VBIJREID IN DEMOCIATIE

VRIJDAG 21 OCT. 1949 - No. 81 , HOE IS HET IN

ENGELAND? Pag. 5

WEEKBLAD VAN DE VOLK SPAR TIJ VOOR VRIJHEID EN DEMO CR A.TIE

NOGMAALS

DE INDONESISCHE KWESTIE Van

•

een onschuldige en een ernstige

vergadering rede ginds

·hier

Het Indonesische probleem heeft ten on~ zent vaak heftige gevoelens opgewekt.

En dat is goed. Het toont, dat ons volk op critieke momenten een zich waarlijk vrij voe~ lend volk is, dat zich uiten wil in de grote vraagstukken, die het belang van land en volk raken. Het toont ook, dat ons volk op hoog peil staat. Want frappant is, dat in de gedachtenwisselingen niet het stoffelijke voc.rop staat, maar dat de verantwoordelijk~ heid van Nederland ten aanzien van het Ie~ ven. de bestaanszekerheid en de rechtszeker~ heid van millioenen overzee als het belang:­rijkste aspect van het Indonesische vraagstuk wordt beschouwd. ·

* * * :De verscheidenheid van gedachten in ons . volk en de felheid waarmede de on~

derscheidene opvattingen worden uitgedra~ gen. hebben haar weerslag gevonden in de politieke strijd der laatste jaren. Maar reeds werd grote matiging betoond tijdens de dis~ cussies in de Tweede Kamer in Augustus j.l. toen wij vlak voor het begin der Ronde Ta~ fel Conferentie stonden eri algemèen is ge~

· accepteerd, dat er op dit punt in de politieke arena rust moet zijn tijdens die conférentie. Verheugend is, dat oppositionele zowel als niet~oppositionele partijen zich hieraan hou~ den. In dit verband mag overigens wel wor~ den vastgesteld, dat het soms meer kracht kost te zwijgen dan te spreken.

* * * onze partij is het Indonesische vraagstuk

altijd zeer ter harte gegaan. getuige ook de besprekingen, die wij juist in deze tijd aán deze kwestie wijden. Maar kort geleden hebben wij reeds uiteengezet waarom thans niet het woord aan de Kamerfracties kan zijn.

Hoezeer echter het vraagstuk leeft. blijkt ook weer uit het voorstel van onze Eerste Kamerfractie tot het instellen Van een Com~ missie voor Indonesische Zaken uit de Eerste Kamer. een voorstel. dat wel .. in hoofdzaak" voortvloeit uit de omstandigheid .. dat de Ka~ mer goeddeels in onzekerheid verkeert om~ trent wat zich ter Ronde Tafel Conferentie, alsmede in Indonesië" afspeelt.

Hoezeer het vraagstuk leeft blijkt ook uit de vergaderingen. die er in den lande aan worden g~wijd. Elders in dit nummer wordt het een en ander gezegd over de maatrege~ Ien. die de regering heeft genomen om een vergadering in de Kurzaal te verhinderen. Te dezer plaatse willen wij er niet meer over zeggen. Wij achten overigens deze kwestie van het allergrootste belang. getuige o()k het

feit, dat wij gemeend hebben hierover vra~ gen te moeten stellen aan de minister~presi~ dent, w~arheen wij de belangstellende lezer mogen verwijzen. Als de regering ook van haar kant heeft gesproken, is er mogelijk voor ons nog reden er op terug te komen.

* * * Het is overigens wel een wonderlijke

gang van zaken. In ons land verricht een hoofdambtenaar in opdracht der regering allerlei wonderlijke toeren om een vergade~ ring op een bepaalde plaats onmogelijk te maken. Is. het eigenlijk niet een beetje lach~ wekkend, dat de regering zelfs voornemens geweest zou zijn het gehele Kurhaus te vor~ deren? Maar hoe dit zij. terwijl hier ver~ schrikkelijk veel drukte wordt gemaakt voor een vergadering waarin personen uit de bui~ ten~parlementaireoppositie zullen spreken .­personen dus, die geen enkele politieke ver~ antwoordelijkbeid dragen ...- wordt in Indo~ nesië het woord gevoerd door een vooraan~ staande politieke persoonlijkheid. De sultan van Djocja, als zddanig reeds een zeer grote invloed hebbende op de bevolking. sprak ook als minister van defensie van de Repoehlik Indonesia. Nu kan het ons weinig interesse~ ren of deze redevoering nu al of niet van te voren bekend was aan de mede~ministers en ook willen wij ons niet verdiepen in de vraag waarom de Sultan zijn verklaring aflegde. Of dit nu was terwille van de achterban, of

· dat het geschiedde om druk uit te oefenen. dat zijn mogelijk interessante vragen. waar~ van beantwoording het een en ander zou kunnen verduidelijken, maar die voor ons toch niet essentiëel zijn. Het belang van de verklaring is, dat op een moment waarop partijen tezamen zitten een zeer vooraan~

staand man van één dier partijen spreekt over mogelijke opleving van strijd. En ern~ stig is, dat van Nederlandse zijde dan moet worden geantwoord dat reeds maandenlang militaire infiltraties in Nederlandse garni~ zoenscentra en verbindingslinies plaats heb~ ben.

* * *

Uitermate triest is wel, dat de Hoge V er~ tegenwoordiger der Kroon heeft moe~

ten verklaren, dat de aandacht van de U.N. C.l. herhaaldelijk op de dreigende gevaren is gevestigd. Blijkbaar dan toch weer zonder enig resultaat. hetgeen tot nadenken stemt.

Nu willen wij van onze kant ons houden aan de gedragslijn. die wij hebben gemeend te moeten innemen tijdens de Ronde Tafel Conferentie en daarom zullen wij niet nader

in het gebeurde treden. Het signaleren daar­van zij ons thans voldoende.

Alleen willen wij wel de verwachting uit­spreken, dat onze regering tegenover het ge~ beurde de volstrekt nodige vasthoudendheid zal betonen en zich voor ogen zal blijven stel~ len, dat van haar wordt verwacht te gaan in een richting, die, ondanks in de weg gelegde en komende moeilijkheden, door ons volk wordt gewenst. Dat wil zeggen. dat zij slechts een ·constructie bevordert, die haar begrenzing vindt in de Grondwetsartikelen, die het parlement vorig jaar ih grote meer~ derbeid heeft aanvaard.

Nederlanc;l draagt een enorme verantwoor .. delijkheid in deze tijd. Een verant' ro0rdelijk· heid tegenover de wereld in de eerste plaats. Er rnoet namelijk worden gezorgd. dat het enorme ·Indonesische gebied niet aan de communisten wordt uitgeleverd. Maar daar~ naast de verantwoordelijkheid tegenover de millioenen~bevolking aldaar. Het volbrengen vari onze tMk vereist staatsmanswijsheid. Veel hindernissen zullen overwonnen moeten worden. lVIaar daarnaast zijn van even groot belang: moed en kracht. Moed en kracht om aan de wereld onze verantwoordelijkheid duidelijk te maken, tegen alle wanbegrip en tegenwerking en verdachtmaking in. Moed en kracht ook om niet af te wijken van de weg. die onze verantwoordelijkheid jegens de millioenen overzee ons voorschrijft.

Het r~cht van vergadering geschonden ?

Ons Tweede Kamerlid, drs. H. A. Kort­hals heeft aan de minister~president de volgende vragen gesteld:

1. Heeft de minister kennis genomen van een bericht van het bestuur van het Nationaal Jongeren Verbond- opgenomen o.m. in de avondbladen van Vrijdag 14 Oc­tober - betreffende moeilijkheden, welke van de zijde der Regering in de weg zou­den zijn gelegd met betrekldng tot het houden van een openbare bijeenkomst van het genoemde verbond in de Km·zaal te Scheveningen op 15 October j.I. ?

2. Is de minister niet van mening, dat de in het bericht gegeven uiteenzetting de indruk moet vestig·en, dat de Regering door haar optreden op gespannen voet is gelmmen met het in de Grondwet gewaar­borgde recht van vergadering?

3. Kan de minister mededelen of de in het bedoelde bericht gegeven voorstelling van zaken juist is?

4. Zo de vorige vraag ontkennend zou moeten worden beantwoord, is de minister dan bereid zijnerzijds een lezing te geven van d.e gang van zaken en wil hij daarbij dan in bet bijzonder aandacht schenken aan de '\'raag hoe bet optreden der Rege­ring zich verdraagt met het recht van vergadering 'l

K.

VJUmEID EN DZMOOBATIE :U OCTOBER 1M9 - Pag. Z

Redelijke en onredelijke argumenten bij het P.B.O.-dehat

Een Kamerlid •• ZIJn draagt • ezgen verantwoordelijkheid

Telkens weer en bij alle mogelijke gelegenheden werd, in de afgelopen maanden van de zijde der Regering verzekerd, dat zij er de hoogstè prijs op stelde, dat het ontwerp op de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie, hetwelk men even belangrijk achtte als de Grondwetsherziening, een zo groot mogelijke meerderheid tau. verwerven. Prof. Romme, op zijn,. beurt, noemde destijds de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie naast de Indonesische kwtstie een van de voornaamste gronden voor de wen­selijkheid en noodzakelijkheid van een bredere Regeringsbasis .. Wie zich dit herinnert, kan slechts verbazing gevoelen over de wijze, waarop èJt staatssecretaris Van der Grinten èn prof. Romme de twee fracties, die aan deze basisverbreding htbben medegewerkt ,- dé V.V.D. en de C.H.Unie - het voorstemmen bewust onmogèlijk hebben gemaakt.

van talrijke andere leden van de Kamer en zult gij moeten terug­keren tot Uw eigen, oorspron­kelijke voorstel.

* • •

De redelijkheid van deze redene­ring kan moellijk worden ont­

kend. Maar alle redelijkheid bleek thans bij de tegenpartij zoek; Hoe lange,r het debat duurde, van hoe groter belang het leek te worden, dat de bedrijfschappen bij A.M.v.B. zouden worden ingesteld. Prof. Rom­me kwam ten laatste zelfs verzeke­ren, dat de gehele verderé opbouw van de p. b. o. daarvan afhing.

Wij releveren nog èens in het kort de feiten.

Toen, in Juni van het vorige jaar (dat was in de laatste dagen van net Kabinet-Beel) minister Van den Brink zijn wetsontwerp op de pu­bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie bij de Tweede Kamer indiende, bevatte dit in artikel 68 de bepaling, dat

MINtSTER v. d. BRINK .... zware taken ....

Hiet alleen product-, maar ook hoofd­bedrijf- en bedrijfschappen bij de Net moesten worden inge~teld. Blij" kens de Memorie van Toelichting achtten de ondertekenende ministers zulks noodzakelijk: le. op grond van artikel 152 van de Grondwet ("De wet kan voor bepaalde beroepen en bedrijven en groepen daarvan, als­mede voor het beroeps- en bedrijfs­leven in het algemeen, lichamen in:.. stellen, teneinde regelend op te tre­Jen"); 2e. op materiële gronden. In het hoofdartikel in ons blad van 7 October is reeds in herinnering gé­bracht, dat minister Van den Brink belast met zware taken de verder~ voorbereiding van deze ~aterie ech­~er aan een staatssecretaris ging overlaten, die, zo schreef de heer Korthals in een rake typering "zo zijn eigen ideeën blijkt te hebben en ?eze blijkbaar ook wonderlijk gaarne m de praktijk ziet toegepast". Hoe­wel in het Voorlopig Verslag in het geheel geen sterke aaadrang daar­toe was uitgegaan, kwam in de Me­morie van Antwoord, met verlooche­ning van al het eerder aangevoerde, Pl!)tseling een wijziging van stelsel: instelling van hoofdbedrijf- en be­drijfschappen werd mogelijk gemaakt bij algemene maatregel van bestuur dus buit·en de algemene wetgeve~ om.

