Boek - Management Accounting - Epe Koetzier - Docentenhandleiding

8/21/2019 Boek - Management Accounting - Epe Koetzier - Docentenhandleiding

1/90

drs. Wim Koetzier

drs. Peter Epe RA

Management accounting

Docentenhandleiding

Derde druk

Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten


2/90

Inhoud

1 Management accounting: plaatsbepaling en ontwikkeling 3

Deel 1 Kostprijs- en winstbepaling 5

2 Kostenbegrippen6

3 Constante en variabele kosten10

4 Kostenfuncties17

5 Het verband tussen volume en resultaat23

6 De invloed van voorraadmutaties op de winst29

7 Kostenverbijzondering (I)38

8 Kostenverbijzondering (II)46

Deel 2 Beslissingscalculaties51

9 Het besluitvormingsproces52

10 Investeringsselectie54

11 Voorraadpolitiek58

12 Verkoopprijsvaststelling62

13 Knelpuntscalculaties66

Deel 3 Beheersing van bedrijfsprocessen71

14 Planning en control 72

15 Budgettering (I)74

16 Budgettering (II)83

17 Divisiestructuren87


3/90

1 Management accounting: plaatsbepaling en ont-

wikkeling

Vraagstuk 1.1

a Dat wordt de contingency-benadering genoemd.

b Een verschil in de aard van de ondernemingsactiviteiten; Tuincentrum: handel, eenvoudig

productieproces Fabriek: industrie, ingewikkeld productieproces.

Een verschil in de grootte van de onderneming; Tuincentrum: klein Fabriek: groot.

Een verschil in de mate van onzekerheid; Tuincentrum: stabiele omgeving vanwege vaste

klanten en weinig concurrentie Fabriek: grote en moeilijk voorspelbare schommelingen

in de vraag en veel concurrentie.

Een verschil in de ondernemingscultuur; Tuincentrum: informele taakcultuur Fabriek:

rolcultuur, met duidelijke omschrijvingen van taken en bevoegdheden.

Vraagstuk 1.2

a

Oprichtingsbalans per 1 januari

Fietsen 300.000 Eigen vermogen 150.000

Liquide middelen - 50.000 Lening - 200.000

350.000 350.000

b

Resultatenrekening

Opbrengsten 150.000

Kosten:

Afschrijvingen 300.000 / 3 = 100.000

Interest 200.000 6% = - 12.000

Overige kosten - 20.000

Huur loods - 15.000

Schade klant - 1.000

- 148.000

Winst 2.000

c

Balans per 31 december

Fietsen 200.000 Eigen vermogen (saldo) 112.000

Debiteuren - 5.000 Voorziening - 1.000

Vooruitbetaalde huur - 15.000 Lening - 180.000

Liquide middelen - 73.000

293.000 293.000

2009, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands 3


4/90

Toelichting:

Fietsen:300.000 2/3 =200.000

Liquide middelen:

Saldo 1 januari 50.000

Ontvangsten verhuur - 145.000 +

Interest - 12.000

Aflossing - 20.000


Huur loods - 30.000

Priv-opnamen - 40.000

Saldo 31 december 73.000

d Eigen vermogen 31 december 112.000

Eigen vermogen 1 januari - 150.000

Vermogenstoename 38.000

Priv-onttrekking - 40.000 +

Winst 2.000

4 2009, Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands


5/90

Deel 1 KOSTPRIJS- EN WINSTBEPALING



6/90

Hoofdstuk 2 Kostenbegrippen

Vraagstuk 2.1

a1 Afschrijving productielijn 1.000.000 / 500.000 = 2,00

Loonkosten 495.600 / 60.000 = - 8,26

Materiaalverbruik 580.800 / 60.000 = - 9,68

19,94

a2 Omzet 50.000 22 = 1.100.000

Kostprijs omzet 50.000 19,94 = - 997.000

103.000

a3

Balans per 31 december 2008

Productielijn 880.000 Begin eigen vermogen 1.500.000

Voorraad - 199.400 Winst - 103.000


1.603.000 1.603.000

Productielijn 1.000.000 60.000 2 = 880.000

Voorraad 10.000 19,94 = 199.400

Liquide middelen:

Saldo 1/1 500.000

Verkopen - 1.100.000 +

Arbeid - 495.600

Materiaal - 580.800

523.600

b1 Afschrijving productielijn 1.000.000 / 500.000 = 2

Loonkosten 42 / 6 = - 7

Materiaalverbruik 5 2 = - 10

19

b2 Omzet 50.000 22 = 1.100.000

Kostprijs omzet 50.000 19 = - 950.000

150.000

Verschil lonen 420.000 495.600 = 75.600

Verschil materialen 600.000 580.800 = - 19.200 +

- 56.400

Winst 93.600



7/90

Verschil lonen:

Toegestaan 60.000 / 6 420 = 420.000

Werkelijk - 495.600

75.600

Verschil materialen:

Toegestaan 60.000 5 2 = 600.000

Werkelijk - 580.800

19.200

b3


Productielijn 880.000 Begin eigen vermogen 1.500.000

Voorraad - 190.000 Winst - 93.600


1.593.600 1.593.600

Voorraad 10.000 19 = 190.000

Vraagstuk 2.2

a Het ter beschikking stellen van eigen vermogen is risicovoller dan het verschaffen van een

lening. Op een lening wordt een vast percentage aan rente betaald dat onafhankelijk is

van het presteren van de onderneming. De beloning van de eigenvermogenverschaffers

daarentegen wordt (bij een NV en een BV) gevormd door het jaarlijks uit te keren divi-

dend; de hoogte van het dividend is niet van tevoren vastgelegd maar is afhankelijk van

de ondernemingsprestaties. Bovendien worden vreemdvermogenverschaffers bij faillisse-

ment als eerste uit de liquidatieopbrengst terugbetaald, terwijl de aandeelhouders ach-

ter in de rij staan en moeten afwachten of er voor hen nog wat overschiet. Dit extra risi-

co verdisconteren de eigenvermogenverschaffers in hun rendementseis.

b Dividenduitkeringen worden fiscaal beschouwd als uitdeling van de winst; zij komen

dan ook niet in het kader van de winstbepaling in mindering op de fiscale winst, maar

worden beschouwd als onderdeel van de winstverdeling. Interestkosten op vreemd ver-

mogen zijn wl fiscaal aftrekbaar.

c1 11%.

c2 11% 30% + (1 0,25) 8% 45% + (1 0,25) 13% 25% = 8,4375%.

Vraagstuk 2.3

a Bij de keuze zijn alleen die kosten en opbrengsten relevant die voortvloeien uit de te

nemen beslissing. De afschrijvingskosten van de huidige machine zijn niet relevant; deze

kosten vloeien voort uit in het verleden genomen beslissingen en worden niet benvloed

door de beslissing (al of niet vervangen) waar de ondernemingsleiding nu voor staat. Het

zijn sunk costs.

Vervanging heeft het volgende effect op de kosten:



8/90

Afschrijving nieuwe machine ( 150.000 30.000) / 5 = 24.000

Besparing loonkosten 40% van140.000 = - 56.000 +

Extra overige kosten 25% van20.000 = - 5.000

Jaarlijkse besparing 27.000

De demontagekosten dienen uiteindelijk ook te worden gemaakt als de huidige machine

in gebruik blijft. Ze moeten bij vervanging wel eerder worden gemaakt, maar vermo-

genskosten blijven hier buiten beschouwing.

b Bij het maken van keuzes spelen vaak ook emotionele factoren een rol: daar bij vervan-

ging de oude machine niets meer oplevert, kan dit worden ervaren als kapitaalvernieti-

ging; uiteraard zou deze gedachte geen rol mogen spelen omdat de destijds gedane uit-

gaven niet meer ongedaan gemaakt kunnen worden.

Beslissingen worden dus niet louter op rationele gronden genomen, ook psychologische

factoren kunnen een belangrijke rol spelen.

Vraagstuk 2.4

a Bij de productie en afzet van P respectievelijk W spelen alleen de extra opbrengsten en

extra kosten een rol die uit de productie en afzet voortvloeien; dit betreffen de verkoop-

prijzen en de variabele kosten. De constante kosten zijn een gegeven en liggen toch al

vast, zij kunnen niet meer ongedaan gemaakt worden (het zijn sunk costs). Aangezien

bij zowel P als W de verkoopprijs hoger ligt dan de variabele kosten, leidt productie en

afzet van beide tot een hoger resultaat.

b Er is sprake van een knelpuntsbeslissing omdat het gaat om een of/of-keuze: zowel pro-

ductie en verkoop van P als van W leidt tot verbetering van het resultaat. Er moet echter

een keuze worden gemaakt omdat er een knelpunt is, namelijk de beschikbare machine-

uren.

c Het verschil tussen de verkoopprijs en de variabele kosten bedraagt voor P

30 ( 130 100) en voor W20 ( 90 70).

P vergt echter meer machinetijd dan W, per machine-uur bedraagt het verschil:

P:30 2 =60

W:20 4 =80

W heeft de voorkeur.

d De maximaal mogelijke productie van W is 1.500 4 = 6.000 eenheden.

Resultatenrekening bij een afzet van 6.000 eenheden W

Opbrengst verkopen 6.000 90 = 540.000

Kostprijs verkopen 6.000 70 = - 420.000

120.000

Constante kosten - 25.000

Winst 95.000

e Opportunity costs zijn de misgelopen netto-opbrengsten van een alternatieve keuze.

Door de keuze van W is er aan netto-opbrengst misgelopen het verschil tussen de

opbrengst van de verkopen en de variabele kosten van P:

3.000 (2 1.500)30 = 90.000.



9/90

f Als een bepaalde keuze is gemaakt en die keuze levert winst op, dan wil dit nog niet

zeggen dat het de juiste keuze is geweest. Mogelijk waren er alternatieven die een hoge-

re winst zouden hebben opgeleverd. Berekening van de opportunity costs kan dan ook

tot heroverweging van de keuze leiden. Bij vraag e kan de conclusie worden getrokken

dat de keuze voor W juist was: het verschil tussen de opbrengst van de verkopen en de

variabele kosten van P ( 90.000) bleek minder te zijn dan die van W ( 120.000).



10/90

Hoofdstuk 3 Constante en variabele kosten

Vraagstuk 3.1

a Constante kosten in het eerste jaar:

Afschrijving 250.000 / 5 = 50.000

Interest 8% = - 18.000

Overige constante machinekosten - 5.000

Constante arbeidskosten 30.000 / 2 = - 15.000

88.000

In de volgende jaren worden de constante kosten lager vanwege de afnemende interest-

kosten:

Interest- Overige Totale

kosten constante constante

kosten kosten

2ejaar 14.000 70.000 84.000

3ejaar 10.000 70.000 80.000

4ejaar 6.000 70.000 76.000

5ejaar 2.000 70.000 72.000

b Variabele kosten per eenheid Z:

Arbeidskosten ( 30.000 / 2) / (2.000 50) = 0,15

Grondstoffen 40.000 / (2.000 50) = - 0,40

0,55

c1 TO =1,20 q

c2 GO =1,20

c3 TK =88.000 +0,55 q (voor het eerste jaar)

c4 GK =88.000 / q + 0,55 (voor het eerste jaar)

Gemiddeld over de jaren geldt:

c3 TK =80.000 +0,55 q

c4 GK =80.000 / q + 0,55

d Zie figuur op pagina 11, uitgaande van het gemiddelde over de jaren.

e De break-evenafzet geeft de bedrijfsdrukte aan waar de totale opbrengsten gelijk zijn

aan de totale kosten.

f Bij de break-evenafzet geldt TO = TK, op basis van het gemiddelde over de jaren:

1,20 q =0,55 q + 80.000

0,65 q = 80.000

q = 123.077

g Men kan berekenen welke bedrijfsdrukte men minimaal moet halen om geen verlies te

lijden.

