Vbb42015def

BORHPLVWHUĎ�9DNEODG�YRRU�GH

32 Sparkspread verbeteren in vier stappen

14 Succesfactoren voor geslaagde EHGUĎ�IVRYHUQDPH

34 Geïntegreerde aanpak plagen in hydrocultuur

16 DNA Green *URXS�EOĎ�IW�JURHLHQ�GRRU�RYHUQDPHV

Nooit rust op HQHUJLHPDUNW

��H�MDDUJDQJ��MDQXDUL��

4

8

Cover-nw.indd 1 21-01-15 14:58

(OHQD

2VWHRVSHUPXP

0D[L

0LGL

'DKOLD�

&X]XPHO$FDSXOFR

7XYDOX3LQWD

&UX]LOLD

,QH] )HOLFLD(Q\D

5XELQD7RVFD

6DQG\

&DUROLQH

1LHXZ

1LHXZ 1LHX

Z

��SDFN $GHQLXP

7HO��Ã�MYGE#\RXQJIORZHUV�GN��ZZZ�\RXQJIORZHUV�GN

�

<

2

8

1

*

�

)

/

2

:

(

5

6

$DQERG

%HZRUWHO

G�VWHN

LQ��JDD

WV

VSHHGOLQJ

�WUD\V

6DOLQDV (PLOLR

$DQERG�2QEHZRUWHOG�HQ�EHZRUWHOG�VWHN�LQ��JDDWV�VSHHGOLQJ�WUD\V

$DQERG�%HZRUWHOG�VWHN

LQ��JDDWVVSHHGOLQJ�WUD\V

+DO��6WDQG��$��

0LQL/RUHQD1LHX

Z

1HHP�FRQWDFW�PHW

RQV�RS�YRRU�PHHU�

LQIRUPDWLH

6DUDK%H]RHNRQV�RS

619854.indd 2 21-1-2015 11:20:03

39DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�4 (2015)

Vakblad voor de

BORHPLVWHUĎ12

16

32

34

Glassanering Hoeksche Waard gaat nieuwe fase in

p:Ď�YROJHQ�SURGXFHQW�� consument en retail’

6SDUNVSUHDG�RPKRRJ� LQ�YLHU�VWDSSHQ

p0HW�FKHPLH�EOĎIW�JHZHQVWH�EHVWUĎGLQJVUHVXOWDDW�XLWp

Opinie4 Interview:�p'XLWVHUV�]ĎQ�WĎGHQV�GH�FULVLV�QLHW�LQ�SDQLHN�JHUDDNWp

4 Commentaar:�/DJHUH�JDVSUĎV�JHHIW�OXFKW��PDDU�YRRU�KRHODQJ"

5 Stelling:�7ĎG�YRRU�KDQG�YDQ�GH�NQLS

Nieuws6 (HQ�VHOHFWLH�XLW�KHW�PHHVW�UHFHQWH�QLHXZV

BHGUĎI�HQ�DI]HW8 Ondernemen:�2OLHSUĎV�QDDU�ODDJVWH�SXQW�VLQGV�WLHQ�MDDU

11 Vragen:�+RH�]LW�KHW�PHW�WUDQVLWLHYHUJRHGLQJ�EĎ�RXGH�FRQWUDFWHQ"

12 Ondernemen:�*ODVVDQHULQJ�+RHNVFKH�:DDUG�JDDW�QLHXZH�IDVH�LQ

13 Column:�9LFWRU�YDQ�'ĎN��(FXDGRU

14 Ondernemen:�p%HGUĎIVRSYROJLQJ�VWDDW�ZHUHOGZĎG�RQGHU�GUXNp

16 Afzet:�p:Ď�YROJHQ�SURGXFHQW��FRQVXPHQW�HQ�UHWDLOp

18 Afzet:�,30�ZRUGW�ZHHU�JURRWV

20 Afzet: 3ROHQ�VWHUNVWH�JURHLHU�EĎ�H[SRUW�EORHPHQ�HQ�SODQWHQ

Markt24 ,Q�KXLGLJH�PDUNW�]RUJ�RYHU�PHHU�DDQYRHU�VQĎK\DFLQW

24 6WDQGDDUG�EODGQDUFLV�OĎNW�PDUNWSRVLWLH�WH�YHUOLH]HQ

25 %HWHUH�VWDUW�VHULQJHQVHL]RHQ�JHHQ�JDUDQWLH

26 9ULHVHD�QRJ�DOWĎG�QLHW�XLW�JHYDUHQ]RQH

27 1LHXZ�MDDU�EUHQJW�JHHQ�YHUEHWHULQJ�YRRU�\XFFD

Teelt28 In beeld:�:LQWHUVH�GUXNWH�LQ�KRUWHQVLD

30 Gewasbescherming:�.DVJHOXLGHQ

32 Energie:�6SDUNVSUHDG�RPKRRJ�LQ�YLHU�VWDSSHQ

34 Potplanten:�p0HW�FKHPLH�EOĎIW�JHZHQVWH�EHVWUĎGLQJVUHVXOWDDW�XLWp

37 Glazen tulp:�3UĎVZLQQHQGH�&KDUPHOLD�HQ�6SLGHU�:KLWH

38 Teelttips:�KHOHQLXP��JHUEHUD��DOVWURHPHULD��IUHHVLD��FKU\VDQW

39 Column:�.HHV�YDQ�(JPRQG

Nieuws40 1RRUG�1HGHUODQG�RQGHU]RHNW�QLHXZH�VDPHQZHUNLQJVYRUPHQ

Service41 Kasgenoten:�:LOOHP�-DQ��(VWKHU�HQ�5RODQG�0HHXZVHQ

Agenda

Voorplaat:�)RWR��-RHI�6OHHJHUV

Inhoud.indd 3 21-01-15 15:10

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�4 (2015)44

Opinie

Commentaar

Elbert van den [email protected]

p'XLWVHUV�]ĎQ�WĎGHQV�GH�FULVLV�QLHW�LQ�SDQLHN�JHUDDNWpVolgende week wordt in Essen de IPM gehouden; de grootste sierteeltbeurs LQ�(XURSD��9RRU�1HGHUODQG�LV�'XLWVODQG�QRJ�DOWĎG�GH�EHODQJUĎNVWH�DIQHPHU�YDQ�EORHPHQ�HQ�SODQWHQ�HQ�RRN�LQ��ZHUG�HU�ZHHU�HHQ�SOXV�JHQRWHHUG��(ULN�-DDS�.URRQH�YDQ�H[SRUWHXU�1ĎVVHQ�-U�LV�RRN�DDQZH]LJ�LQ�(VVHQ�HQ�EHOH-YHUW�GH�'XLWVH�PDUNW��e+HW�LV�HHQ�VWDELHOH�PDUNW��GH�PRWRU�GUDDLW�JRHG�r

Cindy van der [email protected]

:DDURP�VWDDQ�MXOOLH�RS�GH�,30"„Het is een belangrijke beurs; we staan er nu zo’n zes jaar. We hebben samen met een groothandelsklant een stand. Voor ons is de IPM een belangrijke ontmoetingsplaats. We ontmoeten daar onze bestaande klanten, maar ook de klanten van onze klanten: de bloemisten. Ook zie je steeds meer kwekers op deze beurs verschijnen. De IPM is hoe een beurs zou moeten zijn: alles en iedereen is welkom. Dat zou hier in Aalsmeer ook moeten kunnen, lijkt me.”

,V�'XLWVODQG�EHODQJUĎN�YRRU�MXOOLH"„Ons bedrijf is volledig op Duitsland ge-oriënteerd. Wij leveren voor meer dan 90% aan onze buren. De laatste jaren zijn er ook wat klanten uit andere landen op ons pad gekomen, en daar zeg je natuurlijk geen nee tegen, maar de focus ligt op Duitsland en dat is eigenlijk altijd zo geweest.”

+RH�YHUNODDUW�X�GH�JRHGH�UHVXOWDWHQ�RS�'XLWVODQG"„De bloemenconsumptie in Duitsland

is goed. Bloemen en planten worden in Duitsland nog wel als luxe-artikel gezien. Heus niet iedere consument heeft een bosje bloemen op tafel staan. Zeker de jonge gene-ratie niet. Maar we zien wel dat bloemen en planten onlosmakelijk verbonden zijn met de verschillende feestdagen. Dan zie je de afzet echt sterk groeien. Maar ook bij een verjaardag is het daar heel normaal om een bosje bloemen mee te nemen.”

(Q�GH�FULVLV"�+HHIW�GDW�QRJ�LQYORHG"„Nee, eigenlijk niet. Het is een stabiele markt en de motor draait goed. Tijdens de crisis zijn de Duitsers niet in paniek geraakt, want dat is natuurlijk wat er vaak aan de hand is. Voor een deel is het stem-mingmakerij en dat zijn wij daar niet echt tegengekomen. Nu leveren wij voornamelijk wel aan groothandelsmarkten in het Zuiden en ik moet zeggen dat dat wel het goede gedeelte van Duitsland is. Maar in algemene zin kun je zeggen dat de Duitsers de afge-lopen jaren de gang naar de bloemist zijn blijven maken.”

(ULN�-DDS�.URRQH��1ĎVVHQ�-U�

1LHW�QDDU�GH�VXSHUPDUNW"�+RH�RQWZLNNHOW�]LFK�GDW"„Ook in Duitsland moet de bloemist opboksen tegen de bloemen- en plantenver-koop in de supermarkten. De bloemist moet daarom ook het goedkope bosje tulpen in huis hebben. Maar in tegenstelling tot in Engeland zijn de supermarkten in Duitsland nog niet dominant aanwezig en ik zie dat voorlopig ook niet gebeuren.”

:DDURP�GHQNW�X�GDW"„Enerzijds omdat ze het kunstje daar nog niet goed onder de knie hebben. Er komt verse handel binnen, maar eenmaal in de winkel holt de kwaliteit snel achteruit. Ze hebben er geen vast iemand op zitten. Anderzijds is de Duitse consument ook van fachgeschäft, punktlichkeit en heimisch. De vakhandel heeft dus een belangrijke positie. Daarnaast zijn Duitsers vrij chauvinistisch ingesteld. De groothandel maak ook goed duidelijk wat lokale productie is. Dat wordt echt gewaardeerd door de Duitse consu-ment.”

)272

��1č66(1�-5

/DJHUH�JDVSUĎV�JHHIW�OXFKW��PDDU�YRRU��KRHODQJ"

Een paar jaar geleden schetste het International Energy Agency een sombere toekomst van de

energiesituatie in de wereld. In 2015 zou de vraag naar olie de productie overtreffen, en daarna zou de SUĎV�DOV�HHQ�UDNHW�GH�OXFKW�LQ�VFKLHWHQ��2QYHUPĎGH-OĎN�VWHYHQGHQ�ZH�DI�RS�ODQJH�UĎHQ�EĎ�GH�SRPS�HQ�lege vakken in de supermarkt.Het is echter anders gelopen. Sinds oktober vorig MDDU�LV�GH�ROLHSUĎV�LQ�YUĎH�YDO��PHW�LQ�]ĎQ�NLHO]RJ�GH�JDVSUĎV��'DDU�]ĎQ�DOOHUOHL�RRU]DNHQ�YRRU�DDQ�WH�ZĎ]HQ��]RDOV�GH]H�ZHHN�ZRUGW�EHVFKUHYHQ�LQ�KHW�Vakblad. Het is allemaal heel logisch te verklaren. 1DDU�GH�WRHNRPVW�NĎNHQ�LV�HHQ�VWXN�PRHLOĎNHU��'DDU�

hebben niet alleen leken last van. Een energiereus DOV�9DWWHQIDOO��GLH�RQJHWZĎIHOG�HHQ�KHOH�GLYLVLH�DQD-OLVWHQ�LQ�GLHQVW�KHHIW��PRHVW�PLOMDUGHQ�DIVFKUĎYHQ�RS�nieuwe centrales omdat er ineens te veel elektrici-teit was in West-Europa. Vaak komt voorspellen neer op het doortrekken van HHQ�OĎQ��+LHU�HQ�GDDU�LV�EĎYRRUEHHOG�DO�WH�KRUHQ�GDW�GH�ROLHSUĎV�QRRLW�PHHU�KRJHU�GDQ��SHU�YDW�]DO�XLWNRPHQ��=HOI�]RX�LN�GDDU�PĎQ�JHOG�QLHW�RS�GXUYHQ�inzetten. Er is in de wereld van grondstoffenhandel één zekerheid, en dat is dat niets zeker is. Vooruit, er is nog een tweede zekerheid: wat omhoog gaat, komt ooit ook weer omlaag. Alleen weet niemand

Opinie_NW.indd 4 21-01-15 15:17


StellingWilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

��3+�/HLGHQ�RI�QDDU�EORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO�

5HDFWLHV�PRHWHQ�PDDQGDJ�YRRU��XXU�ELQQHQ�]ĎQ�

'H�UHGDFWLH�NDQ�EULHYHQ�LQNRUWHQ�RI�ZHLJHUHQ�

(Q�RS�KHW�JHELHG�YDQ�PLOLHX��VWHOOHQ�ze daar ook eisen?„Nee, er vraagt nooit iemand specifiek om een keurmerk. Zelf ben ik daar ook niet zo gevoelig voor. Klanten willen er gewoon niet meer voor betalen. De prijs is toch altijd een belangrijke factor. En kwaliteit natuurlijk. Je moet blijven zoeken naar goede handel. Wij doen ook steeds meer rechtstreeks zaken met kwekers. Het is efficiënter; overbodige schakels moeten er tussenuit.”

+RH�]LHW�X�GH�WRHNRPVW"�:DW�]ĎQ�kansen en bedreigingen?„Lastig. Er liggen kansen op digitaal gebied. Richting consument is er via sociale media veel promotie mogelijk. Op die manier kun je bloemen en planten nog beter tussen de oren krijgen van de consument. En bedrei-gingen? Dat weet ik eigenlijk niet zo goed. Op de korte termijn zal de afzet rond Valen-tijn wat minder zijn. Dit valt nu op zaterdag; gelijktijdig met carnaval en het begin van de schoolvakantie. Dat kost omzet.”

7RFK�NOLQNW�GLW�YHUKDDO�KHHO�ZDW�SRVLWLHYHU�GDQ�GH�5XVODQG�YHUKDOHQ��„De verwachtingen van Rusland waren groot een aantal jaren terug, maar dat valt nu niet mee. Wij leveren niet aan die regio, dus het gaat voor een groot deel langs ons heen. Maar laten we hopen dat dit goed afloopt. Er zijn toch kwekers die hun pro-ductie hierop afstemmen. Als die door deze omstandigheden omvallen, hebben wij daar natuurlijk indirect ook last van. Hier schiet niemand wat mee op.”

/DJHUH�JDVSUĎV�JHHIW�OXFKW��PDDU�YRRU��KRHODQJ"wanneer dat gaat gebeuren. Wanneer we van deze twee ’zekerheden’ uitgaan, dan is de kans JURRW�GDW�GH�JDVSUĎV�RRLW�ZHHU�JDDW�VWĎJHQ��'H�KXLGLJH�JDVSUĎV�JHHIW�GH�VHFWRU�ZHHU�HYHQ�OXFKW��+HW�LV�HFKWHU�ODVWLJ�YRRU�RQGHUQHPHUV�RP�KLHUEĎ�KHW�RQGHUVWH�XLW�GH�NDQ�WH�KDOHQ��'H�PHHVWH�WXLQGHUV�KDQGKDYHQ�JHZRRQ�KXQ�HLJHQ�VWUDWHJLH��2RN�LV�KHW�YHUVWDQGLJ�RP�WH�EOĎYHQ�investeren in energiebesparing. Zeker als het JDDW�RP�WHHOWWHFKQLHN��]RDOV�+HW�1LHXZH�7HOHQ��'DW�NRVW�QDJHQRHJ�QLHWV��DOOHHQ�WĎG�RP�NHQQLV�RS�WH�GRHQ��'DDU�ZRUGW�QLHPDQG�VOHFKWHU�YDQ��(Q�XLWHLQGHOĎN�LV�DOOH�IRVVLHOH�EUDQGVWRI�WRFK�HLQGLJ�

7ĎG�YRRU�KDQG�YDQ�GH�NQLS'H�EHGUĎIVUHVXOWDWHQ�YDQ�YHHO�EORHPLVWHUĎEHGUĎYHQ�]ĎQ�YHUEHWHUG�QD�HHQ�GLS�LQ��'LW�EOĎNW�XLW�FĎIHUV�YDQ�/(,�:DJHQLQJHQ�85��6OHFKWV�HHQGHUGH�YDQ�GH�WHOHUV�]HJW�LQ��ZHHU�WH�JDDQ�LQYHVWHUHQ��%ĎQD�WZHH�GHUGH�KRXGW�GXV�GH�KDQG�RS�GH�NQLS��YRRUQDPHOĎN��GH�KHOIW��RPGDW�GH�ƂQDQFLÈOH�PLGGHOHQ�RQWEUHNHQ��7RFK�EUHHNW�GH�WĎG�DDQ�RP��LQGLHQ�PRJHOĎN��ZHHU�OHI�WH�WRQHQ�TXD�LQYHVWHULQJHQ��(Q�QLHW�DOOHHQ�EXI-IHUV�RS�WH�ERXZHQ�RP�WRHNRPVWLJH�WHJHQYDOOHUV�RS�WH�NXQQHQ�YDQJHQ�

-RKQ�YDQ�GHU�+XOVW� alstroemeriateler in Wervershoof

%DUW�2RVWYHHQ� kuipplantenvermeerderaar in De Kwakel

*RRV�+RƃDQG��OLGFDFWXVWHOHU�LQ�1DDOGZĎN

e*HOG�LV�PDDU�HHQ�RQGHU-deel van de beslissing RP�WH�JDDQ�LQYHVWHUHQ��$QGHUH�EHVOLVFULWHULD�]ĎQ��PDUNW��SHUVRRQOĎNH�VLWX-atie, overheidsbeleid en

RQJHWZĎIHOG�QRJ�HHQ�SDDU��$OV�LN�QDDU�GH�PDUNW�NĎN�PHW�DOOH�pRRUORJVp�RQWZLN-NHOLQJHQ��5XVODQG��WHUURULVPH��VQDS�LN�die hand op de knip wel. Ook vanuit RYHUKHLGVSHUVSHFWLHI�OĎNW�HQLJH�VFHSVLV�ZHO�RS�]ĎQ�SODDWV�PHW�DO�GLH�DUEHLGVEH-

leidsveranderingen die er aan zitten te NRPHQ��*RHGNRSHU�LV�HHQ�RYHUKHLG�QRJ�QRRLW�JDDQ�ZHUNHQ��(U�VWDDW�VOHFKWV�HHQ�OLFKWMH��PLVVFKLHQ�HHQ�KHHO�NOHLQ�EHHWMH�RS�KHHO�OLFKW�JURHQ��PDDU�DOOH�DQGHUHQ�]ĎQ�QRJ�.1$/URRG��'LH�SHUVRRQOĎNH�FUHGLWVLWXDWLH�PDJ�QX�ZHO�ZDW�PHHU�ZRUGHQ�DIJHORVW��'DDU�ZDV�GH�DIJHORSHQ�MDUHQ�GH�JURRWVWH�DFKWHUVWDQG�LQ�DƃRV-VLQJ�LQ�JHVORSHQ��,N�JD�OHNNHU�PHW�PĎQ�YULHQGLQ�HHQ�ZHHNMH�ZHJ��'DW�LV�SDV�HHQ�investering die nu wat oplevert!”

e+HW�JDDW�LHWV�EHWHU�LQ�GH�WXLQERXZ��GLW�LQ�DOJHPHQH�]LQ�ZDQW�GH�YHUVFKLOOHQ�SHU�EHGUĎI�]ĎQ��]RYHU�LN�NDQ�]LHQ��HUJ�JURRW��0DDU�KHW�LV�ZHO�QRGLJ�RP�WH�EOĎYHQ�

LQYHVWHUHQ��MXLVW�RP�MH�EHGUĎI�XS�WR�GDWH�WH�KRXGHQ�HQ�LQ�GH�QDEĎH�WRHNRPVW�GH�FRQFXUUHQWLH�WH�NXQQHQ�DDQJDDQ��%HGUĎYHQ�GLH�VWLOVWDDQ�HQ�QLHWV�GRHQ��]HNHU�DOV�GLW�DO�HHQ�SDDU�MDDU�]R�LV��]XOOHQ�GH�VWUĎG�JDDQ�YHUOLH]HQ��'XV�EOĎYHQ�LQYHVWHUHQ��PDDU�ZDW�DOV�MH�GDDU�JHHQ�PLGGHOHQ�YRRU�KHEW�RI�NXQW�NUĎJHQ"�

(FKW�JURWH�LQYHVWHULQJHQ�LQ�QLHXZERXZ��DXWRPDWLVHULQJ�HQ�GHUJHOĎNH�]RXGHQ�JRHG�]ĎQ�YRRU�WXLQERXZ�1HGHUODQG��GH�WRHOHYHUDQFLHUV�HQ�GH�LQQRYDWLH��0DDU�RI�GLH�WĎG�DO�DDQJHEURNHQ�LV�EHWZĎIHO�LN�2Q]H�UHFHQWH�JHVFKLHGHQLV�OHHUW�RQV� GDW�EHGUĎYHQ�GLH�HUJ�KRRJ�JHƂQDQFLHUG�]ĎQ�GH�JURRWVWH�SUREOHPHQ�KHEEHQ�JHKDG�RP�KXQ�KRRIG�ERYHQ�ZDWHU�WH�KRXGHQ�LQ�VOHFKWH�MDUHQ��'XV�VWDS�DOOHHQ�LQ�JURWH�QLHXZERXZSURMHFWHQ�]RODQJ�MH�ƂQDQFLHHO�QLHW�RQGHU�ZDWHU�NRPW�WH�VWDDQ��0DDU�ZHON�EHGUĎI�KHHIW�QRJ�]RYHHO�PLGGHOHQ"r

e(HQ�]ZDOXZ�PDDNW�QRJ�JHHQ�]RPHU��PDDU�WRFK�ƂMQ�GDW��YRRU�een aantal van ons een SRVLWLHI�MDDU�LV�JHZHHVW��2I�GDDUPHH�QX�JHOĎN�DOOH�

VOHFKWH�UHVXOWDWHQ�YDQ�YRRUJDDQGH�MDUHQ�]ĎQ�ZHJJHSRHWVW�OĎNW�PH�RQZDDUVFKĎQ-OĎN��'DW�HHQ�GHUGH�YDQ�GH�WHOHUV�ZHHU�JDDW�LQYHVWHUHQ��YLQG�LN�QRJDO�YDDJ��JDDW�PHQ�HHQ�NDV�YHUYDQJHQ�RI�VFKDIW�PHQ�HHQ�QLHXZ�DDUGEHLHQODGGHUWMH�DDQ"�+LHU�

]LW�ZHO�HHQ�YHUVFKLOOHWMH��,N�EHWZĎIHO�RI�EDQNHQ�VWDDQ�WH�WUDSSHOHQ�RP�ZHHU�EĎ�WH�ƂQDQFLHUHQ�EĎ�LQYHVWHULQJHQ��'H�ZDDUGH�YDQ�RQURHUHQG�JRHG�LV�]R�ODDJ��HQ�PHW�DO�GLH�VWRSSHQGH�EHGUĎYHQ�LV�JHHQ�QLHXZ-ERXZ�URQG�WH�UHNHQHQ��+RSHOĎN�EUHQJW�KHW�QLHXZH��SODQ�YDQ�)ORUD+ROODQG�ons inderdaad wat we nodig hebben RP�RQ]H�UHQGHPHQWHQ�ZHHU�RS�SHLO�WH�NUĎJHQ��'DQ�LV�GDW�WRHNRPVWSHUVSHFWLHI�PLVVFKLHQ�ZHO�GH�]ZDOXZ�GLH�RQV�HHQ�]RQQLJH�WRHNRPVW�JDDW�EUHQJHQfr

Opinie_NW.indd 5 21-01-15 15:17


Nieuws

Lees meer op de websiteOp deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

QLHXZV�YLQGW�X�RS�ZZZ�YDNEODGYRRUGHEORHPLVWHUĎ�QO�

sen. Aan de regeling zitten volgens LTO Glas-kracht Nederland twee onredelijke aspecten: onverwachte kosten voor ondernemers met regelmatig terugkerende seizoenkrachten en dat ondernemers ervan gaan afzien om tijde-lijke krachten zelf in dienst te nemen.

! ’Teelt van lichtgevende planten komt dichterbij’De teelt van lichtgevende planten komt dichter-bij, zo blijkt uit onderzoek van kunstenaar Daan Roosegaarde. Volgens hem is het vervangen van buitenverlichting door dergelijke planten een marktkans voor de tuinbouw. Roosegaarde onderzoekt, samen met Wageningen UR, de toepassing van in Nederland geteelde lichtge-vende schimmels die hun oorsprong hebben in de oerwouden van Brazilië. De resultaten zijn volgens hem bemoedigend: de schimmels geven de eerste twee weken veel licht.

! Eerste partners conceptstoreFloraHolland en Corn. Bak zijn de eerste offi-ciële partners van de conceptstore ’Voorkeur’. De winkel opent in april haar deuren in de Randstad. In de conceptstore wordt het voor leveranciers mogelijk om noviteiten te testen bij de consument.

! Gebiedsbemiddelaar voor Hoeksche WaardHet Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW) heeft een gebiedsbemiddelaar aan-gesteld om herstructurering van glastuinbouw op het eiland vlot te trekken. Hij gaat in ieder geval de komende drie jaar als onafhankelijk vertrouwenspersoon saneringsinitiatieven ondersteunen en begeleiden tot de ontwerpen voorbereidingsfase.

Zie ook pagina 18 en 19

! Colombiaanse productie Valentijnsbloemen stabielColombia verwacht dit jaar evenveel bloemen te produceren in aanloop naar Valentijnsdag als vorig jaar, aldus Asocolflores Augusto Solano. Het gaat om ongeveer 1,5 miljoen bloemendo-zen vooral bestemd voor de VS.

! Tulpenpluktuin op de Dam werpt zijn vruchten afDe formele aftrap van het tulpenseizoen, een pluktuin op de Dam op de derde zaterdag in januari, werpt zijn vruchten af. Positieve reac-ties op De Dam, tevreden bloemisten en betere klokprijzen. Het tulpenseizoen is afgelopen dagen in goede stemming begonnen.

Tulpen uit Rotterdam

Zaterdag 17 januari was het ook in de Markthal in Rotterdam dringen EĎ�WXOSHQ��0DUN�.ROVWHU�KDDNWH�PHW�]ĎQ�EHGUĎI�Naturals, net als tiental-len andere Nederlandse bloemisten, in op het initiatief dat Tulpen Pro-motie Nederland vier jaar geleden bedacht voor de derde zaterdag in januari: de opening van het tulpenseizoen. Op de Dam in Amster-dam plukten 16.000 bezoekers gratis 200.000 tulpen uit de NLVWHQ��.ROVWHU�JDI�]H�niet weg, maar had met het aanbod van broeier Borst Bloembollen uit Obdam - 38 exclusieve cultivars van zware kwa-liteit - aan klandizie geen gebrek. Borst komt dit seizoen vaker met tulpen QDDU�5RWWHUGDP��.ROVWHU�vult het aanbod aan met Franse tulpen van teler Schouten en diverse EĎ]RQGHUH�WXOSHQYD]HQ�

! Export evenaart record De exportwaarde van bloemen en planten uit Nederland is in 2014 met ruim 2% gestegen tot € 5,4 miljard. Dit is net zo veel als in 2012 en 2,4% meer dan in 2013, blijkt uit de statis-tieken van de VGB/Floridata. Planten deden het met een stijging van 5% beter dan bloemen (+ 2%).

