Verslag Minor Kunst en Context

Verslag Minor Kunst en ContextActuele Kunst

M. Vitters17-4-20132161038

VOORWOORD

Ik ben Maria Vitters en zit nu in mijn derde jaar van de opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten, hier in Tilburg. De opleiding die ik volg heet Docent Beeldende Kunst en Vormgeving.Deze minor ben ik gaan volgen omdat ik hoopte op een verdieping en verbreding in het gebied van de kunsten. Deze verdieping en verbreding kan ik straks misschien gebruiken als ik zelf voor de klas staat.

Het eerste blok heb ik bij de minor het vak The Grand Tour gevolgd, het tweede blok Crerend Schrijven. Ik wilde nu weer een wat meer gerichter vak kiezen, ook omdat Crerend Schrijven niet heel erg met de kunsten te maken heeft. Ik hoop met Actuele Kunst meer te leren over hedendaagse kunst. In de Beeldende Kunst ben ik zelf genteresseerd, voornamelijk omdat het vak mijn beroep ook wordt. Maar ik denk dat ik nog meer kan leren in het leren kijken naar kunst van nu. Het is niet altijd makkelijk te begrijpen, en ik hoop dat hier te leren.

Verder hoop ik niet alleen in de Beeldende Kunst bezig te zijn tijdens dit vak, maar ook vooral andere disciplines te onderzoeken. Ik heb nog niet heel veel gedaan met muziek, dans of drama, dus op dat gebied kan ik nog heel veel leren. Ik denk dat dat ook heel interessant voor mij is.

Dit verslag bevat de opdrachten die we kregen tijdens het vak Actuele Kunst van de minor Kunst en Context, op de Fontys Hogeschool voor de Kunsten.

We kregen de uitdaging om enkele voorstellingen te bezoeken voor dit vak, waarover we moesten schrijven. Door mijn studie ga ik wel vaker naar tentoonstellingen, maar een dans- of theatervoorstelling is voor mij weer net iets anders. Ik vond het vrij lastig om er kritisch naar te kijken, je bent er niet aan gewend. Maar dat punt is nou ook juist het leuke eraan. Doordat je er niet aan gewend bent er zo kritisch naar te kijken, is het ook wel eens verfrissend dat je er eens met andere ogen naar kijkt.

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord2Inhoudsopgave3Essays4Doodgewoon (Essay dans) 5Wat er wel was (Essay film) 7Spreekcomplex (Essay theater) 8Weekopdrachten10Weekopdracht Surrealistische Fotos11Weekopdracht Film Tijd15Weekopdracht Presentatie16Conclusie17Bronnenlijst19

(Essays)

DOODGEWOON

Het belangrijkste bij een dansvoorstelling is de plaats waar je gaat zitten. Ik had een erg mooi plaatsje, helemaal boven in het theater. In eerste instantie vond ik het jammer, bij toneel wil je immers vooraan zitten. Maar bij dans zit dat anders. Ze springen over het podium, ze rollen en draaien. Ze rennen en lopen, ze vallen en stoppen. Er gebeurt ontzettend veel. En dat zie je het beste wanneer je bovenop het stuk kijkt.

De armen gaan van links naar rechts, en weer terug. Het gaat zo snel dat je niet weet waar je kijken moet. Niet alleen gebeurt er van alles op het podium, ook met video kunnen ze goed overweg. Aan de achterkant van het toneel hangen drie enorme schermen, waar ook van alles op gebeurt tijdens de voorstelling.

Vormen zijn een belangrijk onderdeel in de dans. De dansers zijn continue bezig met een vormen- en lijnenspel. In Proximity worden de vormen veelal met hun armen en handen gemaakt. De dansers staan in groepen bij elkaar, en vormen zo een dynamisch geheel. Alles beweegt, niet alleen hun armen, maar ook hun bovenlichamen en hun benen.

De choreograaf eist van de dansers dat ze verschillende disciplines beheersen; namelijk het klassieke ballet, hedendaagse dans, yoga, breakdance, martial arts en turnen[footnoteRef:1]. Dit was goed te zien in de bewegingen die de dansers deden. Bij moderne dans denk ik niet aan klassiek geschoolde dansers, maar er zijn zeker wel dansers bij die ook klassieke sprongen maken. [1: Voorstellingsinformatie Australian Dance Theatre Proximity]

Bij klassiek ballet gaat het ook over vormen. Maar daarbij gaat het meer over vormen die gemaakt worden op de vloer. Het gaat meer over patronen.