250.000 + 200.0002



11/90


20 40 60 80 100 120 140 160

20

40

60

80

20 40 60 80 100 120 140 160

1

2

3

4

5

100

120

140

160

180

200

GOGK

q (1.000)

q (1.000)

TK

TO

(1.000)


12/90

Vraagstuk 3.2

a De afschrijvingskosten van de houtbewerkingsmachine en de loonkosten van de produc-

tiechef (die in vaste dienst is) zijn constant; deze kosten zijn onafhankelijk van de bedrijfs-

drukte.

De kosten van het hout en de loonkosten van het productiepersoneel (zij worden alleen

opgeroepen als er werk is) variren met de bedrijfsdrukte en zijn daarom variabel.

b1 TO = 16 q

b2 TK = Constante kosten + Variabele kosten

= ( 2 + 1) 40.000 + ( 6 + 4) q

= 120.000 + 10 q

b3 SK = 13 q

c Het snijpunt van de totale opbrengsten (TO) en de totale kosten (TK) geeft de afzet weer

waar de winst nihil is:

16 q = 120.000 + 10 q

6 q = 120.000

q = 20.000

d


5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1.000

q (1.000)

TK

SK

TO

(1.000)

Break-evenafzet Normale bezetting

Transactieresultaat = TO SK

Bezettingsresultaat = SK TK

Winst = TO TK


13/90

e

Resultatenrekening bij productie en afzet van 35.000 stuks

Opbrengst verkopen 35.000 16 = 560.000


Transactieresultaat 105.000

Bezettingsresultaat (35.000 40.000) 3 = - 15.000

Winst 90.000

Vraagstuk 3.3

a Voor de berekening van de standaardkostprijs moet uitgegaan worden van 3 mln; dit

omdat de kostprijs het bedrag aan dient te geven dat bij verkoop minimaal ontvangen

moet worden om de opgeofferde productiemiddelen te vervangen. De kostprijs dient

daarom gebaseerd te zijn op actuele kosten (vervangingswaarden) en niet op historische

kosten.

b Sinaasappels 10 stuks 0,05 = 0,50

Afschrijving productielijn 10 3 mln/100 mln = - 0,30

Energie 50 / 500 = - 0,10

Loonkosten (1030.000) / 880.000 (8 220 500) = - 0,34

Verpakking - 0,12

Standaardkostprijs 1,36

c Huidige winst per jaar:

880.000 ( 1,60 1,36) =211.200

Winst in geval van een tweeploegendienst:

Nieuwe kostprijs:

Sinaasappels 10 stuks 0,05 = 0,50

Afschrijving productielijn 103 mln / 100 mln = - 0,30

Energie 50 / 500 = - 0,10

Loonkosten (20 34.500) / (2 880.000) = - 0,39

Verpakking - 0,12

1,41

(2 880.000) ( 1,52 1,41) =193.600

Conclusie: de invoering van een tweeploegendienst leidt tot lagere winst en is uit oog-

punt van winstmaximalisatie niet zinvol.

d Besparing per pak bij systeem 2:

op energieverbruik 40% van0,10 = 0,04

op personeel 20% van0,34 = - 0,07

0,11

Voor de afschrijvingskosten op systeem 2 mag maximaal in de kostprijs terechtkomen:

0,30 (afschrijving systeem 1) + 0,11 (besparing op energie en personeel) = 0,41.

Maximaal te betalen bedrag voor systeem 2 is: 10.000.000 0,41 =4.100.000.



14/90

e Dit bedrag zal lager worden: de investering in systeem 2 mocht door de besparing op de

jaarlijkse energie- en loonkosten hoger zijn dan die in systeem 1; indien rekening gehou-

den wordt met de interestlasten die uit het verschil in investering voortvloeien, zal Sappe-

lientje minder willen betalen dan bij d uitgerekend.

Vraagstuk 3.4

a Materiaalkosten 0,20

Afschrijvingskosten machine

Per jaar 1.600.000 / 8 = 200.000

Per 100 paperclips: [ 200.000 / (200 250.000)] 100 = - 0,40

Loonkosten operator [ 60.000 / (200 250.000)] 100 = - 0,12

Huur gebouw [ 40.000 / (200 250.000)] 100 = - 0,08

Standaardkostprijs 100 paperclips 0,80

b Differentile kosten van de order (extra kosten van 100 paperclips):

Materiaalkosten 0,20

Loonkosten operator 150% 0,12 = - 0,18

0,38

c De loonkosten zijn nu niet constant meer.

Extra transactieresultaat:

20.000.000 / 100 (0,90 0,86) = 8.000 +

Extra bezettingsresultaat op afschrijvingskosten

20.000.000 / 100 0,40 = 80.000 +

Extra bezettingsresultaat op huurkosten

20.000.000 / 100 0,08 = - 16.000 +

- 96.000 +

104.000

Controle:

20.000.000 / 100 (0,90 0,38) = 104.000

Vraagstuk 3.5

a Gemiddelde afzet: 0,2 100 + 0,8 200 = 180 kranten

Opbrengst 180 1,60 = 288

Kosten:

inkoop kranten 200 1 = 200

precariorechten - 10

- 210

Gemiddelde winst per dag 78



15/90

b1 Gemiddelde afzet: 0,2 100 + 0,2 200 + 0,6 300 = 240 kranten

Opbrengst 2401,60 = 384

Kosten:

inkoop kranten 200 1 + 100 0,90 = 290

precariorechten - 10

- 300

Gemiddelde winst per dag 84

Gemiddelde winst per dag bij vraag a - 78

Differentile winst 6

b2 Gemiddelde afzet: 0,2 100 + 0,2 200 + 0,2 300 + 0,4 400 = 280 kranten

Opbrengst 2801,60 = 448,00

Kosten:

inkoop kranten

2001 + 100 0,90 + 100 0,80 = 370,00

precariorechten - 10,00

loon assistentie 3% van 448 = - 13,44

- 393,44

Gemiddelde winst per dag 54,56

Gemiddelde winst per dag bij vraag b1 - 84

Differentile winst 29,44

b3 Gemiddelde afzet: 0,2 100 + 0,2 200 + 0,2 300 + 0,2 400 + 0,2 500 = 300 kran-

ten

Opbrengst 3001,60 = 480

Kosten:

inkoop kranten

2001 + 100 0,90 + 1000,80 + 100 0,70 = 440,00

precariorechten - 10,00

loon assistentie 3% 480 = - 14,40

- 464,40

Gemiddelde winst per dag 15,60

Gemiddelde winst per dag bij vraag b2 - 54,56

Differentile winst 38,96

c Maximale winst treedt op bij afname van 300 kranten per dag, de gemiddelde winst is

dan84 per dag.

Opgemerkt dient te worden dat geen rekening is gehouden met toegerekend onderne-

mingsloon. Mogelijk kan Wouter zijn arbeidskracht elders inzetten en daarmee meer ver-

dienen dan de hier berekende winst. Indien toegerekend ondernemingsloon in de

beschouwing zou worden betrokken, kan het zijn dat hij geheel van de verkoopactivitei-

ten zou hebben afgezien.



16/90

Vraagstuk 3.6

a 12.700.000 1,15 1,15 =16.795.750

b Gemiddelde arbeidsuren per boot: 50.000 80% 80% = 32.000 uur.

Directe materiaalkosten 7.450.000

Directe arbeidskosten 32.00070 = - 2.240.000

Totale directe kosten 9.690.000

Indirecte productiekosten - 1.750.000

Totale productiekosten 11.440.000

Verkoopprijs:11.440.000 1,15 1,15 =15.129.400

c Directe materiaalkosten 7.450.000

Directe arbeidskosten - 2.240.000

Totale directe kosten 9.690.000

Indirecte productiekosten 32.000 / 50.0001.750.000 = - 1.120.000

Totale productiekosten 10.810.000

Verkoopprijs:10.810.000 1,15 1,15 =14.296.225

Vraagstuk 3.7

a Overcapaciteit is het verschil tussen de werkelijke capaciteit en de normale bezetting.

b Werkelijke capaciteit 160.000

Normale bezetting 75.000

Jaarlijkse overcapaciteit 85.000

c Rationele overcapaciteit:

Wegens seizoensinvloeden:

In het 3e kwartaal dient geproduceerd te kunnen worden: 25.000 stuks. De

extra daaruit voortvloeiende capaciteit is: 4 25.000 75.000 = 25.000 stuks

Reservecapaciteit: 20% van 4 25.000 = 20.000 stuks

De gewenste capaciteit is dus 75.000 + 25.000 + 20.000 = 120.000 stuks.

Het beste alternatief is daarom type B, waarvan de capaciteit 130.000 stuks is.

Overcapaciteit veroorzaakt door ondeelbaarheid: 10.000 stuks

55.000 stuks

Irrationele overcapaciteit: 85.000 55.000 = 30.000 stuks

d De mening van de financieel directeur dat alle machinekosten in de kostprijs van het pro-

duct opgenomen moeten worden, is onjuist. Bij de kostprijsberekening mogen alleen de

kosten worden meegenomen die horen bij de rationele capaciteit. De calculatie moet

zijn:70.000 / 75.000 = 0,93.



17/90

Hoofdstuk 4 Kostenfuncties

Vraagstuk 4.1

a De uitbijter (productie van 6.000 stuks, kosten = 9.000) wordt buiten beschouwing gela-

ten.

Hoogste productie (december) 18.000 Kosten 7.200

Laagste productie (mei) 9.000 Kosten - 4.500

Extra productie 9.000 Extra kosten 2.700

Variabele kosten: 2.700 / 9.000 = 0,30

Constante kosten: 7.200 18.000 0,30 = 1.800

of: 4.500 9.000 0,30 = 1.800

De kostenfunctie: 0,3 Q + 1.800 (waarbij Q = productie)

b De hoog-laagmethode maakt slechts gebruik van twee gegevensparen, terwijl dat boven-

dien juist extremen zijn. Hiermee wordt de kans groter dat ze niet representatief zijn

voor de rest van de waarnemingen.

c Voordeel: door in een scatterdiagram op het oog een lijn te trekken die het best aansluit

bij de weergegeven waarnemingen, zal de kostenfunctie betrouwbaarder zijn dan bij de

hoog-laagmethode.

