denkiVerslag excursie Belgische en Noord-Franse kustenDAG 1 (29-04-2010) Stop 1: Nieuwpoort-Bad, IJzermonding

- Getijdenregime: amplitude van 5 à 6 meter- Nieuwpoortstad ligt op de kustvlakte achter de duinengordel. De IJzer doorbreekt de

duinengordel.- Modderplaat of slikke loopt helemaal onder bij hoogwater.

->Er is geen plantenbegroeiing.->regelmatige sedimentatie, soms tot boven hoogwaterlijn waardoor kleine eilandjes ontstaan. Hierop gaat de eerste vegetatie groeien en zo het eilandje verstevigen. Water wordt ook sneller afgeremd en het slibt volledig dicht. ->Continu oppervlak dat boven water uitsteekt.

- Geulen in schorregebied* (boven water bij hoogtij) zijn vrij vast van (vorm en) oriëntatie terwijl geulen in de slikke na een paar getijden anders kunnen liggen.

- Bij overgang schorregebied/landsysteem kunnen venen ontstaan door aanvoer van zoetwater uit rivier en grondwatertafel.->nieuwe vegetatie bv. Riet->veen in de schorre is anders samengesteld door zoutwater gedijende planten

*=kreken (enkel in schorregebied)Stop 2: Kustweringssysteem, strand De PanneAAN HET STRAND BIJ APPARTEMENTSBLOKKEN

- Betonnen dijk opgericht in ’70 heeft sterke invloed op het kustsysteem. Aanleg van de dijk tegen erosie van de duin en bescherming van de huizen.

- ! Er is geen droogstrand meer door de aanleg van de dijk. De zee zet normaal gezien zand af op het droog strand. De wind pikt dit op wat leidt tot duinvorming. Nat zand heeft meer cohesie en pikt slecht op.

- Omgekeerde situatie is ook afwezig. Er is geen uitwisseling meer tussen zand in de duinen en het strand. De duinen voeden het strand niet meer.

- Zelf zand aanvoeren en droog strand creëren is geen optie. Zand spoelt na enkele stormen al volledig weg.

- Zand spoelt in Noord-Oostelijke richting met kustdrift. Havendam houdt deel tegen in Duinkerke waardoor er tekorten zijn in De Panne.

- Nog een extra reden voor de sterke erosie is dat de zandbanken te laag blijven en de golven rechtstreeks inslaan op de duinen, vandaar het bouwen van de dijk. De dijk zal uiteindelijk zelf ondergraven worden!

- Op het strand zijn zwinnetjes en banken te zien. Muistromen verbinden deze zwinnetjes met de zee en zorgen voor afwatering en volstromen.

RICHTING FRANSE GRENS- Het strand is hoger en de dijk is op den duur volledig bedekt.

Waarom?- De havendam is maximaal opgevuld, het zand stroomt er omheen.

- Duinen in Duinkerke worden geërodeerd.- Meer suppletie van zand.

-> Deze zone van zandaanvoer schuift op richting De Panne. In De Panne krijgt men dan een nieuw probleem dat erin de kuststad zelf duinen gaan ontwikkelen.

- Doorbraak door duinengordel-> zee kan in duinengebied binnendringen = SLUFTER (ontstaat bij stormen, is hier in De Panne zelf aangelegd= natuurcreatie)->Hier wordt de toegang dichtgegooid, was dus voor niets.

- Verse duinen worden met helmgras begroeid. Om nog eens extra zand tegen te houden -> hagen zorgen voor extra duinopbouw en minder kustdrift.

- Ontwikkeling voorduin tegen oude dijk

FRANSE GRENS EN PANNE (p.17)

- Verandering in vegetatie (struiken) en topografie (uit vegetatietype kan men ouderdom afleiden: helmgras is jong!)

- Panne= een met gras bedekte duinvlakte- ! p. 18 fig. 25: paraboolduinen met de 2 tipjes tegen de wind in!, 2 grote

paraboolduingebieden met een overgangsgebied ertussen! STUIFDUIN

- Pannen kunnen watertafel snijden: kleine vennetjesSTOP IN DE PANNE ZELF? NABIJ DE STUIFDUIN (fig.27)

- Voorduin, duinengordel, panne, centrale stuifduin, opnieuw een panne en uiteindelijk een nieuwe duinengordel

Fig. 25- Zuidelijke tak vna de N-pannengordel sluit aan bij noordelijke tak van de zuidelijke

pannengordel->hier is veel zandaccumulatie en verwaaiing, de vegetatie kan niet mee (enkel helmgras schiet op) ->indruk van jonge duin maar is valse indruk!STUIFDUIN- Paraboolduinen: tippen in de richting van de wind, hellingsgraad windschaduw= zwak

- Individuele parabolen moeilijk herkenbaar->kop van paraboolduin onderplateau->paraboolduinen zijn 200 jaar oud

- Zeewaartse migratie kustbarrière, er is een nieuwe voorduin ontstaan, zal tot ontstaan nieuwe panne leiden.