* * * Deze frontverandering, waarbij

mr. Van der Grinten zich op beleids- en utiliteitsgronden beriep, fs door onze fractie bij monde zowel van drs. Korthals als van mr. Oud, ten heftigste bestreden en een be~ langr~ik deel van de Kamer (al was dat dan geen meerderheid) bleek er precies zo over te denken.

De argumenten, door onze woord­voerders daartegen a&ngevoerd en die getrond waren zowel op overwe­gingen van beleid als op ernstige constitutionele bezwaren, hebben wij in een vorig parlementair over­zicht reeds uitvoerig weergegevé!\, Wij zullen daar thans dus niet ver­der op ingaan.

Waarlijk verbluffend was echter de redenering, welke mr. Van der Grinten opl!lette om de heren Oud en Schouten hl overtuigen, dat zij, on­danks hun constitutionele bezwaren, toch best hun stem aan het ont· werp konden geven. l:tet zeer klemmende betoog

van de heer Oud was nu echter dit: Gij, Rege1·ing, verdedigt de instelling dezer bedrijfschappen buiten de wetgever (en dus bui­ten dè Staten-Generaal) om, op overwegingen van beleid en uti­liteit. Mijn fractiegenoten en ik zijn het daarmede geenszins eens en menen, dat juist beleidsgron­den eisen, dat deze instelling bij de w è t geschiedt. Wij hebben echter nog een onoverkomelijk bezwaar van veel hoger orde: wij achten die uitschakeling van de wetgever in strijd met de Grondwet. Èn wanneer het U nu werkelijk ernst is met Uw verzekering, dat gij het zo op prijs stelt, dat dit ontwerp in deze Kamer een zo groot moge­lijke meerderheid op zich ver• enigt, dan zult gij Uw beleids­ove?·wegingen ondergeschikt moe­ten maken aan de ernstige con­stitutionele bezwaren van ons en

Hij sloot zich bij de heer Oud aan, waar deze hal;! vastgesteld, dat in ons land de rechter ten aanzien van de interp!:etatie van de Grondwet, althans wanneer het betreft de 'lrél'­houding van wetgeving in f(}rntele zin tot Grondwet gt'!en bevoegdheld heeft. Dit dus in tegenstelling tot de situatle ten deze in de Vèrenigtlé Staten. Onze Gtóndwet drukt dlt be­ginsel aldus uit, dat de wetten bij ons onschendbaar zijn. Wanneer de wet op de publiekrechtelijke organi­satie tot stand komt, :&al dus nooit aan het oordeel va.n de rechter de vtaag worden onderworpen of deze wet in strijd met de Grondwet zou zijn. De interpretatie Vàn onze hoog­ste staatswet is alleen en uitsluîtetl.d overgelaten aan de wetgé\l'endé macht.

Mr. Van der Grinten meende daar­uit nu dit te concluderen: Welnu, als de (meerderheid vart de) Kamer het bewuste attikel, dool' het te· aan• ·

0 ~eze burger· h;eft e,· aeen idee mzn wat de geheide. politici zullen zeggen van de affaire R. T.C.~N.J.V . ...:..H.O.

Hij gaat maar gewoon de weg van de burgt!rlijke mensenvrijheid die leidt naar veroordeling van de Hoge Overheid.

' ~ ' 0 t ~ t 9

Hij vindt dat de Hoge Ove1·heid niets te maken heeft met een particuliere lokaliteit, mits hetgeen daar geschiedt niet met wet en recht in botsing komt.

En gesteld nu eens dat wàt daar (per N.J.V.) geschieden zou met tact en goede manieren in strijd zou zijn, dan moge hij (bescheidenlijk) vragen waar de wet is die het ontactische . en niet-welgemanierde verbiedt?

De absolute vorst was dáárom tymn omdat hij "ik ben de staat" zeide. De overheid die in haar daden uitroept: "ik ben de wet" is tyranniek en onverdraaglijk. Wie haar toestaat volgens het "ik ben de wet" te handelen, billijkt haar tyrannie en is derhalve ondemocratisch ·van gezind­heid.

Deze burger slaat, met d1·oefheid, ontzetting en zo1'g, gade hoe de Overheid is uitgegroeid tot een "Ding an Sich"-tyranniek; willekeurig; dom in haar macht en dodelijk gevaarlijk in haar domheid.

Een Golem - lemen beeld, levend gewo1·den door de adem des volks - die in de waan van zijn oerkracht, zijn maker vertrapt.

Een Robot die, met de kracht van willekeurige wil, de adem der democratie, dat is: de hoge vrijheid van de mens, wègwringt uit haa1' keel.

Ach, hoge heren die de wet kleedt naar de mode van de dag, vindt ge dat deze burger deze week melo-drama-tisch en zwaar-op-de-hand is? "

Vindt ge, dat hij te zware en te grote woorden schrijft, dom· een incidentele handomd1'aai, een détournement de pouvoir van slechts geringe betekenis?

Ik hóór U al zeggen: "wat overdrijft dat burgertje; wel, wel, wat schiet dat schrijvertje uit z'n burgermans­slof."

Ik zou mij niet verbazen over Uw schouder-ophalen. Want wanneer ge begreept wat vrijheid is èn wél.t demo­

cratie beduidt, zoudt ge groter eerbied koesteren 1}oór het hartebloed en de levensadem van àlle medeburgers van

DEZE BURGER.

vaarden, blijkbaar n i et acht te zijn in strijd met de Grondwet, zul· len de afgevaardigden, die wel con• atituti(}nele bezwaren koesterden, ze. kèr niet geàcht kunnen worden in strijd met hun eed op de Grondwet te handelen, wanneer zij bij de. eind· stemming tenslotte toch hun stem aan het ontwerp zouden geven.

" " "

Het boVènstaande is slechts één voorbeeld van de talrijke ogen­

schijnlijk zeer vernuftige, maar in werkelijkheid volkomen onaanvaard­bare redeneringen, welke staatslJe­cretaris Van der Grinten bij dit <le· bat heeft ten beste gegeven.

De heer Oud, die al zovele malen het woo'l'd had gevoerd, om derg"e· lijke redeneringen te weerleggen, begon het nu kennelijk te vervelen en zag ervan af, opnieuw het spreek­gestoelte te beklimmen, nu om de~ staatssecretaris erop te wijzen, dat deze de eigen verantwoordelijkheid van iedere volksvertegenwoordiger aldus volkomen miskende. De heer Van der Grinten schijnt zich zó in het alleenzaligmakende van het col­lectivisme te hebben vastgebeten, dat hij ook de individualiteit van on­ze volksvertegenwootdigers blijkbaar volkomen in de collectiviteit van de Kamer ziet opgegaan. Of meent mr. Van der Grinten, d~ dè Kamerleden ook hun eed op de Grondwet kun· nen ...... delegeren'!·

* :tr •

De anti-rev. heer Schouten ech-. ter kon het niet laten, hièr

nog een hartig woordje over te zeg­gen. Dat ging aldus: Als de geachte heer st.aatssecretaris van oordeel is, dat hij er rnlj en anderen mee kan troosten, dat, als de Kamer, na ge­dachtenwisseling met de Regering, besluit, dat insteling bij A. M. v. B. in oveteenstemming is met de Grond­wet, wij .ons grondwettelt1k bezwaa.r kunnen laten vervallen, dan vergist hij zich totaal. Het oordeel van de Regering, het ·bel~luit van' d'e Kamet', disculpeert mij ter zake niet. Een doergel\jke stelling moest van de zi1de van de regeringstafel niet worden geponeerd, in geen enkel-e omstan­digheid. Dat is volslagen onjuist.

Het gaat in dit verband niet over de vraag, of d~ Regering serieus van oordeel is, dat haar voorstel wel in overeenstem­ming is met de Grondwet. Neen, het oaat over deze vraag: hae nwet men de 1JerantwoordelUk­heden zien, en de heèr staats­secretaris weet, dat het geen aannemelUke uitweg is, als hij zegt: wanneer de meerderheid van de Kamer beslist, dat het in Overeenstemmina met de Grond­wet is, bij A.M.v.B. tot instel­ling van de bedoelde lichamen ove1' te gaan. kunnen zij, die het grondwettelijke bezwaar hebben, dat bezwaar opgeven en met de wettelijke regeling accoord gaan. MUnheer de Voorzitter, ik heb hier nog nooit, en zeker niet van de regeringstafel, een dergelijke stelling horen ve1·dediÇJen! De Regering moèst hier veel sterker dan ieder ander gevoelen, waar­om het gaat.

Zo werd dit ontwerp tenslotte met alleen de stemmen dE!r katho­Ueken en socialisten en êén c.H.• lid voor (55 tegen 35 stemmen) aangenomen.

In hoeverre die katholiek-socià­fistlschè meerderheid bij de behaft­deling der a.mendemènten even• flens een :rol heeft gespeeld, hopen wij in ons overzicht van de volgen­de week tè bezien. A.

VJUJHEID J!lN DEMOCBATIIII

---------------------------------------VItiJlliD 11 DEMOCIATIE

•rJI(SLAO VAH OI VOLKSPARriJ VOOR VRUHI-10 rH OlfrtfOelrAfff:

Voor:átter Redactie-comm.: Drs. H. A. ~orUlals.

Redactie-secretaris : Mr. E. Ellas Ad&·e• : Victoria Hotel Amaterdam. Kamer 435.

Administratie: Post bus 43, A'foort, tel. ~267

Abonnementsprijs I 1.90 p. kwartaaJ, t 7.50 p. jaar.

Lo1111e nummers 15 cent.

Voor het zenden. van abonnements- e11. adverten­;ie-gelden : Postgiro no. 245103. ten name van de

?ennmgmeester van de Stichting .. Vrijheld en Democratie" te Amersfoort.

Voor actvertenties weade men zich tói de adminis~ tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: L. Vlug, Geestbrugweg 69 Rijswijk cZ.-HJ.