Nadeel: de methode is subjectief en leidt niet tot een eenduidige uitkomst.

d De kostenfunctie kent een beperkte relevant range. Doordat bij de uitbreidingsinveste-

ringen gebruik is gemaakt van nieuwe technologien, zal de kostenstructuur hiervan niet

meer overeenkomen met de structuur zoals die wordt weergegeven door de berekende

kostenfunctie. Waarschijnlijk zal het aandeel van de constante kosten groter worden.

Vraagstuk 4.2

a De uitbijters (Groningen en Zwolle) worden buiten beschouwing gelaten.

Meeste orders 1.050 Kosten 310.000

Minste orders 750 Kosten - 240.000

Extra orders 300 Extra kosten 70.000

Variabele kosten: 70.000 / 300 = 233,33

Constante kosten: 310.000 1.050233,33 =65.003,5

of: 240.000 0.750233,33 =65.002,5

De kostenfunctie: 233,33 Q +65.003

(waarbij Q = aantal orders)



18/90

b

c Variabele kosten (per order) =

Constante kosten (per jaar) = TK V Q

Q TK Q2 Q TK

( 1.000)

Alkmaar 1.000 280 1.000.000 280.000

Almere 750 240 562.500 180.000

Drachten 800 245 640.000 196.000

Gouda 950 270 902.500 256.500

Maarssen 1.050 310 1.102.500 325.500

Tiel 850 250 722.500 212.500

Vugt 950 275 902.500 261.250

Zoetermeer 1.000 365 1.000.000 365.000

7.350 2.235 6.832.500 2.076.750

Q = Aantal inkooporders

TK = Totale inkoopkosten

V = = = 0,29294 ( 1.000)

C = 279.375 292,94 918,75

C = 279.375 269.139

C = 10.236

TK =292,94 q +10.236

d Bij de hoog-laagmethode wordt de kostenfunctie bepaald door slechts twee waarnemin-

gen, terwijl bij regressie-analyse afgezien van eventuele uitbijters alle waarnemingen

in de beschouwing worden betrokken.

e Determinatiecofficint = 1 = 1 (TK tk)2

(TK TK)2Restvariantie

Totale variantie

186.750637.500

8 2.076.750 7.350 2.2358 6.832.500 54.022.500

n (Qi TKi) Qi TKin Qi2 (Qi)2


700 750 800 850 900 950 1.000 1.050 1.100

200

250

300

350

400

Aantal inkooporders

Inkoopkosten

(

AD

T

V

G

A

Z

M

Hoog-laagmethode

( 233,33 q + 65.003)

1.000)


19/90

Hoog-laag methode

TK = 233,33 Q + 65.003

Werkelijke Kosten vol- Rest- Totale

kosten gens kosten- variantie variantie

functie

TK tk (TK tk)2 (TK TK)2

Alkmaar 280 298 324 1

Almere 240 240 0 1.521

Drachten 245 252 49 1.156

Gouda 270 287 289 81

Maarssen 310 310 0 961

Tiel 250 263 169 841

Vugt 275 287 144 16

Zoetermeer 365 298 4.489 7.396

2.235 5.464 11.973

TK = 2.235 / 8 = 279

Determinatiecofficint: 1 = 0,544

Lineaire regressie

TK = 292,94 Q + 10.236

Werkelijke Kosten vol- Rest- Totale

kosten gens kosten- variantie variantie

functie

TK tk (TK tk)2 (TK TK)2

Alkmaar 280 303 529 1

Almere 240 230 100 1.521

Drachten 245 245 0 1.156

Gouda 270 289 361 81

Maarssen 310 318 64 961

Tiel 250 259 81 841

Vugt 275 289 196 16

Zoetermeer 365 303 3.844 7.396

2.235 5.175 11.973

TK = 2.235 / 8 = 279

Determinatiecofficint: 1 = 0,568

De hogere determinatiecofficint voor de regressieanalyse geeft aan dat de kostenfunc-

tie verkregen door middel van regressieanalyse een beter verband oplevert tussen het

aantal inkooporders en de inkoopkosten dan die verkregen via de hoog-laagmethode.

Afgaande op de antwoorden van de vragen d en e is dat ook logisch.

f De omzet en het aantal leveranciers zouden nog in het onderzoek kunnen worden

betrokken.

5.17511.973

5.46411.973



20/90

Vraagstuk 4.3

a De grondstofkosten kunnen buiten beschouwing blijven. Op kleine verschillen na verto-

nen de grondstofkosten een lineair verband met de productie.

b

Kwartaal Productie Arbeids-

kosten

Hoogste productie: II 25.000 51.000

Laagste productie: III 17.000 - 40.000

8.000 11.000

Variabele arbeidskosten per product: 11.000 / 8.000 = 1,375

Totale kosten = Constante kosten + Variabele kosten

51.000 = Constante kosten + 25.000 1,375

Constante kosten = 51.000 34.375 = 16.625

(of: voor kwartaal III)

40.000 = Constante kosten + 17.000 1,375

Constante kosten = 40.000 23.375 = 16.625

Als wordt uitgegaan van de laatste acht kwartalen komt de normale bezetting per kwar-

taal op:

(21.000 + 24.000 + 18.000 + 20.000 + 22.000 + 25.000 + 17.000 + 19.000) / 8 = 20.750 ban-

den.

De arbeidskosten per band komen dan op: 1,375 + 16.625 / 20.750 =

1,375 + 0.801 = 2,176.

Dat zou iets lager zijn dan nu het geval is ( 2,40).

c Met betrekking tot de machinekosten is het derde kwartaal van het laatste jaar een uit-

bijter. Dit mag geen rol spelen in de analyse. We houden dan nog zeven kwartalen over.

Kwartaal Productie Machine- Productie2 Productie

kosten Machine-

kosten

Qi Ki Qi2 Qi Ki

I 21.000 46.000 441 mln 966 mln

II 24.000 - 56.000 576 mln - 1.344 mln

III 18.000 - 44.000 324 mln - 792 mln

IV 20.000 - 45.000 400 mln - 900 mln

I 22.000 - 48.000 484 mln - 1.056 mln

II 25.000 - 52.000 625 mln - 1.300 mln

IV 19.000 - 43.000 361 mln - 817 mln

Totaal 149.000 334.000 3.211 mln 7.175 mln

Formules voor de berekening van V en C:

V = (n (Qi TKi) Qi TKi) / (n Qi2 (Qi)2)

C = gemiddelde TK V gemiddelde Q

V = (7 7.175 mln 149.000 334.000) / (7 3.211 mln 149.0002) =

459 mln / 276 mln = 1,663043



21/90

De variabele kosten zijn dus ongeveer 1,66.

De gemiddelde totale kosten per kwartaal zijn 334.000 / 7 = 47.714,29.

De gemiddelde productie per kwartaal is 149.000 / 7 = 21.285,71.

De constante kosten per kwartaal komen uit op

47.714,29 21.285,71 1,66 = 12.380.

Daarmee worden de constante kosten per product: 12.380 / 20.750 = 0,60.

De machinekosten per eenheid product komen dan uit op 1,66 + 0,60 = 2,26.

Dat is ook weer lager dan de machinekosten in de huidige kostprijs ( 2,60).

d Opvallend zijn allereerst de lagere kosten per eenheid product, zowel de arbeidskosten

als de machinekosten.

De verklaring hiervoor is dat de normale bezetting omhooggegaan is van 16.000 per

kwartaal naar 20.750 per kwartaal. Zou men de eerdere kostprijs gebaseerd hebben op

de hogere productie van 20.750 per kwartaal, dan zouden de constante elementen in de

kostprijs, zonder enig onderzoek naar de verhouding constant/variabel zijn gedaald naar:

Arbeid: (75% 2,40) 1,80 16 / 20,75 = 1,39, samen met variabel 1,39 + 0,60 =

1,99

Machine: (32,20 6,20) 25 / 12 16 / 20,75 = 1,61, samen met variabel

1,61 + 6,20 / 12 = 2,13

Dat is lager dan waar het bedrijf na het onderzoek op uitkomt. Dat heeft te maken met

stijgende variabele kosten wanneer men tegen de capaciteitsgrens aanzit of eroverheen

gaat.

Opvallend is in de tweede plaats de samenstelling constant/variabel.

De verhouding wordt bijna omgedraaid.

Bij arbeid zijn de variabele kosten aanvankelijk 0,60 van de 2,40. Later zijn de con-

stante kosten 0,80 van de 2,40.

Bij machine zijn de variabele kosten aanvankelijk 0,52 van de 2,60. Later zijn de con-

stante kosten 0,60 van de 2,60.

Ook dat heeft te maken met de capaciteitsgrens waar men tegenaan zit. Veel constante

kosten verliezen hun constante karakter en gaan meestijgen met de productie. Vaste

arbeidskrachten willen extra uur uitbetaald krijgen voor overwerk en machines draaien

langer door met als gevolg extra onderhoud en reparatie (en mogelijk eerdere vervan-

ging en dus snellere afschrijving).

e De formule voor de determinatiecofficint is:

1 (TK tk)2/ (TK GTK)2,

waarbij TK de werkelijke kosten en tk de kosten volgens de kostenfunctie zijn.

Kwartaal Werkelijke Kosten vol- Rest- Totale

kosten (TK) volgens kos- variantie variantie

tenfunctie (tk) (TK tk)2 (TK GTK)2

I 46.000 47.240 1.537.600 2.938.776

II - 56.000 - 52.220 - 14.288.400 - 68.653.061

III - 44.000 - 42.260 - 3.027.600 - 13.795.918

IV - 45.000 - 45.580 - 336.400 - 7.367.347

I - 48.000 - 48.900 - 810.000 - 81.633

II - 52.000 - 53.880 - 3.534.400 - 18.367.347

IV - 43.000 - 43.920 - 846.400 - 22.224.490

Totaal 334.000 24.380.800 133.428.571



22/90

Gemiddelde totale kosten (GTK) = 334.000 / 7 = 47.714,29

Determinatiecofficint: 1 24.380.800 / 133.428.571 = 0,817

Dit betekent dat meer dan 81% van de variantie door de gevonden vergelijking ver-

klaard wordt.



23/90

Hoofdstuk 5 Het verband tussen volume en resultaat

Vraagstuk 5.1

a1 Winst = Totale opbrengst Totale kosten

= 10.000 + 1 q ( 15.000 + 40.000)

= 10.000 + 1 q 15.000 40.000

= 1 q 45.000

a2 Tot en met 20.000 stallingen per jaar:

= 1 q ( 15.000 + 40.000)

= 1 q 15.000 40.000

Vanaf 20.001 stallingen per jaar:

= 1 q + 0,25 (q 20.000) ( 15.000 + 40.000)

= 1 q + 0,25 q 5.000 15.000 40.000

= 1,25 q 60.000

b

c1 Bij de break-evenafzet geldt dat de winst nihil is:

1 q 45.000 =0

1 q = 45.000

q = 45.000


10 20 30 40 50 60 70

15

35

45

55

(1.000)

q (1.000)

Mogelijkheid 2

Mogelijkheid 1


24/90

c2 Bij een afzet van 20.000 stallingen is het resultaat:

1 20.000 15.000 40.000 = 35.000.