- Kalkgehalte door opgeloste schelpen ligt in voorduin veel hoger dan in panne en stuifduin

->kan invloed hebben op vegetatie

Stop 3: polder achter De Panne (Adinkerke)- Voorbij de duinengordel van Duinkerke.- Geen eolische activiteiten ->fluviatiele en mariene processen.- Dit was ooit slikke en schorregebied door slib vanuit zee. De geulen werden opgevuld

met zand en kleien.->ontstaan van een veengebied dat bedekt werd met kleien

- Na drainage en indijken zakte het waterpeil in de grond. Zandgeulen staken bovenuit doordat er veel minder water in zit dan in de voor de rest met kleigevulde vlakte. (klei drukt samen na uitloging).

->huidige wegen en boerderijen zijn hierop gebouwd, resterende molens getuigen van motoren achter drainagepompen

- TAW, tweede algemene waterpassing (referentie= laagste waterpeil bij springtij). Dit gebied zou 2 meter overspoeld worden zonder de duinengordel.

- Waddeneilanden in Nederland is gelijkaardig aan hoe het hier vroeger was.- Sluizen in Nieuwpoort gaan toe bij hoogwater omdat anders achterliggend land

overstroomd. (schoolvoorbeeld overstromen ijzer WOI)- Laagste polders zijn langst geleden ingepolderd

->de Moere= laagste polder van onze kust

Stop 4: Ten Oosten van de haven van Calais - Bunker staat 100 meter achter de kustlijn.- Begroeiing rond bunker bevat struiken -> oudere duin.- Voorin veel helmgras aanwezig -> aangroei van de duin.- Groot vlak strand: golven geraken niet tot aan duinen: geen erosie

- Waarom nu veel droog en vlak strand?->Aanvoer van sediment uit zee-zandbank. Deze zandbank is zo goed als tegen de kustlijn aan komen te liggen. Wanneer deze erodeert zal er terug stranderosie komen en een stijl strand ontwikkelen.

Stop 5: coquelle, overgang tussen 2 landvormen- Heuvelzone Artesië ->tektonische structuren. Breuken en overschuivingen -> zelfde

oriëntatie->zelfde systemen.- Artesië = brede anticlinale structuur zie pag. 75-76 van bundel.

- Kustvlakte eindigt hier, vrij recent.- Kustlijn lag vroeger aan de voet van de heuvel.- Dorpje heeft smalle duinengordel, onderhevig aan erosie waardoor al verschillende

huizen onbewoonbaar zijn verklaard.

Stop 6: Mont de Couple, overzicht op de baai van Wissant- Cirkelvormige heuvelrug komt tot ten zijde van Boulogne (pag. 76)- Omloten lage deel = lage Boulonnais

->akkers, weilanden: bocagelandschapBOCAGE=weides omsloten door heggen ipv draadversperring

- Hoge Boulonnais,: grote aaneengesloten velden->krijtrotsen, velden hebben lichtere tint (LB is donkerder)

- ! krijtpakket is zeer permeabel, bevat veel residu (achterblijfsel na verweerd krijt) en is zeer vruchtbaar.->meer akker ipv weiland in HB

- Afzettingen in de tijd: Krijt recentKleien (boven-krijt)ZandsteenKleien (Jura)Zandsteen

->continentaal milieu evolueert naar marien milieu (met enkele regressie en transgressieperiodes)

- Synclinale vorm ontstaat doordat top van de anticline erodeert. De eronder liggende lagen zijn veel gevoeliger waardoor deze nog sneller eroderen tot aan de zandsteenlaag.

- ook een klein stukje van de paleozoïsche sokkel komt boven. ->marmerontginning

- nauw van calais is ontstaan uit afwaterbekken van de laatste ijstijd. Debiet van 1 miljoen m³/sec. wat voor de enorme erosie heeft gezorgd!

