Van Meerle tot Veerle voorjaar 2010

Vo r m i n g p l u s Ke m p e n | 1

Van Meerle tot Veerlevoorjaar 2010halfjaarlijks magazine over verfrissend vormingswerk in de Kempen

2 | Vo r m i n g p l u s Ke m p e n

De luide rustHet woelwater van de boot bereikte kabbelend de kadewand om even later

mistroostig uit te sterven. Tja, waarom doen we wat we doen?

In dit nummer lees je over mensen die samenwerken in de Kempen. Daarbij

worden nieuwe paden betreden, oude axioma’s achtergelaten. Niet langer

stug, stil en nors, maar onbevangen, pretentieloos en voortvarend.

Met Vormingplus deinen we graag mee op die stroom.

Niet te beduusd om daarbij een dienende rol te spelen. Tweede klarinet in de

harmonie, zoiets. Niet volleerd om solo te spelen, maar sprankelend genoeg

om mee te doen. Die tweede klarinetten leveren vaak de tegentijden. Terwijl

de rest de melodie speelt, zorgen ze voor die tonen die niet op de tel vallen.

Het accent komt zo op een andere plaats te liggen: net vlak voor of vlak na

dat moment dat de luisteraar ze verwacht.

En dat geeft muziek net karakter.

Raar, want muziek speelt in op de verwachtingen van de luisteraar. Je houdt

van wat je verwacht te horen, en de tegentijd gaat daar mooi tegen in. Op

het verwachte moment wordt zo geen noot gespeeld, maar weerklinkt ‘een

luide rust’. Die geschonden verwachting maakt onlosmakelijk deel uit van

het luisterplezier.

Voor zo’n tinteling willen we zorgen.

Martine Coppieters

coördinator

vooraf

Inhoud

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N©

BaR

T VaN

DER

MOE

REN

cover: Winterwensenfeest Buurtbank (Marc Vervoort)

Kempen

Interview: Bart Wuyts over het Koplopersproject 3

Interview: Peter Vercaemst 7

Bas Van der Veken over het regionaal landschap 10

Erik Verhaert over de Merode 12

Myriam Bergmans over de stille tuin 16

Koen Wynants over de cadmiumproblematiek 18

Roel Sels over cultuurkrant Suiker 21

Fair trade in de Kempen 24

Projecten loslaten

Leren fietsen 25

Color a’do 25

Festi-af-val 26

Toegankelijke Cultuur 27

deN Babbelhoek 28

vrijwilligers

den Babbelhoek 29

onze projecten

30-32

Kalender

Vormingskalender 33

Colofon

Colofon 35


KemPen

Van Meerle tot Veerle reikt ons werkgebied: het Turnhoutse arrondissement, de Antwerpse Kempen. Die streek en haar mensen staan centraal in heel wat van onze projecten en activiteiten. Soms lijkt het erop dat we even staan te ploeteren, maar dan trekken mensen dan voren door de grond. Op de volgende bladzijden laten we enkelen aan het woord die gedreven de Kempen op de kaart willen zetten. Bart Wuyts, Peter Vercaemst en Bas Van der Veken werken ieder vanuit hun invalshoek rond duurzaamheid in de Kempen. We laten Erik Verhaert, Myriam Bergmans en Koen Wynants praten over natuur en milieu: samenwerking met anderen, stilte als kracht en bewonersparticipatie worden dan plots boeiende thema’s. Roel Sels vindt dat er hier genoeg gebeurt om er elke maand een gratis cultuurkrant over te maken.

Je struikelt steeds vaker in de media over het woord ‘duurzaamheid’. Waarschijnlijk omdat het op de meest uiteenlopende terreinen toepasbaar is. SPK, de Strategische Projectenorganisatie Kempen, wilt in haar actieprogramma ‘Kempen Duurzaam’ daar een heel aantal van aanboren. Zo zou SPK de Kempen in een aantal domeinen over enkele jaren naar voor willen schuiven als een voorbeeldregio voor heel Europa. De lat ligt hoog en de aanpak om daartoe te komen, is heel uniek.

Duurzaamheid… Het woord wordt te pas en te onpas gebruikt als een vlag die heel wat onbestemde ladingen dekt. Of zoals de Kempense schrijver Walter Van den Broeck het treffend omschrijft: “Duurzaamheid. Het verwondert me eigenlijk niet dat het niet in Van Dale voorkomt, want het is een erg bedrieglijk woord. Wie het gebruikt in verband met milieu en natuur stelt zich antropocentrisch, of voor mijn part zelfs pretentieus op. Hij zet de werkelijkheid op haar kop door zich boven de natuur te plaatsen, en in wezen te ontkennen dat hij er een piepklein deeltje van is en geen instantie die naast de natuur staat en haar op be-tere gedachten kan brengen. Hij doet denken aan het muisje dat samen met een olifant over een stalen brug loopt en piept: “WIJ kunnen nogal lawaai maken, hé?”.

Bart Wuyts (SPK): “Project Koplopers moet zorgen voor internationale uitstraling”

Bart Wuyts: “Duurzaamheid is inderdaad een heel ruim begrip, dat al te vaak te eng vereenzelvigd wordt met klimaat en ecologie. Dat is zeker van gigantisch belang, maar ‘duurzaamheid’ is veel meer dan dat.”

DE KEMPEn WORDT DuuRzAME TOPREgiO

> > >

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


KemPen


werken aan een groene, duurzame economie. anders worden we als Kempen op termijn te kwetsbaar. De elementen zijn in de streek al-lemaal al aanwezig, maar we moeten die verder uitbouwen.”

De ambities van Kempen Duurzaam liggen hoog. Kort geschetst is het de bedoeling om enerzijds de Kempen als kennisregio te ver-sterken, en anderzijds om nieuwe activiteiten te ontwikkelen en toe te passen in de eigen streek, zodat de Kempen uitgroeit tot een voortrekker en voorbeeldregio. En liefst een topregio waarnaar de rest van Europa op het vlak van duurzaamheid opkijkt.

“Ja, we leggen de lat bijzonder hoog, maar de Kempen ontbreekt het nog veel te vaak aan ambitie. ’Doe maar gewoon, dat is al zot genoeg’, in die zin. Maar daar bereik je eigenlijk niks mee. Pas door de lat hoog te leggen, ga je mensen inspireren en motiveren, mee-trekken in je verhaal en hen mobiliseren om er mee hun schouders onder te zetten.”

“Ik besef goed genoeg dat dit enig scepticisme kan creëren, maar ie-mand moet z’n nek uit durven steken. De Kempen moet haar positie en economische kracht veilig stellen. We moeten af van die Calime-ro-houding. Want door onszelf een tweederangsrol toe te dichten, gaan we ons ook daarnaar richten. Het is een selffulfilling prophecy.”

allemaal goed en wel, maar een voorbeeldregio worden, hoe doe je dat? “Te veel initiatieven in die zin zijn gedoemd om te misluk-ken omdat ze van bovenaf door een of andere overheid worden opgelegd. We wilden daarom van onderuit, bottom-up, werken. We gingen op zoek naar ervaren mensen uit verschillende domeinen die dat in gang wilden zetten. Mensen die zich herkennen in die ambitie en bereid zijn zelf de handen uit de mouwen te steken. Is dat naïef? Nee, want bij velen bestaat een grote motivatie om iets te onderne-men, maar ze weten vaak niet hoe ze eraan moeten beginnen. Het opzet was dus om koplopers te vinden met de meest uiteenlopende achtergronden die elk voor een stuk hun bedrijf, organisatie of ge-meente vertegenwoordigen. Op die manier krijgen we tegelijk hun achterban mee.”

Koplopers trekken erop uitEn zo startte ‘Kempen Duurzaam’ afgelopen zomer met een veertig-tal mensen met verschillende achtergronden onder de vleugels van SPK. Ze kwamen uit zowel de politieke wereld als de economische, uit zowel de cultuur- als de natuursector, zowel uit welzijns- als uit landbouwmiddens.

“Het waren bijna allemaal mensen uit de Kempen zelf, maar op-vallend was dat de meesten elkaar helemaal niet kenden. We zijn intussen zes maanden en vier bijeenkomsten verder. Niet iedereen keerde op al die vergaderingen terug, maar we zagen ook wel tel-kens nieuwe gezichten aanpikken.”

Tijdens de startontmoeting midden juni in de Turnhoutse Warande werkten de deelnemers een ontwikkelingsvisie uit. In de tweede sessie eind augustus in de Veiling in Hoogstraten stelde Bart Wuyts het concept van de Vuurtorenprojecten voor. “Dat is een project dat toonbaar een bepaald aspect van een duurzame Kempen in het licht stelt en zoveel uitstraling heeft - ook op niet-Kempenaars - dat het aanstekelijk werkt en aanzet tot verdere stappen op vlak van duur-zaamheid.”

Meteen gingen er zes werkgroepen aan de slag. Die projectclus-ters kregen eind oktober in de gebouwen van de Vlaamse Land-maatschappij (VLM) in Herentals verder gestalte, waardoor er acht Vuurtorenprojecten uit de bus kwamen. Die werden nog verder uitgewerkt tijdens de recentste bijeenkomst begin december in het Landschapspark De Liereman in Oud-Turnhout.

Deze beginpassage uit ’Het water aan de lippen’ is -niet toevallig- terug te vinden in het fraaie boek ‘De houdbaarheid van duurzaam-heid’, dat de Strategische Projectenorganisatie Kempen (SPK) in 2009 naar aanleiding van haar twintigjarige bestaan uitgaf. “Dat we die term kozen, is niet toevallig,” zegt streekmanager Bart Wuyts van SPK, “want als we op die twee decennia streekontwikkeling van het vroegere Strategisch Plan Kempen terugblikken blijkt dat ‘duur-zaamheid’ daarin een beetje de rode draad was. Dus al lang voor er van die term in feite sprake was.”

“SPK heeft zich altijd toegelegd op lange termijnaspecten. Denk maar aan de Plato-bijeenkomsten voor ondernemingen of de on-dersteuning van kansengroepen via sociaaleconomische initiatieven of welzijns- en zorgprojecten. Toen ik bijna drie jaar geleden vanuit Philips Lighting als streekmanager gedetacheerd werd, vatte ik het idee op om verder te werken rond die duurzaamheid.”

Wat is duurzaamheid?“Duurzaamheid is inderdaad een heel ruim begrip dat al te vaak te eng vereenzelvigd wordt met klimaat en ecologie. Zeker nu in deze tijden van de klimaattop in Kopenhagen (dit gesprek vond plaats in december 2009, red.). Dat is zeker van gigantisch belang, maar ‘duurzaamheid’ is veel meer dan dat. Het houdt net zo goed de om-gang met je medemens in, de omgang binnen een maatschappij, bedrijf of organisatie. En tegelijk betekent duurzaamheid ook de vraag hoe je toch economisch nieuwe ontwikkelingen kan mogelijk maken. Zo verenigt duurzaamheid toch de bekende drie ‘P’s, die van planet, people en profit.”