De break-evenafzet ligt dus boven 20.000 stallingen:

1,25 q 60.000 = 0

1,25 q = 60.000

q = 48.000

d De winstlijnen worden vermenigvuldigd met de factor 0,75 (1 0,25). Als gevolg hiervan

gaan de winstlijnen vlakker lopen: de fiscus krijgt zijn deel van de winst en draagt (via het

systeem van verliescompensatie) bij in het verlies.

De break-evenafzetten ondergaan geen verandering: bij het break-evenpunt is de winst

immers 0, zodat geen vennootschapsbelasting wordt geheven.

Vraagstuk 5.2

a Break-evenafzet =

De constante kosten bedragen

725.000 225.000 100.000 ( 75.000 100/75) = 400.000.

De afzet is 725.000 / 2,90 = 250.000 stuks: de variabele kosten per eenheid bedragen

dan 225.000 / 250.000 = 0,90

Break-evenafzet = = 200.000 stuks

b De dekkingsbijdrage (het verschil tussen de verkoopprijs en de variabele kosten per een-

heid) geeft aan hoeveel er per verkocht product wordt verdiend. Door deze dekkingsbij-

drage dienen de constante kosten goedgemaakt te worden.

c De veiligheidsmarge geeft aan met hoeveel procent de werkelijke afzet c.q. omzet kan

dalen, zonder dat de onderneming in een verliessituatie terechtkomt.

d Veiligheidsmarge = 100%

100% = 20%

e Benodigde afzet = =

=

= = = 260.000

Vraagstuk 5.3

a = = 187.500

b Opbrengsten 200.000 6,40 = 1.280.000

Kosten - 12.000.000

Winst 10.720.000

12.000.000 6,40

12.000.00080% 50% 16

520.000 2

400.000 + 120.000 2

400.000 + 100/75 90.000 2,90 0,90

Constante kosten + Winst voor aftrek van belastingVerkoopprijs per eenheid Variabele kosten per eenheid

250.000 200.000250.000

Werkelijke afzet Break-evenafzetWerkelijke afzet

400.000 2,90 0,90

Constante kosten per periodeVerkoopprijs per eenheid Variabele kosten per eenheid



25/90

c De vaste kosten voor Endemol bedragen 12.000.000.

Opbrengst:

eerste 40.000: 40.000 4,80 (80% 6) = 192.000

volgende 40.000: 40.000 5,60 (80% 7) = - 224.000

416.000

volgende 20.000: 20.000 6,40 (80% 8) = - 128.000

100.000 544.000

Break-evenpunt: 100.000 +

= 100.000 + 1.591.112 (afgerond naar boven)

= 1.691.112

d Opbrengsten eerste 100.000 544.000

volgende 100.000 100.000 7,20 = - 720.000

1.264.000

Kosten - 12.000.000

Winst 10.736.000

e = = 2.440.000

f Opbrengst hoofdrolspelers oorspronkelijke situatie 400.000

Vaste opbrengst hoofdrolspelers in nieuwe situatie - 112.000

Verschil 288.000

Indifferentiepunt: = 180.000

Vraagstuk 5.4

a1 Winst = Totale opbrengst Totale kosten

Tot en met 50.000 afzet:

= 20 q (2 5 + 5) q

= 20 q 15 q

= 5 q

Vanaf 50.000 afzet:

= 20 q 4 (q 50.000) 15 q

= 20 q 4 q 200.000 15 q

= 1 q + 200.000

a2 Tot en met 50.000 afzet:

= 20 q (2 5 q + 340.000)

= 20 q 10 q 340.000

= 10 q 340.000

Vanaf 50.000 afzet:

= 20 q 4 (q 50.000) ( 10 q + 340.000)

= 20 q 4 q + 200.000 10 q 340.000

= 6 q 140.000

288.000 1,60 (25% 80% 50% 16)

11.712.000 4,80

11.712.00075% 80% 50% 16

12.000.000 544.000 7,20 (80% 9)



26/90

b

c 1 q + 200.000 = 6 q 140.000

5 q = 340.000

q = 68.000

d Onder de hefboomwerking van de kostenstructuur of operational leverage wordt ver-

staan dat naarmate het aandeel van de constante kosten in de totale kosten groter is, de

invloed van een afzetverandering op de winst toeneemt. Constante kosten reageren

(binnen de capaciteitsgrenzen) niet op veranderingen in de bedrijfsdrukte. Elke eenheid

meer afzet levert daarom een winststijging op die gelijk is aan de dekkingsbijdrage (het

verschil tussen de verkoopprijs en de variabele kosten per eenheid).

Toegepast op Vitara is de dekkingsbijdrage bij handmatige fabricage voor de eerste

50.000 afzet 5 per eenheid en daarna 1 per stuk en bij machinale fabricage 10 res-

pectievelijk 6. Machinale fabricage leidt dus tot een grotere fluctuatie in de winst, en

daarmee tot een groter ondernemersrisico.

Vraagstuk 5.5

a De productie- en afzetverhouding van de drie soorten pannenkoeken is 4 : 3 : 3. De dek-

kingsbijdrage per pakket met vier Naturel, drie Appel-rozijnen en drie Ham-kaas is:

Naturel: 4 ( 2,00 1,20) = 3,20

Appel-rozijnen: 3 ( 3,25 1,95) = - 3,90

Ham-kaas: 3 ( 4,00 2,40) = - 4,80

11,90

De totale constante kosten bedragen 14.280.


50 68

100

0

200

300

100

(1.000)

q (1.000)

400

500

200

300

400

500

Machinale fabricage

Handmatige fabricage


27/90


Er moeten 14.280 / 11,90 = 1.200 pakketten verkocht worden om quitte te spelen,

oftewel:

4 1.200 = 4.800 Naturel

3 1.200 = 3.600 Appel-rozijnen

3 1.200 = 3.600 Ham-kaas

b Nee, de Appel-rozijnenpannenkoek moet niet uit het assortiment worden gehaald

omdat de dekkingsbijdrage positief ( 3,25 1,95 = 1,30) is. De constante kosten zijn

onafhankelijk van de bedrijfsdrukte en nemen bij een verminderde productie van welke

pannenkoek dan ook niet af. Indien de Appel-rozijnenpannenkoek uit productie wordt

gehaald, zal het resultaat verslechteren met de afzet hiervan 1,30.

Het hiervoorgestelde geldt in ieder geval op de korte termijn; of dit ook op de lange ter-

mijn het geval is, hangt af van de vraag of de constante (capaciteits)kosten teruggebracht

kunnen worden bij een kleiner assortiment. Bovendien is van belang of bij het wegvallen

van de Appel-rozijnenpannenkoek de vraag naar de andere twee soorten groter wordt.

c De variabele kosten van alledrie soorten pannenkoeken is 60% van de verkoopprijs. Het

maakt voor de winst niet uit met welke soort pannenkoek een euro omzet wordt

behaald; de omzet waarbij een winst wordt gehaald van 75.000 bedraagt:

= 1 = 1 =223.200

Vraagstuk 5.6

a Onjuist: dit kan wel indien er een vaste verhouding in verkoopaantallen is, of als de pro-

ducten of diensten dezelfde procentuele dekkingsbijdrage hebben.

Bij de jamfabriek is er sprake van eenzelfde procentuele dekkingsbijdrage:

Product 1: 0,72 / 2,40 100% = 30%

Product 2: 0,78 / 2,60 100% = 30%

Product 3: 0,84 / 2,80 100% = 30%

b Onjuist: de totale dekkingsbijdrage bij een afzet van 100.000 stuks per soort product is

100.000 ( 0,72 + 0,78 + 84) = 234.000; deze is lager dan de constante kosten ad

246.000.

c Juist:

Break-evenomzet = = 1 =820.000

Vraagstuk 5.7

a De totale constante kosten bedragen per jaar:

Mount Everest 10.000 ( 200 + 50) = 2.500.000

Streetrunner 20.000 ( 80 + 25) = - 2.100.000

4.600.000

De dekkingsbijdrage van de verkoop van n Mount Everest en twee Streetrunners is:

Mount Everest: 1 ( 1.200 400 100) = 700

Streetrunner : 2 ( 0.800 300 60) = - 880

1.580

246.0000,30

Constante kosten per periodeDekkingsbijdrage per euro omzet

89.2800,40

14.280 + 75.0001 0,60

Constante kosten + StreefwinstDekkingsbijdrage per euro omzet


28/90


Er moeten per jaar 4.600.000 / 1.580 = 2.912 (naar boven afgerond) van deze combi-

naties verkocht worden om quitte te spelen, oftewel 2.912 van het type Mount Everest

en 5.824 (2 2.912) van het type Streetrunner.

b Opbrengsten 5.000 1.200 + 10.000 800 = 14.000.000

Kosten:

Variabel 5.000 0.500 + 10.000 360 = - 6.100.000

Constant - 4.600.000

Winst 3.300.000

c De dekkingsbijdrage van de verkoop van n Mount Everest en drie Streetrunners is:

Mount Everest: 1 ( 1.200 400 100) = 700

Streetrunner : 3 ( 0.800 300 60) = - 1.320

2.020

Per jaar moeten er nu 4.600.000 / 2.020 = 2.278 (naar boven afgerond) combinaties

verkocht worden om geen verlies te lijden, dit is 2.278 van het type Mount Everest en

6.834 (2.278 3) van het type Streetrunner.

d Totale afzet bij vraag a: 2.912 + 5.824 = 8.736

De hierbijhorende afzetverdeling is dan:

Mount Everest: 1/4 8.736 = 2.184

Streetrunner : 3/4 8.736 = 6.552

Het totaal aan constante kosten moet dan gelijk zijn aan de totale dekkingsbijdrage van

2.184 700 + 6.552 440 = 4.411.680.

De constante kosten moeten afnemen met 4.600.000 4.411.680 = 188.320.


29/90

Hoofdstuk 6 De invloed van voorraadmutaties op

de winst

Vraagstuk 6.1

a Variabele kosten:

Hout 8 meter 10 = 80

Afschrijving zaag 700.000 / 2.500 / 4 = - 70

Lak - 5

Loon lakmedewerkers 2 25 = - 50

205

Constante kosten per maand:

Loon operators 48.000 / 12 = 4.000

Huur pand - 6.000

10.000

Integrale fabricagekostprijs = 205 + 10.000 / 500

= 205 + 20

= 225

b Opbrengst verkopen 200 350 = 70.000

Kostprijs verkopen 200 225 = - 45.000


Bezettingsresultaat (400 500) 20 = - 2.000

Winst 23.000

Vraagstuk 6.2

a Integrale fabricagekostprijs

+ = + = 20 + 30 = 50

b Commercile kostprijs = integrale fabricagekostprijs + verkoopkosten = 50 + 5 = 55

c Break-evenafzet

= = = 16.000

d = = 23.000

e Bij absorption costing worden de constante productiekosten behandeld als productkosten,

dat wil zeggen dat iedere geproduceerde extra eenheid op de balans leidt tot 20 meer

waarde; in de resultatenrekening uit zich dit in een gunstiger bezettingsresultaat. Door

de productie op te voeren, kan het resultaat dus (kunstmatig) gunstig worden voorge-

steld.

