magazine over werken en leren in de metaalbewerking

WWW.OOM.NL | NAJAAR 2017

Dit is Jeroen VerheesJeroen (24) is CNC-frezer bij ART SMS Stamp Tool & Mould Technologies BV in Tilburg: ‘Tijdens mijn mbo niveau 2 vak-opleiding heb ik twee jaar lang intensief alleen over conventioneel verspanen geleerd. Alles gaat bij ons machinaal, maar ik heb daar nu nog profijt van. Ik kan voorspellen hoe een frees reageert en houd hem beter heel. Nu, na mijn avondopleiding mbo niveau 4 Werktuig-bouwkunde, volg ik in de avonduren hbo Werktuigbouwkunde om in de toekomst door te kunnen groeien. Verder ontwikkel ik me in mijn vakgebied door te leren van mijn collega’s, en mijn ogen open te houden.’

Meer ‘Vakidioten’ op pagina 10

Verspanen

2 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

3METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

IN DIT NUMMER:

NAJAAR 2017Column

28. REPORTAGE

Verspanen, maar dan steeds slimmerOndanks de crisis is machinefabriek Lacom in Budel door automatisering en slimme inzet van medewerkers nu voorloper, zeker op het gebied van verspanen.

En verder...

04. Eerst

15. De dialoog

22. De cursist

33. Te gast bij

34. Nieuws van OOM

35. De helpdesk

37. Regiomanagers

38. Gespot

‘ Klanten mogen elk moment van de dag onze fabriek binnen­lopen, want het ziet er hier altijd spic en span uit’

Pagina 28

08. VOORAF

‘ De nieuwe verspaner is een procesengineer’

Arjan van Wijngaarden is als projectmanager nauw betrokken bij het opzetten van een nieuwe opleiding Verspaning voor het Techniek College Rotterdam. ‘Hard nodig’, zo stelt hij.

10. IN BEELD

VakidiotenVeel metaalbedrijven zijn trots op hun supergeavanceerde CNC-machines, robotcellen en productiesoftware. En natuurlijk op hun vakidioten!

24. HOE WERKT

Minicursus verspanen Grote kans dat jij, als lezer van Metaaljournaal, weet wat verspanen is. Maar wat is honen, kotteren of …? Dit keer in ‘Hoe werkt…’: acht ver-schillende verspanende bewerkingen.

16. THEMA

Verspanen verandertDoor de automatisering en digitalisering staan er veel veranderingen op stapel in het vakgebied verspanen. Wat betekent dat voor het vakmanschap, is er straks een ander type verspaner nodig?

Scholen loont échtKotteren, draaien, frezen, slijpen, zinkvonken, cnc, cad/cam, allemaal termen die iets te maken hebben met verspanen. En tot we dit nummer van Metaaljournaal gingen maken, had ik eerlijk gezegd geen idee wat ze betekenden.

Inmiddels ben ik een stuk wijzer! Dankzij de minicursus op pagina 24 bijvoorbeeld, typisch iets voor een leek als ik. Tijdens de totstandkoming van het blad bleef ik mij keer op keer verbazen over de producten die worden gemaakt, de complexe machines die gebruikt worden, de slimme software om te programmeren. En de ontwikkelingen gaan maar door.

Voor vakmensen zijn al die veranderingen best heftig, dat is duidelijk. Velen beseffen dat ze zich moeten ontwikkelen, want beroepen veranderen, of je dat nou leuk vindt of niet. Gelukkig sta je er niet helemaal alleen voor. Als OOM hebben wij de samenwerking gezocht met bedrijven, opleiders, scholen en experts in de verspaning en gevraagd hoe zij ertegen aankijken. Tijdens twee bijeenkomsten hebben deze experts gediscussieerd over wat de technologische veranderingen in de sector betekenen voor de verspaner.

Ik kan nu vast melden: de conclusie is dat scholen echt loont! Voor de verspaner, die beter wordt in zijn of haar vak en een beter perspectief heeft op de arbeidsmarkt. En voor het bedrijf, dat met goed opgeleide verspaners méér output heeft en een hogere productiviteit. Ik roep daarom alle 4.294 verspaners en 727 verspanende bedrijven op om het verslag van de bijeenkomsten te lezen. Dat doe je al door dit blad open te slaan, maar je kunt ook het volledige verslag opvragen of zelfs met de experts in gesprek gaan tijdens een van onze kennisavonden. Kijk voor meer infor-matie op pagina 19.

Michel Revet Hoofdredacteur

| METAALJOURNAAL Najaar 20174 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

EERST

‘In onze tingieterij maken we elk jaar de kampioenschaal voor de Eredivisie. Tin is een prachtig materiaal. Je kunt er heel gedetailleerd mee werken en een product maken dat glanst als zilver. Naast de tingieterij is onze winkel met ontvangstruimte. Ons werk is een ambacht en dat dragen we uit: we geven rondleidingen in de gieterij aan zo’n 15.000 gasten per jaar. We produceren vooral medailles, gedenkmunten en relatiegeschenken, maar de kampioenschaal is ons pronkstuk. Die maken we al sinds de eerste editie van de Eredivisie in 1985. We beginnen met een ronde plaat tin die we in de forceerbank walsen en draaien. Het randje moeten we handmatig omvelzen. Dit werk kun je nergens leren, je moet het gewoon veel doen om in de vingers te krijgen. We polijsten de schaal uitgebreid en dan graveren we de tekst erin. Elke schaal is uniek; dit jaar heeft hij bij-voorbeeld vergulde letters omdat de Eredivisie zestig jaar bestaat. Natuurlijk ga ik altijd naar de huldiging. Wie er wint maakt mij niet uit, ik geniet van het feest en juich volop mee want wij leggen ook iets moois op de mat.’ – tekst en foto rob overmeer

De MakerMARTIJN VAN ZON (36)Tingieter en mede­eigenaar van ’t Oude Ambacht in Alphen (Gld)

De invloed van koelvloeistoffen

Wat is de impact van koelvloeistoffen op verspanende eigenschappen, gereedschapstandtijd en oppervlakte­kwaliteit van moeilijk verspaanbare materialen in de halfgeleider­ en vliegtuig­industrie? Studenten van het Teclab in Eindhoven onderzochten dit voor het Microcentrum High Tech Platform en samenwerkingspartners.

Benieuwd naar de resultaten? Vraag ze op via info@teclab.nl.

Smart Industry staat voor de verregaande integratie van ICT en geavanceerde technologieën in de industriële productieketen. Op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland vind je een handige uitleg van veelvookomende termen rondom dit onderwerp. Wil jij kunnen meepraten over adaptieve robots, Smart Connected Supplier Networks en Rapid Prototyping? Ga naar www.rvo.nl en typ in de zoekbalk ‘glossary smart industry’.

LEESVOER

EERST

Aanraders

5METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. En dat heeft invloed op het werk en de werkplek. In Toen & nu vertellen mede­werkers over toen en over nu. Deze keer: Jouke Goslinga van RDM Rotterdam over de transformatie van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij naar een techniekcommunity waarin bedrijven, opleidingen en evenementen samenwerken aan de toekomst van de haven.

TOEN ‘In 1902 richtten Rotterdamse reders de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij op om er hun schepen te laten onderhouden. Al snel ging de RDM ook nieuw materieel bouwen: eerst vrachtschepen, later ook tankers, passagiersschepen en onderzeeboten. Het bedrijf zorgde goed voor zijn medewerkers: het liet zelfs een eigen dorp bouwen waar de mensen konden wonen, compleet met winkels, kerken, sportfaciliteiten, twee lagere scholen en een bedrijfsschool waar jonge arbeiders werden opgeleid. De werf groeide uit tot een van de grootste van Europa, maar halver-wege de jaren zestig kwam de klad erin door de concurrentie uit lagelonenlanden. Hoewel enkele zeer gespecialiseerde hightech- afdelingen wisten te overleven, liep de bedrijvigheid steeds verder terug.’

NU ‘Het terrein was totaal verpauperd. Het Havenbedrijf Rotterdam kocht het in 2002 om het opnieuw te ont-wikkelen tot een bruisende plek, waar bedrijven en opleidingen samenwerken aan inno vaties voor de haven. Onder de naam RDM Rotterdam vind je hier nu een mix van startups, gevestigde be drijven, studenten en docenten van tech-nische opleidingen aan het Albeda College, de Hogeschool Rotterdam en de Technische Universiteit Delft, en evenementen waarmee we samen de techniek promoten. Een van de dingen die het zo mooi maken, is dat studenten in innovatieteams met professionals samenwerken aan concrete projecten. Van oudsher draaide de RDM om innovatie, creativiteit en vakmanschap. Nu bouwen we op het fundament van dat verleden verder aan de toekomst.’

Toen & Nu‘ Studenten werken in innovatieteams samen met professionals’

Vakjargon

Voor wie de ontwikkelingen op het gebied van CNC-technologie en 3D-printing op de voet wil volgen, is de website Made in Europe een must. Hier vind je talloze nieuwtjes en tips, speciaal gericht op de verspanende industrie. Ben je ook geïnteresseerd in achtergrond artikelen, dan kun je je gratis abonneren op de e-mailnieuwsbrief en het bijbehorende interactieve digimagazine.

www.made-in-europe.nu

6 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

EERST

Het CV van...Hilbrand PierikDirecteur/eigenaar van Warnier Precisiemetaal

Hilbrand Pierik (55) werkte bij verschillende bedrijven als draaier/frezer, chef en bedrijfsleider. Tot hij merkte dat hij niet kon leidinggeven op de manier die bij hem paste. Hij ging op zoek naar een eigen bedrijf en nam elf jaar geleden Warnier Precisie metaal over.

Wat is jouw stijl van leidinggeven?‘Ik kijk naar waar mensen goed in zijn en daar plooi ik de organisatie naar. Dat betekent werk in huis halen dat aansluit bij de medewerkers, dan functioneren ze het beste. Die ruimte had ik niet in mijn baan als leidinggevende en toen was een bedrijf overnemen de enige optie. Mijn stijl blijkt in de praktijk heel goed te werken. Daarmee werd het pas echt leuk.’

Is het belangrijk dat iets leuk is?‘Natuurlijk. Als je iets leuk vindt, krijg je er energie van. Dat hangt ook af van je eigen werkhouding. Je kunt het zo leuk maken als je zelf wilt. Het mooie van ons vak is dat je invloed hebt op je eigen werk. Je kunt zelf bepalen welke strategie je gebruikt, hoe je je gereed schap en de machines inzet, hoe je omgaat met de planning.’

Hebben jouw medewerkers veel verantwoordelijkheid?‘Ze mogen hun eigen planning bepalen en dragen zo bij aan het productieproces en aan het bedrijf. Ze weten waarom ze iets maken, omdat ze niet alleen technisch maar ook organisatorisch bezig zijn. Hierdoor werk je niet alleen met je handen of met je hoofd, maar met allebei.’

Houdt dat het werk interessant?‘Organisaties zijn vaak gedwongen vakmanschap zo efficiënt mogelijk in te zetten en hierdoor kunnen mensen ‘knoppendrukkers’ worden of de hele dag achter een bureau zitten programmeren. Zo raken we veel ervaring en vakmanschap kwijt. Ik probeer de kennis over het verspaningsproces vast te houden en over te dragen. Als de werkvloer interessant is, leren mensen het vak.’

