Adviesrapport Vermogensplanning Fernand Heinbach en...
91
Bachelorproef Adviesrapport Vermogensplanning Fernand Heinbach en Fanny Deschacht Bachelor Bedrijfsmanagement Afstudeerrichting Financie- en Verzekeringswezen Academiejaar 2016 - 2017 Student Desaever Kristof Interne begeleider Wanzeele Veerle
Transcript of Adviesrapport Vermogensplanning Fernand Heinbach en...
Bachelorproef
Adviesrapport Vermogensplanning Fernand Heinbach en Fanny Deschacht
Bachelor Bedrijfsmanagement
Afstudeerrichting Financie- en Verzekeringswezen
Academiejaar 2016 - 2017
Student Desaever Kristof
Interne begeleider Wanzeele Veerle
Woord vooraf
Ter afsluiting van mijn opleiding financie- en verzekeringswezen aan de Hogeschool West-
Vlaanderen, wordt deze bachelorproef rond vermogensplanning aan u voorgelegd. Na een
boeiende en leerrijke opleiding van drie jaar, werden de verworven kennis en vaardigheden
gebruikt om dit werk tot stand te brengen.
Vooreerst gaat mijn oprechte dank uit naar de docenten Veerle Wanzeele, Martin
Haegheman en Jan Vaneechoute voor hun begeleiding en kritische bemerkingen bij deze
bachelorproef.
Daarnaast wil ik ook mijn ouders bedanken voor de steun tijdens mijn studies en de kans die
zij mij gaven om verder te studeren. Ten slotte nog een warm dankwoord aan de rest van
mijn familie, vrienden en vriendinnen voor hun steun tijdens deze periode.
Abstract
Door de vergrijzing van de bevolking neemt ook de vraag naar vermogensplanning toe. Dit eindwerk heeft als
doel een antwoord te bieden op de specifieke wensen en doelstellingen van de klant.
In de eerste plaats zal de beleggersportefeuille onder loep genomen worden en aangepast worden aan het
profiel van de klant. Vervolgens worden al de risico’s in kaart gebracht. Deze risico’s zijn bijvoorbeeld
arbeidsongeschiktheid, pensioen en overlijden. Om de financiële gevolgen van deze risico’s op te vangen,
wordt er advies gegeven aan de klant.
Door middel van vermogensplanning zal er reeds een optimalisatie van het vermogen plaatsvinden waardoor
de successierechten tot een minimum beperkt worden. De te ondernemen acties zijn op het einde van het
werk te vinden in een stappenplan.
4
Inhoudsopgave Woord vooraf .........................................................................................................................3
Abstract ..................................................................................................................................4
Inleiding .................................................................................................................................8
1 Voorstelling klant ..........................................................................................................10
1.1 Gezinssituatie .........................................................................................................10
1.2 Beroepssituatie ......................................................................................................11
1.3 Bezittingen .............................................................................................................11
1.4 Doelstellingen & specifieke wensen........................................................................11
2 Risicoanalyse ................................................................................................................12
2.1 Mindmap ................................................................................................................13
2.2 Beleggingsportefeuille ............................................................................................14
2.3 Pensioen.................................................................................................................14
2.4 Ziekte, ongevallen en invaliditeit ............................................................................14
2.5 Overlijden ...............................................................................................................15
3 Huidige financiële situatie .............................................................................................15
3.1 Vermogensbalans ...................................................................................................15
3.2 In- en uitgavenbalans .............................................................................................16
3.3 Cashflow.................................................................................................................18
4 Beleggingsportefeuille ..................................................................................................19
4.1 Macro-economie ....................................................................................................19
4.2 Ontwikkelde markten .............................................................................................19
4.2.1 De groei van het BBP .......................................................................................19
4.2.2 Grondstoffenprijzen ........................................................................................20
4.2.3 De industriële productie ..................................................................................21
4.2.4 Consumentenvertrouwen ...............................................................................22
4.2.5 Werkloosheidspercentage ...............................................................................23
4.2.6 Inflatie .............................................................................................................24
4.2.7 Rente ..............................................................................................................25
4.2.8 De evolutie van overheidsfinanciën .................................................................26
5
4.3 Opkomende markten .............................................................................................26
4.4 MiFID .....................................................................................................................28
4.4.1 Know your customer .......................................................................................28
4.4.2 Inform your customer .....................................................................................29
4.4.3 Organisation of the Financial Institution ..........................................................30
4.4.4 Best Execution in Markets ...............................................................................30
4.4.5 Conclusie .........................................................................................................30
4.5 Huidige beleggingsportefeuille ...............................................................................31
4.6 Optimalisering beleggingsportefeuille ....................................................................31
4.6.1 Strategische allocatie ......................................................................................31
4.6.2 Tactische allocatie ...........................................................................................32
4.7 Beleggingsportefeuille na optimalisering ................................................................42
5 Pensioen .......................................................................................................................43
5.1 Impact cashflow .....................................................................................................43
5.2 Wettelijk pensioen .................................................................................................43
5.3 Aanvullend pensioen ..............................................................................................44
5.3.1 80%-regel ........................................................................................................44
5.3.2 Groepsverzekering ..........................................................................................45
5.3.3 Individuele pensioentoezegging (IPT) ..............................................................46
5.3.4 Vrij aanvullend pensioen zelfstandigen (VAPZ) ................................................48
5.4 3de Pijler .................................................................................................................51
5.4.1 Twin Peaks II ...................................................................................................51
5.4.2 Langetermijnsparen ........................................................................................51
5.4.3 Pensioensparen ...............................................................................................53
6 Ziekte, ongevallen en invaliditeit...................................................................................54
6.1 Impact cashflow .....................................................................................................54
6.2 Wettelijke pijler ......................................................................................................55
6.2.1 Geneeskundige verzorging ..............................................................................55
6.2.2 Ziekte en ongevallen .......................................................................................56
6.3 Aanvullende pijler ..................................................................................................59
6.3.1 Hospitalisatieverzekering ................................................................................59
6
6.3.2 Lichamelijke ongevallenverzekering ................................................................61
6.3.3 Gewaarborgd inkomen ....................................................................................61
7 Gezinssituatie ...............................................................................................................62
7.1 Huidige situatie ......................................................................................................62
7.2 Samenlevingsovereenkomst ...................................................................................62
7.3 Wettelijk samenwonen...........................................................................................62
7.4 Huwelijk .................................................................................................................63
8 Overlijden .....................................................................................................................63
8.1 Huidige situatie ......................................................................................................63
8.2 Impact cashflow .....................................................................................................63
8.3 Nalatenschap .........................................................................................................64
8.3.1 Tak 23 levensverzekering ................................................................................65
8.3.2 Nalatenschap Fernand .....................................................................................65
8.3.3 Nalatenschap Fanny ........................................................................................65
8.3.4 Wettelijk erfrecht ............................................................................................66
8.3.5 Successierechten .............................................................................................66
8.3.6 Conclusie .........................................................................................................68
9 Optimalisering ..............................................................................................................69
9.1 Keuze gezinsvorm ...................................................................................................69
9.1.1 Wettelijk samenwonen ...................................................................................69
9.1.2 Huwen .............................................................................................................70
9.1.3 Conclusie .........................................................................................................70
9.2 Bevoordelen langstlevende partner ........................................................................71
9.2.1 Huwen onder het wettelijk stelsel ...................................................................71
9.2.2 Schenking ........................................................................................................76
9.2.3 Testament .......................................................................................................78
9.2.4 Wettelijk samenwonen ...................................................................................78
9.3 Specifieke wensen vermogensplanning ..................................................................79
9.3.1 Appartement Keulen .......................................................................................79
9.3.2 Bouwgrond ......................................................................................................80
9.3.3 Handgift moeder .............................................................................................81
7
9.3.4 Kleinzoon Lucas bevoordelen ..........................................................................82
9.4 Conclusie ................................................................................................................82
9.4.1 Overlijden........................................................................................................83
10 Stappenplan..................................................................................................................84
Conclusie ..............................................................................................................................87
Referentielijst .......................................................................................................................88
8
Inleiding
De laatste decennia hebben de Belgische gezinnen dankzij de stijgende welvaart, de
positieve ontwikkelingen op de vastgoedmarkt en het gunstige economische klimaat hun
vermogen gevoelig kunnen uitbreiden. Voor meer en meer mensen rijst de vraag hoe ze met
dit vermogen moeten omgaan.
Een goede vermogensplanning zorgt ervoor dat u op beide oren kunt slapen: omdat zaken in
verband met uw geld, uw kinderen, uw huis of uw bedrijf voortaan goed geregeld is.
Vandaag, maar ook als u er niet meer bent. Dit onafhankelijk adviesrapport rond
vermogensplanning richt zich op de case van Fernand Heinbach en zijn vriendin Fanny
Deschacht.
Eerst en vooral wordt de persoonlijke situatie van de klant voorgesteld. Daarna brengen we
de financiële situatie van de klant in kaart. Hierbij bekijken we de omvang van het vermogen
en de jaarlijkse in- en uitgaven van de klant.
Ter voorbereiding van het adviesrapport wordt er een mindmap opgesteld. Op deze manier
krijgt men meer inzicht over de verschillende risico’s. Om de klant te beschermen tegen deze
risico’s zal er een risico-analyse opgemaakt worden. Vervolgens wordt elk risico individueel
besproken en wordt hierbij advies gegeven aan de klant.
Het eerste risico dat besproken wordt, is de beleggingsportefeuille van de klant. Dit
vertegenwoordigt een belangrijk deel van zijn vermogen. Aan de hand van een macro-
economische analyse nemen we een stelling in over welke regio’s en welke
beleggingsproducten aan te raden zijn.
Daarna zal ik het risico pensioen bespreken. Heeft de klant voldoende wettelijke
pensioenvoorzieningen of moeten deze aangevuld worden? En wat voor invloed geeft het
met pensioen gaan van de klant op de cashflow en de levensstandaard? Verder wordt er
advies gegeven over wat de mogelijkheden zijn voor het opbouwen van een pensioen.
Vervolgens wordt er gekeken naar wat de impact van een ziekte, ongeval of invaliditeit kan
zijn op de cashflow en het vermogen van de klant. We bekijken of de klant via de wettelijke
sociale zekerheid voldoende beschermd is tegen de financiële gevolgen van een ziekte,
ongeval of invaliditeit.
Fernand en Fanny zijn momenteel feitelijk samenwonend. We zullen analyseren of deze
gezinssituatie het meest optimale is volgens de wensen van de klant, of dat er beter gekozen
kan worden voor een huwelijk of wettelijk samenwonen.
9
Gezien iedereen uiteindelijk sterft, is het maar logisch dat we zullen bekijken wat er gebeurt
in geval van overlijden van de klant. We brengen de te betalen successierechten in kaart en
geven advies over hoe men de langstlevende partner zo goed mogelijk kan beschermen. Het
is hierbij ook de bedoeling om via een aantal technieken de successielasten te verminderen
en anderzijds tegemoet te komen aan de specifieke wensen van de klant.
Tenslotte formuleren we aan de hand van een stappenplan een conclusie voor de klant. Aan
de hand van dit adviesrapport op maat wensen we de klant een financiële gemoedsrust te
geven en te voorzien in een bevredigende levensstandaard.
10
1 Voorstelling klant
In dit hoofdstuk wordt de klant Fernand Heinbach en Fanny Deschacht voorgesteld. De
voorstelling van de klant bestaat uit de gezinssituatie, beroepssituatie, bezittingen,
doelstellingen en specifieke wensen van de klant. Op basis hiervan wordt vervolgens een
uitgebreid vermogensplanningsdossier op maat uitgewerkt.
1.1 Gezinssituatie
In de volgende paragraaf wordt de gezinssituatie van de klant Fernand Heinbach en Fanny
Deschacht beschreven.
Fernand Heinbach, zoon van Duitse ouders, woont sedert zijn geboorte op 5 maart 1972 in
Turnhout. Hij woont sinds 2000 samen met zijn vriendin Fanny Deschacht (16/04/1970), ze
zijn niet gehuwd. Fernand en Fanny hebben samen geen kinderen, maar Fanny heeft wel nog
een zoon Marc (26 jaar) uit een vorig huwelijk. Marc heeft één zoon Lucas (5 jaar). Fernand
heeft nog zijn moeder die in Duitsland woont en een broer en zus die in België wonen.
In onderstaande figuur wordt de gezinssituatie schematisch voorgesteld;
Figuur 1: Gezinssituatie
Moeder
Fernand
Broer
Fernand
Fernand
Heinbach
Fanny
Deschacht
Zoon
Fanny
Marc
Zoon
Marc
Lucas
Zuster
Fernand
11
1.2 Beroepssituatie
Fernand heeft sedert enige tijd NV Work out opgericht. De NV werd door een bedrijfsrevisor
op 250.000 euro gewaardeerd. Er zijn 3 mensen tewerkgesteld. Fernand haalt jaarlijks een
bruto-inkomen van 65.000 euro uit de zaak. Fanny is bediende in een boekhoudkantoor en
verdient 2.000 euro netto per maand.
1.3 Bezittingen
Fernand beschikt over een appartement in Keulen dat hij destijds gekregen heeft van zijn
vader via schenking. Dit appartement heeft een waarde van 145.000 euro. Hij wenst dit te
verkopen en het geld te repatriëren. Daarnaast kreeg hij vorig jaar van zijn moeder 50.000
euro via handgift.
De gezinswoning is eigendom van Fanny, bevindt zich in Turnhout en wordt op 250.000 euro
geschat. Er is nog een openstaande schuld op van 100.000 euro.
Samen hebben ze een beleggingsportefeuille met een waarde van ongeveer 642.000 euro,
ze hebben een neutraal beleggingsprofiel. Daarnaast heeft het gezin ook een tak 23
levensverzekering afgesloten met een huidige waarde van 150.000 euro. Samen hebben ze
nog een bouwgrond ter waarde van 70.000 euro waarop Marc zou willen bouwen op
termijn. Hij huurt momenteel.
1.4 Doelstellingen & specifieke wensen
Fernand en Fanny hebben nog enkele specifieke wensen met betrekking tot hun
vermogensplanning:
o Ze wensen nu te handelen en alle mogelijkheden te bekijken.
o Fernand wil zijn bedrijf overdragen naar Fanny, maar hij vreest dat Marc problemen
kan veroorzaken. Hij wenst hem hierin dan ook niet te betrekken en zeker niet als er
iets met Fanny zou gebeuren.
o Fernand en Fanny hebben geen pensioenvoorzieningen, welke oplossingen bied je
aan?
o Erfbelasting tot een minimum beperken en een zo groot mogelijk comfort voor de
langstlevende.
o Ze willen Lucas graag al een steuntje in de rug geven, zonder voorkeursbehandeling
en zonder de controle uit handen te geven.
o Fernands broer en zus hebben een vermoeden van de handgift. Wat zijn de mogelijke
risico’s hieromtrent? Hoe kan dit opgelost worden?
o Wat gebeurt er bij een huwelijk of samenwonen of stopzetten relatie?
12
2 Risicoanalyse
In dit hoofdstuk worden de risico’s van de klant schematisch voorgesteld aan de hand van
een mindmap. Vervolgens zullen de verschillende risico’s kort worden toegelicht. Verder in
dit adviesrapport wordt er uitgebreid ingegaan op elk risico, waarbij er vervolgens
verschillende mogelijkheden aangereikt worden om deze risico’s zo goed mogelijk in te
dekken.
13
2.1 Mindmap
14
2.2 Beleggingsportefeuille
Binnen de beleggingsportefeuille van de klant kunnen er zich enkele risico’s voordoen die
het vermogen kunnen aantasten. Om succesvol te beleggen is het belangrijk om goed de
macro-economische situatie op te volgen. Hierbij moet men rekening houden met een
aantal factoren zoals de groei van het BBP, grondstoffenprijzen, industriële productie,
consumentenvertrouwen, werkloosheidspercentage, inflatie, rente en de evolutie van
overheidsfinanciën.
Voor een belegger kan een verandering in de macro-economische situatie positief of
negatief zijn. Het is dus belangrijk om de beleggingsportefeuille steeds aan te passen aan de
macro-economische situatie.
Een tweede risico bestaat uit de kans dat de beleggingsportefeuille niet is samengesteld
volgens het beleggersprofiel van de klant. Bij het verdelen van de beleggingsportefeuille is
het belangrijk dat er rekening gehouden wordt met het beleggersprofiel van de klant.
Vervolgens moet er ook rekening gehouden worden met de nodige diversificatie van de
verschillende beleggingsproducten in de portefeuille.
2.3 Pensioen
Wanneer de klant met pensioen gaat, zullen zijn inkomsten dalen. Het pensioen wordt als
een risico aanzien wanneer deze niet volstaat om in de toekomst dezelfde levensstandaard
te behouden. Aanvullingen op het wettelijk pensioen zijn in dat geval een absolute must
voor de klant.
2.4 Ziekte, ongevallen en invaliditeit
Fernand en Fanny kunnen in de loop van hun leven in aanraking komen met bepaalde
gebeurtenissen (ongeval of ziekte) waardoor ze arbeidsongeschikt worden. Deze invaliditeit
kan leiden tot een inkomensverlies. Daarnaast kunnen door deze gebeurtenissen ook de
medische kosten en de ziekenhuiskosten zeer hoog oplopen.
De wettelijke voorzieningen uit de gezondheidszorg zijn vaak ontoereikend. Om de financiële
gevolgen te minimaliseren zullen Fernand en Fanny aanvullende maatregelen moeten
nemen.
15
2.5 Overlijden
In de vermogensplanning van de klant moeten we rekening houden met het feit dat ze op
elk moment kunnen overlijden. Het risico van overlijden kan ongunstige situaties met zich
meebrengen voor de klant.
Wanneer de klant niet aan vermogensplanning doet, zullen de regels van het wettelijk
erfrecht van toepassing zijn. Hierdoor kunnen er ongewenste situaties ontstaan voor de
klant. Er zullen dus zeker bijkomende maatregelen genomen moeten worden wanneer we
aan de wensen en behoeften van de klant willen voldoen.
3 Huidige financiële situatie
In het kader van een vermogensplanning is het van cruciaal belang dat de financiële situatie
van de klant helder wordt voorgesteld. Zo kan men duidelijk weten hoeveel de klant bezit
qua vermogen en inkomsten.
In dit hoofdstuk wordt een vermogensbalans, een in- en uitgaven balans en een cashflow
opgesteld. Vervolgens wordt er aan de hand van deze gegevens bepaald of de klant
voldoende financiële middelen ter beschikking zal hebben om zijn behoeften en wensen te
vervullen. Verder in dit werk worden concrete mogelijkheden voorgesteld om eventuele
tekorten weg te werken en de doelstellingen van de klant te bereiken.
3.1 Vermogensbalans
Elk financieel plan start met de opmaak van een vermogensbalans. Aan de hand van de
vermogensbalans stellen we het vermogen van Fernand en Fanny samen. De
vermogensbalans is een momentopname van de bezittingen (activa) en schulden (passiva).
In tabel 1 vinden we de vermogensbalans terug van Fernand en Fanny;
16
Tabel 1: Vermogensbalans Fernand en Fanny op 06/10/2016
Actief 1.557.566,61 Schulden 100.000,00
Eigen vermogen Fernand 445.000,00
Onroerend vermogen
Appartement Keulen 145.000,00
Roerend vermogen
NV Work out 250.000,00
Handgift 50.000,00
Eigen vermogen Fanny 250.000,00 Schulden Fanny 100.000,00
Onroerend vermogen Leningen voor onroerende bezittingen
Gezinswoning Turnhout 250.000,00 Openstaande schuld 100.000,00
Gemeenschappelijk vermogen
862.566,61
Onroerend vermogen
Bouwgrond 70.000,00
Roerend vermogen
Beleggingsportefeuille 642.566,61
Tak 23 levensverzekering 150.000,00
3.2 In- en uitgavenbalans
Naast de vermogensbalans stellen we ook een in- en uitgavenbalans op. Deze balans geeft
een overzicht van de jaarlijkse inkomsten en uitgaven van Fernand en Fanny. Om een
realistisch beeld te krijgen, wordt het netto-inkomen van Fernand berekend1. Vervolgens
hebben we voor de berekening van de dertiende maand en het vakantiegeld een simulator
gebruikt2.
We hebben geen rekening gehouden met de inkomsten van de beleggingsportefeuille,
omdat deze inkomsten terug geïnvesteerd worden met als doel het vermogen te vergroten.
1 Zie bijlage 1: Berekening netto loon Fernand 2 Zie bijlage 2: Berekening dertiende maand en vakantiegeld Fanny via simulator
17
Voor de bedragen van de uitgaven wordt het huishoudbudgetonderzoek van 2014 als basis
genomen. Deze worden geactualiseerd naar 2016. Op de bedragen wordt vervolgens een
jaarlijkse indexatie van 2% toegepast voor de uitwerking van deze case.
Gezien het feit dat de klant een duidelijk positieve balans heeft, wordt er voor € 5.000
bijkomende uitgaven voorzien. Dit zijn bijvoorbeeld extra reizen, aankopen van extra luxe, …
Op basis van de in- en uitgavenbalans hebben we vastgesteld dat de klant een
spaarvermogen heeft van 14.911,83 euro voor het jaar 2016.
Tabel 2: In- en uitgavenbalans
Inkomsten 57.283,00 Uitgaven 42.371,17
Beroeps inkomsten 57.283,00 Essentiele uitgaven 37.371,17 Netto-inkomen Fernand 30.408,00 Voeding en niet-alcoholische
dranken 4.901,32
Netto-inkomen Fanny 24.000 Alcoholische dranken en tabak 729,32 Netto dertiende maand Fanny 1.488 Kleding en schoenen 1.706,26 Netto vakantiegeld Fanny 1.387 Onderhoud woning, water,
elektriciteit, gas, … 10.855,53
Meubelen, huishoudtoestellen en onderhoudsproducten
2.175,48
Gezondheid 1.721,86 Transport 4.454,99 Communicatie 1.110,11 Cultuur en vrije tijd 3.069,18 Opleiding en onderwijs 186,23 Restaurant en horeca 2.412,69
Persoonlijke verzorging en diensten (incl. verzekeringen)
4.048,20
Bijkomende uitgaven (Luxe) 5.000
Tabel 3: Spaarvermogen 2016
Totaal van de inkomsten 57.283,00
- Totaal van de uitgaven 42.371,17
= Spaarvermogen 2016 14.911,83
18
3.3 Cashflow
Op basis van de in- en uitgavenbalans zal een cashflow voor de volgende jaren opgemaakt
worden. Op die manier kunnen we nagaan of de klant ook in de toekomst over voldoende
financiële middelen zal beschikken om aan zijn behoeften en wensen te voldoen.
Daarnaast hebben we ook een cashflow opgemaakt voor het risico invaliditeit en overlijden.