575.000 25

400.000 + 175.000 60 35

400.000 60 35

Constante kosten per periodeVerkoopprijs per eenheid Variabele kosten per eenheid

600.00020.000

400.00020.000

Variabele kostenNormale productie

Constante kostenNormale productie



30/90

f Gewenste winst 10.000

Transactieresultaat: 15.000 ( 51 55) = - 60.000

Noodzakelijk bezettingsresultaat 70.000

(W 20.000) 20 = 70.000

20W 400.000 = 70.000

20W = 470.000

W = 23.500

g 50 + 40.000 / 20.000 = 50 + 2 = 52

h

Resultatenrekening 2008

Opbrengst verkopen 24.000 55 = 1.320.000

Kostprijs verkopen 24.000 52 = - 1.248.000

Transactieresultaat 72.000 +

Bezettingsresultaat op de constante

productiekosten (21.000 20.000) 20 = - 20.000 +


verkoopkosten (24.000 20.000) 2 = - 8.000 +

Winst 100.000

Of:


Opbrengst verkopen 24.000 55 = 1.320.000


Transactieresultaat 120.000 +


productiekosten (21.000 20.000) 20 = - 20.000 +

Constante verkoopkosten - 40.000

Winst 100.000



31/90

Vraagstuk 6.3

a1


Productielijn 2.760.000 Aandelenkapitaal 4.000.000

Voorraad Z - 240.000 Winst 2008 - 159.000

Rekening-courant - 1.159.000

4.159.000 4.159.000

Toelichting:

Productielijn: 6,9 mln/8 mln 3.200.000 = 2.760.000

Voorraad Z: 250.000 0,96 (*) = 240.000

(*) Afschrijving 3.200.000 / 8.000.000 = 0,40

Grondstof 2 0,28 = - 0,56

Variabele kosten 0,96

Rekening-courant:

Saldo 1 januari 2008 800.000 +

Verkopen 850.000 1,50 = - 1.275.000 +

Inkoop grondstof 1.100.000 0,56 = - 616.000

Loonkosten 10 30.000 = - 300.000

Saldo 31 december 2008 1.159.000 +


Opbrengst verkopen 850.000 1,50 = 1.275.000

Variabele kosten van de omzet 850.000 0,96 = - 816.000

Dekkingsbijdrage 459.000


Winst 159.000

a2


Productielijn 2.760.000 Aandelenkapitaal 4.000.000

Voorraad (*) - 315.000 Winst 2008 - 234.000

Rekening-courant - 1.159.000

4.234.000 4.234.000

(*) Variabele kosten 0,96

Constante kosten: 10 30.000 / 1.000.000 = - 0,30

Integrale fabricagekostprijs 1,26

Voorraadwaardering: 250.000 1,26 = 315.000



32/90


Opbrengst verkopen 850.000 1,50 = 1.275.000

Kostprijs verkopen 850.000 1,26 = - 1.071.000

Transactiewinst 204.000

Bezettingsresultaat (1.100.000 1.000.000) 0,30 = - 30.000 +

Winst 234.000

b1 = = 1.111.112 (afgerond naar

boven)

b2 Transactieresultaat = afzet ( 1,50 1,26)

Bezettingsresultaat = [(afzet 100.000) 1.000.000] 0,30

Afzet 0,24 + afzet 0,30 330.000 = 300.000

Afzet 0,54 = 630.000

Afzet = 630.000 / 0,54 = 1.166.667

c Opbrengst verkopen 850.000 1,50 = 1.275.000

Kostprijs verkopen 850.000 1,26 = - 1.071.000


Bezettingsresultaat op de:

fabricage (1.100.000 1.000.000) 0,24 = - 24.000 +

verkoop (0.850.000 1.000.000) 0,06 = - 9.000

Winst 219.000

Of:

Opbrengst verkopen 1.275.000

Fabricagekostprijs verkopen 850.000 1,20 = - 1.020.000


Bezettingsresultaat op fabricagekosten - 24.000 +

279.000

Constante verkoopkosten - 60.000

Winst 219.000

Vraagstuk 6.4

a Opbrengst verkopen 2.250.000

Variabele kosten van de omzet 18.000 75 = - 1.350.000


Direct-costingwinst - 400.000

Constante kosten 500.000

Werkelijke bezetting: 18.000 + 2.000 = 20.000

Normale bezetting: 100/80 20.000 = 25.000

300.000 + 300.000( 1,50 0,96)

Constante kosten + Gewenste winstDekkingsbijdrage per eenheid



33/90

Integrale kostprijs: 75 + = 75 + 20 = 95






Winst 440.000

b Direct-costingwinst + verschil in voorraadmutatie = 400.000 + 2.000 20 = 440.000

c1 De verwachte winst over 2009 zal gelijk zijn aan de werkelijke winst over 2008: 400.000.

c2 Verwachte productie: 18.000 2.000 = 16.000

Verwachte resultatenrekening 2009





Winst 360.000

d De conclusie van Tel is onjuist. Het feit dat de totale winst over 2008 en 2009 bij direct

costing en absorption costing aan elkaar gelijk is, komt doordat er over die periode als

geheel geen voorraadmutatie is: bij beide systemen wordt dan een gelijk kostenbedrag

ten laste van de resultatenrekening gebracht.

Vraagstuk 6.5

a Opbrengst verkopen 210.000 5,00 = 1.050.000

Kostprijs verkopen 210.000 4,40 = - 924.000


Bezettingsresultaat (190.000 200.000) 1,50 = - 15.000

Winst 111.000

b Opbrengst verkopen 210.000 5,00 = 1.050.000

Variabele kosten van de omzet 210.000 2,90 = - 609.000


Constante kosten 200.000 1,50 = - 300.000

Winst 141.000

500.00025.000



34/90

c De redenering klopt voorzover er sprake is van voorraadtoename. In dit vraagstuk is er in

het betreffende jaar echter sprake van voorraadafname en dan is het omgekeerde het

geval. Absorption costing behandelt de constante kosten als productkosten, terwijl direct

costing ze als periodekosten verwerkt. Bij voorraadafname betekent dit dat absorption

costing deze afname vermenigvuldigd met de constante kosten per eenheid (in casu

20.000 1,50 = 30.000) meer aan constante kosten ten laste van het resultaat brengt

dan direct costing; dit leidt tot een grotere daling van het vermogen en daarmee tot een

lager resultaat.

d De constante kosten zijn niet relevant voor de beoordeling (zie vraag c).

Dekkingsbijdrage per liter:

Blanco: 5 2,90 = 2,10

Reina: 2 ( 3 1,80) = 2,40 voorkeur

Er zullen dus 300.000 halve liters Reina geproduceerd worden. Voor Blanco blijft dan nog

een productie over van 250.000 150.000 = 100.000 liter.

Dekkingsbijdrage Reina 300.000 ( 3 1,80) = 360.000

Dekkingsbijdrage Blanco 100.000 ( 5 2,90) = - 210.000

570.000


Maximale winst 270.000

Vraagstuk 6.6

a1 Opbrengst verkopen 14.000 37 = 518.000




Winst 55.000

a2 Opbrengst verkopen 14.000 37 = 518.000

Variabele kosten van de omzet 14.000 17 = - 238.000


Constante kosten 16.000 ( 10 + 5) = - 240.000

Winst 40.000

b (15.000 14.000) 15 = 15.000

c1 Bij absorption costing kan dit wel: door de productie op te voeren wordt een gunstiger

bezettingsresultaat weergegeven.

Door n weegschaal meer te produceren, stijgt het bezettingsresultaat met 15: de

productie moet met 5.500 (10% van 55.000) / 15 = 367 omhoog.

c2 Bij direct costing is dit niet mogelijk; de winst kan alleen toenemen door extra afzet.



35/90

Vraagstuk 6.7

a Grondstoffen:

Afdeling I 400.000 / 2.000.000 = 0,200

Afdeling II 200.000 / 2.000.000 = - 0,100

Variabele fabricagekosten 0,300

Loon productiepersoneel:

Afdeling I 150.000 / 1.500.000 = 0,100

Afdeling II 370.000 / 1.500.000 = - 0,247

Afschrijvingskosten apparatuur:

Afdeling I 50.000 / 1.500.000 = - 0,033

Afdeling II 100.000 / 1.500.000 = - 0,067

Huur bedrijfspand 80.000 / 1.500.000 = - 0,053

Constante fabricagekosten - 0,500

Integrale fabricagekostprijs 0,800

Provisie vertegenwoordigers 5% van 0,90 = - 0,045

Commercile kostprijs 0,845

b1 Geraamde winst 2009

Opbrengst verkopen 1.900.000 0,90 = 1.710.000

Kostprijs van de omzet 1.900.000 0,845 = - 1.605.500


Bezettingsresultaat (2.000.000 1.500.000) 0,50 = - 250.000 +

Winst 354.500

Balanswaardering 31 december 2009

100.000 0,80 = 80.000

b2 Geraamde winst 2009

Opbrengst verkopen 1.900.000 0,900 = 1.710.000

Variabele kosten van de omzet 1.900.000 0,345 = - 655.500

Dekkingsbijdrage 1.054.500

Constante kosten:

Loon productiepersoneel 520.000

Afschrijvingskosten - 150.000

Huur bedrijfspand - 80.000

- 750.000

Winst 304.500

Balanswaardering 31 december 2009

100.000 0,30 = 30.000



36/90

c Uitgaven afdeling I tot en met 2011 bij zelf produceren

Grondstof 3 1.500.000 0,20 = 900.000

Lonen 3 150.000 = - 450.000

1.350.000

Uitgaven afdeling I tot en met 2011 bij uitbesteden

Lonen 50.000

Machine (ontvangst) - 75.000

Onderverhuur (ontvangst) - 45.000

70.000

Maximale bedrag per worstje te betalen:

( 1.350.000 + 70.000) / (3 1.500.000) = 0,3156

Vraagstuk 6.8

a

Resultatenrekening Kanda over 2007


Variabele kosten:

productie 10.000 260 = - 2.600.000

verkoop - 300.000


Constante productiekosten - 2.000.000

Constante verkoopkosten - 1.500.000

Bedrijfsresultaat 600.000

Resultatenrekening Kanda over 2008


Variabele kosten:

productie 10.800 260 = - 2.808.000

verkoop - 327.000


Constante productiekosten - 2.000.000

Constante verkoopkosten - 1.500.000

Bedrijfsresultaat 925.000

b Productie = afzet + eindvoorraad beginvoorraad

= 10.000 + 2.500 500

= 12.000



37/90

d Vergelijking van de bedrijfsresultaten over 2008 bij toepassing van de verschillende winst-

bepalingssystemen met die over 2007 geeft het volgende beeld:

Absorption costing Direct costing

2008 465.000 925.000

2007 - 1.000.000 - 600.000

Afname 535.000 Toename 325.000

De ogenschijnlijke verslechtering van het resultaat op basis van absorption costing wordt

met name veroorzaakt door de in 2007 kunstmatig opgevoerde productie (12.000) van

2.000 meer dan de afzet (10.000). Dit heeft in 2007 tot een bezettingswinst geleid van

400.000. Als gevolg van de hoge voorraadpositie per begin 2008 is er in 2008 minder

geproduceerd (8.500) dan verkocht (10.800). Dit heeft geresulteerd in een bezettingsver-

lies van 300.000, terwijl als de voorraad per begin 2008 een normaal niveau zou heb-

ben gehad en de productie gelijke tred had kunnen hebben met de afzet er een bezet-

tingswinst was ontstaan van 800 200 = 160.000. Jan werd dus bij aanstelling als

manager opgezadeld met een te hoog voorraadniveau waarop niet hij, maar zijn voor-

ganger Hans zou moeten zijn afgerekend. Zuiverder is het daarom te kijken naar het

bedrijfsresultaat op basis van direct costing omdat deze niet door het productieniveau,

maar alleen door de afzet wordt bepaald en berekeningen op basis van direct costing

geven aan dat het bedrijfsresultaat in 2008 is verbeterd ten opzichte van 2007.



