ProefkaternDOCENTENHANDLEIDING

VANWOORDENWETEN

Methodevoorwoordenschatvergrotingvoorjongerenvan12tot18jaar

CEFR/ERKB1–naarB2ReferentiekaderTaal1F–naar2F

FrosvanderMaden

• klassikaleintro’senafsluitingenbijdelessen• antwoordbladenbijdelessen• toetsen• antwoordenennormeringtoetsen

Edutekst

V!ww e t ! n

o ord e

Methode woordenschatvergroting voor jongeren van 12 tot 18 jaar (B1›B2/1F›2F)

Fros van der Maden

Edutekst:Vanwoordenweten 2 PROEFKATERNDocentenhandleiding

DezedocentenhandleidinghoortbijVanwoordenweten.

ISBNVanwoordenweten:9789083018508DITISEENPROEFKATERN.

Copyright2019EdutekstAllerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenopgeslagenofvermenigvuldigdopwelkewijzedanook,zonderuitdrukkelijketoestemmingvandeuitgever.

Edutekst:Vanwoordenweten 3 PROEFKATERNDocentenhandleiding

Inhoud1Inleiding 4

2Klassikaleintroductieenafsluitingperles 5

3Antwoordbladenbijdelessen 41

4Toetsen 61

5Antwoordenennormeringbijdetoetsen 82

Edutekst:Vanwoordenweten 4 PROEFKATERNDocentenhandleiding

1InleidingOpzetVanwoordenweteniseenmethodewoordenschatvergrotingvoorjongerenvan12tot18jaaropdeCEFR-niveausB1-naarB2enopdeniveaus1F-naar2FuithetReferentiekaderTaal.Demethodewiljongerenmanierenlerenomsnellerengemakkelijkernieuwewoordentebegrijpenenonthouden.Hijiszowelgeschiktvoorjongerenmeteenanderstaligeachtergrond,alsvoormoedertaalsprekersdiehunwoordenschatwillen(leren)uitbreiden.Indeontwikkelingsfaseisdemethodedoorleerlingenuitbeidedoelgroepenuitgeprobeerd.Vanwoordenwetenbestaatuiteenwerkboekvoordeleerlingeneneenhandleidingvoordedocent.Dedocentenhandleidingbevatklassikaleopdrachten,toetsenenantwoorden.Inclusiefklassikaleopdrachtenentoetseniseroefenstofvoorongeveer60lesuren.KlassikaleintroductieenafsluitingvanlessenDedocentenhandleidingbevatbijelkelestweespeelsewerkvormenvoordeklassikaleintroductieenafsluitingvandeles.Metindividueleleerlingen,bijvoorbeeldinhetkadervanRT,kuntudemeestewerkvormenmetwataanpassingenookgoeduitvoeren.

Werkboek,groeperingsvormenentempoLeerlingenkunnenzowelindividueelalsingroepjesofklassikaalwerkenmetVanwoordenweten.Inklassenverbandwerkenzijnaarkeuzeindividueel,intweetallenofgroepjesinhuneigentempoaandeopdrachten,maarzemakenwelophetzelfdemomentdetoetsendoenmetdeheleklassamendeintroductie-enafsluitingsopdrachten.Bepaalperlesuurtotwaarleerlingenmoetenkomen.Opdrachtendienietindeklaswordenvoltooid,zijnhuiswerk.Deleerlingwerktinhetboek:hetboekiseenwerk-entekstboekineen.Deleerlingheeftdusgeenapartschriftofapartemapnodigomoefeningenintemakenentebewaren.Achterinhetboekiseenlijstmetinhetboekgebruiktetermenopgenomen,waardeleerlingsneleenkorteuitleg,voorbeeldenenindienrelevantdeafkortingkanvinden.WoordenboekenInles3wordtingegaanophetgebruikvanwoordenboeken.Hetisaanteradenomhetopzoekenvanwoordenineenwoordenboekafteremmen.Alinles2lerenleerlingenmanierenomdecontexttegebruikenomwoordbetekenissenvasttestellen.Laatleerlingenpaswoordenopzoekenalswoordraadstrategieëngeenresultaatopleveren.VooranderstaligeleerlingenishetVanDalePocketwoordenboekNT2zeergeschiktenvoormoedertaalleerdershetVanDalePocketwoordenboekNederlandsvoorvmbo.NakijkenLeerlingenkijkenzelfhunwerknametbehulpvandeantwoordbladenindedocentenhandleiding.Deantwoordbladenzijnenkelzijdigtekopiëren:zestaanperlessamenopéénpagina.Vergeetnietantwoordbladennagebruikweerintenemen.Dekorteschrijfopdrachtaanheteindvaneenhoofdstuklaatdeleerlingaanulezen.Geefelkeleerlingindividueelfeedbackopzijnofhaarschrijfopdracht.

