VBB_07-2015

BORHPLVWHUĎ9DNEODGYRRUGH

22 Inspiratie en beleving op Retail Experience

8 Greenpeace: ’Wie nu anticipeert KHHIWVWUDNVSURƂMWp

36 Eenvoudig ontvochtigen met een enkele tool

18 Wat is Big Data HQZDWNXQMHHUallemaal mee?

Opvallen op Relatiedagen

HMDDUJDQJIHEUXDUL

7

14

Cover-nw.indd 1 11-02-15 14:40

623696.indd 2 11-2-2015 12:59:15

39DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ7 (2015)

Vakblad voor de

BORHPLVWHUĎ10

18

34

36

’We laten ons gezicht zien, ook WĎGHQVSLHNPRPHQWHQp

%LJ'DWDp,NVQDSKHWZHOPDDUWRFKRRNZHHUQLHWp

Het vergeten element Si

6LPSHORQWYRFKWLJHQPHWHHQenkele tool

Opinie4 Interview: ’Door samenwerking kan rendement roos omhoog’

4 Commentaar: Markt dwingt telers milieuzaken op orde te hebben

5 Stelling: Advies internationalisering is Rabo-onwaardig

Nieuws6 Een selectie uit het meest recente nieuws

BHGUĎIHQDI]HW8 Greenpeace:p7HOHUVGLHDQWLFLSHUHQKHEEHQVWUDNVSURƂMWp

'HOƃDQGp:HODWHQRQVJH]LFKW]LHQRRNWĎGHQVSLHNPRPHQWHQp

13 Vragen: :DDURP]HWPĎQEHGUĎIVOHLGHUQLHWGRRU"

2QGHUQHPHQp:HHUEDDUKHLGpWURHIRS7XLQERXZ5HODWLHGDJHQ

17 Column:$QJHOOHYDQ.OHHI&DQDGD

18 Afzet: ’Ik snap het wel, maar toch ook weer niet’

20 Afzet:’Samenwerking begint met vertrouwen’

22 Afzet: Retail Expercience draait om inspiratie en beleving

9HLOLQJFĎIHUV-DQXDULWHJHQYDOOHQGHSUĎ]HQ

Markt28 Meer pogingen verbreding Nederlandse rozenaanbod

28 Krimp Nederlandse grootbloemige rozen zet door

29 1DKDSHULQJOĎNWWXOSHQPDUNWKHUVWHOOHQG

30 Rusland trekt hard aan 1-takkers phalaenopsis

31 )LFXVEHQMDPLQDEOĎIWNULPSHQ

Teelt ,QEHHOG %ORHPHQLQSODDWVYDQIULNDQGHO

%HPHVWLQJ Het vergeten element Si

36 Klimaatregeling: Simpel ontvochtigen met een enkele tool

&DFWXV7UHQG\FDFWXVPRHW]LFKQRJEHZĎ]HQLQGHPDUNW

7HHOWWLSV pioen, tulp, lelie, lisianthus

41 Column: Kees van Egmond

43 Keukenhof: .HXNHQKRIZLOSRGLXPSOHN]ĎQ

Nieuws44 Sporodex nog niet in poedervorm

44 %HGUĎIVLQIRUPDWLH

Service .DVJHQRRW Klaas Schouten

$JHQGD

Voorplaat:)RWR-RHI6OHHJHUV

Inhoud.indd 3 11-02-15 15:52

9DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ7 (2015)44

Opinie

Commentaar

Elbert van den [email protected]

’Door samenwerking kan rendement roos omhoog’Zestien telers van de roos Red Naomi! vormen sinds kort de coöperatie RosaHolland. Samen hebben ze 55 ha, ofwel twee derde van het areaal YDQGH]HEHODQJUĎNVWHURGHURRVLQ1HGHUODQGe+DQGHODUHQHQEORHPLVWHQZDDUGHUHQKHP:ĎZLOOHQGRRUVDPHQZHUNLQJLQPDUNHWLQJHQYHUNRRSHHQbeter rendement om onze toekomst zeker te stellen”, aldus Aad Fransen.

Hans [email protected]

Een beter rendement wil iedereen. Waarom gaat het jullie lukken?„Omdat we samenwerken aan unifor-miteit, betrouwbare kwaliteit, een goede prijs-kwaliteitverhouding en uitstraling. En samen kunnen we grote orders oppakken die je als individueel bedrijf niet kan invul-len. Bij sommige kopers heerst de gedachte dat ze voor grote partijen rozen alleen bij buitenlandse aanvoerders terecht kunnen. Met RosaHolland willen we het tegendeel bewijzen.”

*DDQMXOOLHRSSUĎVRINZDOLWHLWconcurreren?„Het is altijd een combinatie van factoren. Red Naomi! is een ijzersterk product. Voor-lopig is er geen betere rode roos. De handel is er ook zeer tevreden mee. Het kwaliteits-verschil met buitenlandse rozen is groot. Met een goede prijs-kwaliteit, uniformiteit en toegevoegde waarde willen we ons nog duidelijker onderscheiden. Met nieuwe concepten en acties hopen we impulsaan-koop en afzet te verbeteren. De uitdaging is

om vooral in dalperiodes de middenprijs op te krikken, met name in de lengtes 50, 60 en 70 cm.”

Niet bang dat de voorsprong in kwaliteit eindigt? „Angs is een slechte raadgever. Feit is dat Red Naomi! door veredelaar Schreurs nu wordt getest bij telers in Afrika. Dat houden wij niet tegen. We kunnen er wel voor zorgen dat de Nederlandse Red Naomi! zijn goede naam en marktpositie behoudt.”

RosaHolland is synoniem voor Red Naomi! ?„Op dit moment wel, maar we sluiten niet uit dat er samenwerking komt met telers van andere cultivars of andere Hollandse rozencollectieven. RosaHolland moet je zien als een collectief dat de vraag naar Neder-landse rozen wil verbeteren. Dat kan via directe afzet en door een beter evenwicht tussen aanbod en vraag op de klok.”

,VGHNORNEHODQJUĎN"

Aad Fransen, teler en voorzitter RosaHolland:

De klok is voor iedereen belangrijk. Alle marktpartijen kijken daar naar. De klok is maatgevend. Altijd.”

Geven de leden van RosaHolland hun identiteit op?„Nee. Iedere teler blijft vooralsnog vrij om te ondernemen zoals hij dat wil. We heb-ben wel afspraken gemaakt over kwaliteit, marketing en verkoop. Elke twee weken stuurt ieder bedrijf een bos rozen in voor onafhankelijk kwaliteitsonderzoek bij FloraHolland. En bij gezamenlijke orders laten we aparte testen doen. Verkoper Edwin Erwich is sinds eind 2014 drie dagen per week op zoek naar marktkansen die we als RosaHolland kunnen invullen. Denk dan ook aan samenwerkingen met goede doelen, parfumerieketens of afzet richting klanten of landen die nog niets met Red Naomi! deden. Wat ons betreft is over alles te praten. Onze verkoper weet nu al wat we in 2015 in aanbod hebben. Hij wordt geïnformeerd door een werkgroep van vier telers die nauw contact heeft met de overige leden.”

fOtO

: Ha

ns

ne

efj

es

Markt dwingt telers milieuzaken op orde te hebbenAls telers van bloemen en planten al het idee zouden hebben, dat ze misschien minder scherp in de gaten worden gehouden op het naleven van PLOLHXUHJHOVGDQZRUGHQ]HRSJH]HWWHWĎGHQZHOZHHUEĎGHOHVJHKDDOG%ĎYRRUEHHOGGRRUFRQWUR-les van waterschappen op lozingen of zoals recent YLDHHQUDSSRUWYDQ*UHHQSHDFHZDDUXLWEOĎNWGDWLQHHQWHVWEĎVLHUWHHOWSURGXFWHQHHQGHUGHDDQYHUERGHQEHVWUĎGLQJVPLGGHOHQZHUGDDQJHWURIIHQ'HVFKULNRYHUGDW*UHHQSHDFHUDSSRUW]LWHU JRHGLQEĎDOOHVFKDNHOVLQGHVHFWRU(QKRHZHOGHYHUVFKLOOHQGHNHWHQRUJDQLVDWLHVZHOZDWDDQWHPHUNHQKHEEHQRSKHWRQGHU]RHNYDQGHPLOLHX

RUJDQLVDWLHLVGHXLWVODJpJHZRRQQLHWJRHGp'DWGHDODUPEHOOHQ]ĎQDIJHJDDQ]RXHUWRHPRHWHQOHLGHQGDWHUQRJQDGUXNNHOĎNHUZRUGWEHNHNHQKRHGH]HpIRXWPHOGLQJHQp]ĎQWHYRRUNRPHQ$DQGHDQGHUHNDQWGHVHFWRUKHHIWPHWKDDUPLOLHXLQ-VSDQQLQJHQDOHHQJURWHVODJJHPDDNW'DWEHDPHQRRNRUJDQLVDWLHVDOV*UHHQSHDFH(QWHOHUVKHEEHQdat echt niet gedaan omdat milieu-organisaties dat ]RJUDDJZLOOHQPDDUYRRUDOYDQXLWKHWEHZXVW]ĎQGDW]HHUXLWHLQGHOĎN]HOISURƂMWYDQKHEEHQ'RRUstrengere eisen aan (de toelating van) gewasbe-VFKHUPLQJVPLGGHOHQNULPSWKHWSDNNHWZDDURYHU]HNXQQHQEHVFKLNNHQ'LHOĎQ]DO]LFKGRRU]HWWHQ

Opinie_NW.indd 4 11-02-15 14:55


StellingWilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

3+/HLGHQRIQDDUEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQWQO

5HDFWLHVPRHWHQPDDQGDJYRRUXXUELQQHQ]ĎQ

'HUHGDFWLHNDQEULHYHQLQNRUWHQRIZHLJHUHQ

,HGHUHWHOHUKHHIWHHQWDDNELQQHQRosaHolland?„Klopt. De werkgroep verkoop noemde ik al. Daarnaast zijn er werkgroepen die zich richten op kwaliteitszaken, marketing en keteninnovatie. Bij dat laatste kan het gaan om verpakking of logistiek die in de afzetke-ten betere afstemming en kwaliteitsbehoud mogelijk maken.”

Wat is uw visie op rozenteelt in Nederland?„Er zal altijd rozenteelt blijven. Wereldwijd stellen we niet zoveel meer voor als het gaat om aantallen. Druk je het uit in prijs en kwaliteit, dan spelen we nog een belangrijke rol. Waar het eindigt? Red Naomi! is nu tien jaar op de markt. In het verleden was er altijd een beter ras die het stokje na tien jaar overnam. Voor het eerst is dan nu zo. Dit zegt iets, maar niet alles over de situatie in Nederland. Samen met FloraHolland en Florpartners zijn we als groep begin 2014 aan de slag gegaan om onze positie te verbe-teren. Dat mondde uit in RosaHolland.”

=ĎQMXOOLHKHUNHQEDDULQGHPDUNW"„We hebben samen het bloemistenmerk ’Art’ ontwikkeld, dat we testen bij enkele cash-and-carry’s. Zoals gezegd, behoudt iedere teler zijn eigen identiteit in hoezen, logo’s of andere zaken voor zijn eigen klanten. Klanten van RosaHolland kunnen bij orders ook hun voorkeuren uitspreken. Samen zoeken we desgewenst naar moge-lijkheden voor private of ’special’ labels voor speciale acties.”

0DUNWGZLQJWWHOHUVPLOLHX]DNHQRSRUGHWHKHEEHQDaarnaast stellen afnemers (vooral retailers)

steeds strengere eisen. Minder middelen en ho-

gere markteisen dwingen telers hun milieuzaken

op orde te hebben.

0DDUKHWNDQGXVVRPVIRXWJDDQ%ĎYRRUEHHOGZDQQHHUHHQRQGHUQHPHUWHPDNHQNUĎJWPHWHHQSODDJLQKHWJHZDVZDDUEĎRQPLGGHOOĎNPRHWZRUGHQLQJHJUHSHQRPGHƂQDQFLÈOHVFKDGHbeperken. Dan kan het beperkte middelenpakket

pNQHOOHQp'DWGHVHFWRUGDDURYHULQJHVSUHNLVPHWDQGHUHSDUWĎHQLVSULPD0DDUGDWRQWVODDWGHRQGHUQHPHUQLHWYDQGHSOLFKWRP]ĎQHLJHQYHUDQWZRRUGHOĎNKHLGWHQHPHQ

Advies internationaliseringis Rabo-onwaardig'H5DEREDQNFRQVWDWHHUWGDWKHW1HGHUODQGVHDDQGHHOLQGHPRQGL-DOHEORHPHQH[SRUWDIQHHPW3URGXFHUHQYDQEHSDDOGHVQĎEORHPHQLQ1HGHUODQGLVWHGXXU'HEDQNDGYLVHHUWWHOHUVGDDURPLQKHWEXLWHQODQGWHJDDQSURGXFHUHQRIKXQYDNNHQQLVGDDUWHYHUNRSHQ,VGHEDQNKHWVSRRUEĎVWHU":DQWZLHKHHIWJHQRHJNDSLWDDORPHHQEXLWHQODQGVDYRQWXXUWHEHJLQQHQ"+HWZUDQJHLVGDWEDQNHQVWHHGVWHUXJKRXGHQ-GHU]ĎQPHWKHWYHUVWUHNNHQYDQƂQDQFLÈQ(HQ5DERRQZDDUGLJDOWHU-QDWLHIGXV/RVQRJYDQKHWHIIHFWKLHUYDQYRRUGHVHFWRULQ1HGHUODQG

3LHW(YHUV leliebroeier in Moerkapelle en Luttelgeest

Marita Goudriaan, rozenteler in Almere

6RQLDYDQGHU(ĎN bromeliakweker in Woubrugge

e'LWLVHFKWZHHUW\SLVFKiets van onze Rabobank.

Advies van deze heren

KHHIWPĎYDDNJHOGJHNRVW5DEREDQNPRHW]LFKbezighouden met hetgeen

ZDDUDDQ]ĎKHWEHVWDDQVUHFKWKHEEHQte danken, het is gewoon simpel een

geldwinkel.

Als je geld nodig hebt, ga je het halen

en als je het over hebt, dan breng je het

daar. Deze zaken moet de bank tegen

HHQ]RJRHGPRJHOĎNWDULHIGRHQ0DDU

ODWHQ]ĎQRXHHQVVWRSSHQPHWKHWGLFWH-

UHQYDQZDWZĎPRHWHQJDDQGRHQZe moeten bedenken hoe ze een

RQGHUQHPHUNXQQHQRQWODVWHQPHW]ĎQgeldstromen. Laat ons dan maar zelf de

NHX]HPDNHQZDWZĎLQ1HGHUODQGQRJkunnen telen. Vakkennis verkopen is

een bom leggen onder je eigen tuin. Of

zullen we allemaal maar diensten gaan

OHYHUHQHQVWRSSHQPHWKHWSURGXFHUHQYDQSURGXFWHQ"1RXODDWPĎPDDUHHQWRSSURGXFWWHOHQZDW]HLQKHWEXLWHQ-

land niet kunnen maken.”

e$QJVWLVHHQVOHFKWHraadgever. In het verleden

ZHUGGHVFKDDOYHUJURWLQJEĎNZHNHUVGLHGDWQLHWwilden, opgedrongen en

nu denkt Rabobank de

oplossing te vinden in het buitenland.

:DWJHHIW5DEREDQNHHQIDQWDVWLVFKadvies: verkoop uw kennis in het bui-

WHQODQGRISURGXFHHULQKHWEXLWHQODQG*DDQ]ĎGDQPHH"Mag ik Rabobank er even aan herin-

QHUHQGDW]ĎHHQFRÓSHUDWLH]ĎQ0HWGHDJUDULVFKHOHGHQGLHGHEDQNJURRWhebben gemaakt en dat Rabobank nog

steeds vele miljoenen per jaar over-

KRXGWGRRUKXQZRUWHOVLQGHDJUDULVFKHVHFWRU+HWZRUGWWĎGGDW5DEREDQNWHUXJJDDWQDDUGHRSULFKWLQJVJHGDFKWHQ(U]ĎQQXDOLQLWLDWLHIQHPHUVGLHGLWJHGDFKWHQJRHGJHEUXLNHQYRRUKHWRSULFKWHQYDQHHQQLHXZHEDQN0ĎQDGYLHVDDQ5DER-

EDQNp%DFNWR%DVLFpr

„Heel vroeger was de Ra-

bobank een betrouwbare

]DNHQSDUWQHUGLHEHGUĎ-ven goed kon adviseren

en leningen verstrekte

als dienstverlenende

instelling. Ondermeer door de euribor-

DIIDLUHHQRQUHGHOĎNHKHUWD[DWLHVOLJJHQde zaken nu heel anders en zit niemand

PHHUWHZDFKWHQRSGLWVRRUWDGYLH]HQ7LHQMDDUWHUXJZHUGGH1HGHUODQGVHtuinbouw nog gestimuleerd met een

UR\DOHƂQDQFLHULQJRPKHHOJURRWWHgroeien in eigen land en nu moeten we

naar het buitenland. Het zou de Rabo-

EDQNVLHUHQHQ]H]RXGHQ]LFKNXQQHQRQGHUVFKHLGHQGRRUPHHUEHWURNNHQWH]ĎQEĎGHRQWZLNNHOLQJHQLQGHVHFWRUHQ]LFKƃH[LEHOHURSWHVWHOOHQHHQYDQGHRRUVSURQNHOĎNHGRHOHQYDQGHEDQN0HWde huidige garanties in het leenstelsel

]RXGDWEHWHNHQHQMXLVWPHHUƂQDQFLÈOHPLGGHOHQEHVFKLNEDDUVWHOOHQRPGHHFRQRPLHLQ1HGHUODQGWHYHUVWHUNHQr

Opinie_NW.indd 5 11-02-15 14:56


Nieuws

Lees meer op de websiteOp deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

QLHXZVYLQGWXRSZZZYDNEODGYRRUGHEORHPLVWHUĎQO

wikkeling van het glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland in Dinteloord. De provincie Noord-Brabant neemt de volledige financiering van de TOM op zich. Dat hebben Provinciale Staten van Noord-Brabant op 6 februari besloten. Met de omvorming van de TOM, die zich voorheen richtte op de ontwikkeling van meerdere glas-tuinbouwlocaties in Noord-Brabant, is in totaal € 75 miljoen gemoeid.

! Werklozen interessanter voor kleine werkgeversKleine werkgevers kunnen vanaf 2016 volledig profiteren van de € 7.000 premiekorting als ze uitkeringsgerechtigden in dienst nemen. De ministerraad heeft onlangs ingestemd met een aanpassingsvoorstel hiertoe van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegen-heid.

! Gelders college houdt vast aan ZĎ]LJLQJVEHYRHJGKHLGGedeputeerde Staten van Gelderland hebben op 3 februari het ontwerp Provinciaal Inpas-singsplan (PIP) voor de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard vastgesteld. Hoewel het college het plan op enkele punten

heeft aangepast, is de onder tuinders zeer omstreden systematiek rond de wijzigingsbe-voegdheid intact gelaten. Verder krijgen in de extensiveringsgebieden in de Bommelerwaard nog slechts zeven glastuinbouwbedrijven beperkte mogelijkheden om uit te breiden. De verantwoordelijke Statencommissie boog zich op 11 februari over het PIP. De uitkomsten van dat debat waren bij het ter perse gaan van dit blad nog niet bekend.

! Pure Seasonal Flowers sluit zich DDQEĎ%RXTXHW7DOHVPure Seasonal Flowers heeft zich als zesde partner aangesloten bij het promotieproject Bouquet Tales, dat als doel heeft de bloe-mist ervan te overtuigen dat hij zich door het gebruik van boeketten beter kan positioneren. Het project kon al rekenen op de steun van de productpromotiegroepen Just Chrys, Anthu-rium, Hydrangea, Avalanche+ en Simply Calla.

! Onderzoek naar vrachtwagen-/spoorterminal in WestlandHet Cluster Agrologistiek Westland, Cargo-Beamer en Ballast Nedam gaat gezamenlijk onderzoek doen naar de mogelijkheden van

*URHQHOHHUOLQJHQJDDQGHVWUĎGDDQ

Handgemaakte boeket-ten en schaalarange-menten stonden afge-lopen maandagmiddag klaar om bewonderd te worden in de aula van MBO Greenport LQ1DDOGZĎN=HZDUHQJHPDDNWGRRUUXLPYĎIWLJleerlingen van Flora Col-lege, VMBO Maasland en MBO Greenport. Alle deelnemers werkten met dezelfde materialen. De vakjury was onder de indruk van het niveau, hoewel de verschillen groot waren. Het orga-niseren van beroepen-ZHGVWUĎGHQSDVWLQGHRQGHUZĎVYLVLHYDQ0%2Greenport. De competi-tie werd gewonnen door Whitney Baarda, stu-dente Bloem & Styling YDQ0%2*UHHQSRUW=Ďreageerde verrast. „Ik had niet verwacht dat ik zou winnen. Er waren veel kandidaten die mooie arrangementen maakten.”

!%ORRPRQEHWUHHGW'XLWVHPDUNWHet online bloemenabonnement Bloomon gaat, behalve in Nederland, nu ook in Duitsland bezorgen. Op termijn is verdere uitbreiding in Europa het doel, stelt oprichter Hurenkamp. Bloomon werd in november 2014 opgericht.

!,($YHUZDFKWVWĎJHQGHROLHSUĎVDe olieprijs zal de komende tijd weer langzaam omhoog gaan. De vraag naar olie zal geleidelijk weer toenemen, terwijl de productie van ruwe olie die ontwikkeling niet helemaal zal kunnen bijhouden. Dat stelt het Internationaal Energie Agentschap (IEA) in haar jongste olierapport.

!'1$*UHHQZLOQDDUGHEHXUVDNA Green Group overweegt op termijn een beursgang. Dat zei bestuursvoorzitter Biense Visser op 10 februari in het Financieele Dag-blad. Hij noemt het aanvragen van een beurs-notering de meest voor de hand liggende optie voor het veredelingsbedrijf. De onderneming die een omzet van om en nabij de € 180 mil-joen heeft, is voor het grootste deel in handen van investeringsmaatschappij H2 Equity, dat in oktober 2009 nog mede-investeerder werd in Agribio. De verwachting is dat de investerings-maatschappij haar investering in DNA Group te gelde zal maken. Volgens Visser is er nog geen concreet plan om daadwerkelijk de beurs op te gaan. DNA Group nam vorige maand Rijnplant en Terra Nigra over.

!.DPSEHSHUNWJDVZLQQLQJLQkomende vier maandenMinister Kamp (EZ) beperkt de gaswinning tot 1 juli 2015 tot 16,5 miljard m3. Dat maakt het mogelijk de winning in juli eventueel te vermin-deren tot het niveau van leveringszekerheid (35 miljard m3), mocht nieuw onderzoek daartoe aanleiding geven, zo heeft de bewindsman de Tweede Kamer op 9 februari laten weten. Kamp laat tevens onderzoeken wat de gevol-gen zouden zijn als Nederland overwegend buitenlands gas zou inkopen.

!720ULFKW]LFKYRRUWDDQDOOHHQRSRQWZLNNHOLQJ'LQWHORRUGDe Tuinbouw Ontwikkelingsmaatschappij (TOM) concentreert zich voortaan op de ont-

Nieuwskort2.indd 6 11-02-15 15:11


Gelezen op Twitter

Discussie opLinkedIn

Theo Dirkx (@TheoDirkx)Hoe lang houden we dit nog vol? 1 1/2 uur veilen per dag. #kosten @FloraHolland.

Maria vd Heijden (@MariavdHeijden Mislukte schaalvergroting door durfondernemers. Doet zeer met Westland minnend hart http://brandpunt.kro.nl /crisis-in-de-kassen.

Eric Moor (@eric_moor)#Brazilie, kwekers worden voorzichtig hier. Sprake van recessie, elektra stijgt met 30a40 %, water gaat op rantsoen, landen tuinbouw eerst.

Jakob Kiers (@J_Kiers_Lelies)Ondertussen op een #toilet in #Leipzig #lelies en #tulpen

Hoppenbrouwer (@Bhoppenbrouwer)NS deelt ’spontaan’ tulpen uit in Utrecht telegraaf.nl/ Timo Huges is goed bezig :-)

Maarten Beekenkamp (@Beekenkamp)Volgende week naar Polen, ook daar veel productie op staan voor #Valentijnsdag. Wat gaan we toch veel bloemen leveren volgende week!

een terminal voor het Westland. Met deze techniek is het mogelijk vrachtwagentrailers en -opleggers uit te wisselen tussen de weg en het spoor. De drie partijen hebben hiervoor een intentieovereenkomst ondertekend tijdens de Fruit Logistica 2015, die momenteel plaatsvindt in Berlijn.

! ’Aardwarmtebron TU Delft kan glastuinbouw veel kennis opleve-ren’Het Delft Aardwarmte Project (DAP) op de campus van TU Delft, kan – als de aardwarm-tebron eenmaal actief zou zijn – een schat aan waardevolle informatie opleveren voor de glastuinbouw. Dat zei professor David Bruhn, die als hoogleraar Geothermal Engineering bij het project betrokken is, in zijn intreerede op 3 februari. De ’aardwarmteprofessor’ pleitte ervoor in Delft naar diepe geothermie te gaan boren in de triasaardlaag. Het Delftse project zou dan interessante data kunnen opleveren voor bijvoorbeeld het consortium FloraHolland-HVC-Westland Infra dat eind dit jaar op meer dan 4 km diepte naar aardwarmte wil gaan boren. Of het DAP überhaupt van de grond zal komen, is de vraag omdat financiering voorals-nog niet is gevonden.

! LEI: ’Opengrondstuinders positiever over toekomst’Opengrondstuinders zijn, vergeleken met andere agrarische ondernemers, positiever gestemd over de situatie op hun bedrijf over twee of drie jaar dan in het vorige kwartaal. Dat blijkt uit de jongste Agro Vertrouwensindex van LEI Wageningen UR die op 5 februari is ver-schenen. De stemming naar de toekomst toe is onder glastuinders vrijwel hetzelfde geble-ven als in het vorige kwartaal, tuinders blijven weinig vertrouwen in de toekomst hebben. Dit ondanks het feit dat glastuinders goede oogs-ten rapporteren.

! ’Green Well Westland ligt voorlopig nog weken stil’Green Well Westland ligt voorlopig nog vijf tot zes weken stil vanwege een verstopping in de aanvoerleiding. Dat is de verwachting van Jos Scheffers, woordvoerder van het aardwarmte-project. Als gevolg van de problemen wordt er sinds eind november 2014 geen warm water meer omhooggepompt.

! Ondernemers laten trouwe WĎGHOĎNHNUDFKWHQOLQNVOLJJHQVeel tuinbouwondernemers nemen trouwe, tijdelijke (uitzend)krachten niet langer aan uit vrees voor hoge transitievergoedingen. Dat blijkt uit een inventarisatie van LTO Nederland. De organisatie zegt er begrip voor te hebben dat ondernemers zo de onverwachte financiële gevolgen van de regeling voor willen blijven. Met ingang van 1 juli hebben werknemers namelijk recht op een transitievergoeding als hun arbeidscontract niet aansluitend wordt voortgezet.

! FloraHolland voert facebook-FDPSDJQHYRRU9DOHQWĎQFloraHolland heeft de afgelopen twee weken voor het eerst een facebookcampagne gevoerd om bloemen te promoten voor Valentijnsdag. De campagne hanteerde de slogan ’Natuurlijk geef je bloemen op Valentijnsdag!’. Met de campagne, die 4 februari startte, wilde de veiling consumenten er op wijzen dat bloemen hét cadeau zijn voor Valentijn. De facebook-actie vloeide voort uit de nieuwe FH2020-strategie.