! Platform zomerbloemen en heesters ver weg Van de 2.100 telers die december 2014 zijn benaderd voor een zomerbloemen/heester-platform, hebben tot nu toe zo’n 50 bedrijven positief gereageerd. Om van start te gaan zijn minstens 100 tot 150 deelnemers nodig. Zomerbloemen- en heestertelers zijn er dus nog niet uit of ze voor een platform gaan of zich aansluiten bij LTO Noord of LTO Glaskracht.

! Vier winnaars Glazen Tulp 2015 bekend gemaaktBij de snijbloemen won alstroemeria Charmelia van Together2Grow uit Schipluiden de Glazen Tulp 2015, bij de kamerplanten Haworthia limi-folia Spider White van handelskwekerij Lock CV uit ’s-Gravenzande, bij de tuinplanten Skim-mia japonica Pabella van Roland van der Werf uit Boskoop en bij de concepten No water Flowers (Amaryllis) van Vreugdenhil Bulbs & Plants uit ’s-Gravenzande.

! Overeenstemming over promotie potorchidee tot 2019Tijdens een extra productbijeenkomst potor-chidee op 15 januari heeft bijna 85% van de omzet van de vertegenwoordigde orchidee-entelers vóór het nieuwe positioneringsplan voor de periode 2016-2018 van de FloraHol-land Productcommissie Potorchidee (FPC) gestemd. Hiermee dragen ook na 2015 alle telers 0,1% promotieheffing af over de gerea-liseerde omzet. In het plan is de positionering van de potorchidee naar de consument verder aangescherpt om daarmee de koopintentie bij de consument verder te verhogen.

! Lobby behoud tijdelijke dienstverbanden gaat doorLTO Noord Glaskracht blijft zich inzetten voor behoud tijdelijke dienstverbanden. Ook nu minister Asscher van Sociale de nadelige effecten van de wet Werk en Zekerheid op deze dienstverbanden niet wenst aan te pas-

Nieuwskort2.indd 6 21-01-15 15:10

79DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��4 (2015)

Gelezen op Twitter

Discussie opLinkedIn

Rene van Dop (@Solisplant)Afgelopen dagen klanten gesproken in Moskou en Novosibirsk.met veel positieve energie weer terug naar Nederland

arjan smit (@smit_flowers)#tulpendag 2015 zeer succesvol verlopen. een ieder ontzettend bedankt voor zijn inzet. #fantastisch #tulpen-promotie

Eric Moor (@eric_moor)#Amerika, blijft bijzonder om te zien hoe rijp hier de Phalaenopsis afgeleverd mogen worden. Soms alle bloemen open

Pauline vd Enden (@PaulinevdEnden)Vandaag op pad met het team @TrotseTuinders voor een mooie fotoreportage. Ergens tussen de bloemen in Zevenhuizen.

Bisselingskaat (@bisbb)Ik heb een dubbel gevoel m.b.t. bloemenindustrie in Afrika. Slecht/Goed?....to crush Kenya’s blooming #fl ower trade

Arjan van der Veer (@vdvtweets)Zeer goede Bromelia Product vergadering @FloraHolland gehad bij @RipPlants. O.a. kwaliteit, afzet, fh2020 en de bloemistenklok op de agenda.

! FloraHolland stopt met Flower Chain ServicesFloraHolland stopt met Flower Chain Services (FCS) in Aalsmeer. In het kader van de strate-gie FloraHolland 2020 laat het bedrijf activitei-ten na het koopmoment zoveel mogelijk aan de markt over. FCS richt zich primair op logistieke dienstverlening voor directe (retail) stromen.

! Bloembollentelers willen uitbreidenMeer Nederlandse bloembollentelers hebben plannen om uit te breiden, meldt AgriDirect. Op de bedrijven vanaf 10 ha is de uitbreidings-bereidheid het grootst. Het percentage ’stop-pers’ stijgt eveneens.

! Team Roland van der Werf eerst Ver(s)koper van het jaarHet team van boomkweker Roland van der Werf heeft op 14 januari de titel Ver(s)koper van het jaar in de wacht gesleept. Met een vlotte babbel en interessant verhaal over Skim-mia japonica Pabella riep de jury het team uit als winnaar. De tweede prijs ging naar het team van gerberakweker Holsteijn Flowers en derde prijs naar het team potplantenkwekerij Solisplant.

! FloraHolland werft nieuwe bewoners Op Fruit Logstica wil FloraHolland bedrijven in de agrologisiteke sector interresseren om zich op haar bedrijventerrein in Naaldwijk te vesti-gen. Ze doet dit met ABC Westland en Hon-derdland. De bedrijventerreinen hebben ervoor gekozen om onder één noemer aanwezig te zijn: die van Westland. Op elk van de drie bedrijventerreinen is ruimte beschikbaar voor verdere groei; niet alleen op langere termijn, maar ook op direct beschikbare grond.

! Mooijman beste Decorum bloemenkweker Gerberakwekerij R. Mooijman is door Deco-rum uitgeroepen tot Decorum kweker van het jaar. Bij de planten ging de eer naar JoGrow. Enigma Flowers werd door de leden verkozen tot beste bloemendealer van 2014, Profit Plant als beste Decorum plantendealer.

! SBS6 continueert Hollands Beste BloemstylistHollands Beste Bloemstylist krijgt definitief een tweede seizoen. Het tv-programma keert terug in de loop van 2015. Dat heeft SBS6 bekend-gemaakt. Opnieuw gaan vijftien bloemkunste-naars in acht afleveringen de strijd met elkaar aan om te laten zien wie de mooiste creaties kan maken van bloemen en planten.

! ’Zij-instromers moeten in lerarenregister’Zij-instromers die vanuit de beroepspraktijk aan de slag gaan als leraar worden steeds belangrijker voor het onderwijs. Ze verdienen het om zonder al te veel obstakels opgenomen te worden in het lerarenregister. Dit schrijven werkgeversorganisaties in een bandbrief. De brandbrief is gestuurd naar minister Jet Busse-maker (Onderwijs) en staatssecretaris Sharon Dijksma (Economische Zaken).

! Cryptobug-L vooral effectief in wolluishaardenVanaf februari 2015 brengt Koppert Biological Systems Cryptobug-L op de markt. Het betreft larvenstadia 2 en 3 van de roofkever Cryptolae-mus montrouzieri. Deze larven zijn zeer vraat-zuchtig en pakken met goed resultaat vooral haarden van wolluis aan. Cryptobug-L is ook zeer effectief in de buitenteelten bij temperatu-ren vanaf 16°C.

Tulpen uit Rotterdam

FOTO

: JE

NN

Y M

OS

TER

T

Beter investeren dan buffers opbouwenDe investeringen in de tuinbouw zijn momenteel op de vingers van een hand te tellen. Wordt het niet eens tijd om – nu veel tuinders dankzij de lagere energiekosten afgelopen jaar wat over hebben gehouden onder de streep – weer wat meer lef te tonen en te investeren? En niet alleen buffers op te bouwen om toekomstige tegenval-lers op te kunnen vangen?

Nieuwskort2.indd 7 21-01-15 15:10


2OLHSUĎV�QDDU�ODDJVWH�SXQW�VLQGV�WLHQ�MDDU

3UĎ]HQRRUORJ�URQG�HQHUJLH'H�ROLHSULMV�LV�YRULJH�ZHHN�QDDU�HHQ�QLHXZ�GLHSWHSXQW�JHWXLPHOG��'H�ODDWVWH�

NHHU�GDW�GH�ROLH�RS��SHU�YDW�VWRQG�ZDV�LQ��2RN�GH�JDVSULMV�LV�DDQ�KHW�

GDOHQ��:DW�EHWHNHQW�GLW�YRRU�WHOHUV"�(Q�KRH�ODQJ�JDDW�GLW�GXUHQ"

-RHI�[email protected]

Zelfs de grootste optimisten hadden het niet voorzien: de olieprijs is in de afgelopen zes maanden met de

helft gedaald tot minder dan $45 per vat. In een klap zijn alle doemscenario’s over peak-oil – het punt waarna de olieproduc-tie de vraag niet meer kan bijbenen – van tafel geveegd. De markt is grillig en lastig te voorspellen, zo blijkt maar weer. Er zijn echter wel enkele wetmatigheden die wat houvast geven. Met garantie tot op de hoek.

In 2008 waarschuwde Peter Vogtländer, toenmalig voorzitter van de Energieraad, in het Vakblad voor een oliecrisis binnen vijf tot tien jaar. De olieprijs was sterk aan het stijgen en had de $130 aangetikt. Voor de Verenigde Staten was dat een reden om hard te gaan investeren in eigen productie van schaliegas en -olie, om niet meer afhankelijk te zijn van de Opec-landen.

In de afgelopen jaren is de vraag naar olie gegroeid, maar is het aanbod nog harder gegroeid. Peak-oil heeft de technische ont-wikkelingen aangemoedigd. Er zijn produc-tietechnieken uitgevonden die de winning van moeilijk bereikbare olie toch rendabel maakte bij dergelijke hoge prijzen.

Tot voor kort was Saoedi-Arabië de groot-ste olieproducent van de wereld, maar de Verenigde Staten hebben dat inmiddels ge-evenaard. Naar schatting produceert de VS nu net zo veel schalie-olie. Met een stevige prijsdaling tot gevolg.

*DVPDUNWDe daling van de olieprijs heeft ook gevol-gen voor de gasprijs. Hoewel olie en gas formeel niet meer gekoppeld zijn, wordt ongeveer de helft van het gas verhandeld volgens een ’olieformule’, weet Remco Wieg-

mink, analist bij Nife. Nog wel, want het gaat steeds meer op een zuivere gasmarkt lijken.

De gasmarkt heeft echter ook te maken met heel andere factoren. In Qatar zijn bij-voorbeeld grote exportterminals gebouwd om vloeibaar LNG-gas te verschepen naar de VS. De VS ging echter zelf naar scha-liegas boren en het LNG-gas overspoelde de Europese markt. Gasprijzen ruim onder de 20 cent waren het gevolg. Japan heeft dit overschot echter weer opgeslokt, omdat het sinds de kernramp in Fukushima meer LNG-gas is gaan afnemen.

In vergelijking met olie is gas is minder een product voor de wereldmarkt. Olie kan in tankers overal naar toe. Gas wordt echter vooral via pijpleidingen getransporteerd, en de capaciteit om gas vloeibaar te maken is beperkt. Dat betekent dat er regionaal grote verschillen in prijs mogelijk zijn. In Azië is

foto

: jo

ef

sle

eg

er

s

Olieprijs.indd 8 21-01-15 14:45


Mening

LNG-gas op dit moment duur omdat Japan dus grote hoeveelheden afneemt. In de Verenigde Staten wordt slechts 40% van de Europese prijs neergeteld.

Een andere factor is de valutakoers. Olie wordt in dollars afgerekend, gas in euro’s. De euro is aan het dalen, wat het gas voor de Europeanen weer duurder maakt.

In noord-west Europa verliest gas aan po-pulariteit. Als brandstof voor elektriciteits-centrales is het niet meer rendabel, vanwege energiebesparing, de lage kolenprijs en omdat er steeds meer elektriciteit wordt op-gewekt met windmolens en zonnepanelen.

Verder leiden een stagnerende economi-sche groei en een zachte winter voor een verminderde vraag naar gas en elektriciteit, aldus Michel Appelhof, energiemarkt-ana-list bij Nuon.

Daarentegen zijn steenkool en bruinkool nog wel rendabel. „Dit doet alle milieuwinst uit zonnepanelen en windmolens weer teniet”, zegt Sander Peeters, adviseur bij Energy Matters.

SparkspreadDe dalende gasprijs is positief voor de sparkspread. De elektriciteitsprijs is in de afgelopen maanden gedaald, en nu de gas-prijs meedaalt wordt de sparkspread voor 2016 weer iets beter. Lag hij enkele maanden geleden op ! 12 per MWh, dan is hij nu op ruim ! 14. „En er komen wel weer momen-ten waarop een sparkspread van ! 17 kan worden gerealiseerd”, denkt Van den Berg. „Maar dat zijn nog geen prijzen om in een nieuwe WKK te investeren.”

De prijzen van biobrandstoffen bewegen langzaam mee met de fossiele brandstof-

fen. De houtprijs bijvoorbeeld is ook licht aan het dalen, constateert Peeters. Hoewel fossiele brandstoffen en biobrandstoffen formeel niet gekoppeld zijn, zijn het toch min of meer communicerende vaten. Dat geldt niet of nauwelijks voor elektriciteit. Dit wordt tegenwoordig veel opgewekt met kolen, zonnepanelen en wind en het weer trekt zich weinig aan van de energiemarkt. In Duitsland zijn wind en zon goed voor 26% van de stroomproductie.

Hoe lang nog?Op dit moment is de olieprijs $45, en die lijkt nog verder omlaag te kunnen. De Saoedische olieminister Ali Al-Naimi heeft vorige maand bezworen dat de Opec de productie niet gaat terugschroeven, zelfs al gaat de prijs naar $20 per vat.

De vraag is hoe lang de prijzen van olie en gas nog laag blijven. Een manier om daar achter te komen is te kijken naar de kost-prijs. Als de energieprijzen namelijk onder de kostprijs zakken, zijn ze niet jarenlang vol te houden.

De kosten om olie op te pompen liggen in Saoedi-Arabië rond de $5 per vat. De Saoedische overheid heeft haar begroting

echter gebaseerd op een olieprijs van $100. En aangezien dit woestijnland bijna volledig afhankelijk is van de inkomsten van olie, is het de vraag hoe lang het een dergelijke prijzenoorlog kan volhouden. Toch zou dat wel eens een lange tijd kunnen zijn, want de olie is eigendom van de koninklijke familie en die hoeft niet op een houtje te bijten.

Er is dus een fl inke concurrentiestrijd aan de gang. Niemand wil marktaandeel verliezen. Daarom verwachten deskundi-gen dat de prijs langere tijd laag blijft. De Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs rekent bijvoorbeeld op een olieprijs van $65 voor volgend jaar. „Het zal geen $40 blijven, maar wel een stuk lager dan $100”, beaamt Wiegmink van Nife.

Voor de langere termijn is de verwachting dat de wereldwijde vraag verder zal groeien, met name in China en India, maar dat het aanbod weer zal zakken. Want als de olie-prijs hoog is, is het interessant om te zoeken naar nieuwe locaties en technieken, maar bij een lage olieprijs niet. De productie van schalie-olie in de VS kost bijvoorbeeld zo’n $80 per vat. Dergelijke projecten zullen dus veel verlies lijden en worden gestaakt.

„Over enkele jaren gaat deze lage olieprijs zich wreken”, verwacht Wiegmink. „Dan kan

„Schaliegas, China, Rusland – er speelt van alles, maar het is allemaal erg on-doorzichtig. Hoe meer ik me er in verdiep, hoe minder ik er in slaag om gunstig in te NRSHQr��YLQGW�.HHV�5HĎ�P��JHUEHUDWHOHU�LQ�1LHXZHUNHUN�DDQ�GHQ�č�VVHO��+Ď��JHEUXLNW�GH�:..�DOOHHQ�YRRU�]Ď�Q�HLJHQ�EHOLFKWLQJ��e,N�]LW�QX�RS�GDJJDV�HQ�SUREHHU�GDDU�GH�KRJH�HQ�

.HHV�5HĎ�P��JHUEHUDWHOHU�LQ�1LHXZHUNHUN�DDQ�GHQ�č�VVHO�

p(QHUJLHKDQGHO�LV�QHW�HHQ�FDVLQRp

ODJH�PRPHQWHQ�WH�SDNNHQ��$OV�GH�JDVSUĎ�V�QRJ�PHHU�JDDW�]DNNHQ��EĎ�YRRUEHHOG�QDDU�17 of 16 cent, overweeg ik om hem voor ODQJHUH�WĎ�G�YDVW�WH�OHJJHQ��'DQ�KHE�LN�ZHHU�een paar jaar rust. Als je je energiekosten met 20-25% per jaar kunt drukken, kan dat net het verschil maken.”

19

21

23

25

27

29

31Gasprijs TTF 2016

Euro

cent

/ m

3

2011 2012 2013 2014 20150

20

40

60

80

100

120

140

160Olieprijs

Dolla

r per

vat

1998 2002 2006 2010 2014


10 9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��4 (2015)

Mening

Mening

hij ineens weer de hoogte in schieten, omdat er niet meer is geïnvesteerd in nieuwe velden en technieken.”

EmotiesOok voor gas biedt de kostprijs een houvast voor de prijzen op de lange termijn. Die kostprijs ligt ergens tussen 18 en 22 cent per m3. Daar zou dus ergens de bodem moeten liggen. Een lagere prijs kan niet structureel zijn. „Voor 15 cent komt er geen tanker meer deze kant op”, zegt Peter van den Berg, directeur van Agro Energy. „En onder de 10 cent wordt de gaswinning stopgezet.”

Maar het gas kan zo maar een half jaar onder die prijs zitten, bijvoorbeeld doordat handelaren te veel gas in voorraad heb-ben. In 2008 had iedereen ver vooruit gas gekocht omdat de prijs sterk aan het stijgen was. Toen kwam opeens de economische crisis en was er veel minder gas nodig. „In die tijd is de gasprijs onder tien cent per kuub gezakt”, vertelt Van den Berg. „Sindsdien wordt er minder gas ver vooruit gekocht. De meeste afnemers en handelaren kopen het kort van tevoren in. Daardoor zijn zulke extreme prijsdalingen niet meer te verwachten.”

Overigens spelen emoties een heel be-langrijke rol in de energiehandel. „Je weet echter nooit wanneer die in de marktprijs tot uiting komen. Door dergelijke emoties kunnen de prijzen tijdelijk extreem lage of hoge waarden bereiken.”

3URƂ�WHUHQ�YDQ�VLWXDWLHDe daling van de energieprijs heeft een positieve invloed op de economie. „De consument heeft meer te besteden, hij kan makkelijker een bloemetje kopen, en de productiekosten dalen. Dat geeft de tuin-bouw meer lucht”, zegt Harm Maters, eco-

noom en voorzitter van Avag. „De prijzen van grondstoffen zoals aluminium staan los van de energieprijs. Deze hebben hun eigen markt.”

Hoe kunnen telers het beste van deze situatie profi teren? „Ze moeten van dit jaar van de lage prijzen gebruik maken om lang-durige contracten vast te leggen”, adviseert Remco Wiegmink. „De prijs voor levering in 2016 is laag, en dat zou ook kunnen door-zetten voor de jaren tot 2019.”

Peter van den Berg ziet dat anders. „De daggasprijs zit rond de 19 cent, hoewel het winter is. Voor 2016 ligt de prijs hoger. Nor-maal gesproken moet deze prijsverhouding andersom zijn. Als de winter zacht blijft, dan

zal de prijs voor 2016 gaan dalen. Maar als het plotseling gaat vriezen, dan kan de dag-gasprijs snel stijgen. Ons advies is dus zoals altijd: gespreid inkopen.”

Hoewel de energieprijs relatief laag is, loont het nog steeds de moeite om te besparen, meent Rob van der Valk, energie-deskundige bij LTO Glaskracht Nederland. „Voor energiebesparing kijken we vooral naar Het Nieuwe Telen. Dat zijn bespa-ringen in de teeltstrategie, die weinig geld hoeven te kosten. Je kunt nog steeds kuubs gas van 19 cent besparen. Als je er veel voor moet investeren ligt dat anders. Maar op Het Nieuwe Telen heeft de gasprijs weinig invloed.” <

Leon Dukker, rozenteler in Waddinxveen:

p:Ď��KRXGHQ�YDVW�DDQ�RQ]H�VWUDWHJLHpe2I�GH�JDVSUĎ�V�QX�ODDJ�RI�KRRJ�LV��ZĎ��KDQWHUHQ�DOWĎ�G�HHQ�PL[�YDQ�ODQJHWHUPĎ�QSUĎ�]HQ�HQ�GDJSUĎ�]HQr��YHUWHOW�UR]HQWHOHU�/HRQ�'XNNHU��'H�YHUKRXGLQJ�GDDUWXVVHQ�ƃ�XFWXHHUW�QDDUPDWH�GH�GDWXP�GLFKWHUEĎ��NRPW��(U�EHVWDDQ�FRPSXWHUSURJUDPPDpV�GLH�GH�EHVWH�PRPHQWHQ�XLW]RHNHQ�RP�WH�KDQGHOHQ��PDDU�GDDU�KHHIW�GH�UR]HQWHOHU�JHHQ�EHKRHIWH�DDQ��e2Q]H�VWUDWHJLH�EHYDOW�JRHG��HQ�]RODQJ�GDW�EOĎ�IW�LV�HU�JHHQ�UHGHQ�RP�GH�VWUDWHJLH�WH�KHU]LHQ�r2RN�RS�GH�QRRG]DDN�RP�HQHUJLH�WH�EHVSDUHQ�KHHIW�GH�JDVSUĎ�V�JHHQ�LQYORHG��e(ONH�HXUR�GLH�MH�QLHW�XLW�KRHIW�WH�JHYHQ�NXQ�MH�LQ�GH�]DN�KRXGHQ��2I�KHW�JDV�QX��RI��FHQW�NRVW�r

$QGUÆ�0LGGHOEXUJ��UDQRQNHOWHOHU�LQ�1DDOGZĎ�N�

p1RJ�VWHHGV�EOĎ��PHW�NRXGH�WHHOWp5DQRQNHOWHOHU�$QGUÆ�0LGGHOEXUJ�JHEUXLNW�ZHLQLJ�HQHUJLH��9RULJ�MDDU�KHHIW�KĎ��P� JDV�YHUVWRRNW��YRRUDO�YRRU�KHW�VWRPHQ��9RRU�GH�YHUZDUPLQJ�KHHIW�KĎ��KHWHOXFKWNDFKHOV�KDQ�JHQ��=RGRHQGH�EHWDDOW�KĎ��GH�KRRIGSUĎ�V�GLH�FRQVXPHQWHQ�RRN�EHWDOHQ��(Q�KHHIW�KĎ��ZHLQLJ�DDQ�GH�GDOLQJ�YDQ�GH�JDVSUĎ�V��7RFK�SUREHHUW�KĎ��GH�NRVWHQ�QRJ�RPODDJ�WH�EUHQJHQ��e6LQGV�HHQ�SDDU�PDDQGHQ�ODDW�LN�GH�JDVLQNRRS�GRRU�1LIH�GRHQ��=Ď��JDDQ�JDV�HQ�HOHNWUD�YRRU�PH�LQNRSHQ��0RJHOĎ�N�VFKHHOW�GDW�LHWV��PDDU�GDW�PRHW�QRJ�EOĎ�NHQ�DOV�LN�VWUDNV�JD�VWRPHQ��2YHULJHQV�EHQ�LN�KHHO�EOĎ��GDW�LN�ZHLQLJ�HQHUJLH�YHUEUXLN�r

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50Spread elektriciteit - aardgas obv forwards volgende kalenderjaar

Spre

ad in

eur

o/M

Wh

2011 2012 2013 2014 201530

35

40

45

50

55

60

65

70

75Elektriciteitsprijs 2016

Dalprijs

Peakprijs

Euro

/ M

WH

2011 2012 2013 2014 2015



Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth,

071-56 59 688, [email protected]

Vragen

Feiten

+RH�]LW�KHW�PHW�WUDQVLWLHYHUJRHGLQJ�EĎ�oude contracten?

Ik heb van een ondernemer gehoord dat het betalen van een transitievergoeding ook geldt EĎ�RXGH�FRQWUDFWHQ��$IJHORSHQ�jaren heb ik 3 maanden ertussen gelaten, hoe zit dat?

Sandhya Chandoesing, senior adviseur arbeidszaken, Flynth adviseurs en accountants

Per 1 juli 2015 is de werkgever een transitievergoeding verschuldigd indien een contract meer dan 24

maanden heeft geduurd, en het contract op verzoek van de werkgever eindigt of niet wordt verlengd. Dit is ook het geval als de werknemer het contract beëindigt vanwege verwijtbaar gedrag van de werkgever. Deze nieuwe regel heeft een onbedoeld effect, wat tijdens het wetgevingsproces en tot voor kort niet is opgevallen.

SamengeteldVoor de berekening van 24 maanden geldt dat contracten die elkaar met een tussen-periode van korter dan 6 maanden hebben opgevolgd worden samengeteld (zie reken-voorbeeld). De wetgever heeft geen over-gangsrecht ontwikkeld. Dit betekent naar de letter van de wet dat bij de vaststelling van de transitievergoeding ook contracten van vóór 1 juli 2015 moeten worden meegeno-men die elkaar met een onderbreking van korter dan 6 maanden hebben opgevolgd. Dit, ondanks dat werkgevers in het verleden de bekende ketenregeling hebben gevolgd, namelijk de keten doorbreken door een tussenperiode van meer dan drie maanden in acht te nemen. Werkgevers dachten zo de keten te hebben doorbroken. Bovenstaande geldt ook als in cao’s andere afspraken over de ketenregeling zijn gemaakt.

In tussenperiodeMinister Asscher van Sociale Zaken heeft recentelijk op Kamervragen nog laten weten

de wettelijke regel niet aan te passen. Het is daarom raadzaam geen risico te nemen en nu meteen een tussenperiode van meer dan 6 maanden te hanteren na afloop van een contract voor bepaalde tijd. Na deze tussenperiode van 6 maanden kan weer een tijdelijk contract worden aangeboden. Als je in dat geval de werknemer minder dan 24

maanden, dus bijvoorbeeld 23 maanden, tewerkstelt, en het contract op dat moment niet verlengt dan hoeft de werkgever geen transitievergoeding te betalen. Duidelijk zal zijn dat dit in de praktijk soms bezwaarlijk kan zijn, maar het lijkt op dit moment de enige manier om het risico uit te sluiten.

Rekenvoorbeeld

Vanaf wanneer moet de werkgever in onderstaande voorbeeld de transitievergoeding betalen?

s�&RQWUDFW��MDDU�YDQ��WRW��s�&RQWUDFW��MDDU�YDQ��WRW��s�&RQWUDFW��MDDU�YDQ��WRW��s�'ULH�PDDQGHQ�WXVVHQSHULRGH�s�&RQWUDFW��MDDU�YDQ��WRW��s�&RQWUDFW��MDDU�YDQ��WRW��s�&RQWUDFW�ZRUGW�QLHW�YHUOHQJG�$QWZRRUG��GH�ZHUNQHPHU�KHHIW�UHFKW�RS�GH�WUDQVLWLHYHUJRHGLQJ�DDQJH]LHQ�KHW�FRQWUDFW��PHHU�GDQ��PDDQGHQ�KHHIW�JHGXXUG��$DQJH]LHQ�GH�FRQWUDFWHQ�HONDDU�KHEEHQ�RSJHYROJG�PHW�HHQ�SHULRGH�YDQ�PLQGHU�GDQ�]HV�PDDQGHQ�]DO�GH�WUDQVLWLHYHUJRHGLQJ�ZRUGHQ�EHUHNHQG�YDQDI�KHW�HHUVWH�FRQWUDFW��]ĎQGH��MDQXDUL��

IlluStratIe: Peter moorman

04vragen.indd 11 21-01-15 14:45


Glassanering Hoeksche Waard gaat nieuwe fase inDe discussie over herstructurering van glastuinbouw in de Hoeksche Waard

GXXUW�QX�DO�EĎQD��MDDU��'H�YĎI�JHPHHQWHQ�RS�KHW�HLODQG�KHEEHQ�QX�HHQ�

QLHXZ�LQLWLDWLHI��+HW�DDQVWHOOHQ�YDQ�HHQ�RQDIKDQNHOĎNH�JHELHGVEHPLGGHODDU�

GLH�VDQHULQJVLQLWLDWLHYHQ�RQGHUVWHXQW�HQ�EHJHOHLGW�WRW�GH�RQWZHUS��HQ�YRRUEH�

UHLGLQJVIDVH��'LH�NĎNW�RQGHU�PHHU�QDDU�GH�ƂQDQFLÈOH�KDDOEDDUKHLG�

Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard hoopt met een gebiedsbemiddelaar in 2015 enkele KHUVWXFWXUHULQJVLQLWLDWLHYHQ�YDQ�GH�JURQG�WH�NUĎJHQ�

Peter van [email protected]

Op 14 januari luisterden op het gemeentehuis van Strijen verschei-dene glastuinders naar het nieuw-

ste plan van het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW) om herstructu-rering van glastuinbouw op het eiland vlot te trekken. In het orgaan werken de vijf gemeenten Strijen, Comstrijen, Binnen-maas, Oud-Beijerland en Korendijk samen. Met subsidie van de Provincie Zuid-Hol-land is gebiedsbemiddelaar Stijn Loogman aangetrokken. Hij moet de komende drie jaar als onafhankelijk vertrouwenspersoon saneringsinitiatieven ondersteunen en begeleiden.