Aan de hand van deze cashflows kunnen we zien welk effect een bepaald risico kan hebben
op het vermogen van de klant. Deze cashflows kan men raadplegen in bijlage 3.
19
4 Beleggingsportefeuille
4.1 Macro-economie
De macro-economie bestudeert de economie van een land of een regio als een geheel
waarbij een aantal factoren bekeken worden die de meeste invloed uitoefenen op die hele
economie. De macro-economische situatie speelt een belangrijke rol bij het samenstellen en
opvolgen van de beleggingsportefeuille van de klant.
In dit hoofdstuk wordt de macro-economische situatie besproken van de economische
grootheden van over heel de wereld. Bij de ontwikkelde markten worden de eurozone,
Verenigde Staten en Japan geanalyseerd. Vervolgens bespreken we ook of het voor de klant
interessant kan zijn om te beleggen in opkomende markten.
4.2 Ontwikkelde markten
4.2.1 De groei van het BBP
Het bruto binnenlands product (BBP) is de totale geldwaarde van alle in een land
geproduceerde finale goederen en diensten gedurende een bepaalde termijn (meestal een
jaar). Vaak wordt met dit begrip het bruto binnenlands product tegen marktprijzen bedoeld,
dus niet gecorrigeerd voor inflatie.
Uit figuur 2 blijkt duidelijk dat de economie van de Verenigde Staten het beste presteert met
een gemiddelde groei van 3,7% per jaar. De eurozone moet het stellen met een gemiddelde
groei van 1,3% per jaar, terwijl Japan met minder dan 0,1% per jaar het zwakst presteert.
We merken op dat sinds het uitbreken van de financiële crisis (2008) de Verenigde Staten
nog steeds het beste presteert met een gemiddelde groei van 2,5% per jaar. In de eurozone
heeft de crisis voor een breekpunt gezorgd. De groei van het BBP is aan het stagneren met
een gemiddelde van 0,2% per jaar. Voor Japan is de situatie zelfs nog dramatischer met een
negatieve groei van -0,2% per jaar. Het is duidelijk dat Japan nog steeds niet is hersteld van
zijn kredietcrisis daterend uit 1989.
In tegenstelling tot de Verenigde Staten en de eurozone kent Japan al sinds 1999 geen
inflatie meer. Dit heeft tot gevolg dat de jaarlijkse BBP groei in Japan in reële cijfers
ongeveer gelijk is aan die in nominale termen. Ondanks de vele inspanningen van de
overheid om de economie terug te laten groeien, blijft de Japanse economie zwaar
teleurstellen.
Voor 2017 zijn we van mening dat de Verenigde Staten nog verder zal groeien, terwijl de
eurozone opnieuw een bescheiden groei zal kennen. Voor Japan blijven de vooruitzichten
negatief.
20
Figuur 2: De groei van het BBP
4.2.2 Grondstoffenprijzen
De toekomstige ontwikkeling van de grondstoffenprijzen blijft voor onzekerheid zorgen bij
de ontwikkelde markten.
Figuur 3 toont aan dat granen hun negatieve trend zullen verder zetten, terwijl de
ontwikkelingen voor koper en ruwe olie positief ogen. De verkiezing van Donald Trump tot
nieuwe president van de Verenigde Staten kan hiervoor een reden zijn. Hij wil immers
investeren in infrastructuur, wat positief zou zijn voor prijzen van harde grondstoffen.
Ook zou een stijging van de grondstoffenprijzen de wereldwijde economische groei kunnen
ondersteunen. Landen die veel grondstoffen exporteren verkrijgen hierdoor meer deviezen,
wat hen toelaat meer goederen te importeren uit vooral de ontwikkelde markten. Dit
verschijnsel noemt men ook wel het multipliereffect.
21
Figuur 3: Grondstoffenprijzen
4.2.3 De industriële productie
De industriële productie meet de output van de nijverheid, uitgedrukt in vaste prijzen. Dit is
een objectieve waardemeter die op termijn zeer goed de werkelijke activiteit weergeeft.
Uit figuur 4 is duidelijk te zien hoe vernietigend de financiële crisis van 2008 is geweest voor
de industriële productie. Na de crisis wist de eurozone krachtig te herstellen, gevolgd door
een voorzichtige groei. De Verenigde Staten herstelden oorspronkelijk minder sterk, maar
maken dit meer dan goed door constant te blijven groeien waardoor ze in 2015 hun hoogste
peil ooit bereikten. Sindsdien is de groei van hun industriële productie echter wel aan het
afzwakken. Ook hier behoort Japan weer tot de zwakste van de drie met een industriële
output die lager staat dan in begin 2000.
22
Figuur 4: De industriële productie
4.2.4 Consumentenvertrouwen
Deze indicator peilt naar gevoelens, naar de manier waarop mensen tegenover de gang van
zaken in de economie aankijken, naar hun persoonlijke verwachtingen op het vlak van onder
meer werkzekerheid en spaarvermogen. Het consumentenvertrouwen is een voorlopende
indicator. Als consumenten weinig vertrouwen in de toekomst hebben, zullen ze minder
uitgeven wat op zijn beurt nefast is voor de economische groei.
Op basis van figuur 5 stellen we vast dat het consumentenvertrouwen in de Verenigde
Staten en de eurozone grote fluctuaties hebben ondergaan sedert de financiële crisis. Sinds
het dieptepunt van begin 2013 toen de vrees bestond dat de eurozone zou springen, klimt
het Europees consumentenvertrouwen echter gestaag hoger. In de Verenigde Staten is iets
gelijkaardigs gebeurt. Ook in Japan is de impact van de crisis duidelijk te zien, maar het
consumentenvertrouwen herstelde er zich vrij snel om vanaf dan evenwichtig te evolueren.
We verwachten dat het consumentenvertrouwen zal blijven stijgen in de eurozone en in de
Verenigde Staten. In Japan zal de vlakke tendens zich verder doorzetten, ondanks de intense
pogingen van de regering.
23
Figuur 5: Consumentenvertrouwen
4.2.5 Werkloosheidspercentage
Het werkloosheidspercentage en het consumentenvertrouwen hebben een verband met
elkaar. Hoe groter het werkloosheidspercentage, hoe lager het consumentenvertrouwen. De
vrees voor het verliezen van zijn werk geeft tot gevolg dat men minder zal consumeren of
investeren.
Het werkloosheidspercentage is een achterlopende parameter. Dat wil zeggen dat het
werkloosheidspercentage maar zal verbeteren nadat de economie is verbeterd. Voor zowel
de Verenigde Staten als de eurozone zien we positieve economische vooruitzichten,
waardoor het werkloosheidspercentage verder zal dalen. Ondanks de negatieve
economische vooruitzichten in Japan zal ook het daar het werkloosheidspercentage laag
blijven. Er is daar namelijk een stijgende aandeel gepensioneerden dat er voor zorgt dat
vrijgekomen plaatsen snel worden ingenomen.
24
Figuur 6: Werkloosheidspercentage
4.2.6 Inflatie
Inflatie is een aanhoudende algemene prijsstijging van de consumptiegoederen, waardoor
de koopkracht van de consumenten afneemt. Het komt erop neer dat met eenzelfde som
geld minder producten en diensten aangekocht worden door de consument. Om het
inflatiepercentage vast te stellen, baseert men zich op het indexcijfer van de
consumptieprijzen. Een te sterk stijgende inflatie duidt op overhitting en dus op een gebrek
aan economisch evenwicht.
Deflatie is het tegenovergestelde van inflatie. Het gaat om een aanhoudende prijsdaling,
waardoor de koopkracht stijgt. Op het eerste gezicht klinkt een stijging van de koopkracht
positief, maar deflatie werkt verlammend voor de economie. De consument verwacht dat
door deflatie de prijzen van de goederen in de toekomst blijven dalen en hij stelt consumptie
uit en spaart meer.
De voornaamste doelstelling van de Europese Centrale Bank is het handhaven van de
prijsstabiliteit. De economie kan dan aan een rustig tempo blijven groeien, terwijl de
concurrentiekracht van de bedrijven op peil blijft, de koopkracht van de consumenten op
hetzelfde niveau blijft en de wisselkoers van de munt constant blijft. Het streefdoel is een
inflatie te hebben van rond de 2% per jaar. Licht stijgende prijzen hollen (overheids)schulden
uit en zijn daarom een verdoken vermogensbelasting. Als er geen inflatie is dan daalt de
koopkrachtwaarde van de schulden niet. Het terugbetalen ervan, zelfs al is de rente ultra
laag, is op dat moment een enorme last. De Japanse economie worstelt al meer dan twee
decennia met dit probleem.
25
Figuur 7 toont aan dat de consumptieprijzenindex voor de Verenigde Staten en de eurozone
circa hetzelfde parcours hebben gevolgd. Eerst was er een sterke daling van het prijspeil
door de financiële crisis. Daarna volgde er een stijging van het prijzenpeil waarbij de
economie herstelde. Nadien volgde er een terugval, die te wijten was aan de sterk dalende
grondstoffenprijzen. Sindsdien lopen de consumptieprijzen weer wat op. Voor 2017
verwachten we dat de inflatie in de Verenigde Staten en in de eurozone verder zal stijgen.
In 2014 was er stijging van de inflatie in Japan als gevolg van btw-verhogingen. De effecten
hiervan zijn inmiddels alweer volledig verdwenen. Het blijft dus afwachten voor Japan.
Figuur 7: Consumptieprijzenindex
4.2.7 Rente
Het werken met de rentevoet is een van de belangrijkste instrumenten van het economische
beleid. Als een centrale bank de economische groei wil stimuleren, wordt de
kortetermijnrente laag gehouden. De kortetermijnrente zal verhoogd worden om overhitting
van de economie tegen te gaan.
De hoogte van de langetermijnrente is voornamelijk bepalend voor het bedrijfsleven dat
hiermee rekening houdt voor het al dan niet plannen en uitvoeren van investeringen.
In tabel 4 wordt de rente weergeven op overheidsobligaties en dit voor diverse looptijden.
Ondanks de verwachting dat de inflatie zal stijgen, schommelen de korte- en
langetermijnrente op een historisch dieptepunt. Rekening houdend met de enorme
geldcreatie in de Verenigde Staten, eurozone en Japan zijn dit eigenaardige vaststellingen.
Het is alsof het er niet toe doet hoeveel geld een centrale bank in omloop brengt, de rente
blijft extreem laag.
26
Dit beklemtoont de fundamentele rol van de centrale banken die zich hoe dan ook verplicht
zien de rol van repressie-agenten te blijven spelen. Er is namelijk geen andere keuze.
Mochten ze de rente normaliseren, dan zouden de overheidsfinanciën in de kortste keren
helemaal in het honderd lopen.
Vermits de economische groei zich ook in 2017 gematigd zal verderzetten, is de algemene
verwachting dat de langetermijnrente volgend jaar beperkt aantrekt bij de westerse landen.
Dit blijft ook het geval voor de Verenigde Staten waar de langetermijnrente is gestegen van
ongeveer 1,7% naar 2,6% op 19 december 2016. Toch is een nog hogere rente tegen eind
2017 niet waarschijnlijk.
Wat de kortetermijnrente betreft, verwachten we een toenemende renteverschil tussen
enerzijds de Verenigde Staten en anderzijds de eurozone en Japan. De Federal Reserve (Fed)
heeft immers laten uitschijnen dat na de renteverhoging van 14 december 2016 er in de loop
van 2017 nog drie à vier verhogingen op het beleidsprogramma staan. Dit verschil in
toename kan er voor zorgen dat de Amerikaanse dollar duurder wordt vergeleken met de
euro en de Japanse Yen. Al dient hier wel rekening mee te houden dat de Amerikaanse dollar
tegenover beide munten al flink gestegen is.
Tabel 4: Rente (%) op overheidsobligaties (19 december 2016)
Rente op: 1 jaar 2 jaar 5 jaar 10 jaar 30 jaar
Eurozone (Duitsland) -0,38 -0,82 -0,52 0,26 0,97
Japan -0,25 -0,18 -0,07 -0,02 0,72
Verenigde Staten 0,85 1,23 2,02 2,55 3,13
4.2.8 De evolutie van overheidsfinanciën
Het jaarlijks overheidsdeficit vermindert in de eurozone en in de Verenigde Staten. Er is
echter nog steeds een tekort waardoor de gecumuleerde schuld verder oploopt. Deze trend
zal in 2017 niet keren. In Japan verslechtert de toestand van de overheidsfinanciën constant.
Het relancebeleid slaagt er niet in de economie opnieuw stevig op de rails te zetten.
4.3 Opkomende markten
Ook voor volgend jaar blijft het moeilijk in te schatten hoe de opkomende markten zullen
presteren. Een verder herstel van de grondstoffenprijzen kan voor een groei zorgen bij
exporterende landen zoals Brazilië (landbouwproducten, metalen, olie) en Rusland
(basismetalen, energie).
Het grootste probleem blijft echter dat het merendeel van de schulden van opkomende
landen in Amerikaanse dollar zijn uitgedrukt. Wanneer de wisselkoers van de Amerikaanse
munt groeit, lopen de rente- en kapitaallasten van deze leningen verder op.
27
Bij figuur 8 zien we de beursprestatie van de belangrijkste opkomende landen (Brazilië,
India, China en Rusland). We merken op dat de beurzen van China en India eind 2016 hoog
noteren sinds begin 2017, maar voor geen van beide was het afgelopen jaar een topjaar.
Nochtans blijkt uit tabel 5 dat hun economische groei wereldwijd tot de hoogste behoort.
Brazilië en Rusland staan iets hoger dan 10 jaar geleden. Dit is echter in plaatselijke munt.
Uitgedrukt in euro zijn de verliezen zeer aanzienlijk. Op basis van macro-economische
factoren (groei BBP, inflatie, overheidsfinanciën) en ermee rekening houdend dat de
grondstoffenprijzen misschien wat verder kunnen herstellen, hebben de Aziatische beurzen
opnieuw de beste kansen (China, India).
Figuur 8: Beursprestatie van de belangrijkste opkomende landen
Tabel 5: Groei en inflatie opkomende markten (Bloomberg consensus)
28
4.4 MiFID
Sinds 1 november 2007 is in alle Europese lidstaten de MiFID-richtlijn in werking getreden.
Die richtlijn heeft als voornaamste doelstelling de grensoverschrijdende belemmeringen die
er zijn voor de handel in beleggingsvormen te verminderen. Dat zal het
grensoverschrijdende beleggen vergemakkelijken en moet op zijn beurt de Europese
economie bevorderen.
Er is een volledig en geharmoniseerd regelgevend kader gecreëerd voor transacties van
effecten binnen de Europese Unie. De betrokken financiële instrumenten zijn hoofdzakelijk
aandelen, obligaties, derivaten, beleggingsfondsen en voortaan ook verzekeringsproducten.
De richtlijn geldt voor alle ondernemingen die diensten verlenen in verband met financiële
instrumenten. Alle banken, beursmakelaars en financiële bemiddelaars vallen hier dus
onder.
Binnen MiFID kunnen 4 categorieën van regels worden onderscheiden;
Figuur 9: MiFID-regels
4.4.1 Know your customer
De eerste regel legt de financiële instellingen op hun cliënten beter te leren kennen, om hen
beter te kunnen informeren. MiFID verdeelt de klanten in drie categorieën, omdat niet
iedereen beschikt over dezelfde kennis en ervaring met financiële instrumenten en de
daarbij horende risico’s. Voor elk van die categorieën geldt een verschillend
beschermingsniveau.
MiFID-regels
Know your customer
Inform your customer
Organisation Financial
Institution
Best Execution in Markets
29
Een eerste groep wordt gevormd door de professionele marktpartijen actief in de financiële
sector. Zij beschikken over deskundigheid in het nemen van beleggingsbeslissingen. Het gaat
bijvoorbeeld om beleggingsondernemingen, kredietinstellingen en
verzekeringsondernemingen. Deze groep geniet onder MiFID het laagste
beschermingsniveau.
Een tweede groep zijn de professionele cliënten. Zij worden geacht over voldoende
deskundigheid, ervaring en kennis te beschikken bij het nemen van beleggingsbeslissingen.
Ze kunnen de risico’s voldoende inschatten. Het gaat om grote ondernemingen die aan
minstens twee van de volgende drie criteria voldoen:
• een balanstotaal van 20.000.000 euro;
• een netto omzet van 40.00.000 euro;
• een eigen vermogen van 2.000.000 euro.
De derde groep zijn de niet-professionele cliënten. Bij die groep zal hun financiële instelling
een vragenlijst afnemen over de kennis en ervaring met financiële instrumenten. Zij genieten
de hoogste bescherming.
Naast de verdeling van het cliënteel om het beschermingsniveau te bepalen, is er binnen
MiFID ook aandacht voor bescherming volgens het type van de geleverde dienst. Er wordt
een onderscheid gemaakt tussen complexe (opties, futures, swaps) en niet-complexe
(aandelen, obligaties, beleggingsfondsen) financiële instrumenten.
Bij complexe financiële instrumenten zal de financiële instelling moeten onderzoeken of de
cliënt voldoende kennis en ervaring heeft met de beleggingsvorm. Die test heet de
‘appropriateness’ test en wordt enkel toegepast bij de niet-professionele cliënten.
Bij niet-complexe financiële instrumenten moet de financiële instelling niet nagaan of het
product wel passend is voor de cliënt, maar is ze wel verplicht het order uit te voeren op de
best mogelijke manier (snelheid van uitvoering, laagste kosten).
Bij overeenkomsten van beleggingsadvies of vermogensbeheer mogen enkel de voor de
cliënt geschikte producten worden geadviseerd of aangekocht. De financiële instelling moet
daar dus ook kennis hebben van de beleggingsdoelstellingen en de beleggingshorizon.
Daarvoor moet een ‘suitability’ test worden uitgevoerd.
4.4.2 Inform your customer
Financiële instellingen moeten hun cliënteel voldoende informatie verstrekken. Die
informatie moet correct, duidelijk, niet-misleidend en tijdig verstrekt worden. Bij die regel
geldt ook dat hoe hoger het beschermingsniveau is, hoe meer er belang wordt gehecht aan
30
de behoefte aan informatie. Een niet-professionele cliënt zal dus meer informatie ontvangen
over financiële instrumenten dan een professionele cliënt.
4.4.3 Organisation of the Financial Institution
Financiële instellingen worden onderworpen aan strenge regels in verband met hun interne
organisatie en bedrijfsvoering. Zo gelden er bijzondere regels met het beheersen van de
risico’s, interne audit, persoonlijke transacties, outsourcing en bijhouden van gegevens.
Daarnaast moet er aandacht besteed worden aan het behandelen van klachten en
belangconflicten. Bovendien moeten alle transacties in beursgenoteerde financiële
instrumenten gerapporteerd worden aan de toezichthouder in België, de FSMA (de
Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten).
4.4.4 Best Execution in Markets
De regel ‘Best Execution’ betekent dat de financiële instelling ervoor moet zorgen dat ze er
alles aan doet om het maximaal mogelijke te doen voor de cliënt. Dat betekent dat er
aandacht moet zijn voor de koers waaraan een order wordt uitgevoerd, de kosten, de
snelheid van uitvoering en de afhandeling van een transactie.
Het gaat daarbij niet om een resultaatverbintenis, maar om een middelenverbintenis. Dat
betekent dat de financiële instelling moet kunnen aantonen dat ze er alles aan gedaan heeft
om de uitgevoerde transacties uit te voeren volgens haar uitvoeringsbeleid.
4.4.5 Conclusie
In dit vermogensplanningsdossier wordt er steeds rekening gehouden met de kennis,
ervaring, doelstellingen en financiële mogelijkheden van Fernand en Fanny. Alle middelen
zullen ingezet worden om voor hen het beste resultaat te bereiken. De toegekende
informatie in het dossier zal steeds correct, duidelijk en niet misleidend aan het koppel
meegedeeld moeten worden. Door rekening te houden met hun beleggersprofiel en de
voordien vermelde elementen, wordt de MiFID richtlijn steeds gerespecteerd.
31
4.5 Huidige beleggingsportefeuille
In bijlage 4 vinden we de huidige beleggingsportefeuille terug op 06/10/2016. De
beleggingsportefeuille van Fernand en Fanny bestaat uit aandelen en obligaties. De
samenstelling van de huidige beleggingsportefeuille ziet er als volgt uit;
Figuur 10: Samenstelling huidige beleggingsportefeuille
4.6 Optimalisering beleggingsportefeuille
Het optimaliseren van de beleggingsportefeuille gebeurt aan de hand van een strategische
en tactische allocatie.
4.6.1 Strategische allocatie
Een strategische allocatie gebeurt op basis van het beleggersprofiel van de klant. De
beleggingsportefeuille van de klant moet overeenkomen met zijn profiel. Hierbij moet men
rekening houden met de kennis, ervaring, doelstellingen en financiële mogelijkheden van de
klant.
MiFID verplicht de financiële instellingen tot het ondervragen van de klant via een
vragenlijst3. Op basis van deze vragenlijst worden beleggers ingedeeld in verschillende
categorieën. Er zijn conservatieve, defensieve, neutrale, dynamische beleggingsprofielen.
3 Zie bijlage 5: Vragenlijst MiFID
€ 82.298,8912,81%
€ 560.267,6387,19%
Samenstelling activa huidige beleggingsportefeuille
Aandelen Obligaties
32
Wanneer we de beleggingsportefeuille bekijken van de klant stellen we vast dat deze
gebaseerd is op een defensief beleggersprofiel. Een defensief beleggersprofiel kiest bewust
voor zekere beleggingen die een beperkt maar stabiel rendement opleveren. Daarmee
bereikt de belegger een geleidelijke aangroei van zijn kapitaal.
In onderstaande tabel vinden we het referentiekader terug voor een defensieve belegger;
Tabel 6: Referentiekader defensieve belegger (BNP Paribas)
Minimum Maximum
Aandelen 0 % 30 %
Obligaties 30 % 90 %
Alternatieve beleggingen 0 % 30 %
Liquiditeiten 0 % 70 %
Om het risico te vermijden dat Fernand en Fanny hun gewenste doelstellingen niet bereiken,
moet de beleggingsportefeuille aangepast worden aan zijn werkelijk profiel. De klant heeft
een neutraal beleggersprofiel. Een neutrale belegger streeft naar een balans tussen
zekerheid en risico.
In onderstaande tabel vinden we het referentiekader terug voor een neutrale belegger;
Tabel 7: Referentiekader neutrale belegger (BNP Paribas)
Minimum Maximum
Aandelen 25 % 65 %
Obligaties 15 % 55 %
Alternatieve beleggingen 0 % 35 %
Liquiditeiten 0 % 60 %
De beleggingsportefeuille wordt in een eerste fase opgesteld op basis van deze strategische
allocatie.
