Vermogensplanning · Vandaag kan u enkel per testament een regeling vastleggen over de verdeling...
18
Vermogensplanning Het vernieuwde erfrecht
Transcript of Vermogensplanning · Vandaag kan u enkel per testament een regeling vastleggen over de verdeling...
VermogensplanningHet vernieuwde erfrecht
Het nieuwe erfrecht
Meer zelfbeschikking-
recht
Meer aansluiting bij de maatschap-pelijke realiteit
Meer rechtszekerheid
Meer zelfbeschikkingHet reservatair erfdeel van uw kinderen vandaag?
03
✓ Bij 1 kind
✓ Bij 2 kinderen
De helft van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kind.
2/3de van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kinderen.
✓ Bij 3 of meer kinderen
3/4de van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kinderen.
Over de bestemming van de helft van uw
nalatenschap kan u zelf beslissen.
Over de bestemming van slechts 1/3de
van uw nalatenschap kan u zelf beslissen.
Over de bestemming van slechts 1/4de
van uw nalatenschap kan u zelf beslissen.
Meer zelfbeschikkingHet reservatair erfdeel van uw kinderen in de toekomst ?
04
✓ Bij 1 kind
✓ Bij 2 kinderen
De helft van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kind.
1/2de van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kinderen
✓ Bij 3 of meer kinderen
1/2de van uw vermogen gaat
automatisch naar uw kinderen
Over de bestemming van de helft van
uw nalatenschap kan u zelf beslissen.
Over de bestemming van de andere
helft van uw nalatenschap kan u zelf
beslissen.
Over de bestemming van de andere
helft van uw nalatenschap kan u zelf
beslissen.
Ongeacht het
aantal kinderen
beschikt u in
het nieuwe
erfrecht steeds
over 50% van
uw vermogen
om vrij te
verdelen.
Meer zelfbeschikkingHet reservatair erfdeel van de langstlevende partner ?
05
✓ Langstlevende echtgeno(o)t(e) (LLE)
De langstlevende echtgeno(o)t(e) erft
in principe altijd het vruchtgebruik
(100%) van de ganse nalatenschap. Dit
ongeacht uw huwelijksstelsel.
U kan hier vandaag enkel van afwijken per testament.
Het erfdeel van de LLE kan slechts beperkt worden tot :
• 50 % van het vruchtgebruik
• Met als absoluut minimum het vruchtgebruik
over de gezinswoning
Indien u het erfdeel van de LLE beperkt tot zijn/haar
reservatair erfdeel, dan zal dit in het nieuwe erfrecht
toegerekend worden op het beschikbaar deel.
✓ Langstlevende Feitelijk / wettelijk samenwonende partner ?
De langstlevende wettelijk samenwonende partner erft enkel automatisch het vruchtgebruik over de gezinswoning en de
huisraad. De aanrekening is idem in het nieuwe erfrecht.
De langstlevende feitelijk samenwonende partners erven niet van elkaar. Ook in het nieuwe erfrecht moet men een testament
opmaken indien men graag wil dat de overblijvende partner erft.
Meer zelfbeschikkingHet reservatair erfdeel van de ouders ?
06
✓ Huidige situatie
Indien u geen kinderen heeft, dan worden uw
ouders in het huidige erfrecht beschermd, als
zijnde reservataire erfgenaam.
In het nieuwe erfrecht zal het voorbehouden deel van
de ouders (1/4de) bij kinderloze erflaters afgeschaft
worden.
Dit niet door de afschaffing van hun erfrecht, maar door
het niet langer afdwingbaar karakter van hun rechten.
=> Afschaffing van het reservatair karakter
In principe zullen zij nog steeds een deel van uw
nalatenschap erven, maar het is voortaan mogelijk om
hen dit deel (testamentair) te ontnemen, ten gunste van
eender wie (vandaag kon dit al in functie van de
langstlevende partner).
Indien uw ouders behoeftig zijn, zullen zij echter
aanspraak kunnen maken op een
onderhoudsvordering (maximum 1/4de van de
nalatenschap).
De beide ouders hebben elk een reservatair
erfdeel van 1/4de van uw nalatenschap. Beide
komen tot uw nalatenschap, samen met de
langstlevende echtgeno(o)t(e)/ wettelijke
samenwonende partner, broers, en/of zussen.
✓ In de toekomst
Meer zelfbeschikkingGlobale erfovereenkomsten bij leven ?
07
✓ Huidige situatie
Vandaag is elke overeenkomst – bij leven - over de
verdeling van uw nalatenschap nietig en ongeldig.
Om betwistingen rond de verdeling van een nalatenschap
tegen te gaan bestaat in het nieuwe erfrecht voortaan de
mogelijkheid om een globale erfovereenkomst bij leven op te
maken.