Contact (I) Naar de N.R.C. weet te melden, heeft een

· klein aantal hoogleraren te Leiden hét initiatief genomen om een bijeenkomst van een beperkt aantal Duitse en Nederlandse professo· ren te organiseren, waar belangrijke geestelijke en maatschappelijke vraagstukken werden be­Spl·oken. Deze besprekingen werden gevolgd door een kort verblijf der :Puitse hoogleraren in Nederlandse universiteits- en hogeschoolsteden als gast van de Nederlandse collega's en met de bedoeling, zover dit onder de huidige omstandig­heden mogelijk is, in aanraking te komen met het Nederlandse leven, het universitaire in het bijzonder. Dit streven heeft de zeer g.~wrtardeerde ateun van de Nederlandse regering gekregen, die , de uitvoering vàn het plan llfogelijk heeft gemaakt. Opmerkelijk - ofschoon begrijpelijk - is hierbij, dat genoemde bijeenkomst in alle .stilte werd georganiseerd. Zo werden de univer­siteiten en hogescholen als zodanig buiten het initiatief gelaten, hetgeen de Duitse hooggeleer­de bezoekers overigens ook van te voren was . medegedeeld, waarvoor de gasten een v0lleàig beg-rip aan de dag legden. Ni~Jttegenstaande het feit, dat tijdens dit ,.studium generale voor pro­fessoren" bleek, dat er op velerlei gebied be­langrijke verschillen aan de dag traden met be· trekking tot de beoordeling van diverse onder· werpen, menen wij meergenoemd initiatief, ge· · nomen door enige Nederlandse hoogleraren, van harte te mogen toejuichen. Immers, hieruit blijkt duidelijk, dat Nederland een belangrijke traditie voortzet n.l. het in de practijk tonen van de verdraagzaamheid en het optreden als be­IIChermer van cultu~le en geestelijke waarden .. M.a.w. het kenmerk van dit streven is positief gericht. Het gaat er tenslotte om - en daar is het eeuwen achtereen om gegaan - de geeste" lijke en culturele waarde.n te beschermen en zo nodig nieuwe vorm te geven.

Contact (11) Dit bereikt men niet door haatdragendheid

en het aannemen van een louter passieve houding. Neen, dit bereikt men sle.chts d<><>r een actie in een bouwende, dus in een posit\eve zin. Wij mogen allen er wel van doordrongen zijn, om welke belangrijke dingen het op het ogenblik in ons leven gaat. Juist in een tijd, waarin geest en cultuur in ernstige mate worden bedreigd, is het onze plicht, niet alleen als natie, doch ook als individu, op de bres te staan om culturele en geestelijke waarden te verdedigen. Men zie deze dingen toch vooral ruim. Tenslotte wordt de strijd die tussen mensen wordt ontketend niet beslist door de wapenen, maar door de geest. De jongste wereldoorlog moge hiervan ·een sprekend bewijs vormen. Zo is het ook in de politiek. De politieke beginselen dienen te rusten öp een geestelijk en cultureel fundament en als wij de toestand van heden aldus trachten te zien, zal het ons makkelijker vallen de moeilijke omstan· dighedea van onze tegenwoordige tijd met suc­ces het hoofd te bieden. Daarom is versterking van de geestelijke en culturele basis vandaag een eerste vereiste. Nodig is contact, niet alleen internationaal, maar ook binnen de eigen lands· grenzen. Op de geestelijke en culturele paraat­heid komt het aan en als zodanig is er nog een grootse taak te verrichten. Moge daarom het

voorbeeld van onze Nederlandse professoren verhelderend werlten en de waardering en het begrip ontvangen, die het alleszins verdient. , Praag

praag, eens het symbool van de vrijheid,

wekt thans bij het lezen of horen van de naam de meest huiveringwekkende reacties bij ous op. Bij duizenden worden zij thans wegge· voerd, winkeliers, huiseigenaren, advocaten, dok­toren, geestelijken en vele anderen waarvan wordt aangenomen dat zij een vijand zijn van het .communistische regiem. Hun achterblijvende familieleden worden van huis en haard verjaagd en van alle bezittingen ontroofd. Nimmer had men vermoed, dat er naast het vroegere natio· naai-socialistische regiem een politiek stelsel denkbaar zou zijn, dat nog wreder eli afschuwe­lijker in zijn maatregelen was. Voorwaar, de CQ!Umunisten hebben in ruwheid en terreur hun fascistische geestverwanten overtroffen.

De wereld i.s gedoemd dit a.lles gelaten .aart te zien. Schijnbaar staan wiJ machteloos. ·Schijn· baar, want ook dit zal eens v.oorbij gaan en het tempo waarin dit voorbijgaan zal gèschieden, hebben wij mede in eigen hand. Wat van ons meer dan ooit in deze tijd wordt gevraagd, is activiteit en het inzicht dat het gaat om onze vrijheid of, zo men wil, om ons bestaan als vrije mens. Gezien tegen deze achtergrond moet het bij wijze van spreken geen overweging meer voor ons zijn of wij bij regen en wind een afdelings· vergadering al dan niet zullen bezoeken. Er zul­len offers van ons worden gevraagd. Offers niet alleen in geld, maar vooral offers aan tijd en energie. Offers, die veel en veel geringer zijn dan die welke in Oost-Europa van de vroegere vrije mens worden gevraagd. Offers, ook die door ons nog kunnen worden gebracht omdat ons demo· cratisch staatsbestel ons gelukkig daartoe nog hl. de gelegenheid stelt. Gezamenlijk zullen wij allen, zonder uitzondering een stevige stuwdam tegen de rode vloedgolf uit het Oosten moeten opwerpen. Dit moet en kan gelukken, gelijk het de vrije Nederlander in de bezettingstijd is ge·

. lukt de geeaten van het "'vergrote deel van ons volk te vrijwaren tegen de· nationaal-socialisti­sche vergiftiging. Laat Praag ons daarom niet tot wanhoop brengen en tot vertwijfeling, doch Iaat het ons aansporen tot een vergrote activi­teit en laat Praag ons vooral leren de ,.offers" die van ons worden gevraagd in hun zwaarte niet in overdreven zin te overschatten. Laat Praag meer c:J,an ooit onze vrijheid waarderen en ons aansporen deze vrijneid te verdedigen met alle energie die in ons is. Nog is het niet te laat.

Anders

Over het optreden van de Haagse politie te­

genover de Leidse studenten werd in ons blad de vorige maal reeds uitvoerig geschreven. Wij willen op het moment niet langer op het· zelfde stramien voortbordur.en en ons niet lan· ger in de schuldvraag verdiepen. Wel echter heeft het ons verwonderd, dat de ontgroening in Amsterdam een zoveel gunstiger en rustiger verloop heeft gehad en wij stellen slechts de vraag wat hiervan wel de oorzaak moge zijn. Ook in Amsterdam ts het ;,hard" toe·gegaan, doch .. de .,strijders" zochten voor hun veldslag, waarbij een biert~m de inzet was, een geschikte plaats in de stad uit het ijsclubterrein waar zij voldoende ruimte hadden en waarbij de openbare orde niet in gevaar werd gebracht. In tegendeel, kon het publiek - zij het op een af­stand ~ van het schouwspel meegenieten. Een schouwspel - en dat mag wel eens gezegd ~ waarvan wij de paedagogische waarde kutmen appreciëren, zulks in tegenstelling met de zure geluiden die wij met betrekking tot deze zaak in enkele Nederlandse bladen konden horen. Tenslotte vergete men niet. dat het wezen van het ontgroenen is gebaseerd op de versterking van het karakter, dat zij er toe bijdraagt lafheid en· slapheid uit te bannen. Het kan goed zijn de ontgroening - vooral in onze dagen - eens tegen deze achtergrond te zien. Hiermede wil niet zijn gez·egd, dat wij excessen zouden goed­keuren. Maar wij menen toch de vraag te moe­ten stellen, of deze excessen, zo :jï al mochten voorkomen, niet een gevolg zijn· van een ver­keerd begrijpen van en reageren op de ontgroe­ningshandeling. Laten wij deze dingen vooral niet te eenzijdig zien en er voor waken op ~

21 OCTOBEB 1949 - Pag. S

plaatste gronden de strijd aan te binden tegen traditie, die ongewild tot een verslapping leidt. Wie gehouden is toezicht bij het ontgroenen uit te oefenen, beginne eerst de diepere en ongetwij· feld ook ernstige ondergrond ervan te analysereiL

Les wat zich op het ogenblik te Praag afspeelt,

moge in al zün bitterheid en ellende o.m, een les zijn voor de .,salon-communisten" die, zij het dan in theorie, niet ver van de communisti· sche leer zijn verwijderd. Hun idealisme moet toch wel door de jongste gebeurtenissen niet al­leen radicaal worden gedood, dóch het moet voorts wel duidelijk zijn geworden, dat onder een dictatoriaal systeem niet alleen de vijanden, doch ook de "vrienden" het slachtoffer worden van enkele fanatieke machthebbers. Immers, in Praag worden niet alleen de vijand·en der com~ rounisten gearresteerd, doch tevens de "eigen partijgenoten" liefst vijfduizend . in getal. Het communisme is geen stelsel dat een compromil!l kent, waarbij men zich door een bepaalde hou­ding kan ,.dekken" of .,vrijwaren". Het is voór de beschaafde wereld een ·vraagstuk ·van ., to be or not to be", waar men met schipperen en 'la" veren niets bereikt. Moge Praag de wankelmoe· digen van deze waarheid hebben overtuigd.

Activiteit

Onze collega De Vrije Amsterdammer heeft de laatste getuigenissen over Indonesië,

van de, bij de ramp ·met het vliegtuig Fra· neker omgekomen, Amerikaanse journalisten, doen vertalen en drukken en verspreid in, naar wij vernamen, honderd.duizend e~emplaren. Het maandblad The Knickerbocker had ·dit in Ame­rika gedaan en hét pleit voor de waakzaam­heid en activiteit van onze Amsterdamse col­leg!!. dat het dit nuttige werk voor Nederland heeft overgenomen. aet feit dat de grote, doch blijkens de belangstelling nog te kleine, op­laag zoveel belangstelling heeft ondervonden, is voldoende bewijs Vl'lor de nuttigheid van dit initiatief.

Opstaan Tijdens het jon!fSI;er iry.ternationale. mijnwer•

kerscongres·te;Am~ter!i~m. ·heeft de com· munistische voorzitter va:a de afdeling Schotland van de National~ :Uijnwerkersbond, Abe · Motfat, van een typische mentaliteit getuigenis afgelegd. Bij het spelen van het Engelse volkslied bleef hij namelijk demonstratief zitten, terwijl hij ·zich bij het spelen van de Internationale wel van zijn zetel verhief. Een en ander heeft ten congresse om begrijpelijke redenen nogal enige deining ver­oorzaakt. Wij willen er hier verder het zwij.gen toe doen. Het incident lijkt ons op zich zelf veeJ. zeggend genoeg.

Tito

Wij kunnen eindelijk gerust zijn. Ook Nede~ land heeft thans zijn Tito-groep. De maar.

schalk heeft zijn Nederlandse geestverwanten reeds een telegram gestuurd en zijn vrienden openlijk dank gebracht voor hun morele steun. Dit alles is nogal een dwaas en volkomen on· Nederlands gedoe. Men vergete hierbij niet de figuur van Tito -;- een welkom bolwerk tegen het communisme uit Moskou op de juiste waarde te schatten. Tengevolge van de jongste politieke ontwikkeling in Oost-Europa, wordt maar al te vaak uit het oog verloren, dat Tito' geen aanhanger is van de democratische ge-, dachte en dat zijn verzet tegen Moskou evenmin wordt ingegeven door beginselen die het voor de democratie opnemen. Ook Tito is een aanhanger van een dictatoriaal systeem, dat hij in zijn eigen land ijverig toepast. En het moge dan waar zijn, dat zijn verzet tegen het Russische communis· me de aandacht van de wereld op hem gev~stigd houdt, dit alles neemt niet weg, dat hij in be· ginsel een vijand van de democratie is, wien!! daden wij ondanks de ingewikkelde politieke constellatie van dit ogenblik op de juiste wijze dienen te beoordelen.