*URHQHOHHUOLQJHQJDDQGHVWUĎGDDQ

FOTO

: GE

RD

IEN

DE

NO

OY

Rabo wijst telers op kansen in buitenlandIn de update van de World Flower Map wijst Rabobank Nederlandse telers op de mogelijkheden van internationalisatie. Telers zouden teeltkennis kunnen aanbieden in opkomende productielanden of ter plekke gaan produceren. De bank ziet dit als mogelijkheden om de toegenomen internationale concur-rentie te pareren nu de groei van de Europese markt tot stilstand is gekomen. De grootste fi nancier van de Nederlandse tuinbouw die kwekers de weg wijst naar het buitenland. Wat zegt dat over haar geloof in de sierteelt in Nederland?

Nieuwskort2.indd 7 11-02-15 15:11

8 9DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ7 (2015)

p7HOHUVGLHDQWLFLSHUHQKHEEHQVWUDNVSURƂMWpIn december werd de tuinplantenbranche opgeschrikt door een rapport van

Greenpeace. De milieuorganisatie had op veel planten stoffen gevonden die

JLIWLJ]ĎQYRRUEĎHQ'HPHHVWHSODQWHQNZDPHQXLW1HGHUODQG,QPLGGHOV

zoekt de tuinbranche naar een antwoord. Een interview met campagnelei-

ders Michiel van Geelen en Kees Kodde van Greenpeace.

Michiel van Geelen en Kees Kodde: „Je zou ziektegevoelige rassen niet moeten verkopen. De consument koopt gewoon wat er in het schap staat.”

Joef [email protected]

+RHJDDWKHWPHWGHEĎHQ"Kodde: „Slecht. Van de 358 soorten wilde bijen in Europa wordt de helft met uit-sterven bedreigd, blijkt uit onderzoek in opdracht van de Europese Commissie. Alarmerende cijfers. Sinds twee jaar gaat het iets beter met de honingbijen. Onduidelijk is nog waar dat aan ligt. Bijen zijn belang-rijk voor de bestuiving van wilde planten en landbouwgewassen. Ze zijn de spil in de voedselketen. Zonder bijen zou eenzesde van de voedselvoorziening wegvallen, met name fruit en groenten. Steeds meer onderzoek wijst uit dat meer diversiteit van bestuivers een hogere opbrengst geeft.”

Foto

: Jo

eF

Sle

eg

er

S

Michiel van Geelen en Kees Kodde, Greenpeace:

Van Geelen: „Je zou kunnen zeggen dat het gebruik van hommels de schaalvergroting in de glasgroenteteelt mogelijk heeft gemaakt. Vroeger moesten tuinders de bloemen trillen. Dat was op de huidige oppervlakten onbegonnen werk geweest.”

:DWLVKHWGRHODOOHVELRORJLVFK"Van Geelen: „We beseffen goed dat de tuin-bouwsector niet van de ene op de andere dag biologisch kan worden. Daarom is het een eerste stap om de meest schadelijke middelen te verbieden. We streven naar pesticidenvrij. Dat zal stapje voor stapje

moeten. Niet alleen middelen die schade-lijk zijn voor bijen, maar ook voor andere organismen, of de mens.” Kodde: „Volledig biologisch is moeilijk van-uit de huidige situatie. We willen de retail, de politiek en de kwekers overhalen om flinke stappen te zetten in die richting.”

De consument heeft geen geld over voor biologische planten... Van Geelen: „De retail is ervoor verant-woordelijk wat de consument als een redelij-ke prijs ervaart. De klant koopt gewoon wat er in het schap staat. Als hij altijd kiloknal-

Greenpeace.indd 8 10-02-15 17:23


p7HOHUVGLHDQWLFLSHUHQKHEEHQVWUDNVSURƂMWplers en plofplantjes krijgt voorgeschoteld, dan is dat de normale prijs voor hem. Hij weet niet beter. De consument denkt dat het een goed product is, met bijvoorbeeld een luchtzuiverende werking, en is blij dat het zo goedkoop is. Hij beseft niet hoeveel pesticiden er zijn gebruikt.”

Hoe staat het met het gebruik van middelen in Nederland?Van Geelen: „Tot 2000 is dat flink gedaald. Sindsdien is de daling gestopt. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het gebruik van pestici-den in 2012 hoger was dan in 2000. Het valt trouwens op dat de verkoopcijfers twee maal zo hoog zijn als de gebruikscijfers. Daar is geen bevredigende verklaring voor.”Kodde: „We horen juichende verhalen dat de impact op het milieu drastisch is vermin-derd. Dat is echter gebaseerd op berekenin-gen: spuitvrije zones, bepaalde spuitdoppen, recirculatie. Daarbij gaat men ervan uit dat de regels 100% worden nageleefd. Dat blijkt in de praktijk tegen te vallen.”Van Geelen: „De verschillen tussen telers zijn groot. Het is jammer dat er zo weinig uitwisseling van ervaringen is. Dat zal er niet beter op worden nu het Productschap Tuinbouw is opgeheven. Telers moeten onderzoek zelf gaan financieren en zullen de resultaten eerder voor zichzelf houden.”

Als een middel is toegelaten mag MHWRFKDDQQHPHQGDWKHWYHLOLJLV"Kodde: „Voor de middelen zelf wordt dat inderdaad onderzocht, maar men ziet din-gen over het hoofd, zoals bepaalde emissie-routes of het cocktaileffect. Zo zijn combi-naties van insecticiden en fungiciden die schadelijk zijn voor bijen, omdat schimmels een bepaalde rol vervullen in het nest.”

De tuinbouw is toch heel hard bezig met geïntegreerde teelt?Kodde: „Dat klopt, en dat is mooi, maar dat gaat niet altijd gepaard met minder gebruik van pesticiden.” Van Geelen: „Tegenwoordig wordt dit flitsend gepresenteerd als ’geïntegreerde teelt’. Het zijn echter twee methoden die elkaar bijten. Als je één keer pesticiden moet gebruiken, dan leggen de natuurlijke vijan-

den het loodje en zit je weer helemaal in de chemie. De oplossing is niet simpel. Men moet meer uitgaan van preventie: kaskli-maat, plantafstand, resistentieveredeling. De sierteelt loopt met resistentieveredeling ver achter op de groenteteelt.”Kodde: „Wij zien veel potentie in weerbaar-heid. In de veredeling is dat helemaal misge-lopen. Je zou kwetsbare rassen gewoon niet moeten verkopen. Ik zie soms op het oog dezelfde planten, waarvan de ene gevoelig is en de andere niet. Wil de consument per se die ene gele? Ik geloof dat nooit. De retail bepaalt wat er wordt gekocht.”

Kan residu dan niet komen van plantmateriaal uit het buitenland?Van Geelen: „Het is moeilijk na te gaan of residu afkomstig is van de teler in Ne-derland of van uitgangsmateriaal uit het buitenland. Voor het milieu maakt dat trouwens niets uit. Het is van de zotte dat MPS geen eisen stelt aan uitgangsmateriaal. Andere keurmerken, zoals FSC voor hout of Skal voor biologische producten, kijken veel verder de keten in.”

:DDURPULFKWHQMXOOLHMHRSGH retail en niet op de consument?Van Geelen: „De oplossing moet van de politiek, de retail en de kwekers komen. Politiek en retail hebben de meeste invloed.” Kodde: „Wij richten ons met name op de politiek. Die moet gelijke spelregels maken voor iedereen. Een retailer of teler die voor de troepen uitloopt, loopt een risico. Daarom willen we een level playing field.”Van Geelen: „De overheid heeft veel schade veroorzaakt door haar waggelbeleid. Er zijn in het verleden subsidies ingesteld voor om-schakeling naar biologische teelt, die later weer zijn ingetrokken. Dat is kortzichtig.”

Speelt deze discussie ook in het buitenland?Kodde: „Jazeker. Sommige Engelse, Duitse, Oostenrijkse en Franse retailers zijn hun ei-sen sterk aan het opschroeven. In Engeland zijn er bijvoorbeeld retailers die geen neoni-cotinoïden meer op hun producten willen aantreffen. Buitenlandse retailers doen veel meer residu-onderzoek.”

Van Geelen: „Hoe houdbaar is het voor telers om op deze manier door te gaan? Het aantal bestrijdingsmiddelen neemt af. Voor fabrikanten is het niet interessant meer om een toelating voor de Nederlandse markt aan te vragen. Telers die hierop anticiperen hebben hier straks profijt van.”

0RHWHQPLOLHXYULHQGHOĎNHUPLGGH-len sneller beschikbaar komen?Van Geelen: „Dat klopt. Er bestaat een Greendeal en de Kamer vraagt daar al jaren om. Wij ondersteunen dat in principe. Wel zijn we huiverig om een paard van Troje binnen te halen. Daarmee bedoel ik: de geschiedenis leert dat nieuwe middelen vaak schadelijker blijken dan aanvankelijk werd gedacht. Pyrethroïden werden ontvangen als milieuvriendelijk alternatief voor orga-nofosfaten. Neonicotinoïden zouden weer veel minder schadelijk zijn dan pyrethro-iden. Dat viel tegen. Zo is bijvoorbeeld de oppervlaktewaternorm voor imidacloprid sinds de toelating in 1995 met een factor 23.000 keer aangescherpt. Steeds loopt de toelating achter de feiten aan. Dat geeft weinig vertrouwen in de beoordeling door het Ctgb.”

:DWLVMXOOLHYROJHQGHDFWLH"Kodde: „Daar doen we nooit mededelingen over. We blijven de sector in de gaten hou-den. Ook sturen we in februari een vragen-lijst naar tuincentra en bouwmarkten, om te vragen naar hun beleid voor het terug-dringen van pesticiden. Vervolgens maken we een ranglijst. Ook zijn we in gesprek met supermarkten over dit onderwerp.”

Hoe zit het met de nultolerantie in siergewassen?Van Geelen: „Nultolerantie is inderdaad een probleem, dat alleen internationaal opgelost kan worden. Daarnaast speelt dat klanten nog vaak onbekend zijn met ecologische plaagbeheersing. Mensen schrikken als ze in een ecologisch geteelde plant een paar luizen aantreffen. Ze beseffen dan niet dat sluipwespen hier hoogstwaarschijnlijk hun eitjes in hebben gelegd, waardoor ze de biologische bestrijders gratis meegeleverd krijgen. Daar hoort dus een verhaal bij.” <

Greenpeace.indd 9 10-02-15 17:23


p:HODWHQRQVJH]LFKW]LHQRRNWĎGHQVSLHNPRPHQWHQp,QKHWZHHNHQGYÐÐU9DOHQWĎQVGDJKLHOGKHW+RRJKHHPUDDGVFKDSYDQ'HOI-

ODQGRQDDQJHNRQGLJGHHQFRQWUROHDFWLHURQGUR]HQHQJHUEHUDNZHNHUĎHQLQ

KHW:HVWODQG0LGGHQ'HOƃDQGHQLQ3ĎQDFNHU1RRWGRUS'HVORWHQEĎGH

EHGUĎYHQZHUGHQXLWYRHULJJHFKHFNWRSPRJHOĎNHOR]LQJHQYDQYHUYXLOG

GUDLQZDWHU+HW9DNEODGZDVPHH

Met een infrarood warmtebeeldcamera kunnen eventuele warm-teverschillen in het slootwater worden ontdekt. Een stroom warm water geeft een roodverkleuring in de zoeker en is een indicatie voor een lozing vanuit de kas.

De EC-waarde in sloten rondom kassen behoort normaal gesproken tussen GHHQP6FPWHOLJJHQ2YHUVWĎJWGHJHPHWHQZDDUGHGHP6FPGDQNDQHUVSUDNH]ĎQYDQHHQWHKRRJJHKDOWHDDQVWLNVWRILQGHVORRWZDWeen indicatie is voor een lozing vanuit de kas.

Quincy von [email protected]

Het is zaterdagochtend 7 februari. Rond 8:00 uur arriveert een witte surveillanceauto van het Hoog-

heemraadschap van Delfland op een parkeerplaats aan de rand van Wateringen. De zon begint op te komen, maar een hardnekkig wolkendek en een paar graad-jes vorst zorgen niettemin voor een grijs en koud begin van de dag.

De twee toezichthouders in de auto staan, evenals hun acht collega’s elders in het Delflandgebied, op het punt te beginnen met wat zij een ’valentijnsactie’ noemen. Bedoeling is onaangekondigd de sloten rond zo’n veertig rozen- en veertig gerberateelt-bedrijven te controleren. Daarbij gaat het om kwekerijen in de Woudse Droogmakerij (Midden-Delfland), de Dorp- en de Oran-jepolder (Westland) en de Zuidpolder van Delfgauw (Pijnacker-Nootdorp).

„We verwachten dat deze bedrijven in de aanloop naar Valentijnsdag, volop in pro-ductie zullen zijn. Mogelijk wordt daarbij meer water gegeven om de bloemen sneller te laten groeien. Het risico dat een bedrijf daardoor drainwater moet spuien, is dan aanwezig”, legt Jacques Rozendaal uit. Hij is senior handhaver van het Team Toezicht en Handhaving van Delfland.

Zijn collega Marc van Cappelle vult aan: „We willen nagaan of er illegale lozingen plaatsvinden. Maar het kan ook zijn dat bedrijven over een voldoende grote rioolwa-terbuffersilo beschikken zodat er niet hoeft te worden geloosd.”

XXUt&Nadat alle controleurs vertrokken zijn naar ’hun’ polder, stappen ook Rozendaal en Van

Cappelle in de auto. Ze rijden de naastge-legen polder in. „De telers in deze polder hebben we in 2013 al eens bezocht, toen ze pas op het riool waren aangesloten”, zegt Rozendaal, terwijl hij de auto in de berm, tegenover een rozenkas, parkeert.

Hij loopt naar de slootkant en kijkt door een warmtebeeldcamera naar het water. „Dit apparaatje hebben we sinds twee jaar in gebruik. We kunnen daarmee via infraroodtechniek warmteverschillen in het water zien. Als we water ontdekken met een hogere temperatuur dan het omgevingswa-ter, is dat een indicatie voor een mogelijke lozing vanuit de kas.”

Rozendaal is nog niet uitgesproken of er stopt een bedrijfswagen. De bestuurder, die de eigenaar van de rozenkas blijkt te zijn, stapt uit en vraagt de controleurs wat ze aan het doen zijn. Nadat Rozendaal en Van

Foto

’s: Q

uin

cy

vo

n B

an

nis

se

ht

'HOƃDQGFRQWUROHHUWRSOR]LQJHQLQDDQORRSQDDU9DOHQWĎQ

Reportage Delfland Valentijn.indd 10 11-02-15 15:11


p:HODWHQRQVJH]LFKW]LHQRRNWĎGHQVSLHNPRPHQWHQp

0HHWKHWZDWHUVFKDSLQHHQVORRWEĎHHQNDVHHQWHKRJH(&ZDDUGHGDQEHVWDDWtEĎKHWYHUPRHGHQYDQHHQOR]LQJtGHYROJHQGHVWDSXLWKHWQHPHQYDQHHQZDWHUPRQVWHU'DW]DOLQHHQODEZRUGHQJHDQDO\VHHUGRSGHJHKDOWHQDDQQXWULÈQWHQHQJHZDVEHVFKHUPLQJVPLGGHOHQ

'H(&ZDDUGHLQVORWHQURQGRPNDVVHQEHKRRUWQRUPDDOJHVSURNHQWXVVHQGHHQP6FPWHOLJJHQ2YHUVWĎJWGHJHPHWHQZDDUGHGHP6FPGDQNDQHUVSUDNH]ĎQYDQHHQWHKRRJJHKDOWHDDQVWLNVWRILQGHVORRWZDWHHQLQGLFDWLHLVYRRUHHQOR]LQJYDQXLWGHNDV

9HHOWHOHUVKHEEHQRSKXQEHGUĎIPHHUGHUHGUDLQSXWWHQPHWHONHHQHLJHQRYHUVWRUWRSGHVORRW+HWZDWHUVFKDS]LHWKHWOLHIVWÆÆQRYHUVWRUW2YHUERGLJHRYHUVWRUWOHLGLQJHQNXQQHQDIJHVORWHQZRUGHQ0HWHHQZDUPWHEHHOGFDPHUDFRQWUROHHUWKHWZDWHUVFKDSRIGHDIVOXLWLQJQLHWOHNW

Cappelle hem dat hebben uitgelegd, meldt de tuinder lachend dat er bij hem op deze zaterdag geen sprake is van valentijnsdrukte. „Wij telen witte rozen.”

8:45 uur (–2ºC)De controleurs rijden het erf op van een naastgelegen kwekerij. Op de sloot achter de kas ligt geen ijs. „Dat kan een indicatie zijn dat er geloosd wordt”, aldus Van Cappelle, die met zijn EC-meter naar de slootkant loopt. De EC van het slootwater blijkt 3,8 mS/cm te zijn. „Dat is hoog”, zegt Van Cap-pelle. „Want een waarde tussen de 0,6 en 1,0 mS/cm is normaal. Waarden hoger dan 1,0 mS/cm trekken onze aandacht.”

Plotseling weerklinkt het geluid van stromend water. Uit een buis boven de sloot spoelt gedurende enkele tientallen seconden een forse stroom water. Het blijkt drainagewater te zijn, afkomstig van een naburig groenteteeltbedrijf. „Van dat bedrijf weten we dat er sprake is van zoute kwel die omhoog komt. Het drainagewater dat op de sloot wordt geloosd, is daardoor extra zout”, aldus Rozendaal.

„Een collega van ons is dat met de teler aan het bespreken. Daarom gaan wij dat nu niet verder onderzoeken.” Toch neemt hij voor de zekerheid een watermonster. Daar-voor laat hij een stok waaraan een kunststof

fles is bevestigd, in het water van de lozing zakken en neemt een monster. „Dat laten we analyseren op de aanwezigheid van nutriën-ten en gewasbeschermingsmiddelen.”

8:55 uur (–1ºC)Op naar een gerberateler. Ook dit bedrijf heeft eerder bezoek gehad van Delfland. Toen bleek dat de kwekerij over meerdere drainputten beschikte waarvan de overstor-ten uitkwamen op de sloot. „Dat zien wij liever niet”, zegt Rozendaal. „Vaak blijkt een teler lang niet alle overstorten nodig te heb-ben. Vanuit milieuoogpunt is het dan beter overbodige overstorten af te sluiten. Wil je per se nog een overstort behouden, dan moet er een debietmeter op, zodat wij kun-nen controleren of en hoeveel er geloosd is.”

Een blik op de sloot naast de gerberakas leert dat de teler zijn overbodige overstorten inmiddels met doppen heeft afgesloten. De enige overgebleven overstort is voorzien van een debietmeter. De controleurs zijn tevreden.

Rozendaal bekijkt de sloot nog even door zijn warmtebeeldcamera. Als hij het apparaat op de afgesloten leidingen richt, ontdekt de camera toch genadeloos enkele kleine warme plekken in het water. „Dat zal een beetje lekkage zijn, maar niet iets om je zorgen over te maken. Het streven is in 2027

tot een nagenoeg emissieloze kas te komen. Daarin wordt dus rekening gehouden met verwaarloosbare verliezen als gevolg van dit soort kleine lekkages.”

Als de controleurs langs de kas lopen, gaat er een deur open. Een man stapt naar buiten – het blijkt de tuinder te zijn – en vraagt de controleurs wie ze zijn. Wanneer Rozendaal en Van Cappelle zich hebben voorgesteld, vraagt de gerberateler verbaasd: „Werken jullie ook op zaterdag?’’ Hij legt de water-schapsmannen uit dat hij zijn zaken keurig op orde heeft. De controleurs beamen dat. Druk heeft de teler het niet, een week voor Valentijn. Toch gaat hij al gauw terug de kas in, want hoewel de buitentemperatuur inmiddels oploopt, warm is het niet.

Lopend langs de kas schatten de con-troleurs de diepte van het slootje in. „Bij de jaarlijkse schouw wordt daar altijd naar gekeken. Dit slootje lijkt wat ondiep, maar we zullen dat op kantoor even nagaan.”

9:30 uur (0ºC)De telefoon van Rozendaal gaat. Het is een van zijn collega’s in de Oranjepol-der. „Hij heeft het vermoeden dat er een lozing plaatsvindt bij een paprikateler. Via WhatsApp stuurt hij een foto van een lozend drainwaterpijpje”, zegt Rozendaal, terwijl hij op zijn telefoon de foto toont. „De >



Vanuit de surveillanceauto kunnen medewerkers van het water-VFKDSRSKXQWDEOHWYLDHHQVSHFLDOHDSSDFWXHOHJUDƂHNHQRSURH-pen met gegevens over EC, temperatuur, zuurgraad en zuurstofge-halte in bepaalde sloten.

6LQGVZHUNWKHW+RRJKHHPUDDGVFKDSYDQ'HOƃDQGDOVHHUVWHZDWHU-schap in Nederland, met mobiele meetboxen. Van de pvc-buizen, boordevol PHHWDSSDUDWXXUGLHRSDIVWDQGLVXLWWHOH]HQ]ĎQHUPRPHQWHHOWLHQLQgebruik.

Foto

’s: Q

uin

cy

vo

n B

an

nis

se

ht

EC in de sloot blijkt 2,6 mS/cm te zijn. Dat betekent dus dat er geen sprake is van een hemelwaterlozing. Veel telers laten, nu het ’s nachts vriest, het hemelwater uit leidin-gen lopen om vorstschade te voorkomen”, legt de controleur uit. Hij overlegt via de telefoon met zijn collega in de Oranjepolder. Besloten wordt de paprikateler niet meteen op de lozing aan te spreken, maar zijn be-drijf later te bezoeken.

9:55: uur (+1ºC)Rozendaal en Van Cappelle rijden naar de Oude en Nieuwe Broekpolder, aan het begin van de Veilingroute, in Kwintsheul. De con-troleurs ontgaat onderweg weinig. Hun blik lijkt geen moment van de slootjes en daarop uitkomende afvoerpijpjes af te dwalen.

Bij het passeren van een sierteeltbedrijf rijdt Rozendaal even de dam op. Hij heeft wat schuim op de sloot bij de dam gezien. Mogelijk lekt een afgesloten drainwaterpijp-je. De sloot laat echter geen verhoogde EC-waarde zien. De controleurs rijden verder, op zoek naar het volgende rozenteeltbedrijf dat op hun lijst staat.

10:05 uur (+1ºC)Stapvoets rijdt de surveillanceauto door de tuinbouwstraten. Op de meeste sloten tus-sen de kassen ligt nog steeds een dun laagje ijs. „Een goed teken”, zegt Van Cappelle. „Kennelijk vinden er geen lozingen plaats van warm water vanuit de kas”.

10:28 uur (+2ºC)Het rozenteeltbedrijf blijkt, ondanks de

navigatieapparatuur in de auto, onvindbaar. Van Cappelle tovert een thermoskan tevoor-schijn. Dan maar koffie.

Intussen belt Rozendaal met de collega’s in de andere polders. Overal klinkt hetzelfde verhaal: ijs op de sloten, geen lozingen. Wel bespeuren de waterschapsmannen veel ac-tiviteit op de rozenbedrijven. Vrachtwagens rijden af en aan. Het lijkt wel een door-de-weekse dag.

10:45 uur (+3ºC)Van Cappelle en Rozendaal besluiten naar een ander rozenbedrijf te rijden. Dat blijkt makkelijker te vinden. Probleem is alleen dat de watergangen om het bedrijf, vanaf de openbare weg niet te bereiken zijn. De kwekerij ligt ingeklemd tussen kassen van andere bedrijven.

De controleurs stappen uit en gaan te voet verder om te kijken of ze toch bij de sloot kunnen komen. Maar dat blijkt niet het geval. Bij de teler aanbellen, is volgens Van Cappelle geen optie. Hij vertelt dat zowel hij als zijn collega buitengewoon opspo-ringsambtenaar zijn en dus de bevoegdheid hebben om processen-verbaal op te maken, dwangsommen uit te schrijven en ergens onaangekondigd naar binnen te gaan. „Maar daar moet wel een goede reden voor zijn. Een controleactie zoals we nu uitvoeren, valt in eerste instantie onder het bestuursrecht. Pas als we een strafbaar feit – bijvoorbeeld een lozing – signaleren, krijg je te maken met strafrecht en ga je over tot opsporing. Maar van een heterdaadje is op dit moment helemaal geen sprake. Als we hier naar binnen willen, kondigen we dat van tevoren aan. Nu gaan we dus niet naar binnen.”

11:00 uur (+4ºC)Tegen het eind van de ochtend rijden de controleurs naar Maasdijk om in de Oran-jepolder nog even een meetbox te bekijken. De pvc-buis, die midden in een sloot, bij een groenteteeltbedrijf is geplaatst, zit vol geavanceerde meetapparatuur die continu de EC, temperatuur, zuurgraad en het zuur-stofgehalte meet. In het beheersgebied van Delfland staan sinds 2014 tien van dit soort mobiele meetboxen opgesteld.

Rozendaal laat op zijn tablet zien hoe hij via een app de meetuitslagen keurig in een grafiekje kan aflezen. „Stel dat we vanoch-tend in de Oranjepolder een stuk of drie lo-zingen hadden gesignaleerd. Dan hadden we in die sloten een meetbox kunnen plaatsen om de situatie op afstand te kunnen blijven monitoren.”

11:15 uur (+4ºC)De controleurs besluiten dat het voor van-ochtend genoeg is. Nadat twee collega’s van-uit andere polders telefonisch nog de laatste stand van zaken hebben doorgegeven, ma-ken ze de balans op: vier verdachte lozingen op drie bedrijven en één verontwaardigde reactie van een potplantenteler die vindt dat Delfland wel erg vaak controleert. Maar van telers die vanwege de valentijnsdrukte drainwater op de sloot spuien, is geen spra-ke. Rozendaal is tevreden. „Het is belangrijk dat telers weten dat we ons gezicht ook laten zien tijdens piekmomenten.” <

Omwille van privacy ontbreken in dit artikel soms precieze plaatsbepalingen en zijn geen namen van bedrijven genoemd.

Vervolg van pagina 11



Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth,

071-56 59 688, [email protected]

Vragen

IllustratIe: Peter moorman

:DDURP]HWPĎQEHGUĎIVOHLGHUQLHWGRRU"0ĎQEHGUĎIVOHLGHUKHHIWPRHLWHPHWGHWRHQHPHQGHWĎGVGUXNRSRQVEHGUĎI+HWZHUNNRPWQRJZHODIPDDU]ĎQRQUXVWZHUNWGRRURSGHUHVWYDQGHDIGHOLQJ,NKHEKHPDDQJHUDGHQRPPHWSODQQLQJHQWHJDDQZHUNHQYRRU]ĎQZHUN]DDPKHGHQ+ĎZDVJHPR-WLYHHUGRPGLWWHJDDQGRHQHQWRFKNRPWHULQGHSUDNWĎNQLHWYHHOYDQWHUHFKW:DDURP]HWKĎQLHWGRRU"

Hanneke Westerop, training & advies aan leiding-

gevenden in de agrarische sector, info@hannekewes-

terop.nl

U heeft uw bedrijfsleider aangeraden zichzelf een nieuwe gewoonte aan te leren. En al lijkt het voor u misschien een relatief eenvoudige gewoonte, dat is het voor uw bedrijfsleider mogelijk niet. Het is een wijd verbreid misverstand dat motivatie en doorzettingsvermogen de belangrijkste factoren zijn om een nieuwe gewoonte aan te leren. Motivatie en doorzettingsvermogen zijn uiteraard belangrijk, maar veel bepa-lender voor het succesvol veranderen van een gewoonte is het kunnen omgaan met alledaagse hindernissen.