4.6.2 Tactische allocatie
Het verdelen van de beleggingsportefeuille tussen de verschillende beleggingsvormen
gebeurt via een tactische allocatie. Door te beleggen over verschillende beleggingsvormen
beperkt de belegger in belangrijke mate het risico op een daling van de waarde van zijn
beleggingsportefeuille.
4.6.2.1 Obligaties
Een obligatie is een verhandelbaar schuldbewijs voor een lening die is aangegaan door een
overheid of een onderneming. Overheden en onderneming hebben geld nodig om te
investeren in bijvoorbeeld gebouwen, machines of infrastructuur.
33
Als koper van een obligatie leent u dus een bepaald bedrag aan een bedrijf of
overheidsinstelling. Hiertegenover ontvangt de obligatiehouder op vaste tijdstippen een
variabele of vaste rentevergoeding. Bij de afloop van de obligatie wordt naast de laatst
verschuldigde rente ook het geleende bedrag terugbetaald.
Een obligatie wordt uitgegeven tegen een bepaalde prijs, de uitgifteprijs. Die prijs kan
verschillend zijn van het nominale bedrag van de obligatie. Als de uitgifteprijs hoger is dan
de nominale waarde van de obligatie, wordt het verschil de uitgiftepremie genoemd.
De premie wordt door de obligatiehouder gestort op het ogenblik van de obligatie-uitgifte,
bovenop de nominale waarde van de obligatie waarop hij intekent. De obligatie wordt dan
‘boven pari’ uitgeven. Als de uitgifteprijs lager is dan de nominale waarde moet de koper
minder betalen voor de obligatie bij de uitgifte. De obligatie wordt dan ‘onder pari’
uitgegeven. Als de uitgifteprijs gelijk is aan de nominale waarde is er sprake van een uitgifte
‘a pari’. Op het einde van de looptijd wordt een obligatie tegen de nominale waarde
terugbetaald.
Beleggen in obligaties wordt algemeen beschouwd als veilig. Toch zijn de risico’s die gepaard
gaan met een belegging in obligaties niet te onderschatten. Het risicogehalte bij een
belegging in obligaties wordt voornamelijk bepaald door de volgende factoren: de kwaliteit
van de uitgever, de evolutie van de munt waarin de obligatie is uitgegeven, de evolutie van
de rentevoet op de markt en het liquiditeitsrisico.
Als de uitgever te maken krijgt met financiële problemen zullen er twijfels ontstaan over het
uitkeren van de jaarlijkse intresten en zeker over het terugbetalen van het geleende bedrag.
Komt het tot een faillissement dan wordt de situatie heel ernstig.
De aangestelde curator zal de schuldeiser uitbetalen volgens wettelijke volgorde en voor
zover er genoeg geld aanwezig zal zijn. De belegger loopt dus een kans om zijn geld te
verliezen. Dat noemt men ook het debiteurenrisico. In de praktijk komt het weinig voor dat
obligaties niet terugbetaald worden, op voorwaarde dat men een goede emittent kiest.
Voor een gemiddelde belegger is het niet eenvoudig om de kans op een mogelijk
faillissement van de uitgever in te schatten. Daarom stellen gespecialiseerde ratingbureaus
een kredietrating op om de kredietwaardigheid van een emittent weer te geven. Wereldwijd
zijn er drie belangrijke ratingsbureaus: Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch. De specifieke
ratings die zij hanteren, verschillen licht, maar gaan altijd van AAA tot C of D. In bijlage 6
vinden we een overzicht van de ratings die worden gehanteerd door Standard & Poor’s,
Moody’s en Fitch.
34
Bij obligaties die zijn uitgegeven in een andere munt heeft de belegger het risico dat de
wisselkoers kan schommelen tegenover de eigen munt. Een depreciatie van de munt waarin
de obligatie is uitgegeven, zal de opbrengst van de obligatie verminderen. Een appreciatie
van die munt zal er anderzijds voor zorgen dat de return toeneemt.
Als een belegger zijn obligatie voor de vervaldag wil verkopen, zal de koers van de obligatie
mee bepaald worden door de stand van de rente. Als de rente in de markt hoger is dan op
het moment van uitgifte, zal de obligatie in waarde verminderen. Beleggers zullen geen
interesse meer hebben in de vroeger uitgegeven obligatie met een lagere rentevergoeding.
Door de gestegen rente in de markt is het immers veel interessanter om in nieuwe obligaties
te beleggen en de eerder uitgegeven obligaties links te laten liggen.
Als de rente daalt, worden de obligaties van vroegere emissies met een hogere
rentevergoeding meer waard. Beleggers zullen namelijk meer interesse hebben in de hogere
rente van oudere obligaties dan in de lagere rente van nieuwe obligaties. De koers van een
oudere obligatie met een hogere rente zal dus stijgen.
De liquiditeit of de verhandelbaarheid van obligaties houdt een risico in. Het is het risico dat
een obligatie dermate slecht verhandeld wordt dat de koers negatief beïnvloedt. Het
liquiditeitsrisico neemt af als het aantal transacties toeneemt.
Bij nieuwe emissies worden doorgaans geen kosten aangerekend voor de belegger. Bij de
aankoop en verkoop van bestaande obligaties liggen de kosten hoger. In onderstaande tabel
vinden we de kosten en belastingen terug die een obligatiebelegging met zich meebrengt;
Tabel 8: Kosten en belastingen obligatie
Kost Bedrag Opmerking
Beurstaks 0,09% Bij aankoop op de secundaire markt
Makelaarsloon +/- 0,60% Afhankelijk van bank en bedrag
Bewaarloon +/- 0,20% Afhankelijk van bank
Roerende voorheffing 30%
Belasting op meerwaarde 0%
4.6.2.1.1 Advies
Momenteel zijn we niet echt positief over obligaties. De centrale banken van de eurozone
(ECB) en van Japan (BoJ) zullen de rente zo laag mogelijk houden. Bovendien hebben ze
recent hun programma’s van kwantitatieve versoepeling uitgebreid. Door het systematisch
opkopen van overheidsobligaties blijft een normale prijsvorming niet mogelijk. De
neerwaartse druk op de rente in de eurozone en Japan kan dus nog een tijdje aanhouden.
35
Obligaties uit de Verenigde Staten worden echter ook afgeraden. Er wordt verwacht dat de
rente nog iets verder zal stijgen. Wanneer de rente stijgt, daalt de waarde van de obligatie
die de belegger in bezit heeft. We raden de klant dan ook af om in te tekenen op nieuwe
obligaties.
Bij de analyse van de huidige beleggingsportefeuille4 van de klant merken we op dat 87,19%
van de totale beleggingsportefeuille bestaat uit obligaties. Tactisch gezien is dit niet aan te
raden. Een beleggingsportefeuille moet gediversifieerd zijn om het risico te spreiden. Eerst
en vooral moet er voldaan worden aan het neutrale beleggersprofiel van de klant. Ook
macro-economisch gezien zit de portefeuille van de klant niet goed, aangezien obligaties de
dag van vandaag weinig opbrengen.
Er zullen dus een groot aantal obligaties verkocht moeten worden. Het analyseren van de
obligaties gebeurt op basis van het restrendement en de looptijd van de obligatie. Door te
kiezen voor een kortlopende obligatie wordt de verplichting voor een korte periode
aangegaan. Dit geeft de mogelijkheid om bij een eventuele renteverhoging in te schrijven op
een obligatie met een hoger rendement.
Obligaties waarbij het rendement afhankelijk is van een onderliggende waarde, raden we
aan te verkopen. Bij zulke financiële instrumenten is het aangeraden dat de houder ervan
een grondige financiële kennis heeft. In tabel 9 worden de obligaties weergegeven die in de
beleggingsportefeuille zullen behouden worden (15,07%). We stellen vast dat 5 van de
behouden obligaties uitgegeven zijn in een andere munt. Hierbij moet de klant dus rekening
houden met het valutarisico. Dit is het risico dat wordt gelopen door de ontwaarding van de
munt.
Als bijvoorbeeld obligaties in Amerikaanse dollar als beleggingsvorm worden overwogen,
moet rekening gehouden worden met de wisselkoers van die munt. Er moeten namelijk USD
aangekocht worden bij aanvang. Bij het beëindigen van de belegging zullen de USD dan
terug omgezet worden in EUR. Als de USD worden verkocht aan een meer nadelige koers
dan bij de aankoop, is er sprake van muntontwaarding en een lagere opbrengst of zelfs
verlies.
In onze situatie zal de klant rekening moeten houden met het valutarisico van de
Australische dollar (AUD), Nieuw-Zeelandse dollar (NZD) en de Turkse lira (TRY). In bijlage 8
vinden we de wisselkoersen terug van deze munten. Op basis hiervan kunnen we besluiten
dat de koers van deze munten ten opzichte van de euro redelijk constant gebleven is. De
Australische dollar staat op hetzelfde punt als twee jaar terug, terwijl de Nieuw-Zeelandse
dollar zelf iets hoger staat.
4 Zie bijlage 7: Huidige beleggingsportefeuille
36
De Turkse lira is wel wat gedaald ten opzichte van twee jaar terug, maar de
restrendementen van deze obligaties zijn zo hoog dat men dit meer dan goedmaakt.
Tabel 9: Behouden obligaties
ISIN Waarde in € Munt Restrendement %
XS1081703107 11 098,31 AUD 3,24
XS1105251687 26 382,92 NZD 3,29
XS1193810295 8 586,37 TRY 10,38
XS1221002436 24 861,00 NZD 3,33
XS0269360045 10 087,00 EUR 4,04
XS0907335599 15 796,44 TRY 8,65
Totaal 96 812,04
4.6.2.2 Aandelen
Aandelen bieden beleggers het hoogst mogelijke rendement. Er is geen enkele andere
belegging die op lange termijn het rendement van aandelen weet te overstijgen. Maar er is
ook een keerzijde om dit hoogst mogelijke rendement te behalen. Aandelen hebben
namelijk de neiging om erg volatiel te reageren op veranderingen in de financiële markten.
Dat betekent dat de waarde van een aandeel op korte termijn sterk kan terugvallen.
Bij het beleggen is belangrijk welke prijs betaald wordt. Dit heeft een rechtstreekse invloed
op het rendement in de toekomst. Het is daarom belangrijk om na te gaan tegen welke
waardering het aandeel momenteel staat. Hiervoor gebruiken veel beursanalisten de koers-
winstverhouding. Hoe hoger de koers-winstverhouding, hoe duurder een aandeel
gewaardeerd staat.
4.6.2.2.1 Advies
Zowel Fernand als Fanny hebben niet de tijd of kennis om actief te beleggen. Een betere
optie zou volgens ons zijn om de aandelenportefeuille te verkopen en te beleggen in trackers
die een index volgen.
Er is een groot onderscheid tussen actief beleggen en indexbeleggen. Bij actief beleggen is
men er van overtuigd dat de beurskoers min of meer te voorspellen is. Men koopt op het
juiste moment aandelen waarvan verondersteld wordt dat ze meer dan het gemiddelde
gaan stijgen. Wanneer deze veronderstelling bevestigd wordt, maakt de klant meer dan het
gemiddelde rendement. Wie aanneemt dat het uitermate moeilijk is om beurskoersen te
voorspelen, speelt op zeker en steekt geen tijd en geld meer in het selecteren van de beste
aandelen en het bepalen van de gunstige koopmomenten.
37
Indexbeleggen is beleggen in een pakket aandelen of obligaties dat gelijk is aan of
representatief is voor de samenstelling van een index. Dat pakket houdt de indexbelegger
vervolgens ‘eeuwig’ vast. Hij handelt niet op de beurs. Zijn filosofie is ‘kopen en vasthouden’.
“Mijn favoriete vasthoudperiode is eeuwig” (Warren Buffet).
Onderzoeken van de afgelopen veertig jaar wijzen telkens in dezelfde richting: de markt is
moeilijk te voorspellen en te timen. Bij figuur 11 vergelijkt Standard & Poor’s de prestaties
van 10.000 actieve fondsmanagers met de resultaten van de corresponderende indexen, dit
over periodes van één, drie en vijf jaar. Dit onderzoek toont aan dat er nauwelijks actief
beheerde fondsen zijn die na vijf jaar consequent de index kunnen overstijgen.
Figuur 11: SPIVA (S&P indices versus active, 2016)
Vaak wordt er gedacht dat de beleggingskost bijzaak is. Eén of twee procent lijkt weinig,
maar het ondermijnt het rendement veel grondiger dan de meeste mensen denken.
Bovendien nemen ze ten onrechte aan dat hoge beleggingskosten meer dan goedgemaakt
worden door hogere rendementen. Via onderstaand voorbeeld wordt uitgelegd waarom het
minimaliseren van de kosten, je belangrijkste troef is om je rendement te verhogen.
Bijvoorbeeld
Wanneer de klant 100.000 euro belegd in een aandelenfonds met een bruto-rendement
(voor kosten) van 8% per jaar. Is dit een actief beheerd aandelenfonds met jaarlijkse kosten
van bijvoorbeeld 2%, dan is de belegging na 25 jaar aangegroeid tot 430.000 euro. Belegt
men echter in een aandelenindexfonds met jaarlijkse kosten van 0,5%, dan is de belegging
na 25 jaar aangegroeid tot 610.000 euro.
38
Hieruit kunnen we besluiten dat het goedkope indexfonds ruim 40% meer oplevert. In dit
voorbeeld is dit een verschil van 180.000 euro. Dit grote bedrag zit men in het kleine
kostenvoordeel van 1,5 % per jaar. Hiermee wordt uiteindelijk een veel groter vermogen
opgebouwd. Dit noemen we het kapitalisatie-effect. Door Albert Einstein ooit het achtste
wereldwonder genoemd. Opbrengst brengt op zijn beurt ook opbrengst op. Hoe langer de
beleggingstermijn, hoe krachtiger het kapitalisatie-effect.
Om te starten met indexbeleggen moet de klant beleggen in een tracker of exchange traded
funds (ETF). Dit zijn beursgenoteerde beleggingsfondsen die zo nauwkeurig mogelijk een
beursindex volgen. Ze worden net als een aandeel continu op de beurs verhandeld. Een
tracker volgt de onderliggende beursindex passief. Er is dus geen actief beleid waarbij keuzes
worden gemaakt om aandelen op te nemen in de beleggingsportefeuille of niet.
De samenstelling is identiek aan de gekozen index. Ook de weging van de aandelen in de
portefeuille wordt gekopieerd van de beursindex. De tracker biedt de belegger dus een
gediversifieerde aandelenportefeuille. Dat biedt dus een vermindering van het risico op
totaal kapitaalverlies, zoals dat bij een belegging in een individueel aandeel mogelijk is.
Trackers zijn eenvoudig en vlot te verhandelen.
De uitgevende instelling van een tracker is meestal een bank of een gespecialiseerd bedrijf
dat alleen trackers beheert. Een faillissement van de uitgever heeft geen gevolgen voor de
bezitter van de tracker. De liquiditeit wordt gewaarborgd door een of meer
liquiditeitsverschaffers of marketmakers. Dit zijn professionele partijen die altijd verplicht
zijn om aankoop- en verkoopprijzen te afficheren en er ook naar te handelen.
Een goede strategie met trackers is de Core-Satellite-strategie. Bij die strategie wordt een
vast deel van de portefeuille passief beheerd, de zogenaamde core. Dat gedeelte wordt
ingevuld met een tracker op een algemene index. Het risico daarvan is nihil ten opzichte van
de benchmark en de kosten zijn ook laag. Het overige deel wordt belegd in aantrekkelijke
sectoren. Dat zijn de zogenaamde satellieten. Daarmee wordt geprobeerd extra rendement
te genereren ten opzichte van de benchmark. We adviseren de klant Core-Satellite
verhouding van 80/20.
4.6.2.2.2 Selectie trackers
Omdat we positief zijn voor de aandelenmarkt in Europa en de Verenigde Staten gaan we
voor beide 35% beleggen in hun respectievelijke tracker. De keuze voor een gelijke verdeling
tussen de twee markten heeft te maken met het feit dat we geen voorspelling kunnen doen
over wie het beste zal presteren. Een voordeel hiervan is ook dat de beleggingsportefeuille
zo weer wat meer gediversifieerder wordt. Voor de opkomende markten zijn we neutraal.
Wederom in het kader van diversificatie hebben we beslist om 10% te beleggen in een
tracker die voornamelijk de regio Azië volgt.
39
Bij de keuze naar de juiste tracker was het vooral belangrijk dat de index een betrouwbaar
beeld geeft van de ontwikkeling van de aandelenmarkt. Verder is ook het minimaliseren van
onze kosten één van onze belangrijkste voorwaarden.
Voor Europa hebben we gekozen voor de ‘iShares STOXX Europe 600’ tracker5. Deze tracker
streeft ernaar het rendement te volgen van een index die bestaat uit de 600 grootste
ondernemingen uit Europees ontwikkelde landen. Voor de Verenigde Staten hebben we
gekozen voor het equivalent van Europa, namelijk de ‘Vanguard S&P 500’ tracker6. Deze
tracker volgt de 500 grootste ondernemingen uit de Verenigde Staten. Voor de opkomende
markten hebben we gekozen voor de ‘Vanguard FTSE Emerging Markets’ tracker7. Ook deze
tracker volgt de grootste ondernemingen uit de opkomende markten.
In onderstaande tabel vindt men een overzicht van de gekozen trackers;
Tabel 10: Selectie trackers
Europa iShares STOXX Europe 600 UCITS ETF (DE) (EUR)
DE0002635307
35%
Verenigde Staten Vanguard S&P 500 UCITS ETF (EUR) | VUSA
IE00B3XXRP09
35%
Opkomende Markten Vanguard FTSE Emerging Markets UCITS ETF (EUR) | VFEM
IE00B3VVMM84
10%
4.6.2.2.3 Selectie satellieten
We denken dat de technologiesector zal groeien. Ieder jaar komen er nieuwe technologieën
en innovaties uit. Denk hierbij aan blockchain, artificiële intelligentie, virtuele realiteit en
cybersecurity. Deze technologieën hebben een groot potentieel en daardoor dus ook een
enorme groeimarge.
Daarom hebben we gekozen voor de ‘iShares NASDAQ-100’ tracker8. Deze tracker streeft
ernaar het rendement te volgen van een index die bestaat uit de 100 grootste niet-financiële
ondernemingen die genoteerd zijn aan de NASDAQ. 20% van de aandelenportefeuille zal
belegd worden in deze tracker.
4.6.2.3 Alternatieve beleggingen
Aan de hand van alternatieve beleggingen kan de beleggingsportefeuille van de klant nog
meer gespreid worden. We kunnen de beleggingsportefeuille uitbreiden door in onroerend
5 Zie bijlage 9: Informatiefiche en samenstelling iShares STOXX Europe 600 6 Zie bijlage 10: Informatiefiche en samenstelling Vanguard S&P 500 7 Zie bijlage 11: Informatiefiche en samenstelling Vanguard FTSE Emerging Markets 8 Zie bijlage 12: Informatiefiche en samenstelling iShares NASDAQ-100
40
goed en grondstoffen te beleggen. 15% van de beleggingsportefeuille zal belegd worden in
alternatieve beleggingen. Omdat het de bedoeling is om de beleggingsportefeuille verder te
spreiden, gaan we de helft beleggen in onroerend goed en de andere helft in goud.
4.6.2.3.1 Onroerend goed
Er zijn verschillende manieren om te beleggen in onroerend goed. In de eerste plaats kan de
klant kiezen voor een rechtstreekse belegging in onroerend. Hierbij gaat men dan zelf
onroerend goed aankopen om ze te verhuren of op termijn verder te verkopen met een
meerwaarde.
We raden de klant echter aan om onrechtstreeks te beleggen in onroerend aan de hand van
een tracker. Omdat de sector onroerend goed in veel regio’s in een andere fase van de
cyclus kunnen zitten en de markten vrij lokaal zijn, prefereren wij om wereldwijd in
onroerend goed te beleggen. We raden de klant aan om 7,5% te beleggen in de ‘iShares
Developed Markets Property Yield’ tracker9.
4.6.2.3.2 Grondstoffen
Grondstoffen zijn natuurlijke stoffen die bij de productie worden gebruikt of zelf direct
bruikbaar zijn. Grondstoffen hebben dus een toepassing in heel veel sectoren in het
productieproces. Bij grondstoffen speelt vraag en aanbod een belangrijke rol. Een
overvloedig aanbod doet de prijzen kelderen. Als er schaarste is, zullen de prijzen stijgen.
De waarde van grondstoffen hebben een sterk cyclisch karakter. Als de economie tekenen
geeft van heropleving of groeit, zal de waarde van de grondstoffen toenemen. Bij een
economische terugval kunnen de prijzen in elkaar zakken als een pudding. Op lange termijn
kan met economische en fundamentele analyse afgeleid worden dat de prijzen van
grondstoffen zullen stijgen. Toch zijn er op korte termijn enorme prijsschommelingen waar
te nemen.
Voor vele analisten is het grote voordeel van beleggen in grondstoffen dat ze de belegger
beschermen tegen inflatie. Als inflatie de kop op steekt, zullen ook de prijzen van de
grondstoffen oplopen. Beleggers die dan in grondstoffen zitten, profiteren mee en zullen
geen koopkrachtverlies lijden.
4.6.2.3.3 Advies
Over het algemeen hebben we een negatief beeld voor grondstoffen. Omdat de koersen van
grondstoffen zeer volatiel zijn, brengt beleggen in grondstoffen veel risico’s met zich mee.
Toch zijn we positief om te beleggen in goud.
9 Zie bijlage 13: Informatiefiche en samenstelling iShares Developed Markets Property Yield
41
Een eerste voordeel is dat goud een beleggingsklasse is die duidelijk de tijd kan doorstaan.
Goud wordt al gegeerd en gewaardeerd sinds de oudheid. Vandaag blijkt dat goud zijn status
als volwaardige beleggingsklasse nog altijd bezit.
Een tweede voordeel van beleggen in goud is dat het volgens sommige experts een stabiele
beleggingsvorm is. Als de economie het heel slecht doet en de beurzen in elkaar zakken, dan
zal de goudprijs niet in dezelfde mate kelderen. Goud bezit zelfs het imago van te stijgen in
waarde bij toenemende inflatie. Ten derde kan goud niet worden vernietigd. Het heeft dus
een oneindige levensduur. Het kan wel in allerlei vormen worden verwerkt, zoals
bijvoorbeeld bij juwelen, maar het behoudt altijd zijn gewicht.
Goud heeft echter ook een paar nadelen. Het is belangrijk om het goud op een veilige
manier te bewaren. Door de hoge prijs loopt de belegger een aanzienlijke kans op diefstal.
Goud wordt het best bewaard in een veilige kluis, maar dan moeten er huurkosten worden
betaald. Een ander nadeel is ook dat goud niet aangroeit, want het levert geen intrest op.