Algemene Vergadering 29 October 11 uur

Krasnapolsky Amsterdam

~~----------------'

· \'JUIB:mD D DllMOOBA'i'IB

OFFERS deert de mislukking van het toch al Z6 hachelijke experiment. ·

Maar gelukkig werd de Regering

Sprekende over de Indonesische door de internationale verhoudingen kwestie voor zijn partijgeno~ tot devaluatie gedwongen, zodat de

ten, heeft de heer Vorrink onlangs houding van ·het partijbestuur haar gez·egd, dat ooit de arbeiders de no· wel niet zal grieVen. . dige offers zouden brengen voor de Maar wij vrezen, dat de arbeiders bevrijding van Indonesië. In derge- töch hun offer zullen .. brengen; al lijke tot niets verplichtende, vaaghe- zal. hét dan :ziin op een. . tiidst.ip, dat den is de heer Vorrink. sterk. · " "

Welke die offers zouden zijn, heeft ze de devaluatie alweer ·vergeten . hij niet meegedeeld, en dat was uit zijn; ·zo is }let inderdaad prettiger een oogpunt van tactiek · ook· heel ... en gemakkelijker voor de . Regering verstandig; hij heeft zich er wel voór en het bestutJr van de :!;'. v .. d. A. gewacht zijn partijgenoten uit te S. v. W. leggen, dat de arbeider de bevr:ijding van Indonesië straks zal betalen met

Late verwondering?

Onder liet hOofd "Onjuist ge· richte critiek" citeerde de

Nieuwe Courant onlangs . Het Vrije Volk, welk blad zich er náár aan!~- · ding van het adres der negen hoog• leraren aan de Staten-Generaal in· zake het wetsontwer:p P.B.O. over beklaagde, dat hoogleraren, die zulk een nuttige: , functie verrichten

,1.· OCTOI$ER • 19f9 · - Pag. f

bij het vormen van toekomstige leiders van ons volk, zo negatief staan tegenover datgene wat . voor· aanstaande geestelijke ,en politieke stromingen als nastrevenswaard ide­aal zien.

De . Nieuwe Courant vroeg naar aa1ileiding van deze uitlating: Hoe · nu? Wil men bij de economische we­tenschappen -een vermenging van ec·onoroisch'e , wetenschap en econo­mische politiek?

een sterk . verlaagde .levensstandaard als gevolg van àe steec;ls,. toene:rpen­de bevolking, gebr:ek aan emigratiè. mogelijkheden, afnemende · binnen~ landse bedrijvigheid en • gëbrek aan · harde valuta. Maar wanneer de heer Vorrink niet deze offers bedoeld heeft, welke dan wèl ?

MlODENS_T ANDERS,

Thans vragen wij op onze beurt aan de redaétie van De Nieuwe Cou­rant? Wat nu? Zijt ge dan verge· ten, dat de vermenging van econo­mische' ' wetenschap en politiek al een eeuw oud· is;· dat ze ontstaan is toen in Duitsland na 1850 de z.g. Historische School opkwam, die zich bezig hield met het 'beschrijven: van feiten. en het. uiten van wenselijkhe· den, en dat economische wetenschap weest Paraat! ·noemde? ·

Bij de devaluatie echter begrijpt het volk beter het verband . tussen de Regeringspolitiek en Zijn · ·porte­monnaie. Vandaar dat .het bestuur· · van de Partij van de Arbeid al open­lijk heeft meegedeeld, dat een terug­gang van het aandeel .. an de loon· arbeid en van de economisch zwak­kere groepen in het nationale inko­men niet kan worden aanvaard en dus de offers, welke van het Neder­

.landse volk zullen worden gevraagd, op redelijke wijze zullen moeten wor­

. den verdeeld over de verschillende bevolkingllgroepeit. . .

Aangezien · het partijbestuur van' oordeel is, dat de gevolgen van de devaluatie zoveel mogelijk moeten worden opgevangen door het ver­strekken van subsidies of door loons­verhoging en kostenverlaging, bete­kent die redelijke verdeling van of­fers, waarop het partijbestuur doelt, dat iedereen zal offeren behalve de arbeider.

In ons vorig·e nummer hebben wij reeds de aandacht geves­tigd. op het initiatief der Lan­delijke Middimstandscommissie uit· de Volltspartij vooi: Vrij­heid en 'Democratie tot het beleggen van een

vergadering op Woensdag 26 October a.s., te 11 uur,

in "Krasnapolsky" te Amsterdam,

waartoe afgevaardigden van de plaatselijke middenstandscom­missies en verder alle be­langstellende partijleden zijn uitgenodigd. Behalve een viertal actuele onderwerpen, de publiekrechtelijke bedrijfs­organisatie; de wettelijke regeling der Ka· mers van Koophandel en Fa­brieken; middenstand en politiek; middenstandsvraagstukken in het parlèmertt, · komen ook interne onde·nver­pen, zoals de samenstelling , der landelijke commissie, de activering van het werk der plaatselijke commissies en de samenbundeling van de vrij· • zinnige middenstanders, aan de orde. De recente aanvaarding van het wetsontwerp op de p.b.o.

en vooral de teleurstellende ervaringen, welke' daarbij, van ondernemersstandpunt gezien, moesten worden . opgedaan, vormen gerede aanleiding om nu eens en1stig de vraag onder het oog te zien, of de vrijzin­nige ondernemers in het alge­meen en de middenstanders onder hen in het bijzon• der tegenover zichzelf, de toekomstige ontwikkeling van hun bedrijf en hun maat­schappelijke taak wel verant­woord zijn de strijd om het bestaan en om hun rechten als ondernemer, . voor zove~; het de politieke actie betrefh nog langer aari een kleine kern van getrouwen en offervaardi­gen over te laten. Wij zijn van mening, dat het antwoord hierop ontkennend moet luiden en virie het daar­mee eens is en beseft over welke grote belangen 't g~át, kome spontaan . ter vergade­ring om daarvan getuigenis af te leggen. Hij voege de daad bij het woord en worde een ijverige me.dewerker!

Meer. dan . ooit is hechte aan~ eensluiting van alle vrijzinntge middenstanders en ontplooiing van grote activiteit noodzake­lijk!

Zijt ge de Verein für Sozialpolitik vergeten en de "Katheder-socialis­ten"? Deze geleerden zochten im· mers niet naar economische wetten, zij gaven een weg aan, welke naar hun oordeel zou moeten leiden naar de verwezenlijking van bepaalde ide­alen op economisch en sociaal ge­bied; kortom: zij maakten plannen en organiseerden.

In Duitsland, waar het liberalis­me en de theoretische economie nooit een kans hebben gehad, heeft het Marxisme de weg gebaand voor het nationaal-socialisme.

Verwondert gij U nu pas over een · verwarring, wàaraan de socialisten in Uw eigen land al 50 jaar lijden ?

Of is het eigenlijk zó, dat ge nog eens extra geschrokken zijt, omdat de socialisten een dusdanig gebrek aan . zin en waardering. voor de eco· nomische wetenschap zo argeloos ten toon spreiden, en omdat ge U nóg eens weer hebt gerealiseerd, waartoe deze verwarring van weten­schap en politiek moet leiden . nl. tot plannenmaken en organisere~, zoals de Duitse economen dat een eeuw lang hebben gedaan inet de maar àl te bekende resultaten? Wanneer de minister van Finan­

Clen nu eens werkelijk overtuigd wa,s geweest van de voordelen, wel· ke devaluatie ons land zou brellgen. zou het voor hem toch niet plezierig zijn geweest door zijn eigen partij· genoten zo effectief te worden te· gengewerkt; immers juist deze hou­ding van het partijbestuur garan- ~--~----------------------------/

In. dat geval wensen w:_; de Nieu­we Couran~. gel1,1k, want we kunnen niet genoeg schrikken van de · gelij· kenis tussen socialisme en nationaal­socialisme, welke in elkaar's ver­lengde liggen en beide een traject zijn op de route naar de dictatuur.

s.v. w.

Scheepswerven en Machinefabriek

BOLNES

c ____ n_u_· :L_m_,J.o.uw._~_u._u.._m __ ~-=-----· __ .)

~IIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIII!IIIniiiiUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllilllllllill!!lllllllilllllllllllllllllllllllllliiiiiHI~ I · ·· . . I § ~ ê N. V. SCHEEPSWERVEN ~ '~ . i = a ~ ä i nPIE .. f 1-tEt~t~~ i = & I BOLNES en PAPENDRECHT I I I

I I ·f. I N.V. Nederlandscbe

Caoutchouc· en Gutta•

Perebafabriek

i .. DWARSHELLINGEN ! !l!JUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII~ ! 115 Meter !

I 8 0 l N Es I i DROOGDOK i v.h. Bakker & Zn.

Ridderkerk

• Technische

rubberartikelen

Dieselmotoren 25-1400 P.K.

N.V. Machinefabriek

"Bolnes" v.b. J. H. v. Cappellen

S§ te Bolnes ~ ~

lniiiiiiiiiiiiiiiiiHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIUI

~ I = 1.15 x 30 Meter = = = = = lniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllilllll~

en K. SMIT's

KINDERDIJK

SCHEEPSWERVEN EN MACHINEFABRIE.KE N

U OÇ.rOBER _. 1949 - Pag. IJ

Eng elan(! maakt misbruik van -de dokter- voor- niets

De verarmden hebben ~ich· aangep~st

• . ' . '

Q

Vqn 8 tot 24 September ben ik 1iu in Londen geweest en ik kan niet zeggen dat de devaluatie -'- 18 September - een wezenlijk verschil heeft gemaakt in de stemmhig in mijn eigen kennissenkring of in die van de mensen, ·waarmee ik zo maar in aanmking kwam. En die ntemming was: gedeprimeerd. Het' interessante echter was, dat de druk, die ook voor een buitenstaander: duidelijk voelbaar was, zich. bij ver­schillende groepen mensen op zo verschillende wijze openbaarde. Onge­veer net als hier bestaat mijn eigen kennissenkring 'daar in hoofdzaak uit die mensen met gesalarieerde betrekkingen die raen rekent tot de ·intellectuelen: journalisten, uitgevers, employé's 'vvdn çle B.B.C., hoofd­umbtenaren; verder diverse kunstenaars, een .stuk of wat heel rijke, maar ook: heel ontwikkelde, zakenmensen. Al deze mensen werken heel hard, veel te hard. Net als bij ons strekt de dagtaak van de meesten dezer zich uit ver buiten de vastgestelde kantoo1·uren, en net als overhl t?lders is er voor al deze mensen eigenlijk geen grens meer tussen werk lm ontspanning. Maar het belangwekkende van deze groep is vooral, dat al deze mensen de toestand heel duidelijk onder ogen zien; dat zij el' zich volkomen van bewust zijn dat hun klasse als zodanig volkomen lleeft afgedaan en dat zij de -laatste generatie vo1·men van de. gegoede middenstand, de aristocratie en de intelligentsia waaruit zij zijn voort­geko?nen. !{ièt alleen dat zij dit volk_omen beseffen, al deze mensen hebben zich al aangepast: zij leven heel, anders dan hun ouders, heel anders dan in hun eigen jeugd.