DAG 2 (30-04-2010)

Stop 1: Ault- kliferosie, golven werken rechtstreeks in op klif. Keien worden ook tegen klif gegooid.- Puinwaaiers lossen geleidelijk op, de keien hierin blijven achter (silexknollen die in

banken liggen)- Grote korrels zorgen voor steile stranden- Er is een grote berm aan de hoogwaterlijn, enkel stormcondities geraken

rechtstreeks tot aan de klif->Erosie is geen continu proces, afhankelijk van hoeveelheid stormen

- Gemiddelde terugtrekking van 25cm/jaar!- Zwak krijt door tektonisch regime, bevat veel diaklazen- Huizen en wegen naar beneden gestort

Waarom is hier dan toch gebouwd?->Oorspronkelijk veel minder erosie, uitbouwhavens stopt de aanvoer van grind! Dit grind beschermt tegen erosie.

- Grindproductie per jaar 3-4% silex in 0.25 (diepte) x 6000(breed) x 50 (hoog) m³

->3000m³ silex per jaar en er wordt 7000+m³ per jaar meegevoerd met kustdrift- Strand vertoont beach cusps, keien zijn sterk afgeplat door het schuren- Nauw punt zorgt voor 10 m hoogteverschil in en eb en vloed- Betonnen dijk uit ’80 om bescherming te bieden tegen erosie- Houten balken om grind vast te houden- Betonnen blokken voor de dijk- Dijkjes zeewaarts om grind op te vangen

Geen duurzame oplossing, probleem verplaatst zich en is zeer kostelijk.- Kustlijn buigt af en er is een kustvlakte met onder andere Cayeux-sur-mer.

->Dit zijn grindwallen afgezet uit materiaal van deze kliffen. Achter deze grindwal wordt een slikke- en schorregebied ontwikkeld. Dit werd ingepolderd.

- De grindwal vormt een spit naar het einde toe en sloot het klif af van verdere erosie, de fossiele klif is duidelijk zichtbaar in het landschap (zij het geërodeerd en afgevlakt door landerosieprocessen).

- Vooraan erodeert de grindwal een beetje, 1m per jaar. In de jaren ’90 is de wal doorgebroken na een grote storm -> polders overspoeld en kreken geheractiveerd (nu nog goed zichtbaar)

- Extra grind aangevoerd en dijken geplaatst, na 1 jaar 60% al terug weggespoeld + andere kant wordt hergebruikt voor bouwindustrie.

Vorming regoliet: krijtkrakjes bovenaan,

bijna helemaal verweerd -

>

verweringsresidu- Orgelpijp = oplossingsvorm gevuld met residu. Aan rand van klif valt residu eruit

waarbij trechtervormen achterblijven.

Stop 2: Nabij Brighton en Cayeux-sur-Mer- Golven bewegen keien noordwaarts en zetten deze af in opeenvolgende

banken/wallen.- 7 doorlopende grindwallen (niet allen getekend hieronder)

- Waarom hier juist sedementatie/aangroei?->omslag punt erosie/sedementatie schruift langzaam op richting baai van de Somme. Het is afhankelijke van lokale omstandigheden.

- Tussen de wallen zijn nog enkele kreekjes- Kustdrift max. met hoek van 45° op strand

Stop 3: Le Hourdel, einde van de spit- Estuarium van de Somme, staande golven waarneembaar met amplitude tot 0.5

meter en golflengte 1 m .. Deze amplitude veroorzaakt even diepe stroomribbels zichtbaar bij laag water.

- Zeer sterke stroomsnelheid: 2.55m bij opkomen en 2.33m bij eb -> deze hogere snelheid bij opkomen zorgt voor het dichtslibben. Vroeger was de haven van Abbeville bereikbaar met middelgrote schepen.*Maatregel om de geulen langer bevaarbaar te houden-> spaarbekken in Le Crotoy loopt vol bij hoog water en langzaamaan leeg laten lopen bij afgaand tij om de haven langer open te houden.-> In St. Valery sur Somme zorgen 2 kanaliserende dijken voor een grotere stroomsnelheid en dus minder sedementatie

Zie pg. 39-40 Figuur, Op google earth is het reservoir en de dijken zeer goed te zien.- spit groeit ±1 meter mer jaar maar is ook wat verminderd wegens ontginning bij la

Mollière (mollière = Frans voor Schorre)

Stop 4: St. Gabriël plage, monding Canche- veenpakketten op het strand, enkele 10-tallen cm. dik.- Zijn jaren geleden landinwaarts afgezet. Door kusterosie liggen deze nu op het st.

rand zelf. Afgezet in schorre-land overgang, onderscheiden door aard van de planten/pollen in het veenpakket (hier zitten rietresten in = contact met land –schorre/veen -> zoetwaterplanten)

- Op veenpakketten zijn kleilagen/zanden afgezet geweest -> zijn terug door zee overspoeld geweest.

- Er is nog een 2de veenlaag van 1300 v.C. hogerop te vinden.- Verdere indicatie van regressie: recent->bunkerrestanten op het natstrand, er is geen

droog strand wat wijst opduinerosie, daarboven nog eens andere duinplanten i.p.v. helingras.