We raden de klant dan ook aan om te beleggen in goud via de ‘ETFS Physical Gold10’ tracker.
Met deze tracker is het mogelijk direct in fysiek goud te beleggen. Het goud waarin deze ETF
belegt komt wel degelijk in een kluis te liggen.
4.6.2.4 Liquiditeiten
Liquiditeiten worden beschouwd als de veiligste vorm van beleggen. Het voordeel voor de
klant is dat hij gemakkelijk en snel toegang heeft tot zijn geld. Het grote nadeel is echter dat
het weinig tot niets opbrengt.
De spaarrekening wordt vaak gebruikt om een financiële buffer aan te houden. Die buffer is
nodig voor onverwachte grote uitgaven, zoals een televisie die stuk gaat, maar ook voor
verwachte grote uitgaven zoals een jaarlijkse vakantie of de aankoop van een nieuwe wagen.
In de huidige beleggingsportefeuille merken we tot onze verbazing op dat de klant geen
spaarrekening of zichtrekening heeft.
4.6.2.4.1 Advies
We raden de klant aan om 5% van de beleggingsportefeuille te plaatsen op een
spaarrekening bij een financiële instelling. Hierbij is het belangrijk dat de klant op elk
moment zijn geld kan opvragen. De focus ligt dus voornamelijk bij de liquiditeit en niet bij
het rendement. Wanneer de klant kiest voor een erkende bank die België activiteiten valt hij
onder het ‘beschermingsfonds voor deposito’s en financiële instrumenten’. In het geval van
faillissement zijn de gelden op een spaarrekening gewaarborgd tot 100.000 EUR per titularis.
10 Zie bijlage 14: Informatiefiche en grafiek ETFS Physical Gold
42
4.7 Beleggingsportefeuille na optimalisering
In onderstaande tabel vinden we de beleggingsportefeuille na optimalisering;
Tabel 11: Beleggingsportefeuille na optimalisering
ISIN Naam Munt Waarde in € %
Beleggingsportefeuille 642.566,61 100%
Obligaties 96.812,04 15,0664598%
XS1081703107 BP2F 834 14 4.15 13/08/2019 AUD 11.098,31
XS1105251687 BP2F 841 14 5.00 13/10/2018 NZD 26.382,92
XS1193810295 BP2F 863 15 8.65 13/04/2018 TRY 8.586,37
XS1221002436 BP2F 866 15 4.30 11/06/2019 NZD 24.861,00
XS0269360045 FORTIS LUX FIN 06 (SUB) 4,2 291216
EUR 10.087,00
XS0907335599 KRED WIEDERAUF 13 5,750 220318
TRY 15.796,44
Aandelen 417.668,29 65%
DE0002635307 iShares STOXX Europe 600 UCITS ETF
EUR 146.183,90 22,75%
IE00B3XXRP09 Vanguard S&P 500 UCITS ETF EUR 146.183,90 22,75%
IE00B3VVMM84 Vanguard FTSE Emerging Markets UCITS ETF
EUR 41.766,83 6,50%
DE000A0F5UF5 iShares NASDAQ-100® UCITS ETF
EUR 83.533,66 13%
Alternatieve beleggingen
96.385 15%
IE00B1FZS350 iShares Developed Markets Property Yield UCITS ETF USD
EUR 48.192,50 7,5%
JE00B1VS3770 ETFS Physical Gold VZLD EUR 48.192,50 7,5%
Liquide middelen
31.701,28 4,9335402%
Spaarrekening EUR 31.701,28 4,93%
43
5 Pensioen
Een pensioen zonder financiële zorgen komt niet vanzelf. Het vergt een jarenlange
voorbereiding en een uitgekiende strategie. In dit hoofdstuk wordt besproken waar de klant
allemaal rekening mee moet houden bij het voorbereiden van zijn pensioen.
5.1 Impact cashflow
In de eerste plaats is het belangrijk om te bekijken wat de invloed zal zijn op de cashflow. Uit
tabel 12 blijkt duidelijk dat wanneer Fernand op pensioen gaat, het spaarvermogen flink
daalt. Wanneer de klant dezelfde levensstandaard wenst te behouden, zullen zij een tekort
hebben.
Fernand en Fanny kunnen natuurlijk wel de spaaroverschotten van de jaren ervoor opsparen
en gaan gebruiken om de tekorten bij pensionering weg te werken. Ook kunnen zij beslissen
om geld uit de beleggingsportefeuille vrij te maken.
Omdat beide opties niet aan te raden zijn, worden er in volgende hoofdstukken bijkomende
alternatieven aangeboden om de tekorten vanaf de pensioenleeftijd weg te werken.
Tabel 12: Cashflow spaarvermogen11
Gebeurtenis Jaar Inkomen in € Uitgaven in € Spaarvermogen in €
2035 83 450,51 61 726,79 21 723,72 2036 85 119,52 62 961,33 22 158,19
Pensioen Fanny 2037 74 943,82 64 220,56 10 723,27 2038 77 263,63 65 504,97 11 758,66
Pensioen Fernand 2039 54 134,34 66 815,07 -12 680,73 2040 55 217,03 68 151,37 -12 934,34 2041 56 321,37 69 514,40 -13 193,03 2042 57 447,79 70 904,68 -13 456,89
5.2 Wettelijk pensioen
De eerste pijler is het wettelijk pensioen voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren.
Het gaat om de pensioenen die voortkomen uit de sociale zekerheid en georganiseerd zijn
op nationaal niveau.
Dit wettelijk pensioen is gebaseerd op het repartitieprincipe: de werkende bevolking van
vandaag financiert het pensioen van diegenen die de pensioenleeftijd hebben bereikt. De
financiering gebeurt door middel van verplichte bijdragen die worden ingehouden bij de
11 Zie bijlage 3: Cashflow spaarvermogen
44
werkgevers, werknemers en zelfstandigen. Men draagt dus niet bij voor zijn eigen pensioen,
maar wel voor diegenen die nu met pensioen zijn.
Om een schatting te krijgen van het toekomstig pensioen hebben we gebruik gemaakt van
de pensioen-simulator van delta Lloyd12. We gaan hierbij wel uit van het meest gunstige
scenario dat Fernand en Fanny begonnen zijn met werken vanaf hun achttiende en met
pensioen zullen gaan op hun 67ste. Deze bedragen zijn bovendien ook aangepast door middel
van een jaarlijkse indexatie van 2% om zo een veel realistischer beeld te geven van het
toekomstig pensioen.
In de onderstaande tabel wordt er een praktisch overzicht getoond van het wettelijk
pensioen voor Fernand en Fanny;
Tabel 13: Wettelijke pensioen Fernand en Fanny
Fernand Fanny
Statuut Zelfstandig Loontrekkend
Rustpensioen 2016 € 1215,29 € 1586,51
Rustpensioen 67ste € 1916,39 € 2404,62
Vervroegd pensioen 63 jaar vanaf 2019 63 jaar vanaf 2019
5.3 Aanvullend pensioen
De tweede pijler omvat de contracten die voorzien in een aanvullend pensioen, maar waar
de link met het werk en de werkgever zeer sterk aanwezig is. Dat kan bijvoorbeeld zijn
omdat de premie geheel of gedeeltelijk door de werkgever wordt betaald of omdat het
contract is afgesloten op initiatief van het paritair comité.
De pensioenen opgebouwd in pijler twee zijn dus vaak georganiseerd op niveau van een
onderneming of een groep ondernemingen. Hierdoor speelt de solidariteitsgedachte van het
wettelijk pensioen niet meer volledig. Het kan zowel gaan om collectieve als om individuele
pensioentoezeggingen.
5.3.1 80%-regel
De gestorte premies van de groepsverzekering, IPT, bedrijfsleidersverzekering en VAPZ zijn
aftrekbaar als beroepskosten. De 80%-regel zorgt ervoor dat de premies niet onbeperkt
aftrekbaar worden, waardoor het voordeel te groot zou worden.
De 80%-regel stelt dat de som van uw wettelijk en uw aanvullend pensioen maximaal 80%
mag bedragen van uw laatste jaarlijkse bruto-bezoldiging. De aanvullende pensioenen van
de derde pijler, pensioensparen en langetermijnsparen tellen niet mee voor de berekening
12 Zie bijlage 15: Pensioen-simulator van Delta Lloyd
45
van de 80%-regel. Wordt deze regel niet gerespecteerd en wordt de 80%-grens
overschreden, dan kan de fiscale aftrekbaarheid (gedeeltelijk) voor de werkgever vervallen.
In bijlage 16 wordt via een simulator een berekening gemaakt van de 80%-regel voor
Fernand. Op basis hiervan kan Fernand een extra wettelijk pensioen opbouwen via de
tweede pijler tot maximum 486.346,12 euro (inclusief winstdeelname).
5.3.2 Groepsverzekering
De groepsverzekering is een levensverzekering afgesloten door een werkgever ten voordele
van alle personeelsleden van de onderneming of een deel ervan, met als doel aan de
verkrijgers extra wettelijke voordelen te verschaffen boven die waarin het wettelijke
pensioen voorziet. De werkgever betaalt meestal zelf een bijdrage (werkgeversbijdrage),
maar vaak moet ook de werknemer meebetalen (werknemersbijdrage). De werkgever stort
dan een deel van het loon door aan de pensioeninstelling.
Een groepsverzekering kan worden afgesloten in het voordeel van personeelsleden die
onder de sociale zekerheid van werknemers vallen, maar ook voor bedrijfsleiders met
maandelijkse bezoldigingen.
We raden Fanny aan om het pensioenreglement eens op te vragen bij het boekhoudkantoor
waar ze momenteel tewerkgesteld is. Het zou zomaar kunnen dat haar werkgever een
levensverzekering heeft afgesloten voor haar. Gezien de weinige gegevens die hierover te
vinden zijn, gaan we hier niet verder op ingaan.
De onderneming van Fernand kan als werkgever een groepsverzekering afsluiten voor zijn
werknemers en Fernand als zelfstandige bedrijfsleider. De wet aanvullende pensioenen
(WAP) voorziet in een minimumrendement dat een werkgever verplicht moet garanderen op
de groepsverzekering van werknemers.
Deze minimumrentevoet kan elk jaar gewijzigd worden in functie van een percentage van de
gemiddelde rentevoet van de Belgische lineaire obligaties met een duurtijd van 10 jaar. Deze
minimumrentevoet zal kunnen variëren tussen een minimum van 1,75% en een maximum
van 2%. Ondanks de inspanningen van de Belgische overheid om de groepsverzekering weer
aantrekkelijk te maken voor werkgevers, is het momenteel niet aan te raden een
groepsverzekering af te sluiten. De richtinggevende rente op tienjarig staatspapier
schommelt rond amper 0,3%, wat als gevolg heeft dat verzekeraars met minder dan het
gegarandeerde rendement over de brug komen.
5.3.2.1 Fiscaal voordeel
De premies die gestort worden door de werkgever zijn aftrekbaar als beroepskosten. Men
kan vervolgens een fiscaal voordeel genieten in de vennootschapsbelasting. Hierbij moet
men wel rekening houden met de 80%-regel.
46
De premies die gestort worden door de werknemer vallen onder het stelsel van het
langetermijnsparen. De werknemer geniet op deze stortingen een belastingvermindering
van 30% in de personenbelasting.
5.3.2.2 Taxatie
In de eerste plaats wordt er een RIZIV-bijdrage van 3,55% en een solidariteitsbijdrage tussen
0% en 2% afgehouden van het kapitaal. Ook is er een taks van 9,25% verschuldigd op de
winstdeelnames.
Vervolgens zal er een eindtaxatie plaatsvinden. De winstdeelname is vrij van taxatie,
waardoor enkel het basiskapitaal belast zal worden. Het basiskapitaal zal belast worden
tegen 10 tot 20%, afhankelijk van het moment van de opname.
In onderstaande tabel worden de tarieven voorgesteld;
Tabel 14: Tarieven eindtaxatie groepsverzekering
Leeftijd opname Tarief %
60 jaar 20
61 jaar 18
62 jaar 16,5
65 jaar 10
Wanneer er voor Fanny een groepsverzekering is afgesloten, raden we haar dan ook aan om
het kapitaal pas uit te laten keren op een leeftijd van 65 jaar. De stortingen in een
groepsverzekering zijn wel onderworpen aan een premietaks van 4,40%. Bovendien rekent
de maatschappij waarbij de groepsverzekering is afgesloten ook instapkosten aan op de
gestorte premies. Bij overlijden tijdens de looptijd van het contract is er op het uitgekeerde
bedrag successierechten verschuldigd.
5.3.3 Individuele pensioentoezegging (IPT)
Bij een individuele pensioentoezegging gaat een werkgever bij een pensioeninstelling een
occasionele, niet-stelselmatige pensioentoezegging doen aan één werknemer. De
aangesloten werknemer kan rechtstreeks aanspraak maken op de gespaarde gelden.
Als u met pensioen gaat, ontvangt u zelf rechtstreeks uw pensioen, niet uw vennootschap.
Zo bent u er zeker van dat uw pensioenkapitaal écht op uw rekening terechtkomt. Ook na
een eventuele vereffening van uw vennootschap. Voor Fernand kan een individuele
pensioentoezegging een mogelijkheid zijn.
47
5.3.3.1 Fiscaal voordeel
Een aanvullend bedrijfspensioen bestaat altijd uit twee componenten: een pensioenkapitaal
opgebouwd op basis van de reeds gepresteerde jaren en een pensioenkapitaal op basis van
de nog te presteren jaren. Via de toepassing van een backservice kan Fernand ook een
premie storten voor de reeds gepresteerde jaren. Fernand kan hierbij kiezen om alles in één
keer te storten of te spreiden over meerdere premies. Als de premie echter hoger ligt dan
31.212 euro, dan is er een Wijninckxbijdrage van 1,5% verschuldigd.
Daarnaast moet de klant er ook rekening mee houden dat door de betaling van een
backservice de maximaal aftrekbare premie voor de volgende jaren daalt. Dat is logisch,
want in elke premie zit een deel dat op de reeds gepresteerde jaren slaat en een deel dat op
de nog te presteren loopbaan betrekking heeft. Als men een backservice betaalt, dan wordt
het deel van de premie dat dient om eerdere jaren te financieren overbodig, waardoor de
fiscale maximumpremie kleiner wordt. Als Fernand zijn vennootschap vandaag voldoende
winstgevend is, heeft hij er toch alle belang bij om een backservice te betalen. Omwille van
de tijdswaarde van het geld is een fiscale besparing vandaag immers waardevoller dan
diezelfde besparing op een later moment.
Net zoals bij de groepsverzekering zijn alle premies die gestort worden door de werkgever
aftrekbaar als beroepskosten. Men kan vervolgens een fiscaal voordeel genieten in de
vennootschapsbelasting. Hierbij moet men de 80%-regel wel in het achterhoofd houden.
5.3.3.2 Taxatie
Een individuele pensioentoezegging heeft dezelfde taxatie als een groepsverzekering13.
5.3.3.3 Advies
In bijlage 16 vinden we een overzicht van welke bedragen allemaal van toepassing zijn
wanneer Fernand een IPT neemt. Rekening houdend met het feit dat Fernand al een gewoon
VAPZ afgesloten heeft, kan Fernand een IPT afsluiten ter waarde van een maximum
verzekerbaar pensioenkapitaal van 347.362,30 euro (exclusief winstdeelname).
Daarbij bedraagt de maximale backservice 174.404,82 euro. De jaarinleg wanneer Fernand
deze backservice financiert met een éénmalige premie, bedraagt maximum 7.598,94 euro.
Wanneer Fernand de backservice niet betaald, bedraagt de jaarinleg maximum 14.306,36
euro.
13 Zie 5.2.2.2: Taxatie groepsverzekering
48
In bijlage 17 vinden we een overzicht van een offerte voor een IPT bij
verzekeringsmaatschappij ‘Baloise’. Rekening houdend met een instapkost van 6%, een
jaarlijks gegarandeerd rendement van 2%, bijdrage van de maximale backservice
(174.404,82 euro) en de maximale jaarlijkse bijdrage (14.306,36 euro), verkrijgt Fernand op
zijn 65ste een bedrag van 562.171,04 euro.
Op basis van de gegevens zou dit voor Fernand een totaal fiscaal voordeel opleveren van
174.038,71 euro. Bovendien geniet Fernand het voordeel dat de premie betaald wordt door
de vennootschap, maar het kapitaal op de pensioenleeftijd komt terecht in het
privévermogen.
5.3.4 Vrij aanvullend pensioen zelfstandigen (VAPZ)
Het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen is een levensverzekering die aan
zelfstandigen de mogelijkheid biedt om naast het bescheiden wettelijke pensioen, een
bijkomend pensioen op te bouwen. Alle zelfstandigen in hoofdberoep die aangesloten zijn
bij een sociaal verzekeringsfonds kunnen van het VAPZ-stelsel genieten. Zelfstandigen
hebben keuze tussen een gewoon en een sociaal VAPZ.
Met het gewoon VAPZ ligt de focus voornamelijk op pensioenopbouw. Een sociaal VAPZ
biedt naast de opbouw van een aanvullend pensioen nog enkele bijkomende dekkingen. Zo
geniet men extra bescherming in vergelijking met een gewoon VAPZ. Deze bescherming kan
bijvoorbeeld een tegemoetkoming zijn bij arbeidsongeschiktheid of invaliditeit.
De premie voor het VAPZ wordt berekend op uw netto belastbaar beroepsinkomen. Bij een
gewoon VAPZ kunt u tot 8,17% (max. 3.127,24 euro) van uw netto belastbaar
beroepsinkomen storten. Terwijl men bij een sociaal VAPZ tot 9,40% (max. 3.598,05 euro)
van het netto belastbaar beroepsinkomen kan storten.
Er kan dus 15% meer gestort worden bij een sociaal VAPZ dan bij een gewoon VAPZ. Ten
minste 10% gaat naar het solidariteitsfonds en het overige deel gaat dan naar een extra
pensioenopbouw. Wanneer Fernand tijdens de looptijd van zijn contract niets tegenkomt,
gaat deze 10% natuurlijk verloren.
Wanneer Fernand een VAPZ afsluit, worden de premies door hem betaald. Ook zijn
vennootschap kan premies in zijn naam betalen, maar aangezien hij dan belast zal worden
op een voordeel alle aard, zal dit voor hem niet interessant zijn.
49
5.3.4.1 Fiscaal voordeel
Een enorm voordeel van een VAPZ is dat de bijdragen als beroepskosten worden
beschouwd. Hierdoor kan Fernand genieten van een fiscaal voordeel in de
personenbelasting.
Dit grote fiscaal voordeel is niet onbeperkt. De bijdragen zijn eerst en vooral onderhevig aan
de beperking van de 80%-regel. Daarnaast geldt er een absolute beperking van 3127,24 euro
voor een gewoon VAPZ en 3598,05 euro voor een sociaal VAPZ. Deze bedragen worden
jaarlijks geïndexeerd.
5.3.4.2 Taxatie
In ruil voor het fiscale voordeel van de premies, moet Fernand rekening houden met een
belasting van de pensioenkapitalen die op het einde worden betaald.
Op het pensioenkapitaal dat Fernand ontvangt is een RIZIV-bijdrage van 3,55%, vermeerderd
met 1% solidariteitsbijdrage voor kapitalen kleiner dan 25.000 euro en 2%
solidariteitsbijdrage voor kapitalen groter dan 25.000 euro.
Het kapitaal wordt daarna onder de vorm van een fictieve rente belast. Hierbij wordt het
volledige kapitaal in het jaar van de uitkering niet in één keer belast, maar zal Fernand
jaarlijks gedurende een bepaalde periode een percentage van het kapitaal moeten
toevoegen aan zijn belastbare inkomsten van dat jaar.
In onderstaande tabel vinden we de fictieve rentepercentages en de duur van de aangifte in
de personenbelasting terug;
Tabel 15: Fictieve rentepercentages
Leeftijd van de begunstigde Fictieve rente % Aangifteplicht
65 en ouder 5 10 jaar
63 tot 64 4,5 13 jaar
61 tot 62 4 13 jaar
59 tot 60 3,5 13 jaar
56 tot 58 3 13 jaar
51 tot 55 2,5 13 jaar
45 tot 50 2 13 jaar
41 tot 45 1,5 13 jaar
40 en jonger 1 13 jaar
Ontvangt Fernand het pensioenkapitaal ten vroegste op zijn 65 jaar en is hij blijven werken
tot deze leeftijd, dan wordt slechts 80% van het kapitaal in fictieve rente omgezet. De
overige 20% wordt dan niet belast. Vervolgens raden wij Fernand aan dit zeker te
overwegen, want het voordeel is enorm.
50
5.3.4.3 Advies en offerte
Anders dan bij consumentenproducten voor particulieren is er voor zelfstandigen geen
wettelijke verplichting om instapkosten en beheerskosten duidelijk te vermelden in de
offertes, noch in het contract. Zelden of nooit zal men u dan ook wijzen op die kosten die
doorgaans 3% à 7% bedragen van elke storting, aan te vullen met een jaarlijkse
beheerskosten op de reeds gespaarde reserve.
We raden Fernand aan om een gewoon VAPZ af te sluiten, omdat we voornamelijk focussen
op pensioenopbouw. Een tweede reden is dat Fernand al voldoende gedekt is tegen
arbeidsongeschiktheid en invaliditeit, waardoor een sociaal VAPZ overbodig is.
In bijlage 18 vinden we de offerte en infofiche voor een gewoon VAPZ, opgemaakt bij de
verzekeringsmaatschappij ‘Federale Verzekering’.
Wanneer Fernand ieder jaar de maximumpremie van 3127,24 euro stort, bedraagt het
kapitaal leven 69.511,36 euro op einddatum. Hierbij gaan we wel uit van de huidige
gewaarborgde rente van 1,25%. Deze rente kan ieder jaar veranderen.
Overigens moet het kapitaal leven nog verminderd worden met de volgende kosten;
Tabel 16: Kosten VAPZ
Berekening in €
Kapitaal leven 69.511,36
- RIZIV-bijdrage 3,55% - 2.467,65
- solidariteitsbijdrage 2% - 1.390,23
Eindkapitaal leven 65.653,48
80% Eindkapitaal leven 52.522,78
5% fictieve rente 2.626,14
Ontvangt Fernand het pensioenkapitaal ten vroegste op zijn 65 jaar en is hij blijven werken
tot deze leeftijd, dan wordt slechts 80% van het kapitaal in fictieve rente omgezet. Fernand
zal gedurende 10 jaar een fictieve rente van 2.626,14 euro moeten aangeven in zijn
personenbelasting.
Overlijdt Fernand voor einddatum van het contract, dan verkrijgt de begunstigde (Fanny) de
reserve uitbetaald.
51
5.4 3de Pijler
De derde pensioenpijler omvat de individuele spaarinspanning waarvoor de overheid een
fiscaal voordeel verleent. Men kan kiezen voor pensioensparen of langetermijnsparen of een
combinatie van die twee. Het systeem is voor iedereen toegankelijk.