Tot dusver is daar nog niet veel van te-recht gekomen. Eerdere initiatieven strand-den allemaal. Zo kreeg SOHW in 2012 geen

! 2 miljoen subsidie van de provincie voor haar toekomstplan glastuinbouw. Een doel-stelling van dat plan was de ontwikkeling van concentratiegebieden en het saneren van verspreid liggend glas. Ook moest het plan zorgen voor toekomstperspectief voor zowel groeiers als stoppers. Het zou groeiers op het eiland uitbreidingsmogelijkheden moeten bieden en stoppers zouden een appel voor de dorst over moeten kunnen houden na sanering van hun bedrijven.

Via bestaande regelingenDeze doelstellingen zijn niet gewijzigd, maar zullen nu via bestaande regelingen van de provincie moeten worden gerealiseerd. Voordeel is wel dat zowel de ruimte-voor-

ruimteregeling (sinds 2007 van kracht) als de glas-voor-glasregeling (sinds 2012) minder strikt worden gehanteerd (zie ka-der). Wel staat ruimtelijke kwaliteit in beide regeling nadrukkelijker centraal.

Uit de zaal kwam de opmerking dat dit een zeer rekbaar begrip is en de vraag wie daarover oordeelt. Het antwoord daarop gaf Wouter Joosten, wethouder Binnen-maas en binnen SOHW bestuurlijk trekker glastuinbouw: „Het zwaartepunt zal bij de provincie liggen, maar ook de gemeente en de welstandscommissie vellen er een oordeel over.” Hij gaf als tip mee om het Kwaliteitsteam Hoeksche Waard, waarin ook maatschappelijke organisaties als Hoeksche-waards Landschap een stem hebben, daarin te betrekken.

Activiteit Hoeksche WaardVan de ruimte-voor-ruimteregeling is door een enkele glastuinder in de Hoek-sche Waard gebruik gemaakt, zover Basjan Niemansverdriet, voorzitter LTO Noord afdeling Hoeksche Waard, weet. Van de glas-voor-glasregeling volgens hem nog niet, wel is één glastuinder daar nu mee bezig. Geen successen om over naar huis te schrijven, maar dat is volgens de LTO-voorzitter voor-namelijk toe te schrijven aan de moeilijke situatie op de woningmarkt in de afgelopen crisisjaren.

Uit onderzoeken en navraag blijkt dat in de Hoeksche Waard ongeveer 59 glastuin-bedrijven zijn: circa 59 ha feitelijk glas en 50 ha papieren glas. Zo’n 25 tot 30 onderne-mers willen doorgaan, liefst in de Hoeksche Waard. Rond de 15 ondernemers zijn reeds gestopt; hun kassen staan leeg of hebben een andere invulling dan het telen van bloemen

Foto

: Pe

ter

va

n L

eth

*HELHGVEHPLGGHODDU�PRHW�KHOSHQ�LPSDVVH�WH�GRRUEUHNHQ

0415HoekscheWaard.indd 12 21-01-15 11:07


Column

In het kort

Achtergrond

en planten. Van de overige ondernemers is onbekend wat ze willen.

Alleen initiatieffaseEr lopen dus al initiatieven, maar daarin denkt Loogman minder een rol te spelen. Het zijn vooral nieuwe initiatieven die hij boven tafel hoopt te krijgen door verbindin-gen te leggen tussen glastuinders, adviseurs en andere initiatiefnemers. Hij denkt mee over de financiële en ruimtelijke haalbaar-heid en ondersteunt de indiening van een principeaanvraag bij de gemeente. Na de initiatief-fase zit zijn taak erop. Met de ont-werp-, voorbereidings- en uitvoeringsfase bemoeit Loogman zich niet. Hij opereert onafhankelijk, maar zal bij meerdere aan-vragen in overleg met LTO en gemeenten prioriteiten stellen.

Een van de aanwezige ondernemers vroeg zich af of gemeentekosten als leges voor een principeaanvraag voor rekening van de gemeenten zelf kunnen komen. Daar is Joosten duidelijk over:„Gemeentekosten zijn niet kwijt te schelden. Het zijn boven-dien minimale kosten in de totale kosten die komen kijken bij saneringsinitiatieven.”

Rol LTOOver de verwachtingen van dit nieuwe herstructureringsinitiatief is Niemansver-driet eerlijk: „Ik heb inmiddels geleerd om bij het glastuinbouwdossier in de Hoeksche Waard geen verwachtingen meer te hebben. Het loopt vaak anders dan je hoopt dat het loopt.” Hij hoopt dat de gebiedsbemiddelaar

nog in 2015 initiatieven boven tafel weet te krijgen en vlot weet te trekken. „Glas-tuinders in de Hoeksche Waard zijn niet zo spraakzaam en laten vaak niet het achterste van hun tong zien. Als LTO-bestuur weten we dan ook niet in detail wat er speelt”, zegt Niemansverdriet.

Een rol voor de belangenvereniging ziet Niemansverdriet vooral weggelegd als plannen concreter worden. LTO heeft goede contacten met de vijf gemeenten en ge-meenteraden en zal vooral stimuleren dat de voortvarendheid in de plannen blijft. Door erop te wijzen dat gemeentebelangen niet altijd in het belang zijn van de Hoeksche Waard als geheel. „Het mag bijvoorbeeld niet zo zijn dat bij saneren van glas in twee gemeenten, de plannen worden afgekeurd omdat niet in twee gemeenten nieuwe huizen worden gebouwd maar slechts in een gemeente. Gemeentegrenzen moeten geen rol spelen”, schetst Niemansverdriet. <

!}/72�1RRUG�DIGHOLQJ�+RHNVFKH�:DDUG�KRRSW�GDW�JHELHGVEHPLGGHODDU�6WĎQ�/RRJPDQ�KHUVWUXFWXUHULQJVSODQQHQ�YDQ�JODVWXLQGHUV�RS�KHW�HLODQG�ERYHQ�WDIHO�NUĎJW�HQ�YORW�ZHHW�WH�WUHNNHQ�Q�'RRU�HQLJH�YHUVRHSHOLQJ�YDQ�GH�UHJHOLQJHQ�UXLPWH�YRRU�UXLPWH�HQ�JODV�YRRU�JODV�YDQ�GH�3URYLQFLH�=XLG�+ROODQG�PRHW�GH�NDQV�KLHURS�YHUJURWHQ�

-XOL��LV�GH�9LVLH�5XLPWH�HQ�0RELOLWHLW�YDVWJHVWHOG�GRRU�GH�3URYLQFLH�=XLG�+RO�ODQG��+LHUXLW�LV�GH�UXLPWH�YRRU�UXLPWHUHJH�OLQJ�YHUGZHQHQ��5XLPWH�YRRU�UXLPWH�LV�QRJ�ZHO�DOV�HHQ�ULFKWOĎQ�LQ�GH�WRHOLFKWLQJ�RS�GH�9HURUGHQLQJ�UXLPWH��RSJHQRPHQ��'H�VORRS�YDQ�NDVVHQ�YLD�UXLPWH�YRRU�UXLPWH�LV�GDDUGRRU�QRJ�ZHO�PRJHOĎN��PDDU�DOOHHQ�RS�JHELHGV��HQ�SURMHFWQLYHDX�ZDDUEĎ�GH�UXLPWHOĎNH�NZDOLWHLW�PRHW�YHUEHWHUHQ��0LQGHU�VWULNW�ZRUGW�GDDUEĎ�YDVWJHKRXGHQ�DDQ�GH�YRRUZDDUGH�GDW�YRRU�GH�VORRS�YDQ�HONH��KD�JODV�RI��KD�ORRGV�ÆÆQ�FRPSHQVDWLHZRQLQJ�PDJ�ZRUGHQ�WHUXJ�JHERXZG�PHW�HHQ�PD[LPXP�YDQ�GULH�ZRQLQJHQ��'DW�PD[LPXP�LV�VRZLHVR�NRPHQ�WH�YHUYDOOHQ�HQ�GH�ULFKWOĎQHQ�YRRU�GH�RS�SHUYODNWH�YDQ�WH�VDQHUHQ�EHGUĎIVJHERXZHQ�

NDQ�RQGHU�YRRUZDDUGHQ�VRHSHOHU�ZRUGHQ�JHKDQWHHUG�6LQGV��LV�QDDVW�GH�UXLPWH�YRRU�UXLPWHUHJHOLQJ�GH�JODV�YRRU�JODVUHJHOLQJ�JHNRPHQ��'H]H�UHJHOLQJ�LV�JHULFKW�RS�ÆQ�KHUVWUXFWXUHULQJ�ÆQ�YHUEHWHULQJ�YDQ�GH�UXLPWHOĎNH�NZDOLWHLW�ÆQ�FRQFHQWUDWLH�YDQ�JODVWXLQERXZ��+LHUEĎ�VWDDW�HYHQHHQV�UXLPWHOĎNH�NZDOLWHLW�YRRURS��8LWEUHLGLQJ�YDQ�HHQ�YHUVSUHLG�OLJJHQG�JODVWXLQERXZEHGUĎI�WRW�PHHU�GDQ�GH�WRHJHVWDQH��KD�LV�GDDUEĎ�WRHJHVWDDQ�LQ�UXLO�YRRU�GH�VDQHULQJ�YDQ�HHQ�HYHQ�JURRW�DUHDDO�I\VLHN�YHUVSUHLG�JODV�HOGHUV�LQ�GH�SURYLQFLH��EXLWHQ�GH�JODVWXLQ�ERXZFRQFHQWUDWLHJHELHGHQ��,Q�EHLGH�JHELH�GHQ�PRHW�GH�UXLPWHOĎNH�NZDOLWHLW�WRHQHPHQ��PDDU�HU�JHOGW�JHHQ�PD[LPXP�DDQ�GH�QLHXZ�WH�ERXZHQ�NDV�

5XLPWHOĎNH�NZDOLWHLW�YRRURS

9LFWRU�YDQ�'ĎNYYDQGĎN#ƃHXUDPHW]�FRP

Ecuador

'H�YHWWH�MDUHQ�]ĎQ�YRRUEĎ��1D�WĎGHQ�RS�YHHO�WH�JURWH�YRHW�JHOHHIG�WH�KHEEHQ��PHW�ROLHSUĎ]HQ�YDQ�ERYHQ�GH��GROODU��]XOOHQ�SUHVLGHQW�&RUUHD�HQ�]ĎQ�UHJHULQJ�QX�HHQ�SDDU�ƃLQNH�VWDSSHQ�WHUXJ�PRHWHQ�GRHQ��$IJHORSHQ�RNWREHU�KDG�GH�UHJHULQJ�QRJ�HHQ�PRRLH�EHJURWLQJ�YRRU��JHPDDNW��ZDDUEĎ�]H�XLWJLQJ�YDQ�HHQ�SUĎV�SHU�YDW�UXZH�ROLH�YDQ��GROODU��0DDU�GH�SUĎV�LV�LQPLGGHOV�JH]DNW�WRW�RQGHU�GH��GROODU��%RYHQGLHQ�LV�GH�PXQW�]HOI�GH�ODDWVWH�WĎG�NQDS�LQ�ZDDUGH�JHVWHJHQ��ZDDUGRRU�GH�FRQFXUUHQWLHSRVLWLH�YDQ�(FXDGRUDDQVH�SURGXFHQWHQ�DIQHHPW��%DQDQHQ��JDUQDOHQ��WRQĎQ�HQ�RRN�EORHPHQ��KHW�ZRUGW�HHQ�ODVWLJH�WĎG��'H�86�GROODU�LV�LPPHUV�GH�RIƂFLÈOH�PXQWHHQKHLG�KLHU�3UHVLGHQW�&RUUHD�GHHG�HHQ�SDDU�ZHNHQ��JHOHGHQ�LQ�]ĎQ�ZHNHOĎNVH�]DWHUGDJRFKWHQG�PRQRORRJ�RS�UDGLR�HQ�WY�QRJ�KHHO�ODFRQLHN�RYHU�GH�YHUVOHFKWHUHQGH�H[SRUWVLWXDWLH��ROLH�LV�JRHG�YRRU��YDQ�GH�H[SRUW��:H�KRHI�GHQ�RQV�JHHQ�]RUJHQ�WH�PDNHQ��ZDQW�GDQN]Ď�]ĎQ�LQJH]HWWH�pEXUJHUUHYROXWLHp�ZDV�KHW�ODQG�NODDU�RP�HONH�VWRUP�WH�WURWVHUHQ�0DDU�QX��HQNHOH�ZHNHQ�ODWHU��YROJW�WRFK�LQJUHHS�RS�LQJUHHS��'H�EHJURWLQJ�LV�PHW��QDDU�EHQHGHQ�EĎJHVWHOG��QDWXXUOĎN�QRJ�VWHHGV�YHHO�WH�ZHLQLJ��QLHXZH�LQYHVWHULQJHQ�ZRUGHQ�XLWJHVWHOG�HQ�EĎ�&KLQHVH�EDQNHQ�LV�HU�HHQ�QLHXZH�OHQLQJ�YDQ�UXLP��PLOMDUG�86'�ORVJHSHXWHUG��2RN�ZLO�GH�SUHVLGHQW�QX�]R�VQHO�PRJHOĎN�QLHXZH�PĎQERXZJHELHGHQ�RQWJLQQHQ��GDDU�ZDDU�KĎ�HU�QRJ�QLHW�]R�ODQJ�JHOHGHQ�IHO�RS�WHJHQ�ZDV��$OOHV�RP�PDDU�PHHU�GROODUV�ELQQHQ�WH�NUĎJHQ��(HQ�NDW�LQ�KHW�QDXZ��KH"��$DQ�GH�DQGHUH�NDQW�ZRUGW�HU�PHW�DOOH�PDFKW�JHSUREHHUG�RP�GH�XLWVWURRP�YDQ�JHOG�MXLVW�WHJHQ�WH�JDDQ��=R�]ĎQ�HU�LPSRUWKHIƂQJHQ�LQJHYRHUG�RS�SURGXFWHQ�XLW�EXXUODQGHQ�YDQ�(FXDGRU�HQ�PRJHQ�DXWRGHDOHUV�LQ�YHUJH�OĎNLQJ�PHW��GLW�MDDU�PDDU�GH�KHOIW�YDQ�KHW�DDQWDO�QLHXZH�DXWRpV�LQYRHUHQ��'RRU�GH�PDDWUHJHO�ZHUGHQ�WZHHGHKDQGV�DXWRpV�PHWHHQ��GXXUGHU�+HW�NDQ�ZHOHHQV�HHQ�KHHO�UDDU�MDDU�JDDQ�ZRUGHQ��3UHVLGHQW�&RUUHD�LV�GH]H�ZHHN�SUH�FLHV�DFKW�MDDU�DDQ�GH�PDFKW��$O�GLH�WĎG�KHHIW�KĎ�YRRU�6LQWHUNODDV�NXQQHQ�VSHOHQ��0DDU�QX�GH�EURHNULHP�DDQJHKDDOG�PRHW�ZRUGHQ��ZLO�LN�QRJ�ZHO�HHQV�]LHQ�KRH�]ĎQ�SRSXODULWHLW�GDDURQGHU�OĎGW�9LFWRU�YDQ�'ĎN��YHVWLJLQJVPDQDJHU�=XLG�$PHULND�)OHXUD0HW]

Blut

0415HoekscheWaard.indd 13 21-01-15 11:07

14 9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�4 (2015)

p%HGUĎIVRSYROJLQJ�VWDDW�ZHU�HOGZĎG�RQGHU�GUXNp

'H�EHGUĎIVRSYROJLQJ�LQ�DJDULVFKH�VHFWRUHQ�VWDDW�DO�MDUHQ�RQGHU�GUXN��

0RQGLDDO�JH]LHQ�LV�GH�VLWXDWLH�LQ�1HGHUODQG�QRJ�QLHW�]R�DODUPHUHQG��9RRU�

GH�1HGHUODQGVH�ODQG��HQ�WXLQERXZ�KHHIW�5XXG�3DDXZH��VHFWRUPDQDJHU�

WXLQERXZ�5DEREDQN��GH�LQYORHGHQ�RQGHU]RFKW�YDQ�YDDUGLJKHGHQ�YDQ�EH�

GUĎIVRSYROJHUV�HQ�LQ�KRHYHUUH�]H�HHUVW�RP�]LFK�KHHQ�NĎNHQ�

5XXG�3DDXZH��e'H�SUREOHPDWLHN�YDQ�EHGUĎIVRYHUQDPH�LQ�DJUDULVFKH�VHFWRUHQ�YHUGLHQW�FRQWL-QXH�DDQGDFKW��2RN�LQ�1HGHUODQG��ZDDU�GH�VLWXDWLH�PLQGHU�QĎSHQG�OĎNW�GDQ�LQ�DQGHUH�ODQGHQ�r

3HWHU�YDQ�/[email protected]

Agrarische bedrijfsopvolging staat onder druk. Bedrijven worden gro-ter, (financierbaarheid) complexer

en er is een grotere nadruk op onderne-mende vaardigheden en eigenschappen. Ruud Paauwe, sectormanager tuinbouw Rabobank, heeft onderzoek gedaan naar de invloed van vaardigheden voor een suc-cesvolle bedrijfsovername (zie kader).

Naast de invloed van de complexiteit rond overnametrajecten en het belang van ondernemersvaardigheden op de daling van het aantal agrarische bedrijven speelt de vergrijzing een belangrijke rol; 45% van de Nederlandse boeren en tuinders heeft geen opvolger. Bovendien is de concurrentie van interessante en goed betaalde banen buiten of in de periferie van de sector groot. Tenslotte is het eigen vermogen, zeker in een kapitaalsintensieve sector als de glastuin-bouw, vaak niet toereikend.

:LQVWJHYHQGKHLG�YHUEHWHUHQHet afnemende aantal overnames in de agrarische sector is wereldwijd een punt van zorg. In Nederland ook. Als er echter een opvolgerskandidaat is dan leidt dat in Nederland nagenoeg altijd tot een succes-volle overname; dit in tegenstelling tot in veel andere landen.

Om de daling te verminderen, zullen agrarische bedrijven met name winstgeven-der moeten worden. Dit zullen de onderne-mer en opvolger moeten bewerkstelligen, waarbij competenties en vaardigheden van belang zijn. Een toename van het agrarische inkomen en de winstgevendheid van de bedrijven zal ertoe leiden dat opvolgers de overname van het bedrijf interessanter gaan vinden. Daardoor zal het aantal agrarische bedrijven minder snel afnemen.

Foto

: Ra

bo

ba

nk

5XXG�3DDXZH��VHFWRUPDQDJHU�WXLQERXZ�5DEREDQN�

0415Paauw.indd 14 20-01-15 17:04


p%HGUĎIVRSYROJLQJ�VWDDW�ZHU�HOGZĎG�RQGHU�GUXNp

6WDDW�GH�EHGUĎIVRSYROJLQJ�LQ�GH�JODVWXLQERXZ�VWHUN�RQGHU�GUXN"„De glastuinbouw is een kapitaalintensieve sector, maar de bedrijfsovername staat niet onder een hogere druk dan in andere agra-rische sectoren. Het merendeel van de be-drijfsovernames worden dan ook in de glas-tuinbouw succesvol afgerond. Inbreng van eigen vermogen is vaak een probleem, maar daar worden oplossingen voor gevonden via bijvoorbeeld een achtergestelde lening of risicodragend kapitaal. De continuïteit van het bedrijf is tevens gewaarborgd wanneer de overdragende partij tijdelijk aandeelhou-der wordt of blijft. Eerder dan financiële ob-stakels vormen sociaal-emotionele aspecten een struikelblok. In toenemende mate eisen broers en zussen een deel van het bedrijfska-pitaal op. Dit vergt in een vroeg stadium een open communicatie tussen opvolger, ouders en broers en zussen.”

,V�YDQ�YDGHU�RS�]RRQ�HQ�GRFKWHU�QRJ�ZHO�YDQ�GH]H�WĎG"„Het mag dan geen automatisme meer zijn en ook al wordt gestimuleerd bezit van eigendom los te laten, leert de praktijk dat de meeste bedrijven toch binnen de familie blijven. Niet voor niets zijn kop-pelinitiatieven erg populair als bijvoorbeeld boer zoekt boer. Zelfreflectie is echter wel belangrijk. Wie overweegt een bedrijf over te nemen moet zich eerst afvragen: wie ben ik, wat kan en wil ik. Een enkele keer haakt een belangstellende bedrijfsopvolger alsnog af, maar veelal bevestigt zelfreflectie dat bedrijfsopvolging een goede keuze is.”

:DW�DOV�RSYROJHU�QLHW�RYHU�GH�JH-ZHQVWH�YDDUGLJKHGHQ�EHVFKLNW"„Training loont. Steeds minder tuinders hebben tegenwoordig de capaciteiten in huis om een bedrijf in hun eentje te runnen, simpelweg omdat de bedrijven te groot wor-den. Het getuigt dan van ondernemerschap dat de ondernemer zich specialiseert in waar hij goed is en waar hij plezier aan beleeft. De rest is in huis te halen. Een geïnteresseerde opvolger is een logische keuze, zolang die een toegevoegde waarde voor het bedrijf is. En wat niet is, is wederom te trainen.”

:DW�]ĎQ�GH�JURRWVWH�YRRUGHOHQ�YDQ�HHUVW�RYHU�GH�KHJ�NĎNHQ"„Door eerst over de heg te kijken, verkleint de kans op bedrijfsblindheid. Dit vergroot de kans op een succesvolle bedrijfsoverna-me. Omgevingsbewust zijn, dwingt je om flexibel te zijn. Een eigenschap die steeds meer van ondernemers wordt gevraagd. En buitenshuis ervaringen opdoen, levert meer en sneller frisse ideeën op. Die zijn met open vizier en door samenwerking ook op te doen als ondernemer.”

%HVWDDW�GDQ�QLHW�GH�NDQV�GDW�EH-GUĎIVRSYROJHUV�DOVQRJ�DIKDNHQ"„Die kans is natuurlijk altijd aanwezig. Het plezier dat potentiële bedrijfsopvolgers in een baan hebben, is dan vaak van door-slaggevender betekenis dan het geld dat ze kunnen verdienen met het over te nemen te bedrijf. Want als de motivatie zoveel mogelijk geld verdienen is, dan valt een car-rière in de primaire tuinbouw al snel af. En alsnog afzien van bedrijfsovername in dat stadium geeft duidelijkheid naar alle par-tijen. De afhakende opvolger heeft blijkbaar duidelijker voor ogen wat hij of zij wil.”

+RH�YDDN�LV�WHJHQZRRUGLJ�GH�RSYROJHU�LQ�GH�JODVWXLQERXZ�QLHW�DINRPVWLJ�XLW�GH�IDPLOLH"„Over exacte cijfers beschik ik niet, maar ik schat dat in grofweg 5% van de gevallen de opvolger niet afkomstig is uit de familie. Dat is ook niet meer dan logisch. Ouders houden over het algemeen het bedrijf graag in de familie, ook al verplichten ze hun kinderen daar niet meer toe. En glastuin-bouwbedrijven hebben opvolgers veel te bieden. Van een tuinbouwondernemer wordt immers vaak meer gevraagd dan alleen dat hij of zij goed een bloem of plant kan telen.”

,V�KHW�YRRU�HHQ�IDPLOLHOLG�QLHW�YHHO�LQWHUHVVDQWHU�RP�LQ�ORRQGLHQVW�WH�]ĎQ�GDQ�HHQ�RSYROJLQJVWUDMHFW�WH�VWDUWHQ"„In loondienst beginnen is een goede op-maat voor bedrijfsovername. Bij interesse

in een functie binnen het bedrijf, is het starten van een opvolgingstraject financieel en juridisch de meest logische keuze.”

)OH[LELOLWHLW�YHUKRRJW�HHQ�VXFFHV-YROOH�RYHUQDPH��:DW�YHUVWDDW�X�GDDU�FRQFUHHW�RQGHU"„Flexibiliteit is het vermogen om de bedrijfsvoering te wijzigen als de situatie daarom vraagt. Niet de sterkste of meest winstgevende ondernemers overleven vaak, maar de ondernemers die zich het meest kunnen aanpassen aan veranderende omge-vingsfactoren.”

,V�WH�YHUZDFKWHQ�GDW�GH�ZLQVWJH-YHQGKHLG�YDQ�WXLQERXZEHGUĎYHQ�YHUEHWHUW"„Die bal ligt bij de telers zelf. Het komt er op neer dat ze hun eigen identiteit deels moe-ten gaan prijsgeven. Dit vergt een cultuur-omslag in de sector. Alleen door samenwer-king is de broodnodige waardecreatie van tuinbouwproducten te realiseren.” <

Eerst over de KHJ�NĎNHQ:DQQHHU�EHGUĎIVRSYROJHUV�HHUVW�EXLWHQ�GH�GHXU�HUYDULQJ�RSGRHQ�YRRUGDW�]H�WRHWUHGHQ��YHUKRJHQ�]H�GH�NDQV�RS�HHQ�VXFFHVYROOH�EHGUĎIVRYHUQDPH��$OV�]H�RPJHYLQJVEHZXVW�HQ�ƃH[LEHO�]ĎQ�LV�GH�NDQV�RS�VXFFHV�RRN�JURWHU��9HUGHU�VSHHOW�FUHDWLYLWHLW�PHH��PDDU�LQ�PLQGHUH�PDWH��3RWHQWLÈOH�EHGUĎIVRSYROJHUV�GLH�EHVWXXUOĎN�DFWLHI�]ĎQ�RI�]ĎQ�JHZHHVW��]ĎQ�FUHDWLHYHU�HQ�PHHU�EHZXVW�YDQ�KXQ�RPJHYLQJ��%HVWXXUOĎNH�DFWLYLWHLWHQ�]ĎQ�HFKWHU�JHHQ�JDUDQWLH�YRRU�HHQ�JHVODDJGH�EHGUĎIVRSYROJLQJ�'LW�]ĎQ�GH�EHODQJUĎNVWH�FRQFOXVLHV�YDQ�WKHVLV�p$JUDULVFKH�RSYROJLQJ�RQGHU�GUXNp�YDQ�5XXG�3DDXZH��VHFWRUPDQDJHU�WXLQ-ERXZ�5DEREDQN��+Ď�KHHIW�GLW�NZDQWLWDWLHI�RQGHU]RHN�QDDU�DJUDULVFKH�EHGUĎIVRS-YROJLQJ�RQGHU�OHGHQ�JHGDDQ�YDQ�KHW�1HGHUODQGV�$JUDULVFK�-RQJHUHQ�.RQWDNW�LQ�KHW�NDGHU�YDQ�]ĎQ�VWXGLH�EHGUĎIVNXQGH�DDQ�GH�8QLYHUVLWHLW�YDQ�$PVWHUGDP�

Achtergrond

0415Paauw.indd 15 20-01-15 17:05


’We volgen producent, consument en retail’DNA Green Group nam vorige week Terra Nigra over en kondigde het

YRRUQHPHQ�WRW�RYHUQDPH�YDQ�5ĎQSODQW�DDQ��'DDUPHH�]HWWH�KHW�JURWH�

YHUHGHOLQJVEHGUĎI�GH�FRQVROLGDWLH�YDQ�GH�DIJHORSHQ�MDUHQ�GRRU��'LUHFWHXU�

+DUU\�.ORSSHQEXUJ��e+HW�JDDW�HU�QLHW�RP�GDW�ZH�PDUNWOHLGHU�]ĎQ��+HW�JDDW�

HURP�GDW�ZH�HHQ�JRHGH�PDUNWSRVLWLH�KHEEHQ�r

Arie-Frans [email protected]

Halverwege het gesprek zegt direc-teur van DNA Green Group Harry Kloppenburg dat de overname van

Rijnplant nog niet helemaal rond is. Er volgt nog een onderzoek van de boeken en een overleg met de ondernemingsraad van het Westlandse bedrijf. Om daar haastig aan toe te voegen dat het waarschijnlijk goed gaat komen. „De kans dat het niet doorgaat is vooral theoretisch.”