$OOHGDDJVHKLQGHUQLVVHQStel uw bedrijfsleider gaat in de eerste week volgens een eigen planning aan de slag. Hij wordt veelvuldig onderbroken door tele-foontjes en langslopende collega’s. De kans is dan groot dat hij na die week begint te twijfelen aan het nut van zijn planning. En wellicht dat hij, ondanks zijn motivatie en doorzettingsvermogen, na een paar weken niet meer gelooft in de toegevoegde waarde van een planning. De vele onderbrekingen zijn in dit geval zijn alledaagse hindernissen.

Wat hem in dit voorbeeld kan helpen is gedurende een paar dagen bij te houden waarover en door wie hij vooral wordt benaderd en tevens hoeveel tijd hij per onderbreking kwijt is. Met deze informatie kan hij nadenken over maatregelen die hij kan nemen om het aantal onderbrekingen te verminderen of om er anders mee om te gaan. Misschien komt hij erachter dat er taken zijn, waarvan het beter is dat hij ze delegeert of misschien zijn er veel dezelfde vragen, waarvoor hij een passende oplossing kan bedenken.

(HUVW]LHQGDQRSORVVHQMet andere woorden: wanneer het uw be-drijfsleider niet lukt om op eigen kracht een nieuwe gewoonte eigen te maken dan spelen er waarschijnlijk andere zaken. Zaken,

die hij eerst onder ogen moet zien om ze vervolgens te kunnen oplossen. Pas daarna heeft het aanleren van zijn nieuwe gewoonte een goede kans van slagen.

Voor de betreffende bedrijfsleider en zijn omgeving is het niet altijd duidelijk dat er eerst iets anders moet worden opgelost. Hierdoor wordt mogelijk ten onrechte de conclusie getrokken dat het hem ontbreekt aan motivatie of doorzettingsvermogen. En dat is frustrerend voor beide partijen.

Overigens heeft het versterken van de motivatie van uw bedrijfsleider wel zeker toegevoegde waarde. Dat wordt bereikt wanneer uw bedrijfsleider zich zo concreet mogelijk probeert voor te stellen wat het plannen van eigen werk hem in positieve zin gaat opleveren.

$OOHVRSHHQUĎWMHAls uw bedrijfsleider het plannen van eigen werkzaamheden werkelijk een kans van slagen wil geven, dan maakt hij de grootste kans wanneer hij zich voorbereidt op de hindernissen. Hij kan dat als volgt doen:

! hij besluit vanaf nu de eigen werkzaamhe-den te gaan plannen;! hij bedenkt wat deze planningen hem in positieve zin gaan brengen en hoe graag hij dat wil; ! hij bedenkt welke hindernissen hij ver-wacht tegen te komen. Hij denkt daarbij niet alleen aan belemmeringen door zijn omgeving, maar ook aan eigenschappen en gewoonten van hemzelf;! hij bedenkt vooraf hoe hij het beste met deze belemmeringen kan omgaan of neemt eerst maatregelen, die nodig zijn om het werken met planningen tot een succes te maken.

Het lijkt wellicht een hele inspanning, maar het is wel een inspanning die een waardevolle nieuwe gewoonte kan opleve-ren. <

0715vraag.indd 13 11-02-15 15:11


Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Nu ook MD-UV bij PrivaAccountmanager Jan Vos kon de nieuwste UV-ontsmetter van zijn werkgever Priva alleen op een beeldscherm laten zien. Naast de HD-versie (hoge druk) is er nu ook een ontsmetter met middendruk lampen (MD-UV). De testen zijn bijna afgerond en introductie is aan-staande. „Per lamp steeds 800 watt en de gebruiker kan eenvoudig lampen toevoegen. Meestal gebeurt dat in sets van twee lampen. De MD-ontsmetter is eenvoudiger in bedrijf te stellen dan onze HD-versie en vergt minder technische kennis. Voor wereldwijde toepassing is dat een groot voordeel. Per lamp kun je ongeveer twee kuub per dag ontsmetten. Voorfiltering blijft gewenst. Des te schoner het water des te hoger de capaciteit en werking van de UV-ontsmetter”, aldus Vos. Over de prijs: „Zo’n 60% van de prijs van een HD-UV.”

Breed toepasbare urenregistratieAutomatiseringsbedrijf SDF heeft voor uitzendbureau Van Koppen & Van Eijk zowel nieuwe software als hardware gemaakt. Zichtbaar op de beurs was de Verifice 2.0 waarmee personeel zich kan aanmelden door middel van een vingerafdruk. Naast Van Koppen & Van Eijk, kunnen ook andere uitzendbureaus of de teler zelf hun personeels- en urenre-gistratie via de Verifice 2.0 laten lopen. De teler kan zodoende inzicht krijgen in de totale urenregistratie op zijn bedrijf. Dat is een kwestie van voortijdig gegevens invoeren en een button aanmaken die op het beeld-scherm zichtbaar wordt. Op de foto zijn buttons van SDF, Van Koppen & Van Eijk en Hawe zichtbaar. Data zijn online en offline bereikbaar. De unit kan draadloos informatie uitwisselen.

Kweekzakjes optimaliserenLeverancier Biopol uit Stellendam lanceerde op de beurs twee ver-beterde kweekzakjes voor roofmijten. Voor Amblyseius Swir-kii en Neoseiulus californicus geldt nu dat er 15-20% meer roofmijten uit een kweekzakje zullen kruipen. Dat komt volgens Biopol neer op respectie-velijk 800-1.000 en dik 1.000 stuks. Klimaatomstandig-heden zullen net als in het verleden van invloed blijven op de werkelijke uitloop. Door toevoeging van kleine membramen in het geplastificeerde papier is het klimaat in het kweekzakje verbeterd, net als de mix van voer-/roofmijten en stuifmeel. De zakjes ’produceren’ niet alleen meer, maar ook over een langere periode. Directeur Hubert Winters meldde dat er minstens zes weken uitloop mogelijk is. De haak van de zakjes is eveneens aangepast, zodat ze beter blijven hangen. Er is geen uitvoering in linten bij Biopol. Bij leverancier Certis werd gemeld dat hun linten met roofmijten binnenkort grootschalig in de praktijk getest gaan worden.

’Weerbaarheid’ troef op Tuinbouw Relatiedagen Zoals altijd was het vooral gezellig op de Tuinbouw Relatiedagen, die deze

week werden gehouden in Gorinchem. Toch waren er ook enkele innovaties te

bespeuren. Opvallend was de aandacht voor emissievrij en weerbaar telen.

Joef Sleegers, Peter van Leth, Hans [email protected]

foto

’s: j

oe

f s

lee

ge

rs

en

ha

ns

ne

efj

es

HighlightsRelatiedagen.indd 14 11-02-15 15:57


Lees verder >

Potgrond van de toekomstTelkens weer keert de discussie over veenvrije potgrond terug.

Daarom heeft veen met houtvezel de toekomst, denkt Joy Godrie,

teelttechnisch adviseur bij Klasmann Deilmann. Het streven van de

potgrondsector is om in 2020 circa 15% van het veen te vervangen

door alternatieven. Klasmann Deilmann brengt een aantal mengsels

op de markt waarin tot 25% hout zit verwerkt. Aanvankelijk voor de

boomkwekerij, maar sinds kort is het uitgerold naar kamerplanten

en perkgoed. „Overal waar grofte in past”, aldus Godrie. „Maar er

worden ook proeven gedaan met Greenfiber fijn, dat onder meer

geschikt moet zijn om in perspotjes te gebruiken.”

Hout is luchtig en heeft een neutrale pH. „Tuinders die tevreden zijn

over hun potgrond, stappen echter niet zo makkelijk over”, ervaart

Godrie. „We adviseren ze om eerst enkele proeven te doen. Dan

blijkt vaak dat ze het zelfs beter vinden.”

Schermmiddelen voor elke situatie9URHJHUZDVHUNULMW7HJHQZRRUGLJ]LMQHUYHOHVFKHUPPLGGHOHQPHWevenzoveel eigenschappen. Dus heeft Mardenkro de ReduWizard ont-

wikkeld, waarmee de teler kan nagaan welk product hij nodig heeft, in

welke maand en in welke hoeveelheden. „Daarvoor gebruikt de online

tool gegevens van het dichtstbijzijnde weerstation, het gewas en het

type kas”, vertelt commercieel manager Barry Zuidgeest.

Sudlac zoekt telers om testen te gaan uitvoeren met Optimix, een

schermmiddel dat infraroodstraling en groen licht reduceert. „Je ont-

komt er niet aan om iets met kleuren te gaan doen, omdat je daarmee

slim warmte buiten de kas kunt houden”, zegt onderzoeker Marcel

Schoondergang. „Groen licht is minder effectief voor de fotosynthese.

In de zomer kun je daar best wat van wegschermen.”

Eiwit-shake voor plantenNa vier jaar onderzoek lanceert Syngenta het product Hicure voor

de sierteelt in Nederland. Dit is een biostimulant die bestaat uit

eiwitten en aminozuren. In stresssituaties kan deze ervoor zorgen

dat de plant meer weerbaar wordt. „Het product heeft een toege-

voegde waarde tijdens de kritische periode in de teelt”, vertelt Tom

van der Gouw, teeltadviseur bij Syngenta. De plant kan aminozuren

overal inzetten. Ze spelen een belangrijke rol bij allerlei processen

in de plant, zoals het openen en sluiten van de huidmondjes. „Zo

is bij droogtestress de plant beter in staat om zijn huidmondjes

te sluiten, zodat hij minder last heeft van droogte”, aldus Van der

Gouw. „Ook hebben sommige planten minder last van ziekten, en

worden de kwaliteit en het vaasleven verbeterd.” Hicure kan wor-

den toegediend via sprayen of druppelen.”

Clusters van mineralen afbreken’Door gebruik van UV-licht en osmose gaan mineralen en sporen-

elementen in het gietwater clusteren. Daardoor zijn ze moeilijker

opneembaar voor de plant. De VT Vitaliser kan deze clusters weer

verkleinen.’ Dat is de boodschap van Ineke Moerman, teeltadviseur

bij Vitaal Telen. Voordat de apparatuur in een bedrijf wordt geplaatst

wordt het gietwater onderzocht in het eigen laboratorium van Vitaal

Telen. „Het komt soms voor dat het water heel goed is, en dat onze

apparatuur niets meer toevoegt”, vertelt Moerman. Om het water

vitaal te maken wordt het rondgeleid door een conische buis van rvs.

Bij Beekenkamp Plants zijn hier goede ervaringen mee opgedaan.

Minder emissie met hulpstoffenOver hulpstoffen zelf is weinig nieuws te melden; wel over nieuwe

toepassingen. „De strengere emissie-eisen voor gewasbeschermings-

middelen spelen ons in de kaart”, zegt Hans de Ruiter, directeur van

SurfaPlus. „Door het gebruik van hulpstoffen kan men de hoeveelheid

werkzame stof in de gewasbescherming soms wel halveren.”

Een greep uit de nieuwe toepassingen: in de teelt van minigerbera

wordt onderzocht wat Hasten doet met de werkzaamheid van midde-

len tegen wittevlieg. Verder heeft Hasten een gunstige invloed op de

kieming van de schimmel in het preparaat Botanigard tegen wittevlieg.

In combinatie met Frupica heeft het een effect op valse meeldauw in

roos. En in gewassen waar Hasten te hard voor is worden proeven

gedaan met Elasto G5.



> Vervolg van pagina 15

Kas groeitOp 10 februari onthulde Nico van Ruiten, voorzitter LTO Glas-kracht Nederland, het nieuwe logo en de nieuwe naam van de Horti Bedrijfsschool. De naam ’Kas groeit’ dekt beter de lading, omdat de organisatie meer doet dan opleidingen en cursussen ontwikkelen (en die voorzien van een branchemerk) en opleiders aanzetten tot opleidingen waar in de sector behoefte is. Een belangrijke taak is ook bedrijven te ondersteunen in het Leven Lang Leren van medewerkers om goede vakkrachten voor de sec-tor te behouden. Daarbij wordt bepaald welke vaardigheden onder werknemers ontbreken en hoe die zijn te ontwikkelen voor een toekomstgerichte bedrijfsvoering. Bijscholing op dat vlak schiet er vaak bij in als medewerkers eenmaal aan het werk zijn. Kortom Horti Bedrijfsschool roept verkeerde verwachtingen en geen warme gevoelens op, aldus Van Ruiten. De nieuwe naam heeft deze nadelen niet. Kas staat voor een jonge medewerker die ambities heeft te groeien in functie, in het bedrijf en in de sector.

ABB dekt lading beterEigenaren Aad Janssen (links) en Leon Lankaster van Agro Advies-buro zitten in hun stand voor het nieuwe logo en naam van het bedrijf: AAB. In de dertig jaar dat het bedrijf nu bestaat zijn de acti-viteiten niet meer specifiek gericht op de Nederlandse glastuinbouw. Onder de klanten bevinden zich inmiddels ook veel buitenlandse opdrachtgevers. Ook maken opdrachtgevers van buiten de sector steeds vaker gebruik van de specialistische kennis. „Dus tijd voor een subtiele aanpassing van naam en logo, zodat we voor bestaande klanten wel herkenbaar blijven. AAB gebruikten we in het buitenland al vaker, omdat buitenlandse klanten moeite hebben met het uitspre-ken van Agro Adviesburo. Agro blijft onze corebusiness, dat aandeel zal wel blijven schommelen rond de 80%”, zegt Lankaster.

Bachmann complementeert Normpack 300-serieHet Zwitserse bedrijf Bachmann Plantec toonde haar complete Normpack 300-serie trays bestaande uit acht verschillende trays voor de potmaten 9 tot en met 17. En is daarmee naar eigen zeg-gen de eerste aanbieder die het assortiment nu compleet heeft. Met de 300-serie zijn vier trays op een laag van een deense kar te plaatsen, één minder dan met Normpack 400-Serie en twee minder dan met Normpack 200-Serie. Vooral uit Duitsland kwam de vraag om planten met een meer uitdijende kroon als cyclamen en kerststerren in kleinere potmaten meer ruimte te geven op een deense kar, zodat ze tijdens transport minder beschadigen. Ver-koper Huug Berk verwacht in Nederland een opmars van de 300-serie in de handelskanalen vooral ten koste van de 400-serie en in mindere mate van de 200-serie. Dit ligt in Duitsland iets minder voor de hand, omdat daar de 200-serie behoorlijk gewild blijft.

Foto

's: P

ete

r v

an

Le

th



Column

AfrekenplichtIn Ontario zijn we lid van de coöperatieve veiling OFG (Ontario Flower Growers). We brengen 20% van ons product naar de veiling. We heb-ben geen veilplicht en ook geen afrekenplicht. De overige 80% van ons product wordt rechtstreeks verkocht aan de groothandel. De betalingsmoraal van deze klanten is erg ver-schillend. De beste klant betaalt na drie weken de rekening automatisch via de bank. Ik hoef alleen nog maar na te kijken of geen rekeningen gemist zijn. Als dat wel zo is stuur ik opnieuw een e-mail en hopelijk wordt die dan bij de volgende betaling gevoegd. De meeste andere klanten betalen na zeven tot negen weken met een cheque. Die cheque moet ik dan naar de bank brengen (tegenwoordig kan dat door middel van een app via een foto van beide zijden van de cheque). Ook nu moet ik van elke klant zorgvuldig nagaan of alle rekeningen betaald zijn. Dan zijn er ook enkele klanten die niet zo regel-matig hun cheque opsturen. Na twee maanden ga ik hen opnieuw een rekening sturen met het verzoek om te betalen. Hopelijk heb ik dan na drie maanden mijn cheque in huis. Anders volgt een telefoongesprek. Tevens zijn er in de afgelo-pen vijftien jaar verschillende klanten op de fles gegaan. Naar die centen konden we fluiten. Toen we nog veilden in Nederland hebben we serieus overwogen om alles rechtstreeks te ver-kopen om kosten te besparen. Na het inwinnen van informatie bij een incassobureau bleek dat we voor het incasseren van niet-betaalde rekeningen 5% zouden gaan betalen, met daarbij natuurlijk een hoop gedoe van rekeningenadministratie en nalopen van klanten. Het was toen al duidelijk dat niemand de admi-nistratie zo zorgvuldig en effectief uitvoert als de coöperatie. Ook onze Canadese coöperatie staat bekend als de afnemer die elke drie weken rechtstreeks via de bank betaalt. Als we een afre-kenplicht hadden zou ik er niet over twijfelen en direct tekenen. Want geen verlies is zo groot als een onbetaalde rekening.

Angelle van Kleef is plantenteler in Ontario

Canada

Angelle van [email protected]

Roemenen gaan echt komenDB Work is het eerste uitzendbureau op de relatiedagen dat Roemeense arbeidskrachten specifiek onder het voetlicht brengt. Het bedrijf opereert al jaren in Roemenië in voornamelijk schilderswerk en scheepsbouwgerelateerde diensten. „Het land staat bekend om zijn goede technisch geschoolde krachten, die met het open gaan van de EU-grenzen juist in die sectoren aan de slag zijn gegaan. Nu de ervaringsverhalen doorsijpelen neemt de interesse voor produc-tiewerk in onder meer de landen tuinbouw toe”, vertelt Jan van ’t Hoog. Massale toestroom van Roemenen gaat er volgens hem in de agrarische sector niet komen, maar het aantal Roemeense arbeidsmigranten zal er wel gaan toenemen.

Filteren met doekVlakbed-, doek- of bandfilter. Er zijn verschillende namen voor. Het gaat om filtertechnieken waarin op eenvoudige wijze met doek deeltjes uit het water te halen zijn. Fijne deeltjes van 5 tot 50 micron, afhankelijk van het gekozen doektype. Het is een drukloze techniek zonder terugspoelwater, waarbij het doek automatisch ’ververst’ als het vervuilde water er minder makkelijk doorheen stroomt. Vuil valt in een aparte container. Met schoner water is het effect van UV- of Ozonontsmetter beter. Agrozone showde filters van roestvrij staal (rvs) van het Canadese bedrijf Clearstream Filters. De goedkoopste variant (debiet 16 m3/uur) kost € 7.500. Moor Filtertechniek uit Maasdijk toonde vergelijkbare apparatuur gemaakt van rvs, bijvoorbeeld de EVO 300 bandfilter die 3 - 30 m3 water per uur kan verwerken.



’Ik snap het wel, maar toch ook weer niet’Tuinbouwjongeren Westland lieten zich afgelopen maandag informeren

over Big Data, een van die ’hete onderwerpen’ in de sector. „De tuinbouw

staat aan de vooravond van het gebruik van Big Data”, vertelde een van

GHVSUHNHUV+DUUĎ6FKPHLW]YDQ)UXJ,&RPe(QHU]ĎQMRQJHPHQVHQ

voor nodig.”

+DUUĎ6FKPHLW]JHHIWGH:HVWODQGVHMRQJHUHQXLWOHJRYHU%LJ'DWDe'DWD]ĎQRYHUDOr

$ULH)[email protected]

%ig Data is als tienerseks. Alle tieners zeggen dat ze weten wat het is en dat ze het doen. Maar eigenlijk

weten ze niet precies wat het is en doen ze het geen van allen.” Dit zei Bert Buis van Floridata maandagavond in een afmijn-zaal van FloraHolland op een bijeenkomst van Tuinbouwjongeren Westland over Big Data. De uitspraak was wellicht pikant, maar wel heel treffend.

Het belang van Big Data zingt namelijk al een tijdje rond in de sector, maar velen is

nog onduidelijk wat het is en wat de tuin-bouw er precies mee kan. Dat is niet zo gek. Tot nu toe waren er meestal specialisten van buiten de sector die zich er op bijeenkom-sten over bogen. Digitaal expert Katherine Kucherenko bijvoorbeeld op een alv van VGB of Machiel Jansen, groupleader eSci-ence & Cloud services bij SURFsara op een congres van Blooming the Future. Boeiende sprekers, maar concrete voorbeelden van wat Big Data voor de tuinbouw kan beteken ontbraken, omdat ze simpelweg te weinig

kennis hadden van de sector. De tuinbouwjongeren brachten sprekers

die de link wel konden maken. Naast Buis sprak Harrij Schmeitz van onder meer Frug I Com. Arjen Brouwers van Diamond FMS, dat zich bezig houdt met Big data in de tuinbouw, mocht de boel aan elkaar praten.

De drie v’sSchmeitz legde aan de hand van drie v’s uit wat Big Data is. De eerst ’v’ is van veel.

Foto

: Ar

ie-F

rA

ns

Mid

de

lbu

rg

7XLQERXZMRQJHUHQODWHQ]LFKLQIRUPHUHQRYHU%LJ'DWD

”

BigData.indd 18 10-02-15 17:23


Door de digitalisering – een hedendaagse peuter ziet een tijdschrift als een kapotte iPad en een van de eerste levensbehoeften is wifi – zijn er reeds ontzettend veel gegevens beschikbaar. En dat worden er steeds meer, vertelde Schmeitz. „Veel van wat vroeger mechanisch ging, gaat nu digitaal en dan gaat het om meer dan het web. Naast Google, Facebook en Twitter zijn er ook in de eigen achtertuin veel data voorhanden.”

Een exponentieel groeiende berg data is één. Je hebt er pas wat aan als je er wat mee kunt. De tweede ’v’ van Schmeitz is dan ook van verbinden. Er zijn data op diverse ter-reinen. Een kweker heeft een administratie, een teeltsysteem (met gegevens uit bijvoor-beeld sensoren) en er is een publiek domein (sociale media, kassascans etc.). De grootste uitdaging is om de data te verbinden. En dat valt niet altijd mee omdat sommige data niet gestructureerd zijn. Neem de data die Twitter oplevert.

De derde ’v’ van Schmeitz is van vooruit. Van het beschrijven van Big Data gaat het via voorspellen naar prescriptie. Big Data moeten kunnen vertellen hoe je het beste resultaat bereikt.

Aan de vooravondTot zover de v’s. Sprekers kwamen met de nodige voorbeelden van het gebruik van Big Data in de tuinbouw. Want hoewel Schmeitz beweerde dat als het om het gebruik van Big Data gaat de tuinbouw aan de vooravond

staat, gebeurt er al het nodige. Voor aanvang van de bijeenkomst gaf

Brouwers een voorbeeld. Hij koppelde de teeltplanning van een potplantenteler aan de planninggegevens van de stekleverancier. om lege plekken in de kas te allen tijde te voorko-men. Hij deed hetzelfde met de voorraad van de potplantenteler en de verkoopgegevens van de exporteurs. De teler kan zo inspelen op de vraag van zijn afnemers.

Een ander voorbeeld kwam van Schmeitz: de app Roamler. Veel telersverenigingen maken er gebruik van om te zien hoe de markt zich ontwikkelt. Roamler maakt een enorme ontwikkeling door in Duitsland en Engeland. Consumenten maken op verzoek en tegen betaling foto’s van het schap. Het levert 5.000 tot 10.000 metingen per dag op met betrouwbare info.

Schmeitz gaf ook het voorbeeld van het project Big T&U (zie kader) waarin onder meer de tweets rond de Nationale Tulpendag werden geanalyseerd. „Er viel op Twitter helaas verdomd weinig over te lezen.”

Een treffend voorbeeld van het gebruik van Big Data in de sierteelt is Floridata van Bert Buis. Deze stichting krijgt data over de bloemen- en plantenexport en over debi-teuren van de deelnemers (exporteurs) en schetst op basis van deze data een totaal-beeld van de export naar de diverse bestem-mingen. Desgevraagd kan aangegeven wor-den of een debiteur betrouwbaar is. Volgens Buis is marktinformatie voor exporteurs een ’holy grail’. Behalve de omzetontwikkeling

op een land meldt Floridata het marktaan-deel van een exporteur, zijn ranking.

Niet achter lopenOm aan te geven dat de tuinbouw niet geheel achterop loopt met Big Data: Floridata is door het ministerie van Economische Zaken als Doorbraakproject benoemd, gaf Buis aan. EZ ziet Floridata als voorbeeld van een bedrijf dat met Big Data werkt en helpt Floridata met onderzoek en een geldelijke bijdrage. Er wordt onderzocht wat er nog meer mogelijk is met de data van exporteurs. Mogelijk gaat de stichting de export op productniveau vermelden.

Een concrete vraag kwam van kalanchoë-teler René van Dop. Hij wilde weten waarom de consument kalanchoë koopt, wat hij of zij er van vindt en welke kleur gewenst is. Hoe kan hij dit met behulp van Big Data te weten komen? Schmeitz adviseerde hem te beginnen met Google Analitics en daarna met Roamler het schap in te duiken.

Het is afwachten wat de jongeren – vol-gens Schmeitz vinden veranderingen in de ict-wereld plaats door jongeren; de ouderen gaan het niet meer doen – verder met Big Data gaan doen. Ze moesten de informatie van Buis, Schmeitz en Brouwers even laten bezinken. Typerend was een opmerking van een van de jongeren over Big Data. „Ik snap het wel, maar toch ook weer niet. Het is moei-lijk om er morgen direct mee aan de slag te gaan.” <

Achtergrond

Big T&U onderzoekt Big Data in tuinbouwTopsector Tuinbouw en Uitgangsmateri-DOHQNĎNWVLQGVEHJLQLQKHWSURMHFW7XLQERXZ'LJLWDDOQDDUGHPRJHOĎNKHGHQYDQ%LJ'DWDLQGHWXLQERXZ2QGHUPHHU)ORUD+ROODQG9*%9UĎH8QLYHUVLWHLW/(,:DJHQLQJHQ85)ORULFRGHHQ)UXJ,&RPZHUNHQKLHUEĎVDPHQ'RHOYDQKHWSURMHFWLVRPQDWHJDDQZHONHEHVFKLNEDUHGDWDYRRU]LHQLQGHEHKRHIWHQYDQGHWXLQERXZ(QYHUYROJHQVLQSLORWVGHYRRUGHOHQYDQKHWJHEUXLNHUYDQWHGHPRQVWUHUHQ)RFXVOLJWRSPDUNWLQIRUPDWLH,QKHWSURMHFWZRUGWJHEUXLNJHPDDNWYDQRSHQGDWDYDQGHRYHUKHLGHQGDWDGLHGHVR-FLDOHPHGLDRSOHYHUHQOHJW7LP9HUZDDUWYDQKHW/(,XLW(HQYRRUEHHOGYDQRYHUKHLGVGDWDGLHZDDUGHYRONXQQHQ]ĎQYRRUGHVHFWRU]ĎQGHFHUWLƂFHULQJDDQYUDJHQYRRUGHH[SRUWGLHVLQGVGHFHPEHUYLD&OLHQW([SRUWORSHQ'RRUNHQQLVWHKHEEHQRYHUGHDDQYUDJHQ

GRRUH[SRUWHXUVNDQJHOHHUGZRUGHQQDDUZHONHODQGHQEORHPHQSODQWHQJURHQWHQHQIUXLWDIJH]HWZRUGHQe1XZHWHQZHDFKWHUDIpas waar bloemen en planten naar toe JHÈ[SRUWHHUG]ĎQr]HJW9HUZDDUWe2PGDWGHH[SRUWVWDWLVWLHNHQSDVHHQPDDQGODWHUNRPHQr+HW]HOIGHLVPRJHOĎNPHWDDQYUDJHQYRRUFHUWLƂFHULQJYRRULPSRUW9HUZDDUWe'DWLVLQWHUHVVDQWYRRUNZHNHUV+HWKHOSW]HRPPHHUPDUNWJHULFKWWHRSHUHUHQr

Analyse via sociale media9LDVRFLDOHPHGLDNXQQHQEĎYRRUEHHOGGHHIIHFWHQYDQSURPRWLHFDPSDJQHVJHPHWHQZRUGHQ=R]ĎQURQGGH1DWLRQDOH7XOSHQGDJRS'H'DPWZHHWVRYHUWXOSJHDQDO\VHHUG'DDUXLWNXQQHQPRJHOĎNOHVVHQJHOHHUGZRUGHQ$OVDQGHUYRRUEHHOGJHHIW9HUZDDUWGHFDPSDJQHYRRUEURFFROLGLHJHYROJGLV

RS7ZLWWHU+HWOHYHUGHYROJHQVKHPYHUUDV-VHQGHUHVXOWDWHQRSe=RZHUGHUJHVSURNHQRYHUGHEURFFROLVPRRWKLH:HOOLFKWNXQQHQZHGDDUZDWPHHr9RRUORSLJEHSHUNWKHWSURMHFW]LFKWRW7ZLW-WHUHQGH1HGHUODQGVHWDDOPDDUJDDWGDWYROJHQV9HUZDDUWXLWJHEUHLGZRUGHQQDDUDQGHUHVRFLDOHPHGLDDOVEORJVHQ)DFHERRNHQDQGHUHWDOHQ'HDQDO\VHYDQVRFLDOHPH-GLD]RXGHQHHQDDQYXOOLQJNXQQHQZRUGHQRSGHEHVWDDQGHFRQVXPHQWHQSDQHOV0RJHOĎNNDQYLDGHVRFLDOHPHGLDJRHGNRRSHQVQHOFRQVXPHQWHQLQIRUPDWLHLQGLYHUVHODQGHQYHUNUHJHQZRUGHQ%LQQHQ7XLQERXZ'LJLWDDOZRUGHQRRNDSSVRQWZLNNHOG(HQWRSYDQWZHHWVRYHUJURHQWHQHQIUXLWLVHUDO'LHYRRUEORHPHQHQSODQWHQYROJHQe'HNRPHQGHWZHHMDDUJDDQZHDSSVPDNHQZDDUGHVHFWRUZDUPYRRUORRSWr

BigData.indd 19 10-02-15 17:23


’Samenwerking begint met vertrouwen’Green Partners vierde vorige maand trots haar 25-jarig jubileum. Terug-

NĎNHQGRSDOGLHMDUHQYLQGWDOJHPHHQGLUHFWHXU)UHG6ORWGDWPHWQDPH

GHUROYHUGHOLQJWXVVHQGHYHUVFKLOOHQGHNHWHQSDUWĎHQVWHUNYHUDQGHUGLV

e2Q]HUHWDLONODQWHQ]ĎQPHHUEHUHLGRPVDPHQLHWVYRRUGHODQJHUHWHU-

PĎQRSWH]HWWHQ'LWYLQGLNHHQHQRUPHSRVLWLHYHRQWZLNNHOLQJr

Cindy van der [email protected]

Hij begon ooit samen met zijn goede vriend Erwin De Klerk Wolters vanuit een klein pakhuis met het

maken van bloemstukjes. En nu, 25 jaar later, is Green Partners uitgegroeid tot het grootste bloemenverwerkingsbedrijf voor de grootschalige retail in Europa. Alge-meen directeur Fred Slot is er trots op. In 2013 werd de omzetgrens van 100 miljoen euro doorbroken. Het is niet iets waar hij direct mee te koop loopt. „Er moet een stip aan de horizon zijn en je werkt natuurlijk naar een getal als dit toe. Maar het draait niet alleen om omzet. Er is meer. Het is bovendien ook helemaal geen garantie voor succes; je moet voortdurend scherp blijven. Natuurlijk ben ik trots op wat we bereikt hebben. We hebben altijd hard gewerkt, de goede mensen in dienst en de

juiste keuzes gemaakt. Dat mag best eens gezegd worden. We hebben het vaak over die ene pallet die niet goed ging, maar ik vind het belangrijk om het ook te hebben over alle zaken die wèl goed gaan”, begint hij het gesprek.