In onderstaande tabel vinden we een overzicht van de mogelijkheden binnen de 3de
pensioenpijler;
Tabel 17: Mogelijkheden 3de pensioenpijler
Mogelijkheden binnen de 3de pensioenpijler
Langetermijnsparen Korf € 2260
Individuele levensverzekering met fiscaal voordeel (TAK 21)
Fiscaal pensioensparen Korf € 940
Pensioenspaarfonds (TAK 23)
Pensioenspaarverzekering (TAK 21)
5.4.1 Twin Peaks II
Sinds 30 april 2014 werd de MiFID-richtlijn uitgebreid naar de verzekeringssector. De richtlijn Twin Peaks II kwam tot stand. Met deze richtlijn wil de wetgever de consument beter en transparanter informeren en beschermen in het kader van schade- en levensverzekeringen.
De MiFID-grondwet bepaalt immers dat dienstverleners zich op loyale, billijke en professionele wijze moeten inzetten voor de belangen van hun cliënten. Bovendien moeten de diensten die aan de klant bezorgd worden, specifiek afgestemd worden op zijn situatie. Net zoals bij de MiFID-richtlijn zal er een beleggersprofiel opgemaakt worden. Deze wordt bepaald aan de hand van een vragenlijst14.
Deze richtlijn heeft geen betrekking op levensverzekeringen afgesloten in het kader van de eerste en tweede pensioenpijler.
5.4.2 Langetermijnsparen
Het gaat hierbij om een levensverzekering van tak 21 die door de banken en verzekeraars als
fiscale polis wordt aangeboden. Men krijgt een gegarandeerd rendement eventueel
verhoogd met een winstdeelname.
5.4.2.1 Fiscaal voordeel
De overheid stimuleert zowel het langetermijnsparen als de aanschaf van een eigen woning.
Fiscaal worden ze ondergebracht in dezelfde fiscale korf van 2260 euro.
De storting van de premies voor langetermijnsparen levert een belastingbesparing op van
30%. Het fiscaal voordeel kan dus oplopen tot 678 euro per persoon. Als men gehuwd is,
14 Zie bijlage 5: Vragenlijst MiFID
52
hebben beide partners zowel recht op de fiscale korf van € 2260. Bij deze fiscale korf moet
men wel rekening houden met de onderstaande bedragen die ook mogen worden
ingebracht in de korf:
o de kapitaalaflossingen en intresten van de hypothecaire lening;
o de premies van de schuldsaldoverzekering.
Als men dus een hypothecaire lening, eventueel met een bijkomende
schuldsaldoverzekering heeft afgesloten voor de aankoop van zijn woning, dan zal de fiscale
korf vaak vol zitten. Het is dan ook niet interessant om die jaren een storting te doen in zijn
levensverzekeringscontract met fiscaal voordeel. Als men namelijk minstens één premie van
een dergelijk contract heeft afgetrokken in zijn belastingaangifte, zal het volledige contract
onder de heffing van 10% gebeuren.
5.4.2.2 Taxatie
Om in aanmerking te komen voor de belastingvermindering moet men de levensverzekering
wel aangaan voor zijn 65ste. Het contract moet ten minste tot zijn 65ste lopen en het moeten
bovendien een looptijd hebben van minstens 10 jaar.
Op de 60ste verjaardag van de belastingplichtige wordt een belasting ingehouden van in
principe 10% op het opgebouwde spaarreserve via de gewaarborgde rentevoet. De
winstdeelname is dus vrijgesteld van die heffing.
Die heffing is meteen ook de definitieve eindbelasting. Als men nog premies stort na
inhouding van de heffing, kan men nog wel van een belastingvermindering genieten.
Het is mogelijk om al eerder zijn kapitaal op te vragen. Als de belegger, die ook de
verzekerde is, overlijdt, dan stopt het contract en ontvangt de aangeduide begunstigde de
verworden waarde. Als de 10% heffing nog niet werd geheven, gebeurt dat dan.
5.4.2.3 Advies en offerte
Er is nog een openstaande schuld van 100.000 euro op de gezinswoning die eigendom is van
Fanny. Dit betekent dat Fanny nog een hypothecair krediet lopen heeft. Bijgevolg wordt
langetermijnsparen dan ook afgeraden voor Fanny. Voor Fernand kan langetermijnsparen
wel interessant zijn, want hij kan hierbij genieten van een maximaal fiscaal voordeel. In
bijlage 19 vinden we een offerte voor langetermijnsparen opgemaakt bij de
verzekeringsmaatschappij ‘Federale Verzekering’.
Eerst en vooral raden wij Fernand aan om jaarlijks de maximumpremie te betalen. Voor 2017
bedraagt deze premie 2.260 euro. Op die manier kan hij genieten van een maximaal fiscaal
voordeel. Wanneer Fernand elk jaar de maximumpremie stort, verkrijgt hij op zijn 67ste een
kapitaal van 50.880,85 euro. Hierbij gaan we wel uit van de huidige gewaarborgde rente van
1,25%. Deze rente kan overigens ieder jaar veranderen.
53
5.4.3 Pensioensparen
Voor het pensioensparen moet de spaarder in België wonen en tussen 18 en 64 jaar oud zijn.
het contract moet onderschreven zijn voor een periode van minimaal 10 jaar. Er moeten
binnen die periode minstens 5 jaarlijkse stortingen uitgevoerd worden.
Het fiscale pensioensparen kan men doen via een pensioenspaarverzekering of via een
pensioenspaarfonds. Beleggers die geen risico willen lopen, kiezen het best voor een
pensioenspaarverzekering. Dan moet men wel tevreden zijn met een lagere return. Een
hogere return kan behaald worden door meer risico te nemen en te beleggen via een
pensioenspaarfonds.
Omdat pensioensparen een belegging is op heel lange termijn kan het interessant zijn om te
kiezen voor de meer risicovolle benadering. Door de lange looptijd ligt historisch gezien de
return het hoogst bij een pensioenfonds. Eigenlijk zijn periodes waarin de beurzen het slecht
doen tijdens het eerste jaar zelfs positief. Er wordt dan belegd aan een lage instapprijs. De
aandelen zullen namelijk laag gewaardeerd zijn.
We raden Fernand en Fanny dan ook aan om te kiezen voor een pensioenspaarfonds. Hierbij
is het minimaliseren van de kosten enorm belangrijk, aangezien dit volgens ons de
belangrijkste troef is van de klant om zijn rendement te verhogen.
5.4.3.1 Fiscaal voordeel
Het pensioensparen is net zoals het langetermijnsparen fiscaal interessant. Zowel Fernand
als Fanny kunnen genieten van 30% belastingvermindering in de personenbelasting. Zij
kunnen elk een maximumbedrag van 940 euro per jaar storten. Dat wil dus zeggen dat
Fernand en Fanny elk jaarlijks een bedrag van 282 euro kunnen recupereren via hun
personenbelasting.
5.4.3.2 Taxatie
Bij een pensioenspaarfonds wordt de 8% eindbelasting berekend op de stortingen,
gekapitaliseerd aan 4,75%. Men wordt dus belast op een fictief geschatte opbrengst.
Overlijdt men voor de einddatum van het contract, dan stopt het contract en ontvangt de
begunstigde de waarde. Als de 8% heffing nog niet werd geheven, gebeurt dat dan.
Hoewel het gespaarde kapitaal belast wordt op de 60ste verjaardag, kan de klant nog
doorstorten tot een leeftijd van 64 waarbij men nog steeds van de belastingvermindering
van 30% geniet, zonder dat deze nog eens getaxeerd zal worden.
54
5.4.3.3 Advies en offerte
We raden de klant aan om te kiezen voor een pensioenspaarfonds in plaats van een
pensioenspaarsverzekering. In bijlage 20 vinden we een overzicht van een offerte voor
pensioensparen bij Argenta. Wanneer de klant elk jaar de maximumpremie stort, verkrijgt hij
op zijn 67ste een kapitaal van 32.834,78 euro.
Wil de klant echter geen risico lopen, dan kiest men best voor een
pensioenspaarsverzekering. In bijlage 21 vinden we een offerte voor een
pensioenspaarverzekering opgemaakt bij de verzekeringsmaatschappij ‘Federale
Verzekering’. Wanneer de klant ook hier elk jaar de maximumpremies stort, verkrijgt hij op
zijn 67ste een bedrag van 19.553,92 euro.
6 Ziekte, ongevallen en invaliditeit
6.1 Impact cashflow
In dit hoofdstuk bekijken we de impact van ziekte of invaliditeit op de cashflow. In
onderstaande tabel vinden we het spaarvermogen terug bij ziekte of invaliditeit.
Tabel 18: Impact cashflow15
Jaar Huidig spaarvermogen in €
Spaarvermogen invaliditeit Fernand in €
Spaarvermogen invaliditeit Fanny in €
Spaarvermogen invaliditeit beiden in €
2016 14 911,83 14 911,83 14 911,83 14 911,83
Invaliditeit Fanny
2017 15 210,07 -1 750,24 3 301,57 -13 658,74
2018 15 514,27 -481,90 1 286,80 -14 709,37
2025 17 821,02 -553,55 1 478,13 -16 896,44
2030 19 675,84 -611,16 1 631,97 -18 655,03
2035 21 723,72 -674,77 1 801,83 -20 596,66
Pensioen Fernand
2037 10 723,27 -12 580,12 10 723,27 -12 580,12
Pensioen Fanny
2039 -12 680,73 -12 680,73 -13 797,19 -13 797,19
15 Zie bijlage 3: Cashflows
55
6.2 Wettelijke pijler
De sociale zekerheid in België zorgt voor vervangingsinkomens en aanvulling op het
inkomen. Solidariteit is het centrale begrip van ons systeem.
Fernand en Fanny moeten verplicht een bijdrage betalen aan de sociale zekerheid. Deze
bijdragen worden afgehouden in verhouding tot het loon. De bijdragen worden vervolgens
gebruikt voor de financiering van de sociale zekerheid voor alle rechthebbenden. Omdat er
een verschil is in sociale bijdragen bij een zelfstandige en een werknemer, zal de sociale
zekerheid voor Fernand en Fanny verschillend zijn.
6.2.1 Geneeskundige verzorging
De verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging richt zich zowel tot Fernand als
Fanny. Om in aanmerking te komen voor geneeskundige verzorging moeten Fernand en
Fanny zich aansluiten bij een verzekeringsinstelling (ziekenfonds). Wanneer de klant naar
een dokter gaat of andere geneeskundige verzorging krijgt, moet men in principe eerst het
totale bedrag betalen in ruil voor een doktersattest of getuigschrift. Daarmee stapt de klant
naar de verzekeringsinstelling (het ziekenfonds), die een deel terugbetaalt.
De geneeskundige verstrekkingen omvatten zowel de preventieve als de curatieve
verzorging die nodig zijn voor het behoud en het herstel van de gezondheid. De verzorging
wordt ondergebracht in verschillende categorieën van geneeskundige verstrekkingen:
o de gewone geneeskundige hulp, met onder andere bezoeken en raadplegingen van
algemeen geneesheren en geneesheer-specialisten en de verzorging verstrekt door
kinesitherapeuten;
o tandheelkundige verzorging;
o verlossingen;
o verstrekkingen van farmaceutische producten (magistrale bereidingen,
farmaceutische specialiteiten, generische geneesmiddelen,…);
o ziekenhuisverpleging;
o verzorging die nodig is voor revalidatie.
De verzekeringstegemoetkoming in de verstrekkingskosten varieert voornamelijk volgens de
aard van de verstrekking, het statuut van de verzekerde en de hoedanigheid van de
zorgverlener. In de meeste gevallen wordt niet het volledige bedrag terugbetaald. Vaak
moet men een persoonlijk aandeel betalen, het zogeheten "remgeld". In principe bedraagt
het persoonlijk aandeel of "remgeld" 25%. Het kan hoger of lager liggen afhankelijk van het
type verstrekking.
56
Tabel 19 toont aan de klant beschouwd wordt als ‘andere rechthebbenden’ bij een
ziekenhuisopname. De eerste dag zullen zij 42,58 euro zelf moeten betalen. Vanaf de
tweede dag bedraagt hun persoonlijk aandeel 15,31 euro per dag.
Tabel 19: Kosten verblijf ziekenhuis
6.2.2 Ziekte en ongevallen
In geval van een ziekte of een ongeval worden niet alleen de ziektekosten terugbetaald,
maar hebben Fernand en Fanny ook recht op uitkeringen die het loonverlies moeten dekken.
Dergelijke regelingen zijn enkel van toepassing op ziekten en ongevallen in de privésfeer.
Doordat er een onderscheid gemaakt wordt tussen werknemers en zelfstandigen zullen de
uitkeringen van Fernand en Fanny niet hetzelfde berekend worden.
Arbeidsongeschiktheid bestaat uit twee tijdvakken, met name de primaire
arbeidsongeschiktheid en de invaliditeit. Als er geen vermoeden van arbeidsongeschiktheid
bestaat (ziekenhuisopname), moet de arbeidsongeschiktheid aan de verzekeringsinstelling
worden aangegeven met een geneeskundig getuigschrift dat is ingevuld, gedateerd,
ondertekend en dat de reden van ongeschiktheid vermeldt.
Daarna moet de adviserende geneesheer van de verzekeringsinstelling de graad van
ongeschiktheid vaststellen. Hij kan de betrokkene eveneens oproepen voor een
geneeskundig onderzoek om de ongeschiktheid en de duur ervan (begin en einde) te
evalueren.
57
6.2.2.1 Fanny
De vergoeding bij Fanny begint na de eventuele toekenning van het gewaarborgd loon door
de werkgever (één maand voor bedienden). De periode van primaire arbeidsongeschiktheid
duurt maximaal 1 jaar en vangt aan bij het begin van de arbeidsongeschiktheid. Tijdens deze
periode zal Fanny 60% van haar loon krijgen van haar verzekeringsinstelling.
Van zodra Fanny terug gaat werken, loopt de periode van primaire arbeidsongeschiktheid
tot een einde. Als ze echter binnen de twee weken opnieuw arbeidsongeschikt wordt, zal de
nieuwe arbeidsongeschiktheid geacht de periode niet te hebben onderbroken (herval).
De invaliditeitsperiode begint na één jaar primaire arbeidsongeschiktheid. De invaliditeit
wordt vastgesteld door de Geneeskundige Raad voor Invaliditeit van het RIZIV op basis van
een verslag opgesteld door de adviserende geneesheer van de verzekeringsinstelling. Het
einde van de staat van de invaliditeit wordt vastgesteld door de adviserende geneesheer of
de geneesheer-inspecteur of de Geneeskundige Raad voor Invaliditeit. Voor het vaststellen
van het bedrag van de invaliditeitsuitkeringen houdt men rekening met de gezinstoestand en
de datum van de aanvang van de ongeschiktheid en met het al dan niet wegvallen van het
enige inkomen. Voor Fanny wordt het uitkeringspercentage vermindert tot 55%
(alleenstaande). Het tijdvak van de invaliditeit wordt niet onderbroken door een herneming
van het werk gedurende minder dan drie maanden (herval).
Als werknemer is Fanny ook gedekt tegen arbeidsongevallen en ongevallen op de weg van
en naar het werk. Iedere werkgever moet een verzekering tegen arbeidsongevallen afsluiten
bij een bevoegde verzekeringsinstelling. Het Federaal agentschap voor beroepsrisico’s
(Fedris) oefent de controle zowel technisch als medisch uit op de verzekeringsinstellingen.
Ieder arbeidsongeval moet binnen de 8 werkdagen door de werkgever worden aangegeven
bij de verzekeringsinstelling. Dat moet gebeuren met een speciaal formulier of via
elektronische weg. Indien de werkgever het ongeval niet aangeeft, kan de werknemer of één
van de gezinsleden van de werknemer dit nog steeds doen.
Tijdens de arbeidsongeschiktheidsperiode veroorzaakt door een arbeidsongeval heeft Fanny
recht op vergoedingen. We kunnen twee perioden onderscheiden, namelijk de tijdelijke
arbeidsongeschiktheid en de blijvende arbeidsongeschiktheid.
Tijdens de periode van tijdelijke volledige arbeidsongeschiktheid ontvangt Fanny 90% van
haar gemiddelde dagloon. Dat gemiddelde dagloon komt overeen met 1/365ste van het
basisloon. Bijgevolg ontvangt Fanny een dagvergoeding niet alleen iedere werkdag, maar
ook alle zaterdagen, zondagen en feestdagen van het jaar. Het basisloon is het loon waarop
de werknemer recht had tijdens het jaar voorafgaand aan het jaar van het arbeidsongeval.
58
Ook tijdelijke gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid wordt vergoed. Hier ligt de nadruk echter
meer op de hervatting van het werk en de re-integratie van de werknemer in het
arbeidsmilieu. Op advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en met het akkoord
van het slachtoffer kan het werk gedeeltelijk worden hervat. Het slachtoffer ontvangt dan
een vergoeding die gelijk is aan het verschil tussen zijn loon vóór het ongeval en het loon dat
hij ontvangt door de wedertewerkstelling. De periode van tijdelijke arbeidsongeschiktheid
kan op twee manieren eindigen: ofwel wordt het slachtoffer genezen verklaard, ofwel wordt
men blijvend arbeidsongeschikt verklaard.
De periode van blijvende arbeidsongeschiktheid begint vanaf de "consolidatie". De
consolidatie is de vaststelling dat het letsel dat door het arbeidsongeval veroorzaakt werd
een zekere stabiliteit vertoont. De arbeidsongeschiktheid wordt uitgedrukt als een
percentage dat weergeeft in welke mate het arbeidsvermogen van het slachtoffer ten
gevolge van het ongeval is afgenomen (het slachtoffer wordt vergoed voor het verlies van
economische geschiktheid, niet voor de fysieke aantasting). De graad van blijvende
ongeschiktheid, het basisloon en datum van consolidatie moeten opgenomen worden in een
akkoord tussen de verzekeringsinstelling en het slachtoffer en zal nadien bekrachtigd
worden door Fedris.
Vanaf de datum van consolidatie ontvangt het slachtoffer een jaarlijkse vergoeding die
afhangt van het basisloon en de graad van arbeidsongeschiktheid die in bovengenoemd
akkoord zijn vastgesteld. Tijdens de drie jaar na de bekrachtiging van het akkoord kunnen
beide partijen, dus zowel de verzekeringsinstelling als het slachtoffer, vragen om een
herziening van de graad van ongeschiktheid. Na het verstrijken van die drie jaar, de
zogeheten herzieningstermijn, wordt de toestand definitief vastgesteld en ontvangt het
slachtoffer een lijfrente die eveneens gebaseerd is op het basisloon en de
arbeidsongeschiktheidsgraad.
6.2.2.2 Fernand
Net zoals werknemers moeten zelfstandigen zich inschrijven bij een verzekeringsinstelling.
Vervolgens moeten ze een wachttijd van zes maanden vervullen waarin ze bijdragen betalen
voor de sector uitkeringen. Een zelfstandige moet binnen 28 kalenderdagen na het begin van
zijn arbeidsongeschiktheid een verklaring van arbeidsongeschiktheid, ingevuld en
ondertekend door de behandelend geneesheer, opsturen naar de adviserend geneesheer
van zijn verzekeringsinstelling.
De adviserend geneesheer kan beslissen om de zelfstandige op te roepen om zijn
arbeidsongeschiktheid te controleren. In het eerste jaar hangt de evaluatie van de
arbeidsongeschiktheid af van het beroep dat de zelfstandige uitoefende vóór zijn
arbeidsongeschiktheid. Daarna wordt er rekening gehouden met alle beroepsbezigheden die
59
de zelfstandige gelet op zijn situatie, gezondheidstoestand en beroepsopleiding nog
billijkerwijze zou kunnen uitoefenen.
In het stelsel der zelfstandigen onderscheiden we drie perioden van arbeidsongeschiktheid:
o een niet-vergoede periode van primaire arbeidsongeschiktheid van één maand;
o een vergoede periode van primaire arbeidsongeschiktheid van elf maanden;
o na een jaar primaire arbeidsongeschiktheid begint een periode van invaliditeit.
Zelfstandigen ontvangen geen percentage van het loon dat zij verliezen, maar een forfaitair
bedrag dat varieert in functie van hun gezinssituatie en de al dan niet stopzetting van hun
bedrijf;
Tabel 20: Vergoeding arbeidsongeschiktheid zelfstandigen
Aangezien zelfstandigen niet onder de wet van de arbeidsongevallenverzekering vallen,
krijgt Fernand geen vergoeding bij een arbeidsongeval of beroepsziekte.
6.3 Aanvullende pijler
6.3.1 Hospitalisatieverzekering
De hospitalisatieverzekering biedt dekking tegen de financiële gevolgen van een
ziekenhuisopname. Omdat de wettelijke tussenkomst eerder beperkt is en een groot deel
van de kosten nog steeds op de schouders van de klant valt, hebben zij de optie om een
hospitalisatieverzekering af te sluiten. De hospitalisatieverzekering biedt dekking (na
tussenkomst van het ziekenfonds) op vier vlakken:
o medische kosten gemaakt in de loop van het verblijf in een erkend ziekenhuis;
o ambulante medische kosten gemaakt in de periode voor en na de ziekenhuisopname
als die verband houden met deze ziekenhuisopname;
o kosten voor thuisbevalling en poliklinische bevalling;
o ambulante medische kosten gemaakt buiten de periode van voor en na de
ziekenhuisopname in het kader van de behandeling van een zware ziekte.
60
Bij aanvang van de verzekering is er meestal een wachttijd voorzien (+/- 3 maanden).
Gedurende deze tijd zal er geen dekking zijn en zullen Fernand en Fanny zelf moeten
opdraaien voor de kosten indien zij gehospitaliseerd worden.
Heel wat hospitalisatieverzekeraars werken tegenwoordig met het zogenaamde
“derdebetalersysteem”. Dat wil zeggen dat de factuur van het ziekenhuis rechtstreeks aan
de verzekeraar wordt voorgelegd. De verzekeraar verbindt zich dus tot de directe betaling
van de factuur, in naam van de cliënt. De klant hoeft dus niet eerst zelf de rekening te
betalen om daarna de vergoeding van de verzekeraar te vorderen.
In principe zijn er verschillende mogelijkheden om de tussenkomst van de verzekeraar te
bepalen. Er kan bijvoorbeeld tussenkomst worden verleend tot een afgesproken plafond of
tot een bepaald percentage van de wettelijk tussenkomst (bijv. 300%). Meestal gebeurt de
bepaling van de vergoeding van de verzekeraar als volgt: het bedrag van de gewaarborgde
kosten worden verminderd met de wettelijke tegemoetkoming en het bedrag van de
afgesproken vrijstelling (franchise).