De overname van Terra Nigra is wel beklonken. Het bedrijf zet de groei die het in korte tijd maakt daardoor door. Ze heeft het volledige perkgoedassortiment, diverse potplanten en snijbloemen in haar portfolio en is wereldwijd actief (zie kader).

Kloppenburg bevestigt dat Rijnplant er niet riant voor staat. „Dat hoeft geen probleem te zijn. We weten dat het bedrijf marketingtechnisch veel kracht heeft en dat wij daar wat aan kunnen toevoegen. Naast de vermarkting noemt Kloppenburg de veredeling interessant, potanthurium inte-ressant voor de retail en snijanthurium een welkome aanvulling voor het snijbloemen-portfolio. Bovendien kan de DNA Green

Group de activiteiten die Rijnplant in China heeft integreren in haar eigen bezigheden daar. Kloppenburg wijst er verder op dat potanthurium van belang kan worden in de Verenigde Staten en Brazilië, daar is ze sterk vertegenwoordigd.

Wat de DNA Green Group, dat geen eind-product produceert, met de productietak van Rijnplant gaat doen weet Kloppenburg niet. Hij realiseert zich dat de potanthuri-ummarkt mede door Rijnplant onder druk staat. „We willen in eerste instantie bekijken wat de markt aan kan. We doen dat met de klant, want die willen we zeker behouden.”Het woord klant valt vaker gedurende het interview „Als je niet van de klant houdt dan gaat het niet gebeuren. We doen zaken met mensen”, zegt Kloppenburg.

SupermarktrassenDan die andere overname, die van Terra Nigra. Het bedrijf, waar de familie Boerlage betrokken blijft, is overgenomen omdat ze voor DNA Green Group een aantal supermarktrassen in haar rozenpakket heeft

die Lex+ niet heeft. „En Terra Nigra is de ’uitvinder’ van de minigerbera. We hebben wat veredeling in grootbloemige gerbera in Spanje, maar de mini’s hadden we nog niet. We zien daar mooie kansen voor in Nederland.”

Nog onbekend is of de overnames van Rijnplant en Terra Nigra tot veel verande-ringen leiden bij die bedrijven. Kloppenburg legt uit dat DNA Green Group heel duide-lijk een belangrijke rol in de internationale sierteelt wil spelen. Als kenniscentrum van de markt, consument en de veredeling. Bij de overnames volgt ze daarom de verschui-vingen van productie, consument en retail.

Wat de verschuiving van de productie betreft doelt Kloppenburg op de bloemen. Potplanten en perkgoed zullen altijd in een cirkel met een straal van 1.500 km rond het afzetgebied geteeld worden, daar is de directeur van overtuigd. „Bloemen kun-nen wereldwijd verscheept worden. Het zwaartepunt van de bloemenproductie is de afgelopen decennia verplaatst naar de landen rond de evenaar. DNA Green Group beweegt mee. We zullen eerder uitbreiden in Naivasha dan dat we in Nederland een rozenverkoper aannemen.”

Alle continentenDNA Green Group heeft kantoren, verede-lingslocaties en labs in meerdere landen op bijna alle continenten. In Colombia, Kenia, Nederland, China, Japan en de Verenigde Staten bijvoorbeeld. „Zo kunnen we makke-lijk met de productie meeschuiven en onder diverse omstandigheden veredelen.”

Kloppenburg signaleert bovendien dat bloemenproducenten groter worden en meerdere producten op een farm telen. Grote Colombiaanse en Keniaanse kwekers

Harry Kloppenburg van DNA Green Group over overnames:

Achtergrond

Omzet €180 miljoen

DNA Green Group is in april 2013 ontstaan door een fusie van Agribio Groep Neder-land en Dümmen Groep in Duitsland. Be-GUĎYHQ�DOV�)LGHV��%DUEDUHW��%ODQF��/H[��(FNH��%DUWHOV�6WHN��-DSDQ�$JULELR�HQ�2UR�)DUPV�LQ�*XDWHPDOD�PDNHQ�GHHO�XLW�YDQ�GH�DNA Green Group.+HW�EHGUĎI�YHUHGHOW�LQ�SHUNJRHG��VQĎEORH-PHQ�HQ�SRWSODQWHQ�HQ�LV�ZHUHOGZĎG�DFWLHI��

=H�SDUWLFLSHHUW�YHUGHU�LQ�ELRWHFKQRORJLH�EHGUĎI�*HQH�7ZLVWHU�'1$�*UHHQ�*URXS�KHHIW�HHQ�RP]HW�YDQ�b��PLOMRHQ�HQ�KHHIW��ZHUNQHPHUV�,Q�ZHHN��ZHUG�EHNHQG�GDW�7HUUD�1LJUD��URRV�HQ�JHUEHUD��HQ�5ĎQSODQW��SRW��VQĎDQWKXULXP��ERXJDLQYLOOHD�HQ�KHOLFRQLD��RYHUJHQRPHQ�]ĎQ�JDDQ�ZRUGHQ�GRRU�GH�DNA Green Group.

DNAGreengroup.indd 16 21-01-15 12:01


Harry Kloppenburg in de veredelingskas van Lex+. „De retail is niet te onderschatten. Als je met hen geen zaken doet dan heb je geen afzet.”

combineren roos met anjer of gips. Daarom ambieert DNA Green Group een breed pak-ket snijbloemen.

Behalve productie volgt DNA de consu-ment, want ook die verschuift. DNA Green Group wil daar produceren waar geconsu-meerd wordt. China, Mexico, Colombia, Ecuador, Brazilië zijn economieën die enorm groeien, verklaart Kloppenburg, die er nog wat landen aan toevoegt. „India kan groot worden maar heeft nog een lange weg te gaan, in Vietnam zitten we volop, in de VS hebben we een grote vestiging en ook in Ca-nada. In Rusland hebben we geen vestiging, maar we hebben daar veel lokale afzet.”

En dan is er de retail. Retailpartijen wor-den groter. „Ja, we fixeren ons daar heel erg op”, zegt Kloppenburg resoluut. „De retail is niet te onderschatten. Als je met hen geen zaken doet dan heb je geen afzet.” Hij noemt The Home Depot, Walmart en Lowe’s in de VS en wijst erop dat in Engeland 55% van de bloemen en planten via de retail wordt afgezet. Kloppenburg: „Zelfs in Japan zijn er veel retailketens. En wat doe je als je niet bij Ikea binnenkomt? Daar komen 1 miljard mensen per jaar over de vloer.” DNA Green Group probeert zoveel mogelijk kennis op te doen van de retail om te weten wat die wil hebben. Daarnaast probeert ze via pullmar-

keting de retail te bewegen de producten die door DNA zijn veredeld te kopen.

,QYHVWHULQJVPDDWVFKDSSĎMeer dan 50% van DNA Green Group is van H2 Equity Partners die in oktober 2009 mede-investeerder werd in Agribio. Volgens Kloppenburg heeft die investeringsmaat-schappij de strategie ’buy and build’. Ze willen een groot concern opbouwen dat alle takken van sport beheerst. „En over een tijd verkopen ze het. Dat wil niet zeggen dat het stopt. Ik ben niet bang voor de continuïteit. Zeven man uit het management bezit ook een groot deel van de aandelen.” Hij voegt eraan toe dat DNA Green Group kernge-zond is. „We zijn beslist niet overgefinan-cierd en schrijven jaarlijks zwarte cijfers.”

Kloppenburg, die zelf startte met Agribio, zegt blij te zijn met de investeringsmaat-schappij in zee te zijn gegaan. „En ik ben ook trots om dit allemaal te bewerkstel-lingen. Er zijn maar weinig bedrijven in Nederland die het zo kunnen doen.”

Hoe kijkt de DNA Green Group nu eigenlijk tegen de sierteelt in Nederland aan? Trekken de Nederlandse bloementelers door de verschuivingen naar het buitenland bij DNA Group nu aan het kortste eind?

Foto

: Ar

ie-F

rA

ns

Mid

de

lbu

rg

Kloppenburg antwoordt dat Nederland heel belangrijk is. Veredeling van onder meer roos, gerbera en potplanten is nog in Nederland gevestigd. „Dat blijven we doen. Daarnaast bepaalt de markt of Nederlandse telers blijven. Voor nicheproducten is er in elk land ruimte, maar bulk verschuift altijd. En ik ben er van overtuigd dat de kennis altijd uit Nederland zal komen. ”

Kloppenburg bespeurt dat Nederlandse kwekers niet snel bereid zijn om elders te starten. Terwijl het belang van het buiten-land zijns inziens niet onderschat moet worden. „Nederlandse kwekers zijn veelal gebonden aan de eigen regio, aan de eigen cultuur. Ik denk echter dat er internationaal veel kansen voor Nederlandse telers liggen. Wij ondersteunen onze klanten daarbij.”

Laatste vraag is wat de volgende stap is van DNA Green Group. Who’s next? „Je mist altijd wat. De vraag is echter of het logisch is dat je het ook wil hebben. Er moet een ’fit’ zijn.” Vervolgens geeft Kloppen-burg aan dat wellicht in de bijgewassen in de zomerbloemensfeer of in roos nog wat gedaan wordt. „Roos is heel gedifferentieerd, die hebben we nog niet voor alle marktseg-menten. Maar uiteindelijk gaat het er niet om dat we marktleider zijn, maar dat we een goede marktpositie hebben.” <

DNAGreengroup.indd 17 21-01-15 12:01


Koersen op Star Quality collectieMaarel Orchids introduceert op de IPM in Essen zijn exclusieve Star Quality orchideeën. De Star Quality collectie past bij de nieuwe koers die Maarel Orchids begin dit jaar heeft ingezet. Het bedrijf zal zich met exclusieve planten van topkwaliteit meer gaan richten op groothande-laren, tuincentra en bloemisten. De Star Quality orchideeën hebben twee takken en minimaal achttien bloemen. Ze zijn in acht kleuren verkrijgbaar en worden geleverd in een roze tray met bijpassend hangetiket. Algemeen directeur Arno van der Maarel: „Zoveel kopers, zoveel wensen. Daarom kunnen klanten zelf hun ideale plantenmix samenstellen. Op kleur, op soort of als kleurrijke mix.” Maarel Orchids toont tevens zijn collecties Miracles, Must haves en Moments. (Maarel Orchids, hal 1, stand 1C15).

Spectaculaire Deense rozen en clematis op pot

Surfinia met nieuw concept opnieuw in markt zetten

Moerheim New Plant (MNP) neemt veertien nieuwe cultivars mee naar Essen en gebruikt de beurs om zijn ’petunia-merk’ Surfinia opnieuw in de markt zetten. Dat doet het bedrijf met een nieuw verkoopconcept, dat inspeelt op diens wereldwijde nummer-1 ver-kooppositie. Het verkoopconcept omvat een ’look & feel’ die is uit-gewerkt in potcovers, etiketten en meer POS-materiaal. Speciale aandacht is er voor Surfinia Sumo, volgens MNP Japans grootste, snelste en sterkste petunia ooit, met grote bloemen en imposante bloeivorm. Sumo groeit snel, bloeit vlot en kan opgekweekt wor-den in zes weken. Hij is verkrijgbaar in de kleuren roze en paars.Over de Sundaville Beauty variëteiten kan het bedrijf uit Rijsenhout melden dat de licentie verlaagd is, en er is een nieuw concept uit-gewerkt in een ’look & feel’ op etiketten, potcovers en overig POS-materiaal. (MNP, hal 1, stand C37).

IPM wordt weer grootsIn de aanloop naar 's werelds grootste beurs voor planten, de IPM in Essen,

druppelen de persberichten op de redactie van het Vakblad binnen. Een greep

uit hetgeen op 27 t/m 30 januari zeker te zien zal zijn in de ruim 1.500 stands.

Hans [email protected]

foto

's: M

aa

re

l o

rc

hid

s, M

oe

rh

eiM

en

Va

kb

lad

Vo

or

de

blo

eM

iste

rij

Het Deense bedrijf Poulsen stelt dat hun sortiment potrozen en clematis zich blijft ver-beteren. In 2014 wonnen ze de Floradania Innovation Award met de Flora-collection, die staat voor een clematis die je eerst binnen in de huiskamer kan zetten om er

daarna nog jaren in de tuin van te genieten. De nieuwste cultivars bloeien nog rijker en hebben over hele stam gezond, groen blad volgens de veredelaar. Voor zowel clematis als potroos geldt dat ze niet alleen in de top bloeien, maar over de hele lengte van de

steel. Poulsen garandeert dat hun cultivars lang sierwaarde behouden en goed bestand zijn tegen nadelige condities in de transport- en winkelfase. De nieuwste cultivars zijn dit voorjaar al in kleine hoeveelheden beschik-baar. (Poulsen, hal 5, stand C33).

IPM 2015.indd 18 21-01-15 14:45


Hollands CollectiefDiverse Nederlandse teelt- en veredelingsbedrijven, handelaren en toeleveranciers zijn in een eigen stand aanwezig in Essen. De grootste concentratie is er ook dit jaar weer in het Holland Col-lectief dat FloraHolland organiseert. Ditmaal een cluster van zo’n dertig Nederlandse sierteeltbedrijven, waartussen het Kwekers-paviljoen (12 bedrijven) en veiling FloraHolland dit jaar zelf ook present zijn. Het Holland Collectief is aanwezig in hal 1 en heeft een vernieuw-de Holland uitstraling. Op de Noviteiten muur wordt een tiental nieuwe bloemen en planten getoond en de vier beste marktintro-ducties van 2015, de winnaars van De Glazen Tulp Award 2015. Dat zijn de Skimmia japonica Pabella (categorie tuinplanten, Rol-and van der Werf uit Boskoop) en de No Water Flower Amaryllis Waxz en Velvet Touchz (categorie concepten, Vreugdenhil Bulbs & Plants uit ’s-Gravenzande). In Vakblad nr 1 en 2 van dit jaar al aandacht voor deze producten. Op pagina 37 van dit Vakblad meer info over de winnaars bij de snijbloemen en potplanten, respectie-velijk alstroemeria Charmelia en Haworthia limifolia Spider White.

IPM EssenDe IPM (Internationale Planzenmesse) Essen is een toonaangevende wereldbeurs voor de tuinbouw die van 27 tot en met 30 januari 2015 voor de 33e keer plaatsvindt in de Messe Essen. Meer dan 1.500 stand-houders presenteren zich op 110.000 m2 in de hallen van dit beurscomplex. Het belang van de beurs is mede af te lezen aan het feit dat diverse hooggeplaatste politici en tal-rijke internationale grote inkopers hun deel-name aan de toonaangevende wereldbeurs voor de tuinbouw reeds hebben toegezegd. Als beschermheer van de IPM Essen zal Christian Schmidt, de Duitse federale minis-ter van Voedsel en Landbouw, de beurs op 27 januari openen. De milieuminister van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, Johannes Remmel, neemt eveneens aan de opening deel. De volledige commissie van Voedsel en Landbouw van de Duitse Bondsdag en een officiële delegatie uit Turkije hebben hun beursbezoek reeds aangekondigd. Het aanbod van noviteiten op het gebied van planten, techniek en zowel benodigd-heden als inspiratie voor bloemsierkunste-naars trekt vakgenoten, maar ook inkopers uit de hele wereld. Volgens de beursorgani-satie is IPM Essen daarom wereldwijd het belangrijkste orderplatform van de groene branche. Duitsland typeert zij als de belang-rijkste markt voor kamer- en tuinplanten in Europa. Er worden groepen verwacht uit Israël, België, Brazilië, Koeweit, Kongo, de VS, Iran, Japan, Portugal, Australië, Ierland, Nigeria, Turkije en Rusland.

Brede informatie over kwekersrechtCultivars kwekersrechtelijk beschermen is vakwerk en daarin is Nak-tuinbouw samen met de Duitse en Engelse onderzoekstations én het Franse CPVO (Communautair Bureau voor Plantenrassen) actief. Via DUS-onderzoek stelt men vast of het nieuwe ras zich onderscheidt van alle reeds bestaande rassen binnen het betreffende gewas (Dis-tinct), of het ras uniform is (Uniform) en of het ras bestendig blijft tijdens de vermeerdering (Stable).De onderzoekstations bieden samen informatie in de volle breedte van sier- en boomkwekerijgewassen. Voordat kwekersrecht kan worden toegewezen moet een ras voldoen aan DUS-eisen op onderscheid-baarheid, uniformiteit en stabiliteit gedurende een groeiseizoen. U krijgt in de gezamenlijke stand van genoemde instanties informatie over het aanvragen van onderzoek, het indienen van de aanvraag en de duur en kosten van het onderzoek. (hal 2, stand 2B23).

In het kortQ Plaats: Norbertstrasse 2, Essen, Duitsland.Q Open: 27 t/m 30 januari van 9.00 tot 18.00 uur. Q Standhouders: >1.500 plantenproducten, bloemisten, techniekbedrijven en toeleveranciers uit vijftig landen.Q Bezoekersaantal: jaarlijks rond 60.000 uit 100 landen.Q Meer informatie: www.ipm-essen.de

IPM 2015.indd 19 21-01-15 14:45


Export

Lang niet alle exporteurs op Polen kunnen meegaan met de groei van 14,6% van de export-

waarde van bloemen en planten uit Nederland, die in 2014 volgens de VGB werd gerealiseerd (zie grafiek). „Het effect van doorvoer naar andere Oost-Europese bestemmingen is een van de factoren waardoor de officiële statistieken worden beïnvloed”, weet verkoper Lukasz Raskiewicz van DGI.

„Wij hebben wel een stijging gerea-liseerd, maar niet zoveel”, voegt in- en verkoper Dark Poslednik van Hans Visser Plantenexport hieraan toe. „De groei die wij konden realiseren ligt op een vergelijkbaar niveau”, aldus Iweta Lischka van Van Dijk Flora die zich richt op de discounters in het retailsegment. Poslednik herkent dat: „Supermarktkanalen tekenen voor de grootste groei in de bloemen- en plantenverkoop in Polen. Via de groothandel is het moeizamer.”

BovengemiddeldDe exportgroei met bijna 15% tot ! 153 miljoen in 2014 die de VGB op basis van de door Floridata verzamel-de statistieken publiceert, ligt fors bo-ven de totale groei van 2,4% tot ! 5,4 miljard in 2014. Polen was hiermee relatief de sterkste groeier in de top-10 afzetbestemmingen (zie tabel), ge-volgd door Zwitserland (+13,7% tot ! 176 miljoen) en Frankrijk (+10,2% tot ! 687 miljoen). De krimp in de exportwaarde met ! 26 miljoen tot ! 227 miljoen op Rusland in 2014 is voor driekwart gecompenseerd door de stijging met ! 20 miljoen van de exportwaarde op Polen. Pot- en tuin-planten deden het volgens de VGB beter dan snijbloemen.

Sinds de toetreding van Polen tot

de EU in 2004 is de exportwaarde verdrievoudigd. Vooral direct na de toetreding sprong de exportwaarde omhoog, om tijdens de eerste econo-mische crisis dit millennium in 2009 fors terug te vallen en daarna weer op te krabbelen. De koers van de zloty, recent beïnvloed door de koersstij-ging van de Zwitserse frank, en het vertrouwen in de economie onder Poolse consumenten beïnvloeden de bloemen- en plantenaankoop. De toenemende concurrentie van lokale productie en vanuit andere landen hebben effect op de Nederlandse po-sitie als leverancier.

Marktpositie Nederland„Zowel bij de bloemen als de planten is voor Nederland nog groei in Polen mogelijk”, meent Raskiewicz, „zeker als kwekers meer meedenken en mee-doen in acties.” Lischka wijst op het belang van denken vanuit de Poolse consument. „Vroeger waren aanbie-dingen op basis van het product oké, nu gaat het om inspelen op specifieke vragen. We moeten vooral innovatief blijven. De Poolse retailmarkt veran-dert snel”, is haar ervaring.

Poslednik wijst op het verschil tussen het retailsegment en de groot-handelsafzet. „De concurrentie neemt toe. Imitatie heeft geen zin, je moet die marktsegmenten apart blijven benaderen.”

Met een breed en vernieuwend as-sortiment, een goede basiskwaliteit en snelle logistieke service is de uit-gangspositie voor Nederland als leve-rancier goed. De toenemende Poolse productie, met tuinbouwtechnologie en uitgangsmateriaal uit met name Nederland, is volgens handelaren de grootste bedreiging. <

Hermen de [email protected]

Polen sterkste groeier bij export bloemen en plantenDezelfde groei als vorig jaar van 15% in de export van bloemen en planten van-

uit Nederland naar Polen zullen exporteurs dit jaar niet halen, al is er vooral in

het retailkanaal nog wel potentie. Kwaliteit en inleving in de klanten zijn vol-

gens exporteurs het parool, maar de concurrentie neemt toe.

020.00040.00060.00080.000100.000120.000140.000160.000180.000

’14’13’12’11’10’09’08’07’06’05’04’03’02’01’00

Exportwaarde van bloemen en planten vanuit Neder-

land naar Polen vanaf 2000.

Tabel. Toptien exportlanden bloemen en planten Jan t/m dec 2014 December 2014

Waarde Mutatie Waarde Mutatie

Duitsland 1.619.358 3,5 101.309 -7,6

Verenigd Koninkrijk 809.163 2,2 71.510 3,5

Frankrijk 686.807 10.2 79.834 16,4

Italië 283.327 1,4 26.323 2,0

Rusland 226.778 -10,3 12.298 -19,4

België 225.116 -1,9 18.830 -14,6

Zwitserland 176.445 13,7 14.279 26,8

Zweden 172.618 6,3 15.911 7,0

Polen 152.941 14,6 7.691 5,2

Oostenrijk 148.856 7,0 9.303 8,1

Overig 893.473 -8,3 64.314 -8,9

Totaal alle landen 5.394.882 2,4 421.602 0,4

Waarde x duizend euro. Mutaties t.o.v. dezelfde periode in 2013.

Bron: Floridata/publicatie VGB

Waarde x duizend euro. Bron: HBAG/Floridata

Export.indd 20 20-01-15 17:02

K ORN�SUĎVEHHOGHQ


%521��)/25$+2//$1'

'H�ZHHN�YDQ�

MDUNW

21

’14/’15’13/’14’12/’13

15

20

25

30

35

40

6543215251504948474645

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

150

160

6543215251504948474645

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

6543215251504948474645

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

Snijbloemen Groene planten Bloeiende planten

De middenprijs blijft onveranderd op 22 cent. Dat is 2 cent minder dan vorig jaar in week 3 en 2 cent meer dan in 2013.

Na de forse stijging van de gemiddelde prijs in week 2 zakt deze in week 3 met 15 cent naar 126 cent.

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

Een daling van de middenprijs met 2 cent tot 96 cent. In 2013 en 2014 lag deze in week 3 op 94 en 109 cent.

GH�NORNLQNRSHUDico Drost:

’De trend is om alleen te kopen wat besteld is’

Maandag„Het fantastische nieuws is dat onze lieve dochter Sarah op 3 januari geboren is. Velen lezen mijn stukjes regelmatig en informeren belang-stellend. Ik ben 44 jaar en mag dit nog meemaken. Iets waar velen over praten en toch heel speciaal is. Je realiseert je wat belangrijk is in het leven. Een bevestiging dat de bloemen- en plantenhandel altijd zal blijven blijkt wel uit de diverse boeketten die wij hebben ontvangen. Vandaag staan er 3.859 karren. Vorig jaar gekeken stonden er maandag 27 januari 3.334 karren. Januari is een rustige maand en dat is ieder jaar zo. Het is niet duur.”

Dinsdag„Mijn klanten hebben allemaal wat nodig, de aantallen zijn niet groot. Vroeger was het geen probleem om iets extra te kopen, maar de trend is alleen kopen wat besteld wordt. Klantenwensen zijn zodanig dat het kloksysteem niet meer het instrument is om de wensen te vervullen. Het moeten lage prijzen zijn en de klok wordt geassocieerd met lage prijzen. Met regelmaat zie je planten gekocht worden voor prijzen waar ik niks van begrijp. Als je meer kennis hebt, koop je planten anders in. Kennis is van waarde.”

Woensdag„Na twee redelijke dagen is het aanbod nog wat kleiner en zakken diver-se producten verder in prijs. Vooral bolbloemen en bloeiende planten.”

Donderdag„Albert-Heijn maakt de omzetcijfers bekend. Ze vallen mee. Het opmer-kelijke is dat AH 33% van de voedselmarkt in handen heeft. Het aandeel biologische producten groeit enorm. Een ontwikkeling die aangeeft dat de klanten van AH bewuste kopers zijn. Ik geef dit aan omdat hier kansen voor de bloemen- en plantenafzet liggen. Niet voor iedereen, maar kies je markt en ga daar bewust mee om.”

Vrijdag„Vrijdag is altijd een kleine veildag. Er staan 1.751 veilingkarren en 308 deense karren. Het valt op dat het aandeel planten van buitenlandse kwe-kers behoorlijk is ontwikkeld. Mediterrane planten, planten van diverse kwekers uit Denemarken zijn er dagelijks en het aantal kwekers uit Duits-land groeit. Het was een rustig weekje in de planten. Het was ook de week van Charlie Hebdo en de week dat Zwitserland het conservatieve imago van zich afgooit. De wereld beweegt.”

Bedrijf: www.dicodrost.comVeiling: AalsmeerWeek: 3

9$.%/$'�9225�'(�%/2

(0,67(5,-

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 21 20-01-15 17:02

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��4 (2015) 22

25

50

75

100

125

150

Prijs indexAanvoer index

321525150

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

in p

roce

nten

25

50

75

100

125

150


321525150


week

in p

roce

nten

0

50

100

150

200


321525150


week

in p

roce

nten

Snijbloemen

Kamerplanten

Tuinplanten

Vergeleken met week 3 in 2014 was er deze week 7,9% meer aan-voer bij de snijbloemen. Dit resul-teerde in een lichte omzetdaling van 1,2%, waarbij de gemiddelde prijs 8,4% lager lag dan vorig jaar. Bij de tulpen ging het minder deze week. De vroege start van het seizoen ten opzichte van vo-rig jaar zorgde ervoor dat in week 3 22,7% meer tulpen werden verkocht, waarbij de gemiddelde prijs 16,5% lager lag. Bij dubbel-bloemige tulpen zagen we 64,3% meer aanvoer en kwam de prijs

zelfs 21,1% lager uit. De handel loopt wat stroef. Bedrijven nemen geen voorraadrisico. Bij gerbera mini 14,7% en bij grootbloemig 17% minder aanvoer ten opzich-te van vorig jaar, waardoor voor beide een betere prijsvorming van ruim 29%. Bij grootbloemige ro-zen werd in week 3 dit jaar 12,8% meer aangevoerd en sloot men de week af met een gemiddelde prijs die 13,2% lager dag dan vorig jaar in deze week. De prijs liep in de loop van de week richting Valen-tijn wel iets op, met name rood.