Bij moderne dans gaat het niet zozeer meer om de vormen op de vloer, maar om de bewegingen van de dansers. Dit kon onder andere ook doordat bijvoorbeeld de vrouwelijke danseressen geen korset meer droegen, tijdens het dansen. Hierdoor hadden ze veel meer bewegingsvrijheid. De techniek van de dans ging de bewegingen ondersteunen, in plaats van de muziek te dienen[footnoteRef:2]. [2: Legg, J., Introduction to Modern Dance Techniques, Blz. 1]

Dit is ook goed te zien bij Proximity. Muziek is niet heel erg belangrijk bij Proximity. Het ondersteunt wel de bewegingen, maar je kunt je niet verliezen in de muziek. Je beleeft de muziek niet, zoals je bijvoorbeeld bij de muziek van klassiek ballet wel kan. De muziek bij Proximity werkt als een soort trance, en de dansers gaan daar met het dansen in mee. Het gaat dus echt om de bewegingen. Franois Delsarte, Franse musicus en docent, zei ooit dat elke beweging een betekenis heeft, en elke houding betekent wat anders[footnoteRef:3]. Dit laten zij zien, door middel van vervreemdingstechnieken. Bijvoorbeeld wanneer het beeld op de schermen achter de dansers vertraagd. De dansers blijven natuurlijk op gewone snelheid dansen. Op de schermen zie je dus oude beelden, waardoor je wat anders ziet dan wat er wordt gezegd met de dans. Doordat je ze tegelijkertijd ziet, [3: Legg, J., Introduction to Modern Dance Techniques, Blz. 2]

Het Australian Dance Theatre zoekt bewegingen. Ze maken vormen en zoeken vervreemding. Doordat de dansers geschoold zijn in verschillende dansstijlen, kunnen ze veel bereiken met hun bewegingen. Ze zijn in groepen, duos of zijn alleen. Maar ze zijn altijd op zoek naar nieuwe vormen. En niet alleen met hun lichaam, maar ook met de cameras, en de camerastandpunten die ze er bij gebruiken. De muziek ondersteunt de dans, de dans doet niet onder voor de muziek.

WAT ER WEL WAS

De film The Man Who Wasnt There komt uit 2001. Als je de film zo bekijkt, zou je dat niet zeggen. De film verloopt traag en het onderwerp is niet van deze tijd. Het is geen kleurenfilm, maar een zwart-wit film, een film noir. De meeste films van deze tijd zijn in kleur, het onderwerp is populair en het verhaal gaat snel, want anders vind men het saai om naar te kijken. Toch doet The Man Who Wasnt There dit. Ook de camerastandpunten zijn net even anders in The Man Who Wasnt There.

Waarom is deze film dan zo anders gefilmd? Waarom is er gekozen voor een langzame stijl van filmen?

Film noir is een filmstijl, ontstaan in Amerika, maar zo genoemd door Franse filmcritici. De filmszijn zwart-witfilms, met themas als vervreemding, somberheid, paranoia etc. Het einde van film noir is vaak niet blij of optimistisch. Vaak is de hoofdpersoon een cynische, gedesillusioneerde man, die te maken krijgt met een verleidelijke femme-fatale[footnoteRef:4]. [4: http://www.filmsite.org/filmnoir.html]

Wat me meteen opvalt als ik de film kijk, is dat de camerastandpunten anders zijn dan normaal. Op een gegeven moment rijdt Ed Crane (hoofdpersoon) in een auto. Je ziet de autoweg niet vanuit het standpunt van de bestuurder, een normaal standpunt, maar ongeveer vanuit het standpunt van de koplampen van de auto. Nu kijk je dus recht op de weg.

De personen in de auto zijn stil. Het is ongemakkelijk in de auto, en je voelt zelf ook de ongemakkelijkheid. Dit komt onder andere doordat je dicht op de acteurs zelf zit, de camera blijft dicht bij hun gezichten, je ziet hun gezichtsuitdrukkingen. Ze kijkt boos uit het raam, hij schrikt van haar als zij hem opeens aanraakt.