ToetsenNaelketweelessenneemtueenkortetoetsaf.Detoetsenkuntudubbelzijdigkopiëren.Naastdetientoetsenvindtuindezehandleidingantwoordenbijdetoetsenennormeringsvoorstellen,zowelvoorhetreguliereNederlandseonderwijsalsvoorhetIB.VeelsuccesenpleziergewenstmetVanwoordenweten!Groningen,zomer2019FrosvanderMaden

Edutekst:Vanwoordenweten 5 PROEFKATERNDocentenhandleiding

2KlassikaleintroductieenafsluitingperlesLes1RelatiestussenwoordenIntro

Deeldeleerlingenboekenuitenlaatdeleerlingenhunnaamophetschutbladnoteren.Leesvervolgensopp.4samendoorhoejemetVanwoordenwetenwerkt.Leguithoeuinuwlessenmethetboekwiltgaanwerken.Bijvoorbeeld:

- Wewerkenopdinsdagmetditboek,dusneemhetopdiedagmeenaarschool.- Ikgeefaantotwaarweineenleswerken.Probeerzoveelmogelijktijdensdeleste

doen.Watjenietafkrijgt,ishuiswerkvoordevolgendeles.- Indeklaswerkjenaarkeuzeineentweetal,ineengroepjeofalleen.- Detoetsendoenwemetalleleerlingentegelijkopvastemomenten.

WoordrelatiesVraaguwleerlingenomallemaaléén(willekeurig)woordingedachtentenemen.Iederzegtzijnofhaarwoordenuschrijftallewoordenophetbord.Vraag,alsallewoordenophetbordstaan,oferwoordenbijzijndieietsmetelkaartemakenhebben.Zoja,watprecies?Mogelijkereacties:hetzijnde-woorden,hetzijnwoordendiemethuizentemakenhebben,hetzijnlangewoordenofjuistkortewoorden,hetzijnwerkwoorden,hetzijnnamen,hetzijnwoordenvoordieren,hetzijnwoordenmetveela-klankenenzovoort.Alleskan!Verbindwoordendiebijelkaarhorenmetelkaardoorteomcirkelenenstreepjestezettentussendecirkels.Noteerookdeverbindendeeigenschapophetbord.Mogelijkhorensommigewoordenbijverschillendegroepen.Hiernabeginnendeleerlingenaanles1.Afsluiting

DewoordenschatkistVerdeeldeklasingroepen.Elkegroepbeschiktoverpenenpapierenwijsteenschrijveraan.Degroepenzittensamenaantafeltjesdietegenelkaaraangeschovenzijn,metderuggennaardeanderegroepentoe,zodatafkijkennietmogelijkis.

Hetdoelvanhetspelisomindrietotvijfminutenzoveelmogelijkwoordenrondeenverzamelwoordopteschrijven.Dedocentnoemteenverzamelwoord.Bijvoorbeeld:winkelen,verkeer,etenen/ofeenanderthemawaardeklasmeebezigisgeweest.Degroepenoverleggenopfluistertoon,zodatzeelkaarnietstoren.

Alsdetijdomis,magernietmeergeschrevenworden.Eenvandeschrijversbegintmethetvoorlezenvandegenoteerdewoorden.Alsanderegroependitwoordookhebbenopgeschreven,meldenzeditdirect.Elkgoedwoordleverteenpuntop.Daarnalezendeandereschrijversdewoordenopdienognietgenoemdzijn.Dedocentschrijfthettotaleaantalpuntenpergroepophetbord.

Erwordtinelkegroepeennieuweschrijvergekozenenervolgteentweederonde.Nadrierondesberekentdedocentwelkegroepdevolstewoordenschatkistheeft.Dezegroepheefthetspelgewonnen.