Bij kamerplanten totaal werd in week 3 van dit jaar slechts 0,2% meer stuks aangevoerd ten op-zichte van vorig jaar in deze week. De prijs lag gemiddeld 3,1% la-ger, waardoor de omzet met 3,4% daalde. Hyacint is qua omzet het tweede product in de top van de kamerplanten op dit moment. De bollen-op-pot doen het rede-lijk goed deze week. Bij hyacint is 16,4% meer aanvoer, maar ligt de prijs 4,6% hoger dan vorig jaar in week 3. Bij narcissen is er bijna 18% minder aanvoer maar

ligt de prijs gemiddeld ook 11,7% hoger. In de top 15 kamerplanten werd dracaena met 4,3% minder stuks aangevoerd en lag de prijs gemiddeld 4,4% lager dan vorig jaar en ficus 17% minder aange-voerd en steeg de prijs gemiddeld met 7,8%. Howea is in januari een populair product. De plant kan tegen kou. De media pakt dat op in onder andere woonbladen en dit heeft effect. Er is wat minder productie dit jaar maar de prijs-vorming ligt hoger dan vorig jaar in week 3.

Bij tuinplanten is het aanbod nog beperkt. In totaal werd er 0,2% meer stuks aangevoerd dan vorig jaar in week 3. Wel zien we dat de gemiddelde prijs 12,7% hoger ligt. Dit geldt niet voor het nummer 1 product van de top 10 tuinplanten helleborus. Hiervan werd bijna 87,4% meer aange-voerd en viel de prijs gemiddeld 10,5% lager uit dan in dezelfde week vorig jaar. Wel wordt weer gestart met de verkoop van salix. Deze week een stijging van 96,6% in stuks en ondanks dat ligt de prijs toch bijna 5% hoger dan in

week 3 van 2014. Bij primula zien we de aanvoer in stuks dalen met 29,1% maar zien we dat dit voor de prijsvorming toch gunstig uit-pakt: een prijsstijging van 28,8%. Camellia doet het dit jaar iets minder. Met 1,4% meer aanvoer in week 3 ligt de prijs gemiddeld bijna 8% lager. Het aanbod buxus daalt met bijna 50% in stuks en dit zorgt voor een gemiddelde prijsstijging van 26,9%

Tulpen hebben het moeilijk

Stabiele aanvoer

Beperkt aanbod

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven

van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar. Simone van TolVLPRQHYDQWRO#ƃ�RUDKROODQG�QO

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 22 20-01-15 17:02


Over de toonbank

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt

u er heel anders over?

Reageer dan bij de markt-

redactie:

A.F. Middelburg,

06-23631549 of mail

[email protected]

23

Nederland

Breda

Marijn Kroese:

’Ik vind het wel fijn dat de supermarkten er zijn’

FOTO

: GE

RD

IEN

DE

NO

OY

Een nieuw jaar is begonnen. Wat verwacht u?„Ik zie het heel positief in. Door allerlei omstan-digheden zijn de afgelopen jaren erg moeilijk geweest. Ik wilde de winkel verkopen, maar dat bleek ook niet makkelijk te zijn. We heb-

Naam: Marijn Kroese Bloem en PlantLocatie: centrum BredaSortiment: 70% bloemen en 30% plantenSpecialiteit: bloemenAantal medewerkers: twee plus een chauffeur

ben het roer omgegooid en de winkel heeft een metamorfose ondergegaan. Ik heb er weer het volste vertrouwen in. Voorheen was de winkel erg rommelig en was er van alles te koop. Nu is het duidelijk waar we voor staan.”

En dat is?„Bloemen! De consument kan hier terecht voor bloemen, boeketten, cadeaubloemwerk en de vele kleine groene cadeautjes. Klanten kijken nu hun ogen uit en lopen echt een rondje. Eind november was de verbouwing klaar en ik merk het nu al in de omzet. We hebben keuzes gemaakt en dat betekent dat we bepaalde din-gen dus ook niet meer aanbieden. Potten en pannen worden ook elders verkocht, dat doen we dus niet meer. En grotere planten koopt de consument hier ook niet. Mensen kunnen hier niet parkeren, want het is een voetgangersge-bied. Ze gaan niet rondsjouwen met planten.”

Wie zijn uw klanten?„Wij hebben een heel rare winkel. Veel bloemis-ten hebben een vaste klantenkring, en dat is bij mij toch wat minder, omdat wij midden in het centrum zitten. Van de zeventig klanten die op zaterdag binnenkomen, ken ik er misschien vijf-tig niet. De consument komt voor een bloemetje

of een cadeautje dat ze makkelijk kunnen mee-nemen. Vooral dat laatste is belangrijk.”

Wat verkoopt u nu veel?„Momenteel zijn dat de tulpen. Elke dag staan 750 tulpen uitgestald en dat werkt goed. Omdat we een aardig volume verkopen, kun-nen we ze goed geprijsd aanbieden. Wat de prijs betreft kan ik aardig meedoen met de supermarkten, alleen is de kwaliteit hier beter. Ik zie supermarkten dan ook zeker niet als een concurrent. Ik vind het eigenlijk wel fijn dat ze er zijn. Op deze manier kunnen klanten zelf het verschil ervaren tussen een bloemenwinkel en de supermarkt.”

Waar koopt u in?„De bloemen koop ik drie keer in de week in bij Star & Van der Gugten. Voorheen reed ik zelf naar Aalsmeer. Ik wilde de bloemen altijd graag met eigen ogen zien, maar daar ben ik nu toch van teruggekomen. Ik ben een echte internetfan geworden. Ik bestel mijn bloemen digitaal en de leverancier koopt ze vaak in op naam. Dat gaat eigenlijk altijd wel goed. Ik heb weinig proble-men met de kwaliteit. Soms als de seizoenen gaan wisselen, dan is er wel eens wat, maar dat koppel ik dan ook direct terug.”

’Sluiting Rijnsburg is aderlating Nederland bloemenland’

Bij deze wil ik graag reageren op het standpunt van Marco van de

Koppel vorige week in het Vakblad. Hij kan het zich niet voorstellen dat de veiling in Rijnsburg sluit onder meer omdat in Rijnsburg het juiste bloemen DNA stroomt. Hij wijst er bovendien op dat de veiling een eigen identiteit heeft wat betreft assortiment dankzij de lokale productie. Ik ben het roe-rend met hem eens dat veiling Rijns-burg open moet blijven.Vroeger had je twee belangrijke teelt-gebieden in Nederland waar veel ken-nis werd vergaard in de vele niche-producten die werden aangevoerd: Kennemerland en het Rijnsburgse. Bloementelers in Kennemerland voer-

den tot 1985 aan op veiling Bever-wijk. In 1985 werd die veiling echter gesloten en daardoor veranderde het Kennemerbloemengebied ook. 45% van de bloemenkwekers in het gebied koos ervoor om op Rijnsburg te gaan veilen. De rest stapte over op groente of koos voor Aalsmeer. Toen de vei-ling in Beverwijk er nog was, zaten er 600 handelaren die een gebied van 2,5 miljoen mensen beleverden van Haarlem tot Leeuwarden. De prijsvor-ming was er goed. Door het sluiten van de veiling trok de handel weg en veranderde de streek. Nu wordt in de rubriek Stelling in het Vakblad voor de Bloemisterij nummer 1 door diverse telers gesteld dat veiling Rijnsburg

wel mag sluiten. Ik wil de Rijnsburgse veiling een steuntje in de rug geven, want Rijnsburg is een heel belangrijke veilpaats voor nicheproducten. In het Rijnsburgse stroomt ook het juiste bloed. Historisch gezien is er veel kennis van diverse bloemensoorten. Het is niet voor niets de bol- en snij-bloemenveiling waar erg veel kennis en kwaliteit wordt aangevoerd. Neder-land wil zo graag een zo’n breed mogelijk pakket kunnen bieden. De sluiting van Beverwijk toont aan dat als een veiling sluit er ook een groot deel van de kwekers verdwijnt. Daar-om is een eventuele sluiting van dit veilpunt een aderlating in Nederland bloemenland.

Markt-3-Toonbank-nw.indd 23 20-01-15 17:02


AQDO\VHV�VQĎEORHPHQ

24

Foto

: De

Gr

AA

F V

An

De

r Z

An

De

In huidige markt zorg over meer aanvoer snijhyacint +\DFLQWHQEURHLHUV�]ĎQ�EH]RUJG�RYHU�GH�YHUZDFKWH�PHHUDDQ-YRHU�LQ�KHW�QHW�EHJRQQHQ�VHL]RHQ��+DQGHODUHQ�]ĎQ�UHGHOĎN�WHYUHGHQ�RYHU�GH�NZDOLWHLW�HQ�KHW�EUHGHUH�DVVRUWLPHQW�

„De kwaliteit is goed van de kwekers bij wie we kopen”, geeft inkoper Mike van den Eijkel van A. van Delft aan over het huidige aanbod snijhyacinten. Gersom Wegman, inkoper bij OZ, is het met hem eens. „Soms zelfs té zwaar, waardoor er minder in een fust gaan en de transportkosten relatief hoger uitvallen. Er zijn wel klanten die superkwaliteit willen, maar liever 100 stuks per emmer dan 75.” Ad van Leeuwen, inkoper bij DGI, heeft als enige kwaliteitsopmerking dat er soms te veel aanvoer is met veel blad boven in de bossen. „En som-mige aanvoerders slagen er ook niet in, schone stelen te brengen. Die kopen we dus niet.”Vanaf september tot en met de-cember vorig jaar klom de aan-

voer van snijhyacinten bij de vestigingen van FloraHolland met 32% tot 6,6 miljoen stuks.

Druk op prijsDaarvoor werd 33 cent betaald, 3 cent minder dan in het vorige seizoen en 2 cent minder dan in seizoen 2012/2013. De afgelopen drie seizoenen, steeds gerekend vanaf september tot en met mei, klom de aanvoer steeds, tot 47,5 miljoen stuks in 2013/2014. Dat is bijna een evenaring van het vorige record 2010/2011, toen de seizoensprijs eindigde op 25 cent. Net als in 2013/2014 en dat is gemiddeld onvoldoende. „Een matig seizoen”, is de kwalificatie van Erick de Groot van kwekerij E. de Groot in Lisse. Ronald van Abswoude van kwe-

kerij J.C.N. van Abswoude & Zn in Rijnsburg is redelijk tevreden over het afgelopen seizoen. „Dat komt omdat we alles via een commissionair direct tegen vaste prijzen verkopen. Daardoor zijn we niet afhankelijk van het ge-jojo van klokprijzen, of het veil-tijdstip. We hebben daar jaren geleden al bewust voor gekozen.” De meeste broeiers verwachten dat ook in het huidige seizoen de aanvoer toeneemt. „Er zijn te veel bollen, we zouden met z’n allen een stapje terug moeten doen. Maar omdat de prijzen onder druk staan gaan we er juist meer afbroeien, hopelijk efficiënter om alsnog een beetje resultaat te halen”, ziet De Groot als tegenge-stelde reactie.

Assortiment brederHet assortiment is in de afgelo-pen jaren verbreed, hoewel tot de top 25 in het klokaanbod bij FloraHolland de afgelopen jaren geen noviteiten zijn doorgedron-gen. „Alle kleuren zijn vertegen-woordigd”, vindt Van Leeuwen. „Van zalm en geel bijvoorbeeld wat weinig. Maar daar valt mee te leven.” Wegman vindt dub-bele hyacinten een goede aanvul-ling. „Iets aparts is goed voor de handel, mits het exclusief blijft”, verwijst hij naar bijvoorbeeld de dubbele Lili Purple. De Groot verwacht daarvan dit jaar meer te brengen en komt ook met een nieuwe dubbele, White Fleur. !

Standaard bladnarcis lijkt marktpositie te verliezenDe vraag naar standaard Nederlandse bladnarcissen hapert YROJHQV�KDQGHODUHQ��WHUZĎO�LQ�KHW�UHWDLOVHJPHQW�GH�]RJH-QDDPGH�pSRWORGHQp�DDQ�SRSXODULWHLW�ZLQQHQ�

„De vraag naar Nederlandse bladnarcissen is afgenomen”, stelt inkoper Mike van den Eijkel van

A. van Delft. „Consumenten zien het als een ouderwets bloemetje. En als ze die in de supermarkt

voor een prikkie kunnen mee-nemen, geven ze er in de bloe-menwinkel geen geld meer aan uit”, verwijst hij naar de narcis-sen zonder blad die in de handel 'potloden' worden genoemd. „In het retailsegment horen de potlo-den er echt bij en zijn ze populair geworden. Een goede toevoeging aan het pakket,” kwalificeert Yves Zurel van Bouquetnet de veelal uit Engeland afkomstige, blad-loze narcissen.

Eerder op gangDe aanvoer van de Nederlandse bladnarcissen is dit seizoen eer-der op gang gekomen. In novem-ber en december klom het aan-bod bij FloraHolland met 40% tot 1,2 miljoen stuks. Dat is nog maar een schijntje van het sei-zoensaanbod, dat doorloopt tot

en met Pasen en al drie keer ein-digde op zo’n 36 miljoen stuks. De middenprijs zakte 0,6 cent tot 11,8 cent. „Alleen richting Pasen en bijvoorbeeld Franse Groot-moederdag loopt de vraag op. Voor de rest lopen bladnarcissen gewoon mee”, zegt inkoper Ger-som Wegman van OZ Export. Henk Wijnhout van H. Wijn-hout & Zn in Hillegom schrijft de vroegere aanvoer toe aan het zachte najaar. Over het afgelopen seizoen is hij matig tevreden. „Door de verkoop in knopsta-dium oogt narcis niet. Misschien loopt daardoor de vraag terug.” Jaco Leenen van W.F. Leenen kwalificeert seizoen 2013/2014 als redelijk. „We bieden een to-taalpakket met veel vernieuwing en proberen dit apart in de markt te positioneren”, licht hij toe. ! Fo

to: D

e G

rA

AF

VA

n D

er

ZA

nD

e

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 24 20-01-15 17:02


Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar [email protected]

Marktacties

25

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

Betere start seringenseizoen geen garantie$OZHHU�TXD�SUĎVYRUPLQJ�HHQ�EHWHUH�VWDUW�YDQ�KHW�VHL]RHQ�LV�JHHQ�JDUDQWLH�YRRU�HHQ�JRHGH�DƃRRS��ZHWHQ�DDQYRHUGHUV�YDQ�VHULQJHQ��+DQGHODUHQ�]LHQ�JHHQ�WRHQDPH�YDQ�GH�YUDDJ�

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

„Er is bij onze klanten weinig vraag naar seringen. Naarmate het aanbod groter wordt en de prijs navenant daalt, gaan ze wel makkelijker weg”, is het markt-beeld voor seringen van inkoper Huug Aandewiel van P. van Dam. Dat herkent inkoper Leo Krom-hout van A. Heemskerk. „In het seizoen verkopen we er genoeg, al is het steeds meer alleen op be-stelling.” Inkoper Frank Sijmons van Wesseling Bloemenexport: „In Spanje en Italië verkopen we ze mondjesmaat. Amerika is in voor de prijsjes en in Rusland is de vraag sterk teruggelopen.”Rusland was tot en met 2012 een groeimarkt voor de langere lengtes, maar na de stabilisatie in 2013 en krimp in 2014 is deze markt omgeslagen. Marcel Groe-neveld van de gelijknamige kwe-kerij in Aalsmeer ziet dit terug in de prijsvorming dit seizoen. „De prijsverschillen tussen leng-te 10 en de A2 zijn veel minder

groot dan normaliter het geval is”, en dat lijkt een direct gevolg van veranderde valutakoersen. De Russische roebel is gezakt ten opzichte van de euro, waardoor seringen te duur zijn geworden. En de euro is weer gezakt ten opzichte van de dollar, waardoor seringen voor Amerikanen goed-koper zijn.

0LQGHU�RQGHU�ULHWGerekend vanaf oktober tot en met december werd voor serin-gen gemiddeld 98 cent betaald bij de vestigingen van FloraHolland. Dat is 14 respectievelijk 17 en 28 cent meer dan in de drie voor-gaande seizoenen. In het huidige seizoen zakte het aanbod met 36% tot nog geen half miljoen stuks. Minder seringenkwekers dan in het verleden hebben af-gelopen najaar takken onder riet gelegd om hierdoor eerder te kunnen afbroeien. Afgelopen seizoen steeg de aan-

voer bij FloraHolland met 13% tot 4,6 miljoen stelen. Dat is ver-gelijkbaar met 2011/2012 en dat is realistischer omdat de serin-genteelt tweejarig is. Toen werd 74 cent betaald, afgelopen seizoen 75 cent en in het tussenliggende topseizoen het record van 84 cent per steel. Gemiddeld werd in de afgelopen tien seizoenen 68,5 cent per steel betaald.

7RW�QX�WRH�WHYUHGHQ�„Tot nu toe zijn we tevreden”, meldt Gerard Bunnik van kweke-rij Alb. Maarse in Aalsmeer. On-danks de geringere prijsverschil-len tussen de kwaliteitsklassen

noemt Groeneveld de resultaten tot nu toe goed. Marco Alderden van de Aalsmeerse kwekerij Het Witte Hek stelt vast dat er meer doorbloei is als gevolg van de war-me herfst. „Dat kost meer werk.”

Directe verkoop valt Bunnik tegen. Alderden vindt de klok voor nichebloemen als seringen het geijkte instrument. Groe-neveld brengt de afgelopen drie jaar zo’n 60% van de productie voor de klok en verkoopt 40% direct. ,,Meer contacten met inkopers en zeker als je achteraan wordt geveild meer zekerheid over de prijs’’, benoemt hij de voordelen. !

3URPRWLHQ Woonplant van de maand januari: yucca

Q�Woonplant van de maand februari: primula

Q Tuinplant van de maand januari: dopheide (erica)

Q�Tuinplant van de maand februari: coniferen t/m pot 17

Q�PurE Seasonal Flowers voorjaar: anemoon, hyacint, ranonkel, iris.

Q sep-jan ’15 Campagne ’Amazing Amaryllis’, initiatief van telers, ver-

enigd in FH-promotiecommissie, uitvoering Fresh Retail

Q sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotie-

commissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh Retail

Q 24 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot

tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, groene

planten, TiSento, helleborus Gold Collection, aeschynanthus, Sense,

Ficus Ginseng, paphiopedilum, Chichi-Orchid, Decorum assortiment,

Hortinno, classic collectie. SBS6, 17.00 uur.

Q 5 - 8 mrt Beurs Huis & Tuin 2.0 in WTC Expo Leeuwarden %ORHPHQDJHQGD�Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

Q 1 - 31 jan: tulp

Q 1 - 28 feb: roos

Q 1 - 22 mrt: ranonkel

Q 9 -29 mrt: anjer

Q 30 mrt - 30 apr: gerbera

%ORHPHQGDJHQQ 2 feb Nationale flirtdag (GB)

Q 14 feb Valentijnsdag

Q 15 feb Carnaval (Ned)

Q 16 feb Rozenmaandag (Dui)

Q 17 feb Carnaval (Dui)

Q 17 feb Mardi (Fra, Zwi)

Q 19 feb Chinees Nieuwjaar

Q 23 feb Mannendag (Rus)

Q 1 mrt St. David’s Day (Wales)

Q 1 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fra)

Q 8 mrt Internationale Vrouwendag

Q 15 mrt Moederdag (GB)

Q 17 mrt St. Patrick’s Day (Noord-Ierland)

Q 19 mrt Vaderdag (Ita)

Q 3 apr Goede Vrijdag (Ned, Dui, GB, Oos, Zwi)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 25 20-01-15 17:02


Exporteur over Analyse

26

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

170

180

190

200

210

220

20142013201220112010

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

n

Engeland

Bedrijf: FleuraMetz Functie: commercieel manager Belangrijkste afzetlanden: Europa en Noord-Amerika Inkoop: eigen import, klok, direct bij kwekers Aantal medewerkers: 1.300

Friso Baatenburg De Jong:

’Engeland in de lift’Heeft Engeland de weg omhoog te pakken?„Wat ons betreft wel. We zien het laatste halfjaar weer groene cijfers, wat inhoudt dat de omzet stijgt. Hoe dat komt? We hebben nog nooit zoveel promo’s en deals voor onze klanten geregeld als op het moment. We moeten meer doen dan voorheen om succes te hebben, maar het werkt wel. Wij beleveren de bloemist en die ondervindt veel concurrentie van het supermarktkanaal. Onze klan-ten moeten dus ook scherper letten op hun inkoopprijs. Overigens zijn er ook bloemisten die profiteren van de supermarkten, door ernaast een bloemenwinkel te beginnen.”

Is het nog steeds een kwaliteitsmarkt?„Ondanks jaren van crisis is kwaliteit nog steeds een prioriteit. Als de bloemisten al ergens op inleveren, dan is het op lengte en zwaarte van de takken. Tien jaar geleden verkochten we veel rozen lengte 8 in Engeland, net als lelies met vijf koppen. Die vraag is een stuk minder geworden. Het zal ook te maken hebben met het veranderen van de smaak; het hoeft niet altijd meer groot te zijn.”

Engeland, een logistieke uitdaging?„Daar zijn we alert op. Zo hebben we nu in Londen een cash-and-carry met daaraan gekoppeld een logistiek centrum voor de verde-ling van de bloemen. Hierdoor kunnen we onze klanten vaker en sneller beleveren. Zo kunnen ze ’s avonds nog bestellen uit de voor-raad van de cash-and-carry, voor levering de volgende ochtend.”

Welke bloemen verkoopt u er vooral?„Rozen, lelies, chrysanten en anjers blijven het belangrijkst. Qua rozen verkopen we importproducten, maar de vraag naar Neder-landse rozen blijft groot. Red Naomi!, Avalanche+, Aqua zijn popu-lair, net als de nieuwe rassen Sweet Avalanche en Pink Charm.”

Hoe ziet u de toekomst?„Goed, hoewel de concurrentie natuurlijk enorm is. Maar we heb-ben in de vijftien jaar dat we er komen onze plek gevonden en een solide klantenkring opgebouwd. Gelukkig zijn Engelse klanten trouw als ze zien dat het goed loopt.”

Foto

: FlE

ur

AM

Etz

bloeiende planten

Vriesea nog altijd niet uitde gevarenzoneDe verwachtingen waren hoog gespannen voor vriesea. Na een IRUVH�SURGXFWLHNULPS�LQ��]RXGHQ�GH�SUĎ]HQ�PRHWHQ�JDDQ�VWĎJHQ��+HW�SRVLWLHYH�HIIHFW�ZDV�PHGLR��DOZHHU�YHUGZHQHQ�

De eerste weken van 2014 was er een licht prijsherstel te zien voor vriesea, die al jaren slecht wordt betaald. Maar dat was van korte duur. De middenprijs sloot op 31 december toch weer met een kleine min af. Begin 2015 is de situatie weer niet veel beter dan in de ja-ren voordat 20% van de productie wegviel. „De eerste dagen van janu-ari zijn de winkels voorzichtig weer wat vriesea gaan neerzetten, maar de nabestellingen vallen tegen. Er was de eerste weken 30% meer klok aanvoer dan vorig jaar, de di-recte handel was slecht”, beschrijft Wim Koolhaas van de Bromelia Specialist. De Bromelia Specialist-telers gaan dit jaar terug in aantal-len, op zoek naar beter evenwicht in de markt. Voor de feestdagen in maart hebben ze geen extra pro-ductie op gezet.

Krimp niet zaligmakendOok telers van Bromelia Brigada zijn in aantallen teruggegaan, vooral in de 12 cm-pot. Wim Ba-rendse, verkoper van de vereniging, ziet alleen krimp echter niet als za-ligmakend. „We moeten meer aan positieve productpromotie doen, marktgerichter produceren en be-tere service bieden, kortom meer toegevoegde waarde bieden. Krimp alleen haalt niks uit als je verder niets verandert. Dat bewijs heb-

ben we inmiddels.” Vriesea staat bij de bromelia’s - die allemaal onder druk staan - minder hoog in het ’klassement’ dan bijvoorbeeld guz-mania. „Bij ons gaat vriesea vrijwel geheel weg in bromelia-mixen. Daarvan maakt vriesea doorgaans 30% uit. Dat percentage kunnen we niet opschroeven want de ver-koopcijfers wijzen uit dat ze dan blijven staan”, zegt Barendse.

Leuk kleurenspectrumJan van Oosten van Gedi geeft aan dat vriesea al een tijdje ’moeilijk te slijten is’. „Ze pakken hem alleen nog mee als de prijs heel erg laag is. We moeten er steeds harder aan trekken en duwen. De plant is vol-ledig verdrongen door het phalaen-opsis-geweld.” Dion Overdevest van Opex vindt het teleurstellend dat de middenprijzen niet verbe-terd zijn na de productiekrimp. „Vriesea is een prachtig product met goede kwaliteit en houdbaar-heid en een leuk kleurenspectrum. 2014 is weer een moeizaam jaar geweest voor de plant, ondanks de hoge verwachtingen, dus ik hoop echt dat we nu toch wel prijsverbe-tering gaan zien. Wat vraag betreft is het een stabiele factor in ons pak-ket met redelijk veel nabestellin-gen. 90% van wat wij verhandelen gaat zonder toegevoegde waarde weg.” !

Verkochte aantallen en middenprijs vriesea op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014.

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 26 20-01-15 17:02

Analyse Afzetzaken

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�4 (2015) 27

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

0

100

200

300

400

500

2014201320122011201020092008

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

ngroene planten

Nieuw jaar brengt geen verbetering voor yuccaYucca is Woonplant van de Maand. Aan de klok is dat niet te merken. Leveranciers van yucca moeten het de laatste jaren hebben van hun vaste klanten.

Ondanks de huidige status van Woonplant van de Maand, vlie-gen de yucca’s bij handelsbe-drijven als Waterdrinker of IBH Export de deur nog niet uit. Jan Robbe van IBH spreekt over ’rol-len’, Wim de Jong van Waterdrin-ker noemt het ’hobbelen’. „Van die Woonplant-campagne is in het buitenland weinig te merken. En als product is yucca nu eenmaal ver over zijn hoogtepunt heen", aldus Robbe. „We doen wel elke week aardig wat yucca, maar de meeste acties naar bouwmarkten zijn er inmiddels uit en voor de rest blijft de vraag op zijn mooist stabiel."

Tegenvallende vraagLeveranciers van yucca vinden de vraag ook tegenvallen. „Er gaat best wat weg, maar het mag van mij harder gaan. We hebben

Verkochte aantallen en middenprijs yucca op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014.

genoeg staan”, aldus Henry Oos-terom van potplantenkwekerij Sjaloom in Waddinxveen. „Bij de geplande orders zagen we een aardige opleving”, meldt Frans van Dijk van kwekerij Luiten in Bleiswijk. „Maar de daghandel en de klokprijzen vallen erg te-gen. Het baart me zorgen dat de handel al zo vroeg in het seizoen lijkt te stagneren.”