Die drie P’s vond Bart Wuyts ook in de Kempen terug. “De Kempen is de streek bij uitstek die zich hiertoe leent”, zegt hij overtuigd. “Het is in de eerste plaats een groene regio met belangrijke natuurwaar-den. Bovendien hebben de Kempen een eeuwenlange traditie op het vlak van zorg voor de medemens. Denk maar aan de legendari-sche gezinsverpleging in Geel of de vier gevangenissen in de Noor-derkempen. Ook is de Kempen bij uitstek een regio van dorpen. Dat gebruik ik niet negatief. Dorpen hebben juist een grote kracht van sociaal contact, ook al doen we daar vaak veel te bescheiden over. En ook economisch gezien heeft deze streek een aantal troeven.”

“Nogal wat bedrijven zijn met innovatietechnologie bezig. Dat is ge-start bij SPK en later voortgezet door VITO in Mol. Maar ook bij heel wat bedrijven zit heel wat knowhow verzameld. Denk maar aan Umicore met recyclingprojecten, Philips in Turnhout met nieuwe en energievriendelijke lichttechnologieën of aan het pionierswerk bij Janssen Pharmaceutica. De Kempen is een typische bouwregio en daarin vervult Kamp C in Westerlo een voortrekkersrol.”

Troeven op tafelHet is een bizarre vaststelling, maar precies die aspecten van de Kempen die bij buitenstaanders gewoonlijk een meewarige glim-lach opwekken -de stille Kempen met hard zwoegende inwoners die lief zijn voor elkaar- speelt Bart Wuyts als sterktepunten uit. “Ja, ik zie dat als kwaliteiten, en we moeten al die kwaliteiten nu als troeven zien uit te spelen. Tegelijk moeten we die zien te verster-ken op die terreinen. Dat is de achtergrond van ‘Kempen Duurzaam’. We willen proberen om in tien jaar tijd nieuwe activiteiten uit te bouwen en om zo een sterkere kennisregio te worden. We moeten

We moeten af van die Calimero-houding.

Bart Wuyts: “We starten in onze Vuurtorenprojecten niet met experten die ons komen voorhouden hoe we het moeten aanpakken, maar we gaan zelf actief aan de slag met creatieve formats.”

> > >

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


KemPen

links: http://www.spk.be/creatievekennisregio/kempen_duurzaam

“Ik ben zeker niet ontevreden over de dynamiek die de voorbije zes maanden te merken was. De mensen blijven terugkomen. We heb-ben intussen ook een netwerkgroep op LinkedIn. Dat startte wat schoorvoetend, maar je ziet toch dat die netwerkvorming intussen gestalte krijgt. Die bottom-upwerkwijze zie je intussen ook inter-nationaal steeds meer ontstaan. als het vanuit de overheid moet komen, is het vaak te laat. Ook de internetnetwerken geven het aan, mensen organiseren zich steeds meer en vanuit verschillende hoeken. Dat is ook de reden waarom we onze bijeenkomsten telkens op een andere locatie houden, van de Warande in Turnhout, over de Veiling in Hoogstraten en de VLM in Herentals tot De Liereman in Oud-Turnhout.”

“Hopelijk blijft de dynamiek bestaan, want er is geen concrete ti-ming gekleefd op het Koplopersproject of de verschillende Vuurto-renprojecten. We begonnen met de mensen zelf aan te spreken of ze interesse hadden in dit opzet, maar we staan echt wel open voor iedereen. De enige verwachting die we hebben is een positieve in-stelling. Kankeraars kunnen we hier wel missen.”

Een boeiend samenwerkingsverband Jef Van Eyck vertegenwoordigt Vormingplus Kempen in het Kop-lopersproject. Het verzamelt denkers en doeners uit de Kempen die projecten willen opzetten om de streek te laten uitgroeien tot een kennisregio rond duurzaamheid. Daarvoor moet niet al-leen technische en technologische stappen gezet worden, maar zijn ook forse veranderingen in het gedrag van iedere burger en ieder bedrijf of organisatie nodig.

Op dit ogenblik staan 6 vuurtorenprojecten in de steigers:

• stilte als kwaliteit in de samenleving

• ruilhandel en alternatieve economievormen

• kennisregio worden over grondstoffen

• een competitie opstarten rond lokale duurzaamheidsprojecten

• concepten uitwerken voor het duurzaam organiseren van evenementen, o.a. in verband met parkeren en transporten

• duurzame strategieën uittekenen over vergrijzing

Het is de bedoeling om dit jaar nog een aantal van deze projec-ten te concretiseren en aan het publiek voor te stellen.

Vuurtorenprojecten“Het opzet van de Vuurtorenprojecten is om die acht projectideeën met een grote zichtbaarheid en uitstraling uit te werken. Dat moet ook aanstekelijk werken buiten de Kempen. Het gaat hier niet om neuzelen in de marge. Uniek is de atypische werkwijze: we starten niet met een focus op experten die ons tijdens groepssessies komen voorhouden hoe we het moeten aanpakken, maar we gaan zelf actief aan de slag met creatieve formats. We verbinden zo engage-ment aan concrete projecten.”

“Op die manier konden we begin december in enkele van die clus-ters toch al concrete plannen maken. Dat geldt zeker niet voor alle Vuurtorenprojecten. Maar er bestaat een groot enthousiasme over onze aanpak. Het zijn zeker niet louter praatgroepen, al willen we later zeker nog af en toe een expert in een bepaald domein uitno-digen. Het hoeft ook niet te stoppen bij deze Vuurtorenprojecten. Er kan later nog altijd een visievorming uit voortvloeien. Daar zijn we bewust niet mee gestart, want dan zouden veel deelnemers meteen afhaken omdat het veel te theoretisch is.”

“Een redelijk uniek project dat nogal wat interesse opwekt, is ‘stilte in de Kempen’ als een kracht in de regio. Daar is onder andere Vor-mingplus Kempen al een tijdje mee bezig. Een ander pilootproject rond mobiliteit lanceerde Open Doek onlangs, waarbij het Turn-houtse filmfestival nadrukkelijk alternatieve vervoersmethodes introduceert.”

En hoe moet het verder?“Het Koplopersproject wil een dynamiek creëren en alsmaar meer mensen betrekken. We zijn gestart met zo’n dertig tot veertig deel-nemers en dat aantal is door afvallers en nieuwkomers ongeveer ge-lijk gebleven. Ieder is op zich bezig met duurzaamheid, zonder dat we normaal gezien die kruisbestuiving maken. We moeten dus zeker afstappen van de gewone politiek om geïsoleerd en ieder voor zich te blijven werken, en ‘ons geheim’ niet met anderen te delen. Vooral bedrijven en kennisinstellingen hebben die neiging. Het is precies de bedoeling complementaire competenties te creëren.”

Bart Wuyts: “We moeten afstappen van de gewone politiek om geïso-leerd en ieder voor zich te blijven werken en om ‘ons geheim’ niet met anderen te delen.”

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


PETER VERcAEMSTWedstrijd om duurzaamheid aan te wakkeren

Zou het niet leuk zijn om te weten welke Kempense gemeente het meest duurzaam is? Dat was het uit-gangspunt van een van de acht Vuurtorenprojecten. Dat legt zich toe op een duurzaamheidscompetitie. De duurzaamheidswedloop tussen verschillende overheidsinstanties bleek bij nader inzien praktisch moeilijk haalbaar, maar het wedstrijdelement wordt nu op een andere manier ontwikkeld. Peter Vercaemst geeft tekst en uitleg.

Peter Vercaemst: “Een Vuurtorenproject dat mijn interesse

wegdraagt, is het duurzaam gebruik van grondstoffen. Hoe kan de Kempen

als grondstoffenleverancier het verschil maken? Denk maar aan de

zandwinning, maar tegelijk ook aan de opslag van nucleair afval.”

> > >

i nte r v i e w: H a n s O t te n | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


Een van de deelnemers van het eerste uur aan de Koplopersbijeen-komsten is Peter Vercaemst. Bij de Vlaamse Instelling voor Tech-nologisch Onderzoek (VITO) is hij unit manager ‘transitie energie en milieu’, maar in feite doet hij in eigen naam mee. “Ik heb me ingeschreven uit persoonlijke interesse”, verklaart Peter Vercaemst. “Bij VITO ben ik professioneel volop met duurzaamheid bezig. Ik vond dat het niet een herhaling van mijn werk mocht worden. aan Koplopers is het net interessant dat het een heel verscheiden club is van personen met uiteenlopende achtergronden. Elk kijkt op zijn eigen manier tegen duurzaamheid aan. Het zijn allen professionals uit verscheiden terreinen zoals economie, de sociale sector of zelfs toerisme.”

“De eerste vergadering ging vooral over duurzaamheid en tran-sitieprocessen, met een debat over de verschillende thema’s die daaronder kunnen vallen. In latere bijeenkomsten probeerden we de verschillende Vuurtorenprojecten te definiëren. We kwamen zo tot acht verschillende projecten. Het interessante is dat het om een bijzonder divers palet van initiatieven gaat.”

Peter Vercaemst is zelf ingeschakeld in de Vuurtorengroep die zich op een duurzaamheidscompetitie toelegt. “We denken nu na over een herbenoeming van de groep. Het doel is in ieder geval om een aantal activiteiten of projecten rond duurzaamheid te bekronen met een publicatie of award. Dat kan een meerwaarde betekenen, om-dat het inspirerend kan werken voor andere initiatiefnemers.”

De oorspronkelijke bedoeling van dit Vuurtorenproject was anders. Overheden zouden tegen elkaar strijden op het vlak van duurzaamheid. “Welk is de meest duurzame gemeente, inderdaad. Ik ben zelf geen Kempenaar, maar ik heb al wel begrepen dat dit een interessante strijd op zou kunnen leveren tussen enkele gemeentes en steden die graag tegen elkaar concurreren. De vraag wie de echte Kempense hoofdstad is, lijkt nogal wat steden te beroeren. Maar uiteindelijk is dat praktisch niet zo haalbaar. Want hoe meet je duurzaamheid? Welke verschillende factoren moet je dan allemaal in rekening brengen? Het zijn er in feite te veel om tegen elkaar af te wegen. Die piste hebben we daarom dan maar verlaten.”

Eerste projectNiettemin blijft er iets van het wedstrijdelement bewaard, maar dat wordt nu op andere terreinen gezocht. “De award die we willen uitreiken, is puur op de Kempen gericht. De bedoeling is dat enkele organisaties de handen ineenslaan om een duurzaamheidsproject uit te werken. De denkrichting gaat nu vooral naar samenwerkings-verbanden tussen bedrijven, scholen of natuurverenigingen. Denk maar aan milieucharters of de aanpak van de afvalproblematiek.”

Maar zijn bedrijven en scholen nu dan al niet volop bezig met pro-jecten rond afval en milieu? “Ja, de Koplopers zijn helemaal niet de enigen die met duurzaamheid bezig zijn, die pretentie hebben we ook niet. Maar we kunnen misschien wel een grotere beweging in gang zetten om daar rond te werken. We willen juist proberen om verschillende mensen bij elkaar te brengen die normaal gezien niet samenwerken, of alleszins niet rond deze thematiek.”

