r t . 140 (I ) Bewindsregeling Nieuw- Guinea) : l a a t s t b e d o e l d e onderschikking v l o e i t voor t u i t art o 29 3 N G , k rachtens welke b e p a l i n g de gouverneur i n naam en a l s vertegenwoordiger des Konings h e t algemeen bes tuu r over Nieuw-Guinea u i t o e f e n t en deswege verantwoorde l i jk i s aan de Koning.

D e gedrzgingen van de heer Von Meyengeldt doen uitkomen, d a t deze i n de u i t o e f eming van bevoegdheden van andere organen, wel.ke z i j n bevoegdheden ra- ken, à pr . ior i z i e t een a a n t a s t i n g van de j u s t i t i e .

Een ander voorbeeld h ie rvan i s de r e a c t i e van d.e heer Von Neyenfeldt op een normaal a m b t e l i j k b r i e f j e van de d i r e c t e u r van S o c i a l e Zaken en Jus t i - t i e omtrent h e t beheer en de verantwoording van de d o o r d e z e . a a n de procureur- gene raa l i n h e t kader van de beherrrnde t a a k van d i e d i e n s t geau to r i see rde be- gro t ingsge lden . De hee r Ton Meyenfeldt reageerde daarop onder meer met de me- dede l ing dat h i j de f i n a n c i ë l e a d m i n i s t r a t i e o f de pe r sonee l sadmin i s t r a t i e of de materieel-beheers-administaiie van z i j n d i e n s t (bedoeld i s h e t p a r k e t ) n i e t kan noch mag u i t handen geven aan welke d i r e c t e u r o u k , t e i j d i e d i r ec - t e u r i n z i j n d i e n s t zou t r e d e n , d a a r z i j n w e t t e l i j k e bevoegdhe n medebrengen d a t h i j , v o o r a l ook i n de o r g a n i s a t i e van z i j n d i e n s t , z e l f s t a n d i g z i j n be- leid h e e f t t e voeren , aan welke bevoegdheden s l e c h t s , een wi jz ig ingswet van de Bewindsregel ing z a l vermogen t e derogeren.

reur -generaa l ook nog, d a t r e g e l r e c h t ove r l eg van h e t openbaar m i n i s t e r i e m e t de Nederlandse r e g e r i n g over de f e i t e n d i e b i j h e t onderzoek a a n h e t l i c h t kwamen, van meetaf en s t e e d s d u l d e l i j k e r b i j de voor tgang van he t onderzoek, hoogst u rgen t . b l e e k t e z i j n , omdat met v r i j g r o t e zekerheid moest vvorden aan- genomen, d a t e r t u s s e n de wetenschap aangaande d i e f e i t e n b i j de Regering en d i e b i j liet Gouvernement, door de schuld van h e t Gouvernement zulk een e r n s t i - g'e d i s c r e p a n t i e bestond en vv e rd i n s t a n d gehoud en, d a t j u i s t daardoor n i e t ongevaa r l i j ke c o n f l i c t s t o f f e n voor de p o l i t i e k e i n t e g r i t e i t waren en werden opgehoopt.

Ook deze beschuld ig ing h e e f t de. hee r Von MeyenIcldt n i e t weten waar t e maken.

Nog een ' l a a t s t e omstandigheid moet i n d i t verband worden. gere levesrd . Waar a a n l e i d i n g van be r i ch ten i n de pe r s op 9 en 10 december 1960, welke

'

In d e eerdergenoemde b r i e f en n o t a van 31 oktober 1960 s t e l t de procu-

k e n p e l i j k g e ï n s p i r e e r d waren op de inhoud van h e t geheime e indadvies van d e procureur -generaa l aan de gouverntur van 5 december t evoren , werd t e n departe- mente een onderzoek i n s e s t e l d naa r een mogel i jke i n d i s c r e t i e van e e n d e r be-

I .

an d i t onderzoek werd ook de heer Von Meyenfeldt t e l e f o n i s c h gevraagd o f z i j n e r s i j d s w e l l i c h t mededelingen u i t z i j n advies waren gedaan aan

+ derden. De heer Vorl Nieyenfeldt ontkende zu lks ca t egor i sch , ITct vt:rderc onderzoek l e i d d e evenwel t o t aanwij zingen i n de r i c h t i n g van

dc ht-c-r Von Meyenfeldt , waarop aan deze nogmaals en thans s c h r i f t e l i j k de eer- d e r gedane vraag herhaa ld werd,

een ondcrhoud t e hebben gehad, w a a r b i j h i j zichflgenoodzaakt had gez ien z i c h t e r l o o p s . over de inhoud van z i j n a d v i e s u i t t e la tend ' H i j dee lde d a a r b i j mede t e menen z i c h m e t zekerheid t e kunnen he r inne ren , geen antwoord t e hebben

Hierop gaf d e , h e s r Von Neysuifcldt t o e , op 6 december 1960 m e t een de rde

- gegeven - .-

GEIIE Ilil - 12 - I -- I.-- - . gtgcveil op de ee rdc r g c s t L l d e t e l e f o n i s c h e v raag of h i j met d e r d m had gespro- ken over z i j n e indadvies i n d e s t r a f z a a k - Gonsalves.

p rocureur -generaa l i n z i j n br ieven en r appor t en , aan een gt'orek aan o b j e c t i - v i t c i t t e v w s paar t een .;.-"urck aan z o r g m l d i s h e i d i n z i j n formulcr ingsno

Von J!/Ieyenfeldt voor tv looisndc , i n deze n o t a gLsi,maleerde gsdrdgingen g e l a i d hcbben t o t e c n v e r s t o r i n g van de ambte l i jke verhoudingen, waarbij de heor Von McyLnfeldt a l s procureur-gencraal en b u i t txgewoon l i d van de Raad van Dienst- hoofden betrokken i s , HiGrdoor i s i n gcvaar gebracht dc noodzakel i Jke samen- werking tussLn n t t parkc-t van de procursur-gcneraal e n e r z i j d s en d e d i e n s t van Binnenlandse Zaken En he t bes tuur i n h e t algdmecn a n d t r z i j d s , welke organen zozeer op goed samenspcl z i j n aangewczen i n h e t be lang van d e p o l i t i e t a a k , aan- gez ien h e t a d m i n i s t r a t i c v 2 beheer van de p o l i t i e bshoort t o t de t aak van de d i e n s t van Binnenlandse Zaken en de bestuursambtenaren tevens a l s hoofd van de p o l i t i e i n hun r e s s o r t obtreden.