Heel, heel langzaam gaat de werkende Londenaar er toe over sand­wiches mee naar zijn of haar werk te nemen en het vrije middaguur in de open lucht door te brengen: Het lunchen in de goedkope slechte restaurants - die alt'ijd slecht waren - is één van de redenen va" de ondervoeding, die veel meer een gevolg is van een verouderde instelling omtrent de wijze van eten, dan van een werkelijke schaarste aan levensmiddelen. (Foto Van Ophuijsen).

Twintig • jaar. g-eleden was het .voor m!lnsen in deze kringen

nog iets ongehoords om arm te _zijn: wie hét .wàs zou het nooit bekennen. Nu vindt men het de gewoonstè zaak van de wereld om te zeggen: ik kan dit of dat niet betalen. Men heeft geen geld voor grote reizen, voor een duur huis, voor dure !deren, voor kunstwerken of kostbare boe­ken; Het is niet alleen dat: ai -deze mensen, mannen èn vrouwen, wer­ken. En bovendien zijn de vrouwen huisvrouw en gastvrouw, al wordt er ook, als altijd, veel meer buitens" huis gegeten dan bij .ons. Maar dat buitenshuis eten is ook niet meer wa_t het was. Ik wil het nu nog niet hebben over -de voeding, over de -Ie-

. vensmiddelenpositie, daar kom ik later op terug, maar negen maal van de tien word je nu meegenomen naar een "self-serving" restaurant. Het is bar ongezellig en fnuikend voor de conversatiè, omdat je gast" heer of gastvrouw telkens wegwan­delt om het volgende gerecht voor je te halen. Het is bar ongezellig om te eten van kale. tafeltjes en kale blikken bladen, van grof aardewerk en met ordinaire keukenvorkèn en -messen.

• * *

ta;en kan, mêt het besef dàt de Oppositie geen positief programma heeft, zo _ dat niemand eigenlijk een uitweg, ziet. ·

• * En - heel merkwaardig - een

van de meest opvallende re­acties op de radiorede van Cripps op die gedenkwaardige Zondagavond, was, bij" de _ Conservatieve en Libe­rale intellectuelen; de verslagenheid, omdat ztj Cripps altijd voor. een eer­lijk en integer man gehouden had­den en nu, opeens, tot het oor­deel ltwamen dat zijn houding vóór de devaluatie en zijn rede daar­over, nauwelijks eerlijk of integer te noemen zijn.

Men moet dit niet onderschatten: :het, ;gevoe~ voor "fair play" van de Engelsen heeft duizenden en duizen­den, die zelf allerminst tot de Labour Party horen, er toe gebracht deze .regering "een eerlijke kans" te wil· len geven, niet, omdat zij in de be­ginselen van de partij geloofden, maar wèl, omdat zij in de integriteit van de mannen-aan-het-roer geloof­den. Dat dit geloof in de t-egenpartij nu is verdwenen, zal Labour heel wat meer stemmen kosten dan de ontstemming in de partij en aan~ hang zelf.

• • • Er zijn nog meer redenen voor

de gedeprimeerde stemming bij deze mensen, behalve overver­moeidheid en ondervoeding, behalve

· wanhoop ovér de _ huidige regéring · en. gebrek S:an ·vèrtrouwen .in welke ook de volgende zal zijn. Bijna

stuk voor stuk zijn dit mensen, d;_e aan het ·hoofd staan van een af­deling van een belangrijk bedrijf, en stuk voor stuk klagen zij steen ·en been O'lrer de onbekwaamheid en de zelfoverschatting, over de onver­schilligheid om niet te zeggen lui· heid van de mensen die in hun afde­lingen werken. Zij geven er zelf de redenen voor aan: de meeste jonge­ren zijn zij,- die gedurende de oorlog in het leger dan wel in een oorlogs-· industrie hebben gediend; zij zijn ongeschoold en zijn, of voelen zich thans te oud om nog werkelijk te gaan Ieren; tengevolge van de ontel­bare bepalingen, die de werkgevers het mes op de keel zetten, hebben duizenden en duizenden van deze ongeschoolde, of half geschoolde ar­beidskrachten een goed betaalde werkkring gekregen, waaruit zij of­wel niet ontslagen mogen worden, ofwel niet ontslagen kunnen worden omdat de ·volgende generatie de scholen en vakscholen nog niet af­gelop-en heeft. Bovendien heeft de ambtenarij in alle bearijven, maar vooral in de genationaliseerde, de mensen bedolven onder de papieren. Allerlei mensen, die gewend waren te werken en flink te werken, ko· men nu aan hun eigenlijke werk niet of nauwelijks toe, omdat zij onzinnig vee: formulieren moeten invullen.

• • •

Twee kleine voorbeelden zal ik tr geven: een vriendin van mij

is studio-manager op een groot ad· vertentiebureau. Om een kleinigheid aan een tekening te· laten verande·