- Uitzondering op de algemeen stabiele kustlijn, de rivier erodeert de duin ten noorden van de monding terwijl elders veel sedimentatie optreedt-> ook geen zandbank direct voor de kust waardoor golven rechtstreeks duinen eroderen.

*bodemprofiel tegen de dijkA-horizont: veel organisch materiaal en mineralenE-uitlogingshorizont: elbic- horizontBFe-aanrijkingshorizont met ijzeroxidesC-regolith (niet uit verweringsmateriaal maar uit de oorspronkelijke duin die eerder was opgebouwd)PODZOL (typisch veenovergang)

- boven PODZOL is nog een bodem te bekennen afgezet in het huidig duingebied-> arenosol: geen horizonten te herkennen-> duin gebouwd door de windOntstaan PODZOL/bodem:

- eerste pakket duinzanden (eolisch)- stabilisatiefase waarbij plantengroei komt (struiken, bomen) -> accumulatie

organisch materiaal- tijdens stabilisatie PODZOL gevormd- vervangen door nieuwe duinzanden (regressie kust)-> arenosol: huidige bodem

toplagen

** Waarom is de kustlijn bij Ault nu zo verschillend?- mogelijke sedimentatie van zand aangevoerd door de rivieren en estuaria?--> Somme

etc. brengen krijt/loess en klei aan en geen zand. Deze hypothese klopt dus niet. Stranden bevatten niet dit type sediment

- zandbanken voor de kusten van Boulogne, veel zand aangevoerd- Sortering van het materiaal op de bodem van het kanaal. 2 Stromingen komen elkaar

tegen in het nauw van Calais waardoor stroming sterk wegvalt hoe meer men naar het midden gaat;

- (Overheersende) wind staat loodrecht op de kustlijn waardoor zand de kust opgeblazen wordt i.p.v. met kustdrift meergevoerd wordt.

Figuur 100-101 pagina 64. Stromingen komen bij elkaar in Nauw van Calais zodat resulterende stroming klein wordt -> sedimentatie van klein materiaal.

- Synclinorium vorm rond deze kusten kan veel zand stockeren.

DAG 3 (01-05-2010)Stop 1: Cap Blanc Nez

- Top is 130 m. hoog (Cap Gris Nez 50m.)- Boven zuiver krijtgesteente, zeer wit van kleur- Hieronder sinemoniaankrijt wit- Grijs-blauwe krijt, bevat mergel (kleihoudend krijt)-> Minder doorlatend waardoor er

bronnentjes uitkomen- In westelijke richting zijn onderkrijtformaties te zien: zandsteen en kleien- Devoon krijt in CBN bevat weinig silex, waardoor slechts een kleine grindstrook tegen

de klif ligt. -> ondergraving klif, gemiddeld 25cm/jaarMinder dan Ault?

o stormwal aan klif: geen continue erosieo abrasieplaat voor de kust breekt de golveno puinwaaiers beschermen kust lange tijd tot ze zijn opgeruimdo geen of weinig invloed van menselijke activiteiten -> minder zand dat achter

haven steekt -> meer zand aan CBN -> zandbanken!- boven op de krijtlaag tussen PBN en CBN ligt een bruine strook. Oorsprong uit

ijstijden is afgezet door colluviale processen in het valleitje tussen PBN en CBN*Het klif aan CBN is de laatste 5000 jaar 2 km teruggetrokken. Hiervoor zijn een aantal aanwijzingen om dit te bevestigen

- Valleitje tussen PBN en CBN heeft een helling van 1%. Wanneer men de helling zou getrokken worden tot zeeniveau -> 2.2 à 2.5km verderop contact met zee.Er is echter een klif van 25m en geen concave valleihelling -> hangende vallei of CRAN, de klif erodeert sneller dan het valleitje uitgeschuurd wordt.

- studie van de abrasieplaat

***Petit Blanc Nez- erosie van 14cm/jaar- getrapt profiel van de klif voorbij PBN- trekbarst waarneembaar -> eerste teken van nakende instorting- meer mergel richting CBN -> er zijn verglijdingen waarneembaar veroorzaakt door

modderstromen***Richting Wissant

-> weinig krijt, blauwe keien- massabewegingen: rotationele verglijdingen, grasvlakjes beneden, komen

oorspronkelijk van boven –> grote erosie, 33cm/jaar. Zware blokken van het bovenliggende gesteente liggen op de plastische mergel laag. De mergel laag wordt als plasticine in elkaar geduwd en de bovenliggende zwaardere laag schuift af, dit zijn de rotationele vergleidingen. Bij CBN moeten de golven de krijtklif eerst ondergraven voor er afstortingen komen, vandaar dan dit langer duurt! (minder erosie per jaar)