“Ons Vuurtorenproject is in ieder geval het meest concrete van de acht. Het is de bedoeling dat we rond de paasvakantie van 2010 een oproep lanceren om deelnemers te zoeken. We mikken daar in eer-ste instantie vooral op scholen, bedrijven en jeugdverenigingen. Het is duidelijk de intentie om met onze competitie nieuwe initiatieven te belonen, geen bestaande zaken die al een tijdje in de scholen of bedrijven lopen. Precies ligt het nog niet vast. We denken aan een startevenement om onze wedstrijd bekend te maken. Tegelijk wil-len we met het hele Koplopersgebeuren naar buiten treden. Onze duurzaamheidscompetitie moet de trigger vormen om ook de an-dere Vuurtorenprojecten degelijk te lanceren.”

Boeiende invalshoeken“De werking rond stilte vInd ik zelf een verrassend thema. Ik ben af-komstig van Kortrijk en voor mij is de Kempen inderdaad de ‘stille Kem-pen’. Ik kijk er wel van op dat stilte nu tot een Vuurtorenproject wordt uitgebouwd. Je kan je afvragen of je die naam ‘stille Kempen’ niet net moet proberen kwijt te raken. Die precies uitspelen, is zeker een ori-ginele aanpak, want eigenlijk klinkt het niet onlogisch. Het is te com-bineren met duurzaam toerisme, maar ook met duurzame producten. Neem bijvoorbeeld de provincie Limburg die ernaar streeft om CO2-vrij te worden, maar tegelijk wel inzet op de logistieke poort. Dat is een in-teressante combinatie.

“Een ander Vuurtorenproject dat mijn interesse wegdraagt en aansluit bij het werk dat onder andere VITO doet, is het duurzaam gebruik van grondstoffen. Hoe kan de Kempen als grondstoffenleverancier het ver-schil maken? De Kempen heeft zeker enkele unieke elementen. Denk maar aan de zandwinning, maar tegelijk ook aan de opslag van nucleair afval. Wat doet dat met de bodem? Dat project moet daarover naden-ken.”

Peter Vercaemst is zelf gecharmeerd door de verscheidenheid aan ideeën en projecten die binnen de Koplopers naar boven borrelen. Kan dat ook niet precies een struikelblok vormen? “Dat is een goede opmerking. Het is duidelijk dat niet alle partners aan alle elementen een boodschap hebben. Een van de meest verrassende en misschien meest interessante Vuurtorenprojecten loopt rond stilte in de Kem-pen, maar het mag duidelijk zijn dat heel wat sectoren daar weinig boodschap aan hebben. Het gevaar bestaat dat ieder vanuit zijn eigen standpunt praat en we zo naast elkaar gaan debatteren. Dat is volgens mij ook de reden waarom een aantal projectdeelnemers van het begin intussen afgehaakt hebben. Hun plaats is intussen wel ingevuld door nieuwe deelnemers die uit eigen initiatief op het project af zijn gekomen, maar van de verwachte exponentiële toe-name van deelnemers is vooralsnog geen sprake. Misschien is het ook nog wat vroeg en moeten we de grote start met onze wedstrijd wat afwachten. Niettemin blijft het meest waardevolle van het Kop-lopersproject dat alles van onderuit gebeurt. En stilaan krijgen de verschillende projecten natuurlijk toch wel vorm.”

We willen enkele organisaties aanzetten

om samen een duurzaamheidsproject

uit te werken

Peter Vercaemst: “Ja, de Koplopers zijn helemaal niet de enigen die met duurzaamheid bezig zijn, die pretentie hebben we ook niet. Maar we kunnen misschien wel een grotere beweging in gang zetten om daar rond te werken.”

1 0 | Vo r m i n g p l u s Ke m p e n

KemPen

Bas Van der Veken

“Landschap is geen hinderpaal, maar een troef”Met zijn weiden, bossen, landduinen en waterplassen vormt de Kem-

pense regio een aantrekkelijke regio. Geen wonder dat het Koplopers-project op heel wat manieren aandacht besteedt aan deze landschap-pelijke waarden. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete speelt daarom een bevoorrechte rol in het hele duurzaamheidsdenken.

“Een regionaal landschap kan je op twee manieren definiëren”, zegt coördi-nator Bas Van der Veken van het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. “aan de ene kant is er de streek, in ons geval de Turnhoutse Kempen, met zijn typische landschappelijke waarde. En aan de andere kant, en voor ons belangrijker, is er het samenwerkingsverband tussen verschillende partners rond landschappelijke thema’s. Wij vormen zo een samenwerkingsverband met 54 lokale overheden en verenigingen. Dat zijn de provincie antwerpen en zeventien gemeentebesturen uit de Turnhoutse regio, samen met een he-leboel lokale organisaties uit uiteenlopende sectoren als landbouw, natuur, recreatie en jacht. Daarnaast betrekken we ook de cultuur- en erfgoedsector.” “Onze bedoeling is om samen te werken aan het versterken van de landschap-pelijke kwaliteiten en er een breder draagvlak voor te creëren. Om het zo te zeggen: we willen het landschap dichter bij de mensen brengen, en de mensen dichter bij het landschap. Dat betekent dat we als regionaal landschap heel breed bezig zijn. Dat gaat niet alleen over landschapszorg, maar ook over recre-atie, educatie en zo verder. Typisch aan onze werking is dat ze grensoverschrij-dend is. Niet alleen over de gemeentegrenzen heen, maar ook over de grenzen tussen de verschillende sectoren heen. We proberen samenwerking te stimu-leren tussen organisaties die normaal gezien daartoe niet zouden komen.” als bekendste voorbeeld haalt Bas Van der Veken de bijna klassieke tegenstel-lingen tussen landbouwers en natuurverenigingen aan. “Beide groepen heb-ben traditioneel een andere visie op het landschap en hoe daarmee om te gaan. Wij willen dat niet als een conflict aanpakken, maar met de nodige creativiteit op zoek gaan naar gemeenschappelijke belangen. Op lange termijn streven we naar een duurzaam, vitaal en natuurlijk buitengebied waar de verstedelijkte burger zowel voldoende voedsel van goede kwaliteit, als ruimte, rust en natuur kan vinden. Natuur en landbouw zullen daarvan de belangrijkste dragers zijn. Door samen projecten uit te werken, willen we een onderlinge vertrouwensre-latie opbouwen. We streven naar een wij-gevoel.”

Bas van der veken: “Met het Regionaal Landschap willen we het landschap

dichter bij de mensen brengen, en de mensen dichter bij het landschap.”

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

Vo r m i n g p l u s Ke m p e n | 1 1

Bas Van der Veken

“Landschap is geen hinderpaal, maar een troef”

Landschap als drager van een duurzame KempenDat wij-gevoel heerst ook in het Koplopersproject van SPK. “Niet alleen door dat overlegmodel waren wij als regionaal landschap geïnteresseerd om er mee in te stappen, de hele duurzaamheidsgedachte valt eigenlijk binnen onze core business. Binnen de people-profit-planetgedachte werken wij vooral vanuit planet (het landschap) en people (de Kempenaars). Maar interessant is dat we hier ook de profitkant ontmoeten en op de grens van die sectoren naar een meerwaarde kunnen zoeken.”

“Dat de landschappelijke kwaliteit een van de troeven van de Kempen is, blijkt zowel uit allerlei studies, als uit “het gevoel” bij Kempenaars én niet-Kempe-naars. ‘Heide’ blijkt de eerste associatie die mensen met de Kempen maken.. Maar dat werd tot nu toe toch onderbenut. Door sectoren samen te krijgen, willen we die troef nog sterker uitspelen. Hoe breng je bijvoorbeeld natuur en economie samen? Hoe kunnen ondernemingen, zij het een horecazaak of landbouwbedrijf, profiteren van de aanwezigheid van natuur? En omgekeerd, hoe kan de natuur beter worden door de aanwezigheid van die ondernemin-gen? Samen met de economische partners binnen Koplopers zoeken we naar geschikte modellen. Vroeger werd natuur en landschap als een hinderend ele-ment in ontwikkelingen ervaren, maar dat is niet langer het geval.”

“In de meeste thema’s die binnen het Koplopersgebeuren aan bod komen, kun-nen we ons vinden”, zegt Bas Van der Veken. “Ook praktisch zijn er heel wat raakvlakken met onze werking. Zo speelt het Vuurtorenproject rond stilte na-tuurlijk in onze kaart – stilte is één van dé troeven van het Kempense landschap - maar bijvoorbeeld ook rond mobiliteit zijn er raakvlakken. Zo proberen we als regionaal landschap trage wegen waar mogelijk en in overleg met alle betrok-kenen, te herwaarderen. Zo kunnen buurtwegen weer een nieuw leven krijgen om dan bijvoorbeeld als veilige routes voor duurzaam woon-werkverkeer of woon-schoolverkeer te dienen.”

Bas Van der Veken erkent dat aanvankelijk de vrees bestond dat de Kop-lopersbijeenkomsten vooral uit zouden draaien op de spreekwoordelijke praatbarak. “Maar de eerste theoretische sessies werkten heel inspirerend. Je krijgt een aantal grote koppen uit de Kempen bij elkaar die elk hun eigen vi-sie op duurzaamheid geven. als je een kritische vraag van een bedrijfsleider krijgt over landschap of natuurbeleving, kan dat heel verhelderend werken omdat je anders naar je eigen sector leert kijken. Nu worden die aanvanke-lijk theoretische gesprekken stilaan omgezet in concrete projecten. Ook al kan niet alles gerealiseerd worden, toch krijgt een aantal zaken wel vorm.” “Ik zie het project niet als een ambitieus masterplan voor de Kempen. Ik vat het vooral op als de start van een reeks voorbeeldprojecten die andere mensen of instanties moeten inspireren. Vooral de integrale aanpak van duurzaamheid is volgens mij een grote troef. Op die manier gaat het volgens mij wel slagen.”

Door samen projecten uit te werken, willen we een onderlinge

vertrouwensrelatie opbouwen.

links: http://www.rlkgn.be


KemPen

de Merodeproject brengt rust in de Kempen

erik verhaert: “Natuur, cultuurhistorisch erfgoed, … deze waarden vormen onze kip met gouden eieren. Zij zijn de basis voor duurzame streekontwikkeling.”

i nte r v i e w: M a r i a n M i c h i e l s e n | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n©

BaR

T VaN

DER

MOE

REN


VAn LAnDgOED TOT gOEDLAnD

de Merodeproject brengt rust in de KempenWaar de provincies Vlaams-Brabant, Antwerpen en Limburg elkaar ra-ken, ligt een uitgestrekt groen gebied vol ruimte en rust: het domein de Merode. Dat zag ook de Vlaamse Landmaatschappij die het gebied namens een hele groep partners in 2004 aankocht. Verschillende van die partners werden intussen eigenaar van een deel van het gebied. Zo’n samenwerking is niet elk project gegeven. Maar bij de plattelandsont-wikkeling van de Merode werkt het wel. “We vertrokken niet vanuit een probleem dat een oplossing zocht. Wij vertrokken vanuit een buiten-kans, namelijk de publieke aankoop van een domein van zowat 1.500 ha groot.”, vertelt Erik Verhaert, projectleider van de Merode.