Wanneer de auto crasht gebeurt er iets vreemds. Het beeld draait rond, en stopt. Je ziet bomen, rustig bewegend door een zuchtje wind. Opeens komt er een auto voorbij gevlogen, terwijl je eerst in de auto zit, ronddraait, en die bomen ziet, en dan opeens van de zijkant naar de auto kijkt. De regisseur speelt dus met de beelden, met de realiteit.

De voice-over, die door de hoofdpersoon wordt ingesproken, vertelt het verhaal. Wanneer hij zegt: And then it stops, wordt het beeld zwart. En wanneer hij zegt: Time slows down, right before you die, en alles gaat trager. De voice-over bepaalt wat er gebeurt, lijkt wel.

Het verhaal vindt plaats rond de jaren vijftig. De regisseurs geven dit weer in de stijl van die tijd. De set, de aankleding, alles is in die tijd geplaatst. Als dit niet gebeurt zou zijn, dan zou de hele film niet meer kloppen. De film wordt realistischer, hoewel het verhaal niet realistisch is door de dialogen van de acteurs. Het is erg ongemakkelijk, en soms absurdistisch.

In The Man Who Wasnt There wordt gebruik gemaakt van vervreemding. Dit komt door de camerastandpunten, de cameravoering, de voice-over en het zwart-wit van de film. Alles is in een stijl gefilmd, om de film zo realistisch mogelijk te maken. Door het werk van de acteurs wordt dit echter weer teniet gedaan, hoewel dat erg goed in de film past.

SPREEKCOMPLEX

Oedipus. Ik ken het verhaal; een koning krijgt een voorspelling te horen dat zijn zoon hem zal vermoorden en zal trouwen met zijn moeder. Daarom wil de koning geen kinderen krijgen. Toch krijgt zijn vrouw een kind van hem, dus geeft hij de opdracht om het kindje te doden. De persoon die hiervoor moest zorgen kan het niet over zijn hart verkrijgen hem te doden en brengt de jongen naar een buurland, waar de koning en koningin geen kinderen kunnen krijgen. Na vele jaren wordt de koning gedood, en omdat de vreemdeling de sfinx verslaat, mag hij de koningin trouwen. De voorspelling komt uit

Wanneer we aankomen bij het theater en naar onze plaatsen willen lopen, worden we tegengehouden. Sorry mevrouw, uw plaats is niet bereikbaar, dat deel van het theater gaat niet open. Okay, wat is dit?. Het is niet druk genoeg, dus u moet op een andere plaats kijken of er nog een plaats over is. Na even zoeken vinden we dan toch nog een plaatsje, recht tegenover het podium. Waarschijnlijk zijn dit betere plaatsen dan waarvoor we betaald hebben. We zitten wel bij een aantal middelbare scholieren, maar de docent is mee, dus het komt vast goed.

Het begint en de lichten gaan uit. De middelbare scholieren hebben nog wat moeite met hun telefoon uitzetten, maar uiteindelijk lukt het ze toch. Er komen drie mensen het podium op die het verhaal uitleggen tot het punt waarop het echte verhaal, het toneelstuk, begint. Er is er een die de mythologie van voor Oedipus uitlegt. Een tweede geeft soms wat aanvullingen en herhaalt veel van wat de eerste zegt. De derde maakt muziek. De persoon die alles uitlegt, spreekt naar het publiek, wat op zich nog niet zo gek is. Het verhaal zit lastig in elkaar, en het wordt vanaf het begin van de Griekse mythologie uitgelegd. Het publiek heeft veel kennis nodig om het stuk te begrijpen, en dit moet dus duidelijk verteld worden aan het publiek.

En dan komt koning Oedipus het podium op. Hij spreekt zijn onderdanen toe. De onderdanen zijn wij, het publiek. Hij vraagt ons wie de oude koning Laios heeft vermoord. Degene die het gedaan heeft moet opstaan. Hij spreekt een lange tijd. Op een gegeven moment staat er iemand in het publiek op die de schuldige aanwijst. Dit was niet de bedoeling, en ze gaan er ook helemaal niet op in. Maar hij bleef zo lang praten en vragen wie de schuldige was, dat ik wel snap dat er iemand opstaat om te kijken wat er dan gebeurt.