Productie aanpassenDat de markt breekbaar is, on-dervonden telers vaker. Zij me-nen dat verdere aanpassing van de productie nodig is om een prijsniveau te realiseren dat in verhouding kan staan met hun kostenontwikkeling. Tussen 2009 en 2013 verkochten alle aanbie-ders samen stapsgewijs tot 27% minder yucca’s. Dat leidde bij FloraHolland tot een 13% betere middenprijs. Slechts 2% meer aanbod in 2014 deed de prijs echter weer volledig inzakken tot het niveau van 2009. De Jong van Waterdrinker denkt dat leveran-ciers van yucca zich moeten toe-leggen op productvernieuwing, mits dat een product oplevert dat niet substantieel duurder is dan nu. De markt lijkt positief te reageren op kortere, extreem dikke stammen, bepaalde ver-takkingsvormen of bont blad. !

Foto

: VA

kb

lAd

Vo

or

de

blo

em

iste

rij Bedrijf: Sjaak Buijs Aanleiding: Collectief Sunsation

Sjaak Buijs

Wat is het Collectief Sunsation5?„Het is een samenwerkingsverband van veertien telers die de potzon-nebloem Sunsation in het assortiment hebben. Samen met de zaadleve-rancier Evanthia willen we Sunsation beter gaan positioneren in de markt. Alle Nederlandse telers dragen 1,1 cent per zaadje af waarmee we ver-schillende activiteiten gaan ontplooien. Volgend jaar wordt het budget iets groter, want dan zullen tevens de buitenlandse kwekers gaan bijdragen. We zullen ons op de Trade Fair in maart officieel presenteren.”

Wat gaan jullie doen?„De speerpunten liggen op marketing, kwaliteit en beheersing van de productieaantallen. We willen aan Sunsation een nieuwe uitstraling mee-geven. Samen met Sandra Könings gaan we het verhaal de komende weken verder uitwerken en een nieuwe, passende stijl ontwerpen. We willen de herkenbaarheid van het product vergroten. Op het gebied van kwaliteit huren we de dienstverlening van FloraHolland in. Zij zullen voor ons houdbaarheidsproeven gaan uitvoeren en controle houden op de kwaliteit. We willen elkaar naar een hoger plan tillen en ervoor zorgen dat Sunsation een betrouwbaar product blijft. Uitgangspunt is dat de consu-ment tevreden is met zijn aankoop.”

Waarom doen jullie dit?„Wij vinden dat het ras Sunsation dé potzonnebloem is. Voordelen zijn bij-voorbeeld dat de plant geen stuifmeel bevat, goed houdbaar is en minder geel blad krijgt. De waardering bij de handel is goed. Door meer samen op te trekken, kunnen we nog meer markt creëren, denken wij. Het is overigens niet voor het eerst dat we gezamenlijk iets aan promotie doen. Een aantal jaren terug hebben we bijvoorbeeld zendtijd ingekocht bij Rob’s Grote Tuinverbouwing. Na een aantal jaar niets gedaan te hebben, geven we nu met Florpartners meer structuur aan de samenwerking. We hebben een bestuur opgericht en alle telers zitten in een werkgroep.”

Dragen alle telers bij?„Ja, in totaal gaat het om 6,9 miljoen zaden. Telers die niet die 1,1 cent afdragen kunnen ook geen Sunsation meer telen. Dit heeft overigens helemaal niet tot problemen geleid; de bereidheid onder telers is groot. Alle kwekers willen deze zonnebloem gerichter in de markt zetten. Wat dat betreft staan de neuzen dezelfde kant op. Via het Sunsation Collectief kunnen we heel gericht ons product in de markt gaan zetten. Een van de telers is ook lid van de FPC Bloeiende Planten en op deze manier blijven we ook nauw betrokken bij FloraHolland.”

Foto

: Flo

rp

Ar

tne

rs

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 27 20-01-15 17:02


Er is al wat voorwerk gedaan om het snoeien te vergemakkelijken. Dat wel. Takken die boven het gaas

uitstaken zijn eerder verwijderd. En twee pneumatische scharen van ! 1.100 per stuk, een buisrailsysteem en een comfor-tabel stoeltje maken dat Peter de Munck (rechts op foto) en Ferry van der Meer (links) op de kwekerij in De Lier als een razende langs de planten gaan.

Maar toch. Een oppervlakte van 16.000 m2 snijhortensia – twaalf van de zestien vakken worden in de winter geknipt – maakt dat het tweetal echt zijn werk heeft in de donkere maanden. „Mensen denken altijd dat we in de winter niets te doen hebben. Maar we zijn dan van 8:00 tot 16:30 uur bezig”, zegt De Munck.

In een naastgelegen vak laten de kwekers enkele takken staan voor de vroegbloei. De planten van Glowing Alps worden echter volledig kaal geknipt. Een paar centimeter blijft er van de takken over. Hun voorlichter zou willen zien dat ze nog even wat dieper snoeien. Maar dat vinden ze te veel werk. De Munck: „Dan zijn we een eeuwigheid met een plant bezig.”

In een later stadium lopen ze daarom nog eens langs de planten om hier en daar een takje te verwijderen. Zodat er niet te veel en te lichte takken opkomen. Takken moeten elkaar niet gaan beconcurreren.

Nu maar wachten wat Glowing Alps dit jaar gaat doen. De Munck: „Het is niet de makkelijkste. Niet iedere tak is oogstbaar en in het najaar heeft-ie wel eens last van botrytis. Maar het is ook groeikrachtige snijhortensia die goed betaald wordt.” <

Tekst en foto Arie-Frans Middelburg [email protected]

Winterse drukte in hortensiaIs het in de winter rustig in VQĎKRUWHQVLD"�(FKW�QLHW��3HWHU�GH�0XQFN�HQ�)HUU\�YDQ�GHU�0HHU�YDQ�.ZHNHUĎ�'H�0XQFN�KHEEHQ�KXQ�KDQGHQ�YRO�DDQ�KHW�VQRHLZHUN�

Spread.indd 28 20-01-15 17:02


Spread.indd 29 20-01-15 17:02


KasgeluidenBestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

’Zachtere middelen om biologie meer kans te geven’In de rubriek Kasgeluiden heeft JHUEHUDWHOHU�5LFKDUG�9ĎYHUEHUJ�KHW�VWRNMH�RYHUJHQRPHQ�YDQ�6WHIDQ�YDQ�6WHHNHOHQEXUJ��9ĎYHUEHUJ�LV�LQ��DOV�PHGHƂUPDQW�LQ�KHW�EHGUĎI�9'�%HUJ�*HUEHUD�LQ�%HUNHO�HQ�5RGHQUĎV�JHVWDSW��+Ď�KHHIW�RQGHU�PHHU�GH�JH-ZDVEHVFKHUPLQJ�YRRU�]ĎQ�UHNHQLQJ�JHQRPHQ��7HU�RQGHUVWHXQLQJ�NRPHQ�DGYLVHXUV�%HUW�'XĎQGDP�HQ�7RP�=XĎGHUZĎN�YDQ�DGYLHVEXUHDX�&URS�3URWHFWLRQ�RS�KHW�EHGUĎI��'H�NDV�PHHW��KD��ZDDUYDQ��KD�RQGHU��OX[�HQ��KD�RQGHU��OX[�=RDOV�RS�GH�PHHVWH�EHGUĎYHQ�LV�KHW�PRPHQWHHO�UXVWLJ�PHW�GH�SODJHQ��(HQV�LQ�GH�YHHUWLHQ�GDJHQ�ZRUGW�HU�HHQ�URQGMH�JHVSRWHQ��,Q�GH�YDNNHQ�ZDDU�GH�ZLWWHYOLHJGUXN�ODDJ�LV��JH-EHXUW�GDW�PHW�HHQ�PL[�YDQ�1HHP$]DO�HQ�%RWDQLJDUG��:DDU�ZDW�PHHU�ZLW-WHYOLHJ�]LW�ZRUGW�HHQ�PL[�YDQ�RQGHU�PHHU�&RQVHUYH�HQ�5DSWRO�JHEUXLNW��e(U�]ĎQ�JHHQ�YHWWH�SOHNNHQr��]HJW�9ĎYHUEHUJ��e$OOHV�LV�RQGHU�FRQWUROH�r

9ĎYHUEHUJ�GRHW�GH�EHVWUĎGLQJ�GLW�MDDU�DQGHUV�GDQ�DQGHUH�MDUHQ��e,Q�GH�YRRUJDDQGH�MDUHQ�ZLOGHQ�ZH�EUDQGVFKRRQ�GH�ZLQWHU�XLW�NRPHQ��'DDURP�VSRWHQ�ZH�PHW�PLGGHOHQ�DOV�*D]HOOH�HQ�2EHURQ��'LH�PLGGHOHQ�KHEEHQ�HFKWHU�HHQ�ODQJH�QDZHUNLQJ��:H�PRHVWHQ�HHQ�ZHHN�RI�]HYHQ�ZDFKWHQ�PHW�GH�LQ]HW�YDQ�ELRORJLH��1X�DFFHSWHUHQ�ZH�HHQ�HQNHOH�ZLWWH� YOLHJ��PDDU�ZHO�]R�PLQ�PRJHOĎN�r�2RN�PLQHHUYOLHJ�KRXGW�]LFK�UXVWLJ��

alleen in een hoekje was een FRUUHFWLH�QRGLJ��9HUGHU�LV�HU�HHQ�URQGMH�6WHZDUG�PHHJHVSRWHQ�RP�GH�ODDWVWH�UXSVHQ�DI�WH�GRGHQ��7HJHQ�PHHOGDXZ�VWDDQ�]HYHQ�QDFKWHQ�SHU�ZHHN�GH�]ZDYHOYHUGDPSHUV�DDQ��'LW�YRUPW�GDQ�RRN�JHHQ�SUREOHHP�'H]H�ZHHN�KHHIW�9ĎYHUEHUJ�JHOH�YDQJNDDUWHQ�RSJHKDQJHQ�RP�WH�NĎNHQ�KRH�KHW�VWDDW�PHW�GH�SODDJ-GUXN��e'DDUQD�JDDQ�ZH�GH�VWUDWHJLH�EHSDOHQ�YRRU�KHW�YRRUMDDU�r

’Het is zorgelijk dat zo weinig middelen overblijven’'H�SODDJGUXN�LQ�GH�DOVWURHPHULDNDV�LV�ODDJ�HQ�DDQJH]LHQ�KHW�ZLQWHU�LV�]DO�GDDU�QLHW�KHHO�VQHO�YHUDQGHULQJ�LQ�NRPHQ��,Q�QRYHPEHU�]DJ�0DXULFH�2OVWKRRUQ�QRJ�HHQ�WRHQDPH�YDQ�GH�]ZDUWH�OXLV�RS�KHW�EHGUĎI��+Ď�KHHIW�WRHQ�3LULPRU�JHURRNW��HQ�GDW�KHHIW�UHVXOWDDW�JHKDG��e(U�LV�QRJ�PDDU�HHQ�HQNHO�OXLVMH�WH�]LHQ��'DW�KHHIW�WURXZHQV�JHYROJHQ�YRRU�GH�QDWXXU-OĎNH�YĎDQGHQ��'LH�KHEEHQ�QRJ�PDDU�ZHLQLJ�WH�YUHWHQ��+HW�LV�GH�YUDDJ�

RI�GH�ELRORJLH�KHW�VWUDNV�ZHHU�YORW�JHQRHJ�JDDW�RSSDNNHQ��,N�KRX�GH�OXLV�LQ�GH�JDWHQ��PDDU�YRRUORSLJ�KRHI�LN�QRJ�QLHW�LQ�WH�JUĎSHQ�r+LHU�HQ�GDDU�]LW�HHQ�VSLQWMH��PDDU�GDDU�]LW�GH�ELRORJLH�JRHG�EĎ�'H�VODNNHQYUDDW�LV�QRJ�VWHHGV�HHQ�SXQW�YDQ�DDQGDFKW��7ZHH�PDDQ-GHQ�JHOHGHQ�]ĎQ�HQNHOH�YDNNHQ�EHUHJHQG�PHW�DDOWMHV�HQ�GDW�KHHIW�JHZHUNW��PDDU�QX�]ĎQ�GH�VODNNHQ�ZHHU�WHUXJ��:DDUVFKĎQOĎN�]ĎQ�]H�XLW�

DDQJUHQ]HQGH�YDNNHQ�JHNURSHQ��1X�LV�2OVWKRRUQ�JURWHUH�RSSHUYODNWHQ�DDQ�KHW�EHKDQGHOHQ�PHW�DDOWMHV�(HQ�DQGHUH�PRJHOĎNKHLG�]RXGHQ�VODNNHQNRUUHOV�]ĎQ��PDDU�KHW�JHEUXLN�GDDUYDQ�NRPW�VWHHGV�PHHU�RQGHU�GUXN�WH�VWDDQ��e(U�]ĎQ�QRJ�PDDU�WZHH�PLGGHOHQ�WRHJHODWHQ��+HW�LV�]RUJHOĎN�GDW�HU�]R�ZHLQLJ�FRUUHFWLH-PLGGHOHQ�RYHUEOĎYHQ�r�:LWWHYOLHJ�]LW�HU�VOHFKWV�KHHO�VSRUD-GLVFK�LQ�GH�NDV��'H]H�LV�EHKDQGHOG�PHW�7HSSHNL�HQ�%LRVRDS��HQ�RRN�GDW�KHHIW�JRHG�JHKROSHQ��%Ď�HHQ�YDQ�GH�UDVVHQ�]ĎQ�ZDW�PHHU�ERWU\WLVWDNNHQ�WH�]LHQ�GDQ�QRUPDDO� PHW�RQYHUNODDUEDUH�RRU]DDN��2OVW-KRRUQ�KHHIW�RYHUZRJHQ�RP�LQ�WH�JUĎ-SHQ��PDDU�KHHIW�GDW�XLWHLQGHOĎN�QLHW�JHGDDQ��e0HW�VSXLWHQ�RQWVWDDW�RRN�NDQV�RS�DQGHUH�SUREOHPHQ��$OV�MH�KHW�JHZDV�QDW�PDDNW��ZHUN�MH�VFKLP-PHOV�LQ�GH�KDQG��(Q�HU�RQWVWDDW�NDQV�RS�EODGSXQWHQ��,N�EHQ�KHW�QX�YLD�NOLPDDW�DDQ�KHW�DDQSDNNHQ�r

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef SleegersEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO

Maurice Olsthoorn

Teeltmanager bij Together2Grow Plaats: Westland Teelt: alstroemeria Oppervlakte: 7,5 ha

Richard 9ĎYHUEHUJ

Kwekerij VD Berg Gerbera

Plaats: Berkel en RodenrijsTeelt: 15 soorten minigerberaOppervlakte: 4,9 ha

Kasgeluiden-NW.indd 30 21-01-15 11:07


Arjan van Noordt

Bedrijfsleider bij Duynplant

Plaats: De LierTeelt: cordylineOppervlakte: 4,2 ha

’Combinatie aaltjes en Botanigard werkt goed’Sinds de tweede week van afgelopen december spuit Arjan YDQ�1RRUGW�ZHNHOĎNV�6WHLQHUQHPD�aaltjes en Botanigard tegen trips. De cocktail bevalt goed: nog steeds telt KĎ�JHHQ�WULSV�RS�GH�YDQJSODWHQ�LQ�GH�kas met cordyline. „Botanigard ver�sterkt het effect van de aaltjes omdat KHW�ROLHDFKWLJ�LV��+HW�EODG�EOĎIW�GDQ�langer nat en het vocht verdeelt zich goed over het gewas. Voordat ik ga spuiten maak ik het gewas sowieso

even nat via de regenleiding. En ik spuit ’s avonds onder een gesloten doek. Des te langer het gewas nat EOĎIW��GHV�WH�PHHU�HIIHFW�MH�KHEW�YDQ�de aaltjes.” Van Noordt verspuit de aaltjes met lage druk (20 bar). Begin december 2015 was trips dus al niet meer op de vangplaten te vinden. Spint werd toen nog wel gesignaleerd. „Op de bekende plek�NHQ��%Ď�RQV�YLQG�LN�VSLQW�PHHVWDO�DOV�HHUVWH�RP�GH�KRHN�EĎ�GH�GHXU��0HW�

een keer volvelds Floramite spuiten kreeg ik spint weer onder controle. Ik wil dat het gewas schoon is in de winter.”9DQ�1RRUGW�YHUZDFKW�GDW�KĎ�LQ�IH� bruari weer begint met het uitzetten YDQ�GH�VSLQWURRIPĎW�SK\WRVHLXOXV��Het ergste sombere winterweer LV�GDQ�DOV�KHW�JRHG�LV�YRRUEĎ��3K\WRVHLXOXV�KRXGW�QDPHOĎN�QLHW�YDQ�OLFKWDUPH��NRUWH�GDJHQ��9RRU�GH�zekerheid zet Van Noordt in februari LHWV�PHHU�PĎWHQ�XLW�GDQ�QRUPDDO��„Dan strooi ik volvelds gemiddeld ��PĎWHQ�SHU�P2.�9ĎI�ZHNHQ�ODWHU�]XO�len dat er gemiddeld 10 per m2�]ĎQ�r�Uitval door schimmels bleef afge�lopen winter beperkt. Een actief klimaat (ventilatoren aan als de RV ��ZRUGW��LQ�FRPELQDWLH�PHW�RSHQ�HQ�GURRJ�ZLQWHUZHHU�]ĎQ�GDDU�debet aan. „Als goten overlopen zie je een week later planten wegval�len. Ik gooi verdachte planten direct ZHJ��0HQQRFOHDQ�LV�GDQ�QLHW�QRGLJ�r

’Trips zit er wel, maar is nog behoorlijk inactief’

Volwassen tripsen kunnen zoals HHUGHU�JHPHOG��GDJHQ�OHYHQ�EĎ�HHQ�HWPDDOWHPSHUDWXXU�YDQ��&��=H�]ĎQ�QX�EHKRRUOĎN�LQDFWLHI��PDDU�Guido Halbersma telt ze nog steeds op de vangplaten. „Dat kan echter ook komen doordat de vangplaten YHUEHWHUG�]ĎQ��+HW�EHVWH�EHHOG�NUĎJ�je als je takken uitklopt. Soms tel je niets op de vangplaat en vind je wel trips in het gewas.” De gewas�VFKDGH�YDOW�QRJ�VWHHGV�PHH��PDDU�GDW�ZĎW�GH�DGYLVHXU�YRRUDO�DDQ�KHW�IHLW�GDW�HU�QX�PLQGHU�HL�DI]HWWLQJ�LV��En de totale levencyclus van ei tot YROZDVVHQ�WULSV�GXXUW�ODQJHU��+HW�]ĎQ�QDPHOĎN�GH�ODUYHQ�GLH�]RUJHQ�YRRU�NHQPHUNHQGH�YUDDW��HQ�VFKUDDS�schade van trips. De meeste tripsen telt Halbersma op plekken waar het insect in het verleden vaker gevonden is. 7HOHUV�]ĎQ�YRORS�EH]LJ�PHW�HHQ�EHVWUĎGLQJVVWUDWHJLH�YRRU�NRPHQG�

VHL]RHQ��+HW�LQ]HWWHQ�YDQ�URRIPĎWHQ�is aanstaande of reeds begonnen. De eerste ’tripspiek’ – het nage�slacht van tripsen die in de kas RYHUOHHIGHQ�t�NDQ�QDPHOĎN�DO�URQG�week 10 plaatsvinden. De biologi�VFKH�EHVWUĎGHUV�PRHWHQ�GDDURP�]R�PLQ�PRJHOĎN�EHOHPPHUG�ZRUGHQ�door nawerking van gewasbescher�PLQJVPLGGHOHQ��e'DW�JHOGW�QDWXXUOĎN�DOWĎG��PDDU�]HNHU�LQ�GH�RSVWDUW�QD�GH�ZLQWHU�]ĎQ�*12pV�DOV�%RWDQLJDUG�HQ�

Neemazal gewenst. De spintroof�PĎW�SK\WRVHLXOXV�KHHIW�KHW�VRZLHVR�DOWĎG�ZDW�PRHLOĎNHU�LQ�GH]H�SHULRGH��Daarom zetten we ’s winter meer VSLQWURRIPĎWHQ�LQ��WRW�ZHO�YĎIWLHQ�per m2��:DQW�ZH�ZHWHQ�GDW�VSLQW�EĎ�GURRJ��YULH]HQG�ZHHU�HQ�RRVWHQZLQG�heel snel een populatie kan vormen en schade kan veroorzaken.” In ’roestgevoelige’ soorten was soms HHQ�EHVSXLWLQJ�QRGLJ�PHW�)OLQW��2UWLYD��0DQFR]HE�RI�'DFRQLO�

Guido Halbersma

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

Kasgeluiden-NW.indd 31 21-01-15 11:07


Sparkspread omhoog in vier stappenHoe kunnen we een sparkspread van € 15 opkrikken naar € 25? Dat was het

thema van een klantenmiddag van adviesbureau Enova, vorige week woens-

GDJ�LQ�'H�/HXQLQJMHV�LQ�3RHOGĎN��*H]LHQ�GH�KXLGLJH�ODJH�VSDUNVSUHDG�ZDV�

KHW�HHQ�WKHPD�GDW�YHHO�EHODQJVWHOOLQJ�WURN��

Joef [email protected]

zelf de regie heeft over het onderhoud. Zo kan hij kiezen voor preventieve onder-houdsbeurten tegen afgesproken prijzen, maar ook om alleen de meest noodzakelijke dingen te laten doen. Ook kan hij zelf de olie inkopen, het dagelijkse onderhoud doen en de storingen opvangen. Daar moet de teler dan zelf geld voor reserveren.”

Doornbos adviseert om elke dag een vast persoon een rondje te laten maken door de motorruimte, om de druk en de tempera-tuur te controleren. „Ook al ben je geen techneut, dan nog kun je signalen opvangen. Veel schades geven vooraf een signaal af. De geur is anders, het geluid is anders dan normaal. Door daar op tijd bij te zijn kun je veel ellende besparen.” Verder kan de teler kiezen op welke momenten hij de olie laat analyseren. Zo’n analyse geeft veel informa-tie over de toestand van de machine.

Het is dan aan de teler om te beslissen of hij wel of geen machinebreukverzekering wil afsluiten. „Sommige telers met een oude WKK laten het op zijn beloop en nemen het risico”, vertelt Doornbos. „Ze rekenen erop dat, als de machine vastloopt, ze voor een prikkie een machine van een gestopte col-lega kunnen overnemen. Alleen moet je dan wel een backup hebben voor je stroom en je CO

2. Ook neemt de kans op storingen toe

met de leeftijd van de machine.”Q Besparing: ! 2 tot ! 3 per MWh.

*HDXWRPDWLVHHUG�KDQGHOVV\VWHHPJe kunt zelf de beste momenten bepalen om in gas en elektra te handelen, maar je kunt het tegenwoordig ook overlaten aan een computerprogramma. Zo zijn er meerdere programma’s op de markt die de beste momenten om te handelen bepalen. Advies-

Op dit moment ligt de sparkspread op een euro of 16 per MWh, en na aftrek van leasekosten of

afschrijving blijft er ! 0,60 over, rekende Hans Sonneveld, mede-eigenaar van adviesbureau Enova, voor. Dat was enkele jaren geleden nog anders; toen leverde een MWh stroom nog ! 45 op na aftrek van de gaskosten en onderhoud. „Vanaf de libera-lisering tot 2011 kon een tuinbouwonder-nemer bijna blind klikken. Nu mag hij blij zijn met ! 15. Welke mogelijkheden zijn er om dit te verbeteren?” Enova presenteerde tijdens de klantenmiddag een aantal stap-pen waarmee dit zou kunnen. Overigens vergen sommige stappen investeringen en zijn ze niet voor ieder bedrijf geschikt.

Doorhuren van de WKKSinds 2003 heeft de WKK een enorme opmars gemaakt, en in de komende jaren lopen veel contracten af. Inmiddels is de situatie voor WKK veranderd. Toch komt er een of twee keer per jaar nog een vraag voor een nieuwe WKK, merkt Jorchy Pollemans, Sectorspecialist Food & Agri bij DLL (voor-heen De Lage Landen), leasemaatschappij van Rabobank. Met name In 2016 en 2017 lopen veel contracten af. Wat zijn dan de mogelijkheden voor de teler? Er zijn drie opties: de WKK kopen tegen het bedrag dat tien jaar geleden is afgesproken, de WKK doorhuren of teruggeven aan DLL.

Telers die de WKK kopen, doen dat volgens de afspraken en tegen het bedrag dat tien jaar geleden is afgesproken. Vaak is dat nog een forse som geld, variërend van ! 50.000 tot soms ! 200.000. Daar komt bij dat er 6% overdrachtsbelasting moet worden betaald.

Als de klant aanhikt tegen het over-namebedrag maar de WKK niet kwijt wil, dan kan hij het contract verlengen. Hier-door worden zowel de maandlasten als de uiteindelijke koopsom lager. Wanneer de klant na een aantal jaren alsnog de WKK overneemt, betaalt hij weliswaar nog steeds 6% overdrachtsbelasting, maar dan over een veel lager bedrag. Een rekenvoorbeeld van Pollemans maakt het voordeel duidelijk. Een machine met een restwaarde ! 200.000 kost na een verlenging van het contract nog ! 20.000. Het belastingvoordeel bij eventu-ele koop bedraagt dan meer dan ! 10.000. Een belangrijk punt hierbij is natuurlijk de staat van de machine.

De derde mogelijkheid is dat de machine geen rol meer speelt op het bedrijf. De klant kan hem teruggeven, maar betaalt de kosten van de ontmanteling. Afhankelijk van de opstelling kan dit een flink bedrag zijn.

„Waar de klant voor kiest is maatwerk”, zegt Pollemans. „DLL komt graag met iedere klant in contact om samen de beste oplos-sing te zoeken.” Hij merkt dat veel klanten het contract van de WKK willen verlengen, bijvoorbeeld omdat ze belichten, of omdat ze wachten op andere energiebronnen zoals aardwarmte of restwarmte. Q Besparing: ! 3 per MWh.

Besparen op onderhoudDe meeste WKK’s gaan vergezeld van een contract dat de teler volledig ontzorgt. De beurten gaan volgens het boekje en er is een machinebreukverzekering bijgesloten. De teler komt nooit voor verrassingen te staan.

„Dat heeft echter wel een prijs”, zegt Kor Doornbos, adviseur bij onderhoudsbedrijf Storm. „Het kan goedkoper zijn als de teler

.ODQWHQPLGGDJ�DGYLHVEXUHDX�(QRYD�LQ�3RHOGĎN�

WKK-advies.indd 32 20-01-15 17:03


In het kort

'RRU�WRHVWDQG�DIKDQNHOĎN�RQGHUKRXG�WH�GRHQ�NXQQHQ�GH�NRVWHQ�YDQ�:..�RQGHUKRXG�RPODDJ�

Foto

: Jo

eF

Sle

eg

er

S

bureau Enova heeft een reeks programma’s voor de korte, middellange en lange termijn. „Daarmee haal je niet altijd het beste resultaat, maar wel beter dan gemiddeld”, zegt John Kruijt, directeur van Enova. „Het gaat erom dat het de markt verslaat.” Het programma kijkt niet naar ontwikkelingen op de markt, maar puur naar de prijsgrafie-ken. Zo wordt er bij een prijsdaling geen gas ingekocht; dat gebeurt alleen in een vlakke of stijgende markt. Er wordt wel gekocht bij een extreme beweging omlaag, en verkocht bij een extreme beweging omhoog.