Deze gang van zaken v e r s t e r k t de reeds ee rde r gewekte indruk , da t deze

Het i s wel zonder ineer d u i d e l i j k , d a t de u i t d e i n s t e l l i n g van de h t e r

V o o r t s b e s t a a t ook de noodzaak t o t voortdurend vruchtbaar over leg inzake - h e t ve rvo lg ingsbe le id , da t t e n aanzien van de n i e t aan de inheemse r ech t sp raak

onderworpen j u s t i t i a b e l e n bz rus t b i j de procurcur-generaal en voor he t over ige d e e l d e r bevolking, aan de inheemse r ech t sp raak onderworpen, b i j de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken. Ook d i t aanrakingsvlak h e e f t g e l e i d t o t s t rubbe l ingen , t e n de t r imen te van e e n goede gang van zaken.

Samenwerkiyg Eet de heer Von Meyenfeldt i n a m b t e l i j k verband i s i n de p r a k t i j k dan ook wel u i t z r s t m o e i l i j k gebleken, Alvorens h e t b e s t u u r l i j k e onderzoek inzake de gedragingen van de c o n t r o l c u r Gonsalves i a de Balicm kon worden v o l t o o i d , werd d i t doork ru i s t door ezn s G r a f r e c h t s l i j k onderzoek door de procureur -generaa l , d i e , behalve t e n aanz ien van d i t . gedragingLn ook een onderzoek i n s t t l d e naa r he t p o l i t i o n e l e optreden met de s t a k e arm i n enkele geva l l en , vradrbi j a c u t e ordevers tor ingen dienden t e vrorden opgchevc-nb Het on- derzoek n a a r l a a t s t b e d o e l d e geva l l en love rde echt e r geen aanwij z i n g a op, da t d a a r b i j bepaiilde l aakba rc f e i t e n d o o r h e t bes tuu r zoudcn z i j n gepleegd, l aa t s t a a n da t deze een u i t v l o c i s e l zouden z i j n van ken geves t igd en door d e gou- verneur gesanc t ionee rd p a c i f i c a t i e b e l e i d , De volkomen kuns tma t igecons t ruc t i e van h e t toepassen van h e t beg r ip doodslag op een gewapend t r e f f e n met honder-

. den k r i j g e r s en h e t beg r ip zaakbeschadiging op h e t vcrbranden van g r a s h u t t e n , waarin b e d r i j v e r s van moordparti jen z i ch ophie lden , w i j s t op een o n j u i s t in- z i c h t van de hee r Von Meyenf e l d t i n d e b u i t engewone omstandigheden van ven p a c i f i c a t i e g e b i e d , waar normale wes terse rechtsnormen en begrippen z i c h nu eenmaal n i e t zonder meer l a t e n toepassen.

dan d a t M r . G.'!/., von Meyenfeldt n i e t l anger t e handhaven i s i n z i j n ambt van procureur-gcneraal b i j he t Hof van J u s t i t i c t e Hollandia.

Tot goed begr ip d ien9 ,da t de Regering geensz ins van oordee l i s , da t een procureur-generaal v e r p l i c h t zou z i j n voorafgaand instemming t t verzoeken aan de gouvsrneur om een onderzoek i n t c s t e l l c n nadr mogel i jk door bestuursorganen gepleegde s t r a f b a r e f e i t e n . Nog minder dat eon procureur-generaal door zodanig onderzoek practisi :h een o n t s l a g zou r i s k e r c n , De ondergetekende hoopt i n tegen- d e e l t L hebben d u i d e l i j k gcmaakt, da t i n d i t geva l de i n z i c h t e n , eigenschappen ,

en ambtsopvat t ingen van deze procureur-generaal t o t z i j n o n t s l a g moesten l e i d e n , H i e r b i j s t a a n twee vvegen opens eervol o n t s l a g op vcrzoek v m betrokkene

z e l f s dan w e l e e r v o l o n t s l a g u i t z i j n ambt wegtns gebleken ongeschiktheid voor h e t beklede ambt. I n he t laats t2 geval kan ecn d a a r t o c s t rekkend v o o r s t e l aan € I o i ~ l o d b Koningin e e r s t xorden ingediend, nadat ingevolge art. 18 ( 6 ) R.O. he t Hof van J u s t i t i e t e Hol landia t e r z a k e i s geraadplcegd, d a t vooraf dc! betrokken ambtenaar i n de gelegenheid s t e l t om z i j n ve rded ig ing voor t e dragen. De M i - n i s t e r van Binncnlandse Zaken en de ondergetckendc z i j n gaarne b s r e i d hun

De c o n c l u s i e waartoe de Regering gckomen i s kan dan ook geen andere zijn,

- medewerking -

mcdewcrking t e ver lenen , i nd icn d e hee r Von Meyenfcldt de wens t o kennen mocht gtven z e l f z i j n o n t s l a g t o vorzoeken,

D e Regering s t c l t h e t op p r i j s , d a t de bij Koninklil jkbeshit van 5 decem- b e r 1960 No. 18 bcnocmdci p rc s idon t van h e t Hof van J u s t i t i o t e n'ol landia , Ure L.P . de Groot, be re id i s bevonden om zo spocdig mogel i jk naar Nedsrlands- Nieuw-Guinka t c vcr t rckken , met toezegging n a de algLhele a fwikks l ing van d e onderwerpel i jke aangclegcnheid n a a r Nederland t e mogen te rugkcren om a l snog orde op e igen zaken t e kunnen s t e l l e n .

j l . z i j n ambt aanvaard van p res iden t van h e t Hof van J u s t i t i e t e Hollandia .

z a l vermogen t e I.evsrcn om d e ontspoorde vcrhoudingcn tu s sen openbaar minis- t e r i e en bcs tuur wederom i n j u i s t e banente l e iden .

Dc hee r DG Groot i s 30 december v . j . v e r t r o k k t n en hbeft op 2 j a n u a r i

De Rcgcring hoopt en v a w a c h t d a t liIr. De G r o o t een b e l a n g r i j k e b i j d r a g e

- IV -

i I .Z . . . ...

. .

. . .. .

- GE -.- IC2 Y.- I1,iI - 1 4 -

I V . VOORSTELLEN VAN M r . G.W. VON MEYENFELDT T , A . V , BET JUSTITIE- EN POLITIEBELEID IN NEDERLANDS -l!TI EUW- GUINEA.

A l s e e r d e r i n deze nota vermeld z i j n d o o r M r , Von Meyenfeldt i n z i c h t e n c n voorstGlldn n a r voren g.ibr<icht, t e n doe l hebbende c m b e t c r j u s t i t i e - en p o l i t i e b c l s i d t c waarborgen,

s e avd.qLclit worden gewijd.