Deze tegen het publiek praten, gebeurt vaker in het stuk. Op een gegeven moment stellen twee spelers vragen aan het publiek. Voor mij was het niet helemaal duidelijk of ze er nu wel of geen antwoord op verwachtten. Misschien bij sommige vragen wel, en bij andere weer niet. Er werd bijvoorbeeld wel antwoord gegeven op de vraag hoe die persoon heette. Maar ik denk niet dat er een antwoord werd verwacht bij de vraag of die persoon zijn of haar schaamhaar scheerde. Er kwam in ieder geval geen antwoord. Doorat je niet wist wat de bedoeling was, werkte dit heel verwarrend. Het leidde voor mij ook veel af van het stuk.et deed mij in het begin een beetje denken aan het episch theater van Bertold Brecht. Naar mijn mening kwamen enkele kenmerken van het episch theater wel overeen met dit stuk. Enkele kenmerken van episch theater zijn bijvoorbeeld een verteller die het verhaal samenvat; de karakters zijn geen echte personen meer, maar types die worden gespeeld; Er wordt extreme kleding gebruikt en acteurs stappen uit hun rol en richten zich tot het publiek.

Niet alle kenmerken van episch theater passen in dit stuk. De spelers spreken dan wel tot het publiek, maar dat doen ze wanneer ze in hun rol zijn. Hun rol spreekt dus tot het publiek. Maar dit viel wel het meest op. Er was ook sprake van extreme kleding. De spelers droegen kleding met felle kleuren. En aparte kleren. Oedipus had bijvoorbeeld alleen schoenen met sokken, ondergoed en een vest aan. De broer van de koningin alleen schoenen, ondergoed en een overhemd. Ook dit gaf een vreemd effect aan het toneelstuk.

Na het verhaal van Oedipus was het pauze. Ik had het idee dat het verhaal al was afgelopen. Maar toen was het pas pauze. Ik wist dus niet meer wat er daarna zou gebeuren, dus dat was helemaal nieuw voor mij. Ik merkte dat ik dat deel ook moeilijker vond, omdat ik niet wist waar het over ging. Het verhaal ging verder over de oude Oedipus. Hij had zichzelf verbannen en zijn ogen uitgestoken. Dat was de straf die hij aan degene zou geven die de koning vermoord had.

Maar ook de jonge Oedipus was constant op het podium. Wat hij precies aan het doen was, weet ik niet. De ene keer hield hij de oude Oedipus tegen, de andere keer wilde hij hem motiveren iets te gaan doen.

De oude Oedipus sprak eigenlijk alleen maar naar het publiek, wat het erg lastig maakte. Je moet dan continue luisteren en opletten. Andere spelers beeldden het verhaal nog wel uit, maar de oude Oedipus blijft doorpraten. Daar blijf je dus naar luisteren.

Het verhaal sprak me heel erg aan, maar ik vond de vorm van het toneelstuk apart. Ik wist niet zo goed wat ik er mee moest. Doordat er naar mijn mening weinig samenspel was, was het moeilijk om heel de tijd op te blijven letten, omdat ze veel gericht waren op het publiek.

Het is een moeilijk te volgen stuk. Dit komt doordat er veel van je gevraagd wordt als toeschouwer. Je bent veel aan het luisteren naar wat de spelers te vertellen hadden. Het is een heel ander soort theater, doordat er weinig interactie tussen de spelers zelf is; het is echt gericht op het verhaal vertellen aan het publiek. Oedipus verhaal is duidelijk, maar wel weer even net wat anders gebracht.

(Weekopdrachten)

WEEKOPDRACHT SURREALISTISCHE FOTOS

Deze opdracht heb ik samen gedaan Bernie van Hegelsom. Wij zijn eerst eens gaan nadenken over surrealistische beelden. Wat bedenken wij erbij? Toen kwamen we op het idee om spiegelende objecten te fotograferen, wat we uiteindelijk doorvoerden tot objecten fotograferen in spiegelende gebouwen. Maar nadat we een tijdje zijn gaan zoeken naar spiegelende gebouwen, kwamen we erachter dat er helemaal niet veel spiegelende gebouwen in Tilburg zijn, die wij in een korte tijd konden bereiken en goede fotos bij konden maken.