Een streepje geschiedenis1.500 hectaren bos en landerijen waren jarenlang in handen van de familie de Merode. Tot de gelijknamige prins besloot de gronden te verkopen. Meteen wierpen zich heel wat geïnteresseerden op, wat gezien de pracht van het gebied niet helemaal onterecht was. De provincies antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant toonden interesse, maar ook de gemeenten Geel, Herselt, Laakdal, Scherpenheuvel-Zichem, Tessenderlo en Westerlo schaarden zich achter de aankoop. Naast de overheden waren ook tal van organisaties vragende partij voor een stukje de Merode: het agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt, de Landbouwsector en de abdij van averbode. Om het gebied niet te laten ver-snipperen, groepeerden ze zich. Ze duidden de Vlaamse Landmaatschappij aan als overkoepelend orgaan om namens de hele groep de onderhandelingen te voeren en het domein in zijn geheel als voorlopige eigenaar te verwerven.

In 2005 werd elk deelgebied doorverkocht. “Veel gevaar voor versnippering was er niet”, vertelt Erik Verhaert die het project in goede banen leidt. “alle partners ondertekenden immers het Charter de Merode. Hierin verklaren ze om het ge-bied als één geheel te bewaren, om een gezamenlijke visie uit te werken en om het gebied vanuit deze visie in te richten en te beheren. In het tweede deel van het charter stellen de partners dat ze de aankoop van het domein zien als een ware opportuniteit voor de ontwikkeling van de hele streek. Om die ont-wikkeling vorm te geven, werd er in 2006 een pilootproject voor het Vlaamse plattelandsbeleid opgestart.”

“Het basisidee van het project de Merode was de vaststelling dat het gebied in het hart ligt van een streek die rijk is aan zowel interessante natuur als cultuur-historisch erfgoed. Zo ligt de Merode in de streek tussen de Kempen en het Ha-geland. In het noorden zie je de vallei van de Grote Nete en het Zammelsbroek met een hele vlakke horizon en naaldhoutbossen. In het zuiden heb je de vallei van de Demer met de heuvels van het Hageland en uitgestrekte natuurgebie-den. Dat maakt de streek heel boeiend.”

> > >


Naast de natuur vind je in de streek ook heel wat cultuurhistorisch erfgoed terug. “Er is het religieuze erfgoed met de twee Norbertijnen-abdijen van Tongerlo en averbode. De kerken van de dorpjes langs de Demer zijn dan weer opgetrokken in een heel eigen stijl, de zogenaam-de demergotiek. Ze zijn gebouwd met ijzerzandsteen dat in de streek gewonnen werd. Naast religieus erfgoed, vind je in de streek rond het domein ook werelds erfgoed terug, zoals het oude kasteel van de fami-lie de Merode met het bijhorende park van zowat 100 ha.”Ook schrijvers lieten zich inspireren door de streek. “Zo is er het Ernest Claeshuis in Zichem, waar de schrijver vroeger woonde. En Willem Els-schot ontleende zijn pseudoniem aan één van de deelgebieden uit het domein de Merode”.Hoewel al die pracht er al jaren ligt, werd er in het verleden met het geheel nooit veel gedaan. Daardoor werden veel ontwikkelingskansen onbenut gelaten. En die willen we nu juist wel aanboren in het plat-telandsproject de Merode dat in juni 2006 opgestart werd door de toenmalige Vlaamse minister-president, ook bevoegd voor plattelands-beleid, Yves Leterme.Voor dit plattelandsproject werd een integraal plan opgesteld dat door de verschillende partners in maart 2007 werd goedgekeurd. “Dat plan is opgebouwd rond drie pijlers. De eerste is de Merode als plattelands-regio met klasse. Hierin worden alle acties ondergebracht die te maken hebben met hoe we omgaan met waarden zoals natuur, cultuurhisto-risch erfgoed enzovoort. Uitgangspunt hierbij is dat we deze waarden koesteren. Ik zeg altijd: deze waarden vormen onze kip met de gouden eieren. Zij zijn de basis voor duurzame streekontwikkeling. Dit wil zeg-gen: een ontwikkeling die niet ten koste gaat van de gouden eieren, wel integendeel!”Verschillende actoren ondersteunen deze eerste pijler. Eén ervan is Na-tuurpunt. “Zij is eigenaar van het deelgebied averbode bos en heide. Onder een monotoon deken van naaldhout, bevinden er zich in dit gebied uitgesproken kansen voor een grote soortenrijkdom, voor een rijke biodiversiteit. Samen met het agentschap voor Natuur en Bos en de Vlaamse Landmaatschappij wordt er hard gewerkt aan het benut-ten van deze kansen en gebeurt er onder meer heide- en venherstel. Dit is interessant voor de biodiversiteit maar ook voor het toerisme. Een afwisselend landschap is boeiender dan zes hectaren bos.”Ook de abdij van averbode denkt actief mee na over hoe ze zich kan profileren in het gebied. En dit vanuit de eigen missie van bezinning, zingeving en rust. Zij wil een stiltegebied creëren rond de abdij. In dat project speelt Vormingplus ook een rol. Vormingplus Kempen voert in 2010 een quick-winproject uit rond het thema “rust en stilte” in het de Merodegebied (zie ook het kadertje over de themadag). Quick wins zijn kleinere, snel realiseerbare projecten. Elk jaar lanceren we in het de Merodegebied een oproep voor zo’n quick wins. Lokale actoren kunnen op die oproep reageren en projectvoorstellen indienen. Die worden be-oordeeld door een objectieve jury en goedgekeurde projectvoorstellen worden vanuit de werking van het de Merodeproject gecofinancierd.Met de jaarlijkse oproepen naar quick wins behouden we het contact met de plaatselijke verenigingen en organisaties. We bieden hen mid-delen om snel concrete resultaten te realiseren in het gebied. Resultaten die kaderen in de doelstellingen die wij vooropstellen, en die concreet ingevuld worden met ideeën die komen vanuit de basis. Die wisselwer-king is erg belangrijk.”De tweede pijler van het Integraal Plan is: “de Merode, innoverend en gastvrij platteland.” Die pijler richt zich op economie. We werken die uit op verschillende niveaus. Enerzijds willen we toegangspoorten en bezoekerscentra oprichten van waaruit je kan wandelen, fietsen, moun-tainbiken in het gebied. Zo zullen we in 2010 een wandelnetwerk door-heen het hele gebied realiseren.Dit doen we samen met onze partners: Kempens Landschap, Na-tuurpunt, het agentschap voor Natuur en Bos, de verschillende gemeente- en provinciebesturen. Daarnaast willen we samen met de ondernemers uit de streek werken aan de mogelijkheden om te overnachten in het gebied en een aantal activiteiten organiseren die

Van in het begin is de Merode een verhaal dat draait

om samenwerken. Vaak vertraagt samenwerking, maar

hier werkt het.

KemPen

het nog weinig gekende gebied beter op de kaart kunnen zetten. Ook daar gaan we weer uit van de kip met de gouden eieren.

De uitwerking van de tweede pijler gebeurt ook via het Interreg-project Collabor8 (lees: collaborate of samenwerken). In dit Euro-pese project verenigen we ondernemers en erfgoedhouders uit de streek. We brengen hen bij elkaar in actieve werkgroepen (in het projectjargon spreken we van clusters) die concrete voorstellen tot samenwerking uitwerken. Die voorstellen steunen op de specifieke streekidentiteit en dragen bij tot duurzame ontwikkeling. Zo kan het aanbod van het museum van de heemkring ansfied afgestemd wor-den op het aanbod van een Bed en Breakfast of een andere onder-nemer zoals Natuurboerderij het Bolhuis. Samen kunnen ze speci-fieke arrangementen uitwerken en elkaar promoten in gezamenlijk uitgewerkte folders. “Dat is een heel boeiende oefening, want we betrekken de aanwezige partners bij het proces. Het idee groeit van onderuit. Voor het Collabor8-project werken wij samen met SPK, de Strategische Projectenorganisatie Kempen.”

Dat brengt ons naadloos tot de derde pijler: “de Merode als zelf-bewust platteland met medewerking van alle regionale en lokale actoren in de streek”. “Zo heeft het sociaaleconomiebedrijf uit Scher-penheuvel ‘de Vlaspit’ een fietsenverhuursysteem uitgewerkt in het de Merodegebied. Je kan aan een democratische prijs een fiets hu-ren. Er zijn verschillende vertrek- en stopplaatsen. Er is het Stilte- en Rustproject om het stiltegebied van Gerhagen te ontwikkelen en te promoten. Ook daar zijn verschillende partners bij betrokken. En er is de Merodehappening waarin we jaarlijks lokale en regionale acto-ren een forum aanbieden om zich te tonen en waardoor de inwoners uit de streek kennis kunnen maken met de verschillende partners, projecten en het gebied.”

Ook de al vermelde quick wins dragen rechtstreeks bij tot onze derde projectpijler. Ze worden immers allen uitgevoerd door lokale acto-ren. De twee voorgaande oproepen voor quick wins hebben al heel wat concrete realisaties met zich meegebracht zoals de restauratie van de kapel van de Maerschalk, het terug openstellen van een vroegere ijzerzandsteengroeve (beide projecten gerealiseerd door Natuurpunt), een zwerfvuilactie in Scherpenheuvel, de aanleg van een eerste fase van het wandelnetwerk in Westerlo (door Kempens Landschap), het ontwikkelen van een streekbier, een gps-wandel-route, een boek met lokale verhalen door een heemkundekring, het ontwikkelen en plaatsen van infopanelen.

Het de Merode project is een pilootproject voor het Vlaamse plat-telandsbeleid. “Het is op die manier ook voor de Vlaamse Land-maatschappij een echt laboratoriumproject, een proeftuin waarin we nieuwe producten ontwikkelen. Het hele systeem dat we hier


erik verhaert: “Quick wins zijn kleinere, snel realiseerbare projecten. Elk jaar lanceren we in het de Merodegebied een oproep voor zo’n quick wins. Lokale actoren kunnen op die oproep reageren en projectvoorstellen indienen.”

opzetten rond bijvoorbeeld samenwerkingsvormen met lokale ondernemers, of meer algemeen, de consequente uitwerking van de tweede en derde pijler is nieuw voor ons.”