Wat vind je zelf leuk aan je werk?‘Ik vind het vooral leuk om ruimte te geven aan mensen om slim met de machines om te gaan. Als ik zie dat mensen plezier in hun werk hebben, dan heb ik zelf ook plezier.’

Met fieldlabs hoopt de Nederlandse maakindustrie zijn concurrentiekracht te versterken en banen te creëren. Maar wat zijn het eigenlijk en wat kun je ermee?

Binnen de techniek zijn inmiddels tientallen fieldlabs actief. Een fieldlab is een soort ‘proeftuin’, een omgeving waar ondernemers en kennisinstituten samen nieuwe oplossingen en producten ontwikkelen. Vaak zie je de term voorbijkomen als het gaat over Smart Industry, maar fieldlabs zijn er in allerlei vakgebieden, ook buiten de techniek.

Samenwerken en kennis delenFieldlabs in de metaal zijn onder andere Ramlab in Rotterdam over het 3D-printen van metaal, Smart Bending Factory in Varsseveld over lasersnijden en kanten van staal, The Garden in Hengelo over veilig samenwerken in de keten en Flexible Manufacturing in Eindhoven over het flexibel maken van productieprocessen. Maar wat het specialisme ook is, altijd staan samenwerking, zoeken naar oplossingen en kennis delen centraal.

SubsidiesFieldlabs kunnen subsidie aanvragen voor zowel innovatie als voor experimentele ontwikkeling in echte samenwerking. De projectkosten moeten dan wel minimaal 1 miljoen euro en maximaal 3 miljoen euro bedragen. Een project mag vijf jaar duren en om in aanmerking te komen moet het samenwerkingsverband bestaan uit een onderwijsinstelling, een onderzoeksorganisatie en minimaal vier ondernemingen, waarvan ten minste twee mkb-bedrijven.

De eerste fieldlabs zijn in 2015 gestart, dus een aantal is inmiddels flink op weg. Meer weten? www.smartindustry.nl/fieldlabs.

Steeds meer fieldlabs

Premier Mark Rutte en Ineke Dezentjé Hamming (voorzitter FME) openden

Fieldlab Smart Industry tijdens de Hannover Messe in 2016.

LEZERSACTIE

7METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

Knip uit die bon!GRATIS naar het MEC Museum

H et is nog maar pas open, het Mechanisch Erfgoed Museum in Dronten. Het oude ambachten- en techniekmuseum is gevestigd in een splinternieuwe hal van in totaal 3.300 m². De uitgebreide en

diverse collectie bestaat uit de voormalige collectie van Machinemuseum Zwolle en aangekochte en gekregen stukken. Van naaimachines tot smederijgereedschap, van (scheeps)motoren tot landbouwwerktuigen. Bekijk de 21 ton zware dieselmotor uit 1911, of de motoren van Bolnes, Brons en Samofa. Zie hoe een motor werkt in een opengewerkt exemplaar. En ben je een stoomliefhebber? Bezoek dan het stoomweekend, elk derde weekend van de maand. Vrijwilligers demonstreren dan enkele stoom-machines in het museum (waaronder een locomobile, een wals en een kraan) en je mag je eigen (miniatuur) stoommachine meenemen om die te laten uitproberen!

Mechanisch Erfgoed Museum Dronterweg 29, 8251 PA Drontenwww.mecmuseum.nl

Bewijs voor gratis toegang

voor maximaal 4 personen

Deze bon biedt gratis entree bij het MEC Museum in Dronten

voor maximaal twee volwassenen (normaal € 5,00 p.p.) en twee kinderen

(normaal € 5,00 p.p.). De actie is geldig t/m 31 december 2017.

Kijk op www.mecmuseum.nl voor de exacte openingstijden.

Bon!

✃Knip uit en neem mee als gratis toegangsbewijs!

Digitalisering biedt veel mogelijkheden om de winstgevendheid te vergroten. De Teqnow­publicatie De digitale mkb-fabriek staat vol inspiratie en praktische tips voor mkb­bedrijven die daadwerkelijk met digitalisering aan de slag willen gaan.

Door ontwikkelingen als Smart Industry en Industrie 4.0 zal de maakindustrie steeds meer uit digitale fabrieken gaan bestaan. Een aantal bedrijven heeft al flinke stappen gezet, maar voor veel mkb-maakbedrijven is het nog onduidelijk wat de digitalisering inhoudt en wat ze hier zelf mee kunnen. In het boekje De digitale mkb-fabriek geeft Teqnow (het platform van Koninklijke Metaalunie dat de aandacht voor en toepassing van toptechnologie in het industriële mkb vergroot en stimuleert) inzicht in de mogelijke trajecten die ondernemers kunnen kiezen, inclusief veel handige tips.

Grote stap‘Voor veel bedrijven lijkt de stap richting een digitale fabriek heel groot’, zegt Jo van de Put, adviseur Teqnow en auteur van het boekje. ‘Maar het is belangrijk om te beseffen dat elk bedrijf al bepaalde stappen heeft gezet richting een digitale(re) fabriek. Denk aan de computers die je al gebruikt, en de digitale tijdsregistraties. Wel is het ene bedrijf verder gevorderd dan het andere.’

Geen doel maar middelVolgens Van de Put is het slim om alleen die processen te digi-taliseren die een duidelijke bijdrage (en dus resultaat) leveren aan de bedrijfsstrategie. ‘Digitalisering is geen doel, maar een middel om een strategisch doel te realiseren. De keuzes die een ondernemer de komende jaren gaat maken op het gebied van digitalisering zijn mede bepalend voor de toekomstige winstgevendheid.’

Digitaliseren kun je leren

Vraag het boekje aanTeqnow-deelnemers kunnen het boekje De digitale mkb-fabriek kosteloos bestellen. Leden van de Koninklijke Metaalunie kunnen zich gratis aan-melden als Teqnow-deelnemer. Interesse? Mail naar info@teqnow.nl en u krijgt het boekje toegestuurd.

8 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

VOORAF

‘ De nieuwe verspaner is een proces­engineer’

Arjan van Wijngaarden is als projectmanager nauw betrokken bij het opzetten van een nieuwe opleiding Verspaning voor het Techniek College Rotterdam. Hard nodig, stelt hij: ‘Het onder­wijs heeft de innovaties van de afgelopen vijftien jaar niet opgepikt.’

tekst annemiek de gier foto’s milan vermeulen

Je bent zelf verspaner geweest in het verleden…?‘Ik ben inderdaad begonnen als verspaner bij een machinefabriek. Eerst deed ik alleen uitvoerend werk, daarna vervulde ik teamleiderfuncties en heb ik intern een bedrijfsschool opgestart. Naast mijn werk gaf ik praktijklessen op de streekschool Rijnmond-Noord in Rotterdam. In die jaren heb ik de opkomst van de CNC-machine meegemaakt en later het steeds meer computergestuurd (CAD/CAM) produceren. Toen besefte ik al dat deze ontwikkelingen veel zouden gaan betekenen voor het vak van verspaner. Dat was ook een belangrijke reden voor mij om in 2016 over te stappen naar het beroepsonderwijs: ik zag dat daar heel veel werk te verzetten is.’

Wat betekenen die ontwikkelingen dan precies?‘In de verspaning vindt een steeds verdergaande verschuiving plaats van klassiek ambachtelijk naar computergestuurd en procesgericht werken. Toen ik daar tien, vijftien jaar geleden weleens presentaties over gaf, konden mensen zich dit nauwelijks voorstellen. Het was letterlijk een ver-van-hun-bedshow. Maar nu is dat veranderd: bedrijven herkennen de ontwikkeling en deze begint hier en daar zelfs standaard te worden. Machines zijn steeds complexer en kunnen meerdere taken tegelijk uitvoeren, software wordt steeds slimmer. Bedrijven beginnen in te zien dat procesgericht werken een onmisbare tool is in de productie.’

Zijn ze er ook klaar voor om dat te gaan toepassen?‘Een aantal bedrijven wel, vaak zijn dat de wat grotere bedrijven die vooroplopen op het gebied van nieuwe technologieën. Maar er zijn ook heel veel kleinere en middelgrote bedrijven die moeite hebben er vorm aan te geven. Probleem is dat de huidige techniekopleidingen eigenlijk niet meer in staat zijn om de juiste vakmensen

9METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

VOORAF

op te leiden. Het gat tussen wat jongeren op school leren en wat ze nodig hebben in het bedrijfsleven, is gapend groot. Daarbij komt dat het voor zittende verspaners in bedrijven eigenlijk niet mogelijk is om zich te speciali-seren. Er zijn gewoon geen opleidingen voor, zoals dat bij gecertificeerd lassen bijvoorbeeld wel het geval is.’

Hoe ziet een ideale opleiding voor verspaners er volgens jou uit?‘Die moet een mix bieden van ambachtelijke skills en de vaardigheden die de moderne maakwereld vraagt. Natuurlijk is het goed als leerlingen gevoel ontwikkelen bij wat verspanen is, maar niet meer dan nodig. Verspanen kun je juist heel goed leren door gebruik te maken van CAD/CAM. Belangrijker is dat ze een volledig productie -proces leren overzien en overweg kunnen met computer-gestuurde productie. Kortom, de nieuwe verspaner is vooral een procesengineer. Daarbij is het essentieel dat leerlingen op school met dezelfde middelen en materialen werken als in het bedrijfsleven. Verder is er dringend behoefte aan een opleiding middenkader productie-technoloog op niveau 4. Met zo’n opleiding zouden zit-tende verspaners zich verder kunnen ontwikkelen, niet alleen in verspaning maar ook op het gebied van plaat-werk, 3D-printing en digitale lastechnieken, en de digi-tale aansturing daarvan. Voordeel is dat ze dan op de werkvloer aanwezig blijven. Je ziet nu weleens dat mensen zich gaan verdiepen in CAD-tekenen, maar dan zitten ze voor je het weet op de tekenkamer. Terwijl juist op de werkvloer goede mensen hard nodig zijn.’

Is dat ook de insteek van de pilotopleiding ver­spaningstechnoloog die sinds vorig jaar september loopt bij het Techniek College Rotterdam?‘Ja, die pilot is volledig anders dan de oude opleidingen. Bedrijven bepalen hoe het onderwijs er technisch-

inhoudelijk uitziet en hebben een veel actievere rol. Ze zetten hun medewerkers in als gastdocenten, openen hun deuren voor lesmodules en stellen hun machines beschikbaar. De school zorgt voor rand-voorwaarden, zoals toetsing, crebo-erkenning, docenten, het begeleiden en opleiden van gastdocenten, les-lokalen, enzovoort. De kern van de verandering zit hem vooral in het koppelen van kennis, middelen en ervaring van alle partners.’