We zijn toen verder gaan zoeken, en zijn uitgekomen bij fotos maken door iets heen. Wat dat iets precies was, wisten we nog niet. We zijn naar de Xenos gegaan, en zijn daar naar interessante voorwerpen gaan zoeken waar je nog doorheen kon fotograferen. We kwamen uit bij enkele glaasjes en potjes. Die hebben we dan ook meegenomen.

Maar dan heb je nog het probleem wat je gaat fotograferen. Omdat we ronde en bollige voorwerpen hadden gekocht, krijg je een bolle vorm op de foto. Daardoor leek het ons wel wat als we hoge gebouwen, en het liefst met twee torens, zouden vastleggen. En zo kwamen we uit bij een kerkgebouw. Er zit verder voor mij niet heel veel meer achter.

Deze foto hebben we door een vissenkom genomen. Wat ik hier leuk aan vind, is dat heel de kerk vervormd wordt door de onderkant van de vissenkom. Alles beweegt mee in de foto. Zelfs de lantaarnpaal, daar is eigenlijk weinig meer van over, er zit geen rechte lijn meer in. Dus doordat alles vervormt, wordt het zon rare, beetje surrealistische foto.

Deze foto is een klein beetje bewerkt, we hebben de kleuren ietsjes versterkt, daardoor ook de blauwige gloed.

Deze foto hebben we door een vissenkom genomen. Wat wij hier leuk aan vinden is de rimpel in de linkerbovenhoek. Ook de toren wordt hierin meege-nomen. Het lijkt een beetje of het een spiegeling in het water is (en dan hebben we toch weer de spiegeling terug).

Bij deze foto hebben we de kleuren bijgewerkt, om het net iets surrealistischer te maken. In eerste instantie hadden we bedacht dat we deze twee kleuren precies om zouden draaien, maar dat was toch net iets minder sterk.

Aan deze foto hebben we wel wat gesleuteld. De kerk is te zien in de foto. Hij is wel heel erg vervormd, maar je blijft er toch wel vormen in zien.

We hebben deze foto gemaakt door een poot van een wijnglas. Daardoor werd alles nog wat uitgerekt, wat wel rare beelden oplevert.

De originele kleuren pasten niet bij deze foto; het was veel te braaf. Dus om het sterker te maken hebben we het in n kleur gezet voor meer stilistische eenheid.

Dit is een foto die gemaakt is door een waxineglaasje. We hebben hier niets aan bewerkt. Daarom vind ik dit de mooiste foto. Het is wazig, maar je ziet bijvoorbeeld wel kerkramen en pilasters. Ik had nooit verwacht dat je zoiets kan bereiken met alleen maar een glaasje voor een camera te houden. We hebben met deze foto, denk ik, toch wel een surrealistisch beeld kunnen creren; het is niet precies duidelijk wat het is, maar als je nog eens een keer goed kijkt, beginnen er dingen op zijn plaats te vallen.

WEEKOPDRACHT FILM TIJD

Bij deze opdracht heb ik samen gewerkt met Yvonne Romijn en Michelle de Wit. Toen we aan het brainstormen waren, kwamen we erachter dat tijd voor ons veranderlijk is. Je kan, door bijvoorbeelden montage, hele leuke dingen met tijd doen.

We wilden een raar beeld creren, iets wat eigenlijk niet kan. Op die manier zijn we op het idee gekomen om de beelden die we filmden, achteruit af te spelen. Maar dat vonden we nog niet genoeg vervreemding. Om de tijd nog net een tikkeltje meer te verdraaien hebben we het zo gefilmd dat de hoofdpersonen achteruit lopen. Dus wanneer de film achteruit wordt afgespeeld, lopen zij nu dus vooruit. Dit geeft een heel raar, maar ontzettend grappig effect. Vooral omdat nu de rest achteruit loopt of fietst.

Een film heeft altijd een bepaald verhaal. We beginnen met een shot van een horloge, en eindigen met een shot van een klok op een telefoon. Zo wilden we het thema, tijd, er in terug laten komen. Er moest echter meer gebeuren dan alleen het voorbij lopen van mensen, dus hebben we er een gesprek bij ingevoegd. Ook daar zie je de vreemde, niet-kloppende bewegingen doordat we ze achteruit laten zien.