“Van in het begin is de Merode een verhaal dat draait om samenwerken. En het belang daarvan wil ik hier, tot slot, nog even onderstrepen. Er was de gezamen-lijke aankoop, het charter de Merode, het integraal plan en de samenwerking met alle lokale ondernemingen in het Collabor8-project. Vaak vertraagt samen-werking, maar hier werkt het”, weet Erik Verhaert. “Nu ik er zo over nadenk, gaat dat samenwerken eigenlijk wel goed. Het feit dat het de Merodeproject in wezen draait om het benutten van kansen is hieraan misschien niet vreemd. Meestal start je een project vanuit een probleemsituatie. Hier zijn we vertrok-ken vanuit opportuniteiten. Het gebied is zo rijk, het heeft gewoon veel parel-tjes. Die vormen een gemeenschappelijk doel, een goede voedingsbodem voor samenwerking.”

link: http://www.demerodeonline.be

Dat samenwerken gaat eigenlijk wel goed. Meestal start je een project

vanuit een probleemsituatie. Hier zijn we vertrokken vanuit

opportuniteiten.

them

adag**

23/09aBDIJ aVERBODE

Het de Merodegebied heeft met haar rijke cultuurhistorie en haar heel gevarieerd landschap veel troeven voor stilte en rust: het stiltegebied Gerhagen en Tessenderlo, de abdij van Tongerlo, de pelgrimplaats Scherpenheuvel, de Norbertijnenabdij van Averbode (een centrum van stilte, bezinning en rust), de Bierhoeve van Natuurpunt... Die kwaliteiten kunnen bijdragen tot een sterkere identiteit van het projectgebied.

Daarom organiseert Vormingplus Kempen samen met Strategi-sche Projectenorganisatie Kempen (SPK), Vormingplus Limburg, Vormingplus Oost-Brabant en de abdij averbode een themadag over stilte en rust. Het is één van de 30 goedgekeurde quick-winprojecten van het plattelandsproject de Merode.

Die dag nodigen we mensen en organisaties uit die werken in verschillende sectoren (natuur, landbouw, toerisme, economie, welzijn, onderwijs, cultuur…) in het de Merodegebied. We heb-ben het dan over de stilte- en rustkwaliteiten van het gebied en laten ons inspireren om gemeenschappelijke acties te onderne-men.

Centrum Waerbeke zorgt voor de begeleiding.

Meer info? Bel of mail Christa Truyen ([email protected] of 014 41 15 65)

STILTE EN RUST aLS HEFBOOM VOOR DE MERODE

DestIllekeMpen.bena het boek, de site

Vorig jaar verscheen onze publicatie “stilte, Rust en Ruimte in de kem-pen”: een bloemlezing van visies, ervaringen en praktijken over stilte als leefkwaliteit. Het was een eerste aanzet voor een stiltewerking in de

kempen. De nieuwe website www.destillekempen.be is een volgende stap om die groeiende praktijkgemeenschap rond stilte, rust en ruimte in de kempen te ondersteunen. Het moet een forum worden voor goede voorbeelden, stilte-activiteiten en stiltenieuws uit de kem-pen en daarbuiten. De website is nog pril: we zijn nog druk op zoek naar degelijke praktijkervaringen, inspirerende initiatieven en ideeën.

links: www.destillekempen.be

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


De stille tuin in geelTerugtrekplek voor patiënten

Op pauze drukken. Even bezinnen. En dan weer doorgaan. Hoewel we dat allemaal wel eens willen, is daar niet altijd de ruimte voor. Daarom legde het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum in Geel bij de restauratie van haar gebouwen een stille tuin aan.

Je vindt die in de schaduw van het gere-noveerde gebouw. Hij ligt er prachtig bij, afgeschermd door een metalen afrastering. In het midden een grote boom, banken her en der en planten uit de grond. Paadjes lei-den je het gebouw terug in. De eerste ronde kamer die je daar tegenkomt, is de stille ruimte die volledig in hout werd gemaakt.

“De tuinen zijn aangelegd als kamers, ge-linkt aan de functie van het lokaal dat er aan grenst”, legt Myriam Bergmans, ver-antwoordelijke vrije tijd in het OPZ, uit. “Er is deze schaduwtuin aan de stille ruimte om tot rust te komen. Maar we hebben ook een zonnetuin langs de eetruimte. Die kan die-nen om bij mooi weer buiten te lunchen. De zonnetuin staat voor ontmoeting.”

Zelf had ze niet durven hopen dat die stille tuin er effectief zou komen. “Het was een idee dat ik eens had opgeworpen bij mijn diensthoofd. Maar ik had nooit gedacht dat de architecten het effectief zouden opne-men in hun ontwerp.”

Het begon allemaal met Christa van Vor-mingplus Kempen. “Zij had mij gecontac-teerd in verband met het Stilteproject en vroeg me om te schrijven hoe ik stilte vind in mijn job. Nu, ik ben coördinator van vrije tijd, vrijwilligerswerk en sport in het OPZ. Dat zijn niet bepaald gebieden die je in verband brengt met stilte. Maar door de tekst te schrijven, begon ik te beseffen hoe belangrijk ik zelf die stilte vind. Ik plooi ook graag terug op mezelf. Ik ontdekte dat ik bij mij thuis onbewust ook zo’n ruimte heb ge-creëerd, waar niemand me stoort als ik daar

Myriam Bergmans: “Vormingplus heeft een zaadje ver-spreid. Het was nooit het idee om een boom te planten.”

zit. En dat heeft me aan het denken gezet: hoe kunnen we meer doen rond die stilte binnen het OPZ?”

Plek voor zingevingTegelijkertijd werd er binnen het OPZ een groepje rond zingeving opgericht. “We hadden een studiedag georganiseerd rond spiritualiteit en zingeving. Daaruit bleek dat elke ruimte in onze gebouwen een functie heeft. Er is geen enkel lokaal waar we ons even kunnen terugtrekken of bezinnen. Met het oog op de verbouwing die er zat aan te komen, hebben we ook dat aspect meege-nomen. De combinatie van die twee pistes bracht me tot het idee van een stille tuin.”

Dat idee kende niet meteen geweldig veel enthousiasme. “’Jamaar, er is toch een ka-pel’, zeiden sommige collega’s. Maar een kapel verwijst sterk naar het katholieke geloof. Iemand die niet gelovig is, heeft toch ook behoefte aan bezinning of aan een moment op zichzelf? Bovendien is de kapel niet altijd open. De architect had oor voor die vraag naar ruimte.”

Myriam Bergmans gelooft dat zo’n bezin-ningsplek belangrijk is. “Hier komen men-sen in moeilijke omstandigheden terecht. Zij worden dikwijls geconfronteerd met een zingevingsvraag. Waarom ben ik hier? Wan-neer kan ik terug? Welke richting ga ik uit wanneer ik terug in het gewone leven zit? Op een of andere manier komt die vraag naar boven bij iedereen die hier verblijft. als mensen worden opgenomen in de psy-chiatrie wordt er wel veel gepraat, maar

dat gaat vaak over problemen of om het oplossen van problemen. En dikwijls is een oplossing het anders invullen van een rol of het leven anders aanpakken. Er is niet altijd ruimte om daarover na te denken of om dat te bespreken. Zo’n stiltetuin kan daarin een kleine stap zijn.”

Of ze geen schrik heeft dat de patiënten misschien te veel zullen nadenken? “Ik zal je iets vertellen uit mijn eigen ervaring. In de zomer ging ik met 22 patiënten op vakantie naar Tsjechië. Wij waren aan het wandelen en op een bepaald moment voelde ik zo’n verbondenheid met de anderen zonder dat daar veel gezegd werd. Dat gevoel kan je in een stille tuin ook ervaren. Natuurlijk is die tuin alleen niet de oplossing. We zullen er altijd voor zorgen dat mensen zich niet vol-ledig kunnen afzonderen. Er is voldoende aanbod van activiteiten zodat de kans niet bestaat om te veel na te denken. Maar naast de bestaande therapieën en ontspannings-mogelijkheden is het een aanvulling, een meerwaarde. Je wordt als patiënt altijd gedwongen om activiteiten te doen of op je kamer te zitten. En zelfs daar kunnen men-sen nog aankloppen. Er moet tussen de acti-viteiten door tijd en ruimte zijn om gewoon gerust gelaten te worden.”

Ook het belang van het tuinaspect is niet te onderschatten. “Ik denk dat natuurele-menten heel rustgevend kunnen zijn. Dat geeft verbondenheid met het aardse, het wereldse, zonder dat je ermee in contact hoeft te gaan. Een vogeltje, boom of bloem kan ondersteunend werken in de bezinning. Het zijn ook aangename elementen.”

KemPen

i nte r v i e w: M a r i a n M i c h i e l s e n | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n


Natuurlijk is die tuin alleen niet de oplossing. Maar naast de bestaande therapieën biedt

hij een meerwaarde.

Myriam Bergmans:“Als mensen worden opgenomen in de psychiatrie

wordt er wel veel gepraat, maar dat gaat vaak over problemen of om het oplossen van problemen.

Maar dikwijls is een oplossing het anders invullen van een rol of het leven anders aanpakken.”

Myriam Bergmans testte de tuin zelf al eens uit. “Het gebouw is nog niet in gebruik, dus we weten nog niet hoe de patiënten erop zullen reageren. Maar ik ben in de nazomer al een aantal keer in de tuin mijn boterham-men gaan opeten. als medewerker heb je ook wel eens een moment dat het genoeg is geweest. Dan ga je op de bank zitten. als je daar zit, weten de collega’s ook dat ze je met rust moeten laten. Dan zullen ze dat niet als abnormaal of niet-collegiaal bestempelen. Dan wil je gewoon even niet gestoord wor-den.”

Het belang van Vormingplus in dit project is volgens Myriam niet te onderschatten. “Vor-mingplus heeft hier wat aan het rollen ge-bracht. als de vraag niet bij mij was terecht-gekomen of ik had gewoon de gevraagde tekst geschreven, dan was er wellicht niets gebeurd. Er was geen vraag naar een tuin, het idee is van onderuit gegroeid. Het ging heel natuurlijk en dat is belangrijk.”

“Vormingplus heeft een zaadje verspreid. Het was nooit het idee om een boom te planten. Maar met genoeg licht van de ene persoon, iemand die wat water geeft en de juiste grond, is het zaadje gegroeid. Het werd niet ingeplant. En ik hoop dat we met de schaduwtuin en de stille ruimte nog meer rond stilte kunnen gaan werken, zodat het zaadje verder blijft groeien. Zo’n zaadjes rondstrooien, is volgens mij een opdracht van een vormingsorganisatie.”

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


LOgO pakt cadmium aan

De Kempense grond is niet overal even zui-ver. Zo zit er in de omgeving van Nyrstar in Balen en aan de Kanaalzone West in Beerse het schadelijke cadmium in de grond. Het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo) Kem-pen zit aan tafel met bewoners, bedrijven en overheden om zo tot een actieplan te komen.

Het probleem van verontreiniging in de Kempen is niet nieuw. Vooral in Balen en Overpelt heeft nyrstar jarenlang voor bodemverontreiniging gezorgd. Ook in de Kanaalzone West in Beerse brengen zware metalen schade toe aan de volksgezondheid. Vooral het cadmium is een probleem. Die stof kan leiden tot nierfunctiestoornissen, botontkalking en longkanker.