En, hoe verloopt het tot nu toe?‘De bedrijven en de studenten zijn heel tevreden. Uitdaging is nu om er écht onderwijs van te maken, onderwijs waar een plan achter zit en dat ook daad-werkelijk voldoet aan alle eisen van de Inspectie. Daar-voor is een lange adem nodig, het blijkt dat werkgevers en onderwijs het niet gewend zijn om samen adequate stappen te zetten. Docenten op scholen weten vaak ook totaal niet meer hoe dingen in de praktijk werken. Scholen investeren wel in dure 3D-printers en andere middelen, maar die staan dan ergens te verstoffen omdat men onderschat wat ervoor nodig is om er goed mee om te gaan. Vooral daarom geloof ik echt in die driehoek van bedrijfsleven, studenten en scholen en zie ik heel veel verbindende mogelijkheden. Nu moeten we het – op zijn Rotterdams gezegd – vooral gewoon gaan dóen.’

Stel, een school of een bedrijf leest dit interview en denkt: die Arjan van Wijngaarden zou misschien iets voor ons kunnen betekenen. Mogen ze contact met u opnemen?‘Ja, zeker! Ik voel me als consultant prima thuis op de scheidslijn van onderwijs en bedrijfsleven en ik ben goed in dingen loskrijgen. Je kunt me altijd mailen op info@arjanvanwijngaarden.nl.’ ❙

‘ Bedrijven beginnen in te zien dat proces gericht werken een onmisbare tool is in de productie’

IN BEELD

Veel metaalbedrijven zijn trots op hun supergeavanceerde CNC­machines, robotcellen en productiesoftware. En natuurlijk op hun medewerkers die meebewegen met de ontwikkelingen en ervoor zorgen dat ze bijblijven.

tekst carolien lindeman foto’s verse beeldwaren

D e nieuwste beladings-robots, opspantechnieken, geautomatiseerde en

gekoppelde opslagmagazijnen, vijfassige verspaningsmachines en ingewikkelde CAD/CAM- koppelingen. In de verspaning zijn dit soort dingen in snel tempo standaard aan het worden. Medewerkers moeten steeds hoger opgeleid zijn om de ontwikkelingen bij te benen. ‘Vijftien jaar geleden kon je het als verspaner op niveau 2 redelijk redden’, stelt Bert Heijenk van opleidingsinstituut STODT in Hengelo. ‘Nu is niveau 3 het nieuwe niveau 2, en worden ook steeds meer specialismen op niveau 4 gevraagd. Wie nu nog niveau 2 heeft is hooguit assistent productiekracht. En dat kan alleen nog maar in de grotere machinefabrieken. Bij de kleinere fabrieken moeten medewerkers zich toch meer specialiseren. Dit zijn draaiers en frezers die

ook vaak klantcontact hebben en aan de hand van een tekening zelf een CNC-programma maken.’

Opleidingen en cursussenSTODT is een van de opleidings-instituten die voorziet in hoger opgeleide verspaners: mbo niveau 3 en 4 en hbo. De aanmeldingen van werknemers bij metaal-bedrijven en zij-instromers stromen binnen. Het instituut neemt ook het praktijkgedeelte voor haar rekening, waardoor de werkgever hier geen eigen machines voor hoeft te gebruiken. De opleidingen op niveau 3 en hbo zijn verkort en duren een jaar, niveau 4 duurt twee jaar, zodat werknemers ook snel weer vol inzetbaar zijn. En dit is maar een van de vele manieren om ervoor te zorgen dat werknemers de ontwikkelingen kunnen bij-benen. Zo bieden leveranciers van machines, gereedschappen en software vaak cursussen aan.

Veel opleidingsinstituten zoals STODT, Teclab in Eindhoven en Techcollege in Eindhoven bieden naast bbl-opleidingen ook verschillende cursussen over onder andere programmeren, gereedschapmaken en verspanings-technologieën. In-house op-leidingen zijn er voor werknemers die al veel kennis hebben.

Zelf doenVerspaners kunnen overigens zelf ook veel doen, door vakbeurzen te bezoeken, vakliteratuur te lezen en informatie te zoeken via internet. Heijenk: ‘Er zijn levendige online fora, bijvoorbeeld via LinkedIn, waar verspaners van over de hele wereld kennis met elkaar delen.’ Dat een verspaner niet één be-paalde weg bewandelt, bewijzen de geportretteerden uit deze reeks ook nog maar eens. Deze vakmannen hebben ieder hun eigen manier om nieuwe kennis op te doen. ❙

Vakidioten

10 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

IN BEELD

Vakidioten

11METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

Erik van Gestel (28)productengineer bij Marvo in Tilburg

‘Zonder officiële scholing kwam ik bij Marvo terecht. Ik begon hier op simpele draaibanken en ging steeds meer doen. Verspanen heb ik dus vooral in de praktijk geleerd. Nu, als productengineer, reis ik ook regelmatig af naar leveranciers voor de machine-afname. Door de cursussen van leveranciers blijf ik bij. De ontwikkelingen gaan zo snel als het gaat om machines en bijbehorende gereedschappen. Zelfs als ik acht jaar geleden een opleiding had gevolgd, zou ik nu hopeloos achter lopen. Ik denk dan ook dat in de praktijk bezig zijn met de machines, gewoon proberen en kijken waar je tegenaan loopt, de belangrijkste manier is om te blijven leren.’

‘ Door cursussen van leveranciers blijf ik bij’

IN BEELD

12 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

Rik Borgelink (20)CNC­draaier bij NTS Norma in Hengelo

‘Op mijn veertiende begon ik met draaien in het metaalbedrijf van mijn ouders, het heeft me gewoon altijd al gelegen. Naast CNC-draaien, draai ik ook nog steeds conventioneel. Dat vind ik eigenlijk het mooist, omdat je dan de hele dag met je handen bezig bent. Maar CNC-draaien zie ik ook als een uitdaging. Ik kijk ernaar uit om mijn mbo-diploma Verspaner niveau 3 te halen, komend schooljaar. Ik denk dat vooral meer theoretische kennis me een betere verspaner gaat maken. Ook leer ik nu al veel van collega’s, vooral op het gebied van programmeren, gebruik van opspanning en gereedschappen. Zo wil ik als verspaner ook bijblijven, door bezig te zijn met mijn vak en goed op te letten.’

‘ Meer theoretische kennis gaat me beter maken’

IN BEELD

13METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

Twan van Heijst (36)engineer en programmeur bij Lemmens Metaalbewerking in Bergeijk

‘Ik programmeer producten voor op onze CNC-machines en ik kijk met operators mee als ze producten verspanen. Ik ben dus regelmatig in de werkplaats, maar werk vooral op kantoor waar ik producten optimaliseer en klantcontact heb. Ook doe ik gereedschapsbeheer. Daarnaast zorg ik ervoor dat ik mijn kennis op het gebied van verspanen blijf vergroten. Naast mijn opleiding Verspanen niveau 3 en ver-schillende cursussen bij leveranciers (CAD/CAM, geometrische meettechniek), houd ik via beurzen en leveranciers de nieuwste ontwikkelingen bij. Ook kijk ik regelmatig online voor informatie, daar publiceert leverancier ATS elk jaar een stuk over de nieuwe functies van CAD/CAM. Het is ook mogelijk om met hun hulplijn te bellen als je vragen hebt. Heel handig.’

‘ Ik zoek op internet naar informatie’

IN BEELD

14 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

Jan Willem Hoentjen (41)

draadvonker en gereedschapmaker bij Jansen Precisie Techniek in Borculo

‘Na zestien jaar in een elektronicawinkel te hebben gewerkt, wilde ik graag de techniek in. Verspanen trok me, dus volgde ik een intensieve opleiding van twee maanden bij Match4U. Tijdens mijn stage bij Jansen Precisie Techniek specialiseerde ik me direct in draadvonken – verspanen door een verticale metalen draad door het product heen te leiden – een erg precieze techniek. Dat heb ik hier in de praktijk geleerd, er bestaat eigenlijk geen opleiding voor. Maar alles wat eromheen zit, zoals CAD/CAM-programmeren, moet je wel leren, daarvoor heb ik dus trainingen gevolgd. Ik wil ook meer de kant van het CAD-tekenen op. Ik blijf in mezelf investeren, want ik weet nu dat ik niet meer jaren stil wil staan, maar plezier in mijn werk wil houden.’

‘ Ik weet nu: jaren stilstaan wil ik niet meer’

Het op vorm slijpen van reparatiedelen bij Voith Paper in Vaassen is arbeidsintensief en tijdrovend. Dat moet beter kunnen, bedacht algemeen directeur Rémy Habets. Hij mailt met adviseur Jo van de Put van Teqnow, een initiatief van de Koninklijke Metaalunie dat toptechnologie in het industrieel mkb stimuleert.

tekst tefke van dijk foto’s michel mees

Rémy & Jo

DE DIALOOG

‘We denken eraan het slijpproces te robotiseren, maar weten niet of dit mogelijk is’

Datum: 14 augustus 2017Van: R. HabetsAan: J. van de PutOnderwerp: Advies gevraagd

Beste Jo,

In onze zoektocht naar de mogelijkheden om ons bedrijfsproces te verbeteren, kwamen we uit bij Teqnow. Ik wil je vragen of je met ons wilt meedenken.

Voith is een Duits familiebedrijf en actief in zestig landen met wereldwijd 20.000 medewerkers en een omzet van 4,25 miljard euro. De vestiging in Vaassen levert met 31 medewerkers onderhoud- en reparatieservice aan de papierindustrie in Centraal-Europa. Een van onze specialisaties is het repareren van roestvrijstalen slijt delen uit machines voor de productie van papier. De geometrie van deze delen is cruciaal voor de technologische werking van de machines. We herstellen de vorm door een combinatie van handmatig oplassen en slijpen. Jaarlijks repareren dertien medewerkers in Nederland en Polen ruim zeshonderd componenten.

De onderdelen variëren tussen de 0,5 en 3 meter in diameter met een gewicht tot 2,5 ton. Vooral het met de hand op vorm slijpen is erg arbeidsintensief en kost veel tijd. Wij denken er dan ook aan slijpen te mechaniseren met behulp van een robot, maar we weten niet of dit mogelijk is met de grote variatie in contouren van de onderdelen.

Kun jij ons adviseren over hoe we dit het best kunnen aanpakken? Ik hoor graag van je.

Met vriendelijke groet,Remy Habets

Datum: 14 augustus 2017Van: J. van de PutAan: R. HabetsOnderwerp: Re: Advies gevraagd

Dag Remy,

Goed dat je mailt. Zo te lezen is het lastig om jullie huidige slijpproces te robotiseren, omdat het belangrijk is dat het opgelaste product zijn oorspronkelijke vorm terugkrijgt. Wel zou je kunnen overwegen om te gaan frezen in plaats van slijpen, dit proces is veel effectiever en kan eventueel met een robot of CNC-freesbank. Ook het lassen kan worden gerobotiseerd. Om te beoordelen wat bij jullie praktisch en zinvol is, kunnen wij bij jullie langskomen voor een quickscan. Zo’n quickscan kost € 599 (excl. btw) voor Teqnow-deelnemers en deelname aan Teqnow is gratis voor Metaalunie-leden.