De forfaitaire verzekeringen keren een vast bedrag uit per hospitalisatiedag, los van de
werkelijke medische kosten. Vaak is deze formule wat goedkoper, maar zijn de forfaits
onvoldoende om de werkelijk opgelopen kosten te dekken.
Een hospitalisieverzekering kan afgesloten worden bij een ziekenfonds of bij een
verzekeraar. In het algemeen zal een ziekenfonds goedkoper zijn, maar de dekkingen zullen
vervolgens ook veel beperkter zijn. We raden de klant dus aan om duidelijk te vergelijken
wat voor hen wel en niet belangrijk is en op basis daarvan hun keuze te maken. Door de
beperktere dekkingen van een ziekenfonds raden wij toch aan om een verzekering af te
sluiten bij een verzekeraar.
Medische kosten beperken zich niet altijd tot een hospitalisatie en daarom kan men zich met
een verzekering ambulante kosten het hele jaar door indekken tegen medische kosten
zonder een hospitalisatie. We raden de klant dan ook aan om een ambulante
kostenverzekering zeker te overwegen.
Omdat Fernand en Fanny de leeftijd van 50 naderen, zal de premie een pak duurder zijn dan
wanneer zij een verzekering zouden afgesloten hebben 20 jaar geleden.
In bijlage 6 vinden we een offerte die we hebben opgevraagd bij de bekende
hospitaliesatieverzekeraar ‘DKV’. De offerte bevat enerzijds een hospitalisatieverzekering en
anderzijds een verzekering voor de ambulante kosten. Voor Fernand en Fanny komt dit
samen op een jaarlijkse premie van 2.763,80 euro. Dit is een aanzienlijk bedrag, maar hierbij
moet men rekening houden dat we hier uitgaan van de meest uitgebreide dekking. Wanneer
de klant een iets minder uitgebreide formule wil, zal de premie ook een stuk lager liggen.
61
6.3.2 Lichamelijke ongevallenverzekering
Het doel van de lichamelijke ongevallenverzekering is het vergoeden van de financiële
gevolgen (inkomstenverlies en medische kosten) van lichamelijke letsels ten gevolge van een
ongeval. De verzekering biedt dekking bij arbeidsongeschiktheid en overlijden ten gevolge
van een gedekt ongeval. De lichamelijke ongevallenverzekering kan zowel door Fernand als
Fanny afgesloten worden in het kader van hun privé- en beroepsleven.
Aangezien Fanny volledig onder de wet van de arbeidsongevallenverzekering valt en zij daar
een uitkering kan bekomen indien zij het slachtoffer wordt van een arbeidsongeval, is de
lichamelijke ongevallenverzekering voor haar beroepsleven overbodig. Een verzekering die
dekking biedt in haar privéleven kan een mogelijkheid zijn.
Voor Fernand zal een volledig persoonlijke ongevallenverzekering een absolute must zijn. Als
zelfstandige valt hij niet onder de wet van de arbeidsongevallenverzekering. Hij kan dus niet
genieten van een uitkering als hij het slachtoffer wordt van een arbeidsongeval.
In bijlage 23 vinden we offerte voor een lichamelijke ongevallenverzekering voor zowel
Fernand als Fanny. Zowel privé ongevallen als ongevallen in het kader van het beroepsleven
worden verzekerd. Voor de keuze van formule 2 betalen zij een jaarlijkse premie van 209,43
euro. Voor dit bedrag verkrijgen zij bij overlijden 12 394,68 euro, bij blijvende invaliditeit 24
789,35 euro, bij 100% invaliditeit 74 368,05 euro, medische kosten 3 718,40 euro en
verhoogt hun dagvergoeding met 12,39 euro.
6.3.3 Gewaarborgd inkomen
Een verzekering "gewaarborgd inkomen" heeft als doel het inkomensverlies te compenseren
dat optreedt indien een (actieve) persoon door een ziekte of een ongeval geheel of
gedeeltelijk, tijdelijk of blijvend arbeidsongeschikt wordt. Vooral voor Fernand is deze
verzekering een sterke aanrader. De voorzieningen in de wettelijke pijler zijn voor
zelfstandigen immers het meest beperkt.
De tussenkomst van de verzekeraar bestaat uit een rente die maandelijks op het einde van
elke maand aan de verzekerde wordt uitgekeerd. Voor Fernand kan er maximaal 60% van
zijn bruto bedrijfsinkomsten verzekerd worden. Fernand kan opteren voor een vaste
uitkering, een uitkering die na het eerste jaar stijgt of een uitkering die al stijgt vanaf de
eerste dag van de arbeidsongeschiktheid.
Bij volledige arbeidsongeschiktheid wordt de verzekerde jaarrente volledig uitgekeerd. Bij
gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid wordt een evenredig percentage vergoed van de in de
bijzondere voorwaarden vermelde jaarrente. Meestal is echter wel de beperking
opgenomen dat er slechts verzekeringsprestaties worden geleverd indien er een
62
arbeidsongeschiktheidsgraad is van minimum 25%. Een arbeidsongeschiktheidsgraad van
67% of meer, wordt gelijkgesteld met een volledige ongeschiktheid.
In bijlage 24 vinden we een offerte voor een gewaarborgd inkomen voor Fernand. Wanneer
we een jaarrente van 20.000 euro verzekeren, moet er een jaarlijkse premie van 1.330,41
euro betaald worden.
7 Gezinssituatie
7.1 Huidige situatie
Fernand en Fanny zijn momenteel feitelijk samenwonend. Dat wil zeggen dat zij
samenwonen zonder enige verklaring bij de gemeente. Het probleem is echter dat er voor
feitelijk samenwonende partners niets geregeld wordt door de wet. Er is bijgevolg geen
vooropgesteld wettelijk statuut met rechten en plichten voor beide partners. Elke partner
kan op elk ogenblik beslissen om de relatie te beëindigen.
Elke partner blijft eigenaar van de goederen die men bezat voor de samenwoning. Goederen
op eigen naam verworven tijdens de samenwoning blijven eigendom van deze persoon. Er
moet echter wel een bewijs van eigendom geleverd worden. Wanneer men niet kan
bewijzen dat het goed tot hem of haar behoort, wordt het goed in gelijke helften verdeeld.
7.2 Samenlevingsovereenkomst
Om ongewenste situaties te vermijden bij een relatiebreuk kunnen Fernand en Fanny
beslissen om een samenlevingscontract op te maken. Dit is een overeenkomst op maat
waarin Fernand en Fanny enkele afspraken maken over de manier waarop ze hun
samenwoning regelen en wat er gebeurt indien deze ten einde komt. Op die manier is er
duidelijkheid over ieders rechten en plichten. Deze overeenkomst is echter niet definitief en
kan dus te allen tijde gewijzigd worden.
7.3 Wettelijk samenwonen
Fernand en Fanny kunnen ook kiezen om wettelijk samen te wonen. Hierbij dienen Fernand
en Fanny een verklaring van wettelijke samenwoning af te leggen bij de gemeente. Door de
verklaring zijn beide partners onderworpen aan een aantal wettelijke bepalingen van
dwingend recht waarvan zij bij overeenkomst niet kunnen afwijken. Dit is een duidelijke
verwijzing naar het huwelijksrecht. Net zoals in het huwelijk is er nu bijvoorbeeld ook een
bescherming van de gezinswoning. Dat betekent onder meer dat Fanny, de gezinswoning
niet langer alleen kan verkopen of verhuren zonder de toestemming van Fernand.
63
Net zoals in het huwelijk dragen de wettelijk samenwonenden ook bij in de lasten van het
samenleven naar evenredigheid van hun mogelijkheden. Ook voor schulden geldt een
dwingende regeling. Zo kan de andere partner worden aangesproken voor het betalen van
de schulden die door één van de wettelijk samenwonenden zijn aangegaan voor het
samenleven en voor de kinderen die door hen worden opgevoed.
7.4 Huwelijk
Fernand en Fanny kunnen ook beslissen om te trouwen. Ze kunnen huwen onder het
wettelijk stelsel, onder scheiding van goederen of onder een algehele gemeenschap.
Wanneer zij vervolgens beslissen om te scheiden zal alles afhankelijk zijn van dit gekozen
stelsel.
We kunnen concluderen dat in het kader van een relatiebreuk, het huwen onder het
wettelijk stelsel het meest aangeraden is voor onze klant. Hierbij genieten de partners een
hoge bescherming wanneer zij uit elkaar gaan. Daarnaast biedt het huwen onder de algehele
gemeenschap ook een hoge bescherming, maar aangezien in dit geval alles van beide
partners is, wordt dit niet aangeraden.
8 Overlijden
Wanneer we aan vermogensplanning doen, moeten we er altijd rekening mee houden dat
de kans bestaat dat de klant van vandaag op morgen overlijdt. Daarom moet er zo snel
mogelijk geanticipeerd worden op het risico van overlijden. Op die manier kan er ingespeeld
worden op de behoeften en wensen van de klant en kunnen ongewenste situaties
uitgesloten worden. Daarnaast kunnen ook de successierechten tot een zo laag mogelijk
niveau gebracht worden.
8.1 Huidige situatie
In dit hoofdstuk wordt eerst en vooral de impact van overlijden van Fernand en Fanny op de
cashflow bekeken. Vervolgens wordt er nagegaan wat er gebeurt met het vermogen van de
klant indien één van hen morgen zou overlijden zonder dat er bijkomende maatregelen
genomen werden om aan hun wensen en behoeften te voldoen. Daarnaast bekijken we ook
de te betalen successierechten van de erfgenamen wanneer er een overlijden plaatsvindt.
8.2 Impact cashflow
In de eerste plaats is het belangrijk om te bekijken wat de invloed zal zijn op de cashflow.
Aangezien een overlijden van Fernand of Fanny als gevolg heeft dat er minder uitgaven
zullen zijn, worden de uitgaven gedeeld door twee.
64
Uit tabel 21 blijkt duidelijk dat wanneer één van de klanten sterft er een flinke daling van het
spaarvermogen zal plaatsvinden. Wanneer Fernand in de periode van 2016-2036 overlijdt, is
er een daling van ongeveer 62% van het spaarvermogen. Daarnaast ontstaan er tekorten
vanaf de pensionering van Fanny.
Wanneer Fanny in de periode van 2016-2036 overlijdt, is er een daling van ongeveer 39%
van het spaarvermogen. Daarnaast zal er in de periode van 2037-2038 een kleine stijging van
het spaarvermogen plaatsvinden. Dit heeft te maken met het feit dat Fernand in die periode
nog steeds actief aan het werk is. Wanneer Fernand vervolgens op pensioen gaat, ontstaan
er grote tekorten op de cashflow.
Tabel 21: Cashflow overlijden
Gebeurtenis Jaar Spaarvermogen huidige situatie
in €
Spaarvermogen overlijden
Fernand in €
Spaarvermogen overlijden Fanny in €
2016 14 911,83 5 689,42 9 222,42
2017 15 210,07 5 803,20 9 406,86
2018 15 514,27 5 919,27 9 595,00
...
2025 17 821,02 6 799,38 11 021,64
…
2030 19 675,84 7 507,06 12 168,78
…
2035 21 723,72 8 288,40 13 435,32
2036 22 158,19 8 454,17 13 704,02
Pensioen Fanny 2037 10 723,27 -3 254,84 13 978,10
2038 11 758,66 -3 319,93 14 257,67
Pensioen Fernand 2039 -12 680,73 -3 386,33 -10 410,85
2040 -12 934,34 -3 454,06 -10 619,07
8.3 Nalatenschap
De nalatenschap is het vermogen van de overledene op het moment van overlijden. Het
vermogen van de overledene kunnen we terugvinden op de vermogensbalans. Fernand en
Fanny zijn feitelijk samenwonend. Zij hebben bijgevolg elk een eigen vermogen. Alles op
naam van Fernand, is eigendom van Fernand. Alles op naam van Fanny, is eigendom van
Fanny. Wanneer een eigendom over een bepaald goed niet bewezen kan worden, wordt dit
goed in onverdeeldheid toegekend aan beide partners. Dit wil zeggen dat zij elk de helft
toebedeeld krijgen.
65
8.3.1 Tak 23 levensverzekering
We gaan er van uit dat Fernand en Fanny samen als verzekeringsnemers op hun hoofd als
verzekerden een levensverzekering hebben afgesloten. De premies komen voort uit het
gemeenschappelijk vermogen.
Het contract is opgesteld in de vorm van een beding’ ten gunste van zichzelf’. Als Fernand
eerst overlijdt, is Fanny de begunstigde van de volledige uitkering (€ 150.000) en als Fanny
eerst overlijdt, is Fernand de begunstigde.
Beide partners dragen bij tot de levensverzekering, beiden participeren. Dat is geen
eenrichtingsverkeer en het wordt daarom niet bestempeld als een schenking of als een
legaat. Bijgevolg zijn er geen successierechten verschuldigd.
Samengevat kan men stellen dat er geen successierechten betaald moeten worden als
vaststaat dat iedere verzekeringsnemer enkel voor zichzelf heeft bedongen, zonder elkaar
enig voordeel te gunnen. In de huidige situatie behoort het kapitaal van de
levensverzekering niet tot de nalatenschap van de overleden persoon.
8.3.2 Nalatenschap Fernand
Wanneer Fernand op 6 oktober 2016 overlijdt, bezit zijn nalatenschap volgende zaken;
Tabel 22: Nalatenschap Fernand
Vermogen Fernand Waarde in €
Appartement Keulen 145.000,00
Bouwgrond 35.000,00
NV Work out 250.000,00
Handgift 50.000,00
Beleggingsportefeuille 321.283,30
Totaal nalatenschap 801.283,30
8.3.3 Nalatenschap Fanny
Wanneer Fanny op 6 oktober 2016 overlijdt, bezit haar nalatenschap volgende zaken;
Tabel 23: Nalatenschap Fanny
Vermogen Fanny Waarde in €
Gezinswoning Turnhout 250.000,00
Schulden gezinswoning Turnhout - 100.000,00
Bouwgrond 35.000,00
Beleggingsportefeuille 321.283,30
Totaal nalatenschap 506.283,30
66
8.3.4 Wettelijk erfrecht
Aangezien geen bijzondere maatregelen getroffen werden, wordt de nalatenschap van de
overledene verdeeld volgens het Belgisch wettelijk erfrecht. Het wettelijke erfrecht bepaald
wie er zal erven en hoeveel er geërfd zal worden.
Om te beslissen wie erft, kijkt het wettelijk erfrecht naar de orde van bloedverwantschap.
Binnen deze orde bekijkt men ook de graad van verwantschap. In een orde zitten de mensen
met dezelfde aard van bloedverwantschap.
8.3.4.1 Overlijden Fernand
Zijn moeder krijgt 1/4 van de nalatenschap in volle eigendom. Zijn broer en zus krijgen elk
3/8 van de nalatenschap in volle eigendom.
Tabel 24: Erfdeel overlijden Fernand
Erfgenaam Erfdeel in €
Moeder Fernand 200.320,82
Broer Fernand 300.481,24
Zuster Fernand 300.481,24
Totaal 801.283,30
8.3.4.2 Overlijden Fanny
Haar zoon Marc krijgt 100% van de nalatenschap in volle eigendom. Wanneer Marc zou
overlijden, wordt zijn deel toebedeeld aan zijn zoon Lucas. Dit wordt beschreven als
plaatsvervulling.
Tabel 25: Erfdeel overlijden Fanny
Erfgenaam Erfdeel in €
Zoon Marc 506.283,30
Totaal 506.283,30
8.3.5 Successierechten
Het successierecht wordt gevestigd op het wereldvermogen van de rijksinwoner. Dat wil
zeggen dat er een taxatie gebeurd op alle goederen, in welke uithoek van de wereld die
goederen zich ook bevinden. Bij het samenstellen van de belastbare basis worden wel de
bestaande schulden op datum van overlijden in min gebracht.
Volgens het successierecht of de erfbelasting bestaan er drie manieren om eigendom te
vererven. Via het wettelijk erfrecht, een testament of een contractuele erfstelling. Dat
betekent dat de schenkingen in beginsel aan het successierecht ontsnappen. Zij ondergaan
desgevallend een schenkingsrecht of schenkbelasting
67
Het is echter best mogelijk dat, met betrekking tot een en dezelfde nalatenschap, de
verschillende regelingen van de wettelijke, testamentaire of contractuele devolutie van
toepassing zijn.
Het tarief in het successierecht wordt berekend volgens drie criteria;
o de graad van verwantschap tussen erflater en erfopvolgers;
o een progressief percentage dat varieert;
o het netto-aandeel dat iedere erfopvolger krijgt.
In onderstaande tabel worden de progressieve tarieven voor erfgenamen in rechte lijn en
tussen partners (echtgenoten en samenwonenden) voorgesteld;
Tabel 26: Progressieve tarieven rechte lijn
Gedeelte van het netto-aandeel
Heffingspercentage per schijf (%)
Totaal bedrag van de belasting over de voorgaande schijven in €
0 – 50.000 3%
50.000 – 250.000 9% 1.500
Boven de 250.000 27% 19.500
In onderstaande tabel worden de progressieve tarieven voor broers/zussen en anderen
(ooms/tantes, neven/nichten en anderen);
Tabel 27: Progressieve tarieven broers/zussen en anderen
Gedeelte van het netto-aandeel
Tussen broers en zussen Tussen alle andere personen
% Gecumuleerde rechten over de voorgaande gedeelten in €
% Gecumuleerde rechten over de voorgaande gedeelten in €
0 – 75.000 30% 45%
75.000 – 125.000 55% 22.500 55% 33.750
Boven de 125.000 65% 50.000 65% 61.250
8.3.5.1 Overlijden Fernand
De nalatenschap van Fernand bedraagt 801.283,30 euro. Zijn moeder krijgt 1/4 van de
nalatenschap in volle eigendom. Zijn broer en zus krijgen elk 3/8 van de nalatenschap in
volle eigendom.
Bij de berekening van de successierechten is er een splitsing tussen roerende en onroerende
goederen. De administratie past afzonderlijke tarieven toe: een eerste keer op roerende
68
goederen en een tweede keer op de onroerende goederen, wat een aanzienlijke besparing
kan opleveren.
Bovendien worden de schulden en begrafeniskosten bij voorrang op de roerende goederen
aangerekend. Kan die aftrek niet volledig van het roerend vermogen, dan moet men de rest
van het onroerend vermogen aftrekken. Van die prioritaire aanrekening wijst de
administratie af als men bewijs kunt leveren dat de schulden specifiek zijn aangegaan. De
term ‘specifiek’ duidt op het specifieke verband dat er moet bestaan tussen de schuld en de
onroerende goederen. De begrafeniskosten schatten we op 6.000 euro.
In onderstaande tabel vinden we een kort overzicht van de te betalen successierechten bij
het overlijden van Fernand;
Tabel 28: Successierechten overlijden Fernand16
Erfgenaam Erfdeel in € Successierechten in €
Moeder Fernand 200.320,82 12.193,87
Broer Fernand 300.481,24 138.975,31
Zus Fernand 300.481,24 138.975,31
8.3.5.2 Overlijden Fanny
De nalatenschap van Fanny bedraagt 581.283,30 euro. Haar zoon Marc krijgt 100% van de
nalatenschap in volle eigendom. Wanneer Marc zou overlijden, zou zijn deel toebedeeld
worden aan zijn zoon Lucas. Dit wordt beschreven als plaatsvervulling.
In onderstaande tabel vinden we een kort overzicht van de te betalen successierechten bij
het overlijden van Fanny;
Tabel 29: Successierechten overlijden Fanny17
Erfgenaam Erfdeel in € Successierechten in €
Zoon Marc 506.283,30 50.776,49
8.3.6 Conclusie
Wanneer Fernand en Fanny morgen sterven, wordt alles geregeld volgens het wettelijk
erfrecht. Omdat Fernand en Fanny feitelijk samenwonen, zullen zij volgens het wettelijk
erfrecht niet van elkaar erven. Dit is een groot probleem aangezien zij de langstlevende
willen bevoordelen. Het wettelijk erfrecht sluit de langstlevende partner uit. Ook het
kleinkind van Fanny wordt uitgesloten, wat opnieuw tegen hun wensen is.
16 Zie bijlage 25: Berekening successierechten overlijden Fernand 17 Zie bijlage 26: Berekening successierechten overlijden Fanny
69
Omdat er vooraf geen maatregelen genomen werden, zullen de erfgenamen veel
successierechten moeten betalen. We kunnen besluiten dat er zeker bijkomende
maatregelen moeten genomen worden wanneer men aan de wensen en behoeften van
Fernand en Fanny wil voldoen.
9 Optimalisering
Uit het vorige hoofdstuk kunnen we besluiten dat de wensen en behoeften van onze klant
niet gerespecteerd werden volgens het wettelijk erfrecht. Om te voldoen aan de wensen en
de behoeftes van onze klant dienen er bijkomende maatregelen genomen te worden.
In dit hoofdstuk worden verschillende optimalisatietechnieken besproken met de bedoeling
aan de wensen en behoeftes van de klant te voldoen. Een goed evenwicht tussen de
verschillende wensen van de klant is zeer belangrijk.
9.1 Keuze gezinsvorm
Het is de wens van de klant om erfbelasting tot een minimum te beperken en een zo groot
mogelijk comfort voor de langstlevende. De keuze van de gezinsvorm zal hierbij een
belangrijke rol spelen.
9.1.1 Wettelijk samenwonen
Om de huidige situatie te verbeteren, kunnen Fernand en Fanny ervoor kiezen om wettelijk
samen te wonen. In werkelijkheid biedt dit geen grote veranderingen voor het koppel. Er
dient enkel een verklaring van wettelijke samenwoonst afgelegd te worden bij de gemeente.
Toch is er volgens het erfrecht een groot onderscheid. De partner wordt volgens het
wettelijk erfrecht niet volledig uitgesloten. Bij overlijden van de partner krijgt de
langstlevende het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad. Dat wil zeggen dat de
langstlevende het recht heeft om het goed te gebruiken en de vruchten ervan mag plukken
(leven in de woning, verhuren). De gezinswoning mag echter niet verkocht worden.
Vanaf 1 januari 2007 is in het Vlaamse Gewest de vererving van de gezinswoning voor
partners (echtgenoten en samenwonenden) vrij van successierecht. Voor echtgenoten en
wettelijk samenwonenden is er een directe vrijstelling. De samenwonende partners die
feitelijk samenwonen en dus geen wettelijke verklaring tot samenwoning hebben afgelegd
moeten minstens drie jaar voor het overlijden bij elkaar hebben samengewoond en een
gemeenschappelijke huishouding hebben gevoerd.