KemPen

i nte r v i e w: M a r i a n M i c h i e l s e n | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n©

BaR

T VaN

DER

MOE

REN


LOgO pakt cadmium aanFOLDER STOOT OP KRITIEK

In feite was LOGO al sinds 2004 actief be-zig met de cadmiumproblematiek. “Onze eerste opdracht was om een preventiecam-pagne op te starten”, vertelt Koen Wynants, medisch milieukundige bij LOGO Kempen. “Daarom hadden we een folder gemaakt voor de gemeentes waarin we de gezond-heidsrisico’s uitlegden en tips gaven om opname van cadmium in het lichaam te voorkomen. We schreven toen ook een eer-ste keer dat cadmium en kanker met elkaar in verband gebracht werden. Dat stootte op heel wat tegenkanting van de gemeen-tes: wat was immers de aanleiding van die campagne? We moesten toch geen paniek zaaien?”

Tegen 2006 ging dat beter. LOGO had in-tussen contacten opgebouwd en toen er in Brussel een actieplan werd opgesteld tegen cadmium, heeft LOGO de lokale gemeen-schap wel betrokken bij het blootstelling-onderzoek. “We richtten een platform op van bewoners, gemeentebesturen en huis-artsen. Dat werd geapprecieerd. Vanaf eind 2007 zijn we ook de Vlaamse Overheid gaan overtuigen om ook de lokale besturen bij hun maatregelen te betrekken. Dat leidde in juni 2008 tot de start van een intensieve consultatieronde.”

SaMEN MET LOKaLE BESTUREN

Eerst vroegen we experten om de knel-punten bloot te leggen en te bekijken hoe men die problematiek kan aanpakken. Op basis daarvan schreven de specialisten aanbevelingen. Die werden daarna verder uitgewerkt door de lokale gemeenschap; gemeenten, provincies, huisartsen, omwo-nenden...

“Om dat te kunnen doen, organiseerden we eind 2008 twee cadmiumworkshops. Daaruit vloeiden vijf projectgroepen voort. Ook Vormingplus werd daarbij betrokken.

Die twee fases leidden uiteindelijk tot een projectplan 2009-2011 voor de aanpak van zware metalen in de antwerpse en Limburg-se Kempen. Op 30 september 2009 werd door alle partners die meewerken aan de uitvoering van het plan een engagements-verklaring ondertekend. Vlaams minister van welzijn, volksgezondheid en gezin Jo Vandeurzen was daar ook aanwezig.

De eerste resultaten van dat plan zijn al zichtbaar. “Zoals Train de Trainer: in samen-werking met de universiteit Hasselt orga-niseerden we een opleiding rond het telen van groenten, maar dan zo aangeleerd dat de deelnemers die kennis ook kunnen door-geven. Het gaat dan om bekalken, organi-sche stoffen toevoegen. Die lessen geven we bijvoorbeeld aan volkstuiniers, milieuamb-tenaren of compostmeesters.”

We zetten ook een educatieve fotofietstocht op poten. Zo kunnen bewoners op een toe-gankelijke manier kennis maken met de problematiek en het complexe verhaal. En niet enkel met folders. De Provinciale Hoge-school Limburg werkt de tocht samen met de buurt uit. Voor de huisartsen werd al een leidraad ontwikkeld die hen ondersteuning geeft als patiënten meer info willen.

Zo’n inspraak organiseren, is in een medisch milieukundig dossier niet gemakkelijk. “Het is vrij intensief en er wordt hard gediscus-sieerd. Het vergt tijd, maar het vertrouwen tussen de partners groeit. Je ziet dat evo-lueren. De bedrijven waren aanvankelijk ook terughoudend, maar ook voor hen is een goede verstandhouding met de buurt belangrijk.”

Met de ondertekening van de engage-mentsverklaring hebben we heel wat or-ganisaties bereid gevonden om zich achter het project te scharen. “Het belang van de politiek is hierin niet te onderschatten. Toen we zeker wisten dat Jo Vandeurzen zou komen, hebben we dat ook zo gecommuni-ceerd. Daardoor zijn er ook heel wat lokale politici gekomen. Zo’n kleine inspanning van een minister geeft meteen een enorme motivatie.”

Samenwerken loont, vindt Koen Wynants. “Vroeger werkten wij bij LOGO vaak alleen van achter ons bureau. We tikten een folder uit en dropten die in de brievenbussen. Dat was gemakkelijk. Maar als je mensen in-spraak geeft en hen intensief betrekt, gaat het sneller. Participatie kan perfect. Het was niet gemakkelijk om mensen te overtuigen om mee te werken in de workshops. Men-sen zijn het ook niet gewoon dat er rekening wordt gehouden met hun mening. Maar na verloop van tijd begint dat te lopen. Je moet vooral heel concreet zijn in wat je van hen verwacht en wat ze kunnen doen.

Hoe staat het intussen met de cadmium-problematiek? “Nyrstar stoot momenteel geen cadmium meer uit. De luchtkwaliteit is in orde, maar de omgeving zit nog op-gescheept met een grote historische bo-demverontreiniging. We zouden gronden kunnen saneren met gewassen die cad-mium opnemen om die daarna te rooien en te verbranden. Of je kan ook stoffen in de bodem steken die cadmium vastzetten, zoals kalk of compost. Op die pistes denken we nu verder. In Balen gaat het om een his-torisch ontstaan probleem. Met een aantal maatregelen krijgen we dat daar wel onder controle.”

In Beerse ligt het moeilijker. “Daar gaat het niet om bodemverontreiniging alleen. Er zit ook cadmium in de lucht. De bedrijven pro-beren dat terug te dringen. Tegen 2012 moet dat probleem opgelost zijn. We hebben in-tussen ook een loodonderzoek gedaan bij kleuters. De blootstelling bleek mee te val-len. In het najaar van 2010 organiseren we daar ook een teeltadviescampagne. Vroeger zei men gewoon: als je geen groenten teelt, dan is er geen probleem. We hebben die re-denering aangepast. Nu bekijken we welke groenten wel geteeld kunnen worden en welke niet. Daarnaast komt er volgend jaar een educatief project bij kleuters. Die leren dan hoe ze handen moeten wassen, hoe ze hun speeltjes kunnen proper houden en dat op een plezante en toegankelijke manier zo-dat ze er ’s nachts niet van wakker liggen.”

> > >


Vormingplus en bonk

Begin vorig jaar contacteerde Koen Wynants Vormingplus Kempen. Of wij wil-den deelnemen aan de Projectgroep vorming, opleiding, training binnen het vervolgtraject op het BlootstellingsOnderzoek NoorderKempen (BONK). Dat deden we graag. Het paste binnen het thema duurzaamheid. En vorming is ons ook niet vreemd. We engageerden ons tot adviesverlening voor een beperkt aantal vergaderingen. Ook voor ons werden het leerrijke bijeenkomsten. Via prof. em. Harry Roels kregen we de recente wetenschappelijke bevindingen van het onderzoek naar de zware metalenproblematiek. War Smeyers van Buurt-werk Wezel en VELT-lesgever gaf nuttige tips hoe je veilig groenten kan telen in een omgeving waar schadelijke metalen in de bodem zitten.

links: http://bit.ly/5u70Za (De site van de medisch milieukundigen van LOGO http://mmk.be over Beerse, Kanaalzone West) http://bit.ly/6vdJi2 (De site van de medisch milieukundigen van LOGO http://mmk.be over het BlootstellingsOnderzoek NoorderKempen) http://bit.ly/50VIUX (Website gemeente Beerse, over het participatieproject Kanaalzone West)

Wat deden wij? Wij gaven educatief advies. Uit eerdere vergaderingen kwam de suggestie om een laagdrempelige en aantrekkelijke educatieve fietstocht uit te werken. Daarover kon Vormingplus Kempen wel één en ander zeggen. We had-den uit onze Kyoto- en Ecocyclotochten veel geleerd. Die lessen zetten we om in een draaiboekje met tips en aandachtspunten. ‘Nooit gedacht dat daar zoveel bij komt kijken’, zei één van de groepsleden.

En inderdaad: als je een educatieve fietstocht wil organiseren moet je eerst vele vragen beantwoorden zoals: voor wie is de fietstocht bedoeld? Hoe ziet de route eruit? Zorg je voor een begeleidende brochure of plan? Voorzie je begeleiding? Vrijwilligers? Hoe ga je ze werven? Krijgen ze een opleiding? Hoe ziet je dagpro-gramma eruit? En vergeet nooit dé Gouden Regel: hoe interessant het inhoudelijk programma ook mag zijn, drank-, eet- en plaspauzes op gepaste tijden maken een educatieve dag pas geslaagd.

KemPen

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


“De Kempen stil? Wie zegt dat?”Roel Sels, hoofdredacteur van cultuurkrant Suiker

Onlangs werd het Kempense medialandschap verrijkt met een nieuwe uitgave: Suiker. Een verademing, want niet alleen de krant is nieuw, maar ook het volledige concept dat erachter zit. Suiker is gratis, onafhankelijk, reclamevrij en gaat alleen maar over cultuur. Vormingplus Kempen zette zijn schouders mee onder het initiatief en trad toe tot de ‘Club van 100’: cultuurminnende bedrijven, verenigingen en instellingen die de krant de nodige financiële armslag geven. Een gesprek met hoofdredacteur Roel Sels.

De Kempen worden zowat overspoeld door gratis kranten en tijdschriften: De Streek-krant, Passe-Partout, Ronduit, Steps, De Zondag, Onderox, ... Is er nog plaats voor Suiker?Roel: Zeker. We zijn op alle vlakken anders dan alle andere. De kranten en tijd-schriften die je net noemt, zijn allemaal concurrenten van elkaar. Ze vissen in dezelfde vijver naar adverteerders. Inhoudelijk gooien ze het over dezelfde boeg. Ze berichten over mode, auto’s, restaurants en interieur en plakken daar dan de term lifestyle op, want dat klinkt goed en het komt zelfs over alsof ze de onderwerpen kiezen om er de lezer een plezier mee te doen. De waarheid is anders. “We maken een rubriek over auto’s, want dan gaan de garagisten ad-verteren. En als we over interieur schrijven, adverteren de meubelzaken ook. En met nog een paar bladzijden over mode en horeca erbij halen we de kleding-winkels en de restaurants ook nog binnen.” Dat is de filosofie. Er wordt over lifestyle geschreven om adverteerders te lokken, niet om lezers te plezieren. Het gevolg laat zich raden: alle gratis kranten zien er min of meer hetzelfde uit. Ze bestaan voor de helft uit reclame en de andere helft wordt opgevuld met redactie die bij de reclame hoort.

Pas op: dit is geen verwijt, hoor. Ik gun alle reclame- en lifestylebladen het licht in de ogen. Ik wil alleen maar aantonen dat wij het anders aanpakken.

Er staat helemaal geen reclame in Suiker. Door wie wordt de gratis krant dan betaald?Roel: Door onze partners, die met hun logo op de achtercover staan. Voor we begonnen, hebben we daar goed over nagedacht. We hebben eerst berekend hoeveel Suiker in totaal op jaarbasis zou kosten. Daarna hebben we ons afge-vraagd hoe we dat geld bijeen zouden krijgen.