Bij Teqnow kijken we altijd naar het hele proces. Wat moet er gebeuren en wat is zinvol om te robotiseren? Wellicht kunnen jullie inkomende producten inscannen, vergelijken met een 3D-tekening van het origineel en het verschil lassen. Vervolgens kan een frees de theoretische contour volgen en zo al het overtollige materiaal verwijderen.

Als je het interessant vindt, kan ik je een boekje toesturen over welke acht stappen je moet nemen als je praktisch en winstgevend wilt robotiseren. Mocht je nog vragen hebben op technologisch gebied, bel me dan gerust.

Met vriendelijke groet,Jo

Bedrijven die ook interesse hebben in een quickscan robotica door Teqnow, kunnen zich aanmelden bij put@metaalunie.nl. Nog geen Teqnow­deelnemer? Registreren kan via www.teqnow.nl/deelnemen.

15METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

16 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

THEMA

Themaperiode verspanenIn oktober start OOM met een nieuwe themaperiode, die geheel in het teken staat van verspanen. Hier mee wil OOM de ontwikkeling binnen het vakgebied onder de aandacht brengen van werknemers en werk gevers. Ook staat er vanaf half oktober een passende selectie trainingen tegen een aantrekkelijk tarief in de OOM-etalage. Kijk voor het aanbod op www.cursuscatalogus.nl.

‘Veel bedrijven zijn bang de stap naar cad/cam te zetten omdat ze vrezen dat de functie van verspaner wordt uitgehold.’

Mark Haverkort, Bemet

17METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

THEMA

VERSPANENVERANDERT

Door de automatisering en digitalisering staan er veel veranderingen op stapel in het vakgebied verspanen. Wat betekent dat voor het vakmanschap, is er straks een ander type verspaner nodig?

tekst annemiek de gier illustraties pepijn barnard

V erspanen is zonder twijfel een prachtig ambacht. Want hoe mooi is het om door

middel van bijvoorbeeld frezen, vijlen, boren of slijpen vorm en functie te geven aan een ruw stuk metaal? Om heel precies en ge-controleerd het product te maken dat op de werktekening staat aan-gegeven? Tot zover niets aan de hand. Hoewel, misschien toch wel. Want doordat productie processen in de verspaning steeds verder worden geautomatiseerd en ge-digitaliseerd, is het klassieke beroep van verspaner in rap tempo aan het veranderen. Steeds makkelijker kan de productie decentraal plaatsvinden, on demand en in co-creatie met de klant. Dat trekt nieuwe concurrenten aan: (online) partijen, die werken via internetplatformen. Om deze concurrenten het hoofd te kunnen bieden, moeten producerende bedrijven zich verder specialiseren en door-ontwikkelen naar hoogwaardige producten. Ook moeten ze snel en flexibel zijn en kleinere serie-groottes tegen scherpe prijzen kunnen leveren.

BijscholenDat is uiteraard niet iets wat je zo maar even regelt, en daarom stelt OOM de komende periode het vakgebied verspanen centraal: onlangs vond al een aantal expertbijeenkomsten plaats met mensen uit de verspanende industrie, het onderwijs, Koninklijke Metaalunie en OOM. Ook is een opleidingsaanbod samengesteld specifiek voor ver-spanende bedrijven, want dat medewerkers flink moeten worden bijgeschoold is onvermijdelijk. ‘Helaas realiseren veel bedrijven zich dat nog niet voldoende’, stelt journalist Franc Coenen, auteur van de jaarlijkse benchmark ver-spanen en het Jaarboek Verspanen (in samenwerking met Konink -lijke Metaalunie en Jaarbeurs/ESEF) en eigenaar van online vak-blad Made in Europe over 3D-prin-ten en CNC-technologie. ‘Uit de benchmark van 2017 blijkt dat het aantal scholingsuren in verspanende mkb-bedrijven in Nederland opnieuw is gedaald’, vertelt hij. ‘Gemiddeld 56 procent besteedt minder dan één dag per jaar per medewerker aan scholing

‘ De verspanende fabriek van de toekomst is een IT­fabriek, waar er aan de voorkant een solid (SSD) ingaat en aan de achterkant complexe frees­ en draaidelen uitkomen.’

Ton Wilms, Optiwa/Frencken Europe

18 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

THEMA

‘ De benchmark verspanen laat zien dat bedrijven met een duidelijke strategie het beter doen’

‘ Big data kunnen nooit de skills van de vakman ver­vangen. De vakman blijft nodig. De softwaretools zijn nu nog niet goed genoeg voor de hybridemachines. En als het zover is, hebben we de input van de vakman nodig om de programmeur te verbeteren. Laat ze aan de machine mee­optimaliseren.’

Ton Wilms, Optiwa/Frencken Europe

19METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

THEMA

en training, 32 procent besteedt er minder dan vier uur aan. En dat terwijl het overgrote deel van de bedrijven steeds moeilijker aan geschikt personeel komt. Productie-druk is daar waarschijnlijk een belangrijke oorzaak van.’

Steeds digitalerWat zijn nu precies die ingrijpende technologische ontwikkelingen waar de verspanende industrie mee te maken heeft? ‘Machines worden steeds complexer’, zegt Coenen. ‘Verschillende technieken worden gecombineerd in één machine, waardoor het niet meer mogelijk is om direct aan de machine te programmeren en je dus uitkomt bij cam-program-meren.’ Daarnaast is er natuurlijk de opmars van robots. Nederland loopt hierin voorop: bij veel bedrijven maken ze al standaard deel uit van het productieproces. Steeds vaker worden de producten die de robots maken ook vol-automatisch gemeten. De machine gebruikt de data om zichzelf onbemand bij te stellen. Waar we volgens Coenen ook op korte termijn rekening mee moeten houden, is de koppeling van processen tussen werkvloer en bedrijfsvoering. ‘Nu zijn dat

meestal nog twee gescheiden werelden: het programmeren van de machine aan de ene kant en het ERP-systeem voor orderintakes en bestellen aan de andere. Koppeling betekent dat je bij het programmeren van een machine direct de informatie krijgt of bepaalde materialen of gereed-schappen aanwezig zijn. De productie kan ook direct worden aangestuurd vanuit het ERP- systeem. Zodra een order binnen-komt, zoekt de ERP-software of alles beschikbaar is en plant de order in.’Op de middellange en lange termijn komt er nog een aantal grote veranderingen aan, voor-spelt Coenen. Ten eerste het 3D-metaalprinten, dat op dit moment in Nederland nog in de kinderschoenen staat. ‘Maar in Duitsland en Amerika zijn ze er al veel verder mee. Je kunt ervan uitgaan dat het bij ons over niet al te lange tijd ook zo ver gaat komen.’ Ten slotte noemt Coenen de digitalisering – op alle fronten. ‘Machines, software, internet of things (machines die aan elkaar verbonden zijn en data uitwisselen via internet, red.), mobiele robots die zelf door de fabriek kunnen rijden, producten uit machines

kunnen halen en ze naar de volgende machine kunnen brengen of op de juiste pallet kunnen leggen. Cam-software wordt ook steeds intelligenter, straks kan die bijvoorbeeld auto-matisch herkennen welke frees je voor een bepaalde uitvoering nodig hebt.’

ProcesdenkenVolgens Coenen is het gevolg van al deze ontwikkelingen dat verspaners en CNC-operators veel efficiënter kunnen worden ingezet, wat de omzet uiteraard ten goede komt. Maar het betekent ook dat ze een andere rol gaan krijgen. ‘Hoe die er precies uitziet, is natuurlijk afhankelijk van hoe een bedrijf de productie organiseert. Ook zullen er nieuwe functies ontstaan zoals procesmanager en procesengineer, waarvoor mede-werkers met een ander kennis-niveau nodig zijn. Kennis en vaardigheden op het gebied van communicatie, samenwerking en lean produceren wordt voor alle medewerkers in de verspaning steeds belangrijker.’Vooral procesdenken is een woord om te onthouden. In de praktijk komt Coenen regelmatig bedrijven tegen waar dit nog

Expertbijeenkomsten & kennisavondenOOM organiseerde twee expertbijeenkomsten met mensen uit de verspanende industrie, het onderwijs en de Koninklijke Metaalunie om helder te krijgen wat de invloed is van de belangrijkste technologische ontwikkelingen in de ver-spaning op het vakmanschap. Het resultaat is een interessant en uitgebreid verslag. Vraag het kosteloos op met een mailtje naar info@oom.nl.

Dit najaar organiseert OOM voor werkgevers en werknemers een nieuwe serie kennisavonden in de verschillende regio’s. Hier hoor je alles over de nieuwste ontwikkelingen in de verspaning. Houd voor het aanbod de nieuwsbrief in de gaten. oom.nl/nieuwsbrief

‘ Bij ons zul je deze ontwikkelingen in de komende vijf jaar nog niet zien. Dit is alleen haalbaar bij grote series.’

Jan Oude Luttinkhuis, Knobbe Metal Industry

‘ Binnen twee jaar hebben we dit allemaal in onze fabriek in Hengelo. Dan rijden de AGV’s met de mobiele robots door ons bedrijf. Doorlooptijd wordt namelijk steeds belangrijker, zelfs belangrijker dan de kostprijs. En de kwaliteit moet gewoon goed zijn, dat is geen issue meer. Wat dit voor de verspaner betekent? Die wordt een procesengineer.’

Marcel Groener, NTS Norma

20 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

THEMA

niet is ingeburgerd en waar nog veel aan de machine wordt geprogrammeerd. ‘Soms in-vesteren bedrijven wel in moderne machines, maar zijn er vervolgens te weinig mensen opgeleid om ermee te werken. Met het risico op stilstand bij vakantie of ziekte.’ Volgens Coenen zouden bedrijven er goed aan doen om eerst hun processen helemaal op orde te brengen, en daarna pas te automatiseren. Dat begint met nadenken over een goede bedrijfs-strategie. Dus echt een stap terug zetten helder proberen te krijgen wat je over twee à drie jaar wilt doen. ‘Vragen die je je daarbij kunt stellen zijn: Wat is de markt waar ik me op richt, wat zijn de producten die ik wil maken, wat zijn de ontwikkelingen waar ik rekening mee moet houden, wat voor type medewerkers zijn er nodig, waarin ga ik investeren (machines, mensen, opleidingen) en waarin niet. De benchmark verspanen laat duidelijk zien dat bedrijven die hierover hebben nagedacht het beter doen dan andere.’