70
Opvallend is dat de langstlevende partner geen reserve heeft. De klant dient hierbij zeer
goed op te letten. Volgens het wettelijk erfrecht erft de langstlevende partner het
vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad, maar ze hebben er geen absoluut recht
op. Wanneer de partner via testament beslist dat de langstlevende niets krijgt, is dit altijd
mogelijk. De langstlevende partner heeft vervolgens ook bij deze gezinsvorm geen totale
zekerheid.
9.1.2 Huwen
Naast het feitelijk en wettelijk samenwonen, kunnen Fernand en Fanny ook in het huwelijk
treden. Zij kunnen vervolgens huwen volgens verschillende stelsels. Volgens het wettelijk
erfrecht krijgt de langstlevende partner het vruchtgebruik op de volledige nalatenschap. Ze
krijgen bijgevolg meer dan wanneer ze wettelijk zouden samenwonen.
De kinderen krijgen vervolgens de naakte eigendom op de volledige nalatenschap. Omdat de
langstlevende partner meer krijgt, krijgen de kinderen minder bij het huwen dan bij het
samenwonen. Opmerkelijk is dat wanneer onze klant huwt, de langstlevende partner wel
een reservataire erfgenaam is. Dit wil dus zeggen dat een reserve, een wettelijk verplicht
deel van de nalatenschap, aan de langstlevende toebehoort. Deze kan niet afgenomen
worden door een testament of een ander middel. De echtgenoot heeft telkens recht op het
vruchtgebruik op de helft van de nalatenschap met minimum het vruchtgebruik op de
gezinswoning en de huisraad.
Wanneer Fernand en Fanny huwen, biedt dit een veel grotere bescherming voor de
langstlevende partner dan wanneer zij gaan samenwonen.
9.1.3 Conclusie
Fernand en Fanny hebben de wens om hun gezinsvorm te optimaliseren. Momenteel zijn zij
feitelijk samenwonend. Deze gezinsvorm zal ervoor zorgen dat wanneer één van beide
sterft, de wensen en behoeften niet voldaan zullen worden. De langstlevende partner wordt
niet beschermd, wat tot toekomstige conflicten en ongewenste situaties kan leiden. Daarom
raden wij aan om te huwen onder het wettelijk stelsel. De langstlevende partner geniet op
die manier een bescherming wanneer de andere partner overlijdt. Zo heeft de langstlevende
partner na het overlijden van de andere partner minder kans om in financiële problemen te
komen.
Wanneer Fernand en Fanny om bepaalde persoonlijke redenen niet wensen te trouwen,
raden wij aan om wettelijk samen te wonen. Volgens het wettelijk erfrecht zal de
langstlevende partner het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad erven. Dit kan
echter wel eenzijdig afgenomen worden door de partner. De langstlevende partner heeft
bijgevolg geen optimale bescherming.
71
9.2 Bevoordelen langstlevende partner
Fernand en Fanny wensen bij overlijden een zo groot mogelijk comfort voor de
langstlevende partner. In dit hoofdstuk worden enkele mogelijkheden voorgesteld die
voldoen aan de wens van de klant.
In voorafgaand hoofdstuk hebben we besloten dat trouwen onder het wettelijk stelsel de
meest gunstige keuze is voor de klant. Daarom zullen we het vermogensplanningsdossier
verder toepassen op deze gezinsvorm.
Anderzijds is het mogelijk dat de klant om persoonlijke redenen niet wenst te trouwen.
Daarom zal ook een situatie van wettelijke samenwoonst uitgewerkt worden. De klant dient
er echter wel rekening mee te houden dat dit niet de meest interessante gezinsvorm is om
de langstlevende partner te bevoordelen.
9.2.1 Huwen onder het wettelijk stelsel
De langstlevende partner zal bevoordeeld worden wanneer het koppel huwt volgens het
wettelijk stelsel. In dit deel van het hoofdstuk zullen de verschillende mogelijkheden
aangereikt worden om de langstlevende echtgenoot te bevoordelen.
9.2.1.1 Huwelijkscontract
Gehuwden kunnen via de diverse huwelijksstelsels aan successieplanning doen.
9.2.1.1.1 Huwelijksstelsel
Eerst en vooral is de keuze van het huwelijksstelsel (wettelijk stelsel, scheiding van goederen
of algehele gemeenschap) uitermate belangrijk om aan de wensen en behoeften van de
klant te voldoen. Zoals eerder vermeld, raden wij aan om te huwen onder het wettelijk
stelsel. Het wettelijke stelsel van gemeenschap is automatisch van toepassing als de
echtgenoten geen huwelijkscontract sluiten. In het wettelijk stelsel zijn er drie vermogens;
Het gemeenschappelijk vermogen impliceert een bijzondere onverdeeldheid. Het bezit geen
aparte rechtspersoonlijkheid. Het is een geheel van rechten dat gezamenlijk toebehoort aan
beide echtgenoten en dat men kan onderscheiden van elk van de vermogens. In het
wettelijk stelsel worden alle goederen van de echtgenoten vermoed gemeenschappelijk te
zijn.
Eigen
Vermogen
Fanny
Gemeen-
schappelijk
Vermogen
Eigen
Vermogen
Fernand
72
Hiermee bedoelt men alle goederen die de echtgenoten tijdens hun huwelijk door aankoop
verkrijgen. Ook de beroepsinkomsten die elk van de echtgenoten tijdens het huwelijk
verkreeg, vallen onder het gemeenschappelijk vermogen, net als de inkomsten van de eigen
goederen, zoals de huurinkomsten van een woonhuis dat aan één van de echtgenoten in
privé-eigendom toebehoort.
Ondanks het vermoeden dat alle goederen deel uitmaken van de huwgemeenschap, kan elk
van de echtgenoten aantonen dat bepaalde goederen bij zijn privé-eigendom toebehoren.
Het gaat hier over de goederen die zij al bezaten voor hun huwelijk, de goederen die elk van
hen tijdens het huwelijk door erfenis of schenking heeft verkregen, persoonlijke voorwerpen
zoals kleding en juwelen, de beroepsgereedschappen en werktuigen. Ook de goederen die
andere eigen goederen vervangen, behoren tot het eigen vermogen. De bouwgrond die één
van de echtgenoten aankoopt met het geld dat door zijn ouders werd geschonken, behoort
tot het eigen vermogen.
Net zoals voor de activa maakt het wettelijk stelsel van de gemeenschap ook een
onderscheid tussen de eigen en de gemeenschappelijke schulden. Het passief vormt met
andere woorden het spiegelbeeld van het actief.
Bij een overlijden van Fernand verkrijgt Fanny de volle eigendom van het aandeel van
Fernand in het gemeenschappelijk vermogen en het vruchtgebruik van het eigen vermogen
van Fernand. De blote eigendom van het eigen vermogen van Fernand komt toe aan de
wettelijke erfgenamen (zijn moeder, broer en zus).
Bij een overlijden van Fanny verkrijgt Fernand het vruchtgebruik van alle goederen van
Fanny (aandeel gemeenschappelijk vermogen en eigen vermogen). De blote eigendom van
alle goederen van Fanny komt toe aan haar zoon Marc.
9.2.1.1.2 Inbreng
Fernand en Fanny kunnen ervoor opteren om de goederen van het eigen vermogen in te
brengen in het gemeenschappelijk vermogen. Op deze manier kan de langstlevende partner
bevoordeeld worden, aangezien het gemeenschappelijk vermogen groter wordt.
Fernand kan er voor opteren om de goederen van zijn eigen vermogen in te brengen in het
gemeenschappelijk vermogen. Via deze manier kan hij Fanny enorm bevoordelen ten
opzichte van zijn moeder, broer en zus. Zij verliezen hierdoor immers de blote eigendom van
de goederen die hij ingebracht heeft in het gemeenschappelijk vermogen.
Ook hoeft hij geen rekening te houden met de reserve van zijn moeder. De reserve van de
ouders vervalt immers, indien de giften aan de huwelijkspartner de gehele nalatenschap
omvat. Overigens wordt voorzien dat tegen eind 2017 een nieuwe wet in werking zou
kunnen treden, waarbij de reserve van de ouders volledig verdwijnt.
73
Vervolgens kan Fernand er ook voor kiezen om de goederen in te brengen onder
ontbindende voorwaarde van overlijden en echtscheiding. Wanneer men scheidt of de
partner als eerst sterft, heeft men het recht om het ingebrachte goed terug te nemen in het
eigen vermogen. Op die manier vermijden we dat wanneer men scheidt, het goed voor de
helft eigendom is van de partner.
Daarnaast vermijden we ook dat wanneer men als laatste sterft, men zal belast worden op
de helft van het eigen goed dat men in het gemeenschappelijk vermogen ingebracht heeft.
Het is natuurlijk niet de bedoeling dat men successierechten zal moeten betalen op de eigen
goederen die men ingebracht heeft. Deze techniek wordt niet aanzien als fiscaal misbruik.
Fanny kan er ook voor kiezen om de gezinswoning in te brengen in de gemeenschap. Hierbij
moet men wel rekening houden dat de waarde van de helft van de inbreng burgerrechtelijk
als een schenking aanzien wordt. In het geval van kinderen uit een vorig huwelijk, wordt een
inbreng in de gemeenschap aanzien als een volledige schenking. Als Fanny de gezinswoning
wil inbrengen in de gemeenschap, zal ze moeten rekening houden met de reserve van haar
zoon Marc.
Wanneer een goed ingebracht wordt, moeten de echtgenoten louter de notariskosten en
het algemeen vast recht (€ 50) betalen. Wanneer er een onroerend goed wordt ingebracht,
brengt dit een hogere kost met zich mee. De echtgenoten dienen ook de overschrijving van
de akte in het register op het hypotheekkantoor betalen. Een inbreng is een veel
goedkopere manier om de eigendomsrechten van het eigen goed, te verdelen over beide
echtgenoten, dan een schenking of verkoop.
We raden Fernand aan om de handgift en de gelden verkregen uit de verkoop van zijn
appartement in Keulen in te brengen in de gemeenschap. Hij kan er ook voor kiezen om de
aandelen van ‘NW Work out’ in te brengen in het gemeenschappelijk vermogen, maar
aangezien het zijn wens is om zijn zaak volledig over te dragen aan Fanny is dit niet de juiste
oplossing.
We raden Fanny aan om de gezinswoning niet in te brengen. Fernand verkrijgt als
langstlevende immers toch al het vruchtgebruik op de gezinswoning en huisraad. Hierdoor
verkrijgt haar zoon Marc de blote eigendom op de gezinswoning. Dit zorgt er voor dat de
familiale relaties niet op het spel komen te staan. Een goede verstandhouding binnen de
familie is voor de klant altijd een meerwaarde.
74
In tabel 30 vindt men een overzicht van het eigen vermogen en het gemeenschappelijk
vermogen van de klant na de inbreng van de handgift en het geld verkregen door de verkoop
van zijn appartement in Keulen18.
Tabel 30: Overzicht vermogen klant
Eigen vermogen Fernand in €
Gemeenschappelijk vermogen in €
Eigen vermogen Fanny in €
Gezinswoning Turnhout
150.000
Aandelen NV Work out 250.000
Geld verkoop appartement Keulen
140.650
Handgift 50.000
Bouwgrond 70.000
Beleggingsportefeuille 642.566,61
Tak 23 levensverzekering
150.000
Totaal 250.000 1.008.216,61 150.000
9.2.1.1.3 Verblijvingsbeding
Het verblijvingsbeding, in de volksmond de ‘langst leeft, al heeft’ genoemd. Zoals de naam al
laat vermoeden, is het verblijvingsbeding een clausule waarbij de huwelijksgemeenschap in
volle eigendom aan de langstlevende wordt toebedeeld.
Deze toebedeling moet uitdrukkelijk in de bepalingen van het huwelijkscontract worden
opgenomen of kan bij een latere wijziging van het huwelijkscontract worden vastgelegd.
Dankzij die clausule worden de gemeenschappelijke kinderen van beide echtgenoten
uitgesloten van het erfrecht. De erfrechtelijke regels van inkorting zijn wel van toepassing als
er kinderen uit een vorig huwelijk of relatie geboren zijn.
Omdat Marc een kind is uit het vorig huwelijks van Fanny, zal hij toch nog recht hebben op
zijn reserve. Marc kan enkel aanspraak maken op zijn reserve bij overlijden van Fanny. Bij
overlijden van Fernand zal Marc niets krijgen volgens het wettelijk erfrecht.
Aangezien Fanny toch al de volle eigendom verkrijgt van het aandeel van Fernand in het
gemeenschappelijk vermogen zou een clausule ‘langst leeft, al heeft’ voor haar niets
veranderen. Fernand daarentegen zou via deze clausule wel bevoordeeld worden.
Aangezien het de wens is van de klant om de langstlevende te bevoordelen, raden we de
klant dan ook aan om een verblijvingsbeding op te nemen in hun huwelijkscontract.
18 Zie: 9.3.1 Appartement Keulen
75
Met het verblijvingsbeding wordt de langstlevende enorm bevoordeeld, maar hier hangt wel
een fiscaal prijskaartje aan vast. De langstlevende wordt immers belast op alle goederen van
de gemeenschap in volle eigendom. Hierdoor is de nalatenschap veel groter, waardoor de
successierechten ook hoger zullen uitvallen, aangezien men in een hogere schijf belast zal
worden.
9.2.1.1.4 Verblijvingsbeding met keuze
Wanneer de klant minder successierechten wil betalen, dan kan men in het
huwelijkscontract geldig bedingen dat het gemeenschappelijk vermogen bij een ontbinding
door overlijden aan de langstlevende zal toebehoren, naar keuze van die laatste.
Door een keuzebeding in het huwelijkscontract in te bouwen heeft de langstlevende
echtgenoot de vrije keuze wat er met het gemeenschappelijk vermogen moet gebeuren bij
overlijden van de eerst stervende. Pas bij het overlijden moet er beslist worden over de
verdeling.
De langstlevende kan bijvoorbeeld kiezen om de helft van het gemeenschappelijk in volle
eigendom te verkrijgen en andere helft in vruchtgebruik. Door het inbouwen van een
keuzebeding in het huwelijkscontract kan er gezorgd worden voor flexibiliteit en comfort
voor de langstlevende echtgenoot.
Voort kan men in het huwelijkscontract bedingen op welke wijze en binnen welke termijn
die keuze dient te worden gemaakt. Ook kan men bedingen dat bij ontstentenis daarvan, de
gemeenschap zal worden geacht aan de overlevende toe te behoren, volgens de
verdelingsmodaliteiten die in het huwelijkscontract zijn bepaald.
Wanneer de klant beslist om een verblijvingsbeding in te bouwen in zijn huwelijkscontract,
moeten enkel de notariskosten betaald worden.
9.2.1.1.5 Contractuele erfstelling
In het huwelijkscontract kunnen echtgenoten elkaar ook beschermen via een contractuele
erfstelling. Dat is een overeenkomst tussen beide echtgenoten waarbij één van hen nu al
beschikt over de geheelheid of een deel van de goederen van de nalatenschap.
De contractuele erfstelling kan betrekking hebben op de goederen die zich in het eigen
vermogen bevinden, maar ook op de goederen die in het gemeenschappelijke vermogen
zitten.
Bovendien is een schenking van toekomstige goederen in een huwelijkscontract
onherroepelijk. Om de contractuele erfstelling in het huwelijkscontract te laten herroepen, is
een wijziging van het huwelijkscontract (en dus het akkoord van beide echtgenoten)
noodzakelijk. We raden deze techniek dan ook af.
76
9.2.1.1.6 Akte schenking tussen echtgenoten
Echtgenoten kunnen er voor kiezen om onder elkaar te schenken. Een schenking is een
contract waarbij de schenker zich dadelijk en onherroepelijk van de geschonken zaak
ontdoet ten voordele van de begiftigde, die de schenking aanvaardt.
De klant heeft de mogelijkheid om de schenking te vermelden in het huwelijkscontract. Op
die manier is de schenking niet herroepbaar, ook niet wanneer zij scheiden. Daarom raden
we aan, als er onderling een schenking uitgevoerd wordt, deze niet op te nemen in het
huwelijkscontract. Wanneer het in de toekomst fout gaat, kan de schenking altijd
teruggeëist worden. op de schenking zijn schenkingsrechten van 3% verschuldigd en geen
successierechten.
9.2.2 Schenking
Echtgenoten kunnen zoals eerder vermeld schenken via het huwelijkscontract. Daarnaast
kunnen zij ook schenken zonder dat er iets vermeld staat in het huwelijkscontract, waardoor
de schenking steeds herroepbaar is. Een schenking kan notarieel gebeuren of via een hand-
of bankgift.
Inherent aan de schenking is echter het verlies van controle over het geschonken vermogen
in hoofde van de schenker. Immers, daar de schenking een definitieve en onherroepelijke
vermogensoverdracht compliceert is de schenker niet langer in staat het geschonken
vermogen naar eigen inzichten te beheren. Om deze verregaande gevolgen van de schenking
te milderen kan een optie erin bestaan de schenking toe te passen in combinatie met de
maatschap techniek.
9.2.2.1 Burgerlijke maatschap
Fernand denkt er stilaan aan om zijn zaak over te laten aan Fanny maar vreest dat haar zoon
Marc problemen kan veroorzaken. Fernand wenst hem hierin dan ook niet te betrekken en
zeker niet als er iets met Fanny zou gebeuren. Het oprichten van een burgerlijke maatschap
zou hiervoor een oplossing zijn. Via een burgerlijke maatschap kan Fernand de aandelen van
‘NV Work out’ overdragen naar Fanny en controle behouden.
De burgerlijke maatschap is een lichte en discrete vennootschapsstructuur zonder
rechtspersoonlijkheid. De oprichting van een maatschap is zeer laagdrempelig, er zijn
immers weinig formaliteiten waarmee de oprichters rekening moeten houden. Zo is de
oprichting vormvrij, een eenvoudige overeenkomst tussen de maten volstaat. Een notariële
akte is geenszins vereist, noch zijn er enige publicatievereisten, wat de nodige discretie
biedt.
77
De maatschap kan voor bepaalde of voor onbepaalde duur worden aangegaan. De
maatschapsovereenkomst die voor onbepaalde duur gesloten wordt, wordt geacht te zijn
aangegaan voor de duur van het leven van de vennoten. Overeenkomstig het beginsel dat
overeenkomsten van onbepaalde duur steeds opzegbaar zijn, voorziet de wet in een
eenzijdige opzeggingsmogelijkheid voor de vennoten, mits de opzegging te goeder trouw en
tijdig gebeurt.
We raden de klant aan om te kiezen voor een bepaalde duur die gekoppeld is aan het leven
van de langstlevende. Deze werkwijze garandeert Fernand meer controle dat de geschonken
goederen in de maatschap zullen blijven.
In een eerste fase zal Fernand 98% van zijn aandelen van ‘NV Work out’ schenken aan Fanny.
Hieraan kan een last verbonden zijn om de geschonken goederen in de burgerlijke
maatschap te moeten inbrengen. Bovendien raden wij Fernand ook aan om een beding van
conventionele terugkeer op te nemen. Wanneer Fanny zou overlijden voor Fernand, komt de
schenking terug naar Fernand, zonder dat daar successierechten op moeten betaald worden.
Via deze manier wordt Marc buitenspel gezet.
Voor het schenken van familiale ondernemingen of aandelen in het Vlaamse Gewest geldt er
sinds 1 januari 2012 een vrijstelling. Hierbij moet men wel voldoen aan enkele voorwaarden;
o Alleen de volgende activiteiten komen in aanmerking: nijverheid, handel, ambacht,
landbouw en vrije beroepen.
o Voorts zal de begiftigde de handelszaak gedurende minstens drie jaar moeten
voortzetten. Zo mag u de onderneming niet binnen de drie jaar na datum van
schenking verkopen.
o De aandelen van de vennootschap op het ogenblik van schenking voor minstens 50%
in volle eigendom toebehoren aan de schenker en/of zijn familie.
In een tweede fase brengt Fernand de overige 2% van zijn aandelen van ‘NV Work out’ in de
burgerlijke maatschap. In ruil voor hun inbreng in de maatschap ontvangen de maten
(Fernand en Fanny) onlichamelijke rechten in de maatschap, ook wel ‘delen’ genoemd. In de
statuten wordt er vermeld wie wat inbrengt. Wanneer men dit niet doet, gaat men er van uit
dat iedereen deelneemt voor een gelijk deel. We raden dus aan om alles gedetailleerd neer
te schrijven wie wat inbrengt en voor welk bedrag.
Via de statuten kunnen zowel Fernand als Fanny kunnen aangeduid worden als statutair
zaakvoerder. In de burgerlijke maatschap ligt de exclusieve beheer-en
beschikkingsbevoegdheid over het erin ondergebrachte vermogen bij de statutaire
zaakvoerder. Indien er meerdere zaakvoerders zijn, treden zij op als college dat collegiaal en
bij unanimiteit tot beslissingen komt. Via de statuten kan men ook regelen dat de inkomsten
verkregen door de NV aan het gemeenschappelijk vermogen toegevoegd worden.
78
Bij ontbinding van de maatschap treden de maten uit onverdeeldheid en wordt het
liquidatiesaldo onder de maten verdeeld rekening houdende met hun delen in maatschap.
Het overlijden van één der maten heeft niet de ontbinding van de maatschap tot gevolg.
Hetzij het overlijden van een maat tot eenhoofdigheid van de maatschap leidt. Wanneer
Fernand overlijdt, verkrijgt Fanny 98% van de aandelen van NV Work out. De overige 2%
gaat naar de nalatenschap van Fernand.
9.2.3 Testament
Een testament is een steeds herroepbare akte waarbij de erflater voor de tijd dat hij niet
meer in leven zal zijn, over het geheel of een deel van zijn goederen beschikt. De klant kan
ervoor kiezen om een notarieel of eigenhandig testament op te stellen.
Via een testament kan Fernand ervoor zorgen dat de overige 2% van zijn aandelen van NV
Work out rechtstreek naar Fanny gaan. Hij kan kiezen voor een algemeen legaat, waarbij hij
aan Fanny de algemeenheid van de goederen geeft die hij bij zijn overlijden zal nalaten.
Fanny zal deze aandelen vererven aan een vlak tarief van 3%.
We raden Fernand aan om te kiezen voor een notarieel testament. Dit wordt door een
notaris in het bijzijn van twee getuigen of door twee notarissen opgesteld. Het notarieel
testament heeft volledige bewijskracht en het is veilig. Het testament kan op die manier
nooit verloren of vervalst worden. Het enige nadeel is dat er notariskosten betaald moeten
worden.
9.2.4 Wettelijk samenwonen
Wanneer Fernand Fanny wegens persoonlijke redenen niet wensen te huwen, worden in dit
deel kort verschillende technieken aangereikt om de langstlevende partner toch te
bevoordelen.