De erflater gaat met al zijn/haar vermoedelijke erfgenamen – in
rechte lijn - aan tafel om een overeenkomst op te stellen over
alle in het verleden gedane schenkingen en schenkingen in
globale erfovereenkomst. De mogelijkheden zijn legio:
▪ Vastklikken van waarde van geschonken goederen;
▪ Betrekken van pluskinderen in uw nalatenschap;
▪ Generatiesprong;
▪ Zorgkind groter deel toebedelen;
▪ Bevestiging eerdere schenkingen (Quid
schenkbelasting? )…
▪ In rekening van andere voordelen (bv. studie
buitenland/ gratis bewoning 2de woning ouders…etc.
De globale erfovereenkomst vereist unanimiteit, en
evenwichtigheid en moet bij een notaris ondertekend worden
door alle reservataire erfgenamen, die elks grondig moeten
worden ingelicht door de notaris, met 1 maand bedenktijd.
Verzaking aan vordering tot inbreng en inkorting
✓ In de toekomst ?
Vandaag kan u enkel per testament een regeling
vastleggen over de verdeling van uw nalatenschap.
Daarbij moet veel aandacht besteed worden aan de
reservataire erfdelen van bepaalde erfgenamen.
Meer zelfbeschikkingPunctuele erfovereenkomsten bij leven ?
08
✓ Familiaal
Indien het niet mogelijk/noodzakelijk is om de hele familie
rond de tafel te krijgen of niet iedereen rond de tafel
bereid is om tot een globaal akkoord te komen, zal het
mogelijk zijn om punctuele overeenkomsten af te
sluiten, en dit n.a.v. een specifieke rechtshandeling.
Men zal in de toekomst onder andere een akkoord
kunnen sluiten omtrent de waardering van de later bij
het overlijden van de schenker in te brengen
schenkingen.
Verder zullen ook broers en zussen de mogelijkheid
krijgen om op voorhand af te zien van hun reserve op de
goederen die bijvoorbeeld aan hun broer/zus met een
beperking, of hun stiefbroers/zussen geschonken werden
of toebedeeld zullen worden.
Zo wordt er op toekomstige inkorting- en inbreng-
problemen geanticipeerd.
✓ Met derden
Verder voorziet de wetgever ook de mogelijkheid om een
overeenkomst af te sluiten onder bezwarende (gelijke kans)
en bijzondere (specifiek) titel betreffende een deel van de
nalatenschap (beding van aanwas). Bijvoorbeeld:
Drie bedrijfsleiders beslissen om onderling een punctuele
overeenkomst af te sluiten, die stipuleert dat het
aandelenpakket van de overleden partner automatisch
aanwast bij de overblijvende partner(s). Hierbij kan ook een
bepaalde vergoeding voorzien worden voor het gezin van de
overleden partner.
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
09
✓ Een aantal vragen ?
▪ Waarom was / is er nood aan meer rechtszekerheid binnen het erfrecht ?
▪ Waar liep het al eens fout bij de verdeling van een erfenis ?
▪ Wat zeggen de begrippen fictieve massa, inbreng en inkorting jullie ?
Inbreng is de plicht van een erfgenaam om aan hem/haar tijdens leven gedane schenkingen op te lijsten (in te brengen in de
fictieve massa) bij de nalatenschap ter berekening van ieders erfdeel. Schenkingen worden in principe namelijk als een
voorschot gezien op de erfenis. Inbreng zorgt voor gelijkheid tussen de reservataire erfgenamen.
Inkorting is het recht van een reservataire erfgenaam om het deel van een nalatenschap, waarvan hij/zij vermoedt dat iemand
anders dit te veel heeft gekregen, zodat zijn of haar reserve (voorbehouden deel) is aangetast, alsnog op te eisen en tot hem/
haar te laten vallen/toekomen.
Fictieve massa : Om de rechten van de reservataire erfgenamen in een nalatenschap te bepalen, moet de te verdelen boedel
(de zogenaamde fictieve massa) worden samengesteld. Dit is het geheel van goederen (roerend, onroerend) op het moment van
overlijden, aangevuld met alle schenkingen, die de overleden persoon in kwestie, tijdens diens leven heeft gedaan. Het heeft in
deze geen belang hoe lang geleden al de schenkingen gebeurd zijn.
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
010
✓ Een voorbeeld ter verduidelijking ? Pascale is 75 jaar. Na het overlijden van haar echtgenoot, heeft zij de beginnende
textielzaak verdergezet en uitgebouwd tot een zaak met een (goede) reputatie. Naast de
zaak, bezit Pascale eveneens een appartement op het zuid in Antwerpen, en een
spaarrekening.