Edutekst:Vanwoordenweten 6 PROEFKATERNDocentenhandleiding

Les2WoordraadstrategieënIntroWoordenradenUneemteenwoordvooreenvoorwerpinuwgedachten.Deleerlingenmoeten,doorgeslotenvragentestellen,erachterkomenwelkvoorwerpdatis.Uantwoordtdusuitsluitendmetjaofnee.Bespreekvantevorenwaarnaarzekunnenvragen.Bijvoorbeeld:materiaal(Ishetvanhout?),functie(Gebruikjehetomjetescheren?),formaat(Ishetgroterdaneenpen?),kleur(Ishetrood?),plaats(Gebruikjehetindebadkamer?),prijs(Ishetduurderdaneenflesfrisdrank?)etc.Speelditspeleenkeerofdrie.Nahetspelbeginnenleerlingenaanles2.Afsluiting

SamenwerkendwoordraadstrategieëntoepassenopeentekstVoorbereiding:Maakperleerlingeenkopievandetekstopdevolgendetweepagina’s.Leesvoorafgaandaandelesdetekstzelfaandachtigdoorenmarkeerwoordenenzinnenwaaroverutijdensdelesvragenwiltstellenaandeleerlingen.Verdeeldeklasingroependiebijelkaarzittenaantafeleilandjes.Geefdegroepenvoldoende,maarnietteveel,tijdomdeteksttelezenenmetelkaaronbekende/moeilijkewoordeneningewikkeldezinnentebespreken.Ermogengeenwoordenboekenwordengebruikt.Hetdoelvandezewerkvormisdetekstendebetekenissenvanwoordenbetertebegrijpendoorinsamenwerkingdecontext(voorbeelden,synoniemen,tegenstellingen)tegebruiken.Adviseerdeleerlingenomtijdenshetbesprekenaantekeningentemakenopdekopie.Stelvervolgensvragenoverdetekst.Stelsteedséénvraagpergroep.Alsdegroepgeenantwoordkangeven,gaatdevraagnaardevolgendegroep.Zorgervoordatallegroepenevenveelkansenkrijgenomvragentebeantwoordenentelatenzienwatzijvandeteksthebbenbegrepen.

Edutekst:Vanwoordenweten 7 PROEFKATERNDocentenhandleiding

Tienerwordtslechtzienddooreetpatroon De15-jarigejongenataljarenalleenpatat,chips,witbrood,hamenworst.Toende1doktersindegatenkregendathijdaardoorrapslechtziendwerd,washetaltelaat.23Demeestemensenwetenweldathetetenvanveelfastfooddekansopobesitas,hart-en4vaatziektenenkankervergroot.Maareenongezondeetpatroonkanookleidentot5permanentebeschadigingenaanhetzenuwstelsel,endanmetnamedeoogzenuw.6DatblijktuiteenartikelvanBritseartseninhetbladAnnalsofInternalMedicine.78BloedarmoedeenvitamineB12-tekort9HetartikelgaatovereenEngelsejongendieopveertienjarigeleeftijdnaarzijnhuisartsging10metvermoeidheidsklachten.Ervolgteenonderzoek,waaruitblijktdatzijnvitamineB12-11niveauwatlaagisendeartsconstateerteenvormvanbloedarmoededieveroorzaaktkan12zijndooreenvitamineB12-tekort.13Verderblijktdejongen–dietoegeeftdathijeenzeerkieskeurigeeteris–gezond.Zijnarts14schrijfthemvitamineB12-injectiesvoorengeeftdejongeneendieetadvies.1516Slechtziend17Opvijftienjarigeleeftijdmeldtdejongenzichopnieuwbijzijnhuisarts.Ditkeermetheel18andereklachten:hijkanmindergoedhorenenmindergoedzien.Deartskangeenoorzaak19vinden.Alsdejongenzeventienjaaroudis,blijkthijinmiddelsslechtziendtezijn.20EenuitgebreidonderzoekvolgtenalsnelblijktdatersprakeisvaneenvitamineB12-tekort,21eentelaagkoper-enseleniumniveau,eentehoogzinkniveaueneensterkafgenomen22botdichtheidenvitamineD-niveau.Dejongenbiechtvervolgensopdatzijndieetal23jarenlangalleenuitpatat,chips,witbroodenbewerktvarkensvleesbestaat.24