Slot vertelt dat hij veel heeft zien veran-deren in al die jaren. Met name de verhou-dingen tussen de verschillende ketenpartijen liggen anders dan in de prille beginjaren. „Vroeger deed ieder zijn ding en waren de verschillende schakels in de keten druk werkzaam op traditionele wijze. Nu zijn de rollen wezenlijk anders verdeeld. We kruipen veel meer naar elkaar toe en zitten we met zowel telers en onze klanten om de tafel en hebben we gesprekken over de consument”, omschrijft Slot de huidige rolverdeling.

Geen gedoeGreen Partners is van oorsprong een klok-bedrijf, maar dat is de laatste decennia volle-dig veranderd. Vijf jaar terug stond er in het Vakblad voor de Bloemisterij een interview met Green Partners en daarin kwam ook het inkoopbeleid ter sprake. Destijds kocht het bedrijf een klein deel van de handel direct bij telers in en het absolute meerendeel kwam toen nog van de klok.

In die tijd werkte een van de discoun-tretailers van Green Partners nog met weekaanbiedingen. Omdat het niet zeker was naar wie de order ging, werd niet veel van tevoren vastgelegd. „Toen wisten we bij wijze van spreken op zaterdag pas of we het maandag druk hadden. Dat gaat er gelukkig nu al heel anders aan toe. We zijn intensiever de samenwerking met klanten aangegaan en zijn meer partners van elkaar geworden. Dat heeft tijd nodig gehad. Zo’n

Directeur Fred Slot van Green Partners:

Mening

’Samen kun je de processen verbeteren’Marjoland doet een aantal jaar zaken met

Green Partners. Een klein deel van hun

SURGXFWLHVWDDWEĎGHVXSHUPDUNWHQLQKHWschap. Daniël van den Nouweland vindt

het een positieve ontwikkeling. „Mits het

product op de juiste manier gepositioneerd

ZRUGW+HW]ĎQQRJJHHQJURWHDDQWDOOHQGLHEĎGHUHWDLOHULQKHWVFKDSVWDDQGHimportrozen maken de dienst uit. Maar het

is positief dat ze openstaan voor een hoog-

waardiger segment. We zitten met Green

Partners en de klant om de tafel en dat is

HHQOHXNSURFHV:ĎKHEEHQQRJQLHWYHHOervaring met retailklanten, maar het gaat

goed. Zeker rond feestdagen gaan er leuke

aantallen heen. En als er continuïteit in

GHOĎQ]LWNXQMHVDPHQRRNGHSURFHV-VHQYHUEHWHUHQ9RRU9DOHQWĎQKHEEHQZĎEĎYRRUEHHOGGHUR]HQDOYDVWLQGR]HQverpakt. Hierdoor bespaar je kosten en

vinden er minder beschadingen aan het

product plaats”, legt Van den Nouweland

XLW:DWEHWUHIWGHSUĎVDIVSUDNHQJUĎSWde rozenteler terug naar de voorgaande

MDUHQHQNĎNWKĎZDWUHDOLVWLVFKLV.RVWSUĎVSOXVGHQNHQLVPHWURRVODVWLJe:Ď]ĎQDIKDQNHOĎNYDQKHWZHHUMHNXQWEĎYRRUEHHOGGHHQHUJLHNRVWHQQRRLWH[DFWYRRUVSHOOHQ:ĎNĎNHQPHHUQDDUGHPDUNWSUĎ]HQr

Greenpartners.indd 20 10-02-15 17:23


Green Partners belevert discount- en full-service supermarkten in Europa. Zeker 80% van de bloemen NRPWGLUHFWEĎWH-lers vandaan. Voor de toekomst hoopt Green Partners op een nog intensie-vere samenwerking met haar klanten, om het schap nog beter te kunnen afstemmen op de shopper.

samenwerking begint met vertrouwen. Onze retailklanten willen kwaliteit, uniformiteit, een scherpe prijs en vooral geen gedoe. Wan-neer je dat kan waarmaken, en als je doet wat je zegt, zijn klanten steeds meer bereid om sa-men iets voor de langere termijn op te zetten. Dat vind ik een enorme positieve ontwikke-ling van de afgelopen jaren”, zegt Slot.

Bosje van € 1,99Green Partners belevert de discountsuper-markten en de full-service supermarkten in vijftien landen in Europa. De verkoop bij de supermarkten is volgens Slot de laatste jaren flink toegenomen. Met name bij discoun-ters groeit de verkoop bovengemiddeld. De bloemen- en plantencategorie wordt bij deze partijen steeds professioneler aange-pakt. Discounters zijn in staat om grote vo-lumes voor een scherpe prijs aan te bieden en daar is de consument gevoelig voor. „Het bosje bloemen van ! 1,99 stond vijf jaar terug al in het schap van de discounter en dat zal waarschijnlijk ook altijd zo blijven. Hun shopper is hieraan gewend.

Gelukkig zit er wel ontwikkeling in het schap en merk je dat discounters ook andere prijspunten gaan ontwikkelen met ons. Het assortiment wordt breder en er worden nu ook boeketten in hogere prijsranges aange-boden”, ziet Slot. Aan Green Partners de taak de beste prijs uit de markt te slepen voor haar retailklant. De gesprekken met de klant gaan volgens Slot echter niet alleen over de prijs, maar ook over kwaliteit. „Daar gaan we voor. Ik geloof sterk dat je het hiermee

op de lange termijn echt gaat winnen. Onze klanten worden op dat vlak veeleisender. Je kunt echt geen steken meer laten vallen. Een tulp van 24 gram moet ook echt dat gewicht zijn. Daar zitten we bovenop. Gelukkig zien telers dat ook steeds beter in, want zij moe-ten ook mee in het nakomen van afspraken”, ervaart Slot.

Verdienmodel telersGreen Partners heeft ten opzichte van vijf jaar geleden veel meer vaste lijnen lopen met telers. Slot geeft aan dat nu 80% van de bloemen direct van de kwekerij komt en dat alleen de fluctuaties of de lastminute-bestel-lingen nog slechts op de klok worden inge-kocht. Green Partners zit samen met telers om de tafel en maakt niet alleen afspraken voor het komende seizoen, maar er zijn ook gesprekken over de jaren die daarna volgen. Slot noemt dit strategische partners.

Die intensievere samenwerking met kwe-kers geeft volgens Slot veel meer rust in de tent en brengt een efficiëntere logistiek met zich mee. Met telers voeren zij gesprekken over de kwaliteit en het te voeren assorti-ment, met als doel alles zo veel mogelijk af te stemmen op de wensen van de retailer.

Ook de prijs is een onderwerp van gesprek. Met name de discounters stellen hoge eisen aan de prijzen, dus moet er op het scherpst van de snede gewerkt worden. „Maar telers hebben een bepaald verdien-model en daar is respect voor. We hebben elkaar nodig en werken daarom ook soms met open calculaties. De winst zit ’em soms

Foto

: Gr

ee

n P

ar

tne

rs

vooral in een efficiëntere organisatie”, aldus Slot. Zo worden sommige zaken aan telers overgelaten, zoals ompakken en stickeren van de hoezen. Intern wordt ook voortdu-rend de vinger aan de pols gehouden en wordt er nagedacht over zaken zoals innova-tie, procesverbetering, verdere mechanisatie en logistieke oplossingen.

Slot geeft aan dat het absoluut noodzake-lijk is om alle overbodige kosten ertussenuit te snijden. De marges staan volgens hem onder druk. „De winkelprijs blijft hetzelfde en de kosten nemen toe. Je moet het dus echt van volumes hebben en ervoor zorgen dat het product op een slimmere, efficiën-tere manier van punt a naar b komt.”

9HUEHWHULQJPRJHOĎNIn de samenwerking met telers zijn volgens Slot grote sprongen gemaakt. Dit verloopt volgens hem steeds vlotter. Hij hoopt de ko-mende jaren deze ontwikkeling ook door te kunnen trekken naar zijn retailklanten. Daar is volgens hem nog wel een stuk verbetering mogelijk. Green Partners zit met haar klan-ten om de tafel, maar Slot hoopt dat hun invloed de komende jaren nog verder zal gaan reiken. „Een aantal grote klanten deelt bijvoorbeeld nog niet alle verkoopgegevens met ons. Wanneer zij dit wel zouden doen, dan kunnen wij het schap nog beter afstem-men op de behoeften van de shoppers. Het begin is er; we zijn met elkaar in gesprek. Aan ons de schone taak hen te overtuigen dat er samen nog veel meer slagen te maken zijn”, aldus Slot. <

Greenpartners.indd 21 10-02-15 17:23


’Goed om signalen op te vangen’Bollenteler John van der Vossen uit Lisserbroek stond voor het eerst met zijn bolbloemenconcept in Boskoop. Hij is positief: „Vaak spreek je de tussenhandel, maar hier lopen tuincentrumondernemers rond. Je vangt dan toch weer andere signalen op. Zo weet ik nu dat een concepttafel voor kleine ondernemers soms wel te groot kan zijn. Zij hebben niet zo veel aanloop in deze maanden van het jaar en willen dan geen grote aantallen hebben staan. Dat zijn toch belangrijke geluiden om te horen”, geeft Van der Vossen aan. De kweker voert zijn bolbloe-men altijd aan in een gouden pot en dat is inmiddels zijn ’handelsmerk’. Elke week wordt zijn product ook bij Rob’s Grote Tuinverbouwing in beeld gebracht. Daar is Van der Vossen tevreden over. „Op de concept-tafels brengen wij dit ook naar voren. We moeten elkaar verstevigen en de consument op de winkelvloer verder helpen.”

Positie tuincentra onder drukOp de beurs konden bezoekers ook diverse seminars bijwonen. Zo vertelde Martin van Zwol, adviseur en bemiddelaar, dat het aandeel van levend groen in de tuincentra door de jaren heen steeds verder is afge-nomen. Zo bedroeg het aandeel van groen in 2011 nog 50% en drie jaar later was dit 46% (grafiek). Er worden minder planten verkocht en daarnaast staat het marktaandeel van de tuincentra onder druk. Vol-gens Van Zwol is het zaak dat tuincentra zich gaan onderscheiden. „De daling in de verkoop van groen moet worden gestopt. Tuincentra zijn daar specialisten in. Het is zaak dat het aanbod ook onderscheidend is. Door een goede samenwerking met kwekers aan te gaan, kun je met elkaar afspraken maken bijvoorbeeld over exclusiviteit.”

Cyclaam acht keer andersTrendanalist Romeo Sommers nam tuincentrumondernemers bij de hand en liet hen zien hoe zij de klant beter van dienst kunnen zijn. Met name de presentatie kan volgens hem verbeterd worden. Zo kan er meer sfeer en beleving aan producten toegevoegd worden. In een zogenoemde darkroom liet hij de bezoekers zien hoe je cyclamen op acht verschillende manier kunt presenteren. Bij-voorbeeld op prijs, ambacht of op seizoen. Ook op de winkel-vloer kunnen tuincentra volgens hem meer het verschil maken. Zo was er op de beurs een heuse ’potgrondbar’ ingericht met verschillende soorten pot-grond, waarmee de consument van de meest passende potgrond kan worden voorzien. „Zo wordt zelfs potgrond toch wat meer sexy”, aldus Sommers. Ook met een ’giftbar’ kunnen tuincentra zich onderscheiden. Nu is die service vaak niet voorhanden. Maar door de planten in te pakken, zullen meer consumenten met een blij gevoel naar buiten gaan.

Retail Expercience draait om inspiratie en belevingVorige week werd in Boskoop de Tuinzaken Retail Experience gehouden. Deze

tweedaagse beurs is gericht op de tuincentra. Naast barbecues, diervoeding en

potterie, waren ook planten goed vertegenwoordigd op de beursvloer.


foto

’s: c

ind

y v

an

de

r z

we

t

2011 2012 2013 Br

on

: tu

inB

ra

nc

he

ne

de

rla

nd

RetailExperience.indd 22 11-02-15 14:31


Br

on

: Tu

inB

ra

nc

he

ne

de

rla

nd

Presenteren op kleurIn Boskoop werden vorige week diverse prijzen uitgereikt. Zo won

vasteplantenkwekerij Griffioen Wassenaar de Tuinzaken Retail

Award in de categorie ’groen buiten’. Dit bedrijf zet diverse con-

cepten in de markt. Op de beurs was te zien hoe je planten op

kleur kan presenteren. „Consumenten weten vaak de namen van

de planten niet, maar ze kopen een kleur die ze mooi vinden. Er

loopt steeds minder personeel in de tuincentra, dus wij moeten de

consument zoveel mogelijk op weg helpen”, zo zegt Arthur de Wit

van het bedrijf. Uiteindelijk draait het volgens hem om rendement

draaien en de klant ontzorgen. Dit doet Griffioen bijvoorbeeld ook

door de planten in een tray van zes stuks aan te leveren. Door deze

kleinere hoeveelheid is de drempel om na te bestellen volgens De

Wit minder hoog.

Bromelia voor snurkersWist u dat de Ananasplant ’s nachts zuurstof afgeeft in plaats van

overdag? En dat deze extra zuurstof van de bromelia kan helpen

tegen snurken? Het is zomaar een voorbeeld van storytelling. De con-

sument van vandaag is steeds meer op zoek naar beleving. „Natuurlijk

is dit ook een beetje een grap. Maar telers kunnen hier zeker wel wat

mee doen. Het kan mensen interesseren voor dit product”, aldus een

medewerker van Waterdrinker. In de stand besteedde dit bedrijf veel

aandacht aan storytelling. Zo is eucalyptus goed voor de hoest en kan

helleborus helpen bij maagzweren. Voor de manier waarop Waterdrin-

ker meer beleving aan de plant toevoegt, werd zij onderscheiden met

de Tuinzaken Retail Award in de categorie ’binnen groen’.

Investeren in snijbloemenOok bloemen waren op de beurs aanwezig. het Bedrijf TF2 uit

Warmond is een handelskwekerij, maar levert tegelijkertijd aan de

retail en heeft daarvoor enkele concepten ontwikkeld. Volgens

Nelleke de Mooij is het een mooie combinatie en kunnen zij hier-

door de bloemen tegen een scherpe prijs leveren. „Wij telen zelf,

met name in het voorjaar en de zomer, een vrij breed assortiment

en leveren dit aan klanten. Daarnaast kopen wij bij op de klok”, legt

zij de werkwijze uit. Volgens haar zijn er steeds meer tuincentra die

ook bloemen in hun assortiment opnemen, al is er volgens haar

ook nog een grote groep te winnen. „Wanneer je bloemen wilt

gaan verkopen, moet je ook investeren in een koelcel. Daar is nog

niet iedereen toe bereid”, geeft zij aan.

Plant, pot en inspiratie bij elkaarSoms staan potten ver van de plantenafdeling af. Consumenten

moeten zelf op zoek en combinaties maken. Volgens John Hak is het

belangrijk om die zaken naar elkaar toe te trekken. Met zijn concept

’de inspiratietafel’ koppelt hij planten, potterie en inspiratie aan elkaar.

Met deze opstelling staat alles bij elkaar en bovendien wordt de con-

sument door middel met een video geïnspireerd met wat hij met het

product kan doen. Dit concept is nu in de testfase en draait op een

aantal locaties. Het assortiment en het thema worden elke drie weken

gewisseld. Het concept wordt ondersteund via de sociale media.

RetailExperience.indd 23 11-02-15 14:31


VHLOLQJFĎIHUV

Januari 2015 was qua temperatuur een redelijk zachte maand met weinig last van winters weer. De prijsvorming van

bloemen en planten viel over het algemeen tegen. Belangrijkste oorzaak is vooral het halveren van de afzet naar Rusland. De roebel is in waarde ten opzichte van de euro gehalveerd vergeleken met vorig jaar.

Anne-Jan SteenbeekDQQHMDQVWHHQEHHN#IORUDKROODQGQO

Januari: tegenvallende prijzenBloemen en potplanten zagen in januari de mid-

denprijs dalen. Tuinplanten leverden gemiddeld een

betere prijs op. Januari telde 21 veildagen, een dag

minder dan in 2014 wat het beeld iets vertekent.

In aankoop zijn de producten voor de Rus-sen ongeveer twee keer zo duur geworden. De maand februari wordt een belangrijke maand in verband met Valentijnsdag in Europa en de aanloop naar Internationale Vrouwendag in Oost Europa op 8 maart.

Vooral veel rozen en tulpenJanuari is de maand waarin roos en tulp met afstand de producten zijn met de grootste aanvoer. 60% van de aanvoer kwam van deze twee producten. Roos daalde in aan-voer met 1% en de prijsvorming was 9% lager. Bij tulp steeg de aanvoer met 19% en de prijzen daalden met 10%. Verder had-den in de aanvoer top 5, chrysant en lelie het in prijs lastig. Gerbera was hierin een uitzondering. Er werden 17% minder ste-len aangevoerd, die een 20% hogere prijs realiseerden. De gemiddelde prijsvorming van alle overige snijbloemen was beter ten opzichte van vorig jaar.

Omzetaandeel phalaenopsis bij kamerplanten 31,5%Bij de kamerplanten daalde de aanvoer en nam ook de middenprijs af. Het omzetaan-deel van phalaenopsis steeg in januari 2015 met 0,6% naar 31,5%. Ondanks een min-dere aanvoer van 3% was de prijsvorming 5% minder.

De bollen-op-pot en groene kamerplan-ten zijn in januari altijd een belangrijke productgroep in aanvoer. De bol-op-pot-producten hyacint en narcis brachten meer op dan in januari 2014.

De prijzen van groene planten waren on-geveer gelijk met vorig jaar. In de belangrijk-ste afzetlanden was de consumentencam-pagne ’kerstboom eruit, kamerplant erin’ een belangrijke ondersteuning in verkoop.

Tuinplanten: minder aanbod bij een hogere prijsIn januari is helleborus de belangrijkste tuinplant in omzet. Het omzetaandeel steeg met 2% naar 27% van de totale omzet in tuinplanten. De verkoop van violen, pri-mula’s en overige voorjaarsproducten begint weer op gang te komen en zal de komende maand in volume toenemen. Verder is janu-ari voor tuinplanten een rustige maand. <

Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen januari 2015. (Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000 )

Snijbloemen Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

5RRV b b

7XOS b b

&KU\VDQW,QG*US75 b b

/HOLH b b

*HUEHUD b b

&KU\VDQW,QG*US*( b b

)UHHVLD b b

(XVWRPDUXVVHOOLDQXP b b

&\PELGLXP b b

+\DFLQW b b

Totaal snijbloemen 200.297 -5,6% 966.122 1,0% € 0,207 € 0,222

Kamerplanten Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

3KDODHQRSVLV b b

+\DFLQW b b

$QWKXULXP b b

.DODQFKRÈ b b

1DUFLV b b

'UDFDHQD b b

)LFXV b b

2YHULJNDPHUSODQWHQ b b

5RRV b b

&\FODPHQ b b

Totaal kamerplanten 124.614 -10,3% 78.647 -6,3% € 1,584 € 1,656

Tuinplanten Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

+HOOHERUXV b b

3ULPXOD b b

'HFRUDWLHPDWHULDDO b b

6DOL[ b b

&DPHOOLD b b

Totaal tuinplanten 5.077 -10,2% 4.540 -14,2% € 1,118 € 1,067

Totaal 329.987 -7,50% 1.049.309 0,30% € 0,32 € 0,34

0XWDWLHVWRYMDQXDUL'H]HFLMIHUV]LMQJHPLGGHOGHQRYHUGHJHKHOHEHWUHIIHQGHSURGXFWJURHSLQFOELQQHQODQGVHSURGXFWLHLPSRUWNORNEHPLGGHOLQJDOOHYHVWLJLQJHQLQFODOOHVRUWHULQJHQNZDOLWHLWHQHQSRWPDWHQ'H]HFLMIHUVJHOGHQYRRUDODOV]HHUJOREDOHLQGLFDWLHHQ]LMQQLHWUHSUHVHQWDWLHI

Veilingcijfers.indd 24 11-02-15 14:39

K ORNSUĎVEHHOGHQ


%521)/25$+2//$1'

'HZHHNYDQ

MDUNW

25

’14/’15’13/’14’12/’13

15

20

25

30

35

40

9876543215251504948

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

150

160

9876543215251504948

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

9876543215251504948

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

Snijbloemen Groene planten Bloeiende planten

In week 6 plust de middenprijs 6 cent tot 30 cent. Dat is respectievelijk 2 en 1 cent onder de voorgaande twee jaren.

Een stijging van de middenprijs met 6 cent tot 122 cent. In 2013 was deze 129 cent en in 2014 128 cent.

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

De middenprijs krijgt er 4 cent bij tot 104 cent en ligt daarmee onder het prijsniveau van 2013 met 107 cent en 2014 met 120 cent.

GHNORNLQNRSHUTheo de Vries:

’Gematigd positief gaan we richting Valentijn’

Maandag„Het ’Gesamtangebot’ is 942 karren snijbloemen, 172 karren potplan-

ten en 1.262 CC’s. Daar gaan we bijna, Alaaaaaffff!!!!! Beetje dubbele

gedachten deze week; wat te doen richting Valentijnsdag. Het is moeilijk

inschatten zeker in de regio waar wij ons bevinden. De meeste klanten

nemen geen risico, ze willen niets vastleggen en het lijkt daardoor dat de

handel aan de prijs is, althans voor de lokale afzet.”

Dinsdag„Het aanbod is 741 karren, 152 karren potplanten en 839 CC’s. We zit-

ten volop in de voorjaarsbloemen en bloesemtakken en tot nu toe hebben

we een mooi seizoen. Verder is de blik alweer verder gericht op de voor-

bereidingen voor Pasen, Moederdag en de start van het pioenrozensei-

zoen. Altijd weer een prachtige tijd zo na de donkere wintermaanden.”

Woensdag„Er staan 882 karren met snijbloemen, 210 karren potplanten en 1.688

CC’s. De prijsvorming is strak naar boven gericht. Er staat helaas weinig

leuke handel en we zetten grote vraagtekens bij de kwaliteit van met

name ranonkel en anemoon aan de klok. Er zijn veel klachten in verband

met botrytis en slijmstelen. Dat is allemaal erg vervelend.”

Donderdag„Vandaag is het aanbod 765 karren snijbloemen, 91 karren planten en

1.262 CC’s. Gematigd positief gaan we verder richting de Valentijns- en

carnavalsweek en komen er toch links en rechts voorbestellingen binnen

en dat stemt ons toch goed voor de komende week. We proberen veel

handel rechtstreeks te betrekken zodat we dan niet voor verrassingen

komen te staan. We gaan voor meer zekerheid. Vooral bij het snijgroen

zien we wat hogere prijzen. Vooral bij ledervaren en aralia is het moeilijk

om de aantallen voor de klanten bij elkaar te krijgen.”

Vrijdag„Er komen 705 karren snijbloemen, 82 karren planten en 845 CC’s. Vol-

gende week zaterdag is het Valentijn. Wij wensen iedereen een goede

verkoop. Zelf doen we alleen daghandel en de lopende zaken. Verder

veel handel voor de bekende carnavalsboeketjes die tijdens de optochten

in de Duitse carnavalssteden door carnavalsverenigingen in het publiek

worden geworpen. Daarvoor worden veel korte roosjes, anjers, narcissen

en tulpen gebruikt en dat zet de prijs voor deze artikelen redelijk strak.”

Bedrijf: Greenzone

Veiling: Veiling Rhein-Maas

Week: 6

9$.%/$'9225'(%/2

(0,67(5,-

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 25 10-02-15 17:23

9DNEODGYRRUGH%ORHPLVWHUĎ7 (2015) 26

25

50

75

100

125

150

Prijs indexAanvoer index

654321

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

in p

roce

nten

25

50

75

100

125

150


654321


week

in p

roce

nten

0

50

100

150

200


654321


week

in p

roce

nten

Snijbloemen

Kamerplanten

Tuinplanten

In week 6 was de snijbloemen-prijs 9% lager dan vorig jaar. Het aantal verkochte stelen bleef na-genoeg gelijk waardoor de omzet ook daalde met 9%. Vooral de rozenprijzen staan onder druk in de week voor Valentijn en daalden met 20%. Door de koersdaling van de roebel is de aanvoerstroom van rozen uit Zuid-Amerika en Afrika voor een deel verschoven van Rus-land naar West-Europa. Ongun-stig is dat Valentijn dit jaar tijdens carnaval valt en op zaterdag. Door het wegvallen van vraag in Rusland

daalde de prijs met 24% bij gelijk-blijvend aanbod. Troschrysant is minder afhankelijk van Rusland en de prijsdaling bleef dan ook be-perkt met 3%. Door 14% minder aanbod steeg gerbera mini in prijs met 9%. Gerbera grootbloemig deed het minder met een prijsda-ling van 1% bij een aanvoerdaling van 9%. Positieve uitschieter was hyacint met een prijsstijging van 17% bij gelijkblijvend aanbod. Ook de prijs van alstroemeria steeg fors met 13% wat het gevolg was van 25% minder aanbod.