- J u s t i t i e b c l e i d .

dcrl,inds-Nicui~-Guine,? h e t j u s t i t i e b d o i d t u s s e n s t o c l cn t c i f e l v n l t , De d i - r e c t c u r v?.n Soc ia l c Znkm .en J u s t i t i e n l . h e e f t s l e c h t s zen beherendz en pud- m i n i s t r a t i e v e verantwoordel i j khc id , In i t i ? . t i even voor c.cn b e l e i d za l h i j n i s t ncmcn o f kunnen ncmc-n, 66k, omdzt dc gouverneur zulk een b e l e i d z a l w i l l e n ovcrln.tcn ;?an de pres iden t en de procureur-generaal v2.n h c t H o f van J u s t i t i e , Deze f u n c t i o n a r i s s e n hebben c c h t c r rircer geen bavoegdheid om c m begro t ing op t e s t c l l e n , iielkd bevoegdheid i s gegevcn aan de d i r e c t e u r van Soc ia l e Zaken cn J u s t i t i e . Rot resultaat i s dan ook, di?t niemand een verqntvoord j u s t i t i e - b e l c i d t o t ' on tp looi ing brengt ,

H i j z o u daarom wi l l en v o o r s t e l l e n , d?*t h e t hoofd van de a f d e l i n g Wetge- v ing en J u s t i t i c , d i s i s vcrbondtin aan de d i c n s t v?n S o c i a l s Zikcn en J u s t i - t i t , a m g e s t e l d wordt op z i j n parkot en d a t de procureur-gsnerazl wordt be- las t n e t h e t o p s t a l l e n van cen begro t ing voor J u s t i t i e , Dcze i s toch ook buiteilgewoon l i d van de Rand van Diensthoofden,

Vol led ighe idsha lve z?.l aan deze i n z i c l i t m en voorst2ll :n t e d e z s r p l a a t -

De h c c r Ton Meycnfclclt s t \ ? l t t e rz?ke , d a t i n h e t Gouvernement v m Ne-

Al?us dc: mcning van de h e e r Von Meyenfeldt.

I i i s rb i j wordt h c t volgende aangetekend, De dspar tcmcnta le j u s t i t i c t a a k , zoa l s clczc t h i n s wordt u i t g m o e r d d o o r

de d i c n s t ven S o c i a l e Zaken en J u s t i t i c , houdt i n de o p s t e l l i n g van de be- g r o t i n g voor de r e c h t e r l i j k e macht en de u i t v o e r i n g van de werkzaamhcden van h e t v roagc rc bureau Uctyeving en J u r i d i s c h e Zaken ( d i t bureau maakte tevoren dee l u i t van c'c S e c r e t g r i e ) , De o p s t e l l i n g van de begrokin& voor de r e c h t e r - l i j k e macht gesch icd t gehec l i n over leg met de p rz s iden t van h e t Hof van J u s - t i e en met de procureur -generaa l , B i j de voorbesprekingcn omtrcnt de ontwerp- begro t ing rrorden deze i n s t a n t i e s v o l l e d i g ingeschakeld, de u i t v o e r i n g van de goedgekeurde begro t ing vord t aan hen gedelegeerd, voor zover de pos ten be- t r ekk ing hcbben op de d i r e c t e u i toe fen ing van hun taak,

De taak van h e t openbaar m i n i s t e r i e i s volgens art. 55 B.O. de hnndha- v ing d e r w e t t e l i j k e bcp(2lingen en d e r b e s l u i t e n v m h e t openbmr gezag9 de vervolg ing van alle misdr i jveri en over t red ingen , nlsrncde h e t doen u i tvoe ren van a l l e s t r s fvonn i s sen , De t a n k van de procureur-genaraal l i g t derhalve i n h e t execut ieve v l ak en dan nog op een beperk t d e e l dacrvtin,

t h u i s i n h c t v l n k van de d i e n s t e n van algemeen bes tuu r a l s bedoeld i n a r t , 60 BNG. Inderdzad sp reek t d i t 7 . r t ike l van diensthoofCen, d i e h e t "behc-er" heb- bc-n ovcr dcze d i e n s t e n van algemeen bes tuur . Hieronder wordt mede begrepen h c t ontnerpcn v i n tbegrotingen en h e t ontwerpen v m producten van wetgevende aard .

gene raa l , i n d i c n deze z i ch a l s zoclmig de t aak toebedeeld wenst t e z i e n van h G t on tp loo izn van een vernnt.c;oord j u s t i t i c - b e l e i d , I-Ict hoofdparkdt i s daar- op geensz ins berekend, 2n een a f d e l i n g Vetgeving en J u s t i t i e hoor t daar n i c t t h u i s .

In tusccn kan de procureur -generaa l , n i c t 21s zodanig, doch v e l a l s bu i - tengewoon l i d van de Rrind van Diensthoofden, s t e e d s inv loed u i toe fenen op h e t j u s t i t i e - b c l e i d ,

--

Onderwerpen als dc e e r d G r genocmde l i g g e n bu i t en d l t v l n k . Z i j horen

Het g e t u i g t van een o n j u i s t beg r ip omtrent de t a n k v a n een procureur-

- P o l i t i e - b e l e i d . - ---

I

GEHEIM - I5 - -*u__y

P o l i t i p - b c l c i d . -

ook h i e r z i i n s i n z i e n s g e l d t , da t zulk een b e l e i d ten o f f e r i s gev3]lon aan een ~ J ~ l l c o n s t r U C t i e . Een cidmini's t r a t i e v c en beherende dienst, d i e vayl Binnen- 1Xtdsc Zn-ken, h e e f t ?.ti vt,r?.nttroordsli jkheid v o o r h e t opstellen vsn (iL bcgr0- tin63 v o o r de P o l i t i e . D i t l l&eft e r t o e g e l e i d , d3 t dc bepa l ing v,q.l1 BNG, d i 0 de PrOCUr2Ur-generaal a2.nl-JijSt a l s h e t hoofd van de p o l i t i c , i n de pr? .kt i jk Gen dode l e t t e r i s geaiorden. De procureu-r-generaal k;ln n i i i t i n hek minst ook maar en ig p o l i t i e - b e l e i d ontwikkelen, Ze l f s i n b e l a n g r i j k e benoe- mingen en ove rp laa t s ingen wordt h i j n i e t gekend. Het e r g s t e i s , da t de p o l i - t i e - execu t i eve b i j n a g e h l d l d r e i g t op t e gaan i n a d m i n i s t r a t i e en beheer , een d o d e l i j k !<waad voor een p o l i t i e - o r g a n i s a t i e .

I i i j s t e l t t e r zake voorL, d a t weer a l s vanouds rvordt benoemd een chef van de algemene po l i t i . e , d i e o o k op h e t pa rke t van de procureur-generaal worde ges t a t ionnee rd , Aan d i t pa rke t worde ook opgedragen h e t o p s t e l l e n van de be- g r o t i n g voor de p o l i t i e .

Ook de i n l i c h t i n g e n d i e n s t behoort n a a r de mening van Illr, Von Meyenfeldt OP h e t pa rke t t h u i s .

Ook h i e r g e e f t de procureur-generaal b l i j k van een o n j u i s t i n z i c h t i n z i j n t aak , Deze t aak i s h i e rvo ren onder " j u s t i t i e - h e l e i d " r eeds omschreven.