Met het nieuwste programma, energyUL-TRA, kan gehandeld worden met Endex maandblokken van gas en elektra. Hiermee is gemiddeld ! 5 tot ! 5,50 per MWh aan extra sparkspread te behalen. Nu werkt het programma nog met eindedagprijzen van de Endex, maar als het binnen een dag kan handelen kunnen er nog meer pieken en dalen worden meegenomen en zouden de resultaten nog beter moeten kunen worden. Dit programma wordt in de tweede helft van 2015 in de markt gezet.

Daarnaast heeft Enova al twee jaar een programma dat helpt met de APX nomina-tie, waarbij zowel rekening gehouden wordt met de bedrijfsbehoefte als ook met vraag en aanbod op de onbalansmarkt. Hoeveel dit oplevert hangt af van de bedrijfssituatie.

Iemand die veel belicht en daardoor veel vaste draaiuren heeft, zal er niet veel plezier van hebben. Dat geldt ook voor telers met een groot warmteoverschot. Maar gemid-deld is ook met dit programma, energy-DAY+, zo’n ! 5/MWh aan extra sparkspread te realiseren, bovenop de APX.Q Besparing: ! 5 tot ! 10 per MWh.

Verbetering thermisch rendementIn het verleden speelde het thermisch rendement nauwelijks een rol bij WKK. Als de stroomprijs hoog was, mocht er best wat warmte de lucht in gaan. „Het lage rendement vraagt echter om een nieuwe kijk”, vertelt Koos Agtereek van Energie Totaal Projecten. In het energiecluster in Bergschenhoek, waar hij bij betrokken is, bedroeg de temperatuur van de rookgassen in de schoorsteen 55°C. Daarmee ging voor ! 100.000 per jaar aan warmte de schoor-steen uit.

Condensatie aan de rookgasreiniger treedt pas op bij temperaturen onder de 50°C. ETP heeft een condensor ontwikkeld waarbij het water zelf de warmtewisselaar vormt. Dit werkt als een natte rookgasuitkoeler. Het is een plaat van kunststof waarover water wordt uitgesproeid. Het oppervlak van de warmtewisselaar bestaat dus uit water. De

warmtewisselaar kan dus niet vervuilen. De rookgassen die condenseren leveren

enorme hoeveelheden zuur water op. Dat mag niet in het systeem terecht komen. Daarom wordt de pH gemeten en wordt er NaOH bij gedoseerd om het te neutralise-ren. Met een pH van 6 kan dit het riool in.

De gaswasser produceert 30% extra aan warmte. De keerzijde is dat de consumptie van elektriciteit met 6% toeneemt. Het totale energetisch rendement neemt toe van 84% naar 96%. Of dit zin heeft, hangt af van de hoeveelheid warmte die de teler nodig heeft. Voor een belichtende teler met een warmteoverschot heeft dit natuurlijk geen zin, maar wel voor bedrijven waar de ketel nog regelmatig bijspringt. <

! Op een klantenmiddag van Enova werd

verteld hoe de sparkspread omhoog kan.

Q Verlengen van het WKK-contract bespaart

€ 3 per MWh.

! Onderhoud op basis van de toestand van de

machine bespaart € 2 tot € 3 per MWh.

! Geautomatiseerde handelssystemen kunnen

€ 5 tot € 10 per MWh opleveren.

Q Extra warmte uit rookgassen scheelt € 2,50.

WKK-advies.indd 33 20-01-15 17:03


p0HW�FKHPLH�EOĎIW�JHZHQVWH�EHVWUĎGLQJVUHVXOWDDW�XLWp7RW�]HV�MDDU�JHOHGHQ�ZDUHQ�GH�EURHUV�*HUDUG�HQ�$G�YDQ�/HHXZHQ�QRJ�VFHS-

WLVFK�RYHU�KHW�JHÌQWHJUHHUG�WHOHQ�YDQ�KXQ�SRWSODQWHQ�RS�K\GURFXOWXXU��7RHQ�

KHW�JHZHQVWH�HIIHFW�PHW�FKHPLVFK�LQJUĎSHQ�HFKWHU�VWHHGV�YDNHU�XLWEOHHI��]ĎQ�

]H�WRFK�RYHUJHVFKDNHOG��+HW�GXXUGH�QLHW�ODQJ�RI�]H�ZDUHQ�RYHUWXLJG�GDW�]H�

GH�MXLVWH�EHVOLVVLQJ�KDGGHQ�JHQRPHQ�

%Ď�9/0�K\GURFXOWXXU�NUĎJHQ�VLJQDDOSODWHQ�HHQ�WZHHGH�OHYHQ�RP�]RYHHO�PRJHOĎN�LQVHFWHQ�ZHJ�WH�YDQJHQ�

,Q�GH�VKRZURRP�ZRUGHQ�QDDVW�LQWHULHXUEHSODQWHUV�RRN�JHÌQWHUHVVHHUGH�EORHPLVWHQ��JURRWKDQGHODUHQ��H[SRUWHXUV�HQ�]HOIV�WXLQFHQWUD�RQWYDQJHQ�

3HWHU�YDQ�/[email protected]

Toen de broers Gerard en Ad van Leeuwen in 1989 in het toenmalige nieuwe glastuinbouwgebied Made

voor zichzelf begonnen met het telen van planten in hydrocultuur was er voor deze producten al sprake van een verdringings-markt. Toch hebben ze voor hydrocultuur gekozen, omdat ze voor een hydrocultuur-bedrijf de productie voor hun rekening konden nemen. Bovendien was het laatste bedrijf waar Ad in loondienst was een hydrocultuurbedrijf; Gerard was toen werkzaam op een potplantenbedrijf.

De broers zijn tuinderszonen. Hun vader is ooit in het Westland begonnen, maar opnieuw begonnen in Raamsdonk met chrysanten en later overgeschakeld op de combinatie groente- en azaleateelt. Toen

de glastuinbouw in dat gebied eind jaren zeventig werd gesaneerd, waren de broers Ad en Gerard nog te jong om voor zichzelf te beginnen. De ervaring die ze bij andere potplantentelers hebben opgedaan heeft ze uiteindelijk geen windeieren gelegd. „Ik snap wel dat jonge ondernemers eerst ervaring buiten het bedrijf willen opdoen voordat ze in het ouderlijk bedrijf stappen. Bij ons was dit geen bewuste keuze, maar achteraf bezien wel een welkome ervaring”, zegt Gerard van Leeuwen.

,Q�IDVHQ�JHJURHLG„De sterke opkomst van hydrocultuur in de jaren zeventig en tachtig heeft ons niet weerhouden om ook de stap in deze teelt

te wagen, maar wel gefaseerd”, aldus Van Leeuwen. De broers zijn begonnen met de nieuwbouw van 0,6 ha, waarna nog drie fasen volgden van soortgelijke stappen naar een bedrijfsoppervlakte van 2,5 ha. Telkens als de markt dat toeliet, want ze hadden geen zin zichzelf in de vingers te snijden en de concurrentie met overige spelers met hydrocultuur op de spits te drijven.

In 1992 namen de broers de handel in eigen hand. „We hadden toen de expertise nog niet, maar zagen wel dat wat hande-laren deden, wij dat zelf ook konden. Met hydrocultuur wordt sowieso een ketenscha-kel overgeslagen door niet voor de klok te verschijnen. Door deze directe levering in eigen beheer op te pikken, krijg je als onder-nemer een groter deel van de taart”, legt Van

Foto

's: P

ete

r v

an

Le

th

9/0�K\GURFXOWXXU�RYHUWXLJG�YDQ�JHÌQWHJUHHUG�EHVWUĎGHQ

1503VLMrepo.indd 34 20-01-15 17:03


BHGUĎIVJHJHYHQV

*HUDUG�YDQ�/HHXZHQ��p(U�VSHHOW�DOWĎG�ZHO�LHWV�WHHOWWHFKQLVFK��6RZLHVR�LV�KHW�DOWĎG�HHQ�YHUUDVVLQJ�ZDW�MH�DOV�KDOIZDVSURGXFW�ELQQHQNUĎJW�XLW�KHW�EXLWHQODQG�PDDU�RRN�XLW�1HGHUODQG�p

Leeuwen uit. Hij is zich toen blijven concen-treren op de teelt en broer Ad is de in- en verkoop gaan doen met ondersteuning van nieuw aangetrokken personeel.

In het bedrijf is een showroom gebouwd voor klanten. Niet alleen interieurbeplanters komen over de vloer, maar ook geïnteres-seerde bloemisten, groothandelaren, expor-teurs en zelfs tuincentra.

Weinig veranderdIn de loop der tijd zijn veel kleine telers met hydrocultuur afgehaakt, in Nederland maar vooral in Duitsland. Verder is er weinig veranderd, behalve dat kleine kweekpot-ten (7/9, 11/9 en 13/12) nagenoeg zijn verdwenen. De andere gestandaardiseerde kweekpotmaten (15/19, 18/19, 22/19, 18/12 en 28/19) zijn gebleven. Vanwege de kleine partijen die opgezet worden is de teelt niet geschikt voor automatisering. In Nederland zijn nog drie handelsbedrijven over. Re-centelijk heeft een teeltbedrijf de productie afgestoten en is nu nog alleen handelsbedrijf voor potplanten op kleikorrels.

Bij VLM hydrocultuur proberen ze een zo groot mogelijk assortiment aan te houden, maar zijn ze vanwege risicospreiding daar wel secuurder in geworden. „Van alles te veel is er niet meer. We zetten kleinere partijen op. En vaak gebeurt dat pas als een partij op is. Dan valt er wel eens een gat, maar dat is veelal bij collega’s weer bij te kopen”, vertelt Van Leeuwen. Deze strategie houdt

Foto

's: P

ete

r v

an

Le

th

%HGUĎI� VLM hydrocultuurTeler: Gerard en Ad van LeeuwenGewas: tropische potplanten2SSHUYODNWH� 2,5 ha%Ď]RQGHUKHGHQ��MDDU�JHOHGHQ�]ĎQ�GH�broers Gerard en Ad van Leeuwen voor zichzelf begonnen. De grote diversiteit aan planten maakt gewasbescherming QLHW�PDNNHOĎN��'RRU�KHW�VPDOOHU�ZRU-dende middelenpakket en minder goed ZHUNHQGH�FKHPLVFKH�PLGGHOHQ�]ĎQ�GH�broers meer en meer gaan overschakelen QDDU�KHW�LQ]HWWHQ�YDQ�QDWXXUOĎNH�YĎDQGHQ�

tegenwoordig iedereen aan, zodat het as-sortiment wel is verschraald. Aan niet alles is direct meer te komen. Verder is er vrijwel geen verschuiving in het assortiment. Trends veranderen wel. Tegenwoordig gaan de planten in het interieur de hoogte in, maar dat gebeurt door grotere plantenbakken of door plantenbakken die op verhogingen worden gezet. „Heel zwart wit gezegd doet de plant er niet meer zo toe, de plantenbak is veel bepalender”, meldt Van Leeuwen.

Gulden middenweg vindenMet het telen van zoveel verschillende pot-planten – VLM hydrocultuur heeft er tegen de honderd, diverse rassen meegerekend – is het altijd zoeken naar de gulden middenweg qua bemesting, klimaat en gewasbescher-ming. Dat is niet eenvoudig, maar voor de broers nooit een reden geweest over te schakelen naar een monocultuur.

„Er speelt altijd wel iets teelttechnisch. Sowieso is het altijd een verrassing wat je als halfwasproduct binnen krijgt uit het buiten-land maar ook uit Nederland. Negen van de tien keer is het product oké door de goede afspraken die hierover worden gemaakt met vaste leveranciers. Daarmee zijn goede relaties opgebouwd. Als het soms misgaat, ligt het met enige regelmaat aan fouten die we ook zelf maken”, verwoordt Van Leeuwen.

Bij hydrocultuur staan de planten altijd in het water en vormen een ander soort wortel.

Water bevat immers minder zuurstof dan poreuze potgrond. De planten passen zich aan door een ander type wortel te ontwik-kelen, die toch voldoende zuurstof kan opnemen. De wortels zijn minder vertakt en hebben lange, fijne haarwortels zonder wortelharen.

Toch denkt Van Leeuwen dat telen op hydrocultuur niet ontzettend veel verschilt met het telen van potplanten in grond. Of ze nu op de grond staan of op rolcontainers of dat er met eb- en vloedsystemen wordt gewerkt of andere watergeefsystemen. „Bij ons is het altijd vloed. Met de grote hoeveel-heden water waarmee we werken, wordt de voeding niet snel aangepast. Daar hebben >

1503VLMrepo.indd 35 20-01-15 17:03


we in de loop der jaren ervaring mee opge-daan, net als iedere andere potplantenteler met zijn teelt.”

Feeling met de marktDoor veel op pad te zijn kent VLM hydro-cultuur de markt goed en pikt het bedrijf trends op. Ze past haar planning aan aan producten die beter lopen, maar zal niet piekacties overwegen of het roer radicaal omgooien. „Noem het feeling die we inmid-dels met de markt hebben. Daarbij is het de kunst scherp te blijven en niet op de automatische piloot over te gaan. Daarom hebben we planning en assortiment continu op de agenda staan”, aldus Van Leeuwen.

Wat niet aan de kwaliteit voldoet, brengt VLM hydrocultuur niet op de markt om haar eigen glazen niet in te gooien. Als een product een week langer moet staan, dan staat het een week langer. Daardoor kan een klant wel eens niet op tijd beleverd worden, maar dat is zeker geen schering en inslag. „De pijn ontstaat voor de gehele sector door importeurs en telers die kwaliteit niet hoog in het vaandel hebben staan en die snel geld willen verdienen. Gelukkig is iedereen zich daar steeds meer van bewust en is het inmiddels moeilijker om producten snel te verkrijgen. Iedereen is voorzichtiger gewor-den met assortiment, aantallen en onvol-doende kwaliteit”, denkt Van Leeuwen.

Knop om voor geïntegreerd telenVijf jaar geleden is VLM hydrocultuur gestart met geïntegreerd telen, omdat de chemische aanpak steeds minder vaak het gewenste effect opleverde. Voorheen keken ze bij dit bedrijf nog sceptisch tegen biolo-gische gewasbescherming aan. Inmiddels niet meer. Door positieve ontwikkelingen rond de toepassing van natuurlijke vijanden (meer en betere toedieningstechnieken) en de negatieve ontwikkelingen met chemische middelen (smaller middelenpakket en min-dere werking toegelaten middelen) hebben de broers de overstap gemaakt.

Dat je je met biologische gewasbescher-ming kunt profileren als duurzaam heeft geen rol gespeeld. „Iedereen heeft duurzaam tegenwoordig in de mond. We werken al 25 jaar met restwarmte van de Amercentrale, maar hebben dat nooit bewust uitgedragen”, schetst Van Leeuwen.

Natuurlijke vijanden zijn duurder dan chemische middelen. Wanneer je echter de arbeidsbesparing meerekent zal het rekensommetje voor geïntegreerd bestrijden positiever uitvallen dan voor een chemisch aanpak, denkt de potplantenteler. Inmiddels kun je natuurlijke vijanden verblazen met een overgewaswagen. Dat werkt een stuk efficiënter dan het handmatig uitzetten van kweekzakjes. Bovendien lopen personeel en management volgens de teler nu continu fluitend door de kas zonder zich zorgen te maken over nadelige effecten van chemische middelen. „Voor biologisch bestrijden is bij wijze van spreken iedereen in te schakelen. Geen gedoe met persoonlijke bescher-mingsmiddelen en je hebt geen spuitlicentie nodig.”

Nog niet 100% biologisch Met het uitzetten van Amblyseius swirskii zijn spint en trips nu aardig onder controle op de kwekerij. Geheel biologisch krijgen ze ziekten en plagen nog niet onder de knie. Nog steeds is chemisch corrigeren noodza-kelijk.

Afgelopen jaar heeft een proef van Kop-pert Biological Systems bij het Brabantse potplantenbedrijf gelopen om wolluis te tackelen met het nieuwe product Cryp-tobug-L. Dit product bevat larven van de roofkever Cryptolaemus montrouzieri. Tot dusver waren alleen producten op de markt die alleen de volwassen exemplaren van deze roofkever bevatten. Die volwassen exem-plaren vliegen snel weg, maar de larven zijn volgens Koppert behoorlijk honkvast en dus

met name geschikt om haarden met wolluis aan te pakken.

Bij VLM hydrocultuur zijn ze enthousiast over de proefresultaten. Haarden waren binnen twee tot drie dagen weg. Preventief uitzetten van Cryptobug-L hield de proef-afdeling helemaal schoon van wolluis. Kop-pert heeft plannen om het nieuwe product vanaf februari op de markt te brengen.

In de laatste afdeling krijgen vangplaten een tweede leven, zoals Van Leeuwen het typeert. „Ze doen daar geen dienst meer als scoutingsinstrument, maar hangen er puur om zoveel mogelijk insecten weg te vangen. Duurzaam hé”, geint hij. Verder hangen door de hele kas vangplaten in de gewenste aantallen om goed te kunnen scouten, even-als feromoonvallen en vanglampen.

0DODLVH�QRJ�QLHW�YRRUEĎOndanks dat het aantal spelers op de markt van potplanten op hydrocultuur is afgeno-men, denkt Van Leeuwen dat de malaise nog niet voorbij is. „Het is nog steeds een verdringingsmarkt en veel kantoren, belang-rijke afnemers, staan nog leeg.”

Ontevreden over hoe zijn bedrijf draait, is hij echter niet. Ook tijdens de crisis in de afgelopen jaren, heeft het bedrijf geen personeelsverloop gekend. Ze werken met een vrij grote groep vast personeel voor een bedrijf van 2,5 ha. „Wij werken niet met uitzendkrachten, omdat het toch vrij gespecialiseerd werk is. Kwaliteit van ons product staat op de eerste plaats en dat zie je terug in ons personeelsbeleid”, besluit Van Leeuwen. <

&U\SWREXJ�/��EHYDW�ODUYHQ�YDQ�GH�URRINHYHU�&U\SWRODHPXV�PRQWURX]LHUL��=H�]ĎQ�EHKRRUOĎN�KRQN-YDVW�HQ�GXV�JHVFKLNW�KDDUGHQ�PHW�ZROOXLV�DDQ�WH�SDNNHQ��

foto

: Ko

pp

er

t B

iolo

gic

al

Sy

Ste

mS

Vervolg van pagina 35

1503VLMrepo.indd 36 20-01-15 17:03

379DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��

Fedor van Veen over alstroemeria Charmelia:

p5ĎSHU�HQ�GLUHFW�DI]HWWHQp

In de categorie snijbloemen won Together-2Grow uit het Westland de Glazen Tulp

met alstroemeria Charmelia. Telers Fedor

van Veen en Bernard Zuidgeest ontdekten de cultivar bij veredelaar Royal van Zanten en begonnen met een proefvak. Van Veen: „De productie is gemiddeld. Vooral de rijke bloei valt op. Hij heeft minstens vier bloem-stelen per tak met daarop 4-5 knoppen die gaan bloeien. Royal van Zanten wilde Char-melia als iets exclusiefs in de markt zetten. Onderdeel daarvan is dat hij open, op kleur, aangevoerd wordt. Op de klok is rijper aanvoeren vaak moeilijk. Niet elke hande-laar waardeert het. Wij vonden in DFG/OZ Export echter een partij die alle Charmelia met open bloemen af wil nemen tegen een vaste prijs. Zij hebben nu het exclusieve verkooprecht voor de cultivar.”

foto

: Ro

ya

l v

an

Za

nte

n

Met veel open bloemen gaat Charmelia direct naar afnemer DFG. Een eigen site onder-steunt dit concept.

Together2Grow heeft 7,5 ha alstroemeria in productie, verdeeld over zestien cultivars. De 1.500 m2 met alstroemeria Charmelia ziet Van Veen als iets aparts. „De bloem is uniek en de directe afzet via een afnemer ook. We hebben tevens een aparte site (www.charmelia.eu) en een bijpassende hoes. Op basis van de resultaten in het proefvak en marktverkenningen kwamen we tot een nieuw verdienmodel. We hopen via de samenwerking veel marktinformatie te krijgen die we op korte en lange termijn kunnen gebruiken.” Binnenkort komt nog eens 1.500 m2 van de roze Charmelia in productie. En een witte variant komt in de loop van 2015 op de markt.

3UĎVZLQQHQGH�&KDUPHOLD�HQ�6SLGHU�:KLWH'H�ZLQQDDUV�YDQ�'H�*OD]HQ�7XOS�$ZDUG��]ĎQ�EHNHQG��7XLQSODQW�6NLPPLD�

MDSRQLFD�3DEHOOD�HQ�KHW�FRQFHSW�1R:DWHU)ORZHUV�]ĎQ�DO�HHUGHU�EHVFKUHYHQ��(HQ�

DOVWURHPHULD�HQ�HHQ�YHWSODQW�ZDUHQ�LQ�KXQ�FDWHJRULH�GH�EHVWH�PDUNWLQWURGXFWLHV�

Hans [email protected]

Peter Lock won de Glazen Tulp 2015 in de categorie Kamerplanten met Ha-

worthia limifolia Spider White. Lock vond de cultivar negen jaar geleden in een col-lectie van een verzamelaar in Zuid-Afrika. Commercieel was deze vetplant nog nooit geteeld. De teler zag potentie, ging met de plant aan de slag en vroeg kwekersrecht aan voor Europa. Het kwekersrecht is nu 3 jaar van kracht.

De teelt is tijdrovend: het duurt 1,5 jaar voordat een weefselkweekplantje in een 8,5 cm-potje volgroeid is. In potten van 10,5 cm en 12 cm is de teeltduur twee jaar. „Spider White is sterk en kan 1-2 maanden zonder water en in donkere ruimtes overleven. Tij-dens de teelt houdt hij echter niet van tem-peraturen onder de 18-19 °C. Op ons bedrijf is het ’s winters kouder. Daarom huren we voor deze cultivar 2.000 m2 ruimte bij LKP

Plants, een bromeliabedrijf. De verkoopbare planten halen we daar op.”

Handelskwekerij Lock uit ’s-Gravenzande heeft op 1,5 ha altijd zo’n 60 soorten suc-culenten op voorraad in de potmaten 5,5 tot 12 cm. Vorig jaar kwamen daar 130.000 stuks Haworthia limifolia Spider White in 8,5 cm-pot bij. Dit jaar zijn tevens de potmaten 10,5 en 12 cm leverbaar, en is de totale productie 200.000 stuks. „Dat is ongeveer 10% van de jaarproductie van ons bedrijf. Spider White is met name door zijn bladtekening – symmetrische witte lijnen – een belangrijk product voor ons geworden. Op basis van marktonderzoek hebben we de productie afgestemd. Mijn vader zei echter al: tussen te veel en te weinig aanvoer zit niet heel veel. Promotie op de IPM is natuur-lijk positief. We gaan ervaren hoe groot de markt is.”

p9RRU�RQV�QX�HHQ�EHODQJUĎN�SURGXFWp

��)272

��+$1'(/6.:(.(5č�/2&.

Peter Lock over vetplant Spider White:

'H�V\PHWULVFKH�ZLWWH�OĎQHQ�LQ�KHW�EODG�typeren vetplant Spider White van handels-NZHNHUĎ�/RFN�XLW�pV�*UDYHQ]DQGH�

Glazen Tulp.indd 37 21-01-15 13:50


Teelttips

Chrysantstrategie trips Tegenwoordig is voor de tripsbestrijding in de win-ter een hogere freqentie nodig, dan vijf jaar terug in de zomer. Dat is een zorgelijke situatie, zeker met de TSWV problemen van afgelopen zomer in het achterhoofd. De komende weken starten veel bedrij-

ven met het intrekken van linten (A. cucumeris) of het verblazen (A. swirskii). De ervaring leert dat de inzet van deze roofmijten vaak niet afdoende is om de trips onder controle te hou-den, er is meer nodig. Op dit moment wordt daarom een heel scala aan neven-maatregelen gehanteerd:! GNO’s; Botanigard, NeemAzal en aaltjes (Stei-nernema feltiae). Veel toe-gepast en onmisbaar.! Mass-trapping; wegvan-gen met een overkill aan

vangplaten is een uitste-kende optie omdat volwas-sen trips bestrijden in een geïntegreerd systeem vrijwel onmogelijk is. ! Stomen: vroeg (februari) en kort om herinfectie van-uit de vorige teelt te voor-komen en schoon te begin-nen, zeker in combinatie met compartimenteren. ! Inzet van extra roofmijten, meestal de Montdorensis. In combinatie met Cucu-meris is de vraag of de ene roofmijt de andere niet opeet?

! Bodemleven; er lijkt een relatie tussen een goed bodemleven en een sterke afname van de infectiedruk van trips. Komt dit door de Atheta, Macrolophus of Coenosia? Ervaringen zijn beperkt en/of moeilijk meetbaar. ! Stuifmeel bijvoeren in perioden waarin de roof-mijten moeilijk ontwikkelen. De ervaringen in chrysant zijn beperkt. Het is wel de vraag in hoeverre bijvoeren de activiteit en ontwikkeling van trips verhoogd.

Belangrijk voor nu is dat u een strijdplan opstelt hoe de trips aan te pakken voor de komende maanden. Neem daarin ook gelijk mee hoe u de gewascon-trole gaat uitvoeren. Sig-naleren en tijdig bijsturen zijn essentieel. Uiteindelijk is dat de basis om tot een succesvolle aanpak van de trips in 2015 te komen.

René Corsten, DLV Plant06-53374539

GerberaetmaaltemperatuurEind 2014 en begin 2015 zijn duidelijk donkerder dan een jaar geleden. De gerealiseerde etmaaltem-peratuur is soms wel een graad lager. Ondanks het lagere lichtaanbod is de kwaliteit van de stelen en bloemdiameter redelijk tot goed, zeker bij de zwaar-

der belichte gewassen. Afgelopen weken verschil-de de stralingssom per dag soms wel een factor 10. Houd dan een duidelijk verschil in etmaaltempera-tuur aan. De etmaalverho-ging moet altijd afhankelijk zijn van de lichtsom.Realiseer bij een stralings-som van 400 J/cm2/dag een etmaaltemperatuur rond 17°C. Alleen als er meer dan 75 µmol PAR assimilatiebelichting is geïnstalleerd, mag u iets warmer telen. Verhoog de

gewenste etmaaltempera-tuur alleen op stralingssom met als stelregel: voor elke 300 J/cm2/dag meer mag de etmaal 1°C hoger. Dus bij 700 J/cm2/dag hoort een etmaal van 18°C. Probeer de etmaalver-hoging zoveel mogelijk overdag te realiseren door met een stralingsverhoging op de ventilatietemperatuur te werken. Verhoog ook de streefwaarde CO2 overdag lichtafhankelijk. Hierdoor worden extra assimilaten aangemaakt. Laat de

maximale dagtemperatuur echter niet boven 25°C stij-gen om te veel dissimilatie te voorkomen. Op zonnige dagen met weinig luchting kan de plant zo een paar graden warmer zijn dan de kaslucht.Mocht het overdag gaan vriezen en lukt het niet om dan de etmaalverhoging grotendeels te realiseren, stel dan een stralings-som verhoging van de nachtperiode in. Stel deze in op zowel de stook- als de ventilatietemperatuur.

Probeer echter niet koste wat het kost de etmaaltem-peratuur te verhogen. Let goed op de kasventilatie in de nacht. Tot nu toe zijn er weinig rotkoppen, mede door het actieve nachtklimaat met een kier in de luwe zijde en in het doek. Te gesloten telen om op zonnige dagen de gewenste etmaal te halen kan de kans op rotkoppen doen toenemen.