Stop 2: Zuiden van Wissant, duinheuvel- Duinengordel Dunes d’Aval, met hierachter een moeras/veengebied- Moeras begrensd door steilrand van 30 cm.--> fossiel klif, vroeger kwam zee tot hier,

er zijn enkele regressie/transgressie fases geweest: bunkers op strand/veenpakket (zie later)

- Vroeger was er een gat in de duinengordel, inham vormde een baai die belangrijk was voor scheepvaart tot in de Middeleeuwen

- Pleistoceenklif: tijdens huidig interglaciaal kwam zee niet tot hier- Moloceen: opvulling van de baai en natuurlijk proces van erosie van de kaap,

uitbreiding zeewaarts van een inkeping ->rechttrekken kustlijn

Stop 3: Strand nabij Wissant, dunes d’Avalle- Op strand veenpakket zichtbaar (400-450 V.Chr.)

->vroeger continentaal moeras, waarna zeespiegel daalde en een duinengordel zich ontwikkelde op dit veenpakket (gordel tussen 400-200 V.Chr. over veenpakket ontwikkeld)

- Op bepaalde plaatsen zijn er kleilaagjes te vinden, op een plaats zelfs vrij dik. ->dit sediment is aangevoerd uit de Jura-lagen landinwaarts via een rivier. De monding van deze rivier lag verder in zee en is afgesneden zoals een cran, vandaar de hoogte in de duin.

- Dikte varieert naargelang waar in oorspronkelijke rivier!

- In de middeleeuwen was hier een rivier met baai/lagune- Laatste decennia sterke terugschreiding tot 5 meter per jaar

p.62- Dit door verwijdering van brandingsbanken, gebaggerd vanaf Cape Griz Nez- Ook haven van Boulogne speelt een rol-> stopt de zandaanvoer.- Dune d’Amont schuift wel op richting zee, er is aangroei met het zand van Dune

D’Aval. Omslagpunt erosie/aangroei schuift langszaam op.Maatregel in Wissant: Dijk gebouwd in 2001-> in 2007 vernield na storm->grote blokken voor en op dijk geplaatst = geen duurzame oplossing + verloedering uitzicht van het kustdorpje dat het moet hebben van toerisme.

Stop 4: Audresselles- Jura-gesteenten (van boven naar onder)

o Zandsteeno Kleilageno Zandsteeno Coquinabedso Mergelrijke kalksteenbedden

- Erosie 6 cm/jaar ->kleipakket met harde coquinabeds bieden weerstand. Er is geen ondergraving van de klif.

- Iets verderop is de erosie 0 cm/jaar, een stabiele kust -> door een breuk is hard, erosiebestendige kalksteen ter hoogte van de waterlijn komen te liggen.

*boven op de klif- getrapt profiel, vervlakking met veel puin- Kleilaag met zand-krijtlagen erodeerd weg onderaan.

->klif wordt ondergraven en zakt weg: zandsteenpakket. Dit zandsteenpakket is op zich weer vrij resistent waardoor het lang blijft liggen.

Stop 5: Cap Griz Nez- Gemiddelde erosie van 5-6cm/jaar.

- Zandsteenbanken en carbonaat van de schelpen zorgt voor een zeer resistente laag. = Grais de Creche

- Pakket wordt dikker tegen top van de Cap Griz Nez. (1-2 cm/jaar erosie)

- Lokaal sterkere erosie door intense bombardementen.->doorbreken sterke toplaag zodat water hier klei eronder kan bevochtigen en het klif instabiel maken.

- Aan de Grand Poulet +- 25 cm/jaar erosie->antropogene reden: zand weggehaald voor woningen.

- Cap Griz Nez is wel een kaap door stabiliteit, in tegenstelling tot Cap Blanc Nez (figuur 106 p 67)

**Iets verderop, Point De La Coude Dune (ofzoiets) (-> rond de hoek van Cap Gris Nez)

- Punt Cap Gris Nez steekt uit in zee, bank vervolgt in deze kleine baai en breekt de golven (zie p 51) ->gesteenten vormen banken.

- Anticlinale structuur op de top maakt dat een resistente laag de kaap bedekt en kusterosie sterk tegenhoud->erosie van 1 cm/jaar

Credits

Maarten (voor het schrijven + tekeningetjes)Lisa (voor het intypen + tekeningetjes)Lisa haar mama (voor her intypen :P)

Bruno VDB (voor de aantekeningen :d)