. Z i j l i g t voora l daa r in da t l e i d i n g moet worden gegeven aan h e t openbaar m i - n i s t e r i e en aan de r e c h t e r l i j k e en a d m i n i s t r a t i e v e p o l i t i e , Doch d i t l a a t s t e b e t r e f t de p o l i t i e - u i t o e f e n i n g a l s b e s t u u r s t a a k en n i e t de p o l i t i e - o r g a n i s a - t i e a l s beheers taak , welke l a a t s t e b i j de d i e n s t van algemeen bes tuu r t h u i s hoor t , i n casu b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken,

De procureur-generaal i s h i e r b i j k e n n e l i j k ui tgegaan van de o n j u i s t e v e r o n d e r s t e l l i n g , d a t de p o l i t i e - e x e c u t i e v e thans b e r u s t b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken,

s t r e e k s onder de r e s i d e n t e n , d i e ingevolge a r t i k e l 409 ( I ) van h e t Rechts-

Z i j z i j n v o o r h e t gebruik van deze p o l i t i e verantwoording schu ld ig aan de

he e l N i euw-Guinea, Baas t de p o l i t i e - e x e c u t i e v e , welke de rha lve b i j de procureur-generaal

b e r u s t , i s , evenals voor de r e c h t e r l i j k e maclit, het pe r sone le en ma te r i ë l e beheer van de p o l i t i e opgedragen aan een d i e n s t van algemeen bes tuu r , i , c . de d i e n s t van Binnenlandse Zaken, Het hoofd van de a f d e l i n g P o l i t i e b i j deze d i e n s t h e e f t geen p o l i t i o n e l e t a a k o f p o l i t i o n i e l - e x e c u t i e v e bevoegdheden,

Wanneer de h e e r Von Meyenfeldt v o o r s t e l t " a ï s vanouds" een chef van de algemene p o l i t i e t e benoemen, d i e op z i j n p a r k e t wordt ges t a t ionnee rd , dan l i j k t d i t , h i s t o r i s c h gez ien , e e n o n j u i s t h e i d , Er was wel i n Nederlands-In- d i ë een chef van dd algomene recherche, doch geen chef van de algemene p o l i - t i e aan h e t hoofdparket verbonden, De chef van de algemene recherche had een t aak op h e t gebied van de daadwerkel i jke p o l i t i e - u i t o e f e n i n g , Daarnaast was er ook een chef van de algemene p o l i t i e , doch deze was g e p l a a t s t b i j h e t departement van Binnenlands Bestuur en had een beherende a d m i n i s t r a t i e v e f unc t i e

Ists ande r s i s h e t u i t e r a u r d , d ? t de procureur -generaa l de P o l i t i e - u i t - oefer.ing 'ochoort t e kunndr, l e i d e n en da t h c t v o o r de hand l i g t , da t dc v e r v u l l i n g van vaca tu res op d i t gebied ook mee behoort t e kunnen spreken, waartegen u i t e r a a r d b i j de gouvsrneur ook g e n e r l e i bezwaar b e s t a a t * M r e

De h o e r Ton l\feydnfelfi.t Stelt t e n opz ich te van h e t p o l i t i c - b e l c i d , d a t

140

De p o l i t i e - e x e c u t i e v e i s doelbewust g e d e c e n t r a l i s e e r d en g e s t e l d r e c h t -

.-reglement Buitengewesten aan h e t hoofd s t a a n van de p o l i t i e i n hun r e s s o r t .

, procureur-generaal? d i e ingevolge a r t . I40 BNG hoofd i s van de p o l i t i e i n ge-

b i j

j/[eyenfeldt hGcft i e r t o e e c h t e r nimmer de wens t e kennen gegeven. Zolang i n l i c h t i n g e n d i e n s t geen p o l i t i o n e l e bevodgdheid u i t o e f e n t ,

is h e t geensz ins noodzakcl i jk da t deze d i e n s t b i j h e t Parke t behoor t - In ver- band met de censuur -a f f a i r e vrerd h e t j u i s t wense l i j k geoordeeld de i n l i c h t i n - gendiens t t e on t t r ekken aan h e t parke t van de proCUreur-@neraal en haar ad- m i n i s t r a t i e f onder t e brengen b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken*

z i c h z e l f d u i d c l i j k . Daar behoor t n i e t t o e ccn administratiCVE behcrende t a a k * D i t Z O U i n s t r i j d z i j n met de Bewindsregeling,

D~ t aak van de procureur-generaal , bedoeld i n a r t i k e l 140 BlTG9 is Op

- V, VOORGENOMEN -

V, VOORGENOMEN NAATREGELEN TER C O O R D I N E R I N G VAN DE ONT fIKKELING DER NOG N I E T ONDER VOLLEDIG BESTUUR GEBRACHTE GEBIEDEN,

Ondcr hoofdstuk I1 van deze not?., b l z , 7 i:erd een u i t e e n z e t t i n g gdgevm omtrent h c t pac i f i ca t i e - sys t cem van nog ni t , t onder v o l l e d i s bcs tuur gebrachte gebieden, z o a l s d a t i n de p r a c t i j k i s gegroeid, welk systeem g c h e c l ovareenkomstig i s zan da t toegepas t b i n h a t Aus t r a l i s che deel ~ ~ r . 1 1 Nieuïr- Guinea,

v o l doende gerout ineerde , 1 e i ding-gevende bes tiiursamb t enaren i n de hogere r2.n- gen, hebben e r t o e ge1t:id da t n i e t a l t i j d de nodige prac t i seh i ! en ndminis t ra- t i e v e l e i d i n g gegeven i s kunnen worden a m de merendeels jongere bestuursamb- t ena ren i n de nog n i e t onder v o l l e d i g bes tuu r gdbrachte gebicden,

a m gesch ik te k rach ten ir~as oorzaak, da t voor deze a f d e l i n g op d a t o g m b l i k geen r e s i d a t kon tiorden bmocmd. DC r e s i d e n t van de a f d c l i n g Gcelvinkbaai t e Biak werd dnarom tevens b e l a s t met h e t bes tuu r over de a f d e l i n g Centraal- NieuwGuinee. J u i s t omdat h i j d-eze f u n c t i e u i toefende als neventaak naas t z i j n vo lvaa rd ige e igen t a a k , was h e t noodzJkc l i jk om h c t g e b i e d v a n deze berg land-afde l ing t e beperken t c t de d i r e c t e omgeving vrin de Wisselmeren,

t e n noodzakel i jk werd om cen sanvang ti, maken met h e t onder bes tuu r brengen van de Bal iem-val le i , kon d i t gebied n i e t vrorden tocgzvoegd aan de a f d e l i n g Centraal-Nieu~~-Guinea, aangezien h e t de r e s i d e n t t e B i a k n i e t mogelijk zou z i j n om c o n t r o l e u i t t e oe f tnen op d i t voor hem zo z e e r a fge legen gebied. Om d i e reden werd de Bal iem-val le i als e x p l o r a t i e - r e s s o r t 00s t-Bergland toege- voegd aan en g e s t e l d onder d e r e s i d e n t t e Hollandia .