De meest voor de hand liggende manier om een krant te financieren, is natuur-lijk een flink deel van de krant voorbehouden voor reclame. Maar dat wilden we juist niet doen, omdat we dan de uitstraling zouden krijgen van een reclame-krantje, zoals er al zoveel zijn. We hebben een andere oplossing gevonden. We deelden de achtercover in honderd vakjes waarin bedrijven, verenigingen en instellingen hun logo kwijt kunnen. Samen vormen die partners de ‘Club van 100’. als we de honderd vakjes verkocht hebben, is het jaarbudget rond.

Roel Sels: “In andere gratis kranten en magazines wordt over lifestyle

geschreven om adverteerders te lokken, niet om lezers te plezieren.

Wij pakken het anders aan.”

i nte r v i e w: R o e l S e l s | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n

> > >


Die manier van werken heeft voor iedereen alleen maar voordelen. Wij kunnen onze krant veel mooier maken -uitgerekend voor een cultuurkrant is dat belangrijk- omdat we nergens schreeuwerige reclameblokken hoeven te plaatsen. En omdat de redactionele stuk-ken niet onderbroken worden door advertenties, wordt onze krant minder dik. Dat scheelt in papier- en drukkosten, waardoor we de leden van de ‘Club van 100’ een nog scherpere prijs kunnen bieden. En die was al scherp, omdat wij geen commercieel bedrijf zijn. Suiker wordt gemaakt door de firma ‘Procart’: promotie van cultuur in het arrondissement Turnhout. De naam zegt het zelf: ons enige doel is het promoten van cultuur. We hebben geen commercieel doel. Ons bedrijf hoeft geen winst te maken. Uit de kosten komen, is genoeg. Ons enige doel is het maken van de krant.

Leden van de ‘Club van 100’ krijgen niet alleen een jaar lang hun logo met bijkomende info op de achtercover, maar ook een vermel-ding en link op de website, vrijkaarten voor culturele evenementen, recepties, gelegenheden tot netwerking, ...

Suiker bestaat nu vier maanden. Hoe verloopt de zoektocht naar partners? Hoeveel leden telt de ‘Club van 100’ al?Roel: De ‘Club van 100’ loopt langzaam maar zeker vol. Elke maand krijgen we er gemiddeld tien leden bij. En we hebben de indruk dat de zaken steeds beter gaan. Dat is ook begrijpelijk. Nogal wat bedrij-ven en instellingen keken aanvankelijk de kat uit de boom. Nu het steeds duidelijker wordt dat Suiker een blijvertje is, zijn ze sneller geneigd om toe te treden tot de ‘Club van 100’.

Je bent met Suiker begonnen in volle crisistijd. Schrikte je dat niet af?Roel: Om eerlijk te zijn: ja. Beginnen in crisistijd is geen geschenk. Want budgetten voor reclame, promotie of cultuur zijn net die bud-getten waar bedrijven het eerst in snoeien als het slecht gaat. an-derzijds bood het ongelukkige tijdstip ons een unieke mogelijkheid om snel zekerheid te hebben over de toekomst van Suiker. als het in volle crisistijd immers lukt om een nog totaal onbekende en begin-nende krant gefinancierd te krijgen, zal het de volgende jaren ook wel lukken, wanneer de crisis bezworen zal zijn én Suiker een vaste waarde geworden is in het medialandschap.

Cultuur is een begrip dat je breed kan interpreteren. Wat verstaan jullie eronder?Roel: We schrijven heel laagdrempelig over cultuur. De Kempense cultuurcentra zijn lid van de ‘Club van 100’, maar Suiker biedt veel meer dan wat er in de schouwburgen gebeurt. Ook een 89-jarige die al heel zijn leven klompen maakt, is cultuur. En een man die zijn brandwonden laat fotograferen voor een fototentoonstelling is ook cultuur. En ook een paar jonge gasten die aan een kortfilm werken, is cultuur.

Maar een ‘bonte avond’ van de Chiro is ook cultuur. Waar ligt de grens?Roel: We brengen inderdaad niet alles. Dat zou ons te ver leiden en de lezer zou door de bomen het bos niet meer zien. Het onderwerp moet niet alleen lokaal maar ook regionaal belangrijk zijn. anders gezegd: evenementen waarover we schrijven of mensen die we interviewen, moeten ook buiten hun eigen gemeente een publiek kunnen aanspreken. Want Suiker wordt verspreid in de 27 gemeen-ten van het Turnhoutse arrondissement. Om die reden zal je in Suiker bijvoorbeeld niet snel een aankondiging van een wijkfeest vinden, tenzij daar iets heel opmerkelijks zou gebeuren, natuurlijk.

Hoe ontstond het idee om een cultuurkrant te beginnen? Ben je zelf een groot cultuurliefhebber?Roel: Ik pik heel regelmatig een concert mee en af en toe ga ik naar theater. Ik hou ook van film. Maar ik ben geen cultuurfreak, hoor. En al helemaal geen wandelende encyclopedie die op elk moment kan uitpakken met een paar honderd namen, titels en citaten. De voe-ling met cultuur komt meer van onderuit bij mij: bewondering heb-ben voor mensen die met hart en ziel geloven in wat ze doen en die -dikwijls zonder er een cent mee te verdienen- hun hele leven blij-ven schilderen, toneelspelen, musiceren, schrijven of wat dan ook. Dat vind ik knap. Meer zelfs: ik heb daar een grenzeloos respect voor. Die mensen hebben ook allemaal een verhaal te vertellen over hun passie en hun drijfveren. En dat boeit me dan weer als journalist.

Ik heb jarenlang voor kranten geschreven. Ik heb de mediabelang-stelling voor cultuur jaar na jaar zien afnemen. Voor een concert van Clouseau, Helmut Lotti of Natalia is nog wel plaats, maar noem mij eens één krant die -ik noem maar wat- over dans of toneel schrijft? Of over tentoonstellingen, da’s misschien nog een beter voorbeeld. Dat hebben we bij Suiker al mogen ondervinden. Vanaf de eerste dag dat Suiker verscheen, werd onze mailbox overstelpt met mails van kunstenaars, galeriehouders, kunstkringen... In de reguliere media kunnen zij hun expo’s nergens meer aankondigen, tenzij in twee lijntjes.

Suiker heeft elke maand opnieuw 28 volle bladzijden ter beschik-king van mensen of verenigingen die elders hun ei niet meer kwijt kunnen. Suiker vult een gat op dat door de andere media werd ge-creëerd. We schrijven vrijuit over cultuur. We brengen niet alleen aankondigende stukjes, maar ook interviews, reportages, dossiers, columns, ...

Waar komt de naam Suiker vandaan?Roel: We wilden met onze cultuurkrant aantonen dat de Kempen lang niet zo stil is als dikwijls wordt beweerd. Het gonst in onze regio van de activiteiten. alleen weten we daar weinig over omdat ze in de kranten te zelden worden aangekondigd. Onze cultuur-krant moet voorgoed afrekenen met de hardnekkige, maar op niks gestoelde bewering van negatievelingen dat de Kempen saai is en dat er nooit iets gebeurt. Om hen definitief van antwoord te dienen, bedachten we voor onze krant de naam Suiker én de bijpassende on-dertitel: “Krant tegen de verzuring”. Maar die ondertitel hebben we meteen weer opgeborgen, omdat ‘verzuring’ een te beladen woord is en omdat we onszelf niet met een negatief imago wilden opzade-len. We zijn immers niet ‘tegen’ iets, we zijn ‘voor’. Voor cultuur. Voor creativiteit. Voor initiatief. De ondertitel hadden we al afgevoerd voor de eerste krant verscheen, maar de naam Suiker hebben we wel behouden. Want Suiker klinkt positief, zoet, lekker, verleidelijk, ... alles wat cultuur ook is.

Suiker klinkt positief, zoet, lekker, verleidelijk, ...

alles wat cultuur ook is.

KemPen


Waar is Suiker te verkrijgen?

Roel: Suiker verschijnt op de laatste donderdag van de maand, tel-kens op 20.000 exemplaren. We willen in de eerste plaats ons doel-publiek goed en vlot bereiken: mensen die houden van cultuur en die op de hoogte willen zijn van wat er in de regio gebeurt. Daarom is Suiker verkrijgbaar in elke bibliotheek en in elk cultuurcentrum van de Kempen. Daarmee bereiken we het merendeel van de cul-tuurliefhebbers al. Daarnaast ligt de krant ook in enkele honderden handelszaken in het arrondissement, in wachtzalen van ziekenhui-zen en in stations. Maar het is ook mogelijk om je te abonneren en Suiker toegestuurd te krijgen.

Tot slot: kunnen lezers van ‘Van Meerle tot Veerle’ Suiker bereiken met nieuwstips?Roel: Ja, hoor. Het adres is [email protected] en het telefoonnum-mer 0475 74 71 08. alle info is welkom, zolang het maar over cultuur gaat en het onderwerp het lokale belang overstijgt. Let wel: stuur de info goed op tijd, want Suiker wordt een maand op voorhand gemaakt. Begin februari werken we aan het nummer van maart, enzovoort. Ook geïnteresseerden voor de ‘Club van 100’ kunnen ons bereiken. Zij kunnen best mailen naar [email protected] of bellen naar 0495 53 54 80.

Roel Sels: “Ik ben geen cultuurfreak, geen wandelende encyclopedie die op elk moment kan uitpakken met honderden namen, titels en citaten. De voeling met cultuur komt meer van onderuit bij mij. Kunstenaars en creatievelingen die hun leven lang met hart en ziel geloven in wat ze doen: ik heb daar een grenzeloos respect voor.”

Vormingplus Kempen werkt voortaan nauw samen met de redactie van Suiker, de nieuwe toonaangevende Kempense cultuurkrant. We verzorgen voor hen de maandelijkse vormingskalender met alle cursussen, lezingen en workshops in de regio. Ook van jullie activiteiten. Daarvoor maken we dankbaar gebruik van de databank van UiTinVlaanderen.be. allerlei verenigingen, organisaties en gemeenten voeren daarop hun activiteiten in. Kranten, websites, tijdschriften gebruiken UiTinVlaanderen als bron voor hun cultuuragenda’s.

Jouw activiteiten in Suiker?

Ook de vormingsactiviteiten van jouw vereniging, buurt, bib of gemeente kan in de Suiker-vormingskalender. Even stapsgewijs uitleggen:

1. Zorg ervoor dat je je activiteiten kan invoeren op www.uitdatabank.be. Daarvoor heb je een paswoord nodig. Dat kan je op de site snel aanvragen. 2. Voer je activiteit in op www.uitdatabank.be en vink ze aan als ‘educatieve activiteit’. 3. Doe dat tijdig: best twee maanden vóór de activiteit plaatsvindt. 4. In de eerste week van elke maand bezorgen we de activiteiten aan Suiker voor het nummer van de maand daarop.