Pascale heeft 3 kinderen, elk met hun eigen interesses en capaciteiten: Kathleen, Stieven,
en Matthias.
Op haar 60ste verjaardag, nu 15 jaar geleden (2002), achtte ze de tijd rijp om het grootste
deel van haar vermogen over te dragen naar haar intussen meerderjarige kinderen:
▪ Kathleen: was zakelijk onderlegd en dus de aangewezen persoon om de zaak
verder te zetten.
▪ Matthias: dacht er aan om zijn eigen zaak te beginnen, en kon een financieel
duwtje in de rug gebruiken.
▪ Stieven: Werkte en woonde al enkele jaren op het Antwerpse Zuid, en had
bovendien al enkele negatieve ervaringen gekend op de huurmarkt.
De puzzel viel relatief gemakkelijk in elkaar, zeker gezien het feit dat de waarde van de zaak
overeenstemde met de waarde van het appartement. Kathleen kreeg de aandelen van de
zaak, Stieven het appartement, en Matthias een geldsom geschonken , elk t.w.v. 200.000 €.
M S K
* Elke gelijkenis met bepaalde gebeurtenissen of bepaalde personen berust op toeval
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
011
✓ Huidige situatie ?
Waarde op moment
van schenking
2015 20202000 2005 2010 2025 2025
Waarde op moment
van overlijden
schenker
100.000 €
200.000 €
300.000 €
500.000 €
400.000 €
600.000 € evolutie waarde van de geschonken familiale onderneming
evolutie waarde van het geschonken onroerend goed
evolutie waarde van het geschonken geld
Waarde op moment van
overlijden van belang
bij onroerende goederen
Waarde op moment
van schenking van belang
bij roerende goederen
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
012
✓ In het nieuwe erfrecht ?
Waarde op moment
van schenking
2015 20202000 2005 2010 2025 2025
Waarde op moment
van overlijden
schenker
100.000 €
200.000 €
300.000 €
500.000 €
400.000 €
600.000 € evolutie waarde van de geschonken familiale onderneming
evolutie waarde van het geschonken onroerend goed
evolutie waarde van het geschonken geld
Waarde op moment
van schenking van
belang
(met indexatie)
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
013
✓ Conclusies (1) ?
In het oude erfrecht zou Stieven bij het overlijden van zijn moeder het onroerend goed t.w.v. 500.000 € moeten inbrengen in de fictieve
massa. Kathleen en Matthias zouden respectievelijk hun aandelen en hun gelden, 200.000 € moeten inbrengen, weliswaar t.w.v. 200.000 €
De waarde van de zaak bedraagt vandaag nochtans 600.000 €, en de gelden van Matthias werden voorzichtig belegd en kennen vandaag
een waarde van 240.000 €. Wetende dat Pascale nog 50.000 € op haar rekening had staan, bedraagt de fictieve massa: 950.000 €.
€ 500 000
€ 200 000
€ 200 000
€ 50 000
1/4
1/4
1/4
1/4
1/2
1/6
1/6
1/6
fictieve massa huidig
erfrecht
reservatair erfdeel
huidig erfrecht
reservatair erfdeel
nieuw erfrecht
In het oude erfrecht zouden Kathleen en Matthias inkorting kunnen vragen.
In het nieuwe erfrecht zullen Kathleen en Matthias geen inkorting kunnen vragen op het erfdeel van
Stieven. Dit door de toegenomen ruimte in het beschikbaar deel, maar ook door het uniform
waarderingsmodel van verschillende soorten schenkingen.
€ 200 000
€ 200 000
€ 200 000
€ 50 000
fictieve massa nieuw
erfrecht
In het nieuwe erfrecht zullen de drie kinderen een zelfde waarde moeten inbrengen, m.n. 200.000 € (geïndexeerd).
Daarnaast is er in het nieuwe erfrecht een groter beschikbaar deel. Wetende dat Pascale nog 50.000 € op haar rekening had staan,
bedraagt de fictieve massa: 650.000 € (+ indexaties).
Meer rechtszekerheidUniform waarderingsmodel schenkingen ?
014
✓ Conclusies (2) – wat zijn nog belangrijke wijzigingen ?
In het oude erfrecht zou Stieven inkorting moeten vrezen van zijn broer en zus, aangezien hun reserves niet gerespecteerd worden.
Indien in de schenkingsakte niet vermeld werd dat er vrijstelling van inbreng in natura was voor de schenkingen, dan zal eenieder de
werkelijk ontvangen schenking moeten inbrengen in natura. Voor Stieven betekent dit dat zijn zus en broer een deel van zijn huis zullen
kunnen vorderen.