38/90


Hoofdstuk 7 Kostenverbijzondering (I)

Vraagstuk 7.1

a Opslagpercentage = 100 %

= 100% = 40%

b

Kostprijs X

Grondstofkosten 0,25 kg 6 = 1,50

Arbeidskosten 1/4 uur 40 = - 10,00

Directe kosten 11,50

Indirecte kosten 40% van 11,50 = - 4,60

16,10

Kostprijs Z

Grondstofkosten 1,5 kg 6 = 9,00

Arbeidskosten 1/5 uur 40 = - 8,00

Directe kosten 17,00

Indirecte kosten 40% van 17 = - 6,80

23,80

Vraagstuk 7.2

Opslagpercentage = 100%

Directe kosten bij normale productie:

Materiaal 1.400.000 100/130 = 1.076.923

Variabel loon 1.500.000 100/130 1,03 = - 1.188.462

Vast loon 1.500.000 1,05 = - 1.575.000

3.840.385

Indirecte kosten bij normale productie: 2.500.000 1,05 = 2.625.000

Opslagpercentage = 100% = 68,35%

Kostprijs werk:

Directe kosten 60.000

Indirecte kosten 68,35% van 60.000 = - 41.010

101.010

2.625.0003.840.385

Indirecte kosten bij normale productieDirecte kosten bij normale productie

148.000 150.000 + 220.000

Indirecte kosten bij normale productieDirecte kosten bij normale productie


39/90

Vraagstuk 7.3

a De relevante opslagpercentages zijn:

Op direct materiaal : 100% = 100%

Op direct arbeid : 100% = 200%

Op direct totaal : 100% = 60%

Kostprijs reiskoffer:

Directe kosten

- Materiaal 10

- Arbeid - 10

20

Indirecte kosten

- Opslag op direct materiaal 100% van 10 = - 10

- Opslag op direct arbeid 200% van 10 = - 20

- Opslag op totaal direct 60% van 20 = - 12

62

Kostprijs aktekoffer:

Directe kosten

- Materiaal 30

- Arbeid - 10

40

Indirecte kosten

- Opslag op direct materiaal 100% van 30 = - 30

- Opslag op direct arbeid 200% van 10 = - 20

- Opslag op totaal direct 60% van 40 = - 24

114

b 15.000 62 + 5.000 114 = 1.500.000

Vraagstuk 7.4

a De keuze zou vallen op de meervoudige opslagmethode. Er is sprake van twee categorie-

en indirecte kosten: indirecte kosten die samenhangen met de inzet van machines en

indirecte kosten die samenhangen met de inzet van grondstoffen.

b Omdat arbeid geen invloed van betekenis heeft op de voortgang van het productiepro-

ces, is het niet logisch arbeid als basis te kiezen voor een opslag.

Blijven over: inzet van machines en inzet van grondstoffen. Omdat de indirecte kosten

meer samenhangen met de hoeveelheid machinetijd en grondstoffen dan met de machi-

ne- en de grondstofkosten, moet de invloed van de prijsbeweging, die juist de laatste tijd

vrij sterk is, uitgeschakeld worden.

Bases: machine-uur en grondstoffenverbruik.

30% van 1.000.000500.000

40% van 1.000.000200.000

30% van 1.000.000300.000



40/90

c Een belangrijke eerste stap is te bepalen welke indirecte kosten samenhangen met

grondstoffen en welke met machine-uur. Daarbij moet zo veel mogelijk een causaal ver-

band gezocht worden. Op grond daarvan is de volgende indeling te maken (bedragen in

euros):

Grondstoffen: Machinetijd:

Afschrijving gebouwen 20.000 Onderhoud machines 125.000

Onderhoud gebouwen 10.000 Bedrijfsgezondheidsdienst 110.000

Magazijnpersoneel 160.000 Kantine 15.000

Opzichter magazijnen 25.000 Opzichter machinepersoneel 22.000

Inpakpersoneel 84.000 Werkkleding 5.000

Opzichter inpakafdeling 18.000 Woon/werkverkeer 4.000

Logistiek en transport 112.000

Luchtbehandeling magazijn 3.000

Afschrijving en onderhoud heftrucks 42.000

474.000 281.000

d Normaal aantal machine-uren: (680.000 + 445.000) / 225 = 5.000 uur

Grondstoffenverbruik afgelopen jaar: 920.000 / 2,5 = 368.000 kg,

dus bij de normale bezetting: 368.000 kg / 1,2 = 306.667 kg

De kosten van het inpakpersoneel bij de normale bezetting: 84.000 / 1,2 = 70.000.

De aan grondstoffen gelinkte kosten komen bij de normale bezetting dus op:

474.000 14.000 ( 84.000 70.000) = 460.000.

Opslag op 1 uur machinetijd: 281.000 / 5.000 = 56,20

Opslag op 1 kg grondstof: 460.000 / 306.667 = 1,50

e Directe kosten:

Grondstof: 1 kg 2,50 = 2,500

Machinetijd: 1/600 225 = - 0,375

Indirecte kosten:

Opslag op grondstof: 1 kg 1,50 = - 1,500

Opslag op machinetijd: 1/600 56,20 = - 0,094

4,469

Vraagstuk 7.5

a Indirecte kosten

Afschrijving vermogenskosten gebouw 250.000

Onderhoudskosten gebouw - 20.000

Personeelskosten administrateur \ bedrijfsleider - 45.000

Personeelskosten secretaresse - 30.000

Energiekosten - 60.000


445.000



41/90

Directe kosten

Afschrijving vermogenskosten fitnesstoestellen 10.000

Afschrijving vermogenskosten zwembad plus verwarming - 30.000

Onderhoudskosten fitnesstoestellen - 2.000

Onderhoudskosten zwebad plus verwarming - 15.000

Personeelskosten badmeesters - 120.000

Personeelskosten trainers fitness - 120.000

Personeelskosten toezichthouder spellenzaal - 50.000

347.000

Opslag = 100% = 128%

Zwemmen

Directe kosten per uur = 3,44

Opslag indirecte kosten 128% - 4,40

7,84

Fitness



6,27

Spellen



1,44

50.000

80.000

132.0001.600 30

165.0001.600 30

445.000347.000



42/90

b

Kostenverdeelstaat (bedragen in euros)

Kostenplaatsen Kostendragers

Huisvesting Energie Management, Zwemmen Fitness Denksporten

administratie en

overige kosten

Directe kosten

- Afschrijvingskosten

fitnesstoestellen 10.000


zwembad + verwarming 30.000

- Onderhoudskosten

fitnesstoestellen 2.000

- Onderhoudskosten

zwembad + verwarming 15.000

- Personeelskosten

badmeesters 120.000

- Personeelskosten

trainers fitness 120.000

- Toezichthouders

spellenzaal 50.000

Indirecte kosten


gebouw 250.000

- Onderhoudskosten

gebouw 20.000

270.000

27.000 (10%) 135.000 (50%) 54.000 (20%) 54.000 (20%)

- Energiekosten 60.000

6.000 (10%) 42.000 (70%) 6.000 (10%) 6.000 (10%)

- Personeelskosten

administrateur/bedrijfsleider 45.000

Personeelskosten

secretaresse 30.000

- Overige kosten 40.000

148.000

59.200 (4/10) 59.200 (4/10) 29.600 (2/10)

Totale kosten 401.200 251.200 139.600

Normale capaciteit (in uren) 48.000 48.000 80.000

Kostprijs van n uur 8,36 5,23 1,75



43/90


Vraagstuk 7.6

a Kostprijs Standaard-sierbloempot:

Directe kosten:

- Grondstof 1 kg 2 = 2,00

- Arbeid 9/60 50 = - 7,50

9,50

Indirecte kosten:

- Opslag op grondstof 40% (1) 2,00 = - 0,800

- Opslag op directe arbeid 35% (2) 7,50 = - 2,625

- Opslag op totale directe kosten 35% (3) 9,50 = - 3,325

16,250

(1) Grondstofkosten bij normale productie:

100.000 kg (40.000 1 kg + 30.000 1,2 kg + 16.000 1,5 kg) 2 = 200.000

Opslagpercentage: 80.000 / 200.000 100% = 40%

(2) Directe arbeidskosten bij normale productie:

(40.000 9/60 uur + 30.000 12/60 uur + 16.000 15/60 uur) 50 = 800.000

Opslagpercentage: 280.000 / 800.000 100% = 35%

(3) Opslagpercentage: 350.000 / 1.000.000 100% = 35%

b De kostprijs van de Luxe-sierbloempot is als volgt opgebouwd:

Directe kosten:

- Grondstof 1,2 kg 2 = 2,40

- Arbeid 12/60 50 = - 10,00

12,40

Indirecte kosten 21,20 12,40 = - 8,80

21,20

Relevant bij kortetermijnbeslissingen is de dekkingsbijdrage; deze is voor de Luxe-sier-

bloempot:

Verkoopprijs Variabele kosten =

20 14,16 ( 12,40 + 20% van 8,80) = 5,84

De controller heeft gelijk: bij stopzetting van de productie van de Luxe-sierbloempot gaat

de positieve dekkingsbijdrage van 5,84 per eenheid verloren.

c Tarief Magazijn:

114.000 / 100.000 kg = 1,14

Tarief Fabricage:

460.300 / (40.000 6/60 + 30.000 6/60 + 16.000 9/60) = 460.300 / 9.400 = 49

Tarief Verkoop:

137.700 / (40.000 18 + 30.000 20 + 16.000 32) 100%

= 137.700 / 1.832.000 100% = 7,5%

d Directe kosten (zie a) 9,50

Indirecte kosten:

Magazijn: 1 kg 1,14 = - 1,14

Fabricage: 6/60 uur 49 = - 4,90

Verkoop: 7,5% van 18 = - 1,35

16,89


44/90

Vraagstuk 7.7

a Indirecte kosten per arbeidsuur = =

= = 21,99

Kostprijzen Type E Type V Type L

Directe materiaalkosten 30,00 40,00 50,00

Directe loonkosten:

0,3 25 = - 7,50

0,4 25 = - 10,00

0,5 25 = - 12,50

Indirecte kosten:

0,3 21,99 = - 6,60

0,4 21,99 = - 8,80

0,5 21,99 = - 11,00

44,10 58,80 73,50

b Indirecte kosten per machine-uur =

= = 6,30



Directe loonkosten - 7,50 - 10,00 - 12,50

Indirecte kosten:

1,2 6,30 = - 7,56

1,4 6,30 = - 8,82

1,6 6,30 = - 10,08

45,06 58,82 72,58

c Die methode wordt activity based costing genoemd.

d Tarief inkoopkosten: = 19.167

Tarief machinekosten: = 2,64

Tarief inspectiekosten: = 17.778

Tarief omstelkosten: = 2.581

Tarief verpakkingskosten: = 3.875 155.000

40

80.00031

320.00018

650.000

246.000

345.00018

1.550.000246.000

1.550.00080.000 1,2 + 10.000 1,4 + 85.000 1,6

Totale indirecte kostenTotaal aantal machine-uren

1.550.00070.500

1.550.00080.000 0,3 + 10.000 0,4 + 85.000 0,5

Totale indirecte kostenTotaal aantal arbeidsuren



45/90



Directe loonkosten - 7,50 - 10,00 - 12,50

Indirecte kosten:

inkoopkosten:

2 19.167 / 80.000 - 0,48

4 19.167 / 10.000 - 7,67

12 19.167 / 85.000 - 2,71

machinekosten:

1,2 2,64 - 3,17

1,4 2,64 - 3,70

1,6 2,64 - 4,22

inspectiekosten:

2 17.778 / 80.000 - 0,44

4 17.778 / 10.000 - 7,11

12 17.778 / 85.000 - 2,51

omstelkosten:

4 2.581 / 80.000 - 0,13

7 2.581 / 10.000 - 1,81

20 2.581 / 85.000 - 0,61

verpakkingskosten:

7 3.875 / 80.000 - 0,34

3 3.875 / 10.000 - 1,16

30 3.875 / 85.000 - 1,37

42,06 71,45 73,92

e


Vraag a 44,10 58,80 73,50

Vraag b 45,06 58,82 72,58

Vraag d 42,06 71,45 73,92

De kostprijzen bij a en b verschillen weinig van elkaar. Dit omdat in beide gevallen

gebruikgemaakt is van een volumegerelateerde verbijzonderingsmethode, dat wil zeg-

gen dat de indirecte kosten zijn toegerekend op basis van productietijd.

Bij d valt op dat type V doordat relatief meer indirecte kosten zijn toegerekend een

veel hogere kostprijs heeft dan bij a en b. Dit ligt in de lijn van activity based costing: lage

volumeproducten brengen hogere kosten met zich mee. Verder is bij d de kostprijs van

type E lager dan bij a en b. Ook dat is het gevolg van activity based costing: complexe

producten die in een grotere variteit worden geproduceerd, brengen hogere kosten

met zich mee. Door activity based costing wordt de kostprijs van hoge volumeproducten

met eenvoudige productieprocessen (niet complex en weinig variteit) lager.



46/90

Hoofdstuk 8 Kostenverbijzondering (II)

Vraagstuk 8.1

a Maandelijkse netto-opbrengsten:

P: 100.000 ( 8 3,50) = 450.000

Q: 50.000 ( 2 1,00) = - 50.000

500.000

In procenten van het totaal:

P: 450.000 / 500.000 100% = 90%

Q: 50.000 / 500.000 100% = 10%

Kostprijs P:

Specifieke kosten 3,50

Aandeel in gemeenschappelijke kosten: 90% 350.000 / 100.000 = - 3,15

6,65

Kostprijs Q:

Specifieke kosten 1,00

Aandeel in gemeenschappelijke kosten: 10% 350.000 / 50.000 = - 0,70

1,70

b Een kostprijs dient als basis voor het bepalen van de verkoopprijs. Bij de hier gehanteerde

methode is de verkoopprijs (via de netto-opbrengst) bepalend voor de hoogte van de

kostprijs. Deze kan dus niet gebruikt worden om een minimumverkoopprijs vast te stel-

len: van een echte kostprijs is geen sprake.

c Gemeenschappelijke kosten 350.000

Netto-opbrengst Q - 50.000

300.000

Specifieke kosten P 100.000 3,50 = - 350.000 +

650.000

Kostprijs P = = 6,50 650.000100.000



47/90

Vraagstuk 8.2

a Gemeenschappelijke kosten:

inkoop ruwe olie 150.000 0,15 = 22.500

raffinageproces 15 1.000 = - 15.000

37.500

De kostprijs per liter olieproduct bedraagt

37.500 / 135.000 (15 (2.000 + 1.500 + 2.500 + 3.000)) = 0,278.

b Een bezwaar van het toerekenen van gemeenschappelijke kosten op basis van fysieke

maatstaven is dat het omdat geen relatie wordt gelegd met de opbrengsten van de

producten kan leiden tot grote verschillen in de resultaten van de producten.

c Totale opbrengstwaarde = netto-opbrengstwaarde

Stookolie 30.000 (15 2.000) 0,35 = 10.500

Bitumen 22.500 (15 1.500) 0,25 = - 5.625

Benzine 37.500 (15 2.500) 0,42 = - 15.750

Diesel 45.000 (15 3.000) 0,30 = - 13.500

45.375

Kostprijzen

Stookolie 37.500 10.500/ 45.375 / 30.000 = 0,289

Bitumen 37.500 5.625/ 45.375 / 22.500 = 0,207

Benzine 37.500 15.750/ 45.375 / 37.500 = 0,347

Diesel 37.500 13.500/ 45.375 / 45.000 = 0,248

d Het omzetten van stookolie in stookolie plus is niet rendabel: de differentile opbrengst

per liter ( 0,45 0,35 = 0,10) is lager dan de differentile kosten per liter ( 1.200 /

10.000 = 0,12).

De differentile winst bedraagt per maand in geval van omzetten van bitumen in gemo-

dificeerde bitumen:

extra opbrengst gemodificeerd bitumen:

20.250 (22.500 90%) 1,10 = 22.275 +

wegvallen opbrengst niet-gemodificeerd - 5.625

extra productiekosten 22.500/10.000 3.000 = - 6.750

afschrijving fabriekshal 729.000 1/120 = - 6.075

3.825 +

De conclusie luidt: het is wel rendabel om bitumen om te zetten in gemodificeerd bitu-

men.

Het omzetten van benzine in superbenzine is ook rendabel: de differentile opbrengst

per liter ( 0,60 0,42 = 0,18) is hoger dan de differentile kosten per liter

( 1.500 / 10.000 = 0,15).



48/90

e

Verkoop- Specifieke Netto-

opbrengst kosten opbrengst

Stookolie 10.5000 0 10.500

Gemodificeerd bitumen 22.2750 12.8250 - 9.450

Superbenzine 22.5001 5.6252 - 16.875

Diesel 13.5000 - 13.500

50.325

1 37.500 0,60 = 22.500

2 37.500 0,15 = 5.625

Kostprijzen

Stookolie 37.500 10.500 / 50.325 / 30.000 = 0,261

Gem. bitumen

37.500 9.450 / 50.325 / 20.250 + 12.825 / 20.250 = 0,981

Superbenzine 37.500 16.875 / 50.325 / 37.500 + 5.625 / 37.500 = 0,485

Diesel 37.500 13.500 / 50.325 / 45.000 = 0,224

Vraagstuk 8.3

a Dat noemt men customer profitability analysis.

b Kosten per machine-uur:

Voorbereiding: 480.000 / 12.000 = 40

Fabricage: 960.000 / 16.000 = 60

Verkoopkosten als percentage van de omzet: 690.000 / 8.625.000 100% = 8%

Dropfant. Cacaofant. Suikerfant

Verkoopprijzen: 4,00 5,00 3,00

Kostprijzen:

Grondstoffen: 0,65 0,95 0,40

Machinetijd Voorbereiding

0,6/60 40; - 0,40

0,45/60 40; - 0,30

0,3/60 40 - 0,20

Machinetijd Fabricage

2/60 60; - 1.00

1,5/60 60; - 1,50

0,5/60 60 - 0,50

Directe arbeid - 0,20 - 0,25 - 0,15

Fabricagekostprijzen - 2,25 - 3,00 - 1,25

1,75 2,00 1,75

Verkoopkosten 8% 4,00; 5,00; 3,00 - 0,32 - 0,40 - 0,24

1,43 1,60 1,51



49/90

Deze winsten zeggen onvoldoende over de winstgevendheid per klant om de volgende

redenen:

1 Het koopgedrag van klanten verschilt. Klanten kopen de drie soorten niet allemaal in

dezelfde verhouding in.

2 De inspanning en de daarmee samenhangende kosten zijn niet voor iedere klant

gelijk.

c In de kostprijzen zijn alle kosten verwerkt, ook die welke gemaakt worden in verband

met de verschillende typen klanten. Wanneer men de winstgevendheid per klanttype

baseert op deze kostprijzen en daar vervolgens de verkoopkosten die te maken hebben

met deze verschillende klanttypen nog eens aftrekt, dan worden die dubbel in rekening

gebracht: eenmaal via de kostprijs per product en eenmaal rechtstreeks.

d Verkoopkosten die niet duidelijk toerekenbaar zijn aan klanten in procenten van de

omzet: ( 690.000 560.000) / 8.625.000 100% = 1,5%

Daarmee wordt de marge op de verschillende productgroepen als volgt:

Dropfantasien: 1,75 1,5% 4,00 = 1,69

Cacaofantasien: 2,00 1,5% 5,00 = 1,925

Suikerfantasien: 1,75 1,5% 3,00 = 1,705

Bedragen in euros:

Klanttypen Supermarkten Warenhuizen Drogisterijen

Dropfantasien, omzet 1.750.000 125.000 875.000

marge 1,69/4 1,69/4 1,69/4

739.375 52.812,50 369.687,50

Cacaofantasien, omzet 500.000 1.375.000

marge 1,925/5 1,925/5

192.500 529.375,00

Suikerfantasien, omzet 1.800.000 200.000 2.000.000

marge 1,705/3 1,705/3 1,705/3

1.023.000 113.667,00 1.136.667,00

1.954.875 695.854,50 1.506.354,50

Toerekenbare verkoopkosten 160.000 280.000,00 120.000,00

Klantbijdrage 1.794.875 415.854,50 1.386.354,50

e Nee, dan moet eerst berekend worden welk deel van de kosten die aan een klant wor-

den toegerekend, doorloopt bij het opzeggen van de relatie en welk deel wegvalt. Er zijn

immers kosten die weliswaar toegerekend worden aan klantgroepen maar samenhan-

gen met alle klanten tezamen.

f Omdat de vertegenwoordigers verdeeld zijn naar rayons, zal bij het schrappen van de

warenhuizen weinig bespaard kunnen worden op vertegenwoordigerskosten. Zij moeten

toch alle steden langs voor de supermarkten en de drogisterijen.