wel door t ranspor tmoei l i jkheden naar d i t n i e t gzmukkclijk t e bere iken gebied, alsmede door de v e l e en v e l e r l e i besognes, welke h e t b e s t u u r over de hoofd- p l a a t s en omgeving meebrengt, zodanig aan Rol landia wordt gebonden, dat s l e c h t s spo rad i sch gelegenheid i s voor h e t noodzakel i jke , pe r soon l i jke con- t a c t met de i n de Balicm g e p l a a t s t e bestuursambtenaren om afdoende l e i d i n g , vorm en inhoud t e kunnen gkven aan de p a c i f i c a t i e - a r b e i d , inbegrepen h e t schep- pen van e e n beg in van een economische b a s i s voor de a l d a a r geves t igde , u i t e r s t p r i m i t i e v e bevolking.

v r i j w e l s t e e d s een b e l e t s e l vormen voor p l a a t s i n g van oudere en meer erveren ambtenaren i n de e x p l o r a t i e - r e s s o r t e n , zodnt men h ie rvoor p r a c t i s c h gchcel aangewezen i s op jonge bestuursambtenaren, d i e nog r ege lma t ige l e i d i n g behoe- ven, Hoetrcl d i t t o t nu t o e s l e c h t s i n sporadische geva l l en h e e f t g c l e i d t o t een ongcnLnste s i t u a t i e , i s h e t d u i d e l i j k d a t h i e rdoor toch e e n r i s i c o i s ge- schp.pen, d a t s l e c h t s verminderd k m worden door h e t con t ro l e rend bestuursap- p a r a a t aan de t o p t e v e r s t e r k m ,

z o v o o r t r , f f c l i j k iverlc hebbon gedaan en nog doen, onder de m o e i l i j k s t denkba- re 2mstandigheden van psychische En physieke aard , met een minimum .?an comfort Gn met u i t e r s t bescheiden machts- cn andere middelon, met i n z c t van h e e l hun persoon en vaak met nLgat ic v3.n e igen v e i l i g h e i d , v c r d i e n t in tewee bewonde- ring en trz::rdering,

de r i s i c o t o t een minimum t e beperken - 'chans op k o r t e t e r m i j n tr3 komen t o t ecn v e r s t u r k i n g aan de top , De omstandigheid doet z i ch n a e l i j k voor om een i n 2 x p l o r a t i c - en p a c i f i c a t i e ervaren bestuursambtenaar binnenkort v r i j t e maken cn dLze t e bcnocmcn t o t r e s i d e n t van cen cvcntuce l i n t e s t e l l e n afde- l i n g Bergland, welke het g c h e l c gebied - van h e t S t e r r engcbe rg te ?.f (aan de

De moc i l i j k e bere ikbaarhc id v m deze gebieden, alsmede h e t ontbreken van

Zo werd i n 7950 i n g e s t e l d dil a f d e l i n g Centraal-Nieu~~-Guinea, doch gebrek

Tocn h e t voora l door de mnaez ighe id van v e l e bu i t en landse zendingspos-

Het i s i n de p r a c t i j k e c h t e r gebleken, da t de r e s i d c n t t e Hollandia z o -

D i t bezwaar doet z ich t e meer gevoelen, imar p e r s o o n l i j k e omstendigheden

Dat n i e t t e m i n v e l e van deze jonge bestuursambtenaren op cenzame pos ten

Inmiddels wordt h e t e c h t e r gewenst geacht om - t ene inde h e t evenbedoel-

- grens -

GE HE I M - 17 - grens met Aus t r a l i s ch Nieuw-Guinea) t o t en met h e t Wisselmerengebied - zou kunnen omvatten,

b e z i t om d i t gehele c e n t r a l e berglar .*. e f f e c t i e f t e con t ro l e ren en t c r p l a a t s e de jonge ambtenaren met z i j n e rvar ing bid t a s t a a n , Door een d e r g e l i j k e mant- r e g e l z u l l e n de ee rde r genoemde bezwaren, v x l k c le idden tot een zckc re mate van onderverzorging van de nog n i e t onder v o l l e d i g bes tuu r gebmchte gebie- den, voor een dee l worden ondervangen, omdat deze r e s i d e n t dan ook i n g r o t e r verband voor h e t gehele c e n t r a l e bergland de werkzaamheden van de v e r s c h i l l e n - de v!elvaartsl?iensten za l kunnen coördineren, maarbi,j h i j n i e t -- zoals thans de r e s i d e n t e n t e Bi2.k en t e Hollandia -- belemmerd z a l worden d o o r de dage- l i j k s e e i s e n welke de bestuursvoering i n de ncer ontwikkelde kustgebieden s t e l t .

kunnen l e i d e n t o t een b e t e r gecoördineerd b e l e i d inzake de opmlegging van de nog n i e t onder v o l l c d i g bestuur gebrachte gebieden en haa r g e l e i d e l i j k e so- ciaal-economischc inschakel ing b i j de ove r ige , meer ontwikkelde delen van Ne- derlands-Nieuw-Guinea,

Een andere mogelijkheid zou aventueel z'i j n dc i n s t e l l i n g van een commis- s a r i a a t voor de ontwikkelingsgebieden, onder de supe rv i s i e van de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken, h e t w l k alsdan een g r o t e r gcbicd dan 2 l l c e n he t cen- t r a l e bergland zou kunnen omvatten, b i j v . ook de Casusrinenkust en h e t Cen- t r a l e Vogelkop-gebied, Naarmate een s t r e e k r i j p n0rd.t voor gewoon bes tuur , zou deze a l s d a n onder de normale bes tuursvoer ing en r ech t sp leg ing kunnen worden gebrach t ,

vorm.

Het ligt i n de bedoeling dat deze r e s i d e n t a l sdan voldoundo m o b i l i t e i t

Een b e l a n g r i j k element i s bovendien, dz t de voorgenomen maotregel z a l

Met de gouverneur wordt nog overleg gevoerd omtrent de meest gewenste

IR j anua r i 1961,

De S t a a t s s e c r e t a r i s van Binnenlandse Zaken,

Th,H. Bot ,

Copie vsr~ 0en gedeelte VUE een b r i e f , gezonden door Dar- l e n ô en Je r ry Rose zendelingen van de Christian and ldiss ionary Al l i ence te Tulen (Baliem) aan The Al l i ance Tabernacle t e Vancouver, welks l a e t s t a de b r i e f veraenigvuldigde en rondzond:

Tulem, 'BalieLu Vzlley, Bec'd i n Vancouver March 23,1960

Our dear Fr iends, This morning when the mail came t i iere was a l i t t l e bookle t

in which the r ead ing for today was prefaced w i t h the t e x t , '1 thank mY God in al.1 my remembrances of you, aìways i n every Prayer of mine f o r you all making my prayer with JOY! 1:3,4, These words have remained i n my heart arid been a tremendous source of Joy and blessing today. ?/hat a note of w a r m a r f ac t ion Permeates the l e t t e r Of t h i s beloved leader, Paul, to the friends Of the church a t p h i l i p p i . HOW it must have warmed and en- couraged taeir h e a r t s t o know t h a t he , their l e a d e r , was pray- i n g f o r them, and then he a d d s , '*. . .making my prayer w i t 1 3 JOY? '' What an encouragement such a praying f r i e r ! : as tha t can be? And what a g l o r i o u s prayer was Paul's f o r h i s f r i e n d s t k t t h e i r love abound more and more. Just such a warmth of feeling as theirs was, has been ours during t he closing o f th i8 past y e a r and the beginning of the new. Xever has any Christmas at home 0s abroad brought us such an avalanche o f mail, cards, g i f t s , packages and tapes. .. and they are still coming! Almost without except ion you reminded us of your l o v e and f a i th fu l i n t e r c e s s i o n for andremubrance of us. To barro.,v 8 l i t t l e phrase Dr.Jaffray was wont t o use, "It goes around our hearts l i k e plush!" For t h i s year on whose threshold we stand our prayer for you with JOY is t ha t €Ie may bless you more and more!

midnight hour seems always t o be the t i m e I compose my Zetters home, Why?? I'd l i k e t o think it is the 'Hour of Inspiration', but the finished product bespeaks the oppos i te , I'm afraid i t is j u s t t h e one time o f t h e day when al1 a c t i v i t y ceases in the wor ld adjacent t o our àwe l l ing as wel l as wi th in the household. S l e e p Pias coralled the male members of t h e family. The cat's off s ta lk ing rats i n the out-bui lding and as of t e n o'clock the last Dani s a i d , ''Nimf (clan member af the opPosite sex)", went ou t the door and blended i n t o the night. So now f o r the next few hours, a l l things being equal, I can expect t o be un- d i s tu rbed! Undisturbed, does that sound s t r a n g e t o you? Our last four visi tors t o Tulen concluded that there'er no place in the va l l ey like it and 'it could be very wearing'! By 6 O'clock i f the weather's clear, later i f it's foggy Or raining, om first f2riunds arrive hawking t h e i r wares a t the t o p of t h e i r lungs, If you don't respond immediately they know that these is -nothing t o corilpeto with a l i t t l e pounding on an aliminum house!! E s p e c i d l y one tilal; is a e t up temporarily! 1 orice ca l l ed out, "'!/sit quietly. TLie boys are Sleeping. I'm CookiW, ' ' But by the t ime he ye l led back, l l I 've brought firewood. Big wood! A good kind of firewood! I t ' s dry! I've p u t i t down her@!" and emphasized his s a l e s t a l k with a few bangs on the door**athe

Phil.

When the hands of the clock are puahing bard toward the

- boys -

- 2 -

boys mere no l o n g e r sleeping! Yes, i t car2 bo d i s t u r b i n g if you're t r y i n @ t o chase 8 verb form around with a couple o f

f u s i o n , Disturbing, yes, hut I'll t e 2 1 you what's more dis- t u r b i n g , that 's t o be undisturbed! ! !

Last Feb;luary and Xach a taboo 'i"Jacjl 2lnced on the a i s s i o n compound and d l t r a i l s i n t o the p rope r ty w e m closed. T r f lng t o v i s i t them we soon knew ws were not welcom. Our house boys were Lhrmtened and lest t h e threat upon t h e i r l i v e s be c a r r i e d out, wu 8ez-t %ca home. A disease sweeping through the area was rapidly d e p l e t i n g t h e p ig population. Idany people were dy- i n g of a n undiagnosed s i ckness . But why the h o s t i l i t y tovmrd us? Ye Zater learnc i l the story. Greatly distresred and anxious OP keart; the l o c a l s went upstream t o consv2.t w i t I r S. famous ~ o r c e r e r , tvho imieÜfate1y plcpoj-need us as the soxi~ce of all. t h e i r troubles. According t o h i m a man from that m e i t had died of t h i s s t r ange s ickness . 'Jhile be ing crematod h t s mouth sudden- l y dropped open and out rolled oome of OUT tmde beads! "Return d.3. t h e i r t r a d e beads and simiTar items, ban t h e i r property, Se11 them?, n o l k î n ~ . Drive them aut, then y o u pigs a3.d people w i l 1 recover!" They heads2 h i s counsel , The p rope r ty beccuize taboo t o all but fm when we nov know were acticg as s p i e s , IT0 one brought f i revood. mot a sweet potato would they cell US. The wonen who had t o CTOSS the prope r ty t o reach the i r gardens p u l l e d t h e i r ~ e t s down low o v e r t he i r heads ani! scurried a long like frightened mice when we cal led t o them, As this s i t u a t i o n cont inued on into the th i rd nonth , i f anyone raentioned "Dani t t9 the. rest of us couniícroc! -?:it&, "R &mi, %liat's tkr-t?" Undis- tuz*bed clid I say? O Blessei! Eistarbances!

Y'ie becane deeply C O P ~ S C ~ M L S of the g r a v i t y OP the situation. Kany n i g h t s we were aw&ensd by ths c o l d h m d of fear c lu t ck ing a t UB, shakinc us into rirtrzkefUosas t o hear protdlsrs around the house , The following morning we would find Z;$lltale f o o t p r i n t s under the windowrs an4 l i t t l e 'iïunLtles of beads, g lass and other odd b i t 8 and p i e c e s which t h e y h ~ d received o s s t o l e n f r o n US. The &il.ciren hc?d nightrnaros, Kore than once l i t t l e Joy cr ied out t o h e r mother t o come, tbat t h e r e w%re b ig snirnals outside her window making funny noises . We know nowthy~-is?d ,.very i n - c a n t a t i o n and every t r i c k of black art they &m:t on UE. The bogs often becme rest less . Taking them both i n t o bod with us, and p u l l i n g them U ~ O B B , 1 w o u l d argue the age-old ques t ion , wIiave we t h e r ight t o expose OUD c h i l d r e n t o this?" There i r , the darkneas of the n i g h t and heathenism, He C E M B , Ee cam w ì t h abundance of Peace and Quitnesa and we slept.