Nieuwe kansenOverigens moet niet alleen het bedrijf, maar ook de verspaner zelf leren om in processen te

denken. Dat betekent niet dat het ambacht verspanen verdwijnt, volgens Coenen zullen ook in de toekomst nog mensen aan de machines nodig zijn. Maar er komt wel duidelijk meer ruimte voor mensen die niet zozeer over specifieke vakkennis beschikken, maar wel goed zijn in program-meren en data-analyse, denkt hij. ‘Als je in de basis weet wat frezen en draaien inhoudt, kun je van daaruit prima uit de voeten met de nieuwe technieken. Vergelijk het met een website maken in Wordpress. Daarvoor hoef je ook niet meer precies te weten hoe html werkt. De nieuwe ver-spaners zijn geen techneuten meer die veelal solistisch werken. Ze zijn medewerkers die met allerlei verschillende typen software kunnen omgaan, die weten waar ze op internet de juiste informatie kunnen vinden en die samen met collega’s voort-durend bezig zijn het productie-proces beter te laten verlopen.’ Moet je je als klassiek verspaner nu zorgen gaan maken? ‘Niet per se,’ zegt Coenen, ‘als je er tenminste voor open staat om nieuwe dingen te leren en niet angstig bent om door te groeien. De ontwikkelingen bieden namelijk ook heel veel mooie

nieuwe mogelijkheden. Natuur-lijk is het aan de werkgever om de eerste stap te zetten, maar als medewerker hoef je ook weer niet alle verantwoordelijkheid bij je baas te leggen. Begin bijvoor-beeld met het bijhouden van vakliteratuur en verdiep je in de ontwikkelingen. Al is het maar een uur per week.’ ❙

‘ Als je in de basis weet wat frezen en draaien inhoudt, kun je van daaruit prima uit de voeten met de nieuwe technieken’

18,2 % 39 % 24/7De koplopers in de verspaning zijn afgelopen jaar verder uitgelopen op de rest van de markt. Ze wisten hun omzetgroei constant te houden: 18,2 procent, tegen 9,1 procent gemiddeld voor de sector.

Bij 39 procent van de bedrijven draaien de spindels slechts 20-40 uur per week per machine.

Van de koplopers freest 11 procent 24/7. Zo’n 17 procent freest meer dan 200 uur onbemand in de week (alle machines bij elkaar geteld).

Een aantal opvallende uitkomsten van de benchmark verspanen 2017

21METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

THEMA

54 % 60 % 2017 54 procent van de verspanende bedrijven heeft nog geen robot in huis.

60 procent van de bedrijven hanteert een mix van cam-programmeren en programmeren aan de machine.

Meer weten? Lees dan online het Jaarboek Verspanen 2017 op https://tinyurl.com/yandl8oc.

‘ Het komende half jaar zetten we de verspanende bedrijven en hun medewerkers in de schijnwerpers. We informeren ze over de impact van technologische ontwikkelingen op hun werk en stimuleren ze om na te denken over de kansen die ze bieden. We selecteren een speciaal cursusaanbod voor hen tegen aantrekkelijk tarief en organiseren een trainingsaanbod voor op de werkvloer om nog beter met de complexe machines te leren omgaan.’

Michiel Jansen, Regiomanager OOM

De quotes bij dit artikel zijn uitspraken van deelnemers aan de expertbijeenkomsten van OOM.

22 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

DE CURSIST

‘ Ik kijk nu anders tegen mijn werk aan’

C armen is geen onbekende voor de trouwe lezer van Metaaljournaal. Twee

jaar geleden deed ze mee aan de beroepenwedstrijd Vakkanjers en vertelde ze in het magazine over haar voorbereidingen en deelname. Inmiddels werkt ze twee jaar bij Veehof Machine-fabriek als vijfassig frezer en programmeur. In juli kreeg ze haar diploma voor de opleiding Verspaningstechnoloog niveau 4, die toen nog Moderne Productie-technologie heette.

Vanzelfsprekend verkeerdDe opleiding duurde twee jaar en Carmen was er een middag en avond in de week mee bezig. ‘Het ging vrij makkelijk, maar ik heb er veel van opgestoken. We leerden tijdens de opleiding voor werkvoorbereider, dus werk-voorbereidingen maken, plannen, 3D-tekenen en programmeren. Maar we kregen ook materialen-leer en bedrijfskunde. Echt van alles wat.’ De studie sluit mooi aan op haar dagelijkse bezigheden bij Veehof. ‘Ik kijk nu anders tegen

mijn werk aan en zie dat ik dingen die heel vanzelfsprekend waren verkeerd deed. En dat iedereen die verkeerd doet. Vooral als het gaat om het gebruik van gereed-schappen.’

Betere frezerCarmen is een echte vakfanaat en wil graag een betere frezer worden. ‘Het leuke vind ik dat ik mijn creativiteit erin kwijt kan én dat ik heel precies moet werken. Vooral programmeren vind ik leuk. Producten maken doe ik nu niet meer, dat proces is ge-automatiseerd. Het eerste product moet je wel altijd zelf instellen. Maar het bijhouden van een serie nadat het eerste product gemaakt is, gebeurt met een robot.’ Ze twijfelt nog of ze verder wil leren in de toekomst. ‘Helaas is er geen hbo-opleiding die aan-sluit op frezen. Je komt dan uit bij Werktuigbouwkunde, waar-van frezen een klein onderdeel is. Misschien wil ik doorleren om chef te worden, maar daar ben ik nog niet uit.’ ❙

Carmen Nales (25) behaalde onlangs haar diploma Verspaningstechnoloog niveau 4. Wat heeft ze geleerd tijdens de studie en wat heeft ze eraan op haar werk bij Machinefabriek Veehof? ‘Door de opleiding zie ik dat ik dingen die heel vanzelfsprekend waren eigenlijk verkeerd deed.’

tekst tefke van dijk foto mark van der zouw

23METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

DE CURSIST

‘Het leuke aan verspanen is dat ik mijn creativiteit erin kwijt kan’

HOE WERKT

VERSPANEN?Hoe werkt …

Grote kans dat jij, als lezer van Metaaljournaal, weet wat verspanen is. Maar wat is honen, kotteren of …? Dit keer in ‘Hoe werkt…’: een mini cursus verspanen.tekst annemarie vestering illustraties dik klut

24 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

VERSPANENEen vorm van materiaalbewerking, waarbij met bepaalde hand- of machinegereedschappen materiaal van een ruw product wordt weggenomen om het de gewenste vorm te geven. Bij deze bewerking komen spanen vrij. Materialen die verspaand kunnen worden zijn metaal, hout, keramiek en composiet.

SPANENSpaan is oorspronkelijk een begrip uit de houtbewerking. Het had betrekking op het gereedschap waarmee het hout werd bewerkt, maar ging over op de houtkrullen en -snippers die bij het bewerken ontstonden. Geen voorstelling bij een spaan? Schraap dan eens met een mes over niet al te zachte boter.

CNCDe meeste verspanende technieken worden tegen-woordig op CNC-machines uitgevoerd. CNC staat voor Computer Numerical Control, wat inhoudt dat de machines computergestuurd zijn. Het voordeel van deze machines is dat ze kunnen samenwerken met andere machines zoals beladingsrobots, dat ze bij series weinig manuren nodig hebben en bovendien heel nauwkeurig zijn. Met de invoering van de CNC-machine heeft ook het begrip spindeluren zijn opgang gedaan: dit is het aantal uren dat een machine daadwerkelijk verspaant.

OPSPANNENHet bevestigen van het werkstuk op de machine, zodat de bewerking kan plaatsvinden, noem je opspannen. Een secuur werkje, want de opspanning bepaalt de kwaliteit en de efficiëntie van de bewerking. Voorbeelden van opspanmiddelen zijn klemmen, klauwen en bekken.

HOE WERKT

25METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

KOELVLOEISTOFBij het verspanen van metaal wordt vaak koelvloeistof gebruikt om materiaal en gereedschap tijdens de bewerking te koelen en spanen te verwijderen. Die snijolie of emulsie kan extern of intern (via speciale kanalen in het gereedschap) worden aangebracht.

VERSPANENDE TECHNIEKENVoorbeelden van verspanende bewerkingen zijn draaien, frezen, tappen, vijlen, boren, zagen, kotteren, brootsen (of trekfrezen), slijpen, honen, leppen, schaven, steken en vonkverspanen. Op de volgende pagina’s lichten we er een aantal uit.

Bij frezen staat het product stil. Het zit in een klem, terwijl de frees in verschillende posities beweegt om materiaal te verwijderen. Er zijn verschillende soorten freesbanken: verticale, horizontale en universele. Met frezen kunnen zeer uiteenlopende bewerkingen worden uitgevoerd. Er kunnen bijvoorbeeld sleuven, gaten, kamers en eilanden mee worden aangebracht.

Het cilindervormige product zit stevig vast in een klem, die het met hoge snelheid ronddraait. Een beitel – in langs- en/of dwarsrichting – drukt zich tegen het product en draait er spanen af om het de gewenste vorm te geven. Op de draaibank kunnen verschillende bewerkingen worden uitgevoerd. Denk aan het aanbrengen van schroefdraad, afrondingen en kegels.

Resultaat:

Product draait

Gereedschapstatisch

Resultaat:

Gereedschapbeweegt

Productstatisch

1. Draaien

2. Frezen

HOE WERKT

26 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

Een gat

Met schroefdraad

Ook bij trekfrezen beweegt het product niet. De frees – die eruitziet als een zaagje met steeds groter wordende tanden – is geplaatst in de langsrichting en maakt een terugkerende, lineaire steekbeweging. Aan de tandeloze kant wordt het gat dat ontstaat opgevuld, om het zaagje steeds meer materiaal te laten wegschrapen. Met trekfrezen kan een spiebaan worden aangebracht, maar ook vier-, volvier- en zeskanten.

Tappen is een verspanende bewerking waarbij schroefdraad wordt aangebracht in een geboord gat. Het snijgereedschap is een kruisvormige tap. Aan het uiteinde van het kruis bevinden zich snijgroeven in de vorm van draad.

Resultaat:

Resultaat:

Kotteren wordt toegepast om een rond gat dat vervormd of beschadigd is te repareren. Tijdens het kotteren staat het product stil. Het gereedschap (een beitel) wordt in het hart van het gat geplaatst. De beitel is excentrisch (buiten het middel-punt) bevestigd op een draaiende as. Hierdoor maakt hij een cirkelbeweging met de beitel naar buiten. Er zijn twee vormen van kotteren. Bij het langskotteren blijft de grootte van de cirkel hetzelfde en wordt het gereedschap steeds dieper een bestaand gat ingevoerd. Bij het vlakkotteren wordt het gereedschap steeds meer naar buiten gedrukt en ontstaat een steeds groter rond vlak.

Productstatisch

Gereedschapschraapt

Elk tandje een fractie hoger

Mal om de plek te bepalen

Opvulstukjes

Gereedschap draait

Gereedschap draait

Productstatisch

Productstatisch

4. Kotteren

5. Tappen

3. Trekfrezen (brootsen)

Ruimte voor spanen

27METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

HOE WERKT

Ook honen is een vorm van slijpen. Bij deze bewerking worden twee of drie slijpstenen aan de binnenzijde van een cilindervormige opening naar buiten gedrukt. Deze slijpstenen staan met elkaar in verbinding, worden radiaal aangedreven en lineair op en neer bewogen, waardoor een dun laagje van de binnenomtrek wordt weggenomen.

Vonkverspanen kan middels draad- en zinkvonken. Bij het draadvonken, ook wel draaderoderen genoemd, is het principe dat twee elektroden een elektrische verbinding met elkaar maken. Door de vonkoverslag snijdt de draad door het metaal, zonder het te raken. Zo wordt het werkstuk nauwkeurig ‘gefiguurzaagd’. Bij het zinkvonken ‘zinkt’ een voorgevormde elektrode van grafiet, koper of elconite in het materiaal. Zowel de elektrode(s) als het werkstuk worden bij deze techniek verspaand. Bij het vonkverspanen wordt het werkstuk onder water bewerkt.