Maar niet het ongezellige is het belangrijkste van deze soort

eetgelegenheden. Wat m.i. belangrijk is, dat al deze mensen, naar afkomst en opvoeding, naar prestatie en in• spanning, het beste dat Engeland heeft, de verandering hebben geac­cepteerd en zich daar eigenlijk ver~ der 11iet druk over maken. De onge­zelligheid zal wel veranderen, zij draagt alle kenmerken van de over. i!l!lllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII!I drevenbeid van het nieuwe. Maar §§ Ë "'at belangrijk is, dat is de vanzelf.. = ~ sprekendheid, de moed, de volhar- I Mededeling van het ~ ding, waarmee al deze mensen hun = = laatste restje energie offeren om hun § H ifdb §

~~~~::Yii~~~~~:i~~ ~ O~t~bc;':b,"\~ h:':J,~"B;~:. ~;,~;~~:i~!':,' o~~::::~ ~ len, omdat :p.et, welke partij ook aan = = het bewind moge zijn, hun land is § gewone Algemene_ Vergade· na mededeling aan de Secre- §§ dat hen nodig heeft en nodig zal §§ ring van de partij herinnert taris van de Partij"; §§

iF.r.~:~:::K~f\:2::~~:~~~~~: i . ~~~~E~:.~;E' :'r :::~1: ~:~ii:~~!:::::~:.~::;:.. i werkelijk zeer slechte voeding, de = gemeen Reglement: richt, wie haar afgevaardig- = ontoereikendheid van de transport- ~ Art. 39, vierde lid: "Iedere den zijn"; ~

= afgevaardigde stemt op de Art 40 eerste lid: "Ver- = middelen die een grote, extra-ver• = · ' = moeidheid veroorzaken, d·e versleten- § Algemene Vergadering naar schillende afdelingen zullen § heid van het. telefoonnet, dat telefo· § vrije overtuiging, zonder bin· tezamen naar de Algemene § neren _ een onontkoombare nood· ~=---== dend mandaat zijner afde- Vergadering één afgevaardig- §-----==

ling" ·, de mogen zenden, die echter zakelijkheid in het dagelijkse werk t t b •t 'd d Art. 39, vijfde lid: "De af- nooit meer dan zes stemmen

-0 een Ul ensporig ti;) roven e ~= gevaardigden kunnen hunne zal mogen uitbrengen." ~

en irriterende bezigheid maakt. En -vooral, het besef dat h<'t land de net,. i§ · i! Ingevoerde ,,welfare state'' niet be- ·. fllllllllllllllliiiiiiiiiiiiiiiiiHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIDUIIIIIIIIittHIHIIIHHHHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIRIHIHIIIIIUnil

Wat gebeurt er m

Engeland?

II

door Elka Schrijver

-------------------~ ren - iets dat vroeger mondeling gebeurde en nog geen minuut tijd v:coeg - moet zij nu vier formulieren in x-voud invullen. Vanwege d·e be~ lasting- en de arbeidsinspectie. Een van mijn kennissen moest een kies laten trekken. De gratis behande• ling - volgens het nieuwe systeem - zou pas drie weken na de aan• vraag plaats kunnen hebben: de tandarts had niet eerder tijd. Geen enkele van mijn kennissen heeft tijd om te profiteren van de gratis ge· neeskundige hulp. bie is blijkbaar alleen beschikbaar voor mensen in loondienst en voor gevallen die be• slist géén spoedgevallen zijn. Een van mijn kennissen, die regent is van twee van de grote Londense zieken· huizen, zowel als mijn eigen dokter, bevestigden dat de nieuwe ziekte­wet allesbehalve bevredigend werkt en dat de goede doktoren er niet aan mee doen, voor een deel omdat er te weinig doktoren zijn, voor een deel, omdat er schromelijk misbruik wordt gemaakt van de tijd van de dokter­voor-niets. Men betaalt dus zijn aan• deel in deze heel dure nationale ge• zondheidsdienst en, als men ziek is, betaalt men tevens de onzinnig ho­ge dokters- en ziekenhuiskosten.

Verleden jaar hoorde ik een ver­haal van een heel rijk man die zUlt dokter een rekening betalen moest van :e 64. "Hoeveel mag U daar­van houden'!" vroeg de rijke pa­tiënt. De dokter rekende even. ":e 24", zei hij, de rest - f 40 ~ zou hij aan belasting moeten be· talen. Toen rekende de patiënt even. "Als ik U die f 64 betaal, moet ik daarvoor :e 1280 verdie­nen. Hebt U er bezwaar tegen alS Ik U die :e 24 zó betaal, zonder kwitantie of chèque ?"

(Dit is _ het tweede van drie arti­kelen, die Elka Schrijver speciaal voor ons btad ovef' het huidige cianzicht van Engeland heeft qe. achreven).

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

België geeft het voorbeeld HET HUISWERK IS ER

AFGESCHAFT De radio bracht het nieuws het eerst: De Belgisc:~e minister van

Onderwijs heeft het huiswerk afgeschaft. De onderwuzers kwamen er mee op school en een enkele jongen, die ook geluister~. had naar de persberichten, wist het al gauw ~e hele school door te ,~n)gen: "De Bel­gische kinderen hoeven geen hmswerk meer te maken. En de volf!ende dag stond het in de dagbladen; zo maar verlo:e,n _tussen het me~ws ove1· de R. T.C., tussen de berichten over de razzta ~ m ?raag; de s.ttch­ting van de Oost-Duitse volksstaat en de verwarde sttuatte op de Chmese

De Belgische minister van Onder­wijs gaf het voorbeeld. En

huiswerk-makend-jong~Nedérland, en alle door het huiswerk geplaagde ouders, hopen, dat Nederland volg~n :z;al. Maar ... het zou een ramp ZiJn als Jantje zakte en Elsje "maar" naar een Ulo kon. Om der wille van de gezondheid der kinderen werd het huiswerk afgeschaft. En wij zijn het roerend eens met die motivering. VVant het is in vele gevallen ongt~· zond, dat kinderen tot Iaat in de avond zwoegen over sommen en vraagstukken, waar vader en .. moe~ der geen raad :r;n.ee, weten, o;ver 'zinlj~, ontledingen. met. verraderlijke ve,U~­tjes en jaartallen, die er maar niet in willen ......

ambassade te Parijs: . "De Belgische minister van Onde:wijs, de heer L. Mundeler, hee_ft het huiswerk voor de lagere school "m het belang van de gezondhetd der kinderen afgeschaft." Toen het regeringsbesluit. ter zake ~a!e:dag t~ Brussel bekend ·was, verlieten de dankbare kmderen "lutd_JUtchend" hun scholen, zo voegt het Reuter-telegram aan het bencht t~~­België gaf weer eens het voorbeeld. In 1935-36 was _het de onderWtJS·

vernieuwing1 het z.g. Nieuwe Belgische Leerplan, .dl!t m _eens .. de onder­wijswereld m beroering zette en waarvan de demtng etgenhJk nu nog steeds voelbaar is. Thans is het minister Mundeler, die in een fors besluit een einde maakt aan een probleem, dat, naar wij meenden, in België niet zó'n ernstig vraagstuk was als hier te lande.

,.Die richting moeten we uit," zei een onderwijzer vanmorgen en zijn collega's vielen hem terstond bij.

Doch een vraag, een aarzelende vraag, zo ge wilt, is het in Neder­land zo erg gesteld met het huis­werkprobleem? We horen ervan en l-ezen het zo af en toe in de dagbla­den, maar in alle ernst: is er ook niet wat overdrijving? De gewone volksschool - en dat is toch het grootste percentage in ons lager onderwijs - behoeft geen zorg te hebben. En 'ars het huiswerk dáár voorkomt, dan ~esèhiedt zulks moge­lijk op verzoek van de ouders (zoals we uit eigen praktijk wet-en) of is er sprake van onderlinge concurrentie:

Geen huiswerk op de Lagere school.

Ma;I~t -~as twee jaren geleden, dat wij voorstelden in onze school het hulswerk tot een minimum te beperken en daarbij de instemming lcregen van nagenoeg alle op de be· . wuste ouderavond aanwezige ouders. En wij waren verheugd en meenden, dat we 't gewonnen hadden. Maar, onze school is een opleidingsschool en achter, of zo gij wilt, ná deze sçhool komt de middelbare school, J;taat de school voor Voorbereidend Hoger Onderwijs en het zijn deze in· richtingen, die, zonder dat zij dit zelf willen, de afschaffing van het huis­werk ook bij ons weer deden misluk­ken. VVe zeggen: zonder dat zij het willen, omdat we weten, zeer goed weten, dat juist het voortgezet on­derwijs in wezen geen prijs stelt op leerlingen, die klaargestoomd wor• den voor het toelatingsexamen, om­dat we weten, zeer goed weten, dat de leraren van die inrichtingen zo gaarne alieen leerlingen tot hun lchool zouden toelaten, waarvan ver­wacht kan worden, dat zij geschikt zijn om middelbaar onderwijs te vol­gen. Let wel: geen leerlingen wensen toe te laten, die een g·oed toelatings­examen afleggen, maar daarna bij herhaling blijk geven toch niet ge­schikt te zijn voor het voortgezet onderwijs.

* * * En toch krijgen de Ieraren hun

zin niet en ook de schoolhoof­den en de leerkrachten der oplei­dingsklas~n krijgen hun zin niet, want er is één factor, die een mach­tige rol speelt in dit vraagstuk van vele jaren in ons onderwijs: het ver­langen van de ouders hun kindleren ,.hoger-op'' te brengen, het beimeiijk gekoesterde verlangen dikwijls van de ouders, die wel weten, dat Jantje niet gemakltelijk leert en Elsje in rekenen niet sterk is, dat er nog wel eens een ommekeer ~u kunnen })laats grijpen, als Jantje of Elsje maar eenmaal op de H.B.S. zijn. En het zijn deze ouders - we werpen geen steen in hun richting, want ouder zijn is een. zeer verantwoorde­lijk iets en het brengt, als men het goed wil zijn, veel met zich mee! -die graag van de huiswerkplaag ver­lost willen worden maar zodra ze ervan bevrijd zijn, geen ogenblik meer rust hebben en slingeren tus­.sen de hoop, dat het zonder huis­werk misschien wel zal lukken en de vrees, dat, áls het niet gelukken mocht, zij zichzelf zullen beschuldi­gen van niet genoeg voor hun kind gedaan te hebben. "Het zou een ramp zijn, als Jantje zakte. Denkt u nu heus, dat het zonder bijlessen gaat? Zou ik hem nu werkelijk niet wat laten doen des avonds? En in de vacantie: alle dagen spelen en stoeien ·en straks misschien zakken? 'k Geloof toch, dat ik maar wat ga repeteren met Jantje."

* * * En als Januari in het land is;

de nieuwe ."toetsnaald" (bundel van toelatingsexamens voor de middelbare) weer van de pers is, dan nadeTt het spook van het wewcmgsexarnen en dan stijgt

de onrust van de ouders, die in het komende zomerseizoen hun kind examen willen laten doen.

En dan komen de verzoeken om bijlessen; dan krijgen de huiswerkinstituten in de steden weer meer klanten, dan gaat de molen weer draaien, en gaan zelfs de onderwijzers van de oplei­dingsscholen zich afvragen, of ze het risico op zich mogen nemen, dat er straks een aantal "ge­zakten" op de lijst zullen voor­komen.

~fi!er~~~~:~~~~ b~~\g d!~d:a~~e~!~!~ ze al get~chiedenis'' dus: "die school

De Haagse gewoonte*) 's Ochtends kwart voor acht ontwaken -Kopje thee - het ochtendblad -Een beschuitje - sigaretje En zo nu en dan een bad -Elke ochtend weer hetzelfde -Zelfde sleurtje - zelfde tijd -Zepen - scheren zonder snijden Orde - regelmatigheid:

Eerst komen je tanden, Dan komen je handen, Dan komt de geiser, Dan komt je haar, Dan strik je je dasje, Dan vlug in je jasje, Dan nog een zakdoek, Dan ben je klaar.

Op 't kantoor meteen weer draven Brieven - orders - zaken - zweet Telefoontjes - steunen - zuchten Als de juffrouw iet3 vergeet -Met relaties ergens lunchen -Conferentie ergens thuis -Gauw nog even stukken afdoen En om kwart voor zes naa1· huis:

Dan lees je je krantje, Dan krijg je een standje, Dan moet je praten, Dan drink je thee, Dan eten - verkleden -Dan gauw naar beneden Dan op visite, Want je moet mee.

Op visite - koetjes - kalfjes Thee met koekjes - een sigaar? En gezellig blijven bridgen, Want de kaarten liggen klaar -Harten - schoppen - sans - ik dubbel Bij een glaasje Romanée -Drinken - roken - geeuwen - suffen Taxi voor om kwart voor twee:

Dan was je weer handen, Dan poets je weer tanden, Dan even sponzen, Dan gauw je haar, Dan srik je een dropje, Dan in je hansopje, Dan nog een nachtzoen En je bent klaar!

, Brammetje *) Opnieuw bewerkt naar een Indisch eigenwijs liedje.

21 OCTOBER 1949 - Pag. 6

is toch veel beter!" Of dan is het, omdat een gewone

volksschool opleidingsschool wil gaan spelen en ijdelheid, van welke kant zij komt, de zaak vertroebelt.