In de aanloop naar Valentijn liep de vraag naar phalaenopsis in week 6 sterk op. In vergelijking met de week ervoor noteerde phalaenopsis een prijsstijging van 8% bij ruim 1 miljoen stuks meer aanvoer. In vergelijking met 2014 waren de prijzen voor phalaenop-sis in de eerste zes weken structu-reel lager. De laatste weken lijkt de vraag zich te herstellen. De lagere prijs is ook een gevolg van meer aanbod; in week 6 werd 14% meer phalaenopsis aangevoerd. De bij Valentijn populaire potroos bleef

ook achter in prijs. Een aanvoer-daling van 9%, kon een prijsda-ling van 2% niet voorkomen. Net als bij snijbloemen was hyacint één van de weinige producten waarvan de prijs steeg. Bij 17% meer aan-bod leverde een pothyacint 6% meer op dan in 2014. Bij de groene planten een opvallende aanbod-stijging bij dracaena van 32%. De prijsdaling bleef beperkt tot 7%. Ook ficus deed het goed met een prijsstijging van 10% bij een lichte aanvoerstijging. De totale kamer-plantenprijs daalde met 5%.

Door een koudere winter in ver-gelijking met die van vorig jaar bleef in week 6 de aanvoer van tuinplanten met 26% achter. Door minder aanvoer (-36%) van de relatief goedkope primula steeg de totale tuinplantenprijs met 13%. De laatste weken was helleborus veruit het belangrijk-ste product. In week 6 heeft ca-mellia deze positie overgenomen. Na helleborus is primula het derde product. De aanvoer van andere tuinplanten was in week 6 nog beperkt. De prijs van camel-lia daalde met 10% in vergelijking

met 2014 bij een aanvoerdaling van 5%. Van helleborus werd 14% minder aangevoerd en de prijs steeg met 7%. Primula no-teerde een 12% hogere prijs in vergelijking met vorig jaar.

Lagere prijs in de week voor Valentijn

Phalaenopsis minder betaald

Lagere aanvoer primula’s

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven

van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar. 0DUWĎQ%HQWYHOVHQPDUWĎQEHQWYHOVHQ#ƃRUDKROODQGQO

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 26 10-02-15 17:23


Over de toonbank

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt

u er heel anders over?

Reageer dan bij de markt-

redactie:

A.F. Middelburg,

06-23631549 of mail

[email protected]

27

Zwitserland

Bern

Werner Badertscher:

’Dit jaar 50% minder rozen besteld voor Valentijn’

FOTO

: CR

EA

FLO

RIS

TIQ

UE

U bent kweker en bloemist?„Ik heb een hectare tuinbouwgrond waar ik seizoensproducten teel. In deze tijd van het jaar is dat niet veel. Van eigen teelt verkoop ik nu alleen magnolia- en spiraea-takken, nog geen 5% van het totale aanbod. In de zomer komt 80% van eigen productie.”

Naam: CreafloristiqueLocatie: BernSortiment: 85% bloemen, 10% planten,5% overigSpecialiteit: eigen productenAantal medewerkers: 3 vast, 2 deeltijd, 1 sta-giaire

Is er voorkeur voor lokaal?„Jazeker. Men vraagt hier vaak waar onze pro-ducten vandaan komen en men ergert zich aan bloemen waar duizenden kilometers voor is gevlogen terwijl ze ook op een paar kilometer afstand geteeld worden. Vooral uit duurzaam-heidsoverwegingen.”

Is import niet interessanter nu de euro 20% goedkoper is geworden?„Dat is waar. Nederlandse bloemen zijn nu 10 tot 15% goedkoper, zowel bij de groothandel in Bern als bij mijn Nederlandse lijnrijder. Het is verleidelijk om meer te gaan inkopen, maar ik zal er niet meer door gaan verkopen. Ik heb geen koelcel, dus ik houd me in. In de zomer gaat sowieso onze productie voor, dus voor mij verandert er eigenlijk niets. In onze branche hebben we te maken met sterk wisselende inkoopprijzen, dus in de winkel houden we hoe dan ook doorsneeprijzen aan.”

Hoe gaan de zaken momenteel?„Het is een rustige periode. In januari is alles weer duurder geworden, dus budgetten staan onder druk. Ook hebben we te maken met kou en skivakanties, waardoor de bloemencon-sumptie onder druk staat. Van Valentijn ver-

wacht ik dit jaar niet veel. Het valt op een zater-dag en dat is ongunstig voor een stadswinkel als de onze. Bovendien geven jonge verliefden elkaar vandaag de dag eerder een hotelover-nachting of een romantisch etentje cadeau. Om die redenen heb ik dit jaar 50% minder rozen besteld voor Valentijn dan vorig jaar.”

Wat verkoopt goed momenteel?„Tulpen, waarvan een groot deel van eigen bodem, maar ook narcis, hyacint en ranonkel. De verkoop van phalaenopsis valt tegen nu supermarkten ze voor een spotprijsje verko-pen.”

Hoe is de Nederlandse kwaliteit?„Ongeveer 50% van wat ik momenteel verkoop komt uit Nederland, 40% uit Italië en 10% uit Zwitserland. Over de Nederlandse kwaliteit en houdbaarheid ben ik zeer tevreden, vooral als het gaat om rozen. Bij asclepias zie ik echter vaak dat ze te vroeg zijn geoogst waardoor de houdbaarheid achteruitgaat. Ook erger ik me eraan dat rozen na het transport er vaak uitzien alsof ze met hun kop tegen de muur zijn gesme-ten. Betere, zorgvuldigere verpakking zou ik op prijs stellen.”

Simon van der

Ende, amaryllisteler,

Maasdijk

’Wie gaat collectieve promotie betalen?’

Hierbij wil ik graag reageren op het standpunt van Esther van Geest

twee weken geleden in het Vakblad voor de Bloemisterij waarin ze wijst op het belang van collectieve promotie van bloemen en planten. Ik ben geen tegenstander van collectieve promo-tie, maar vraag me wel af hoe dat betaald gaat worden. Als er aan collectieve promotie wordt gedaan, dan moet wel iedereen mee-betalen en dat is nu niet het geval. Telers dragen nu via de veilingprovisie bij aan de collectieve promotie. Dat betekent dat telers die niet via de vei-ling leveren geen bijdrage leveren aan de collectieve promotie; bijvoorbeeld

buitenlandse kwekers die niet via de veiling handelen. En dan zijn er nog leden van de veiling die buiten de veiling om handelen en over dat deel geen heffing voor promotie betalen.Het komt erop neer dat het voorna-melijk kleine kwekers zijn die de col-lectieve promotie betalen. Tevens is er nog de bijdrage van de handel. Ze geeft aan ook mee te willen betalen aan de collectieve promotie. Veel handel gaat echter buiten de veiling om en ook daar zal geen heffing over betaald worden. Al met al gaan er veel bloemen rechtstreeks naar de eind-bestemming. Gaan wij dan reclame maken voor Keniaanse bloemen?

Het is lastig om hier een oplossing voor te vinden en iedereen te laten meebetalen aan de collectieve promo-tie. Ik zou in ieder geval in Nederland de heffing per hectare opleggen. Dan betrek je ook de Nederlandse kwekers erbij die buiten de veiling om handelen. Maar hoe we buitenlandse kwekers die niet via de veiling han-delen ondervangen? Dat is een heel lastige materie.

Markt-3-Toonbank-nw.indd 27 10-02-15 17:23


AQDO\VHVVQĎEORHPHQ

28

Foto

: De

Gr

AA

F V

An

De

r Z

An

De

Meer pogingen verbreding Nederlandse rozenaanbod Enkele Nederlandse telers van grootbloemige rozen probe-ren het assortiment rozen te verbreden, om zo hun marktpo-VLWLHWHYHUVWHUNHQ+HW]ĎQQRJYRRU]LFKWLJHDFWLHV

„Handelaren klagen over de ver-schraling van het Nederlandse assortiment, dus moeten er ook kansen zijn voor aparte soorten”, stelt Remco van der Arend van Van der Arend Roses met kweke-rijen in Maasland en Almere. Be-halve Grand Prix en Avalanche+ teelt Van der Arend ook Pink Avalanche+, die samen met Van den Berg Roses als Pink Charm op de markt wordt gebracht. En vanaf juni dit jaar wordt het aanbod uitgebreid met de zalm-roze Talea+, lichtgele Savita+, de groenroze Avantique+ en de hagelnieuwe Red Eagle „Je moet een bepaalde schaalgrootte heb-ben om aparte rassen succesvol te kunnen aanbieden. En er zijn afspraken nodig over het uitgifte-

beleid. Voor bijzondere rassen is de markt aanvankelijk klein en de potentie is moeilijk in te schatten”, licht hij toe.

9HUEHWHULQJVHUYLFH„We bieden onze klanten een completer pakket met aparte ras-sen, waardoor we met de stan-daardsoorten een betere positie kunnen claimen”, motiveert Loek van Adrichem van Van den Berg Roses de uitbreiding van het in Nederland geteelde assortiment. De basis daarvan wordt gevormd door Avalanche-soorten, vorig jaar uitgebreid met de rozerode Layla+, geelroze gerande Brocan-te+ en witte Snowfox+. De meest recente toevoeging is de crème-kleurige Mystic Avalanche+ en

dit jaar komen er nog twee aparte soorten bij. De vestiging van Van den Berg Roses in Delfgauw is de etalage voor de introducties op de Nederlandse markt van verede-laar Lex+. „Commercieel zijn we tevreden, het rendement is lastig te berekenen en bedrijfsmatig is het een strijd zowel teelttechnisch, qua productie, verwerking als lo-gistiek. Het gaat met de specialties om kleine aantallen.”Kwekerij Marjoland in Waddinx-veen vervangt 6 ha Passion door 5 ha Red Naomi! en de gele Penny Lane. Dat zijn bekende rassen „We willen een completer aan-bod bieden, maar niet te veel ri-sico’s lopen”, licht Daniël van den Nouweland toe. Nieuw voor het ’trouwsegment’ is de champagne-

kleurige Myllena. Er zijn meer rozentelers die met aparte soorten op de markt zijn. Zoals Ernst Olieman in Bleiswijk met de witte Dolomiti. „We ha-len nu nog rendement. Maar bij eventuele vervanging zou dat nu niet meer mijn keuze zijn”, ver-woordt hij een dilemma. Vervanging van bestaand gewas met nieuwe rassen stelt extra eisen aan de financiering. In de huidige markt kiezen banken voor meer zekerheid. Een woordvoerder ontkent dat de Rabobank de Ne-derlandse rozenteelt in de ban heeft gedaan. „We hebben op dat geen punt geen sectorbeleid en beoordelen plannen individueel”, is het officiële standpunt. !

Krimp Nederlandse grootbloemige rozen zet doorDe daling van het aanbod grootbloemige rozen uit Neder-ODQG]HWGLWMDDUGRRUPDDUKRHIRUVPRHWQRJEOĎNHQ+DQ-GHODUHQ]LHQHHQEOĎYHQGHUROYRRUKRRJZDDUGLJHNZDOLWHLW

„De vraag is er wel, maar de afzet in Rusland is problematisch. Er is minder geld, dus wijken hande-

laren uit naar een ander assorti-ment of laten ze rozen helemaal weg. Dat heeft een grote impact

op de prijsvorming”, schetst in-koper Gert van Delft van Van Dijk Bloemen het effect van de terugval van de vraag op exclu-sieve, grootbloemige rozen uit Nederland. „Het is lastiger, maar vraag naar Hollandse rozen blijft, ondanks de verschuiving naar Kenia”, vult inkoper Ronald Ka-mer van OZ Export aan. In het retailsegment waaraan Van Dijk Flora levert is nauwelijks plaats voor Nederlandse rozen. „Af en toe bij speciale dagen, of acties waarbij we Europabreed op basis van 1 steel leveren”, licht inkoper Marcel van Zanten toe.

WisselendNederlandse telers hebben in 2014 een wisselend rendement gehaald met grootbloemige ro-zen. De verwachting van leveran-

ciers van uitgangsmateriaal voor de aanvoer dit jaar varieert van stabilisatie tot dezelfde krimp als vorig jaar. Toen daalde het Hol-landse aanbod bij de vestigingen van FloraHolland met 8% tot 755 miljoen stelen. Het import-aanbod grootbloemigen steeg met 4% tot 1,9 miljard. In beide segmenten leverde de midden-prijs 1 cent in tot 37 respectieve-lijk 18 cent. „Dankzij met name de daling van de energiekosten viel het mee”, vindt Remco van der Arend van Van der Arend Roses. De hardere concurrentie noopt Nederlandse rozentelers tot een actieve marktbenadering. Daar-bij neemt de directe afzet toe, al stellen de meesten dat de klok-functie sterk bepalend blijft. !

Foto

: De

Gr

AA

F V

An

De

r Z

An

De

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 28 10-02-15 17:24


Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar [email protected]

Marktacties

29

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

Na hapering lijkt tulpenmarkt herstellend,QGHDDQORRSQDDU9DOHQWĎQVWĎJHQGHNORNSUĎ]HQYRRUWXO-pen na de dip in januari. De retailmarkt is stabiel, de groot-KDQGHOVPDUNWLVRQUXVWLJGRRURQ]HNHUKHLGLQ5XVODQG

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

„Iedereen wist dat het eraan zat te komen, een te vroege aanvoer voor de vraag in de markt”, geeft inkoper Mark Bijlsma van Van Dijk Bloemen aan voor het ac-tuele tulpenseizoen. „En een stuk minder, doordat Rusland voor een deel is weggevallen door de goedkopere roebel en gestegen transportkosten”, vult inkoper Arno van der Meer van Kurt Schrama aan. In het retailseg-ment is de start van het tulpen-seizoen volgens Martin van Rijn van Van Dijk Flora goed. „Er is geleverd en verkocht als geprog-nosticeerd.”

2YHUDDQERGGerekend vanaf september tot en met januari steeg de tulpenafzet via de vestigingen van FloraHol-land met bijna 70% tot iets meer dan 500 miljoen stelen. Die wer-den afgerekend tegen een mid-denprijs van 14,1 cent, bijna 3 cent minder dan vorig seizoen

en 1 cent minder dan seizoen 2012/2013. „De eerste helft van december was nog goed, daarna bleek de vraag onvoldoende”, blikt Theo Reus van Fleureco in Lutjebroek terug. Arjan Rood van De Wit Bloembollen is tevre-den over de afzet via het retailseg-ment. „Van de lagere klokprijzen in januari hebben we geen last gehad. Het seizoen loopt zoals voorspeld. Met Valentijn voor de boeg en daarna speciale bloe-mendagen in Oost-Europa en Engeland wordt het spannend”, verwijst hij naar Internationale Vrouwendag op 8 maart en Moe-derdag in Engeland op 15 maart. Niet alle leveranciers aan het retailsegment hebben vergelijk-baar positieve ervaringen. „Over de hele linie is de kwaliteit iets lichter. Als dan de klokprijzen la-ger liggen is dat voor sommigen een motief om contracten bij te stellen. Of eronderuit komen om vervolgens op klokaankoop over

te gaan”, meldt een broeier. In de twee voorgaande seizoenen werd in de eerste maanden tot en met januari 25% respectievelijk 21,6% van tulpenaanvoer ver-handeld. Vorig seizoen eindigde de middenprijs na een vliegende eerste helft uiteindelijk door een tegenvallend slot op een totaal ge-middelde van 14,5 cent per steel. „Hoe dit seizoen wordt afgesloten wordt bepaald door het weer na Pasen, tot een jaar of vijf geleden steevast het einde van het tulpen-seizoen. Als het dan redelijk en niet te mooi weer is, gaan ketens nog door met de verkoop”, kijkt Van Rijn vooruit.

KwaliteitGroothandelaren vinden het as-sortiment breed genoeg. „Er is zat. En omdat we altijd van de-zelfde kwekers kopen zijn er geen problemen met de kwaliteit”, geeft Van der Meer aan. „Elke dag loop ik nog wel door de aanvoer. Goed scanbare barcodes zijn belangrijk om gespotte partijen in te kunnen kopen en actuele foto’s, omdat al-les op afstand wordt ingekocht. En een goede belading met het juiste aantal stelen per fust”, tipt Bijlsma de klokaanvoerders voor de rest van het seizoen. !

PromotieQ Woonplant van de maand februari: primulaQWoonplant van de maand maart: Franse geraniumQ Tuinplant van de maand februari: coniferen t/m pot 17 o.a. thujaQTuinplant van de maand maart: vroege vaste planten zoals aquilegiaQPurE Seasonal Flowers voorjaar: anemoon, hyacint, ranonkel, iris. Promotieactie Happy hyacint is gestart.Q sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotie-commissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh RetailQ 5 - 8 mrt Beurs Huis & Tuin 2.0 in WTC Expo Leeuwarden

Q 14 feb Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, groene planten, TiSento, helleborus Gold Collection, hyacinten Blue Pearl en Purple Sensation, primula, Decorum assortiment: hydrangea P13, hydrangea Curly Wurly mix, Calathea insignis, tulp snij, levensboom Thuja. SBS6, 17.00 uur. Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

Q 1 - 28 feb: roos

Q 1 - 22 mrt: ranonkelQ 9 -29 mrt: anjerQ 30 mrt - 30 apr: gerbera

BloemendagenQ 15 feb Carnaval (Ned)Q 16 feb Rozenmaandag (Dui)Q 17 feb Carnaval (Dui)Q 17 feb Mardi (Fra, Zwi)Q 19 feb Chinees NieuwjaarQ 23 feb Mannendag (Rus)Q 1 mrt St. David’s Day (Wales)Q 1 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fra)Q 8 mrt Internationale VrouwendagQ 15 mrt Moederdag (GB)Q 17 mrt St. Patrick’s Day (Noord-Ierland)Q 19 mrt Vaderdag (Ita)Q 3 apr Goede Vrijdag (Ned, Dui, GB, Oos, Zwi)Q 5 - 6 apr PasenQ 12 apr Orthodox Pasen (Rus)Q 16 apr Secretaressedag (Ned, Bel, Fra)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 29 10-02-15 17:24


Exporteur over Analyse

30

50.000

70.000

90.000

110.000

130.000

150.000

0

100

200

300

400

500

20142013201220112010

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

n

Vietnam

Bedrijf: Holex Functie: accountmanager Verre Oosten Belangrijk-

ste afzetlanden: USA, Canada, Midden- en Verre Oosten Inkoop:

veilingklok, rechtstreeks van kwekers, eigen import (DFG) Aantal

medewerkers: 60

Léandre van Rees:

’Vietnamezen zijn gek op bloemen’Bloemenexport naar Vietnam hoor je niet veel…„Toch doen wij al meer dan zeven jaar zaken met dit land. We

exporteren naar één grote klant die het vervolgens weer verkoopt

aan voornamelijk winkeliers. We houden het exclusief bij deze

afnemer, omdat wij daar goede afspraken mee hebben. We krijgen

wel rechtstreekse aanvragen van bloemisten of groothandelaren,

maar dan adviseren wij ze om bij onze klant te bestellen.”

Wat maakt jullie klant daar zo speciaal?„Het is een kwekerij van ruim 300 ha, die een breed pakket bloe-

men, planten en stekken kweekt, zoals chrysanten, santini´s, rozen,

anjers, lelies en bladproducten. De bloemen die ze daar niet kwe-

ken, leveren wij vanuit Nederland. Zo kunnen zij hun klanten een

breed pakket bieden.”

Om welke producten gaat het dan?„Wij leveren een breed pakket bloemen waaronder pioenen, tulpen

freesia’s, waxflower en eryngium. In deze tijd van het jaar komen

daar dan nog forsythia’s, ilex en pothyacinten bij. Die worden traditi-

oneel veel gekocht voor het Chinese Nieuwjaar, dat in aantocht is.”

Prijs- of kwaliteitsmarkt?„Alles moet in Vietnam van goede kwaliteit zijn, dan zijn ze ook

bereid een goede prijs te betalen. Ook moet je zorgen dat je doet

wat je zegt, ze moeten op je kunnen rekenen in alle opzichten. Lukt

dat, dan zijn ze zeer loyaal. Ik vind het erg prettig zakendoen.”

Is Vietnam booming business?„Ik zie er zeker een goede toekomst. De middenklasse wordt gro-

ter en kan zich een luxeproduct als bloemen en planten veroorlo-

ven. Bovendien zijn Vietnamezen gek op bloemen. Of ze uiteinde-

lijk niet alles zelf gaan kweken? Tja, als echte Aziaten proberen ze

de typisch Nederlandse producten als tulpen en hortensia ook te

kweken, maar dat valt nog niet mee. Ik zie in ieder geval groei de

komende jaren, dus er zal zeker vraag blijven uit Nederland.”

Foto

: ho

lEx

bloeiende planten

Rusland trekt hard aan 1-takkers phalaenopsisHet was even afwachten, maar in week 5 ging phalaenopsis toch HLQGHOĎNSURƂWHUHQYDQGHDDQVWDDQGHIHHVWGDJHQ5XVODQGWUHNWYRRUORSLJYRRUDOGHJRHGNRSHUHWDNNHUVXLWGHPDUNW

Het jaar ging maar lauwtjes van start voor phalaenopsis. Maar eind week 5 viel dan toch het startschot van de piek richting Valentijn en Vrouwendag. Plotseling trok de vraag aan en schoten de prijzen omhoog. Rusland trekt hard aan de 1-takkers. „Vanwege de koers van de roebel halen ze al vroeger dan anders de goedkopere sorteringen binnen. A2-tjes en 1-takkers zijn nu al schaars, zelf zijn we er al in uitverkocht. Nu is het de vraag of ze tegen Vrouwendag ook de 2-tak-kers gaan meepakken of uitwijken naar andere producten”, legt Addie Groen van kwekerij Phalaenova in Brielle uit.

Spannende weken„Normaal gesproken lopen vraag en prijzen van 2-takkers op rich-ting 8 maart. Als Valentijn goed loopt, hoeven we ons daar geen zorgen over te maken. Maar als de vraag echter achterblijft en er veel overblijft voor Vrouwendag, zullen veel aanbieders met prijzen gaan stunten. Dat er al veel 1-takkers weg zijn, geeft hoop dat het goed door blijft lopen”, analyseert Jean-Pierre Oord van Sion Orchids in De Lier. Het totale aanbod is wat groter dan vorig jaar in deze peri-ode. Veel producenten hebben de aantallen extra opgevoerd voor de opvolgende feestdagen. Jos Brou-

wers van So Natural maakt zich zorgen over de Russische afnames voor Vrouwendag. „De afgelopen jaren was Vrouwendag belangrij-ker voor phalaenopsis dan Valen-tijn. Dit jaar blijft de vraag duide-lijk achter en is er een afwachtende houding. Het wordt spannend de komende weken.”

Turkije groeimarktFrank Doorduin van exportbedrijf Hebo International is blij dat hij voldoende phalaenopsis had vast-gelegd voor week 6. „De vraag rich-ting Valentijn kwam laat op gang. In week 6 ging het plotseling zo hard dat er op de klok weinig aan-bod was dat aan onze eisen voldeed. Gelukkig hadden we voldoende direct ingekocht.” Hebo verkoopt voor 75% 2-takkers aan Spanje en Turkije. Turkije is voor het bedrijf een belangrijke groeimarkt. „Deze markt vraagt lange planten, grote bloemen en zware kwaliteit. Wit en paars zijn er de belangrijkste kleu-ren. Van een vracht naar Turkije is bijna 50% phalaenopsis”, geeft hij aan. Ook Javadoplant bemerkte een duidelijke opleving in week 6. De klokhandel neemt af en de di-recte handel in phalaenopsis met hartjes en boogjes neemt nu toe. Als je die niet hebt vastgelegd, kun je wel eens misgrijpen. !

Verkochte aantallen en middenprijzen phalaenopsis via de FloraHolland-veilin-gen van 2010 tot en met 2014.

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 30 10-02-15 17:24

Analyse Afzetzaken


2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

0

100

200

300

400

2014201320122011201020092008

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

ngroene planten

Ficus benjamina blijft krimpen)LFXVEHQMDPLQDEOĎIWHHQJUDDGPHWHUYDQGHPDUNWYRRUJURHQHNDPHUSODQWHQ+HWDDQERGQHHPWDOMDUHQDIPDDUGHYUDDJNHQQHOĎNVQHOOHU

Langs FloraHolland werd in 2014 weer 5% minder Ficus benjamina afgerekend, totaal minder dan 4,5 miljoen verkochte stuks. Ten op-zichte van tien jaar geleden is de meest gangbare ficus in omvang gehalveerd. De veilingomzet daal-de met 45%. Het is een neergaan-de trend die producenten niet bin-nen afzienbare tijd zien omkeren. „Groene planten hebben het moeilijk. Dat is structureel”, re-deneert Erik Persoon van kwe-kerij Zwethlande en de Forever Plants Group. „Door de huizen-crisis zijn mensen in West-Euro-pa minder aan het verhuizen of bezig met hun groene interieur. De boost die de afzet kreeg door de toegang van honderd miljoen nieuwe consumenten in Oost-Europa is inmiddels uitgewerkt.” Ficuskwekers kunnen in zijn ogen maar op één manier rea-

Verkochte aantallen en middenprijs Ficus benjamina via FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014.

geren op deze waarneming: „We moeten nóg meer vraaggestuurd produceren. En ik zie geen teke-nen dat die vraag de komende vijf jaar zal toenemen.”Planteninkoper Jan Tichelaar van Hamiplant sluit zich aan bij deze analyse. „Als ik zie hoe verbazingwekkend goedkoop de grote maten in de eerste weken van dit jaar alweer zijn, denk ik dat we maar één conclusie kun-nen trekken: er zijn er nog steeds te veel.”

Beter in balansBij de kleinere ficussen tussen potmaat 12 en 17 lijkt de markt wat beter in balans. Maar ook daar noemen kopers en kwekers het beeld wisselend. „Het gaat met pieken en dalen”, zegt verko-per Petri Brekoo van De Groot Potplanten. „Met speciale soor-ten, waarmee je de enige kunt zijn, lukt het goed om vraagge-richt te produceren.” De meer generieke ficussen staan ook in de kleine maten onder druk.Potmaat 12 was met een omzet-aandeel van 46% en ruim 55% van het verkochte volume in 2014 in de cijfers van FloraHol-land duidelijk dominant bij Fi-cus benjamina. De trend naar kleinere planten zet bij ficus door. !

Foto

: VA

kb

lAd

Vo

or

de

blo

em

iste

rij Bedrijf: Strøm Creative Marketing en Conceptfactory Aanleiding: Twee-

de projectjaar Bouquet Tales

Marcel Jansen

+RHLVKHWHHUVWHMDDUYDQp%RXTXHW7DOHVpYHUORSHQ"„Het doel van ’Bouquet Tales’ is om de bloemist te prikkelen en hen uit

te dagen creatiever te zijn met boeketten. Daarin kan de bloemist vooral

het verschil maken ten opzichte van de supermarkt. Vijf verschillende

productcommissies (calla, chrysant, Avalanche+, anthurium en hortensia)

hebben vorig jaar de handen ineengeslagen. Veel productgroepen zetten

individueel campagnes op, maar telers leveren eigenlijk een halffabrikaat.