8. Vonkverspanen

Gereedschap draait

ProductstatischResultaat:

Resultaat:

Gereedschapbeweegt

Computer gestuurd

Gekoeld in water

Gereedschapbeweegt

Productstatisch

6. Honen (trekslijpen)

Slijpen en leppen zijn verspanende bewerkingen die betrekking hebben op de opper-vlakte van een werkstuk. Bij slijpen wordt een slijpsteen gebruikt die uit fijne korrels bestaat. Elke korrel is op zichzelf een snijgereedschap. Korrels breken na verloop van tijd af waarna nieuwe, onderliggende korrels het snijwerk overnemen. Slijpen wordt toegepast om producten van een vlak en glad oppervlak (vlakslijpen) of van profiel te voorzien (profielslijpen), of scherp te maken (rondslijpen, voor messen en bot gereed-schap bijvoorbeeld). Leppen is een nabewerking voor bolvormige producten. Door deze tussen twee ronddraaiende lepschijven te plaatsen, pasta toe te voegen en de druk tussen de schijven op te voeren worden de producten geslepen.

Resultaat:

7. Slijpen en leppen

28 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

REPORTAGE

Medewerker Jeroen Kerkhof programmeert een handeling robot.

VERSPANEN, MAAR DAN STEEDS SLIMMER

29METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

REPORTAGE

Na de crisis was van de omzet en het personeel van machinefabriek Lacom in Budel weinig over. Maar door automatisering en slimme inzet van medewerkers is het bedrijf nu voorloper, zeker op het gebied van verspanen.

tekst carolien lindeman foto’s frank poppelaars

VERSPANEN, MAAR DAN STEEDS SLIMMER

‘We hebben robots, meetsystemen, camera’s en spansystemen toegevoegd. Alles om onze productie te verhogen’

30 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

REPORTAGE

O rde, rust en regelmaat, dat kenmerkt machine-fabriek Lacom. Netjes

staan de tientallen robotcellen met CNC-machines opgesteld in de fabriekshal. Bij elke cel is een medewerker bezig met zijn eigen product. Overzichtelijk liggen bij elke machine middelgrote tot grote producten in rijen opgesteld. Lacom maakt complexe producten in kleine series, en dat is te zien. Bij de ene machine liggen veertig grote glanzende metalen ringen, voor de windenergie. Even verderop vijf langwerpige RVS producten van ruim een meter voor de voedingsmiddelenindustrie, daarnaast liggen acht nog on-bewerkte stukken metaal die in de nacht elk een cyclus van anderhalf uur gaan doorlopen om te veranderen in onderdelen voor de recycling. Directeur Driek Lammers loopt tevreden rond en raapt hier en daar wat verdwaald verpakkingsmateriaal op. ‘Klanten mogen elk moment van de dag onze fabriek binnenlopen, want het ziet er hier altijd spic en span uit’, stelt hij tevreden.

OperatorsEn stel dat een klant dat zou doen. Dan zou hij tussen de enorme CNC-machines en de grote producten – tot wel 1.200 kg –

waarschijnlijk een medewerker vinden die misschien wel met een product voor juist die klant bezig is. Misschien is hij nog in een voorstadium en is hij de machine aan het programmeren. Of staat hij de machine te stellen ter voorbereiding op het productie-proces. Wellicht draait het product al volautomatisch en onbemand ergens anders, of is hij het product aan het meten. Dit kenmerkt namelijk de werkwijze bij Lacom: elke medewerker is procesoperator en beheerst elk onderdeel van het proces. Van product en robot-programmering tot de eindfase van een eerste productcontrole (EPK). Dit in tegenstelling tot veel bedrijven waar vaak enkele programmeurs rondlopen die de machines kunnen afstellen en programmeren, waarna ze door een machine-operator worden bediend die vervolgens niet kan ingrijpen in het proces.

SpannendProcesoperator Jürgen Cuyvers (35) zit bij een van de grotere CNC-machines achterin de fabriek. Hij zit achter het computer-scherm en voor hem ligt een werktekening die hij samen met een productengineer heeft gemaakt. Met die informatie programmeert hij nu de machine,

die straks een onderdeel voor een rollercoasterfabrikant moet gaan draaien. ‘Bij echt ingewikkelde producten kan het programmeren een flinke klus zijn’, vertelt Jürgen. ‘Dan ben ik daar soms wel twee weken mee bezig.’ Dit onderdeel hoopt hij over een week te gaan draaien. ‘Het is mooi werk en het is ook zeker niet eenvoudig: je maakt van niets echt iets. Voor dit onderdeel heb ik bijvoorbeeld de mal gemaakt die in de machine wordt ge-plaatst. Geweldig om zo vanaf het begin bij een product betrok-ken te zijn en in elk stadium controle te hebben. Dat proces bewaken kan trouwens ook spannend zijn; een ongeluk zit in een klein hoekje en je werkt toch met erg kostbare machines.’Dat Jürgen en zijn 25 collega- procesoperators zoveel ver-antwoordelijkheid hebben, is een bewuste keuze van Driek: ‘Zo zijn we extreem flexibel. Voor het programmeren zijn we niet afhankelijk van een kleine groep mensen in het bedrijf. Iedereen is in staat om op meerdere machines te werken, zelfs op meerdere tegelijkertijd, en daardoor hebben we veel minder stilstand. Daar-naast staan er camera’s gericht op de machines, zodat we ook na kantoortijd het productieproces

foto 1: CNC­frezer Stef Boudrie

bereidt de onbemande nacht­

productie voor.

foto 2: Opgespannen producten

gaan naar de palletplek, waar de

robot kan beladen.

foto 3: Een van de producten,

bestemd voor de recyclingindustrie,

na bewerking.

31METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

REPORTAGE

in de gaten kunnen houden en veel efficiënter kunnen werken. Daar hebben we werkafspraken over gemaakt met de jongens, elke operator beheert zijn eigen cel. 24/7 draaien zal het trouwens nooit worden, dat komt door de hoge complexiteit van onze producten. Dat betekent dat we veel steltijd van de machines nodig hebben, maar alsnog draaien we wel steeds optimaler.’

VisieDeze werkwijze past in de strategie die het bedrijf sinds het begin van de crisis in 2009 toepast: automatisering, maar wel met visie. Driek: ‘Toen de crisis toe-sloeg daalden we meer dan de helft in omzet. Nou hadden wij het geluk dat we ook voor de crisis grote investeringen hadden gedaan en een jong machinepark hadden. Na inkrimping en her-structurering, mikten we op een breder klantenbestand. We zochten specifiek klanten die meer complexe en grotere producten nodig hebben.’ Dankzij deze aanpassing was het bedrijf niet meer afhankelijk van een paar grote klanten. En belangrijker nog, de productiviteit kon omhoog en vakmanschap kon beter worden beloond. Door ingewikkelde producten zo automatisch

mogelijk te draaien, wordt de looncomponent van de bruto marge namelijk steeds kleiner. Nog een mooi gevolg daarvan: bij een volgende crisis is het bedrijf minder gevoelig voor concurrentie uit lagelonenlanden. ‘Dit effect wisten we nog eens te versterken toen we na de crisis nog meer konden investeren in vernieuwing en uitbreiding van ons machine-park’, vertelt Driek trots. ‘We hebben robots, meetsystemen, camera’s en spansystemen toe-gevoegd. Alles om onze productie te verhogen.’ Driek wijst naar een grote machine die naast die van Jürgen staat. Daar liggen acht ruwe stukken metaal klaar voor productie in de nacht. Een robot-arm en een grote mal wachten voor het apparaat. ‘Een mooi voorbeeld van een uitbreiding van een van onze machines’, stelt hij. ‘Wij hebben zelf de mal gemaakt voor deze handling robot, zodat de machine op de juiste manier wordt beladen. Zo passen we de machines compleet aan onze behoefte aan. En we zetten deze trend steeds verder door, door steeds meer onbemand te produceren.’

InvesterenLacom zit wat betreft verdien-model weer op het peil van voor de crisis en gaat nu door met

‘ Bij echt ingewikkelde producten kan het programmeren een flinke klus zijn’

Directeur Driek Lammers, voor een partij cilindermantels.

Over Lacom Machinefabriek BV

In 1989 startte directeur Driek Lammers met de productie van simpele onderdelen, onder de naam Lacom Machinefabriek BV. Inmiddels heeft het bedrijf 45 medewerkers en drie bedrijfspanden in Budel met een gezamenlijke oppervlakte van 8.500 m2. Lacom is voornamelijk toeleverancier voor onder andere de medische industrie, de voedingsmiddelenindustrie en de amusementsindustrie. Het bedrijf levert compleet samengestelde producten, hydraulische cilinders en geassembleerde onderdelen en beschikt over een machinepark van meer dan twintig CNC-machines en vier lasrobots. Binnenkort gaat Lacom flink uit -breiden; het heeft een optie op 5.000 m2 grond voor de uitbreiding van de assemblage-afdeling.

www.anvil­industries.nl/lacom­machinefabriek/home/

32 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

REPORTAGE

investeren. Zo staat er sinds half juli weer een nieuwe vijfassige machine en volgde er een maand later nog een. Driek: ‘Wij kopen alleen nog maar machines met moderne technieken. Zo kunnen onze complexe producten vaak in één cyclus worden verspaand, wat ons een kortere doorlooptijd oplevert. En vanaf volgend jaar gaan we beginnen met ver van-ging van onze inmiddels oudere machines.’ Wel wil Driek nog kwijt dat het niet alleen de automatisering is die zorgt voor Lacoms succes. Dat zit hem ook in de service die het bedrijf aan haar klanten biedt. Driek staat inmiddels in de fabriekshal waar de voor-raadartikelen liggen opgeslagen. De stellingen liggen vol met voltooide onderdelen. Hij pakt een groot bewerkt product op. ‘Een armleuning, ook weer voor een klant die complexe delen vraagt’, vertelt hij. ‘We specialiseren ons in het ontzorgen van klanten.

Dat betekent dat we op korte termijn de gevraagde producten kunnen aanleveren. Deels dankzij onze voorraad, en deels dankzij onze hoge automatise-ring en nachtproductie.’ Naast de machines en service-verlening blijft Driek ook in zijn mensen investeren. Er worden veel nieuwe werknemers aan-genomen. ‘Aan vakmensen hebben we altijd behoefte, we halen veel nieuwe jongens uit België, van de tech nische scholen. Het echte leren begint trouwens bij ons in de fabriek. Puur door ervaring op te doen.’En de bestaande medewerkers, worden die ook bijgeschoold? ‘Zeker,’ zegt Driek, ‘want we vinden het belangrijk dat iedereen met de nieuwste ontwikkelingen mee kan gaan. Sinds begin september komt iemand twee dagen in de week, die blijft tot eind dit jaar ondersteunen. Zo hebben we eerder en sneller onze mensen op het gewenste niveau.