25

Edutekst:Vanwoordenweten 8 PROEFKATERNDocentenhandleiding

Beschadigdeoogzenuw26Volgensdeartsenkomendebeschadigingenaandeoogzenuw–dievisueleinformatievan27hetnetvliesnaardehersenenbrengt–dooreengebrekaanbepaaldevoedingswaarden.28Oogzenuwendiedooreentekortaanvitaminesenmineralenmindergoedfunctioneren,29kunnenweerherstellenalsdediagnosetijdiggesteldwordtenhetdieetdaaropabrupt30wordtomgegooid.VoordeBritsejongenwashetechtertelaat,zoschrijvenzijnartsen.3132Behoorlijkzeldzaam33Normaalgesprokenkomtslechtziendheiddoorslechtevoedinginontwikkeldelandenzoals34Groot-Brittanniënauwelijksvoor.Inontwikkelingslandenkomtdithelaaswelvakervoor.35Zekeralslandentemakenhebbenmetarmoede,oorlog,droogteendaaruitvoortvloeiende36voedseltekorten.3738Veganisme39TotnutoeisdeBritsetienerdanookdeenigemetditprobleem.Maardatkaninde40toekomstweleensveranderen,zowaarschuwendeonderzoekers.Bijvoorbeelddoordat41mensensteedsmeerjunkfoodnuttigenengezonderealternatievenlinkslatenliggen.42Maarookhetsteedspopulairderwordendeveganistischedieetkan–alshetnietvoldoende43wordtaangevuldomeenvitamineB12-tekorttevoorkomen–leidentotgebrekaan44voedingsstoffendiewenodighebbenomgoedtezien.4546Daaromadviserendeonderzoekershuisartsenomhunpatiëntennietalleentevragenofze47rokenenalcoholgebruiken,maarookwatzeeten.Alsdatbijdezezeventienjarigejongen48wasgebeurd,danhaddendeartsenmisschienweloptijdietskunnendoenom49slechtziendheidtevoorkomen.50Naar:www.scientas.nl(03-09-2019,CarolineKraaijvanger)

Edutekst:Vanwoordenweten 9 PROEFKATERNDocentenhandleiding

Les4InternationalewoordenIntroWoordzonnetjeSchrijfhetwoord‘internationaal’ophetbordenverteldatles4overinternationalewoordengaat:woordendieinmeertalenvoorkomen,waardoorjevaakgemakkelijkerbegrijptwatdebetekeniservanis.Tekeneenzonophetbord.Indecirkelschrijftuinter-enaanheteindvaneenvandestralenschrijftunationaal.Vraaguwleerlingenofzemeerwoordenkennenmetinterennoteerzehetsamenstellendewoordaanheteindvandestralen.Voorbeelden:intercity,interland,interactie,…Vraagdeleerlingenoverdebetekenisvaninter-natedenken.Bespreekhetwoorddaarna.Verteldatdebetekenistussenis:treintussensteden,wedstrijdtussenlanden,actietussenpartijen...Speelvervolgenshetspel‘Woordzonnetje’metdeklas.Verdeeldeklasingroepen.Elkegroepkrijgteeneigenwoordom‘inhetzonnetjetezetten’,opdemanierdieuheeftvoorgedaan.Alsdegroependithebbengedaan,zeteenvertegenwoordigervandegroephetzonnetjeophetbordenlegthijofzij,metbehulpvandewoordendieaanheteindvandestralenstaan,aandeklasuitwathetwoordbetekent.Enkelewoordendiezichlenenvoor‘Woordzonnetje’zijn:

- bio(Bijvoorbeeld:biologie,bioscoop,biologisch,biogarde,biografie,biomassa,biotoop,bio-industrie…).Biobetekent‘leven’.

- auto(Bijvoorbeeld:autobaan,autobiografie,autobus,autochtoon,autocross,autodidact,autogordel,auto-instructeur,automaat,automatisch,autoritair…).Autobetekent‘zelf’.

- foto(Bijvoorbeeld:fotoalbum,fotograaf,fotogeniek,fotograferen,fotokopie,fotoshoppen,fotosynthese).Fotobetekent‘licht’.

- multi(Bijvoorbeeld:multicultureel,multimiljonair,multimedia,multifunctioneel,multiplechoicevragen,multinational).Multibetekent‘veel’.

- tele(Bijvoorbeeld:televisie,telefoon,teleshoppen,teletekst,telescoop,telepatie,telelens).Telebetekent‘ver’.

AfsluitingWoordparenquizVerdeeldegroepintweetallen.Noemeenvandewoordendieindeoefeningenvanles4aandeordezijngeweestenvraagaanheteerstetweetalomeenwoordmetdezelfdebetekenis.Eengoedereactielevertéénpuntop.Weethettweetalhetniet,dangaatdebeurtnaarhetvolgendetweetal.Detweetallenhoudenhuneigenpuntenbij.Hettweetaldataanheteinddemeestepuntenheeft,heeftgewonnen.