Het is marketingtechnisch zeker zinvol om de handen ineen te slaan. Wij

hebben in het eerste jaar via demonstraties, filmpjes en een speciale

krant geprobeerd om de bloemist te inspireren en onze gezamenlijke

boodschap over te brengen.”

(QLVGDWJHOXNW"„Bloemisten erkennen de kernboodschap van ’Bouquet Tales’ en voelen

de urgentie. Maar verandering heeft een lange adem nodig. Het verhaal

leeft. Maar of het nu ook al tot zichtbaar meer omzet heeft geleid bij de

participerende telers, dat is nog niet aan te duiden. Het gevoel is goed.

Als de groothandelaren deze promotiecampagne omarmen, dan zullen ze

automatisch meer met de betreffende producten gaan doen.”

:DW]LMQGHSODQQHQYRRUGLWMDDU"„De campagne in Engeland zetten we door, maar we willen ook de

bloemisten in Frankrijk, Duitsland en Nederland gaan benaderen. In Zwit-

serland hebben enkele groothandelaren ook al interesse getoond in dit

verhaal en waarom ook niet? We geven vier keer per jaar een krant uit,

die bloemisten via hun groothandel ontvangen. Daarnaast delen wij op

internet en via de sociale media elke week een favoriet boeket. Maande-

lijks publiceren wij ook een filmpje om de bloemist enthousiast te maken

en ideeën aan te reiken voor het maken boeketten. De verschillende pro-

ducten spelen hierin dan de hoofdrol. Onlangs is Pure Seasonal Flowers

ook ingehaakt op ’Bouquet Tales’.”

:DDURPHHQQRJJURWHUHJURHS"„De verschillende seizoensproducten van deze commissie zijn een

perfecte aanvulling. De groep is nu wel groot genoeg. Meer producten

moeten het echt niet gaan worden, want dan wordt het een ingewikkeld

verhaal. Op deze manier kunnen we de bloemist voldoende inspiratie

bieden en echt verder helpen. We hebben in de sector die tienduizenden

bloemisten als partner echt keihard nodig. Zij voegen creativiteit en waar-

de toe voor de consument. Als het hen goed gaat, profiteren alle telers

daar van. Zij vormen een essentiële schakel in het realiseren van de 20%

groei uit de plannen van FloraHolland2020.”

Foto

: bo

uq

ue

t tA

les

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 31 10-02-15 17:24


De laatste jaren heeft 24Flower di-verse pop-up stores gehad in Am-sterdam. Die liepen goed. Daarom

hebben eigenaren Michel Dignum en Nikki van Eldijk besloten om op een vaste locatie een bloemenwinkel te begin-nen. Nieuw is de bloemenmuur waar de consument 7 dagen per week en 24 uur per dag terecht kan voor een boeket. „Het sluit aan op de 24 uurseconomie. Ben je een verjaardag vergeten, kun je toch nog terecht voor een kwaliteitsboeket. De bloemenmuur is achter in de koeling gebouwd, waardoor de bloemen niet aan kwaliteit verliezen”, aldus Van Eldijk.

In de pop-up stores draaide het om tulpen van de eigen kwekerij: Haakman Flowerbulbs. In de bloemenwinkel is een breder assortiment te koop, die 24Flower betrekt bij G-Fresh. Zowel in de winkel als in de bloemenmuur zijn boeketten van diverse versgradaties te koop. Volgens Van Eldijk is er voor iedere kwaliteit wel een consument. „Ga je naar een bruiloft, dan neem je een mooi boeket mee. Als je bijna op vakantie gaat, volstaat een houd-baarheid van vier dagen. Door op deze manier te werken, verkoop je als bloemist meer bloemen en hoef je minder weg te gooien”, geeft zij aan. De verschillende kleurcodes maken het voor de consument duidelijk. Groen staat voor ’First Class Fresh’ en houdt in dat de bloemen gega-randeerd tien dagen zullen staan. Blauw staat voor ’The Original Fresh’ en houdt in dat je zeker nog zeven dagen van de aankoop kunt genieten. Oranje betekent ’Too Fresh Too Trash’ en garandeert nog vier dagen plezier van het boeket. <


Foto: 24Flowers

Bloemen in plaats van frikandelIn Amsterdam is het nu PRJHOĎNRPHHQERHNHWXLWGHPXXUWHWUHNNHQ'DWLVweer eens iets anders dan HHQNURNHWRIIULNDQGHO9RULJHZHHNZHUGGHEORHPHQPXXUYDQ)ORZHUVJHRSHQG

Spread.indd 32 10-02-15 17:24


Spread.indd 33 10-02-15 17:24


Achtergrond

Het vergeten element Si,QGHVWDQGDDUGOĎVWMHVYDQPHVWVWRIIHQHQVSRRUHOHPHQWHQLVJHHQ

VLOLFLXPWHYLQGHQ9ROJHQVVRPPLJHQZRUGWGHUROYDQVLOLFLXPLQGH

SODQWRQGHUVFKDW+HW]RXHHQDDQWDOJHZDVVHQVWHYLJHUHQZHHU

EDDUGHUNXQQHQPDNHQ(HQSRUWUHWYDQGLWYHUJHWHQHOHPHQW


Silicium is na zuurstof het meest voorkomende element op aarde. De aardkorst bestaat voor ongeveer

27% uit dit element, meestal in de vorm van SiO

2. Je zou dus niet verwachten dat

planten hier een tekort aan kunnen krijgen. Toch is dat wel het geval, als we sommige mensen mogen geloven. Het element is namelijk zeer slecht oplosbaar en moeilijk opneembaar voor de plant, alleen in de vorm van kiezelzuur. Een zandkorrel is niet te verteren (zie kader ’De oplosbaarheid van silicium’).

Sommige gewassen, zoals grassen en granen, bestaan voor 3 tot 10% uit silicium. Voor dergelijke planten is het element cruciaal; daar bestaat geen enkele twijfel over. In de meeste gewassen is het aandeel echter lager, tussen 0% en 1%. Deze planten groeien ook zonder silicium. In die gevallen is het dus geen essentieel element. Maar mo-gelijk is het wel nuttig. Bijvoorbeeld in rozen en een aantal groentegewassen heeft het een bewezen positieve werking.

Jan Westerhof, voormalig gewasspecialist kamerplanten van het proefstation Aals-meer, raakte tijdens zijn loopbaan gefas-cineerd door dit ’vergeten’ element. ’Een gewas als heermoes – de dinosauriër van de plantenwereld – gebruikt silicium om zijn cellen sterker te maken. Veel later in de evolutie zijn planten daar calcium voor gaan gebruiken. Maar als ze silicium krijgen aan-geboden, zullen ze dat eveneens inbouwen’, luidt zijn hypothese.

0HHUZHHUVWDQGOf een plant een tekort heeft aan silicium ligt vooral aan de omstandigheden. „Een plant die in de natuur groeit neemt normaal gesproken voldoende silicium op”, vertelt Westerhof. „In kassen wordt de productie echter zo hoog opgevoerd door meststoffen en teeltomstandigheden, dat er een tekort kan ontstaan. Silicium wordt namelijk niet standaard meegegeven in de bemesting. Het belangrijkste effect van opneembaar sili-

cium is dat de plant meer weerstand krijgt: het blad wordt sterker, de plant groeit beter en heeft minder last van uitdroging.” Ook kan silicium door het blad worden opge-nomen als het erover heen wordt gesprayd, zegt Westerhof. „Je kunt echter ook te veel geven. Dan wordt het blad stug, en dat is doorgaans geen goed teken.”

Een ander effect zou een betere opname van voedingsstoffen zijn. Siliciumzuur zou een antagonistische werking hebben, waar-door kalium en stikstof geleidelijker worden opgenomen. „Als de plant bijvoorbeeld te veel stikstof krijgt aangeboden, wordt het plantsap te zuur en wordt hij vatbaar voor meeldauw en insecten”, zegt Frank Houben, directeur van Agro Solutions, die opneem-baar silicium verkoopt. „Silicium verhoogt de interne pH van de plant. Het is de diri-gent van de elementenopname. Het is vanaf het begin nodig, het helpt niet curatief.”

5RODOVSODQWYHUVWHUNHUSilicium kan ook in een sterk verdunde con-centratie over de bladeren worden gesprayd. Op die manier zou het als biostimulant werken. „Dit is vergelijkbaar met de werking van een hormoon”, zegt Henk Maarten Laane, directeur R&D van Rexil Agro, die diverse producten met silicium op de markt brengt. „Het werkt in uiterst lage concen-traties. Het stabiele siliciumzuur van 0,8% wordt een factor 500 keer verdund voor toediening. Dit is geen homeophathie, want die verdunningen zijn nog veel sterker.”

Het idee hierachter is dat de plant hierdoor wordt gestimuleerd om bepaalde genen in of uit te schakelen (epigenetica). Daardoor zou hij weerbaarder worden. Dat geldt ook voor planten die silicium niet als meststof gebruiken. „In de kas is er kennelijk slechts een beperkt aantal genen

Silicium lost zeer slecht op in water en is YRRUGHSODQWPRHLOĎNRSQHHPEDDU'HHQLJHYRUPZDDUGHSODQWLHWVPHHNDQLVNLH]HO]XXU+4SiO4'H]HVWRIJDDWHFKWHUVQHOVDPHQNORQWHUHQZDDUGRRUGHRSQHHP-EDDUKHLGVQHODIQHHPW2QGHUQDWXXUOĎNHRPVWDQGLJKHGHQPRHWGHSODQWKHWKHEEHQYDQHHQPLQLHPHIUDFWLHGLHLQGHERGHPLQRSORVVLQJLV,QKHWYHUOHGHQZDVHHQVWDELHOHRSORVVLQJDOOHHQWHEHUHLGHQPHWNDOLORRJRIEĎHHQ]HHUKRJHS+'DWPDDNWHKHWODVWLJRP

Oplosbaarheid van siliciumGH]HVWRILQGH$HQ%EDNWHGRVHUHQ7HJHQZRRUGLJLVKHWPRJHOĎNRPNLH]HO]XXUWHVWDELOLVHUHQPHWRUJDQLVFKHPROHFXOHQ]RDOVSRO\HWK\OHHQJO\FRO+HWJDDWGDQQLHWNORQWHUHQPDDUHUZRUGHQNOHLQHNHWHQVLQRSORVVLQJJHKRXGHQGLHJHOHLGHOĎNNLH]HO]XXUDIVSOLWVHQ2SGH]HPDQLHUNDQde plant het goed opnemen en transporte-UHQ'HVWRILVRSWZHHPDQLHUHQDDQGHSODQWWRHWHGLHQHQDOVPHVWVWRIYLDGHZRUWHOVHQDOVVSUD\RYHUGHEODGHUHQ

Silicium zou planten sterker en weerbaarder maken

Silicium 2 kaders.indd 34 10-02-15 17:24


Mening

betrokken bij de stofwisseling van silicium”, vertelt Laane. „Als de plant is gesprayd met silicium gaat hij onder stressomstandighe-den meer genen activeren. De plant neemt meer voedingsstoffen op uit de grond en wordt weerbaarder. De bladeren worden groter, krijgen meer bladgroen en het aantal infecties neemt af.”

VergetelheidGerry van Ekeren, oud-medewerker van Lentse Potgrond, gelooft heilig in het nut van silicium. Na zijn pensionering is hij aan de slag gegaan als zelfstandig teeltbegeleider, en hij doet zelf proeven op bedrijven. „Si-licium is in de vergetelheid geraakt omdat het moeilijk was om het via de mestbakken

toe te dienen. Ik heb zelf proeven opgezet en zie daar positieve resultaten van. Er zijn bijvoorbeeld mogelijkheden om rembe-handelingen terug te dringen door silicium toe te voegen. De planten worden com-pacter, steviger en weerbaarder. Ook met bladbemesting zie ik positieve effecten. De dosering verschilt echter per plant en per ras. Het wordt nog een hele puzzel om dat uit te zoeken.”

Eerder onderzoek van Wageningen UR Glastuinbouw naar silicium in de sierteelt leverde soms positieve, maar zeker geen spectaculaire resultaten op (zie kader ’Won-dermiddelen bestaan niet’).

Oud-onderzoeker Westerhof denkt dat vroegere onderzoeksresultaten positie-ver waren geweest als met het moderne gestabiliseerde kiezelzuur was gewerkt. Of silicium planten aanzet om bepaalde genen tot expressie te brengen, weet hij niet. „Dat is moeilijk te bewijzen. Aan de andere kant, een paar jaar geleden werd je ook voor gek verklaard als je zou zeggen dat de plant reageert op het prikken door insecten. Tegenwoordig kunnen we dat meten. Ik zie zeker een rol voor silicium. In mijn tijd bij het proefstation zijn veel wondermiddelen aangedragen waarvan we nooit een werking hebben kunnen aantonen. Voor silicium echter wel.” <

6LOLFLXPLVRYHUDOLQGHERGHPDDQZH]LJPDDUKHWLVQDXZHOĎNVRSQHHPEDDUYRRUGHSODQW,QRSJHORVWHYRUP]RXGHQSODQWHQKHWJHEUXLNHQRPKXQZHHUEDDUKHLGWHYHUKRJHQ'DWZRUGWWHQPLQVWHJHFODLPGGRRUVRPPLJHRQGHU]RHNHUVHQSURGXFHQWHQ

Foto

: Jo

eF

Sle

eg

er

S

Silicium verdient meer aandacht, beaamt :LP9RRJWRQGHU]RHNHUEĎ:DJHQLQJHQUR Glastuinbouw. „Met name in de SRWSODQWHQ]RXKHWPRJHOĎNKHGHQNXQQHQbieden. Aan de andere kant moeten we geen valse verwachtingen wekken. Ik heb PRHLWHPHWFODLPVGDWGLWHOHPHQWWHJHOĎNHU-WĎGYRRUDOOHUOHLDVSHFWHQJRHG]RX]ĎQzoals een betere productie én kwaliteit én een grotere weerbaarheid. Zulke wonder-middelen bestaan niet.”9RRJWKHHIWLQGHMDUHQpHQpEĎHHQscala aan gewassen onderzoek gedaan naar de opname van silicium in allerlei YRUPHQZDDURQGHUNDOLPHWDVLOLFDDWe(U]ĎQ

Wim Voogt, Wageningen UR Glastuinbouw:

’Wondermiddelen bestaan niet’

gewassen waar silicium een functie heeft, maar ook gewassen – en dat geldt voor de meeste – die het helemaal niet opnemen. In dat geval gingen we ervan uit dat het ook geen functie heeft in de plant.”%HNHQGHSODQWHQGLHVLOLFLXPRSQHPHQ]ĎQkomkommer, meloen en courgette. „We KHEEHQRRNEHKRRUOĎNZDWVLHUWHHOWJHZDV-sen gescreend: roos, lelie, anjer, gerbera, aster, chrysant, alstroemeria. Met name in roos en aster hebben we positieve effecten JHYRQGHQ,QGHSRWSODQWHQ]ĎQƂFXVbegonia, saintpaulia en poinsettia ge-screend. Hier vonden we enig effect op meeldauw.”

Silicium 2 kaders.indd 35 10-02-15 17:24


Simpel ontvochtigen met een enkele toolPotplantenkwekerij SV.CO had grote klimaatverschillen in een van de

afdelingen. Een systeem met luchtbehandelingskasten en slurven bo-

ven het gewas heeft dat probleem opgelost. Een primeur in de potplan-

tenteelt. „We gebruiken nu nog maar één tool om te ontvochtigen”, zegt

mede-eigenaar Sander Verbeek. „Dat heeft de hele vochtregeling veel

simpeler gemaakt.”


Binnen één afdeling verschillen van 6°C en 20% RV. Dan mag je spreken van een klimaatprobleem. „Dit

speelde in een afdeling van 13.500 m2, waar potchrysanten worden afgekweekt”, vertelt Sander Verbeek, mede-eigenaar van pot-plantenkwekerij SV.CO in Westland. „De andere afdelingen op het bedrijf zijn klei-ner en hebben dit probleem veel minder.” De oorzaak van de klimaatongelijkheid was een bonte mix van factoren (zie kader).

Verbeek had verschillende mogelijkheden om dit probleem op te lossen. Een daarvan

waren verticale ventilatoren. „Hiermee ga je de lucht mengen, maar het vocht raak je niet kwijt. Bovendien waren de verschillen vooral in horizontale richting. Als we droge buitenlucht zouden aanzuigen en verdelen via slangen bovenin de kas, zouden we twee vliegen in een klap slaan: ontvochtigen en tegelijk energie besparen.”

Nauwkeuriger ontvochtigenEr werd een systeem aangelegd naar het voorbeeld van snijchrysantenkwekerij Ar-

cadia in Kwintsheul. Na er een maand mee gewerkt te hebben kan de teler al een aantal voordelen vaststellen. „Het ontvochtigen is veel simpeler geworden. Vroeger zaten we altijd te worstelen met vragen als: wanneer moeten we kieren? Hoe groot moet de kier zijn? Hoeveel buis moet erin? Nu hebben we nog maar één tool om te ontvochtigen. We stellen de gewenste RV in en vervolgens berekent het systeem hoeveel buitenlucht er moet worden aangevoerd. Het scherm kun-nen we volledig gesloten houden.

Een ander voordeel is we veel nauwkeu-

6DQGHU9HUEHHNYDQ69&2OHQ3HWHU=ZLQNHOVYDQ7HFKQRNDVe'RRUGH]HQLHXZHWRRORPWHRQWYRFKWLJHQ]ĎQHUYHHOPHHUJHVSUHNNHQRYHUNOLPDDWHQHQHUJLHRSKHWEHGUĎI'LWVWLPXOHHUWRPNHQQLVRSWHGRHQr

Foto

: Jo

eF

Sle

eg

er

S

SVCO.indd 36 10-02-15 17:24


In het kort

Achtergrond

riger kunnen ontvochtigen. In het verleden zetten we bijvoorbeeld 1 tot 2 % lucht. Dat was eigenlijk te veel bij lagere temperaturen en het was niet erg precies. Nu kunnen we bij wijze van spreken 0,1% lucht zetten, en dit ook nog onder een gesloten scherm. We hebben dus eigenlijk een luchtraam onder het scherm gecreëerd. De RV is veel beter te sturen; die blijft op één lijn.”

Bovenin inblazenVolgens Peter Zwinkels, directeur van Technokas, is het systeem 100% stuurbaar. „Je kunt exact meten hoeveel gram vocht er in de kaslucht en in de buitenlucht zit. Ver-volgens kun je aangeven hoeveel gram vocht je in de kaslucht wil hebben. De computer berekent dan de juiste verhouding tussen kaslucht en buitenlucht.” De lucht wordt door de kas verdeeld met slurven boven het gewas. Ze hangen drie meter boven het gewas. Tot voor kort was de gedachte dat de droge lucht zo dicht mogelijk bij het gewas moest worden gebracht om daar het microklimaat te verbeteren. „Die gedachte lijkt echter niet te kloppen”, aldus Zwinkels. „Daarom kiezen telers steeds vaker voor lucht inblazen via slurven bovenin de kas.”

Hoe het systeem presteert zal in de komende maanden worden onderzocht. In andere afdelingen van het bedrijf wordt nog op de traditionele manier geteeld, dus er zijn goede mogelijkheden om de resultaten te vergelijken.

Puzzelen met ruimteHet nieuwe systeem is gebouwd in een bestaande breedkapper van elf jaar oud. Daardoor waren er nogal wat beperkin-gen aan de ruimte. „We hebben de ruimte maximaal benut”, zegt Zwinkels. Normaal gesproken zouden de luchtbehandelings-kasten aan de buitengevel hangen. Daar was echter geen ruimte, want de wagen die de containers vervoert was daarvoor te hoog. Aan de binnenzijde van de kas was de wagen iets lager. De kasten moesten onder het scherm worden gebouwd, net zodat de wagen er nog onder door kon. Er is nu 3 cm ruimte tussen.

Ook mochten de luchtbehandelingskas-ten het schermdoek niet in de weg zitten. Bovendien konden ze niet door de nok steken, maar net daarnaast. Daarom maken

ze een bocht om toch onder de nok uit te komen. Als er dan condensatie aan de slurf zou optreden, dan zouden de druppels niet op de planten vallen maar op het loop-paadje tussen de tafels.

Verder waren er eisen aan de hoeveelheid lucht en de snelheid waarmee die de kas in moet komen. Al met al een hele puzzel.

7HUXJYHUGLHQWĎGHet is de vraag hoe snel deze investering zich terugverdient. Dat zal niet in vijf jaar zijn, verwacht Verbeek. „De terugverdientijd is lastig in te schatten”, beaamt Zwinkels. „Je weet niet hoe de energieprijs zich ontwik-kelt. Je kunt hoogstens inschatten hoeveel kuubs gas je kunt besparen. En in hoeverre wordt de kwaliteit van het product beter? Dat is ook een grote onbekende.”

Betere kwaliteit wordt beter betaald, maar SV.CO heeft deze techniek niet over het hele bedrijf ingevoerd, maar over slechts 10% van het kasoppervlak. De kwaliteitswinst is dus moeilijk tot waarde te brengen.

Verbeek verwacht in deze afdeling 4 à 5 kuub gas per m2 uit te sparen. Dat komt neer op circa 20%. „Daarnaast gaan we voor het volledige bedrijf leren. We hebben veel meer gesprekken over klimaat en energie; het is een nieuwe manier van denken.”

Overigens is het tegenwoordig ook moge-lijk om enkele procenten energie te besparen zonder investeringen, door de principes van Het Nieuwe Telen toe te passen. „Een nieuwe tool stimuleert echter om nieuwe kennis op te doen”, zegt Zwinkels. „Als je aan de knoppen kunt draaien, gaat het leven.”

KnopaanlegZo maakt deze tool het mogelijk om voorzichtig te gaan experimenteren met

de knopaanleg van de chrysanten. „Er is altijd gedacht dat daar een temperatuur van minstens 19°C voor nodig is”, vertelt Verbeek. „Ik hoop dat we koeler kunnen gaan telen met een lagere RV. Door het homogene klimaat hebben we dan minder last van schimmels en kunnen we een slag maken op energiegebied. Vroeger dachten we dat ’koeler telen’ grote problemen zou opleveren. Arcadia laat echter zien dat dat mogelijk is.”

Bij snijchrysantenkwekerij Arcadia han-gen de slangen ook bovenin en dat bevalt goed. Deze kwekerij kan het doek dicht trekken bij een temperatuur van 16°C, wat veel energie bespaart. „Normaal gesproken zou het klimaat te papperig worden bij die hoge temperatuur”, weet Verbeek. „Daarom trekken wij het doek pas dicht onder 7°C, bij de gebruikelijke temperatuur. Deze temperatuur kan veel verder omhoog. We verwachten dat we onder de 16°C met twee doeken dicht gaan.”

Ook het aantal schermuren zal volgens Verbeek verder omhoog gaan. „Ik ben ervan overtuigd dat het werkt, maar weet nu nog niet hoe ik het maximale aantal kuubs eruit kan halen. Dat is een kwestie van tijd.” <

QSV.CO had tot voor kort een groot

probleem met het klimaat.

Q'LWLVGHHHUVWHSRWSODQWHQNZHNHUĎGLHontvochtigt via slurven bovenin.

QVolgens teler Sander Verbeek is de

59QXHHQUHFKWHOĎQQ+ĎKRRSWKLHUPHHNRHOHUWHNXQQHQWHOHQEĎHHQODJHUH59QDat zou 20% energie besparen.

Het klimaatprobleem in de afdeling van

SV.CO lag aan een complex van factoren.

In de afdeling voor de afkweek komen de

jonge planten binnen aan de kant van de

gevel. In de loop van de weken rollen de

WDIHOVQDDUKHWPLGGHQSDG7HJHQGHWĎGGDWde planten daar aankomen staan ze in bloei

HQ]ĎQ]HNODDUYRRUDƃHYHULQJHet watergeven gebeurt met een eb-

vloed systeem. Teelttechnisch zou het de

voorkeur hebben om overdag water te

geven, maar dat is niet handig omdat er elk

moment een bestelling binnen kan komen.

Er wordt dus in de nacht water gegeven om

Een complex van factoren

RYHUGDJƃH[LEHOWHNXQQHQDƃHYHUHQ pV1DFKWV]ĎQHFKWHUGHWZHHVFKHUPHQdicht, waardoor het vocht zich ophoopte

aan de kant met de bloeiende planten.

9HUGHUZDVGHQDWXXUOĎNHOXFKWVWURRPLQGHkas zodanig dat de vochtige lucht naar één

kant werd gedreven.

En dan speelde er nog het probleem van

de kieren in het doek. Zodra ’s avonds het

doek dicht ging liep de RV op. Daardoor

was het nodig om te kieren, waardoor nog

PHHUNOLPDDWRQJHOĎNKHLGRQWVWRQGPHWeen toenemende kans op Japanse roest.

Kortom: de klimaatverschillen waren groot.

SVCO.indd 37 10-02-15 17:24


Trendy cactus moet zich QRJEHZĎ]HQLQGHPDUNW,QWUHQGSUHVHQWDWLHV]ĎQFDFWXVVHQSRSXODLUGHUGDQRRLW2SGHZLQNHOYORHU

QHPHQ]HLQJHULQJHDDQWDOOHQWRH0DDUYDQHHQHQRUPHRSOHYLQJYDQGH

DI]HWLVQRJJHHQVSUDNH'LHLVRS]ĎQ]DFKWVWJH]HJGVWDELHOWHQRHPHQ

7HOHUVHQKDQGHODUHQYUDJHQ]LFKGDQRRNDIRIGHFRQVXPHQWGLWMDDUHFKW

ZDUPHUJDDWORSHQYRRUGHFDFWXV

Peter van [email protected]

Gert Ubink, voorzitter productcom-missie klein groen van FloraHol-land, schat in dat in 2014 zo’n vier

tot vijf cactuskwekers hun bedrijfsdeuren hebben gesloten. De iets betere prijsstijging voor cactussen in 2013 en 2014 waren voor hen onvoldoende om de alsmaar stijgende kosten te kunnen compenseren. „Ruimte die door het wegvallen van collega’s ontstaat, leidt nauwelijks tot meer vraag”, meldt Ubink. Hij is blij dat in bladen en bij designers de trendy cactus terug is van weggeweest. Dat is stap één volgens hem om cactussen bij het grote publiek onder de aandacht te krijgen. Of ze vervolgens war-mer gaan lopen om meer cactussen, liefst buiten de traditionele afzetpieken, gaan kopen, daarover durft de commissievoorzit-ter nu nog uitspraken te doen.