9.2.4.1 Testament
Wettelijk samenwonende partners erven volgens het erfrecht het vruchtgebruik op de
gezinswoning en de huisraad. Om de langstlevende partner te bevoordelen, kunnen we dit
erfrecht bijvoorbeeld versterken tot de volle eigendom. Ook om andere goederen uit het
eigen vermogen toe te kennen aan de andere partner, kunnen Fernand en Fanny gebruik
maken van het testament.
Omdat Fernand geen rekening moet houden met eventuele wettelijke reserves, kan hij
Fanny enorm bevoordelen via een testament. Fanny kan Fernand ook bevoordelen met een
testament, maar ze moet echter wel nog rekening houden met de reserve van haar zoon.
79
Het is belangrijk op te merken dat een testament eenzijdig herroepbaar is. Dit biedt de
partner geen zekerheid. Bovendien moeten er bij overlijden steeds successierechten betaald
worden.
9.2.4.2 Schenking
In tegenstelling tot een schenking tussen echtgenoten, is een schenking tussen wettelijk
samenwonende partners niet herroepbaar. Hierdoor is deze techniek niet aan te raden voor
de klant.
9.2.4.3 Aanwas
Via een aanwascontract kunnen Fernand en Fanny onderling overeenkomen dat het deel van
de partner die eerst sterft op dat ogenblik bij het deel van overlevende partner zal worden
toegevoegd. Dit is een kanscontract, want Fernand en Fanny weten niet wie van hen het
eerst zal sterven. Door de aard van die overeenkomst zal de overlevende partner bij het
overlijden van de eerst stervende geen successierechten, maar wel verkooprechten (10%)
betalen. Het aanwascontract kan door geen van beide partijen worden herroepen. Alleen
met onderlinge toestemming kan men het aanwascontract opzeggen.
De aanwastechniek wordt in de praktijk meestal door samenwonenden toegepast. In de
regel stellen zij een aanwas voor de volle eigendom op. In die zin verkrijgt de overlevende
partner de volle eigendom van het deel van eerst stervende partner en worden de
erfgenamen volledig buitenspel gezet.
Via deze techniek zou Fanny haar zoon Marc mogelijk kunnen onterven, maar enige
omzichtigheid is hier geboden. Bepaalde commentatoren denken immers dat dergelijke
overeenkomsten het voorwerp zouden kunnen uitmaken van een vordering tot inkorting, als
de reserve van de kinderen werd aangetast.
9.3 Specifieke wensen vermogensplanning
9.3.1 Appartement Keulen
Fernand beschikt over een appartement in Keulen dat hij destijds gekregen heeft van zijn
vader via schenking. Dit appartement heeft een waarde van 145.000 euro en Fernand wenst
dit te verkopen en het geld te repatriëren. We gaan er van uit dat destijds bij de schenking
van het appartement in Keulen, het reserve van de reservataire erfgenamen niet is
overschreden.
Om uit te maken welk schenkingstarief van toepassing is, zal de administratie nagaan waar
de schenker zijn fiscale woonplaats heeft. Fernand Heinbach woont al sedert zijn geboorte in
Turnhout. We gaan er dan ook van uit dat de fiscale woonplaats van zijn vader gelegen is in
Turnhout. Dat wil zeggen dat het Vlaams schenkingstarief in rechte lijn van toepassing zal
zijn. Voor het appartement in Keulen waren de schenkingsrechten destijds 4.350 euro.
80
Fernand kan ervoor kiezen om de verkoop van het appartement zelf te regelen of hij kan een
professionele vastgoedmakelaar contacteren. Een makelaar bespaart de klant heel wat tijd,
administratie en kopzorgen en in het geval van een buitenlandse verkoop, is dit zeker aan te
raden. Als we uitgaan van een vaste commissie van 3% bij een verkoopprijs van 145.000
euro zal Fernand nog altijd 140.650 euro kunnen repatriëren.
9.3.2 Bouwgrond
Fernand en Fanny hebben samen een bouwgrond ter waarde van 70.000 euro. Fanny haar
zoon Marc zou hierop graag willen bouwen op termijn, want hij huurt momenteel.
Voor schenkingen van gemeenschapsgoederen is de toestemming van beide partners nodig.
Wanneer Fernand hiermee akkoord gaat, zou de meest gunstige oplossing zijn om het
bouwgrond te schenken aan Marc.
In Vlaanderen geldt tot 31 december 2019 een verlaagd schenkingstarief voor de schenking
van een bouwgrond. Deze bijzondere verlaagde tarieven zijn gekoppeld aan een aantal
voorwaarden;
• De schenking moet een perceel grond tot voorwerp hebben dat volgens de
stedenbouwkundige voorschriften bestemd is voor woningbouw (de notaris moet dit
ook uitdrukkelijk vermelden in de schenkingsakte).
• De begiftigde moet zich engageren binnen de vijf jaar na het verlijden van de
schenkingsakte de grond te bewonen en er zijn hoofdverblijfplaats van te maken. Er
moet dus effectief sprake zijn van een bouw op de grond.
In onderstaande tabel vinden we de verlaagde schenkingstarieven voor de schenking van
een bouwgrond;
Bedrag van de schenking Heffingspercentage per schijf
Totaalbedrag van de belasting over de voorgaande gedeelten in €
0 – 12.500 1% -
12.500 – 25.000 2% 125
25.000 – 50.000 3% 375
50.000 – 100.000 5% 1.125
100.000 – 150.000 8% 3.625
150.000 – 200.000 14% 7.625
200.000 – 250.000 18% 14.625
250.000 – 500.000 24% 23.625
Boven de 500.000 30% 83.625
81
Dankzij het verlaagde tarief zal er maar 2.125 euro schenkingsrechten betaald moeten
worden bij een schenking van een bouwgrond ter waarde van 70.000 euro. Normaal worden
de schenkingsrechten betaald door de verkrijger van de schenking, maar Fernand en Fanny
kunnen er ook voor opteren om deze schenkingsrechten zelf ten laste te nemen. Dit kan
men laten registreren via een notaris.
Wanneer Fernand hier niet mee akkoord gaat, kunnen zij er ook voor kiezen om de
bouwgrond uit het gemeenschappelijk vermogen te halen. Aangezien het
gemeenschappelijk vermogen in onverdeeldheid toebehoort aan de echtgenoten, is het
verdeelrecht van toepassing wanneer onroerende goederen worden verdeeld over het eigen
vermogen van de echtgenoten. Het verdeelrecht bedraagt 2,5% op de waarde van de
verdeelde goederen. Fanny betaalt Fernand 35.000 euro. Op dit bedrag zal ze ook nog eens
875 euro registratiebelastingen betalen. Vervolgens verkrijgt ze 100% van de bouwgrond in
haar eigen vermogen. Daarna kan ze zelf de bouwgrond schenken aan haar zoon Marc.
Natuurlijk kunnen ze er ook voor kiezen om de bouwgrond te verkopen aan Marc. Hierbij
zou Marc bovenop de verkoopprijs van 70.000 euro ook nog eens 10% registratierechten
betalen en de notariskosten.
9.3.3 Handgift moeder
In 2015 verkreeg Fernand via zijn moeder 50.000 euro via een handgift. We gaan er van uit
dat deze handgift niet geregistreerd is. Er bestaat bijgevolg geen enkele verplichting om
schenkingsrechten te betalen. Wanneer tussen de datum van de schenking en het overlijden
van Fernand zijn moeder minstens drie jaar is verlopen, zijn er bovendien ook geen
successierechten verschuldigd. Overlijdt Fernands moeder wel binnen deze periode van drie
jaar, dan zijn er wel successierechten verschuldigd.
Hierbij is het wel belangrijk dat de reserves van Fernands boer en zus niet zijn aangetast.
Wanneer we er van uitgaan dat de schenking gebeurde, wanneer Fernands vader al
overleden was, dan bedraagt het reserve 1/4 voor elk van haar kinderen. Zij kan dus een
beschikbaar deel van 1/4 naar eigen wil schenken.
Om te kunnen uitmaken of men al dan niet de reserve of het beschikbare deel heeft
overtroffen, zal op het ogenblik waarop Fernands moeder sterft een fictieve massa van haar
vermogen moeten worden samengesteld. De samenstelling van die fictieve massa bestaat
niet alleen uit goederen die Fernands moeder op het ogenblik van haar dood bezat, maar
ook uit de bezittingen die zij tijdens haar leven heeft weggeschonken.
Nadat het actief van Fernands moeder in kaart is gebracht, worden de schulden en kosten
naar aanleiding van het overlijden in min gebracht. Zodra dit resultaat bekend is, kunt men
vaststellen of Fernands moeder het beschikbare deel heeft aangetast.
82
De fictieve massa van het vermogen van Fernands moeder zal dus minstens 100.000 euro
moeten bedragen, aangezien Fernands broer en zus elk een reserve hebben van 25.000
euro. Wanneer dit niet het geval is, kunnen Fernands broer en zus bij de rechtbank een
‘vordering tot inkorting’ instellen om hun aangetaste deel in reserve terug te krijgen.
9.3.4 Kleinzoon Lucas bevoordelen
Het is de wens van de klant om Lucas, de kleinzoon van Fanny al een financieel steuntje in de
rug te geven, maar zonder voorkeursbehandeling en zonder de controle uit handen te
geven.
We raden de klant aan om te schenken onder bewind. Net zoals bij een testament kan de
schenker zijn geschonken goederen ook onder een bewindsysteem plaatsen. Het bewind
werkt exclusief en onherroepelijk. Deze werkwijze is nuttig en geldig zolang ze plaatsvindt in
het belang en ter bescherming van de minderjarige begiftigde.
Op basis van een dergelijke clausule blijft het beheer van de geschonken goederen bij de
schenker tot een vooraf gedefinieerd tijdstip of zolang de schenker leeft.
Omdat Lucas nog minderjarig is, zal een ouder (Marc) de schenking moeten aanvaarden in
de naam van de minderjarige. De schenking kan notarieel gebeuren tegen een
schenkingstarief van 3% of via een hand-of bankgift waarbij men 0% schenkingsrechten
betaalt. Bovendien zijn er 0% successierechten verschuldigd wanneer men drie jaar na de
schenking in leven blijft. Als voorbeeld wordt een bankgift van 50.000 euro geschonken aan
Lucas.
9.4 Conclusie
Na de maatregelen die we genomen hebben naar vermogensplanning toe zullen we in dit
hoofdstuk een herberekening maken van de nalatenschap. In tabel 31 wordt de
vermogensbalans voorgesteld na optimalisatie.
83
Tabel 31: Vermogensbalans na optimalisatie
Bezittingen (actief) Schulden (passief)
Gemeenschappelijk vermogen
Bedrag verkoop appartement 140.650,00
beleggingsportefeuille 642.566,61
Tak 23 levensverzekering 150.000,00
Eigen vermogen Fernand
2% aandelen NV Work out 5.000,00
Eigen vermogen Fanny
98% aandelen NV Work out 245.000,00
Gezinswoning Turnhout 250.000,00 100.000,00
9.4.1 Overlijden
In onderstaande tabel vinden we de nalatenschap van Fernand wanneer hij als eerste sterft;
Tabel 32: Nalatenschap Fernand na optimalisatie
Vermogen Fernand Waarde in €
2% aandelen NV Work out 5.000,00
Bedrag verkoop appartement 70.325,00
Beleggingsportefeuille 321.283,30
Totaal nalatenschap 396.608,30
In onderstaande tabel vinden we een kort overzicht van de te betalen successierechten
wanneer Fernand als eerste sterft;
Tabel 33: Successierechten overlijden Fernand na optimalisatie19
Erfgenaam Successierechten in €
Fanny 56.264,24
In onderstaande tabel vinden we de nalatenschap van Fanny wanneer zij als eerste sterft;
Tabel 34: Nalatenschap Fanny na optimalisatie
Vermogen Fanny Waarde in €
Gezinswoning Turnhout 150.000,00
Beleggingsportefeuille 321.283,30
Totaal nalatenschap 471.283,30
19 Zie bijlage 27: berekening successierechten overlijden Fernand na optimalisatie
84
In onderstaande tabel vinden we een kort overzicht van de te betalen successierechten
wanneer Fanny als eerste sterft;
Tabel 35: Successierechten overlijden Fanny na optimalisatie20
Erfgenaam Successierechten in €
Fernand 37.126,49
Marc 2 940
Wanneer Fernand of Fanny binnen de 3 jaar sterft na de schenking van de bankgift (50.000
euro) aan Lucas, zal de helft van de geschonken som onderworpen wordt aan
successierechten (3%). Er zullen in dat geval dus 750 euro successierechten betaald worden.
10 Stappenplan
In dit hoofdstuk worden de stappen die Fernand en Fanny zouden moeten ondernemen kort
op een rijtje gezet. Om hun behoeften en wensen te vervullen zal het voor hen belangrijk
zijn dat zij elke stap uitvoeren. Daarnaast wordt er ook steeds vermeld bij welke persoon zij
terecht kunnen om de stappen te ondernemen.
In tabel 36 worden de stappen weergegeven die Fernand en Fanny moeten doorlopen om
hun wensen en behoeften te verwezenlijken en alle risico’s in te dekken. De jaarlijkse premie
die de klant moet betalen om zich tegen de verschillende risico’s in te dekken bedraagt
11.570,87 euro (zonder IPT). Als we dit bedrag vergelijken met het spaarvermogen van de
klant, moet dit zeker haalbaar zijn voor de klant.
Bovendien kunnen er geen tekorten meer ontstaan wanneer het risico zich werkelijk
voordoet. De tekorten ontstaan bij arbeidsongeschiktheid worden teniet gedaan door het
afsluiten van de voorgestelde verzekeringen.
De tekorten ontstaan wanneer de klant op pensioen gaat kunnen weggewerkt worden door
het verkregen aanvullend pensioen te spreiden over de jaren heen.
Ten slotte worden ook de tekorten bij overlijden geëlimineerd via de uitkering van de tak 23
levensverzekering. Mocht de uitkering niet voldoende zijn om de tekorten van alle jaren te
overbruggen, kan de klant ook nog altijd gelden uit zijn beleggingsportefeuille halen.
20 Zie bijlage 28: Berekening successierechten overlijden Fanny na optimalisatie
85
Tabel 36: Stappenplan
Te ondernemen stappen Te contacteren persoon
Prijs
Stap 1 Fernand verkoopt zijn appartement in Keulen.
Vastgoedmakelaar 3% commissie vastgoedmakelaar 4 350 euro
Stap 1 Huwen volgens het wettelijk stelsel.
Gemeente /
Stap 2 Verblijvingsbeding opnemen in huwelijkscontract.
Notaris Notariskosten
Stap 3 Fernand doet een Inbreng van zijn eigen goederen in het gemeenschappelijk vermogen onder ontbindende voorwaarde van overlijden en echtscheiding.
o Handgift (50 000 euro)
o Bedrag verkoop appartement Keulen (140 650 euro)
Notaris Notariskosten + 100 euro (inbreng)
Stap 4 Fernand doet een schenking van 98% aandelen NV Work out aan Fanny onder last om de geschonken goederen in de burgerlijke maatschap te moeten inbrengen en met een beding van conventionele terugkeer.
Notaris Notariskosten
Stap 5 Oprichten burgerlijke maatschap waarbij Fanny haar verkregen aandelen (98%) inbrengt en Fernand de overige 2%
Notaris Notariskosten
Stap 6 Fernand stelt een testament met algemeen legaat op voor Fanny.
Notaris Notariskosten
Stap 7 Schenking (50 000 euro) naar Lucas via een hand- of bankgift.
Zelf /
Stap 8 Schenking bouwgrond naar Marc
Notaris Notariskosten
Stap 9 Opnieuw samenstellen beleggingsportefeuille
Zelf Aankoop en verkoopkosten
86
Stap 10 Afsluiten verzekering gewaarborgd inkomen Fernand
Verzekeringspersoon Jaarlijks 1 330,41 euro
Stap 11 Afsluiten lichamelijke ongevallenverzekering Fernand en Fanny
Verzekeringspersoon Jaarlijks 209,43 euro
Stap 12 Afsluiten hospitalisatieverzekering Fernand en Fanny
Verzekeringspersoon Jaarlijks 2 763,80 euro
Stap 13 Afsluiten langetermijnsparen Fernand
Verzekeringspersoon Jaarlijks 2 260 euro
Stap 14 Afsluiten pensioensparen Fernand en Fanny
Verzekeringspersoon Jaarlijks 1 880 euro
Stap 15 Afsluiten VAPZ Fernand Verzekeringspersoon Jaarlijks 3 127,24 euro
Stap 16 Afsluiten IPT Verzekeringspersoon Jaarlijks 14 306,36 euro met backservice 174.404,82 euro (betaald door vennootschap)
87
Conclusie
We kunnen besluiten dat vermogensplanning een absolute must is voor Fernand en Fanny.
Indien zij niets ondernemen, zal er niet voldaan worden aan hun specifieke doelstellingen en
wensen. Bovendien kan de klant ook in financiële problemen terechtkomen.
Om de huidige situatie van de klant te optimaliseren wordt er een stappenplan voorgesteld.
Dit samenvattend overzicht geeft in het kort weer welke acties de klant moet ondernemen.
Hierdoor zullen Fernand en Fanny genieten van een geruststellende gemoedsrust en
tevreden zijn dat alles perfect naar wens geregeld is.
88
Referentielijst
Acerta (2017). VAPZ: info en veelgestelde vragen.
http://www.ikbenzelfstandige.be/pensioen/vapz/vapz-in-detail
Bellon, K., Koolen, E. & Kegels, K. (2015). Bank en beurs binnenstebuiten. De Boeck.
Bespaarbelastingen. (2016). Successierechten op alle levensverzekeringen… Of toch niet?
http://www.bespaarbelastingen.be/algemeen/successierechten-op-alle-
levensverzekeringen-of-toch-niet/
BNP Paribas Fortis. (2016). Portfolio Advice.
https://www.bnpparibasfortis.be/rsc/contrib/document/1-Website/5-
Docserver/BNP/F02491N.pdf
Cleeren, E. & Bollen, N. (2017). Levensverzekering: noem begunstigde niet bij naam. De Tijd.
http://www.tijd.be/netto/verzekeren/Levensverzekering-noem-begunstigde-niet-bij-
naam/9862202
Delta Lloyd (2016). Pensioenmeter.
https://www.pensioenmeter.be/index.html?languageCode=NL&agentKey=6E340B9CFFB37A
989CA544E6BB780A2C78901D3FB33738768511A30617AFA01D&appType=P
De Ruijter, S. & Van Doorslaer, J. (2013). Beleggingsleer. De Boeck.
Devloo, W. (2016). Pensioen zelfstandigen.
http://www.boekhouder.be/pdf/Pensioen%20zelfstandigen.pdf
ECB (2017). Euro foreign exchange reference rates.
https://www.ecb.europa.eu/stats/policy_and_exchange_rates/euro_reference_exchange_r
ates/html/index.en.html
Federale Verzekering. (2017). Offertes VAPZ, langetermijnsparen en pensioensparen.
https://www.federale.be/nl/offertes
FOD Sociale Zekerheid. (2016). Alles wat je altijd al wilde weten over de sociale zekerheid.
https://socialsecurity.belgium.be/nl/publicaties/alles-wat-je-altijd-al-wilde-weten-over-de-
sociale-zekerheid
Havegheer, C. (2014). Inbreng en uitbreng: planning door middel van de
huwelijksgemeenschap en de antimisbruikbepaling.
http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/214/922/RUG01-002214922_2015_0001_AC.pdf
http://www.bespaarbelastingen.be/algemeen/successierechten-op-alle-levensverzekeringen-of-toch-niet/
89
HBO (2014). Huishoudbudgetonderzoek 2012-2014.
http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/arbeidsmarkt_levensomstandig
heden/huishoudbudgetonderzoek_2014.jsp
Heylen, F. (2014). Macro-economie. Garant.
IMF. (2016). October 2016 World Economic Outlook.
http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/
Induver. (2016). Maximale rentevoet voor levensverzekeringen van lange duur daalt tot 2%.
http://www.induver.be/documents/news-items/20160201-levensverzekering.xml?lang=nl
Jobat (2016). Bereken hier jouw eindejaarspremie.
http://www.jobat.be/nl/artikels/de-eindejaarspremie-in-paritair-comite-218/
Jobat (2016). Bereken je vakantiegeld.
http://www.jobat.be/nl/artikels/bereken-je-vakantiegeld/
Morningstar (2016).
http://www.morningstar.be/be/
Rozemuller, M. (2017). Actief en passief in de ring.
https://www.beursduivel.be/Column/262025/Actief-en-passief-in-de-ring.aspx
Ruysseveldt, J. (2016). Sterven en erven. Lex Forum BVBA.
Unizo (2016). Hoeveel belastingen moet u betalen als zelfstandige (personenbelasting)?
https://www.unizo.be/advies/hoeveel-belastingen-moet-u-betalen-als-zelfstandige-
personenbelasting
Van Daele, G. (2016). Is een backservice storten nu nog altijd interessant?
Ondernemingsdatabank.
http://ondernemingsdatabank.indicator.be/backservice/is_een_backservice_storten_nu_no
g_altijd_interessant_/VLTAEBAR_EU08011001/topArt
Verstandigpensioensparen. (2014). Berekenen 80%-regel.
http://verstandigpensioensparen.be/nl/ipt/berekenen80
Verzekeringen. (2017). Hospitalisatieverzekering.
http://www.verzekeringen.be/alles-over-hospitalisatieverzekeringen
Vivium. (2017). Laat uw vennootschap sparen voor uw pensioen.
https://www.vivium.be/web/self-employed/individual-pension-commitment
Wanzeele, V. (2016). Life & Pension. Hogeschool West-Vlaanderen, Bedrijfsmanagement.
90
Wanzeele, V. (2016). Ziekte en ongevallen. Hogeschool West-Vlaanderen,
Bedrijfsmanagement.
Wintermans, J. (2010). De schitterende eenvoud van indexbeleggen. Pearson Education
Benelux bv.
Precisis NV. (2017). De wereldeconomie in 2017.
http://www.precisis.be/assets/media/De%20wereldeconomie%20in%202017.pdf
Precisis NV. (2017). Het rendement van de grote activaklassen in 2017.
http://www.precisis.be/assets/media/Het%20rendement%20van%20de%20grote%20activa
klassen%20in%202017.pdf
Zenito (2017). Bijdragetabel 2017.
https://www.zenito.be/sites/default/files/document_file/nl_bijdragentabel_2017_web_def.
Zenito. (2017). Extra Aanvullend Pensioen vanaf 2017.
https://www.zenito.be/sites/default/files/document_file/zenito_extra_aanvullend_pensioe
n_vanaf_1.1.2017.pdf
![Fernand Haesbrouck - Requiem Der Veronderstelde Ziekten [Gezondheid]](https://static.fdocuments.nl/doc/165x107/54e272af4a7959b1198b4716/fernand-haesbrouck-requiem-der-veronderstelde-ziekten-gezondheid.jpg)