In het nieuwe erfrecht is er geen reserve meer in natura maar in waarde. M.a.w. mocht er nog een aantasting zijn van de reserve en dus
inkorting kunnen gevorderd worden, dan kan dit geldelijk worden gecompenseerd, tenzij de begiftigde zelf besluit om in natura te geven
(keuzerecht begiftigde ).
▪ Reserve in waarde
▪ Vastklikken waarde bij schenking ?
In het nieuwe erfrecht wordt voortaan ook de waarde van een schenking van een onroerende goed vastgeklikt, mits indexatie. Dit geldt
niet indien het onroerend goed met voorbehoud van vruchtgebruik wordt geschonken. Hier blijft het de waarde op datum van de
wedersamenstelling van de eigendom (VE).
Dit laatste geldt eveneens bij de schenking van roerende goederen met voorbehoud van vruchtgebruik (bv. de familiale
onderneming waarbij vader en moeder nog enig controlebehoud wensen aan te houden).
Dit kan opnieuw leiden tot mogelijke inkortingsproblemen indien niet alle kinderen actief zijn in de familiale onderneming…
(denk dan aan het afsluiten van een punctuele erfovereenkomst met de niet actieve kinderen.)
Meer rechtszekerheidAndere wijzigingen /aandachtspunten ?
015
In het nieuwe erfrecht blijft het wettelijk vermoeden ingebouwd dat u al uw kinderen gelijk wenst te behandelen. Indien u één kind toch
meer wenst toe te bedelen tijdens uw leven, dan moet u zeer uitdrukkelijk vermelden dat het om een schenking buiten erfdeel gaat.
▪ Basisveronderstellingen van het erfrecht
Anderzijds is er in het nieuwe erfrecht ook het wettelijk vermoeden ingebouwd dat er vrijstelling van inbreng geldt voor andere erfgenamen.
▪ 2de huwelijkspartner – rechten kinderen 1ste huwelijk ?
In het huidige erfrecht is het zo dat de LLE het vruchtgebruik erft over de volledige nalatenschap, ook over de schenkingen van vóór het
huwelijk. (cfr. voorbeeld Pascale)
In het nieuwe erfrecht zal de LLE (uit het tweede huwelijk) geen rechten (het vruchtgebruik) kunnen uitoefenen op schenkingen gedaan
vóór de totstandkoming van het 2de huwelijk. (cfr. voorbeeld Pascale)
Meer aansluiting bij nieuwe maatschappelijk realiteitvoorbeelden?
016
▪ Nieuw samengestelde gezinnen :
Door het groter beschikbaar deel kunnen ook pluskinderen eenvoudiger betrokken worden in de nalatenschap.
Via een erfovereenkomst kunnen de kinderen, ten opzichte van hun stiefbroers/stiefzussen, gedeeltelijk afstand doen
van hun reservataire bescherming (= verzaking inbreng en inkorting).
▪ 2de huwelijkspartner – rechten kinderen 1ste huwelijk :
Zie supra
▪ Generation skippping :
Iedereen wordt ouder, men erft m.a.w. ook later.
Via de grotere beschikbare reserve en via een erfovereenkomst kunnen nu ook de kleinkinderen nu ook actiever
betrokken worden in de nalatenschap.
Inwerkingtreding + effectenWat te doen / niet te doen ?
017
▪ Schenkingen vóór 01-09-2018 moeten nagekeken worden + keuze maken:
Ofwel: kan je ervoor opteren de oude erfrechtregels (inzake inbreng en inkorting) te laten blijven gelden op de
schenkingen van voor 1-09-2018.
Dit vereist een expliciete actie : m.n. dit moet notarieel vastgelegd worden.
Opgelet: Dit geldt voor alle schenkingen (geen cherry picking).
Toekomstige schenkingen vanaf 01-09-2018 vallen altijd onder de nieuwe regels.
Ofwel: Kan je ervoor opteren om voortaan onder de nieuwe erfrechtregels te vallen.
Dit vereist een impliciete keuze. M.a.w. als je geen kennis geeft van je keuze, worden de nieuwe erfrechtregels
automatisch van toepassing voor alle schenkingen uit het verleden en de toekomst.
Oude regels van inbreng / inkorting nog van toepassing op toekomstige schenkingen ?
✓ Ingang vanaf 1 september 2018
Enkel op schenkingen vóór 1 september 2018 + registratie bij notaris
VGD Vermogensplanning – Vragen ?Uw contactpersonen?
018
Vennoot Legal Vermogensplanner Vermogensplanner
T + 32 3 247 43 42
T + 32 3 502 13 26
T + 32 9 398 77 54
T + 32 3 247 43 12