Interessant om dan te vernemen hoe de praktijk over de trendy cactus denkt en daar eventueel op inspeelt. Twee uitersten aan het woord: de kleinschalige teler Cok Groot-scholten en handelsbedrijf Edelcactus. <

Foto

's: P

ete

r v

an

Le

th

Jan Edelman:

p0RHWQRJ]LHQRIFDFWXVYHUNRSHQDDQWUHNNHQp

Jan Edelman van Edelcactus heeft het wel vaker meegemaakt dat cactussen

pKRWp]ĎQe(HQVLQGHYĎIWRW]HVMDDUNRPMHFDFWXVVHQZHHUSURPLQHQWHUWHJHQLQEODGHQHQWUHQGSUHVHQWDWLHV,NKHEQRJQRRLWPHH-JHPDDNWGDWGLWWRWHHQHQRUPHRSOHYLQJYDQGHYHUNRSHQKHHIWJHOHLG(QGDWYHUZDFKWLNRRNQXQLHWr(QGDWZRUGWEHYHVWLJGLQGHDDQORRSQDDU9DOHQWĎQHHQYDQGHEHODQJ-UĎNVWHDI]HWPRPHQWHQYDQFDFWXVVHQe+HWLVGUXNHQMHKRRUWPĎQLHWNODJHQ(FKWHUYHHOGUXNNHUGDQYRRUJDDQGHLVKHW]HNHUQLHWrVWHOW(GHOPDQ:DDURPFDFWXVVHQPRPHQWHHOSRSXODLUGHU]ĎQNDQ(GHOPDQQLHWYHUNODUHQ+Ď]LHWKHWDOVHHQWRHYDOOLJKHLG,HPDQGSDNWKHWRSHQGHUHVWQHHPWKHWRYHU+HWLVQLHW]RGDWVXFFXOHQWHQNZHNHUVGHNRSSHQEĎHONDDUKHEEHQJHVWRNHQRPJH]DPHQOĎNGHFDFWXVYRRUKHWYRHWOLFKWWHEUHQJHQ+HWLVPRRLGDWKHWSURGXFWQXH[WUDDDQGDFKWNUĎJW

PDDUYROJHQV(GHOPDQLVGDWYDQYRRUEĎ-JDDQGHDDUG+ĎKRRSWQDWXXUOĎNYDQQLHWPDDUQDGHGHUWLJMDDUHUYDULQJGHQNWKĎGHPDUNWEHZHJLQJHQJRHGLQWHNXQQHQVFKDW-WHQe'H1HGHUODQGVHFRQVXPHQWKHHIWQRRLWVXSHUZDUPJHORSHQYRRUFDFWXVVHQ'DW]DOQLHWYHUDQGHUHQGRRUH[WUDDDQGDFKWLQWĎGVFKULIWHQrVWHOW(GHOPDQ'HHLJHQDDUYDQ$PVWHOYHHQVHKDQGHOVNZHNHUĎLQFDFWXV-VHQEHVSHXUWRRNJHHQDQGHUJHOXLGRQGHUFROOHJDNZHNHUVZDDUYDQKĎGHQNWGDWKHWDDQWDODOJHVORQNHQLVWRWRQGHUGHWLHQ

Cactus blijft een cactus e'HFDFWXVPRHWKHWKHEEHQYDQWRHJH-YRHJGHZDDUGH+HWDVVRUWLPHQWZĎ]LJWQLHWGUDVWLVFK,QGLH]LQEOĎIWHHQFDFWXVHHQFDFWXVGLHDOVYRRUGHHOKHHIWGDWGLHLQGHPDUNWODQJJRHGLVWHKRXGHQrLVGHQXFK-WHUHDQDO\VHYDQ(GHOPDQ'DWKHWDVVRUWL-PHQWEĎDOWKDQVGHSURIHVVLRQHOHNZHNHUVQDXZHOĎNVYHUDQGHUWKHHIWYROJHQVKHPDOOHVWHPDNHQPHWGHYHUPHHUGHULQJXLW]DDGZDWHHQODQJGXULJSURFHVLVEĎFDFWXV-VHQ(QGDWGLW]DDGXLWODQGHQNRPWZDDUPHQJHVWHOGLVRSGHORNDOHYDULÈWHLWHQe'HGUDQJRPJURRWVFKDOLJWHYHUQLHXZHQYRRUFRPPHUFLÈOHGRHOHLQGHQLVHUJHZRRQQLHW1LHWLQKHWEXLWHQODQGHQQLHWLQ1HGHUODQG(UZRUGHQZHONUXLVLQJHQJHGDDQPDDUQLHWGXVGDQLJGDWHUSHUMDDUEĎYRRUEHHOGWLHQQLHXZHVRRUWHQRSGHPDUNWYHUVFKĎQHQZDDUPHHSURIHVVLRQHOHNZHNHUVDDQGHVODJJDDQrEHZHHUWGHNZHNHU7RHJHYRHJGHZDDUGHLVGXVKHWWRYHUZRRUGRRNDO]ĎQZĎ]LJLQJHQGDDULQVXEWLHOHQQLHWVSHFWDFXODLUDOGXV(GHOPDQ$OVMHGHZRRQ-

EODGHQHQWUHQGSUHVHQWDWLHVPRHWJHORYHQ]ĎQpEORHLHQGHpFDFWXVVHQKHWQLHXZVWHYDQKHWQLHXZVWH(GHOPDQSULNWRRNGH]HEDOORQGRRU%ORHLZRUGWJHVXJJHUHHUGGRRUQHSEORHPHQRSGHFDFWXVVHQWHSULNNHQRIWHSODNNHQ(HQYDULDQWRSGHWUDGLWLRQHOHZĎ]HGRRUYHUVFKLOOHQGHFDFWXVVHQRSHONDDUWHHQWHQ(GHOPDQJHHIWWRHGDWGH]HWRHJHYRHJGHZDDUGHPRPHQWHHOEHWHULQGHPDUNWOLJWPDDUKHWLVQLHWGHK\SHGLHGHYHUNRSHQYDQFDFWXVVHQH[WUDGRHWVWĎJHQ

Uitstervend ras(GHOPDQEHJUĎSWZHOGDWHUDOOHHQPDDUFDFWXVNZHNHUVDIYDOOHQHQQLHWEĎNRPHQ&DFWXVVHQ]ĎQHHQODVWLJHDUEHLGVLQWHQVLHYHWHHOWZDDUEĎKHWODQJGXXUWYRRUGDWLQYHVWH-ULQJHQZRUGHQWHUXJYHUGLHQGe+HWLV]RZHONOHLQDOVJURRWVFKDOLJHHQKREE\WHHOW3DVDOVEHGUĎIVRSYROJHUVGLH]HOIGHSDVVLHGHOHQLVEHGUĎIVFRQWLQXÌWHLWYHU]HNHUGrUHGHQHHUWGHNZHNHU2QGHUGHRYHUJHEOHYHQFDFWXVNZHNHUV]LW-WHQHQNHOHMRQJHEHGUĎIVRSYROJHUVPDDUXLW-HLQGHOĎN]DOGHSURIHVVLRQHOHFDFWXVNZHNHUHHQXLWVWHUYHQGUDV]ĎQW\SHHUW(GHOPDQ'DWJHOGWGXVYROJHQVKHPQLHWDOOHHQYRRUNOHLQVFKDOLJHKREE\WHOHUV'HJDWHQGLHRQWVWDDQGRRUGDWNZHNHUVDIYDOOHQZRUGHQYRRUDOVQRJQLHWLQJHYXOGGRRURYHUEOĎYHUVGLHXLWEUHLGLQJRYHUZHJHQe'DDUYRRUPRHWHUWRFKZHHUHHQYUDDJ-PDUNWJDDQRQWVWDDQGLHHUYRRUORSLJQRJQLHWLVrPHHQW(GHOPDQ+ĎJHORRIWZHOGDWKHWGLHSWHSXQWDFKWHUGHUXJLVHQGDWFDF-WXVVHQNXQQHQPHHSURƂWHUHQYDQGHWUHQGQDDUPHHUJURHQLQKXLV

Jan Edelman:

„Cactus moet het

hebben van toegevoeg-

de waarde.”

0715Cactusopbloei.indd 38 10-02-15 17:26


Jan Edelman:

’Moet nog zien of cactusverkopen aantrek ken’

Cok Grootscholten:

’Van kleinschalige telers is veel te leren’

bladen en trendpresentaties moet geloven ]ĎQpEORHLHQGHpFDFWXVVHQKHWQLHXZVWHYDQKHWQLHXZVWH(GHOPDQSULNWRRNGH]HEDOORQGRRU%ORHLZRUGWJHVXJJHUHHUGGRRUQHSEORHPHQRSGHFDFWXVVHQWHSULNNHQRIWHSODNNHQ(HQYDULDQWRSGHWUDGLWLRQHOHZĎ]HGRRUYHUVFKLOOHQGHFDFWXVVHQRSHONDDUWHHQWHQ(GHOPDQJHHIWWRHGDWGH]HWRHJHYRHJGHZDDUGHPRPHQWHHOEHWHULQGHPDUNWOLJWPDDUKHWLVQLHWGHK\SHGLHGHYHUNRSHQYDQFDFWXVVHQH[WUDGRHWVWĎJHQ

Uitstervend ras(GHOPDQEHJUĎSWZHOGDWHUDOOHHQPDDUFDFWXVNZHNHUVDIYDOOHQHQQLHWEĎNRPHQ&DFWXVVHQ]ĎQHHQODVWLJHDUEHLGVLQWHQVLHYHWHHOWZDDUEĎKHWODQJGXXUWYRRUGDWLQYHVWH-ULQJHQZRUGHQWHUXJYHUGLHQGe+HWLV]RZHONOHLQDOVJURRWVFKDOLJHHQKREE\WHHOW3DVDOVEHGUĎIVRSYROJHUVGLH]HOIGHSDVVLHGHOHQLVEHGUĎIVFRQWLQXÌWHLWYHU]HNHUGrUHGHQHHUWGHNZHNHU2QGHUGHRYHUJHEOHYHQFDFWXVNZHNHUV]LW-WHQHQNHOHMRQJHEHGUĎIVRSYROJHUVPDDUXLW-HLQGHOĎN]DOGHSURIHVVLRQHOHFDFWXVNZHNHUHHQXLWVWHUYHQGUDV]ĎQW\SHHUW(GHOPDQ'DWJHOGWGXVYROJHQVKHPQLHWDOOHHQYRRUNOHLQVFKDOLJHKREE\WHOHUV'HJDWHQGLHRQWVWDDQGRRUGDWNZHNHUVDIYDOOHQZRUGHQYRRUDOVQRJQLHWLQJHYXOGGRRURYHUEOĎYHUVGLHXLWEUHLGLQJRYHUZHJHQe'DDUYRRUPRHWHUWRFKZHHUHHQYUDDJ-PDUNWJDDQRQWVWDDQGLHHUYRRUORSLJQRJQLHWLVrPHHQW(GHOPDQ+ĎJHORRIWZHOGDWKHWGLHSWHSXQWDFKWHUGHUXJLVHQGDWFDF-WXVVHQNXQQHQPHHSURƂWHUHQYDQGHWUHQGQDDUPHHUJURHQLQKXLV

DDWGHFDFWXVPRPHQWHHOSRSXODLULVPHUNW&RN*URRWVFKROWHQ'HVXFFXOHQ-

WHQNZHNHULQ+RQVHOHUVGĎNWHHOWRSKDQLHWGXL]HQGHQSODQWMHVYDQHQNHOHVRRUWHQPDDUHQNHOHH[HPSODUHQYDQGXL]HQGHQVRRUWHQe+HW]ĎQQLHWDOOHHQGHSXUHOLHIKHE-EHUVGLHRYHUGHYORHUNRPHQ,QWRHQH-PHQGHPDWHZHWHQORNDOHFRQVXPHQWHQPĎQEHGUĎIWHYLQGHQ=HNRPHQGDQUHJHOPDWLJPHWKXQOLHYHOLQJVSRWRIVFKDDOHQYXOOHQGLHGDQPHWGLYHUVHVRRUWHQ*HOGVSHHOWGDQQDXZHOĎNVHHQURO2RNHHQHQNHOHUHJLRQDOHEORHPLVWNORSWYDNHUEĎKHPDDQrVFKHWVW*URRWVFKROWHQ0DDUGDWNRPWLQ]ĎQVLWXDWLHYROJHQVKHPQLHWRPGDWFDFWXVQXWUHQG\LV*URRWVFKDOLJHNZHNHUVNXQQHQPHWGLHWUHQGLQ]ĎQRJHQZHOKXQYRRUGHHOPHHGRHQ

Kleine bijdrage'HKXLGLJHEHODQJVWHOOLQJYDQGHVLJQHUVHQQLHWYDNEODGHQNRPWYROJHQVKHPQLHWXLWGHOXFKWYDOOHQ+HWLVRRNDDQGHVHFWRU]HOIWHGDQNHQZDDUWRHKĎ]LFK]HOIRYHULJHQVQLHWUHNHQWe.OHLQVFKDOLJHFDFWXVNZHNHUVGLHYHHODOYDQKXQKREE\KXQEHURHSKHEEHQJHPDDNW]RDOVLNIRFXVVHQ]LFKQLHWRSKHWJURWHSXEOLHN1HHPWQLHWZHJGDWZHLQGLUHFWZHOHHQNOHLQVWHHQWMHEĎGUDJHQ:ĎKRXGHQGHJURWHGLYHUVLWHLWLQHUHZDDUPHHJURRWVFKDOLJHNZHNHUVKXQYRRUGHHONXQQHQGRHQ&ROOHJDpVXLWGHEXXUWZHWHQPHQRJVWHHGVWHYLQGHQHQGHRSHQKHLGLVJURRW/DQGHOĎNPDJGHVDDPKRULJKHLGGDQPLV-VFKLHQYHUWH]RHNHQ]ĎQRQGHUVXFFXOHQWHQ-NZHNHUVKLHULQKHW:HVWODQGPHUNLNGDDUZHLQLJYDQr*URRWVFKROWHQKRRSWGDWGHMRQJHJHQHUD-WLHGHNOHLQVFKDOLJHYHHO]ĎGLJHFDFWXVWHHOWRSSDNWe9DQNOHLQVFKDOLJHWHOHUVLVQDPHOĎNYHHORSWHVWHNHQ,NYUHHVHFKWHUKHWHUJVWH+HW]RXHHQYHUVFKDOLQJYDQKHWFDFWXVDV-VRUWLPHQWLQKRXGHQ'DWLVGHVDVWUHXV

Cok Grootscholten: „Kamerplanten winnen de komende jaren iets terrein terug. Succulenten kunnen GDDUYDQRRNSURƂWHUHQr

ZDQWGHKXLGLJHFRQVXPHQWZHQVWFRQWLQXHYHUQLHXZLQJ$OVGHNOHLQVFKDOLJHFDFWXVWHHOWLQ1HGHUODQGQLHWLQVWDQGEOĎIWGDQVWHUIWKHWRSGHQGXXUXLW2YHUGHJUHQV]ĎQNOHLQVFKDOLJHFDFWXVWHOHUVQRJYHHOPLQGHULQDDQWDOHQERYHQGLHQQHWDOVLQ1HGHUODQGDODDUGLJRSOHHIWĎGrEHZHHUW*URRWVFKROWHQ

Nu doorpakken'HKXLGLJHSRSXODULWHLWYDQFDFWXVLVPHGHWHGDQNHQDDQJURRWVFKDOLJHNZHNHUVGLHHULQJHVODDJG]ĎQRPGRRUDVVRUWLPHQWV-YHUQLHXZLQJGHFDFWXVWHYHUORVVHQYDQ]ĎQRXEROOLJHLPDJRGHQNW*URRWVFKROWHQ7RH-JHYRHJGHZDDUGHKHHIWYROJHQVKHPHHQYHHOPLQGHUJURWHLPSDFWJHKDGe=RpQYĎIWRW]HVMDDUJHOHGHQLVGHRPVODJQDDUDVVRU-WLPHQWVYHUQLHXZLQJHQNZDOLWHLWVYHUEHWHULQJLQJHVODJHQ+HWLVQXGHWĎGRPGDDUPHHGRRUWHSDNNHQr*URRWVFKROWHQZDDUVFKXZWQLHWDFKWHURYHUWHOHXQHQpRPGDWGHEXLWZHHUELQQHQLVp:DDUGLHKRXGLQJYDQGDDQNRPWZHHWKĎQLHW0LVVFKLHQNRPWKHWGRRU-GDWRYHUEOĎYHUVKXQNDQVHQ]LHQWRHQHPHQQXGLYHUVHFROOHJDpVDOGDQQLHWQRRGJH-GZRQJHQKXQGHXUHQVOXLWHQ=ĎQYHUZDFKWLQJLVGDWNDPHUSODQWHQGHNRPHQGHMDUHQLHWVWHUUHLQJDDQWHUXJZLQQHQHQGDWVXFFXOHQWHQGDDUYDQPHHNXQQHQSURƂWHUHQ=HNHUQXNDPHUSODQWHQVWHHGVYD-NHUZRUGHQDDQJHSUH]HQPHWpJHPDNGLHQWGHPHQVpe6XFFXOHQWHQ]ĎQGHPHHVWLGHDOHSODQWHQZDDUFRQVXPHQWHQZHLQLJRPNĎNHQQDDUKHEEHQ'DDUZRUGWEĎNDPHUSODQWHQRRNVWHHGVYDNHURSLQJHVSHHOGrFRQVWD-WHHUW*URRWVFKROWHQ

Aan het afbouwen=HOILVGHMDULJH:HVWODQGVHVXFFXOHQWHQ-NZHNHUDDQKHWDIERXZHQ=RODQJKĎHUQRJWRHLQVWDDWLV]DOKĎRSGH]HOIGHRSSHUYODNWH]ĎQWHHOWEOĎYHQYRRUW]HWWHQPHWDOOHHQKHWYL-]LHURSPLQGHUVRRUWHQ+ĎYLQGWKHWMDPPHUGDWKĎJHHQRSYROJHUKHHIW:DVGDWZHOKHWJHYDOJHZHHVWKDGKĎEĎ]ĎQRPVFKDNHOLQJYDQJODVJURHQWHQQDDUFDFWXVVHQKDOYHUZH-JHGHMDUHQQHJHQWLJ]ĎQJHKHOHRSSHUYODNWHYDQUXLPKDEHQXWHQQLHWHHQJHGHHOWHYHUNRFKWDDQ]ĎQEXXUPDQ0DDUYHUGHUKDGKĎGH]HOIGHEHGUĎIVNRHUVJHYDUHQe+HWLVYRRUPĎDOWĎGGHNLFNJHZHHVWRPGLHVRRU-WHQWHYHUPHHUGHUHQGLHKHHOODVWLJ]ĎQYRRUWHOHUV2IRPVRRUWHQWHYHUPHHUGHUHQGLHXQLHN]ĎQHQGUHLJHQXLWWHVWHUYHQrEHVOXLW*URRWVFKROWHQ

0715Cactusopbloei.indd 39 10-02-15 17:26


Teelttips

TULPKastemperatuurHet is belangrijk om bij zonnige weer de kastem-peratuur te temperen. Te hoge temperaturen kun-nen leiden tot slingerende tulpen, bladproblemen en te snel uitbloeiende tulpen. Verder gaan te hoge tem-peraturen ten koste van het steelgewicht en zorgen die

voor en te vroege bloei.U heeft verschillende instrumenten om de kas-temperatuur onder controle te houden. De belangrijk-ste zijn de luchtramen en het schermdoek. Zeker zonder vooruitzichten op vorst kunt u goed gebruik maken van de luchtramen. Als het buiten relatief zacht weer is en de kastempe-ratuur dreigt te hoog te worden, dan kunt u gerust met een maximum raam-stand van 60% luwzijde en 30% windzijde werken. Probeer de naloop van de

windzijde ten opzichte van de luwzijde tussen 1 en 3°C te houden. Een mooie streeftemperatuur voor dit moment ligt tussen de 15 en 17°C.Met het schermdoek kunt u goed de zoninstraling van uw gewas afhouden. Hiermee is het makkelijker om de planttemperatuur onder controle te houden, dan alleen met luchten de kastemperatuur te verlagen. Uiteindelijk is het tenslotte de planttempera-tuur die bepaalt hoe snel een tulp zich ontwikkelt.

Het is prima om bij zon-nig weer tussen 10.30 en 15.00 uur het doek voor 85% te sluiten. Wanneer u volledig lichtdicht doek heeft, dan is een maximum doekstand van 70% van toepassing. Probeer uw doekregeling zodanig in te stellen dat u onder derge-lijke omstandigheden altijd wel iets moet afluchten, want anders dreigt een te inactief kasklimaat met alle gevaren van dien. Verder is het een overweging waard om de plukafdeling te krijten.

Tenslotte is het wel van belang om in de avond en nacht voldoende tempera-tuur te blijven handhaven en deze periode niet te veel te gebruiken om te hoge dagtemperaturen te compenseren. Een aan te bevelen stooktemperatuur voor de avond/nacht is bij-voorbeeld minimaal 14°C.

Alex Buis Tulpenadvies, 06-42388337; Wilfried Poland, Holland Agri Con-sult, 06-31698070

LeLieDaglengteDe eerste bollen van de verse Hollandse oogst zijn inmiddels weer geplant en komen afhankelijk van de cultivar na 3 weken boven de grond. De teeltsnelheid van de verse oogst lelies is aanzienlijk trager dan die van de oude oogst. In Ori-entals en OT-hybriden is de

teeltduur van verse bollen te versnellen door via het afstemmen van belichtings-tijdstippen een daglengte na te streven van 16 uur. Hierdoor zal het productie-gat tussen oude en nieuwe oogst verminderen. Hoge RVEen hoge plantdichtheid, de watergift over het gewas heen en beperkte ventilatie zijn belangrijke oorzaken van een te hoge RV in het leliegewas. Een hoge RV heeft tot gevolg

dat er te weinig mineralen worden getransporteerd naar de jonge plantendelen waardoor gebrekssympto-men kunnen ontstaan. Een ander gevaar is de kans op papierblad die toeneemt met het sterker worden van de instraling. Lelies die in december en januari onder lage licht-intensiteit zijn gegroeid hebben grote dunne, veelal lichtgroen gekleurde blade-ren met grote huidmondjes die gevoelig zijn voor papierblad. Papierblad

is het verschijnsel dat de bladeren na de oogst ver-drogen. De oorzaak van de uitdroging is dat de huid-mondjes open staan en niet meer in staat zijn om te sluiten. Papierblad komt vooral voor in lelies uit de groep van de Oriëntals. Uit onderzoek is bekend dat de kans op papierblad na de oogst groter wordt als tijdens de teelt een hogere RV heerste. Bij een hoge RV in de kas staan de huid-mondjes continu open om vocht te verdampen. Als dit

te lang duurt zijn de huid-mondjes niet meer in staat om te sluiten. Als de lelies worden geoogst in een periode met veel instraling en extreme verdamping is er veel kans op papierblad. De kans op papierblad na de oogst is te verkleinen door tijdens de teelt te zor-gen voor een actief klimaat en te schermen op dagen met veel instraling (> 300 W/m²).

Hans Kok, DLV Plant, 06-20398266

Pioen

KasteeltEen van de grootste problemen voor pioenen in de vaste kas is de koudebehoefte. In een zachte winter komt de grondtemperatuur nauwelijks onder de voor de rustdoor-breking noodzakelijke 4°C. Boven de 4°C vindt wel rust-doorbreking plaats, maar veel langzamer. Het weer van de laatste 5 weken was best gunstig, maar december en de eerste week van januari waren veel te warm. Toen vond vrijwel geen rustdoorbreking plaats. Te weinig rust zorgt voor matige bloei en ongelijke, zwakke gewassen. U kunt het beste vrij lang wachten met het toelaten van warmte in de kas. Deze ’verloren tijd’ zal het gewas later makkelijk inhalen terwijl de kwaliteit verbetert.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

ZomeRbLoemen

bodemherbicidenHet toepassen van bodemherbiciden vraagt voorbereiding. Elk middel heeft een eigen optimale omstandigheid. Daarnaast zijn de omstandigheden dat een middel gevaarlijk kan zijn voor het gewas ook voor de verschillende mid-delen anders. Dit is ook de reden dat tankmixen, zeker bij de onkruidbestrijding, vaak zeer slechte compro-missen zijn. Ditzelfde geldt

voor de omstandigheden. De meeste bodemherbici-den werken het beste als ze worden gespoten op een echt natte grond. De meeste schade ontstaat als er vlak na het spuiten veel regen valt. De beste werking is er als de grond na het spuiten een keer opdroogt. Het komt er dus op neer dat het zelf nat maken van de grond als deze te droog is en dan later weer laten opdrogen

van de bovenlaag, de beste en veiligste manier is. Toch zit bijna iedereen elk jaar weer te wachten op de ideale omstandig-heden, die vrijwel nooit voorkomen. Voordeel van deze methode is dat er gespoten kan worden in het stadium dat voor onkruid en gewas het meest optimaal is.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 40 11-02-15 12:00


Tulp

Kiepen Kiepen of slapstelen of waterstelen, allemaal namen voor in feite hetzelfde pro-bleem bij de broei van tul-pen. In feite is het probleem te herleiden tot onder ande-re een tekort aan calcium in de bloemsteel. De cellen zijn dan te slap en er komt water tussen de cellen. De steel ziet er waterig uit en kan ten slotte kiepen. In veel geval-len is de bloem wat afwij-kend gekleurd, bijvoorbeeld wat lichter. Er bestaat een verschil tussen de cultivars. Leen van der Mark, Couleur Cardinal en de mutanten

(Princess Irene), White Dream, Kees Nelis, Lucky Strike, maar ook Strong Gold zijn vatbaar. Een goede verdamping kan het euvel beperken. Dit kan onder andere door beperking van de relatieve luchtvochtig-heid, bij voorkeur niet boven 80% en een voldoende luchtcirculatie boven het gewas. Ook een grotere groeisnelheid in combinatie met een hoge RV, doet de kans op kiepen toenemen. Cultivars die na een (te) lange koudeperiode worden ingehaald en onder vochtige omstandigheden worden gebroeid, zijn gevoelig voor kiepen. Strooi bij potgrond 50 gr kalksalpeter per m² bij een gevoelig gewas, direct na het inhalen. Dit kan soms helpen om het probleem te verminderen.

pokkenDoor een te hoge lucht-vochtigheid kunnen bladen bloempokken optreden. Sporen van de Botrytis-schimmel kunnen op vochtig blad snel kiemen. Verwijder daarom infectiebronnen (stekers) zodra ze zichtbaar zijn en voorkom een hoge luchtvochtigheid. Lucht bij veel zoninstraling overdag om vocht kwijt te raken. Door kort na het inhalen eenmaal een fungicide over het gewas te spuiten, is de Botrytis-schimmel goed te bestrijden. Gebruik vloei-bare middelen, die geven het minste residu.