De kosten van verwerking van verkoopfacturen en debiteuren hebben te maken met

administratie, een van de hulpkostenplaatsen. Omdat die administratie voor alle klanten

en productgroepen nodig is, zal daar ook niet op bespaard kunnen worden. De kosten

die samenhangen met magazijnruimte zijn eveneens constant. Magazijnen zullen waar-

schijnlijk niet deels afgestoten kunnen worden want ze zijn ook nodig voor de andere

klanten. Blijven alleen de transportkosten over. Die zullen grotendeels of volledig wegval-

len.

De overige verkoopkosten waren geheel niet te traceren tot de klanten. Die kunnen dus

al helemaal niet in mindering worden gebracht.



50/90

Ook van de fabricagekosten is waarschijnlijk een groot deel constant en tevens nodig

voor de productie ten behoeve van de andere klanten. Waarschijnlijk zijn de machine-

kosten volledig constant. Grondstofkosten zijn volledig variabel. We nemen aan dat ook

directe arbeid volledig variabel is.

Voor een juiste beslissing moet allereerst de marge herberekend worden. Vervolgens

mogen alleen de transportkosten als relevante verkoopkosten van de marge worden

afgetrokken.

Het voorgaande geeft het volgende beeld (bedragen in euros):

Dropfant. Cacaofant. Suikerfant

Verkoopprijzen: 4,00 5,00 3,00

Kostprijzen:

Grondstoffen: 0,65 0,95 0,40

Directe arbeid 0,20 0,25 0,15

Fabricagekostprijzen 0,85 1,20 0,55

Marge na aftrek relevante kosten 3,15 3,80 2,45

Klanttypen Supermarkten Warenhuizen Drogisterijen

Dropfantasien, omzet: 1.750.000 125.000 875.000

Relevante marge: 3,15/4 3,15/4 3,15/4

1.378.125 98.437,50 689.062,50

Cacaofantasien, omzet 500.000 1.375.000

Relevante marge 3,80/5 3,80/5

380.000 1.045.000,00

Suikerfantasien, omzet 1.800.000 200.000 2.000.000

Relevante marge 2,45/3 2,45/3 2,45/3

1.470.000 163.333,00 1.633.333,00

3.228.125 1.306.770,50 2.322.395,50

Relevante verkoopkosten: 40.000 30.000,00 30.000,00

Relevante klantbijdrage: 3.188.125 1.276.770,50 2.292.395,50

Geen van de klanttypen moet dus worden opgezegd.

g De waarde van een dergelijk onderzoek is meer intern dan extern gelegen. Zo zouden

vertegenwoordigers erop kunnen worden gewezen dat de aandacht voor de warenhui-

zen niet ten koste mag gaan van de andere klanten en dat met die aandacht ook een

stukje opvoeding van de warenhuizen op zijn plaats is: ze dienen tijdig te betalen (veel

debiteurenadministratie) en bestellingen meer te combineren (hoge transportkosten en

veel magazijnruimte).



51/90

Deel 2 BESLISSINGSCALCULATIES



52/90

Hoofdstuk 9 Het besluitvormingsproces

Vraagstuk 9.1

a Huurontvangst per jaar 26 100 40% 400 = 416.000

26 100 80% 700 = - 1.456.000

1.872.000

Exploitatie-uitgaven per jaar:

Erfpachtcanon 300.000

Vaste staf 4 37.500 = - 150.000

Oproepkrachten (26 4 + 26 8) 200 = - 62.400

- 512.400

Jaarlijkse netto-ontvangst 1.359.600

Gemiddelde vermogenskostenvoet: 12% 1/2 + 71/2% 1/2 = 9,75%

Bedrijfswaarde = 1.359.600 a15 9,75 = 1.359.600 7,71586 = 10.490.483

b De directe opbrengstwaarde ( 10 mln) < de bedrijfswaarde ( 10.490.483) Bouwhuis

zal het voorstel niet accepteren.

c Exploitatie-uitgaven per jaar bij verhuur aan Samen uit:

Erfpachtcanon 300.000

Vaste staf - 150.000

Oproepkrachten 52 7 200 = - 72.800

522.800

Netto-ontvangst die hij in ieder geval jaarlijks wil ontvangen - 1.359.600

1.882.400

Vraagstuk 9.2

a Hoogst mogelijke uitkomst relevant ( 2.000.000)Groot filiaal

b Hoogste van de laagst mogelijke uitkomsten relevant ( 100.000) Klein filiaal

c Minste spijt relevant

Feitelijke Feitelijke Feitelijke

toestand toestand toestand

( 1.000) slecht gemiddeld goed

Geen 100 800 2.000

Klein 0 300 800

Groot 400 0 0

Keuze voor groot filiaal



53/90


Vraagstuk 9.3

a

Omzet Complemen- Leasekosten Netto- Kans Verwachte

taire kosten ontvangsten waarde

3.000.000 2.400.000 1.000.000 400.000 20% 25% = 5% 20.0000

3.000.000 2.100.000 1.000.000 100.000 20% 50% = 10% 10.0000

3.000.000 1.800.000 1.000.000 + 200.000 20% 25% = 5% + 10.0000

4.000.000 3.200.000 1.000.000 200.000 60% 25% = 15% 30.0000

4.000.000 2.800.000 1.000.000 + 200.000 60% 50% = 30% + 60.0000

4.000.000 2.400.000 1.000.000 + 600.000 60% 25% = 15% + 90.0000

5.000.000 4.000.000 1.000.000 0 20% 25% = 5% 0

5.000.000 3.500.000 1.000.000 + 500.000 20% 50% = 10% + 50.0000

5.000.000 3.000.000 1.000.000 + 1.000.000 20% 25% = 5% + 50.0000

100% 200.000

b

Mogelijke Verwachte (1) (2) [(1) (2)]2 Kansen

uitkomsten waarde

(1) (2)

( 1) ( 1) ( 1) ( 1 mln) ( 1 mln)

400.000 + 200.000 600.000 360.000 5% 18.000

100.000 + 200.000 300.000 90.000 10% 9.000

+ 200.000 + 200.000 0 0 5% 0

200.000 + 200.000 400.000 160.000 15% 24.000

+ 200.000 + 200.000 0 0 30% 0

+ 600.000 + 200.000 + 400.000 160.000 15% 24.000

0 + 200.000 200.000 40.000 5% 2.000

+ 500.000 + 200.000 + 300.000 90.000 10% 9.000

+ 1.000.000 + 200.000 + 800.000 640.000 5% 32.000

118.000

118.000.000.000 = 343.511

c Risicovoorkeur en risico-indifferentie project uitvoeren

Risicoafkeer nadere informatie nodig inzake mate van risicoafkeer


54/90

Hoofdstuk 10 Investeringsselectie

Vraagstuk 10.1

a Gemiddelde winst:

Winst jaar 1 tot en met 4:

100.000 ( 280.000 30.000) / 5 = 100.000 50.000 = 50.000

Winst jaar 5:

70.000 50.000 = 20.000

Gemiddeld:

( 50.000 4 + 20.000) / 5 = 44.000

Gemiddeld genvesteerd vermogen: ( 380.000 + 130.000) / 2 = 255.000

Gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit:

100% = 17,6%

b 4 jaar

c Gedisconteerde netto-ontvangsten:

+ + + + =

90.909 + 82.645 + 75.131 + 68.301 + 124.184 = 441.170

De netto contante waarde is 441.170 380.000 = 61.170.

d 380.000 = + + + + =

i = 0,15494 interne rentabiliteit is 15,5%.

Vraagstuk 10.2

a Project X:

Gemiddelde winst = 85.000 / 4 = 21.250

Gemiddeld genvesteerd vermogen = ( 100.000 + 0) / 2 = 50.000


100% = 42,5%

Project Y:

Gemiddelde winst = 85.000 / 4 = 21.250

Gemiddeld genvesteerd vermogen:

Genvesteerd vermogen per:

1/1 jaar 1: 100.000

31/12 jaar 4: 100.000 50% 50% 50% 50% = 6.250

Gemiddeld: ( 100.000 + 6.250) / 2 = 53.125

21.250 50.000

200.000(1+i)5

100.000(1+i)4

100.000(1+i)3

100.000(1+i)2

100.0001+i

200.000

1,15

100.000

1,14

100.000

1,13

100.000

1,12

100.000

1,1

44.000 255.000



55/90


100% = 40%

b De gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit houdt geen rekening met tijdvoorkeur.

c Project X:

Winst Afschrijving Netto-

ontvangst

Jaar 1 10.000 + 25.000 ( 100.000/4) = 35.000

Jaar 2 15.000 + 25.000 = 40.000

Jaar 3 40.000 + 25.000 = 65.000

Jaar 4 20.000 + 25.000 = 45.000

Project Y:

Winst Afschrijving Verkoop

dpm

Jaar 1 20.000 + 50.000 (50% 100.000)+

Jaar 2 30.000 + 25.000 (50% 50.000)+

Jaar 3 20.000 + 12.500 (50% 25.000)+

Jaar 4 15.000 + 6.250 (50% 12.500)+ 6.250

Netto-ontvangst

Jaar 1 = 70.000

Jaar 2 = 55.000

Jaar 3 = 32.500

Jaar 4 = 27.500

d Project X: 3 jaar

Project Y: 2 jaar

e De volgende bezwaren kunnen worden aangevoerd:

1 De timing van de ontvangsten binnen de terugverdienperiode wordt niet meegeno-

men.

2 Met ontvangsten na de terugverdienperiode wordt geen rekening gehouden.

f Project X:

Gedisconteerde netto-ontvangsten:

+ + + =

32.407 + 34.294 + 51.599 + 33.076 = 151.376

De netto contante waarde is 151.376 100.000 = 51.376

Project Y:

Gedisconteerde netto-ontvangsten:

+ + + =

64.814 + 47.154 + 25.800 + 20.213 = 157.981

De netto contante waarde is 157.981 100.000 = 57.981

27.5001,084

32.5001,083

55.0001,082

70.0001,08

45.0001,084

65.0001,083

40.0001,082

35.0001,08

21.250 53.125



56/90

g Een project is aanvaardbaar als de netto contante waarde positief is, dan levert het pro-

ject immers meer op dan de vermogenskosten: beide projecten zijn aanvaardbaar.

h Project X:

100.000 = + + + =

i = 0,27739 interne rentabiliteit is 27,7%.

Project Y:

100.000 = + + + =

i = 0,37652interne rentabiliteit 37,7%

i De vier selectiemaatstaven geven geen eensluidende uitkomst: op grond van de terugver-

die

Boek - Management Accounting - Epe Koetzier - Docentenhandleiding

Documents

Transcript of Boek - Management Accounting - Epe Koetzier - Docentenhandleiding