Het zijn de echte opleidingsinsti­tuten, waar het probleem van het huiswerk (of moeten we zeggen: van het teveel aan huiswerk?) voor­komt. En dáár moet en kan iets ten gunste veranderd worden, maar dán in volledige samenwerking tussen school, ouder~~> en voortgezet onder­wijs.

* * * Een radicaal verbod voor huis-

werk lijkt een goede oplossing, zij is het niet, en 2lÜ zal het nooit zijn of worden, als èr niet. iets meer veranderd, er niet veel meer op de helling gebracht wordt en desnoods verboden. Geen minister zal ooit de ouders kunnen verbieden de kinderen bijles te laten ontvangen; geen on­derwijs-autoriteit in Nederland heeft het in haar macht de ouders te weer­houden Jantje naar de middelbare school te sturen, als de vader van .Jantje beslist wil, dat Jantje "hoger~ op'-' komt, een boord in de toekomst gaat dragen en misschien wel een eigen wagen zal kunnen rijden.

En dan, maar dit slechts terloops, waarom het huiswerk alleen afge~ schaft voor de 12- en 13-jarigen van de lagere sehool en niet voor 11·, 12·, 13- en 14-jarigen van de Middel­bare school, van de Ulo en noem maar op?

Neen, "het voorbeeld" blijl<t bij nadere bescbouwing veel van zijn glans te verliezen. Er zft aan het huiswerk heel wat meer vast, dan men zo oppervlakkig meent. Het is een problemen-complex, zoals zo veel in onze tijd niet enkel vraag­stuk maar een samenstel van vraagstukken is.

En toch .•• een gevoel van sym­pathie ging door ons, toen we het bericht door de radio hoorden. Zijne Excellentie· Mundeler denkt aan de kinderen, is bekommerd om de gezondheid van de hoop des vaderlands en dat zo maar, zo heel eenvoudig eigenlijk, in een wereld, di«::. gebukt . gaat •Onder de zorgen

. voor het 'gehele mensdom, dat bo­ven zich weet het gevaar van de gekende, half-gekende, vermoede en eenmaal mogelijk In al bun gruwel te ervaren wapen€n der vernietiging .

v. MOURIK

Verheugende belangstelling

Er is een verheugende be­langstelli.ng voor ons week­blad en zijn inhoud. Zowel in onze . partü~krina al• -gelukkig! - ook daar buiten. De:te beltmostelling uit zich in ingezonden stukken, die wij gaarne zo veel mogeliJk plaat­sen. Zij uit zich in vragen van lezers, die wij zoveel en zo anel mogelijk bl!antwoor­den. Zij uit zich ten slotte in de toezending van knipsels. Het redactie .. iecretariaat be­handelt alles, doch het komt wel eens voor dat zulk een, gewaardeerde, belangstellen­de dat niet direct bemerkt. Soms immers leent een op­merking of een knipsel zich niet tot een direct antwoord. Men zij er echter van over­tuigd dat a ll e s wat ons t06gezonden wordt, onze be­langstelling heeft en dat er, zo dit nuttig is, "mee ge­we1·kt" wordt, ook al reage­ren wij niet onmiddellijk .

De Redactie.

G\SPê~

~ STALEN MEUBELEN

"GISO"-LAMPEN

VIUJBEID llN DEMOCRATIE

Eerste l{amerfractie neemt initiatief lofwaardig

·prof. Molenaar, dr. Biererna en mr. Wendelaar, tezamen vor·

mend de Eerste Kamerfractie van de V.V.D., hebben een voorstel inge­diend tot aanvulling van het Regle­ment van Orde dier Kamer. Voorge~ steld wordt, ook voor de Eerste Ka­mer een "Commissie voor Indonesi• sche Zaken" in te stellen. Deze com• mil!lsie, welke uit vijf leden zou kun­nen bestaan, zal ten doel moeten hebben "een geregelde gedachten· wi11seling tu11sen de Regering en de Kamer over aangelegenheden betref­fende Indonesië te bevorderen". 'Zij zal bovendien van de Regering de inlichtingen kunnen vragen, die zij gewenst acht. .. I n de toelichting, gedateerd 14

October, schrijven de . voorstel­}C'rs o.a., dat de reden, waarom dit voorstel wordt gedaan, in hoofdzaak voortvloeit uit de omstandigheid, dat dé Karnet goeddeels in onzekerheid verkeert omtrent hetgeen zich ter Ronde Tafel Conferentie, alsmede in Indonesië afspeelt. De officH!le com­muniqué's bevatten zo weinig posi• tieve gegevens, dat zlj de leden van de Kamer niet in staat stellen, zich een beeld te vormen van de feitelijke toestand en van het door de Reg!'!· ring gevoerde beleid.

Met betrekking tot het ter Rondo Tafel Conferentie verhandelde wor­den - zo schrijven zij - persconfe· renties gehouden, die wel eens dé vraag doen rijzen, in hoeverre het medegedeelde een objectief karakter draagt dan wel de mening weergeeft van de delegatie, waarvan de voor­zitter de woordvoerder ter perscon­ferentie is. Zulks was bijv. het geval met de mededelingen, die de heer Hatta op 20 September j.l. over de Nederlands-Indonesische Unie deed. .. .. . De ondertekenaren van het voor­

st~! geven ook nog verschei­dene andere voorbeelden van derge­lijke onzekerheden, zo bijv. ten aan­zien van dè mededelingen van minis­ter Van Maarseveen, op 10 October in de pers verschenen, met betrek­king tot de geschilpunten over de Unie. Hetzelfde geldt voor het mede­gedeelde over de financieel-economi­sche belangen en het overleg met (het horen van) de vertegenwoor­digers van de waardevolle belangen. Een ander voorbeeld is, dat over de toestand in Indonesii! in de pers be­richten verschijnen, die de indruk vestigen, dat vooral op Java steeds meer militaire schaduwbesturen ont­staan, die niet alleen de T.N.I. be­voorraden, maar bovendien bevorde­ren, dat deze uit strategisch oog­punt waardevolle punten bezet. Bo­vendien krijgt men de indruk, dat

langs· allerlei wegen wordt gepoogd, de kracht van de bestaande negara's te ondermijnen. .. .. .. Zonder een volledige uiteenzet­

. ting van de stand van zaken, zo .• merken onze g!l'estverwanten op, ·vermag de Kamer niet te beoorde­len, iil hoeverre ten àanzien van dit belangrijke punt nog van een loyaal nàkomen vah de Vart. Ro:yen-Roem­statements kàn worden gesproken. De~ Vèelzijdige onbekendheid met de ware stand van zaken maakt het de leden van de Kamer onmogelijk, te beoordelen, of er wellicht voor haar aanleiding kan zijn, de Rege­ring ter verantwóórding te roepen. De heren Molenaar c.s. delen nog mede, dat zij tot dusverre hadden nagelaten, een voorstel als het on­det'havige te dóen, omdat zij aller­minst blind zijn voor het . gevaar, dat aan het instèllén \Tan soortge­lijke commissies is verbOnden. Het is n.l. niet denkbeeldig, dat de leden daarvan - soms wellicht onbewust - het Regeringsbeleid positief zou­den beïnvloeden, waardoor de ver­antwoordelijkheid van de Regering voor het Indonesische beleid zou worden verzwakt.

Thans echter staan zo grote belangen op het spel, dat de onderteke.naren van mening zijn, dat over dit bezwaar moet wor~ den heengestapt. Er zal mitsdien op vertrouwd moeten worden, dat de leden der te benoemen commissie een juist gebruik zul­Zen maken van het hun krach­tens het voorstel toe te kennen recht om met de Regering in ge~ dachtenwisseling te treden en haar inlichtingèn te vragen.

• • • '11ot zover het voorstel en de toe· ~ lichting daarop. Wanneer dit

nummer van ons blad is verschenen, is wellicht reeds bekend, welke de ontvangst van dit voorstel in de Eerste Kamer is geweest. Het is, naar het ons voorkomt, echter ook niet onmogelijk, dat besloten zou worden, het eerst in de afdelingen te onderzoeken, zodat een beslissing hierover eerst later zal vallen.

Welk lot dit voorstel echter moge zijn beschoren, het toont -ten overvloede - nogmaals, hoe· zeer ook de V.V.D.-fractie van de Eèrste Kamer het Indonesische vraagstuk ter harte gaat en hoe­zeer zij bereid is, alles In het werk te stellen om ook van de zijde van onze Eerste Kamer te kunnen mé• dehelpen, om het juiste spoor in deze te volgen. De fractie verdient voor dit Initiatief zeker alle lof!

A.

I DE ROTTERDAMSCHE

DROOGDOK MIJ. N.V.

21 OCTOBER 1949 - Pag. 7

Vlateelbakkerij "Zenith", E)ouda vervaardigde reeds vele tegeltableaux. gedenkborden en

asbakl.en voor jubilea en bijzondere gebeurtenissen.

..................................................

:

houdt op het ogenblik niet van het leven.

En hij zit daar tussen die vier muren, omdat hij zijn ver­antwoordelijkheid jegens U bewust is en hij stampt in dat jeugdige hoofd of U straf­baar bent bij poging, uitlok­king of medeplichtigheid aan diefstal. Hij leert Uw ver­plichtingen als d~recteur van Uw kousen-N.V., wat U moet betalen als Uw stoomboot een

man. Het heet: "De grijsaard en de jongeling" en het be­gint zo: "Grootsèh en meeslepend

wil ik leven!" "Hoort ge dat vader, moeder,

wereld, knekelhuis!" En zo wil deze jongere ook leven, en daarom heeft hij een alles vêrterend verlan­gen naat de herfstige bossen, naar de stad, naar het leven. Maar hij blijft zitten en blijft al die dingen voor U zitten teren. HU heeft er zelf geen belang bij. Hij zal nooit b~j

een diefstal betrokken zijn, noch directeur van een kou­sen-N.V. worden. Hij zal nooit eigenaar van een stoomboot worden, noch een . uitvinding doen. Hij wil alleen maar groots en mees'lepend leven, op zijn manier, knekelhuis! Hij hoopt van harte dat hij een paar dagen nadat U dit leest, op een middag wakker wordt met hoofdpijn, na een groots levensbegin en zonder interesse meer voor de tan­tièmes die U opstrijkt. En dan zal hU misschien als goed na-oo1·logs N ede1·lander

: •

I • aanvaring veroorzaakt, en de jaren af gaan tellen, die + hoe U octrooi moet aanvragen hem van zijn staatspensioen i voor Uw uitvinding. scheiden.

+ Deze jongere leert dat alle- Maa1· hU zal U dankbaar bl~j- ~ + maal voor U, die rustig op ven voor de p1·ettige avond, :!

I Uw gemak wat zit te lezen die u hem bezo1·gd heeft. + en vanavond gaat bridgen. Of niet.

i Hij las net een paar regels

+ van een gedicht van Mars- A. D. OLESCENS. ~

: ................. ~ ............................. .: lllml~~~~~~m~llllllllllmliiiiWIIIIIIIIIIIIIIII~UmiiOOIIalllill~llllllim~ll~~mlllllllllllllllll~ll~mlllllll~llllllllllllllllmlllll

N. V. StaaldraadkaLel· en Bereulestouwfahriek l voorheen~

]. C. DEN HAAN I GORINCHEM I

lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllmlllrllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

N.V.

W. A. HOEK's MACHINE- EN ZUURSTOFFABRIEK Hoófdka.fttool' en Machinefabriek te Schledam.

Compre&H111 voor alle g.a~~~~~e~~ ea ie4eren druk. lllatallatlel!l veor de bereidlag van zuurstof, stikstof, e-.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE U OCTOBER 1949 - Pag. 3

Te veel van alles en. • • te weinig Ontstellend gebre·k

een verwarrende hij

aan innerlijke

veelheid

waarden

Wannee1· we de vraag stellen of de bioscoop gevaar oplevert voor onze kinderen - dan kunnen wij die vraag niet zonder meer ·met neen be-antwoorden. . .. De bioscoop is een zo onverbrekeHjk onderdeel van het dagelijkse

leven geworden, dat de hedendaagse jeugd zich nauwelijks kan voor­stellen, dat er nog niet eens zo heet lang geleden een tijd was, dat er geen bioscoop bestond. Wanneer wij kritisch, d.w.z. ingesteld op het grote geestelijke en morele belang van onze kinderen, nagaan wat er' alzo geboden wordt in films-voor-alle-leeftijden, dan ligt het voor de hand, dat iedere moeder, die niet blind is voor infectie-gevaar-van­buitenaf, zelf zal diene~ te beslissen· of haar kinderen naar een bepaalde film zullen gaan of niet. Eerst moet echter een andere vraag worden beantwoord: op welke leeftijd mag een kind naar de bioscoop? . Ons inziens moet de leejtijdsg1·éns op twaalf jaar worden gesteld en

horen kinderen onder die leeftijd niet" dan bij hoge uitzondering in de bioscoop. En na het twaalfde jaàr, als. c1e zo 'moeilijke hogere school en de puberteit aanbrekell,? ·- Dan warde hef bioscoopbezoek tot een mini-mum beperkt! · · · · ·

In de verwarrende veelheid van aanstormende indrukken en gewaar­wordingen in de bijna-niet-te-verwerken stroom van dingen-die-de­aandacht-opeisen, heeft het hedendaagse kind aan niets zozeer behoefte als aan rust: rust om zichzelf te vindèn - rust om te groeien en te gedijen - rust om het teveel . te verteren.