DLV Plant, marktgroep bloem-bollen, 0252-688541

Kees van [email protected]

Schoffelen

DataHet was ergens halverwege de jaren 90. Ik had een hele berg gegevens tot mijn beschikking. En het rekenprogramma op mijn pc bood de mogelijkheid om daar iets mee te doen. Een regressieanalyse maken bijvoorbeeld. Daarmee kun je kijken of er een bepaalde samenhang is. Mijn eerste kennismaking met Big Data.Nu is het hot. Dat heb je wel vaker. Heeft wel iets weg van een veenbrand. Het is er wel, maar je ziet het nog niet. Ik wist het allang, dat het er was. Maar ik dacht, doei, ik zeg niks. Ik houd het lekker voor mezelf. Ik ga apen niet leren klimmen. Maar goed, nu is iedereen er mee bezig, dus tijd om uit de kast te komen.Ik weet nog goed dat er een voorbeeld werd genoemd van een ijsverkoper. Stel je voor dat hij ’s morgens moet beslissen hoeveel bakken met ijs hij inlaadt. Daar zijn bepaalde factoren op van invloed. Ten eerste hoe het weer is. Schijnt de zon of valt er regen? En welke dag van de week is het? Zaterdag is voor ijsverkopers beter dan maandag. En op welke plek ga je staan? Bij een bos? Op de boulevard? Is het vakantietijd? Toeristen? Man, dat valt nog niet mee hoor, ijsjesverkoper zijn. Daar komt heel wat bij kijken.En als je al die gegevens in mooie tabellen zet en er een regressieanalyse op los laat, dan geeft dat soms zomaar verrassende uitkomsten. Op maandag in de regen naar het strand van Katwijk? Doe maar niet. Kost je geld. Maar een zonnige, warme zaterdag in juli op dezelfde plek? Wow, dan ben je om half vier los! Maar omdat je dat van tevoren al wist, komt je vrouw om drie uur een nieuwe lading brengen. Kijk, dat is anticiperen!Nou, dat leek me wel wat. Want ik wilde ook graag weten wanneer we nu het beste veel bloemen konden veilen. Dat doe je toch het liefst als ze duur zijn. En dus ging ik aan het werk. Kolommen met aantallen van onszelf en van de veiling. Opbrengstprijzen ernaast. De bui-tentemperatuur op basis van weekgemiddelden. Bloemendagen. Man man, wat een cijfers.Toen de analyse. En wat bleek? Bij weinig aan-voer ging de prijs omhoog. Tropisch weer? Grote aantallen bloemen voor lage prijzen. Moeder-dagen, Vrouwendag, Valentijn? Dure handel. Ja, daar sta je van te kijken hè? Ik zou er maar snel werk van maken, van die Big Data.

lisianThus

Breekstelen Welig groeiende lisianthus- rassen zoals Celeb White, Arena Kilimanjaro, Cessna en Arena gold zijn gevoelig voor brandkoppen en voor breekstelen. Breekstelen ontstaan meestal in de fase als de bloemstelen wat verder ontwikkeld zijn. Bij bovenover gieten knappen de stelen onder het gewicht van de waterdruppels. Begin daarom bij gevoelige rassen op tijd met onderdoor bere-genen. Soms knappen de stelen spontaan bij een lichte beweging van het gewas, bijvoorbeeld bij het ophalen van de hijsverwarming. Een te zware, welige groei en een hoge worteldruk ver-oorzaken breekstelen.Door vanaf derde, vierde week na planten iets droger te telen wordt het gewas al iets harder en minder gevoelig voor brandkoppen

en breekstelen.Als het gewas voldoende lengte ontwikkelt en de grond is vochtig genoeg kan één gietbeurt van eens in de drie dagen met 5 l/m2 voldoende zijn. De voorkeur heeft in deze teeltfase om uit de B-bak te gieten.Op enkele bedrijven wordt drie weken na het planten wekelijks gespoten met 300 gr bitterzout om het gewas minder welig te laten groeien. Bitterzout remt ook enigszins de lengtegroei.

langer belichtenIn de fase waarin brandkop-pen kunnen ontstaan, wordt meestal 18-20 uur belicht. De donkerperiode van 4-6 uur zorgt ervoor dat de calcium door worteldruk en gesloten huidmondjes mak-kelijker het groeipunt bereikt.Als de bloemstelen goed zichtbaar zijn kan door

22-24 uur te belichten de worteldruk worden verminderd.De huidmondjes blijven 24 uur per etmaal open staan en de verdamping wordt zo gestimuleerd. Als wordt gekozen voor 2-4 uur donker moet de temperatuur wel voldoende hoog zijn (27-28°C), vooral na een dag met meer dan 500 J/cm2 instraling. Blijft de nachttemperatuur na een mooie dag te laag dan ver-brandt de plant bij de adem-haling niet voldoende assimi-laten en wordt er nog meer worteldruk opgebouwd. Ter voorkoming van breek-stelen moet de onderbuis 24 uur op een minimum tem-peratuur van 40°C worden gehouden.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouw-adviezen, 071-5416564

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 41 11-02-15 12:00

Openingsurenwoensdag 4/3/2015

van 09:00 tot 19:00

Flanders Expo Gent (België) | Hal 3 & 5

Meer info: www.fl orall.be | info@fl orall.be Twitter: @FLORALLfair

registreer online | WWW.FLORALL.BE

“Op één dag een volledig overzicht van het voorjaarsassortiment!”Belgische vakbeurs waarop kwekers, toeleveranciers en handelaren hun kwalitatief assortiment presenteren aan de internationale sierteeltsector.

ALL IN1 DAY09:00 - 19:00

Belgische voorjaarsbeurswoensdag 4/03/15

GRATIS TOEGANG & CATALOGUS

(enkel voor professionelen)

Flanders Expo Gent | Hal 2 & 4

623697.indd 42 9-2-2015 15:56:57


Achtergrond

.HXNHQKRIZLOSRGLXPSOHN]ĎQLaten zien wat er kan met

bloemen en planten. Daar-

voor wil Keukenhof graag

een podium bieden. Hun

arrangeurs maken volgens

directeur Bart Siemerink

graag mooie dingen met

hetgeen telers en verede-

laars hen aanbieden.

Hans [email protected]

$UUDQJHXU'ULHV/HFNHPHW]ĎQPHGHZHUNHUVLQDFWLHLQKHW%HDWUL[3DYLOMRHQLQ/LVVHZDDURUFKLGHHDQWKXULXPHQEURPHOLDSHUPDQHQWDDQZH]LJ]ĎQWXVVHQPDDUWHQPHL

3URGXFWSUHVHQWDWLHVLQGULHSDYLOMRHQHQ

In het 2UDQMH1DVVDX3DYLOMRHQ komen GLYHUVHDWWULEXWHQGLHYHUZĎ]HQQDDUKHWMDDUWKHPDp9DQ*RJKpHQZHNHOĎNVVWDDWeen andere bloem centraal in de shows. Tevens geven arrangeurs elke dag bloem-schikdemonstraties:! 20 mrt - 24 mrt: tulp;! 26 mrt - 31 mrt: freesia;! 02 apr - 07 apr: gerbera;! 09 apr - 14 apr: roos;!DSUDSUQDUFLVHQEĎ]RQGHUHbolgewassen;! 23 apr - 28 apr: alstroemeria en iris;! 29 apr - 08 mei: chrysant;!PHLPHLDQMHUFDOODHQ]RPHU-bloemen.

Het :LOOHP$OH[DQGHU3DYLOMRHQ herbergt vanaf de opening tot ver in april ruim 75.000 tulpen (ruim 600 soorten) in de vollegrond. Tevens (vaak) langlopende presentaties van:! 20 mrt - 24 mrt: hyacint; !PUWEHJLQPHLVQĎK\DFLQW! 20 mrt - 28 apr: trekheester;! 20 mrt - 03 mei: potplanten;! 20 mrt - 17 mei: amaryllis, bol-op-pot, bogen met lelies en cyclamen en bego-nia’s van veredelaar Schoneveld;! 01 mei - 17 mei: vaste planten;! 07 mei - 17 mei: lelie.Het %HDWUL[SDYLOMRHn is het gehele VHL]RHQLQJHULFKWPHWDUUDQJHPHQWHQYDQorchideeën, anthurium en bromelia.

%innen de kaders van Keukenhof is op het gebied van sierteeltpromo-tie in Lisse veel mogelijk volgens

directeur Bart Siemerink. „We zijn en blijven een bloemen- en plantenshow voor consumenten. We accepteren daarom geen vlaggen, banieren of grootschalige promotiecampagnes van inzenders op ons park. We houden het bij het kort en bondig melden van de cultivar- en bedrijfsnamen bij de inzendingen.”

PodiumLeveranciers van bol-op-pot en telersvereni-ging Floralia (amaryllis) en LTO gebruiken Keukenhof al enkele jaren als podium om zich langere tijd te presenteren in het Willem Alexander Paviljoen. Nieuw in dat paviljoen is een langdurige presentatie van snijhyacint, lelie en veredelaar Schoneveld uit Twello die binnen de gestelde kaders aan de slag gaat met promotie van zijn primula's en cyclamen. „In augustus/september begin-

nen de gesprekken met de vertegenwoordi-gers van de diverse gewassen die we jaarlijks in de binnententoonstellingen laten zien. Het bleek dat inzenders van snij hyacint en lelie en Schoneveld de uitdaging wilden aangaan voor een permante show. In het Willem Alexander Paviljoen is daar in de erkers ruimte voor. Feitelijk hebben we een wachtlijst. Voorwaarde is dat de presenta-ties moeten ’knallen’ en iemand moet de coördinatie voor een gewas op zich nemen”, aldus Siemerink.

Consumenten kiezen via speciale compu-terzuilen hun top 3. De vakjury let in haar oordeel over de inzendingen steeds meer op ’algemene indruk’. Geen vaktechnisch oordeel meer. Siemerink: „Een show en een borrel aan het eind van de middag met vakgenoten. Dat willen de inzenders steeds vaker. Meestal nog met een prijsuitreiking, maar grote bijeenkomsten met sprekers zijn er bijna niet meer.”

Van Gogh als inspiratieVanaf eind 2014 zijn de drie arrangeurs van Keukenhof – ieder paviljoen heeft een eigen arrangeur – al bezig met de uitwerking van de ideeën. In het Oranje Nassau Paviljoen zal het meest duidelijk worden dat het jaarthema ’Van Gogh’ is. In 2015 is het 125 jaar geleden dat Vincent van Gogh (1853-1890) stierf. Werken van de schilder vormen de inspiratie voor de inrichting van de bloe-menshows. Keukenhof is in 2015 geopend van 20 maart tot en met 17 mei. <

foto

: HA

ns

ne

efj

es

keukenhof.indd 43 11-02-15 12:01

44

Colofon

Nieuws BHGUĎIVLQIRUPDWLH


Druk: BDU Media

DirecteurElbert van den BergSecretariaat Linda Laman 071-56 59 678Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678EindredacteurJenny Mostert 071-56 59 633VakredactiePolitiek en economieQuincy von Bannisseht 56 59 637Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzetArie-Frans Middelburg 56 59 687Cindy van der Zwet 56 59 630Teelt en techniekHans Neefjes 56 59 638Joef Sleegers 56 59 642

BureauredactieCarolyne de Vries Lentsch, Jolanda de WekkerWebredactieErik RotteveelVormgevingDiseno VormgevingFotografieGerdien de NooyFreelancersGert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

UITGEVERBDUmediaAfdeling Vak- en PublieksmediaPostbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBAVerkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: [email protected]

ABONNEMENTENSERVICEMutaties en bezorgingAbonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementen-service, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementen-service telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: [email protected]. PrijzenJaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIEVerkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail [email protected]: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807e-mail: [email protected]

REDACTIESchipholweg 1, Postbus 9324,2300 PH Leidene-mail: [email protected]

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uit-gave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestem-ming van de uitgever.Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offer-tes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Sporodex nog niet in poedervorm

Het duurt nog minstens een half jaar voordat de GNO Sporodex (tegen echte meeldauw) in poedervorm beschikbaar is.

In de Verenigde Staten past men Sporodex grootschalig toe sinds 2003. Een Canadees bedrijf is eigenaar en productie voor de Nederlandse markt gebeurt in België bij het bedrijf Artechno. Directeur Frédéric Weekers weet dat de vloeibare variant van het gistproduct omslachtig en duur is voor leverancier en gebruiker. Hij zegde daarom al vorig jaar toe dat men werkt aan een poedervorm. Een proefproductie van een paar honderd kilo’s poeder per maand is opgestart. Over uitbreiding naar industriële schaal kan Weekers nog geen mededelingen doen. Veel zal afhangen van de toelatings-procedure. Die is stroperig. De European Food Safety Authority (EFSA) accepteert de Nederlandse rapporten niet, maar recent zijn weer vragen beantwoord. „Het is wachten op de eindconclusie van EFSA”, aldus Weekers. Hij ziet nog steeds vooral toekomst voor Sporodex in poeder-vorm. In Europa mikt Artechno op toelating in roos en komkommer. Het punt nadert volgens de directeur dat de investering in

studies voor registratie niet meer terugver-diend kan worden. Buiten Europa zijn waar-schijnlijk meer afzetkansen en zijn toela-tingseisen minder omslachtig en duur. Door goede respons van gebruikers blijft Weekers vertrouwen in Sporodex. Proeven met de poedervorm zal hij dit voorjaar uitzetten bij geselecteerde partners, ook in Europa.

7ĎGHOĎNHYUĎVWHOOLQJOp 16 maart 2014 eindigde de tijdelijke vrij-stelling van 120 dagen die LTO Groeiservice voor rozentelers onder glas had aangevraagd voor Sporodex. Het middel op basis van de natuurlijke gist Pseudozyma floculosa kwam beschikbaar in Nederland omdat bestrijding van echte meeldauw in rozen een groot probleem is. De vrijstelling kwam onverwacht, zodat de exclusieve distributeur in Nederland, Horticoop, pas eind week 51 2014 klaar was met de benodigde vriescel voor het vloeibare gistproduct op het depot in De Lier. Sporodex is niet veel gebruikt. De korte gebruiksperiode, onvoldoende kennis en ervaring en het uitsluiten van teeltrisico’s in wintermaanden zijn daarvoor de belangrijkste redenen. <

Handelsdata en prijsinformatie op Agrimatie1DDVWLQIRUPDWLHXLWGH&%6/DQGERXZWHOOLQJHQKHW/(,%HGUĎYHQLQIRUPDWLHQHWEHYDWGHZHEVLWHDJULPDWLHQOQXRRNDJUDULVFKHKDQGHOVGDWDHQODQJMDULJHRQWZLNNHOLQJHQYDQDJUDULVFKHSUĎ]HQ'HGDWDZRUGWRYHU]LFKWHOĎ-NHUJHSUHVHQWHHUGPHWNRUWHDQDO\VHVYDQ/(,VSHFLDOLVWHQ,QGHWRHNRPVWZRUGHQEURQQHQRRNPHWHONDDUJHNRSSHOGRP]RRQGHUOLQJHYHUEDQGHQEHWHUZHHUWHJHYHQ

Sirekit Mol Marketing Manager bij Beekenkamp Plants %HHNHQNDPS3ODQWVXLW0DDVGĎNKHHIW6LUHNLW0RODDQJHVWHOGDOV0DUNHWLQJ0DQDJHU,QKHW9HUNRRSHQ0DUNHWLQJWHDPKHHIW]HGHYHUDQWZRRUGHOĎNKHLGYRRUGH,QWHUQDWLRQDOHPDUNHWLQJVWUDWHJLHHQKHWYHUKRJHQYDQGHDIQDPHYDQSURGXFWHQHQGLHQVWHQLQNHUQODQGHQRYHUGHKHOHZHUHOG

Praktijkdag ’Excelleren in leiderschap’2SPDDUWRUJDQLVHHUW.DVJURHLWGHQLHXZHQDDPYDQGH+RUWL%HGUĎIVVFKRROYDQDIXXUGH3UDNWĎNGDJ([FHOOHUHQLQOHLGHUVFKDSRSGH'HPRNZHNHUĎ:HVWODQG9LHUWRWYĎIZRUNVKRSVEHOLFKWHQGLYHUVHDVSHFWHQYDQOHLGLQJJHYHQPHWQDPHEHGRHOGYRRUPHGHZHUNHUV'HHOQDPHLVJUDWLVHQRSJHYHQNDQYLDZZZNDVJURHLWQO

ColofonVBB-Nieuws_nw.indd 44 11-02-15 14:31

45

Kasgenoten

Documenten en linken naar website

Foto’s Filmpjes!

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Agenda


Foto

: Ha

ns

ne

eFj

es

Leeftijd: 55 Plaats: Andijk Teelt: Tulp en pioen Oppervlakte: 0,7 ha kas voor broei van 20 mil-joen tulpen, 6 ha bloementeelt pioen en 42 ha bollenteelt tulp.

Druk in de tulpen?„We hebben het in de hand. In januari en februari groeien de tulpen nog niet heel snel en kun je de groei sturen omdat het buiten koud is. Vanaf maart gaat alles sneller en is het minder beheersbaar.”

Kan het tempo bij de boslijnen nog omhoog?„We kunnen met drie Quality Bunchers nu 190.000 stelen per dag bossen. Dat is EHKRRUOĎNUDSHQGDWOXNWRPGDWZHJRHGHPHQVHQKHEEHQHQRPGDWKHWORJLVWLHNHV\VWHHPNORSW%HODQJUĎNVWHEOĎIWGDWKHWHLQGSURGXFWVWUDNHQJRHGQDDUGHNODQWJDDW0HWZDWVOLPPHDDQSDVVLQJHQNXQMHDOWĎGEOĎYHQYHUEHWHUHQr

Waar denkt u aan?„We hebben zelf een bandsysteem ontwikkeld dat de stelen na het ontbollen keurig op ÆÆQOĎQVFKXLIW'DWVFKHHOWDUEHLGEĎKHWSRVLWLRQHUHQYDQGHVWHOHQRSGHDDQYRHUEDQG0LVVFKLHQNXQQHQURERWDUPHQRSWHUPĎQQRJWDNHQRYHUQHPHQ2SGHUHVWYDQKHWEHGUĎIVWDSHOHQHQRQWVWDSHOHQ]HDONLVWHQr

U verdubbelde in 2014 de kas en het broeisysteem. Waarom?e2Q]H]RRQV6LPRQHQ.ODDVMUZLOOHQLQKHWEHGUĎI'HRXGVWHLVQXQRJSURI-VFKDDWVHUGHMRQJVWH]LWLQKHWGHUGHMDDUYDQGH+$6:H]ĎQQXRRNYRORSEH]LJPHWaanpassing van onze bollenkraam. Het sortiment voor de pakkethandel van tulpen gaat HUXLW0HQVHQ]HWWHQQDPHOĎNOLHYHUKXQDXWRGDQEROOHQLQGHWXLQ:HJDDQRQVULFKWHQop een goed broeisortiment en directe afzet, want dat geeft de minste trammelant.”

Wat voor sortiment zoekt u?e:ĎQRHPHQKHWZHUNSDDUGHQ*HHQH[FOXVLHYHVRRUWHQPDDUFXOWLYDUVGLHJRHGSUHVWHUHQLQGHEROOHQWHHOWGHEURHLHUĎHQRSGHYDDV+DUGHNOHXUHQHQVWHYLJHQPRRLEODG]ĎQEHODQJUĎN:ĎNXQQHQJRHGRYHUZHJPHW<HOORZ)OLJKWHQKHEEHQYDQHHQrode mutant tien ton plantgoed gekocht. In 2017 gaan we die planten om snel een paar hectares bollen te hebben, want we broeien het liefst eigen bollen.”

Schaatst u zelf ook fanatiek?e1HHHQPĎQYURXZ-RODQGDRRNQLHW:H]ĎQKHWQLHWHHQVYDQZLH6LPRQHQRQ]Hdochter Irene (22), die ook prof is, het schaatstalent geërfd hebben. Het doorzettings-YHUPRJHQHQKHWIDQDWLVPHKHEEHQ]H]HNHUZHOYDQPĎ7HJHQZRRUGLJNDQLNWRWWHOOHQYRRUGDWLNRQWSORI9URHJHUZDUHQGDWYĎIWHOOHQ-RODQGDHQLNJDDQRYHULJHQVJUDDJHQYDDNNĎNHQEĎGHZHGVWUĎGHQ'HUWLJGXL]HQGNLORPHWHUUĎGHQZHGDDUYRRUZHOSHUMDDU(HQPRRLHKREE\PDDUZHEHVWHGHQQDWXXUOĎNRRNYROGRHQGHDDQGDFKWDDQKlaas jr. en onze andere dochter, Catherine.”

Klaas Schouten

BinnenlandIHELenteflora, bloemenshow, Lisse. Info: www.lenteflora.nlIHEVan onderbuik naar onderbouwing, Slot-conferentie, Nootdorp. Info: www.davinc3i.comIHEVaktentoonstelling, Proeftuin Zwaag-dijk. Info: www.vaktentoonstelling.nlPDD*ODVWXLQERXZGDJ(QHUJ\0DWWHUV 9.00-17.00 uur, De Meern. Info: www.energymatters.nl.PDDFloraHolland Seasonal Trade Fair, Naaldwijk. 18 maart: 9.00-21.00 uur, 19 maart: 9.00-16.00 uur.PDDEnergiek2020, event, Bleis-wijk,14.00-19.00 uur. Info: www.energiek2020.nlDSUKom in de Kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nlMXQLFlower Trials, regio Aalsmeer, West-land, Rheinland-Westfalen; 08.00-17.00 uur, do 08.00 - 21.00 uur. Info: www.flowertrials.com.DXJNajaarsbeurs Floralis, Boskoop. Info: www.floralisboskoop.nlDXJPlantarium, vakbeurs voor de boom-kwekerij. Info: www.plantarium.nl

LTO Glaskracht NederlandPDDPlantgezondheidEvent, Bleiswijk. PDDBijeenkomst besturen gewascoöpera-ties, locatie nog niet bekend. PDDRegiobijeenkomst Westland, Monster. MXQWaterEvent, Bleiswijk, 13.00-19.00 uur. VHSHortensia goes USA, buitenlandbe-]RHNQDDU$PHULNDInfo: www.ltoglaskrachtnederland.nl

BuitenlandIHESalon du Végétal, beurs, Frankrijk, Angers. Info: www.salon-du-vegetal.comIHE0\SODQW*DUGHQEHXUV,WDOLÈMilaan. Info: www.myplantgarden.comPDD:RUOG)ORUDO([SR/RV$QJH-OHV86$,QIRZRUOGIORUDOH[SRFRPPDDDSUFlowers & Hortech Ukraine, bloemen- en tuinbouwvakbeurs, Kiev, Oekraïne. ,QIRZZZIORZHUVKRUWHFKH[SRFRPDSU1RUGLF)ORZHU([SREHXUV0DOPÓ=ZHGHQ,QIRZZZQRUGLFIORZHUH[SRFRPPHL$JULFXOWXUH([KLELWLRQ%DNX$]HUED-ijan. Info: www.ceo.az VHS*UHHQLVOLIHEHXUV:DUVFKDX3ROHQInfo: www.greenislife.plGHFZuhoor 2015, internationale bloemen & tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabi-sche Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae

Kasgenoten agenda_nw.indd 45 11-02-15 14:31

.5,-7(1(15(,1,*(1Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

:LMKHOSHQXJUDDJ7

EVAL: voor elke situatie juiste installatieEen degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Galglaan 11 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 [email protected]

InstallatieburoEVAL B.V.

www.eval.nl

;L]LUZHSSLZ[VVT^LYRaHHTOLKLU5RHORIDUHQGVYHHQ

÷LQIR#NOLQNVWRRPQO÷ZZZNOLQNVWRRPQO

VAN KLINK STOOMKETELVERHUUR

QUALITY FLOORS F O R E X C E L L E N T P L A N T S

www.erfgoed.com +31(0)79 593 38 00

• Sinds 1958• Steeds vernieuwend• De specialist in teeltvloeren

Beuk engineeringTechnische automatisering | Besturingstechniek | Elektrotechniek

Kassen en Machine automatisering...

Waaier 46, 2451 VW LeimuidenTel: +31 (0) 172 506 [email protected] www.beukengineering.nl

*URRWDVVRUWLPHQWMRQJHVWHNSHUNSODQWHQHQSDWLRSODQWHQ

(XSKRUELDPLOLL&XSUHVVXV:LOPD)LFXVYDULsWHLWHQ)XFKVLDYDULsWHLWHQ

,PSDWLHQV1*3HODUJRQLXP3HWXQLD

9RRUPHHULQIRUPDWLHPYDQYHHQEYFRP_

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

- Glasreparatie- Goten smeren- Overspuiten- Goten reinigen- Diverse reparaties

Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: [email protected]

• g r o o t h a n d e l i n o l i e e n m e t a l e n • s a n e r e n v a n t a n k s e n k e t e l s ( K I WA ) • a f v o e r e n v a n b r a n d s t o f r e s t a n t e n

uw oude ol ie is geld waard!

t e l : 0 1 7 4 - 7 6 8 8 7 6i n f o @ v i c t o n b v. n l

KASSEN TE SLOOP GEVRAAGD

WWW.EUROKAS-BV.EUBERKEL EN RODENRIJS

010 511 32 53

.XPD,,%9

%ORHPSRWWHQ2S]HWVWXNNHQ,QSDNVWRNNHQ$DQYHUZDQWH

DUWLNHOHQ

Industrieweg 17-214181 CA WaardenburgTelefoon +31 (0)418 - 652544Fax +31 (0)418 - 652084E-mail: [email protected]

*HUHHGVFKDSHQPDWULM]HQPDNHULM6SXLWJLHWHQ5HF\FOLQJYDQNXQVWVWRI

DE LIERT: 0174 64 20 40

KASSENSLOOP•

(bloem)GEWASSEN uitruimen•

gevraagd :assimilatielampen en WKK-installaties

WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

BETONPAD VOOR CONTAINERVELDVastzetsysteem

betonplaat

WWW.SCHELLEVIS.NL E-mail: [email protected]. 0297 325836

Voor uitgebreide informatie:www.meten.nl

Nie-co-rolVoor het opbinden van bloemen- en plantentakken, leverbaar in 2 soorten trekkracht.

623698.indd 46 11-2-2015 11:38:03

:LMGUDJHQELMDDQGHZLQVWJHYHQGKHLGYDQRQ]HNODQWHQ

0HHULQIRUPDWLH%H]RHNRQ]HZHEVLWHPDLOQDDULQIR#MDYRHXRIEHO

:H]LHQXJUDDJYDQGLHQVW

ZZZMDYRHX

.ZHNHULMHQRYHUGHKHOHZHUHOGKHEEHQDOJHNR]HQYRRU-DYRDOVEHWURXZEDUHWRHOHYHUDQFLHU:LMELHGHQDOPHHUGDQMDDUDXWRPDWLVHULQJHQRSPDDWYRRUGHYRRUXLWVWUHYHQGHNZHNHU

6DPHQPHWRQ]HPDFKLQHIDEULHN6DPHQPHWRQ]HPDFKLQHIDEULHN1REHOVVWDDQZLMLQKHWWHNHQYDQRQWZLNNHOLQJIDEULFDJHHQDGYLVHULQJYDQSRWPDFKLQHVWUD\DXWRPDWLVHULQJVXEVWUDDWV\VWHPHQHQURERWV\VWHPHQ

-DYRKHHIWYDQXLWHHQGXLGHOLMNH-DYRKHHIWYDQXLWHHQGXLGHOLMNHYLVLHHHQFRPSOHHWSURJUDPPDVDPHQJHVWHOG

:H]LHQXJUDDJRSGH,30(VVHQMDQXDUL6WDQG'

8ZEHGULMIVSURFHVVHQDXWRPDWLVHUHQ"-DYR]RUJWYRRUHIILFLsQWLHHQLQ]LFKW

s/^hZ^/E'E/hZ^D<>Z^

нϯϭ;ϬͿϭϳϰϲϯϳϲϯϳǁǁǁŶ ů Ŷ ů

E>

"HSP"EWJFT#VSPXPSEU

623699.indd 47 11-2-2015 11:29:55

999-122'460. ^KPHQ"MQRRGTVPN

12'4#6+'12'4#6+'

91..7+5

0CGGPRGTKQFGXCPKPVGPUKGXGXQQTDGTGKFKPIJGGHV-QRRGTVQRXGTUEJKNNGPFGVGGNVNQECVKGUKP0GFGTNCPFKPXCNNGPIGFCCP1PFGTFGEQFGPCCO1RGTCVKG9QNNWKU\KLP KPFQQTYQNNWKUIGRNCCIFGIGDKGFGPITQVG UEJQQPOCCMCEVKGUIGJQWFGP&GXKLCPFKIGYQNNWK\GPYGTFGPXGTTCUVFQQTGGPQXGTOCEJVCCPXTCCV\WEJVKIG%T[RVQDWI.NCTXGP7KVFKXGTUGTCRRQTVCIGUXCP-QRRGTVDNKLMVFCVCCPFGRQRWNCVKGYQNNWKUITQVGUEJCFGKUVQGIGDTCEJVGPFCVFGDG\GVVGIGDKGFGPPWFQQT%T[RVQDWI.YQTFGPIGEQPVTQNGGTF&GVTQGRGPDNKLXGPKPFGIGDKGFGPVQVFGUVCDKNKVGKVKUYGFGTIGMGGTF1RGTCVKG9QNNWKUQQMKP\GVVGPQRWYDGFTKLH!-QOKPCEVKGGPPGGOEQPVCEVQROGVJGVNQMCNG-QRRGTV*QQHFMYCTVKGTXQQTFGEQÒTFKPCVKGXCPWYQHHGPUKGH2CTVPGTUYKVJ0CVWTG

9QNNWKUGHHGEVKGXGTFCPQQKVDGUVTGFGP

%T[RVQDWI.JQWFVITQVGUEJQQPOCCM

B$GYB$B&U\SWREXJ/B1/LQGG 623700.indd 48 9-2-2015 15:55:11

VBB_07-2015

Documents

Transcript of VBB_07-2015