It c m c t o a head the morning of t h e 7th Apr i l , People f r o a ac rosg the r i v e r and f r o m an area t o t h e southeast of us a l l i e d themselves with the Locals t o take part i n t h e attack. A plane was scheduled that a o r n i n g t o shuttle sweel po ta toes from anothci. s t a t i o n for our Kapauku a t a t i o n hands a n d their faail ies. I remained a t the house w i t h Brian. Suddenly aZ1 the & u wiveg nd cllj,lären rushed i n t o t h e house agkf4Pg if they co@8%xi~ watg me. Logwe, l o c a l cus todian of t h ings used i n their m a c a l r i t e s , and a dewfr iend , warned them that the COTUP Found was completely surrounded and they should get t o the house and stay wi th EiiIzuna Rosa. I could hear the pi lot ; rewing up the motor . , , ths plane was a i rbo rne , I was assuring them they couXd stay with us and , if necessary s l e e p hese, when J e r r y

impïos ives and f0EVaX'd flap ' 1 ' 8 thrown i n t û add to thû Con-

c

- walked -

- 3 -

C

I walked i n with Bruce. "You s t ay with Ido rne t t , he cx,i.d. "Jerry, what's t h e mat te r?" I asked, fo l lowing h i m out t he door. "Look up on the h i l l " , he said i n Hapauku s o the child- ren would n o t understand, Look I did. A cold wave of v io l ence s m p t down f ron the hi11 c h i l l i n g the v e r y marron i n my O O ~ C B . I s tood t rembl ing , c l u t c h i n g mij l i t t l e ones t o me, There were 45 jet-blackened, f u l l y armed warriors, bows s t r u n g , an arrow held i n r e a d i n e s s and t h e i r spears stuck i n the ground w i t h i n grabbing d i s t ance . My h e a r t VJW b e a t i n g l i k e a t r i p hammer.Ny f irst i n s t i n c t was t o p lead t h e covering of the Blood a n d cry t o God t o a l e r t the fa i thfu l a t home t o s t a n d in prayer for us Then the words c a e t o me as though spoken by a n a u d i b l e v o i c e , "You are immortal u n t i l your work i s donel*' It was a quote f r o a a book I had been reading. I n that moment my heart ceased its f r a n t i c e f f o r t s t o break through t h e p r i s o n bars of ribs surrounding i t . 15y whole being was f l o o d e d with quietness. Smiling down a t l i t t l e Brucie, I s a i d , ' f C o m ~ , Brucie, shall ~ve go see what Daddg's doing?tf Daddy'had gone i n t o t h e house ahead of US. He was shaving, I c a n ' t gay nov i f he needed it o r n o t ; one sometimes üoes strange things i n moments of stress.

Knowing the se r iousness of the s i t u a t i o n i n our area, %he government o f f i c i a l had t o l d u3 we must inf 'om h i m imed ia t e ly of any threats upon our l i v e s , We f e l t that i f anyone were even wounded, i t might s e t off a wholesale massacre of a l l fore ign- e r s i n the valley. A t that time w e had no n o t o r and no paddies so the boat was useless t o r each him by river. Then I remernber- e d t h a t Paul P o n t i e r of W was t o be making shut t les i n the v a l l e y that; day. I suggested t o Jerry that poscl%ly Paul could bo contacted by a i r r a d i o and aakad t o ?=.op a n o t e f o r as a t the government camp. Jerry dashed off a szotc Lu;ioirning the government a2ficia.i of the s i t u a t i o n , i n a c c o x a n c e with his i n s t r u c t i o n s and saying we were not a s k i n g f o r 'lis help. :Vhile J e r r y went i n t o use the r a d i o , Ed Pdaxey went up on the h i l l t o t r y t o reason with the men. Mr P o n t i e r said he would come in- mediately. Then Jerry went up t o join Ed. If you don' t t h i n k that Lakes courage from a Divine souroe, try it sometime, Ed and Je r ry s a i d they cou ldn ' t work up enough saliva between them t o s p i t ! We are none of ua heros or hero ines . Fr i&tened , yes, but the w a r r i o r s , i n s p i t e of thedLr i n t e n t i o n of v io lence a g a i n s t us were also f r i g h t e n e d , Frightened because their pigs and people were dy ing , One of the younger ring-leaders demandfed, Why should we n o t k i l l them now?1t A s i l e n c e follow- e d his challenge and t h e n an old man, with a sweep of h i s p i e r c i n g , black eyes, claimed t h e i r a t t e n t i o n . tTYou l i s t e n ! If he counter-challenged, "If i t had not been f o r t h e s e people and Doctor S m i t , my wife would have died!" No one could re- f u t e his argument. They knew a l l t o o well tha t their efforts were t o no avail. Thei r magic had f a i l e d . H i s wi fe was dying of compl ica t ions following c h i l d b i r t h , t h s n God and Dr.Smit s t epped i n and h e r l i f e was spared. Only e t e r n i t y will r e v e a l t h e i r thoughts as t h e y s h i f t e d from f o o t t o f o o t , f i n g e r e d t h e i r bows and arrows, clasp a n d unclasp t h e i r hands around t h e i r spears. Breaking t h e oppressive silence that followed Wenekali's chal lenge , another old man asked would Nessy (Mlaxey) a n d Horosi (Rose) ask JQSUS t o cause the sickness of - the -

- 4 -

- 5 -

men sat around t h i s n e t p u l l i n g it back arid f o r t h t o shake the t h i n g s while they chanted t h e i r i n c a n t a t i o n s , working black a r t on u s t o assure our deaths . They also w e d sweet potdnes which were supposed t o r e p r e s e n t us and s t i c k i n g needles i n them they ciiaated, "îrIessy*s d e a d ' , "Horos i ' s dead ' , e t c . naming each of us . They t r i e d then and l a t e r t o poison us. I n f a c t l a t e J u l y we a r e n o t s o sure but that they d i d not succeed with S d . The locals said he kad been pmoned, l * Y J i l l he d ie?" Nuch o f that Sunday our own Liearts anxiously voioed that same queat ion. The doctor a l a o thought i t s o s s i b l e Zd had Seen pmoneä. Since it can only be used on coolred o r r i p e fooda , we stopped buying cooked sweet po ta toes a n d r i p e baaanas. As the s o r d i d detailsr were revea led as t o who was t o chop o f f OUT heads and where ou r b o d i e s bvere t o be Surned, I WEM reminded , as i n t h e ear ly days i n t h e valley, tilat only e t e r g i t y w i l 1 reveal ho:v rnany t ines they h e ï J their parleys and laid t h e i r plans t o - . r ip us ou t ; y e t always i n t n e t i m e o f gravest danger somewere so:r.eoZie YJas in touch with the throne and by tiie goodnoss of Vod our l i v e s were spared. Shortly t aereaf te r l e t t e r s began t o coma f ron the Philippines, ?ennsylvania, Ohio, C a l i f o r n i a , Georgia, 'Jashing- tor_ and Canada from %nose who had b e n under a t e r r i b l e burden of p raye r f o r UB on o r j u s t before that da te . . I t &'as t i iere a special t hey asked. Someone expressed it as a process of t h e mind sending ou t tnouglit waves wliich were s i cked up by o.thers who happened t o be tiiinking o f us! I t a just simple enough t o be l ieve tha t it was the Lord who heard our c r i e s of d i s t r e s s tnat morning a n d knew those who :vould lay h c l d of the horns o f tiie a l ta r f o r our deljyeí.a(:ce. Any express ion o f gra t i tude t o God f o r your in- texcsss ion c a d I l ia del iverance would be inadequate.