We sturen ze bewust niet naar een opleidingscentrum, want dan zijn we ze te lang kwijt. Juist vanwege de complexe programma’s waar-mee ze werken, is het sowieso handiger als ze tijdens hun werk extra worden begeleid.’Jürgen, inmiddels weer druk bezig met het achtbaanonderdeel, kijkt even op van zijn scherm: ‘Extra begeleiding tijdens het werk is echt super. Er zijn altijd details bij het programmeren waar je op blijft hangen. Als iemand je dan kan helpen daar beter mee om te gaan, is dat hartstikke fijn. Voor mij en voor het bedrijf.’ ❙

Boven: CNC­frezer Jürgen

Cuyvers maakt de armleuning

van een rollercoaster.

rechts: Klopt de maatvoering?

‘ Iedereen is in staat om op meerdere machines te werken, zelfs op meerdere tegelijkertijd’

33METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

OOM INFO

OOMINFO

‘ Bedrijven maken zulke mooie dingen!’

Alles over OOM op de volgende pagina’s

Wie wij zijn | Wat wij doen | Contactgegevens | Onze regelingen | Onze service | mijnoom.nl

Michel RevetCommunicatiemedewerker

Bij de Van Brienenoordbrug staat Michel met zijn racefiets. Hij fietst de brug vaak een paar keer op en neer, omdat het ‘het enige klimmetje in de omgeving’ is. Michel woont in Gouda met zijn vrouw en twee zoons: Jan (8) en Pieter (5).

Hoe lang doe je al aan wielrennen? ‘Een jaar of tien. Op zondag rijd ik een lange tocht met een vriend en doordeweeks maak ik kleinere ritjes. En ik fiets elke dag naar mijn werk. Het leukst vind ik dat je jezelf kunt afmatten. Dat je zo stuk zit dat je denkt nooit meer thuis te komen, en dat het dan toch lukt.’

Wat doe je bij OOM?‘Ik ben sinds 2011 verantwoordelijk voor de communicatie, ik maak Metaaljournaal, de nieuwsbrief en brochures. Ook beheer ik de website. Daarbij ben ik vaak uitvoerend bezig én ik denk mee over de communicatiestrategie. OOM wil zich meer richten op advies. Dan moeten we ons anders profileren en duidelijker maken wat we te bieden hebben.’

Wat vind je leuk aan de metaalbranche?‘Ik vind het ontzettend gaaf wat er allemaal gebeurt. Bedrijven maken heel mooie dingen, van kroonluchters en onderzeeboten tot tuin­gereedschappen en drones voor de agrarische sector. Helaas is het vaak te onzichtbaar. Vroeger waren er smederijen in steden, nu zijn bedrijven gehuisvest in anonieme panden op industrieterreinen. Ik wil graag laten zien wat voor bijzondere bedrijven er in de metaalbewerking zijn en wat voor geweldige producten ze maken.’

We mogen dus trotser zijn?‘Zeker! De metaalbewerking is een enorme driver voor de Nederlandse economie. Wel moet het kennisniveau op peil blijven, dat is net zo belangrijk als de machines die je aanschaft. Je kunt geen machineparken vernieuwen zonder medewerkers op te leiden. Bedrijven die daar aandacht voor hebben zijn succesvol en medewerkers werken daar graag omdat ze kansen krijgen en mogen meedenken.’’

foto michel mees

34 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

OOM INFO

Nieuws van OOM

OOM wil het vakmanschap in de metaalbewerking naar een hoger niveau brengen. Maar vak­manschap is een breed begrip. Binnen elke branche en elk beroep is de invloed van de technologische ontwikkelingen op het vakman­schap weer anders. Daarom werken we samen met branche­organisaties. Jolanda Janssen, beleidsadviseur bij OOM: ‘Branche­organisaties zijn goed op de hoogte van het specifieke vakmanschap in de eigen branche en kunnen informatie geven over relevante ont wikkelingen. Wij brengen onze expertise in op het gebied van opleiden en ont wikkelen van me dewerkers.’

Leercultuur creërenMet Fedecom bijvoorbeeld, de branchevereniging voor bedrijven in de mechanisatietechniek, zetten we het project Samen in beweging op. Een adviestraject waarmee we

25 bedrijven die bij Fedecom zijn aangesloten helpen om hun mede­werkers duurzamer inzetbaar te maken. Raymond Sweers is als adviseur van adviesbureau ChainWorks namens Fedecom bij het project betrokken. ‘Wij kijken naar de vragen die bedrijven heb­ben op het terrein van duurzame inzetbaarheid’, vertelt hij. ‘Eerst brengen we in kaart wat daarbij de belangrijkste uitdagingen zijn en vervolgens ontwikkelen we een aanpak, die we delen met mede­werkers en leidinggevenden. In een volgende fase gaan medewerkers en leidinggevenden met elkaar in gesprek. Bijvoorbeeld over hoe je een leercultuur creëert. Een mogelijk resultaat is dat mede­werkers zich realiseren dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun professionele ontwikkeling en loop­baan.’ Zodra de adviestrajecten zijn afgerond, worden de geleerde lessen gebundeld in een praktisch

handboek. Tijdens een slotbijeen­komst worden de ervaringen van de deelnemers besproken met de overige mechanisatiebedrijven.

MaatwerkSamen in Beweging sluit goed aan bij de wens van veel mechanisatie­bedrijven om hun medewerkers zelf te laten nadenken over hun loopbaan en vitaliteit. Onder andere door de vergrijzing en door de snelle tech­nologische ontwikkelingen is dat ook noodzakelijk. Jolanda Janssen: ‘Door samen te werken met branche­verenigingen kunnen we maatwerk leveren. Hoe meer we ons in een branche verdiepen, hoe beter we onze dienstverlening kunnen af stemmen. Wat we leren van de aan pak in de mechanisatiebranche kunnen we inzetten in andere branches en bedrijven. De komende tijd gaan we actief op zoek naar mogelijkheden om met andere brancheverenigingen samen te werken.’

DOE MEE!15 x gratis adviestraject10 x € 250

Deelnemen aan het advies­traject Samen in beweging? De eerste vijftien Fedecom­leden met vijftien medewerkers of meer die reageren, krijgen dit kosteloos aangeboden door OOM en Fedecom. Voor tien bedrijven is een aangepast programma beschikbaar tegen een bescheiden bijdrage van € 250. Neem bij interesse contact op met projectleider Wim Overeem via overeem@fedecom.nl.

Branchevereniging Fedecom en OOM starten samen een project om medewerkers in de mechanisatietechniek duurzamer inzetbaar te maken. Beleidsadviseur Jolanda Janssen: ‘Hoe meer we ons in een branche verdiepen, hoe beter we onze dienstverlening kunnen afstemmen.’

OOM werkt samen met brancheverenigingen

Beste Praktijk opleiderDe uitslag van onze verkiezing van De Beste Praktijkopleider presenteren we niet in dit Metaaljournaal, maar in onze OOM­nieuwsbrief van september en op de web­site www.oom.nl. Wil je je abonneren op de OOM­nieuwsbrief? Meld je dan aan op www.oom.nl/oom_nieuwsbrief

Voor meer antwoorden kun je rechtstreeks bellen met de afdeling Vergoedingen van OOM: 0172 ­ 52 15 55.

OOM INFO

De helpdeskIn elk nummer van Metaaljournaal geven we antwoord op de meest gestelde vragen van werkgevers en werk­nemers aan onze helpdesk.

‘Ik ben te laat met het aanvragen van de PTT. Kan ik de cursus­kosten toch nog declareren?’

35METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

Marcel Jongeleenmedewerker Vergoedingen

‘Helaas, de Persoonlijke Trainingstoelage (PTT) kan alleen voor­afgaand aan een cursus of opleiding worden aangevraagd, anders kunnen we de toelage niet uitkeren. Dat is een belangrijke voorwaarde van OOM. Jaarlijks wordt er, voorafgaand aan het kalenderjaar, een bepaald bedrag voor de regeling gereserveerd. Voor dit PTT­budget geldt: op=op. Door tijdig te weten wie welke bedrag uit dat budget wil declareren, kunnen we reserveringen maken en zijn werkgevers zeker van een vergoeding. Uitsluitend bij nieuwe medewerkers die direct met een training beginnen of bedrijven die net bij OOM zijn aangesloten kunnen we coulant zijn. Dus gaat een van je medewerkers een training volgen, vraag dan tijdig de PTT aan. Op www.oom.nl/regelingen vind je alle informatie over de regeling.

Succesvol vrouwelijk ondernemer­schapOp 31 oktober organiseren OOM, Innovam, OCC en OTIB een bijeenkomst, speciaal voor vrouwelijke ondernemers en ondernemende vrouwen in technische bedrijven. Onderwerp: succesvol werkgeven in de techniek.

Vrouwen in techniekbedrijven opereren veelal in een mannenwereld. Tijdens de landelijke bijeenkomst op 31 oktober in Nieuwegein kunnen vrouwelijke onder­nemers en ondernemende vrouwen in technische bedrijven elkaar ontmoeten en hun kennis en ervaring delen. Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld:■ Hoe communiceer ik goed met werknemers?■ Hoe breng ik mijn werknemers in beweging?■ Hoe zorg ik ervoor dat mijn mensen fysiek en

mentaal fit blijven?■ Hoe zorg ik ervoor dat mensen het beste uit

zichzelf blijven halen?

Inspirerende sprekersDe bijeenkomst heeft een interactief programma met inspirerende bijdragen van sprekers van binnen en buiten de branche. Directeur van OTIB Bea Berndsen bijvoorbeeld, gaat in op de belangrijke thema’s die binnen de techniek spelen. Canan Yurulmaz vertelt over haar weg naar het wereld­kampioenschap karate in Japan en je hoort van haar coach Bart Doorenmalen wat je daarvan kunt leren voor je eigen organisatie. Natuurlijk is er ook alle ruimte om zelf in gesprek te gaan met andere ondernemende vrouwen uit de branche.

Interesse?De bijeenkomst vindt plaats in Nieuwegein (Structuurbaan 2) en duurt van 13.30 tot 16.00 uur. Voor meer informatie en aanmelden: www.wepowerpeople.nl/succesvol­werkgeven

OOM INFO

36 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

Onze regelingen

OOM is het scholingsadviesbureau van de sociale partners in de metaalbewerking. Ons gezamenlijke doel is om het vakmanschap in de branche naar een hoger plan te tillen. We doen dit door de leer­cultuur binnen bedrijven te stimuleren en daar zowel werkgever als werknemer bij te betrekken. We werken in de overtuiging dat leren jezelf verrijkt, nieuwe deuren kan openen, maar bovenal leuk is.

Goed opgeleide mensen zijn het kapitaal van onze sector. Een belangrijk onderdeel van onze dienstverlening is het co­financieren van de opleidingskosten voor werkgever, werknemer of leerling.

Vanuit onze rol als verbinder en aanjager koesteren we onze relaties bij de bedrijven. Wie contact met ons heeft, ervaart betrokken en open-minded professionals die kritisch meedenken.

We helpen met gerichte – maar ook vaak inventieve – adviezen om gezamenlijk de (bij)scholing binnen een bedrijf op gang te brengen en te verankeren in de dagelijkse praktijk.