Martin van der Mei, Flori Consult Group, 06-22 68 47 92

helenium

invriezenHet invriezen van Helenium moet gebeuren voordat de planten weer gaan groeien. Het is het niet bezwaarlijk als dit eerder gebeurt. Door het zachte weer hebben de scheuten best nog veel blad. Als het ergste blad wordt ver-wijderd is dit niet bezwaarlijk. Zorg er wel voor dat, zeker als er nog blad op staat, de planten rechtop in de bak wor-den gezet. Hoewel dit nu iets meer werk is, voorkomt het schade in de bewaring en maakt het planten in de zomer makkelijker. Zorg dat de bakken eerst zijn ingevroren voordat ze worden ingepakt. Als de planten na een paar dagen hard zijn, moeten ze luchtdicht worden ingepakt. De beste bewaartemperatuur is twee graden onder het vriespunt.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Zomerbloemen

tunnelsHet plaatsen van tunnels is een tijdrovende bezigheid. Zorg dus dat dit werk goed is voorbereid. Zorg dat de ankers voor de tunnels al in de grond zitten zodat, zelfs als de grond door de eventueel nog komende vorst hard is, de tunnels geplaatst kunnen worden. Voor de tunnels die een keer verzet worden, is het belangrijk een extra set ankers te hebben die

alvast bij de tweede set geplaatst worden, zodat als het weer het toelaat, de tunnel er even snel over gezet kan worden. Als dezelfde ankers gebruikt moeten worden, gaat er te veel tijd zitten in het verzet-ten, waardoor het meestal weer waait voor het plastic goed ligt. Als er een tun-nel geplaatst wordt, laat dan eerst de tunnel door de zon goed opwarmen voordat de banden goed

worden aangetrokken. Op die manier komt het plastic, als het in de tunnel weer kouder wordt, goed strak te staan. Wordt het plas-tic direct aangetrokken, dat zal dit als de tunnel opwarmt slap komen te staan.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38 20-01-15 17:03


FreesiaKromme stelenDe weersomstandigheden zijn zeer wisselend. Er zijn veel donkere dagen. Als de zon doorkomt, kan deze voor de plant vrij fel zijn. Dit komt vooral tot uiting bij de gewassen waar de stelen door het gewas komen of waar geoogst wordt. De ste-len kunnen krom trekken.Vaak is dit al zichtbaar zodra de zon doorbreekt. De plant kan de verdamping niet bijhouden. Zodoende kan hij de stelen niet op spanning houden. Buigen de stelen erg ver door, dan kunnen ze niet meer recht komen en kunnen deze takken als ver-loren worden beschouwd.Blijken de stelen krom te

gaan, dan moet aan het einde van de dag juist de kastemperatuur hoog wor-den gehouden. Zorg dat na een zonnige dag vanaf 15.00 uur naar 14-15°C verwarmd wordt. Bouw dit langzaam af zodat de kastemperatuur niet meer dan 1-2°C gaat zakken. Bij te snelle afkoeling zal de kromming namelijk altijd in de tak blijven. Sluit tijdig het scherm aan het eind van de dag om uitstraling te vermin-deren en de kastempera-tuur gemakkelijker hoog te houden.Zorg dat onder de zonnige omstandigheden de ramen niet te ver open kunnen. Dit kan door de ramen al weer vrij vlot te laten knijpen. Als er al tegenlucht gebruikt wordt, leg dit dan dicht bij een RV boven 85%. Als RV onder 82-83% komt, minimaliseer dan de opening

aan de luwe zijde. Als deze actie niet op tijd wordt inge-zet, daalt de RV te snel.Verklein de maximale raam-stand rond een vorstperio-de. Bij koude buitenomstan-digheden is de uitwisseling van warmte en vocht bij een kleine luchtstand al enorm. Door tijdig een rustige (luch-tings)regeling in te stellen, zijn de klimaatschommelin-gen in de kas minder groot.Hoewel licht gewenst is, is het belangrijk overmatige verdamping te verminderen door het scherm tot 30% te sluiten bij een straling tussen 200-250 W/m2. Naarmate er meer lichte dagen volgen kan de straling in stapjes verhoogd worden naar 350 W/m2.

Hans Pronk, Pronk Consultancy, 06-21231991

Kees van [email protected]

Schoffelen

alleen’Maar kun je me ook vertellen of ik de enige ben die er last van heeft?’ Ik heb een ICT-medewerker van FloraHolland aan de telefoon. Er gaat iets niet goed met het door hen zenden of door mij ontvangen van de veilinggegevens. En natuurlijk ben ik de enige.’We hebben van andere kwekers nog geen klachten gehoord. Maar we gaan er werk van maken. U hoort nog van mij.’ Het zal weer eens niet waar zijn. Altijd hetzelfde liedje. Of het nu gaat om een trage internetverbinding, om een printer die niet werkt of een mobiel die niet doet wat beloofd werd, helpdesks geven nooit thuis. ’Nee, we hebben verder nooit klachten gehoord, het spijt me.’ Ik voel me alleen.Ik was er onderhand wel een beetje klaar mee. Eerst al op vrijdag en maandag geen dagge-gevens ontvangen. Goed, dat was op dinsdag eindelijk opgelost. Een storing bij de veiling die wat langer duurde. Kan gebeuren. Maar juist op die dinsdag had ik ook het e-mailadres van onze EAB-brieven gewijzigd. Netjes via Mijn FloraHol-land, geen probleem. Tenminste, dat dacht ik.De volgende dag bleek Naaldwijk het nieuwe adres nog niet te gebruiken. Aalsmeer en Rijns-burg wel. Maar op de een of andere manier lukte het niet de veilgegevens van Aalsmeer te verwerken. Bellen dus naar de klantenservice. Een dag later was het probleem bij Naaldwijk opgelost, maar bij Aalsmeer nog niet. Weer bel-len. Niemand snapte er wat van.Vrijdag toch onze eigen softwareleverancier maar gebeld. Die kwam na een uur zoeken tot de conclusie dat Aalsmeer al drie dagen lang daggegevens uit december verstuurde. Dat is lekker handig. Dat vertelde ik ook tegen de klantenservice die middag. Of er nu snel werk van gemaakt kon worden? ’Het spijt me, maar ik denk dat ze allemaal al naar huis zijn…’ Wat?Maandagmorgen kwam alles toch nog goed. Nu men wist waar men het zoeken moest was de klus snel geklaard. En wat bleek? Het veran-deren van het e-mailadres had in Aalsmeer tot gevolg dat er van alles misging. Waarom ik dan dagafschriften van december toegestuurd kreeg, is een te lang verhaal, maar opgelost was het wel. Iedereen blij.De moraal van dit verhaal? Verander niet te snel van e-mailadres. En soms ben je inderdaad echt de enige.

alstroemeria

VerdampingIn de winter is verdamping altijd een kritisch punt. De instraling is laag waardoor we ervan uitgaan dat verdamping laag is. Dit klopt voor wat betreft de huidmondjesopening. Deze wordt primair gestuurd door de hoeveelheid licht. Bij een lage instraling gaan de huid-mondjes trager en minder ver open dan als er veel licht is, zoals in het voorjaar. De verdamping wordt ook bepaald door bladtempera-tuur, VPD en luchtsnelheid rond het blad. Normaal wordt het blad omhuld door een dun laagje stilstaande lucht dat de uitwisseling belemmert. Door lucht in beweging te brengen is er meer uitwisseling mogelijk.Luchtbeweging stimuleert

de verdamping en beperkt de temperatuurverschillen in de kas. Onderzoek in gerbera laat zien dat tem-peratuurverschillen vooral ontstaan door (grote) kieren in de doeken. Met draadloze sensoren worden verschillen gemeten van 3-5°C.Grote temperatuurverschil-len leiden tot grote verschil-len in luchtvochtigheid, VPD en dus verdamping. In koe-lere, vochtigere hoeken kan het gewas veel minder actief zijn dan in warmere delen. Verticale ventilatoren stimule-ren de verdamping. Dit heeft als voordeel dat de doekkier in de nacht kleiner kan blij-ven en dat buizen overdag lager of eerder afgeschakeld kunnen worden. Diverse rassen kunnen gevoelig zijn voor blad-

problemen door een te lage verdamping. Het zachte weer van de laatste weken zorgt ervoor dat er welis-waar gelucht kan worden overdag, maar dat gewas-sen relatief zacht zijn. Een minimum raamstand (boven een gesloten doek) stimuleert de luchtuitwis-seling in de kas. Hiermee wordt nog te weinig gedaan in alstroemeria. In combina-tie met Nivolatoren die de warmte van de lampen naar het gewas toe brengen, kan een gelijkmatiger en actiever gewas worden verkregen. In de winter is hier nog winst te boeken. Het kan energie besparen en de kwaliteit van het gewas verbeteren.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39 20-01-15 17:03

40

Colofon

Nieuws


Druk: BDU Media

DirecteurElbert van den BergSecretariaat Linda Laman 071-56 59 678Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678EindredacteurJenny Mostert 071-56 59 633VakredactiePolitiek en economieQuincy von Bannisseht 56 59 637Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzetArie-Frans Middelburg 56 59 687Cindy van der Zwet 56 59 630Teelt en techniekHans Neefjes 56 59 638Joef Sleegers 56 59 642

BureauredactieCarolyne de Vries Lentsch, Jolanda de WekkerWebredactieErik RotteveelVormgevingDiseno VormgevingFotografieGerdien de NooyFreelancersGert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

UITGEVERBDUmediaAfdeling Vak- en PublieksmediaPostbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBAVerkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: [email protected]

ABONNEMENTENSERVICEMutaties en bezorgingAbonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementen-service, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementen-service telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: [email protected]. PrijzenJaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIEVerkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail [email protected]: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807e-mail: [email protected]

REDACTIESchipholweg 1, Postbus 9324,2300 PH Leidene-mail: [email protected]

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uit-gave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.}Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestem-ming van de uitgever.Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offer-tes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Noord-Nederlandse glastuinbouw onderzoekt nieuwe samenwerkings- en organisatievormenMet het wegvallen van Stichting tuin-bouw Emmen is de glastuinbouw in de regio op zoek naar nieuwe organisatie-vormen voor kennisuitwisseling en promotieactiviteiten. Daarbij wordt samenwerking gezocht met andere sectoren en krachten gebundeld met andere belangehebbenden als (advies)organisaties.

De gemeente Emmen en provincie Drenthe hebben de Stichting Tuinbouw Emmen in 2014 voor het laatst gesubsidieerd. Het stichtingsbestuur zag zich genoodzaakt haar activiteiten per 2015 te staken. Dit betekent dat innovatieprojecten niet meer worden gefaciliteerd en tuinbouwgegevens van de glastuinbouwgebieden Klazienaveen en Erica niet meer worden bijgehouden. Het is ook een enorme aderlating voor Kom in de Kas, Kunst in de Kas en Klas in de Kas en activiteiten van de Tuinbouw Business Club van beide glastuinbouwgebieden.

Schouders eronderLTO Noord sectie Groningen/Drenthe, Tuinbouw Businessclub en ondernemers

zijn op zoek naar nieuwe organisatievormen voor kennisuitwisseling over met name innovaties en promotieactiviteiten. Voor beide pijlers zijn verscheidene ondernemers bereid zich actiever op te stellen. Zo is het promotieteam uitgebreid van drie naar negen leden. „Kom in de Kas gaat gewoon door, maar er zullen meer lokale sponsors moeten worden aangeboord. Hetzelfde geldt voor Kunst in de Kas. Voor dit regionale promotie-eve-nement ligt het lastiger, maar het geloof en inzet bij alle belanghebbenden blijft groot”, zegt LTO-voorzitter Cees Ruhé.Om Europese regionale innovatiesubsi-dies binnen te slepen, hebben de sectoren glastuinbouw, bollen-, boom- en fruitteelt in Groningen, Friesland en Drenthe de krachten gebundeld. „De handtekeningen zijn al gezet. De puntjes voor de organisa-tievorm moeten nog op de i worden gezet”, verwoordt Ruhé. Zo wordt een krachtigere en efficiëntere partij gevormd om via de provincie voor zogenoemde Europese POP3-gelden in aanmerking te komen. „Zo proberen we zo veel mogelijk van deze gelden hier te laten landen. Dit is erg belangrijk voor de

tuinbouwsector en Noord-Nederland”, aldus Ruhé.

Breder samenwerkenOok naar verbindingen met andere (advies)organisaties wordt gekeken. DLV Plant wil hieraan graag bijdragen en heeft al gesprekken gevoerd met LTO. „Organisato-risch richten we ons op de vijf noordelijke provincies, maar kunnen ons bij samen-werkingsverbanden best op onderdelen beperken tot de drie noordelijke provincies. Zeker als incidenteel ook ondernemers uit andere regio’s welkom zijn. Er is ons ook veel aan gelegen om de (glas)tuinbouw in Noord-Nederland op de kaart te houden”, schetst Jeroen van Buren, DLV-manager Glastuinbouw.Van Buren proeft de behoefte aan nieuwe collectieven na het wegvallen van Pro-ductschap Tuinbouw, met name als het om teeltonderwerpen gaat. Hij noemt het Nieuwe Telen als voorbeeld, waarbij DLV Plant een rol kan spelen en al speelt. In de weg van bundeling van tuinbouwsectoren om Europese regiosubsidies binnen te halen, kan DLV zich ook prima vinden. <

0415colfonnoorden.indd 40 20-01-15 17:03

41

Kasgenoten

Documenten en linken

naar website

Foto’s Filmpjes!

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen

naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Agenda


FOTO

: Qu

inc

y v

On

Ba

nn

iss

eh

T

Leeftijd: 28, 41 en 33 jaar Plaats: Ressen Teelt: sedum, echeveria, sempervivum, bellis, viola

en primula Oppervlakte: 1,3 ha glas en 2.500 m2 containerveld

Waar zijn jullie in deze tijd mee bezig?:LOOHP�-DQ��e:H�]ĎQ�QX�GUXN�PHW�KHW�DƃHYHUNODDUPDNHQ�YDQ�SULPXOD��'H�YHWSODQWHQ�PRHW�MH�JHZRRQ�RYHUZLQWHUHQ��PDDU�GLH�]ĎQ�QDWXXUOĎN�RRN�YRORS�LQ�SURGXFWLH��9DQDI�KDOI�februari begint de meeste handel. Omdat het tot nu toe een zachte winter is geweest,

zou dat echter best eens enkele weken eerder kunnen gebeuren.”

5RODQG��e9RRU�RQV�HQHUJLHSODDWMH�LV�HHQ�]DFKWH�ZLQWHU�KHHO�PRRL��$DQ�GH�DQGHUH�NDQW�PDJ�KHW�YDQ�PĎ�RRN�ZHO�HHQ�ZHHN�RI�WZHH�t��WRW�t��&�YULH]HQ��'DQ�YULHVW�HU�WHQ� minste wat kapot in de tuin van consumenten en gaan ze weer wat nieuws kopen.”

Waar komt jullie bedrijfsnaam Escaro vandaan?5RODQG��e'LH�KHEEHQ�ZH�EHGDFKW�WRHQ�PĎQ�]XV�HQ�LN�KHW�EHGUĎI�RYHUQDPHQ��+HW�LV�HHQ�VDPHQVWHOOLQJ�YDQ�GH�QDDP�YDQ�PĎQ�]XV�(VWKHU��YDQ�RQ]H�RXGHUV�&DUHO�HQ�&DUOD�HQ�YDQ�PĎQ�HLJHQ�YRRUQDDP�r

Dus jullie zijn een echt familiebedrijf?5RODQG��e+HW�EHGUĎI�LV�LQ�/HQW�RSJHULFKW�GRRU�RQ]H�RSD��2RUVSURQNHOĎN�ZDV�KHW�HHQ�JH-

PHQJG�EHGUĎI�PHW�JURHQWHQ�HQ�SRWSODQWHQ��PDDU�RRN�NRHLHQ��'DW�ZDV�LQ�GH�MDUHQ�]HVWLJ��WRHQ�/HQW�QRJ�EHNHQG�VWRQG�DOV�EORHPHQGRUS��1D�KHW�RYHUOĎGHQ�YDQ�RQ]H�RSD�LQ��JLQJHQ�RQ]H�RXGHUV�GRRU�PHW�GH�NZHNHUĎ��2Q]H�YDGHU�VSHFLDOLVHHUGH�]LFK�LQ�RQGHU�PHHU�KRUWHQVLD�HQ�F\FODPHQ��,Q��QDPHQ�PĎQ�]XV�HQ�LN�KHW�VWRNMH�RYHU��:LOOHP�-DQ�LV�HU�LQ��EĎJHNRPHQ��(VWKHUV�PDQ�LV�RQ]H�EHGUĎIVOHLGHU��2Q]H�RXGHUV�ZHUNHQ�QRJ�VWHHGV�HONH�GDJ�PHH��RPGDW�]H�KHW�OHXN�YLQGHQ��'XV�MD��ZH�]ĎQ�HHQ�HFKW�IDPLOLHEHGUĎI�r

Waar staan jullie over tien jaar?Roland: „We hebben een ambitie om te groeien naar 2,5 tot 3 ha. Maar ja, hoe snel dat

zal gebeuren, weet je van tevoren niet.”

:LOOHP�-DQ��e,Q�GH�RPJHYLQJ�LV�JHQRHJ�UXLPWH�RP�RQV�EHGUĎI�XLW�WH�EUHLGHQ��:H�KRHYHQ�GXV�QLHW�SHU�VH�QDDU�%HUJHUGHQ�WH�YHUKXL]HQ��GDW�KLHU�YODNEĎ�OLJW��'H�JURQGSUĎ]HQ�OLJJHQ�GDDU�QRJ�VWHHGV�RIƂFLHHO�RS�]RpQ�b��SHU�P2��'DW�LV�YRRU�RQV�QLHW�DDQWUHNNHOĎN�r

Jullie zijn aangesloten bij KANplant. Bevalt dat?5RODQG��e-D]HNHU��:H�GRHQ�RS�GLH�PDQLHU�DOV�DDQJHVORWHQ�NZHNHUV�JH]DPHQOĎN�DDQ�SURPRWLH�HQ�WUDQVSRUW��=R�VWRQGHQ�ZH�PHW�HHQ�JH]DPHQOĎNH�VWDQG�RS�GH�7UDGH�)DLU�rWillem-Jan: „Dat heeft ons ook nieuwe klanten in het westen opgeleverd.”

Hebben jullie nog tijd voor hobby’s?:LOOHP�-DQ��e,N�YRHWEDO�ZHNHOĎNV�EĎ�5�.�9�9��+DYR�LQ�+DDOGHUHQ�HQ�pV�]RQGDJV�WHQQLV�LN��VDPHQ�PHW�PĎQ�YURXZ�r5RODQG��e0ĎQ�WZHH�MRQJHQV�YDQ�WZHH�HQ�YLHU�MDDU�]ĎQ�PĎQ�KREE\�r

Willem-Jan, Esther en Roland Meeuwsen

Binnenland��MDQ}Dag van de tulp, breed en informatief

programma over de diverse ontwikkelingen in

het vak, Proeftuin Zwaagdijk, 13.30 uur.

Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl

��HQ��IHE}9RRUMDDUVEHXUV�)ORUDOLV�%RVNRRS�� Info: floralisboskoop.nl

��IHE}Tuinbouw relatiedagen, Gorinchem.

Info: www.evenementenhal.nl

��IHE}Lenteflora, bloemenshow, Lisse.

Info: www.lenteflora.nl

��IHE}9DNWHQWRRQVWHOOLQJ��3URHIWXLQ�=ZDDJ-

dijk. Info: www.vaktentoonstelling.nl

��PDD})ORUD+ROODQG�6HDVRQDO�7UDGH�)DLU��1DDOGZLMN��PDDUW��XXU��PDDUW��XXU��PDD}(QHUJLHN��HYHQW��%OHLVZLMN� ��XXU��,QIR��ZZZ�HQHUJLHN��QO��DSU}Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl

��DXJ}Najaarsbeurs Floralis, Boskoop.

Info: www.floralisboskoop.nl

��DXJ}Plantarium, vakbeurs voor de

boomkwekerij. Info: www.plantarium.nl

LTO Glaskracht Nederland��MDQ��IHE}Kantinebijeenkomst

+HW�1LHXZH�7HOHQ��:HVWODQG��HQ� ��*RULQFKHP��7KHPD��HQHUJLHEHVSDULQJ� zonder investeren.

��PDD}3ODQWJH]RQGKHLG(YHQW��%OHLVZLMN��MXQ}:DWHU(YHQW��%OHLVZLMN��XXU��VHS}+RUWHQVLD�JRHV�86$��EXLWHQODQG� EH]RHN�QDDU�$PHULND�} Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Buitenland��MDQ},30�(VVHQ��'XLWVODQG�� Info: www.ipm-essen.de

��IHE}6DORQ�GX�9ÆJÆWDO��EHXUV��)UDQNULMN��Angers. Info: www.salon-du-vegetal.com

��IHE}Myplant & Garden, beurs, Italië,

Milaan. Info: www.myplantgarden.com

��PDD}:RUOG�)ORUDO�([SR�� /RV�$QJHOHV��86$��,QIR��ZRUOGIORUDOH[SR�FRP��PDD��DSU})ORZHUV��+RUWHFK�8NUDLQH�� bloemen- en tuinbouwvakbeurs, Kiev, Oekraïne.

,QIR��ZZZ�IORZHUVKRUWHFK�H[SR�FRP��DSU}1RUGLF�)ORZHU�([SR��EHXUV��0DOPÓ��=ZHGHQ��,QIR��ZZZ�QRUGLFIORZHUH[SR�FRP��PHL}$JULFXOWXUH�([KLELWLRQ��%DNX�� Azerbaijan. Info: www.ceo.az

��VHS}Green is life, beurs, Warschau, Polen.

Info: www.greenislife.pl

Kasgenoten agenda_nw.indd 41 21-01-15 13:28

.5,-7(1�(1�5(,1,*(1Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

:LM�KHOSHQ�X�JUDDJ�7��

EVAL: voor elke situatie juiste installatieEen degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Galglaan 11 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 [email protected]

InstallatieburoEVAL B.V.

www.eval.nl

;L]LUZ�HSSL�Z[VVT^LYRaHHTOLKLU5RHORIDUHQGVYHHQ

��÷��LQIR#NOLQNVWRRP�QO�÷�ZZZ�NOLQNVWRRP�QO�

VAN KLINK STOOMKETELVERHUUR

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

- Glasreparatie- Goten smeren- Overspuiten- Goten reinigen- Diverse reparaties

Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: [email protected]

QUALITY FLOORS F O R E X C E L L E N T P L A N T S

www.erfgoed.com +31(0)79 593 38 00

• Sinds 1958• Steeds vernieuwend• De specialist in teeltvloeren

KASSEN TE SLOOP GEVRAAGD

WWW.EUROKAS-BV.EUBERKEL EN RODENRIJS

010 511 32 53

Beuk engineeringTechnische automatisering | Besturingstechniek | Elektrotechniek

Kassen en Machine automatisering...

Waaier 46, 2451 VW LeimuidenTel: +31 (0) 172 506 [email protected] www.beukengineering.nl

BIMAR ASFALT & SERVICES B.V.

• Voor alle asfalt op en rond uw bedrijf• Ook zuurbestendig asfalt voor uw voersilo's en voergangen• Wij doen ook vloeistofdichte asfaltvloeren met certi! caat

en keuring• Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist• Reageer nu snel en wij komen bij u langs voor een geheel

vrijblijvende o" erte• Als u nu reageert voor 10 april, is de kleef-laag gratis bij

een 2 lagen systeem tot 500 m#

Bimar Asfalt & Services B.V.Tel: 06 47728544 www.bimar-leiden.nl

René vd Stokschermingen voor aanleg,onderhoud en renovatie

T: 0174 - 517897M: 06 53 437 827

www.renevanderstok.nl

Afvoergoot en U-weg voor gietwagen

CONTAINERVELD

WWW.SCHELLEVIS.NL

E-mail: [email protected]. 0297 325836

Voor uitgebreide informatie:www.meten.nl

Temperatuurdatalogger -40/+85 °CTemperatuur en/of RV datalogger (registratie) is breed toepasbaar in bloemen-, groenten- en fruithandel.

619855.indd 42 21-1-2015 12:15:34

U zoekt?Bel 0342 - 49 48 89 voor de advertentie mogelijkheden, wij geven u graag advies.

PHGLD

Flower Direct BV is een handelsonderneming die activiteiten ontplooit op het gebied van bloemen, kamer- en tuinplanten. Vanuit ons kantoor in Uithoorn werken wij intensief samen met onze leveranciers en klanten (supermarktketens in Europa) om zo optimaal in te kunnen spelen op de behoeften en wensen van de klant. Hierbij werkt een team van 60 gedreven en enthousiaste medewerkers continu aan verbetering van het bedrijfsproces en staan klantgerichtheid, kwaliteit en innovatie centraal.

(Junior) Inkoper PlantenFunctieomschrijving Binnen deze functie ben je, onder begeleiding van een Sr. Inkoper, verantwoordelijk voor de inkoop van kamer- en tuin-planten, het optimaliseren van het inkoopproces en het ontwikkelen, uitbouwen en onderhouden van relaties met de leveranciersmarkt. De kandidaat die wij zoeken is een commerciële en ambitieuze teamspeler met een no-nonsense mentaliteit die gedreven wordt door het behalen van doelstellingen en hierbij ook de vrijheid krijgt voor eigen inbreng.

VereistenInitiatiefrijk, resultaatgericht en communicatief sterk • MBO/HBO werken denkniveau • Aantoonbare a! niteit met de agrarische branche • Proactief, besluitvaardig en klantgericht • Kennis van MS O! ce, met name Excel • Goede beheersing van de Duitse taal in woord en geschrift is een pré.

Wij biedenEen uitstekend salaris en goede secundaire arbeidsvoorwaarden • Een uitdagende functie met ruime ontplooiings-mogelijkheden binnen een dynamische werkomgeving waarbij je een grote mate van zelfstandigheid geniet.

Herken jij jezelf in dit pro! el? Herken jij jezelf in dit profi el? Stuur dan je motivatie en curriculum vitae vóór 23 februari 2015 naar ischolte@! ower-direct.com, ten name van Isabel Scholte, HR-medewerker.

Randweg 121-A 1422 ND Uithoorn

Postbus 1277 1430 BG Aalsmeer

T +31 (0)20 42 636 76 F +31 (0)20 42 636 77

www.flower-direct.com

Acquisitie naar aanleiding van deze vacature is niet gewenst.

Vanwege uitbreiding op de afdeling Inkoop, zijn wij op zoek naar een:

HerkuPlast International · Tel. 076 501 7402 · Fax 076 503 6645 · [email protected] · www.herkuplast.com

„Vertrouw op

het ORIGINEEL,

sinds 1972!“

– betere wortelvorming– ideale drainage en beluchting

– optimale machinale verwerking

Voor optimale groeide stek - en zaaitrays van QuickPotTMen HerkuPakTM

Vertrouw op het O r i g i n e e l .

Vertrouw op het

- betere wortelvorming- ideale drainage en beluchting

- optimale machinale verwerking- paperpottrays, 40 modellen!

- Orchideetray 45 en 60 gaats!

IPM Essen

Hal 2 Stand C-10

619856.indd 43 21-1-2015 12:53:40

Van Bergen Personeelsdiensten bv feliciteert haar klant Florensis met de Tuinbouw Ondernemersprijs 2015 en haar klanten Handelskwekerij Lock CV en Vreugdenhil Bulbs & Plantsmet de Glazen tulp 2015. Dat er nog vele innovaties mogen volgen!

25 JAAR25 JAAR619857.indd 44 21-1-2015 10:45:00

Vbb42015def

Documents

Transcript of Vbb42015def