Verder hebben we veel gespeeld met de grootte van beelden, met de shots. We hebben niet alle beelden even groot gelaten, maar de dingen die belangrijker zijn, in een ander/kleiner beeld gezet. Zo krijg je dus meer nadruk op de belangrijkere scnes.

Het geluid van de tikkende klok hebben we er onder gezet om je meer bewust te maken dat je naar een rare tijd aan het kijken bent. Door het eentonige getik, heb ik het idee dat je je minder focust op wat er gebeurt, terwijl je wel gewoon blijft kijken.

Ik heb het filmpje op YouTube geplaatst. Dit is de link:

http://www.youtube.com/watch?v=mKLeU3GzXMQ&feature=youtu.be

WEEKOPDRACHT PRESENTATIE

Dit is de link naar mijn Prezi-presentatie over bewegende kunst:

http://prezi.com/r2fnsziliozs/bewegende-kunst/?kw=view-r2fnsziliozs&rc=ref-24575003

(Conclusie)

CONCLUSIE

Bij dit vak had ik in eerste instantie het idee dat we met zijn allen naar een voorstelling of tentoonstelling zou gaan, en dat we er vervolgens over gaan discussiren. Dit was n van de redenen dat ik dit vak heb gekozen. Maar eigenlijk bleek tijdens de eerste les dat dit niet echt de opzet was van het vak. Eigenlijk vind ik het wel jammer; ik had graag gepraat over actuele kunst. Actuele kunst begrijpen is lastig, en het zou fijn zijn als je wat handvaten krijgt aangereikt.

Ondanks dat ik het jammer vind dat het anders is uitgepakt, heb ik er zeker wel dingen geleerd. Door de essays leer je toch kritischer kijken dan dat je gewend bent. Je moet er over nadenken, en leren je ideen er over te verwoorden.

De weekopdrachten vond ik heel leuk om te doen. De opdrachten waren erg interessant, ondanks dat het vaak even op me in moest werken wat nu precies de bedoeling was. Wat vooral ook leuk was, was dat iedereen de opdracht vaak zo ontzettend anders interpreteerde. Het was altijd weer een verassing wat er zou komen.

Als er meer tijd was geweest, zou ik nog meer van dat soort opdrachten willen maken. Vooral de gemengde groepen (dus niet ABV bij ABV etc.) vond ik interessant, omdat je dan ook eens vanuit een ander oogpunt gaat leren kijken.

Al met al vond ik het wel een interessant vak. We hebben ontzettend veel onderwerpen behandeld, waardoor je een mooi overzicht krijgt. Door sommige onderwerpen zelf in de praktijk toe te passen, leer je er beter en anders naar te kijken.

(Bronnenlijst)

BRONNENLIJST

Doodgewoon:

Legg, J., Introduction to Modern Dance Techniques, Princeton Book Company, Publishers, Hightstown, 2011

http://www.theaterstilburg.nl/agenda/293/Proximity_premiere_/Australian_Dance_Theatre_/, geraadpleegd op 19-3-2013

Voorstellingsinformatie Australian Dance Theatre Proximity

Afbeeldingen bronnen:

http://www.grand-rouen.com/evenements/proximity-garry-stewart-australian-dance-theatre, geraadpleegd op 19-03-2013

http://kriss.cx/tom/tag/vdmx/, geraadpleegd op 19-03-2013

Wat er wel was:

http://www.filmsite.org/filmnoir.html, geraadpleegd op 20-03-2013

http://www.imdb.com/title/tt0243133/quotes?ref_=tt_trv_qu, geraadpleegd op 20-03-2013

Afbeeldingen bronnen:

http://thevoid99.blogspot.nl/2012/03/man-who-wasnt-there-2001-film.html, geraadpleegd op 20-03-2013

Spreekcomplex:

http://static.digischool.nl/ckv1/toneel/epischtheater1.htm, geraadpleegd op 15-04-2013

Afbeeldingen bronnen:

http://bearah718.tripod.com/id2.html, geraadpleegd op 16-04-2013

http://www.de-oosterpoort.nl/programma/ro-theater-oedipus, geraadpleegd op 16-04-2013

http://www.ssba.nl/page.ocl?pageid=3&ev=46002, geraadpleegd op 16-04-2013

(16)