Vanuit onze verantwoordelijkheid voor de instroom van voldoende vakmensen, willen we een klankbord zijn voor het beroepsonderwijs. Wij zien van dichtbij hoe banen en functies in de branche zich ontwikkelen en op welke manieren je daar met het onderwijs bij aan blijft sluiten.

In 2017 kunnen werknemers en werk gevers in de metaalbewerking via OOM gebruik­maken van financiële bijdragen voor scholing en ontwikkeling.

Persoonlijke Trainingstoelage voor werknemersDeze OOM­regeling vergoedt vijftig procent van de kosten voor een opleiding, training of cursus van een werknemer, tot een maximum van € 750. Bedrijven kunnen voorafgaand aan de cursus een bijdrage aanvragen.

Ontwikkelbudget Investeren in de leercultuur van uw bedrijf? Vraag dan een Ontwikkelbudget aan. Hiermee beschikt u over een budget van € 1.800 om de leercultuur van uw bedrijf te verbeteren.

LeerwerkbijdrageAan de slag met een leerling in uw bedrijf? Maak dan gebruik van onze Leerwerkbijdrage als tegemoetkoming in de opleidingskosten van een leerling.

Leerwerkbijdrage voor de praktijk opleiderInvesteer in de kennis en het vakmanschap van de praktijkopleider(s) in uw bedrijf. U kunt vooraf een bijdrage aanvragen voor de kosten van een opleiding, training of cursus.

StagebijdrageBiedt u een stageplaats aan een leerling van vmbo, mbo (BOL) of hoger onderwijs? Dan komt u in aanmerking voor de stage bijdrage.

ErvaringscertificaatEen ervaringscertificaat (EVC) maakt het vak manschap van uw werk nemers inzichtelijk en kan zelfs diploma’s opleveren. OOM heeft een vergoeding voor EVC­procedures.

JobstartJobstart is een traject voor het opleiden en begeleiden van mensen die een technische functie binnen een OOM­bedrijf gaan vervullen.

Kijk op www.oom.nl/regelingen voor meer informatie en de voorwaarden van onze regelingen.

Contact met OOMVia de regiomanagers en bedrijfstakvoorlichtersOOM vindt het belangrijk om aan wezig te zijn in het land. Daarom zijn er tien regiomanagers en veertig bedrijfstak voorlichters. Zij zijn het aanspreekpunt voor werkgevers en werknemers.

Op het hoofdkantoorPost: Postbus 15, 2390 AA Hazerswoude­DorpBezoek: Frankrijklaan 10, 2391 PX Hazerswoude­DorpTel: 0172 ­ 52 15 00, Fax: 0172 ­ 52 15 77 E­mail: info@oom.nlOnze medewerkers zijn bereikbaar van ma. t/m vr. van 8.30 ­ 17.00 uur.

Op internetwww.oom.nl, www.mijnoom.nl

Vragen over uw aanvraag?Bel direct met onze afdeling Vergoedingen: 0172 ­ 52 15 55

Metaaljournaal is een uitgave van OOM, het Opleidings­ en Ontwikkelingsfonds voor de Metaalbewerking. OOM is het scholingsadviesbureau van de sociale partners in de metaalbewerking. Onze sociale partners zijn:

Vanuit werkgevers: ❚ Koninklijke Metaalunie, Nederlandse

Organisatie van ondernemers in het MKB in de metaal

Vanuit werknemers: ❚ FNV Metaal ❚ CNV Vakmensen❚ De Unie

Na schriftelijke toestemming van OOM is het mogelijk delen uit deze publicatie over te nemen.

ColofonHoofdredactie:Michel Revet

Eindredactie:Annemiek de Gier

Redactiecommissie:Marcellino Kat, Michiel Jansen enJohan­Peter Leeuwenburg

Redactionele bijdragen:Tefke van Dijk, Irene Geerts, Annemiek de Gier, Janet Kooren, Carolien Lindeman, Rob Overmeer en Annemarie Vestering

Fotografie:Michel Mees, Rob Overmeer, Milan Vermeulen, Verse Beeldwaren, Frank Poppelaars en Mark van der Zouw

Illustraties:Dik Klut en Pepijn Barnard

Strip: Gerrit de Jager

Bladmanagement:Annemarie Vestering

Grafische vormgeving:Peter Kortleve

Ontwerp, art­directie en productie: Team Hilgersom, Amsterdam

❚ ISSN: 1568­0959

Over OOM

OOM INFO

37METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

Scholingsvragen? Wij helpen je graag!

Anton VerlaanNoord­Holland m.u.v. het GooiTelefoon: 06 519 908 30E­mail: a.verlaan@oom.nlTwitter: @a_verlaan

Michiel JansenNoordoost­NederlandTelefoon: 06 537 624 17E­mail: m.jansen@oom.nlTwitter: @OOM_MJansen

Rianne DoeschotNoordoost­NederlandTelefoon: 06 525 833 53E­mail: r.doeschot@oom.nl

Marcellino KatMidden­ en Oost­BrabantTelefoon: 06 519 908 35E­mail: m.kat@oom.nlTwitter: @OOM_MKat

Patricia Storms LimburgTelefoon: 06 209 568 03E­mail: p.storms@oom.nlTwitter: @p_storms

Jet RuiterZeeland en West­BrabantTelefoon: 06 519 908 33E­mail: j.ruiter@oom.nlTwitter: @OOM_JRuiter

Johan­Peter LeeuwenburgGelderlandTelefoon: 06 533 661 48E­mail: j.leeuwenburg@oom.nlTwitter: @OOM_Leeuwenburg

Pieter Langeveld RijnmondTelefoon: 06 304 112 11E­mail: p.langeveld@oom.nlTwitter: @OOM_PLangeveld

Maarten van het Schip Rijnstreek en HaaglandenTelefoon: 06 223 428 85E­mail: m.vanhetschip@oom.nlTwitter: @OOM_MvhSchip

Evert Polhoud Utrecht, het Gooi, Flevoland, VeluweTelefoon: 06 519 916 59E­mail: e.polhoud@oom.nlTwitter: @EPolhoud

Onze regiomanagers vertegenwoordigen OOM in de regio. Bij hem of haar kun je terecht met al je vragen over opleiden en ontwikkelen.

LAATST

Gespot Geluksvogels zijn het, de makers van Metaaljournaal. Zij mogen beroepsmatig binnenkijken bij steeds weer andere bedrijven in het mkb-metaal, om daar met eigen ogen te zien wat voor fantastische producten er worden gemaakt. Neem nou deze pareltjes die ze tegenkwamen bij de bedrijven in dit nummer. De verspaande onderdelen zijn pure kunst. Oogstrelend verspanersgeluk, dat onze fotografen graag met je delen. – foto's verse beeldwaren en mark van der zouw

38 | METAALJOURNAAL Najaar 2017

Bovenstempel, bestaande uit meerdere onderdelen die op meerdere machines (frezen, slijpen, draad- en zinkvonken, co-slijpen) zijn gemaakt.

Onderdeel om functie (excentrisch draadfrezen) van machine te testen, gemaakt op een DMG Mori CTX 310.

Dit onderdeel voor verpakkings­machines wordt gemaakt op een Matec vijfassig bewerkingscentrum.

Onderdeel voor verpakkings­machines, gemaakt op de OKK 500 freesbank.

Dit onderdeel voor motoren wordt gemaakt op een vijfassige Hermle C30U.

Onderdeel voor de semiconductor-industrie. Geprogrammeerd met behulp van Edge Cam en gemaakt op een vijfassig bewerkingscentrum, de Hermle C30U.

Een rotor, gemaakt op de multi task machine Mori Seiki NT.

Matrijsplaat, geproduceerd door middel van frezen en co-slijpen.

Een onderdeel voor 3D-printers. Geprogrammeerd met behulp van Edge Cam en gefabriceerd op een vijfassig bewerkingscentrum, de Hermle C30U.

Een onderdeel voor een transporteermachine, gemaakt op een vijfassige freesbank.

Onderdeel van een vering, gemaakt op een DMG Mori Sprint 65 3T.

3e prijsWerckmann ijzerzaagmet pistoolgreep

10x

2e prijsHofftech borensetHHS metaal ­ 1,5 tot 10 mm.

3xHoofdprijsBosch Professional klopboormachine11oo watt

WOORDZOEKER

Vul de woordzoeker in op www.metaaljournaal.nl en maak kans op deze Bosch klopboormachine. Als je de hoofdprijs niet wint, maak je altijd nog kans op een van de andere prijzen.

W

R

T

N

E

D

U

T

S

A

L

Z

V

U

C

O

A

D

O

B

A

S

I

S

E

D

O

S

O

B

R

U

I

N

E

F

N

I

L

B

O

I

N

A

K

L

T

R

E

G

L

R

G

S

D

V

A

J

S

E

T

I

E

N

C

I

O

I

N

I

E

Z

S

T

G

H

E

N

U

J

K

V

E

E

J

A

A

P

K

T

I

T

E

A

F

N

I

A

D

E

I

B

E

G

K

A

V

R

L

L

N

S

O

F

T

W

A

R

E

S

O

P

E

R

S

P

E

C

T

I

E

F

P

S

U

S

R

U

C

I

N

I

M

W

STEILBRUIN

ROBOTZINKVONKENMINICURSUS

VAKIDIOOTWERKTUIGBOUW

VAKGEBIEDCOLLEGADRAAIEN

PERSPECTIEFSTUDENT

SCHAALPOLIJSTEN

FEESTDIGITAAL

SOFTWAREWETEN

VIJLBASIS

FREZENLAST

ROBIJN

Dit zijn de winnaars van de zomerpuzzel

Bahco doppenset

Johan van der Heide uit Makkinga Kreator Inbussleutelset

Rinze Westera uit DalfsenWiel Buksak uit VenloChristian Dijkhof uit Brakel Linex lettersjabloon

Hugo Cremers uit MaastrichtArie Olieman uit WaarderPaul Eurlings uit GeleenHarold Bouwman uit LeensC. Polderman­de Bruijn uit KuinreRoy Noordink uit HaaksbergenKoen Tolkamp uit HengeloJeroen Lambalk uit KatwoudeAlbert van Nieuwenhuijsen uit HeelsumH.W. Veldink uit Laren

De woorden uit de lijst staan kriskras verborgen in het veld met letters. Als je alle woorden uit de lijst in het letterveld hebt door gestreept, vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de oplossing van de puzzel.

Maak de puzzel op www.metaaljournaal.nl en speel mee voor de prijzen!

Direct naar de websiteWoordzoeker

39METAALJOURNAAL Najaar 2017 |

retouradres

Postbus 152390 AA Hazerswoude-dorp

GEZOCHT:

examenmakers

In de Stichting Examenservice MEI werken

bedrijfsleven en onderwijs samen aan het maken

van examens. Voor de Vakcommissie Metaal

zijn we op zoek naar vertegenwoordigers uit

het bedrijfsleven.

Als lid van de Vakcommissie Metaal help je

mee examens te maken die zijn toegespitst op

de huidige praktijk. Deze examens worden

vervolgens gebruikt om studenten in het middel -

baar beroepsonderwijs te examineren.

Wil je meer weten?

Neem contact op met OOM.

Mail naar info@oom.nl of bel 0172 – 52 15 00.