.En die rust wordt n i et gevonden in de bioscoop, waar veelal een overmaat van sentimentaliteit, aanschouwelijk verkeerd voorgesteld als sentiment - het gevoel op ongezonde wijze prikkelt en de nuchterheid - die zo'n gezonde kritiek vormt - in slaapt sust.

Gebrek aan concentratievermo­gen van de jeugd is de grote

klacht tegenwoordig. Wat het ge­regeld en zelfs het sporadisch zien van een sensatiefilm voor een kind met bewustzijnsvemauwing betekent J;:an iedere psychiater U vertellen. ~ Gelukkig zijn lang niet alle kin­deren onderhevig aan dergelijke stoornissen, maar ook voor het ge­zonde, stoere, evenwichtige kind betekent een aangrijpende film op z'n minst een tijdelijl;:e ontwrichting, een verschuiving. van de normaal­gerichte belangsteliing, hetgeen neerkomt op een·onttrekken van aan­dacht en belangstelling aan een terrein, dat op dat levenstijdstip van overwegend belang is voor het kind. ·

:Eet is een gewoon verschijnsel dat een knaap van vijftien jaar, die H.B.S., Lyceum of Gymnasium be­zoekt, lid is van een hockey club, van de plaatselijke voetbalclub, daarbij dansles en muziekles heeft en op school meedoet aan 'n toneel­of redactieclubje van een klasse­orgaan en daarenboven nog dage­lijks zijn vier à vijf vakken te ver­werken heeft.

Komt bij dit alles een tamelijk ge­regeld bioscoopbezoek (wat hele­maal geen zeldzaamheid is) dan ligt het voor de hand, dat het kind in kwestie binnen afzienbare tijd zal behoren tot de zogenaamd nerveuze kinderen, d.w.z. dat hij prikkelbaar - humeurig - landerig - lusteloos of opvliegend wordt, al naar gelang van zijn aard en lichamelijke ge­steldheid.

En nu zullen er zijn die vragen: ja maar - waarom heeft nu juist de bioscoop het gedaan? .Kan men niet..met evenveel recht zeggen: het overladen leerprogram of de over­dreven sportbeoefening maakt onze kinderen onevenwichtig?

Hierop kunnen we alleen ant­woorden, dat wij, als we

voor de keuze gesteld worden wat · onze kinderen het beste kunnen ont­beren: bioscoop of hockeyveld, wij onmiddellijk stemmen voor het ge­mis van de bios en het behoud van het sportveld.

De filmtitels alleen reeds zijn soms een waarschuwing .--,- Ie u n­n e n dat zijn tenminste voor ouders en opvoeders wier waarderingsver­mogen nog niet geheel is afgestompt, want - op de duur raken wij ge­wend aan 't gif der sensatie en zijn wij eenmaal zover, dan onderschei­den wij zeker de prikkel niet, die zogenaamde "thrillers" uitoefenen op de jeugd.

Overdreven zegt U -? Maar ik vraag U in gemoede: wat heeft onze opgroeiende jeugd te maken met een moord, die door 'n venster wordt bespied? Wat zullen zij put­ten aan kracht en bezinning uit een relaas van achtervolging en dood­alag en wat voor ·opbouwends steekt

er voor een veertienjarige in het zwoele liefdesverhaal, dat net even genoeg "verhuld" is om de toegang onder de 18 mogelijk te mal.:en? Wat heeft zo'n jongen nodig bij de hel-der-dobbelaars of de verschrik~ king van . een ten ondergang ge­doemde duikboot? Waarom moet zijn smaak vergiftigd, zijn cynisme aangewakkerd en zijn gezonde waardering voor . het andere ge­slacht ontijdig vergroeien door smaak en zede bedervende. sugges~ tief voorgestelde beelden, die hem op z'n best tot nadenken stemmen, maar die ook zijn evenwicht emstig kunnen verstoren?

En het is niet alleen het zede­lijk en moreel gevaar; er is

nog een ander gevaar, dat evenmin denkbeeldig is en dat is het volgen­de: bij het bioscoopkind wordt van lieverlede het eigen initiatief uit:ge~ schakeld.

Het is altijd io geweest, dat .de mens in zijn vrije tijd trachtte zijn impulsen uit te leven en daartoe had hij al zijn energie, zijn vinding­rijkheid en zijn enthousiasme notlig·. Kinderen speelden rovertJe of In­diaantje en wie de mooiste of ergste dingen kon bedenken, was de hoofdman; het dak van een oud kippenhok was het dek van een schip en het donkere stuk, achter de verandatrap, was een gevangenis en de treden waren de · tralies en de ·waskist op zolder was een fort en: een half vergane pop met één arm en één been, was het liefste kind. De heerlijke ldndèrfantasie vulde de rest ·aan en het was alles even verrukkelijk. Maar hoe flauw en kinderachtig wordt dit alies op · slag na een éénrnalig

·bioscoopbezoek! Dan is plots met een slag de

wereld van het kind ontluisterd EN DAT KAN NOOIT MEER WOR­DEN GOED GEMAAKT! Het bio­scoopkind krijgt zijn pleizier en zijn opwinding en het spel van zijn ver­beelding op een blaadje kant en klaar opgediend. Er is geen inspan­ning, geen bedenken, geen vechten meer voor nodig.

Hij speelt geen rovertje meer. Hij laat het voor zich doen!

Hij speelt geen Indiaantje meer. Hij kijkt hoe anderen het doen, ter­wijl hij, scheefgezakt in een flu­welen stoel hangt met kauwgom of een lolly. Er valt niks meer te veroveren en het gaat er niet meer om wie de sterkste of de slimste is; voor een paar dubbeltjes krijg je allemaal hetzelfde en - als je maar genoeg dubbeltjes hebt, nou dan kan je fijn genieten. Er zijn tientallen bioscopen - er zijn ouders die scheutig zijn met dubbeltjes en er zijn films om bij te griezelen en te hijgen bij hoopjes...... Maar het echte gezonde met niets te verge­lijken genot van het opwindend

AMY GBO~P-TEN HAVE J eigen bedachte spel - dat ontne­men we onze kinderen met de bio­scoop.

En dat is niet alles: we ontnemen hun ook het eigen initiatie( en de wil tot inspanning om de ontspan-ning te kunnen genieten. . .

'Het ' is zo·· licht te . begrijpen, dat het kind liet. "reuze echte'' Vll-n M bios prefereèrt boven het altijd ge­improviseerde van het eigen spel,, maar van hoe ontzaglijk veel meer waarde is het laatste!

De verderfelijke gemakzucht, die met het bioscoopbezoek · qij

kinderen in de hand wordt ge­werkt, heèft mede ten gevolge dat zU niet meer kunnen Lezen; waar vroeger uren en u1·en ....:... vaak moeizaam uitgespaard maar daarom des te waardevoller! -nodig waren om een dik boe(' te lezen; dat al lezende het geeste­lijk eigendom we,rd van 't .kind - daar kan het thans volsta(rn met het gàan kijken naar een verkort uittr.eksel; . dat bînnen een half uur voor zijn verveeld,e blik wordt .afgedraaid. Een al­dus opgedane indruk laat ni~ts blijvends .na., Van het genieten van stijl en concepti.e kan îmmers geen sprake zijn. Dat telt niet meer mee -! Wie genoegen neemt met de sterk saamge­pe,·ste loop van het verhaal -zonder meer - zal nimmer leren Jezen. En 'wee het volk, dat niet lezen kan ·· '-!

Dat de film als tijdsbeeld vol­. komen in onze vermechani-

seerde eeuw past - daarover zijn wij het wel alle.n eens. Ook op ander gebied verwerft men ziel]. niet meer moeizaam, hetgeen men machinaal kant en klaar kan ki:'ij­gen, zonder enige inspanning. maar - de bedenkelijke geest en ener~ie verslapping, die hiervan het gevolg is, mogen wij niet onderschatten.

Zij, die het met dit betoog niet eens zijn, zullen het zonder .. me~r naast zich neerleggen, maar ZIJ, d1e het er wel mede eens zijn, zullen vragen: maar wat moeten wij . er tegen DOEN? We kunnen onze kin­deren niet zonder meer alles ver­bieden wat de meeste vriendjes wel mogen. Dat geeft een onhoudbare toestand; zij zullen zich veronge­lijkt en achteruitgezet gevoelen en de prettige verhouding zal ernstig schade lijden.

Inderdaad velen onder ons 'handelen tegen beter weten ~. om­dat wij eigenlijk niet ·weten hQe Wij met dit probleem aanmoeten. .

Moeten wij onze kinderen zonder meer het bioscoopbezoek verbieden? Neen -! dat moeten wij niet, want de nadelen hiervan zijn geenszins denkbeeldig. Maar we kunnen iets anders doen.

OP alle mogelijke wijzen profi­teren wij tegenwoordig van

de stand der hedendaagse weten. schap -om onze kinderen door in­enting te beschermen tegen besmet~ ting. Waarom zouden wij de geest van onze kinderen niet inenten tegen de besmetting met sensatie en cynisme? Inenten vrijwaren tegen besme,tting, preventie:f.' wer­ken - want vooritomen is beter dan genezen.

Hiertoe moeten wij onze jeugd wapenen met een nuchter gezond oordeel en dat kunnen wij alleen door vastomlijnde begrip}M~II van goed en kwaad.

maatregel is érger dah geen en . een halve wll.arheid is een hele leugen! - Wij moeten onze kindere~ wa.­penen met één anti-dose, die even· tuele schadelijke invloeden neutra­liseert en daartoe moeten wij hen de filminhoud laten navertellen, hen wijzen op onwaarschijnlijkheden en hun het verschil duidelijk maken tussen een feilloze uitbeelding en een laakbare handeling. Dat kost moeite en tijd, maar - het is de moeite waard en - opvoeden vraagt de hele mens.

En- - laat ·U vooral niet wijs~ · · maken dat ·de bioscoop in een

behoefte va.n de jeugd voorziet, WANT DAT IS NIET WAAR -! EEN BEHOEFTE IS EEN DRIN-GENDE NOODZAAK EN EEN ONTSPANNINGSVORM, DIE DE MOGELIJKHEID TOT BEDERF IN ZICH BERGT KAN NOOIT EN TE NUlMER EEN DRIN­GENDE NOODZAAK ZIJN 01\1-DAT ZIJ UITEINDELIJK DES­TRUCTIEF WERKT. Laten wij kritisch zijn en. welwillend en ~ bovenal: waakzaam. Want bet is ·héel, heel nodig!

Nieuwe perspectieven

Op het onlangs gehouden Kun­stenaarscongtes 1949 waren

diverse progressieve kla11kén · te be~ htisteren. Vooral de heer J. Henriek !'4ulder heeft daar een paar dingen gezegd, welke niet onopgemerkt mo­gen blijven, omdat ze nogeens dui­delijk laten zien, waartoe ordeninga­zucht iemand zo al kan voeren.

Nadat de heer Mulder met veel vr~emde woorden tot enige conclu­sies was gekomen, welke niet uit­muntten door duidelijkheid, deed hij enige suggesties.

Hij zei, dat de . enige oplossing (om de "scheppende eiite" voor haar maatschappelijke ondergang te be­waren) is een structurele oplossing door middel van een maatschappe­lijke planmatigheid van eigen ka­rakter.

Gelukkig werd deze orakeltaal toegelicht in de volgende suggestie: "Deze planmatigheid . dient niet te gesèhiéden, aan de zijde · V!!.n de pro­ductie, diè . alléén in vrijheid Iran bloeien, maar aan de zijde van de afzet".

Wanneer we dus de inleider goed begrijpen dan bedoelt hij, dat, aan­gezien op het terrein van de kunst de productie, óók bij de ordenaars. vrij moet blijven, in dat geval de consumenten moeten worden geor­dend. Dit lijkt ons een gedachte met onverwachte perspectieven. We krij­gen dus een soort publiekrechtelijke consumentert'"organisatie · (P.C.O.), vermoedelijk mèt gedwongen lid­maatschap en verplichte contributie. Deze P.C.O. zal dan het bijzondere financiële instrument zijn, dat de scheppende élite volgens de heer Mulder zo dringend nodig heeft. Wat zal de scheppende élite nu tal­rijk worden: ze zal de vrijheid heb• ben de grootste prullen met winst ';'OOrt te brengen; afzet is bij voor­baat verzekerd; de P.C.O. beschikt ovèr veel geld. '

Het . b~ste lijkt ons dan: . ook, dat de produceriten zelf' de prijs hunner producten bepalen want zij zijn toch eigenlijk de enigen, die de waarde kunnen beoordelen.

De P.C.O. kan centraal inkopen. Daar wij echter bang zijn, dat er op de duur gebrek aan opslagruimte voor kunstproducten zou ontstaan, zouden wij nog de suggestie willen doen van dwang tot afneming van een minimum aantal exemplaren per jaar door elke consument. Dan wordt tevens bereikt, dat de lmnst onder het volk komt.

Maar het meest heeft öns toch getroffen de eis van vrijheid voor de

Géén halfslachtig gekwansel en geschipper met het · edelste en beste - géén laf goedpraten van hetgeen in wezen verkeerd is -géén halve maatregelen en géén halve waarheden, want een halye · . producenten. S. v. W.