There 'vas soneth ing about the whole affair t ì i c z t impressed the people here aad made then conscious tiat Jesus knew every- t a i n g and ti-at when we t a l k e d t o H i m , H e heard US. They came with many and varied r e q u e s t s for LS t o t a lk t o Jesus about , Mostly, would we ask Jesus t o tell those who had s t o l e n t h e i r p igs t o bring them back??

The governffient ordered cessation o f figh-king between the v a r i o u s ;varring factions. The people move q u i t e freely up and down and across the va l l ey . Since peace was made h s t July w i t h the enerily group t o t h e east o f us t oward the rnoilnteiins, the people cone t o our compound d a i l y t o seek meaical aid, s e l l t h i n g s o r j u s t l o o k u s over.

With deep g r a t i t u d e f o r 2our fe l lovrihip i n the. .. W.S. a a r l e n e and J e r r y Rose,

- 9 - 111, OFTRFDEN VAN DE FROCUKEUR-G~NCI?AAL, M r . G.VV.VON MEYENPELI)T, TIJDENS EN NA

HET ONDERZOEK 0 Het optreden v5p Mr.Von Meyênfeldt t i j d e n s en na h e t onderzoek i n de

zaak-Gonsalvec h e e f t ongetwi j fe ld voor een b e l a n g r i j k d e e l a a n l e i d i n g gegeven t o t spanningen tu s sen openbaar minis t e r i e en bes tuu r ~ tussen procureur-gene- r a a l en gouverneur, met a l s gevolg ook h e t oproepen van competentie-kwesties en een bepaalde P U b l i c i t e i t , welke h e t landsbe lang h e e f t geschaad.

I n de e e r s t e p l a a t s moet h i e r genoemd worden de ambte l i jke o n j u i s t e hou- d i n g van de hee r Von Jqeyenfeldt tegenover de gouverneur, De procureur-gene- r a a l h e e f t i n h e t s t r a f r e c h t e l i j k vooronderzoek nazr de gedragingen van de c o n t r o ~ e u r Gonsalves i n de Baliem aanvankel i jk geweigerd om met de gouverneur i n r e d e l i j k ove r l eg t e t reden over de v raag of h e t algemeen aan wel h e t lands- be l ang s t o p z e t t i n g of een bepaalde wi j ze van aanpak van h e t onderzoek e i s t e en tevens om aan de gouverneur t e r beoorde l ing van d i e vraag inzage t e ve r l e - nen van de stukken van l iet onderzoek. Daardoor kwam de gouverneur i n de onmo- g e l i j k h e i d t e verkeren z i j n t aak , de zorg voor h e t landsbe lang? t e n deze u i t t e oefenen en handelde de hee r Von Neyeafeldt tevens d u i d e l i j k i n s t r i j d met a r t , 56 R.O.

E e r s t nadat de procureur-generaal b i j de Hoge Raad de r Mederlanden -- aan wie de hee r Von Meyenfeldt b i j b r i e f van 18 j u l i 1960 de s tukken van h e t onderzoek had toegezonden i n verband met een t e cons t rueren , nimmer nader t o e g e l i c h t , ambtsmisdri j f van de gouverneur op grond van de a r t i k e l e n 21

24 Bewindsregeling Nieuw-Guinea -- de hee r Von Meyenfeldt b i j b r i e f van I 1 augustus dea.v. op he t o n j u i s t e van z i j n houding tegenover de gauver- neur had gewezen, zond deze de s tukken, na wederom gedaan verzoek, aan de gouverneur onder de mededeling, d a t h i j i n de b r i e f van de- procureur-generaal b i j de Hoge Raad d e r Nederlanden aan1eiG:i:g had gewinden h e t onderzoek i n de zaak-Gonsalves voor t t e z e t t e n en met h e t u l t i m a t i e v e verzoek om u i t s l u i t s e l -- binnen enkele uren -- omtrent de d o o r de gouverneur t e nemen b e s l i s s i n g o f h e t l andsbe lang a l dan n i e t s t o p z e t t i n g van h e t onderzoek vorderde.

van de heer Von Meyenfeldt, z i j n z i j ook o n j u i s t ,

b i j de procureur-generaal b i j de Hoge Raad de r Nederlanden, d i e z i ch daarvan dan ook ged i s t anc iee rd h e e f t . De gouverneur en/of de m i n i s t e r hadden, t e r zake - n i e t gepasseerd mogen worden.

Het moet s t r i j d i g worden geacht met de j u i s t e ambte l i jke verhoudingen t u s s e n procureur-generaal en gouverneur, d a t eerstgenoemde weiger t v o l l e d i g ma te r i aa l t e r beschikking van de gouverneur t e s t e l l e n voor een overweging van de vraag o f h e t algemene of l andsbe lang h e t eventuee l achtertvege l a t e n van een s t r a f v e r v o l g i n g v o r d e r t , daa rge la t cn o f een v e r p l i c h t i n g daar toe voort- v l o e i t u i t a r t . 56 ( 2 ) R,O, Het i s onaanvaardbaar, d a t de gouverneur voor een b e s l i s s i n g a l s h i e r bedoeld n i e t zou beschikken over h e t meest v o l l e d i g e ma- t e r i a a l m

cureur-generaal b i j de Hoge Raad der )Tederlanden a l s reden O P , d a t naa r Zi jn oordee l "het r e d e l i j k vermoeden i s gewekt, d a t n i e t a l l e e n de r e s i d e n t van Hol landia en de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken, maar ook ZoE-de C k ~ ~ r n e u r

i n meer of minder e r n s t i g e mate d o o r de gang v~iìì zalten b i j h e t onderzoek en d o o r vist izet ondcrzoek a l aan he t l i c h t bracht z i j n gecom-promittecrd! "

nen z i j n een gecompromitteerd z i j n u i t een oogpunt 'van admin i s t r a t i eve ver- an twoordc l i jkhc id en n i e t h e t verdacht z i j n van e n i g s t r a £ b a a r f e i t * D i t g e e f t de yrocureur-gencraal n i e t h e t r e o h t om een b e l a n g r i j k dee l van de taak van de gouverneur a l s h e t ware aan deze u i t handen t e nemen door hem d e gege- vens voor haa r v e r v u l l i n g n i e t v o l l e d i g t e ve r s t r ekken ,

2"' I

Afgezien van h e t ambte l i jk onaanvaardbare van vorenvermelde gedragingen

De aangelegenheid i s t e n onrechte en bovendien onvo l l ed ig voorgebracht

De heer Von Meyenfeldt gaf v o o r de toezending van de stukken aan de Pro-

Een gecompromitteerd z i j n van d.e gouverneur Z O U e c h t e r t c n hoogste kun-

- De -