Meer weten? Bel of mail [email protected] (014 41 15 65)

J o u w a c t i v i te i t i n S u i ke r

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


MEER DAn 1.000 PRODucTEn

Fairtradeproducten garanderen een waardig inkomen voor de pro-ducenten uit het Zuiden, met respect voor het milieu. De producten vind je terug in de wereldwinkel, maar even goed in de supermarkt, in buurtwinkels of op café. Iedereen die fairtradeproducten wil aan-bieden, kan daarvoor een kijkje nemen tussen de meer dan 1.000 producten van meer dan 100 verschillende merken in België. Het Max Havelaar-keurmerk wijst je de weg.

fair trade en LoKaLe, duurzame LandBouW

De campagne ‘Fairtrade gemeente’ verhoogt de bekendheid van fair trade. Ze zorgt er tegelijk voor dat de vraag naar en het aanbod van de producten sterk stijgen. Op die manier maken meer boeren in het Zuiden kans op een waardig bestaan. Het Max Havelaar-keurmerk geldt enkel voor producten uit het Zuiden. Toch heeft ook de boer uit onze eigen streek nood aan meer waardering voor zijn werk. als de lokale consumptie en productie van voeding op een duurzame manier verlopen, werkt de campagne ook graag samen met lokale boeren uit de regio.

zeS Criteria voor een titeL

De campagne is een leidraad voor gemeenten langsheen zes crite-ria. Wanneer de gemeente voldoet aan de zes criteria, dan krijgt ze de titel ‘Fairtradegemeente’.

• Voor het eerste criterium moet de gemeenteraad een resolutie goedkeuren waardoor het bestuur zich ertoe verbindt eerlijke koffie aan te bieden en minstens één ander fairtradeproduct. Tegelijk informeert de gemeente het publiek in de lokale media over haar deelname aan de campagne.

• Het tweede criterium richt zich tot winkels en horecazaken. afhankelijk van het inwonersaantal moet een bepaald aantal winkels en horecazaken minimum twee fairtradeproducten opnemen in hun assortiment.

• Daarnaast worden ook organisaties, scholen en bedrijven over-tuigd om Fair Trade bekend te maken en de producten te consu-meren.

• De campagne moet een zo ruim mogelijk publiek aanspreken. Media-aandacht in criterium 4 is de manier om door vele mensen opgepikt te worden en met acties in de kijker te staan.

F A i R T R A D E i n D E K E M P E nIs jouw gemeente al een fairtradegemeente? Dan spant ze zich samen met haar inwoners in om eerlijke handel en lokale, duur-zame landbouw een plaats te geven in de hele gemeente. Van het gemeentebestuur, de winkels en de bedrijven, tot de talrijke organisaties en scholen die jouw gemeente telt.

• Om dit alles te realiseren heb je in de gemeente nood aan een trekkersgroep. Die wordt best van bij het begin opgestart en is liefst zo divers mogelijk.

• Aangezien de boeren in België het ook niet al te gemakkelijk hebben, vraagt criterium 6 om een initiatief te nemen dat lokale consumptie en productie van duurzame voedingspro- ducten stimuleert.

antWerPSe gemeenten zetten de StaP naar fairtra-degemeente

In de provincie antwerpen zijn 52 gemeenten heel actief aan de slag met de campagne. alleen al in november van dit jaar schreven 3 gemeenten zich nog in: Hulshout, Meerhout en Rijkevorsel. 27 ge-meenten hebben de titel van fairtradegemeente al behaald. Daar-mee is de provincie antwerpen een duidelijke koploper in Vlaande-ren. De provincie zelf dingt op die manier ook mee naar de titel van fairtradeprovincie. Zal zij de eerste zijn?

fairtradeBroChure in moL

De trekkersgroep in Mol heeft een brochure uitgedeeld waarin alle deelnemers aan de campagne werden vermeld. Zo weten de inwo-ners waar ze vanaf nu hun fairtrade-inkopen kunnen doen en op welke school, in welk ziekenhuis en in welke bedrijfskantine fair trade op de voorgrond staat. De brochure geeft ook meer uitleg over de werking van de fair trade. Een prachtig exemplaar ter inspiratie van andere gemeenten.

fairtradeBanaan

De trekkersgroep in Turnhout vroeg zich af of al haar inspanningen voor fair trade de kennis en consumptie deden stijgen. Met een grote opblaasbare fairtradebanaan trokken ze de straat op en vroegen het aan de inwoners. In de maand oktober organiseerde de groep ook de maand van de fair trade. Met verschillende fairtradeproducten in de kijker, optredens, lekkere proevertjes, spaarkaarten, een film en tentoonstelling konden de inwoners er niet meer naast kijken: fair trade leeft in Turnhout!

link: www.fairtradegemeenten.be

KemPen


LoSLaten

Loslaten De voorbije vijf jaar startte Vormingplus Kempen verschillende projecten op in de regio. Wij zorgden een tijd voor de begeleiding en de financiële ondersteuning. Soms werd het project afgerond, soms gingen de deelnemers

op eigen kracht verder. Onze ervaringen verwerkten we in een brochure of stelden we voor op een studiedag. Op de volgende bladzijden lees je wat onze kweekvijver her en der voortbrengt.

Leren fietSenLEuVEn: FiETSVRiEnDinnEn

De Integratiedienst van de stad Leuven organiseerde al enkele jaren fietslessen voor al-lochtone vrouwen. Toch bleken er heel wat cursisten achteraf niet langer te fietsen. Daarom werd het project Fietsvriendinnen in Groot-Leuven gelanceerd, sa-men met KVLV en Mobiel21: allochtone en autochtone vrouwen vormden fiets-koppels en legden samen een traject af in fietsvaardigheid en fietservaring. In de eerste helft van 2009 waren er zo’n 10 duo’s fietsvriendinnen. Ze werden door het projectteam ondersteund door vormingsmomenten over de wegcode voor fiet-sers en over kleine fietsherstellingen. Eind september werd het pilootproject feeste-lijk afgesloten met een fietstocht voor alle Fietsvriendinnen langs de Leuvense Vaart. Mobiel21 vzw gaf een downloadbaar handboek ‘Fietsvriendinnen’ uit voor gemeentebe-sturen en organisaties.

link: http://bit.ly/5BU09l

KAPELLEn: gROSSO MOBiLE

Een hoofdinspecteur van de politie werd geïnspireerd door onze stu-diedag ‘Leren fietsen”. Hij stapte met de brochure naar het Opvang-centrum voor asielzoekers van Kapellen. Dat startte in het voorjaar van 2009 het fietsproject ‘Grosso Mobile’. Het project wordt gedra-gen door een team van vrijwilligers, de gemeente en de politie van Kapellen. adrie Van der Poel, ex-wielrenner, is peter van het project. Zo waren er zes sessies waarbij 60 fietspaspoorten werden uitgereikt onder de bewoners van het centrum. Met dit paspoort kunnen ze gratis de Fedasil-uitleenfietsen ontlenen. Het project werd intussen een vast onderdeel van de maatschappelijke initiatie die de bewo-ners moeten volgen.

In 2006 belandt een vraag van het Opvangcentrum voor asielzoekers in arendonk op het bureau van Kristel: of we niet samen een filmavond kunnen inrichten voor de buurtbewoners van het opvangcentrum, om zo het centrum te leren kennen. De film betekent de start van een drie jaar lange samenwerking tussen Fedasil arendonk en Vormingplus Kempen. Onder de naam `Color a’do’ organiseren we zowat maandelijks culturele activiteiten in het centrum waarop bewoners en Kempenaars welkom zijn. Color a’do staat symbool voor de verschillende kleuren en culturen die het opvangcentrum rijk is. Die willen we graag bekend maken bij arendonkenaars: Color a’do brengt als het ware kleur in arendonk. Met West-afrikaanse dans, een Russische kookavond, een landendag rond TsjetsjeniÎ, een infoavond over Roma, een film over vluchtelingen, enz. We kijken er nauw op toe dat de bewoners betrokken worden bij de organisatie van de activiteit.

In 2008 zoeken en vinden Fedasil arendonk en Vormingplus Kempen een aan-tal geÎngageerde mensen die hun schouders mee onder het initiatief zetten. De vrijwilligersgroep is geboren. Zij plannen niet enkel activiteiten voor buurtbe-woners en asielzoekers maar nemen de bewoners ook mee op pad om kennis te maken met onze Belgische cultuur. Ze bezoeken ondermeer Mechelen, Brussel en Bokrijk.

color a’do op eigen benenVormingplus geeft hen niet alleen tips voor de invulling van de activiteiten, maar kijkt in de eerste plaats toe op de dynamiek in de groep en ondersteunt de vrijwilligers waar nodig: het plannen van activiteiten en contacteren van sprekers, een sessie vergadertechnieken of het uitwerken van een boekhoud-ing.

De vrijwilligersgroep groeit in korte tijd uit tot een sterke groep die van aan-pakken weet: hÈt teken voor Vormingplus om de groep los te laten. Vanaf 2010 staan de Color a’do-vrijwilligers op eigen benen, weliswaar nog steeds onder-steund door Jasmine van het opvangcentrum.

Wil je meer weten over Color a’do? Wil je aansluiten bij de vrijwilligersgroep? Neem contact op met Jasmine (014 40 52 50, [email protected]) of surf naar de Color a’do-website.

link: www.color-ado.be

© KR

ISTE

L VaN

HULL

E

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


kempense festiVals nog properder in 2010Vormingplus Kempen startte in 2006 een proefproject met het Balense festival Fiesta Mundial: hoe kan je met een beperkt budget een milieuvriendelijk festi-val organiseren? De samenwerking werd een succes en steeds meer Kempense festivals vonden de weg naar Vormingplus Kempen. Om de nieuwe vragen wat in goede banen te leiden, richtten we begin 2009 een platform op. In dit platform zetelen een tiental grotere festivals van onze regio, waaronder Mano Mundo, Groezrock en Reggae Geel. We wisselen informatie uit en zoeken naar

mogelijke samenwerkingsverbanden om de festivals nog duurzamer te maken op vlak van afval, mobiliteit en energie. Omdat we erin geloven dat een proper festival aangenamer is voor het milieu én de festivalbezoeker. IOK ondersteunt het platform in 2010: ze zullen unieke Kempense afvaleilanden ontwerpen die op de verschillende festivals zullen gebruikt worden. In eerste instantie door de leden van het platform, later ook door de vele andere festivals die onze regio rijk is. Maak je alvast klaar voor een propere muzikale zomer in 2010!

LoSLaten

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


toeganKeLijKe CuLtuurHEiST-OP-DEn-BERg

Het cultuurcentrum startte dit seizoen met het project Toegankelijke Cultuur. Het probeert al jaren extra inspanningen te doen om de zogenaamde ‘bijzon-dere’ doelgroepen (o.a. kansarmen, personen met een handicap, ouderen) beter te bereiken. Sommige mensen uit deze doelgroepen willen immers best wel graag eens een voorstelling bijwonen, maar om allerlei redenen slagen ze daar niet in.

De studiedag Toegankelijke Cultuur die Vormingplus Kempen mee in Geel or-ganiseerde, trok hen over de streep. Vooral de manier waarop tegelijkertijd aan verschillende drempels wordt gewerkt en de een-op-een-benadering tussen deelnemer en vrijwilliger sprak hen erg aan. Het cultuurcentrum ging rond de tafel zitten met Het Grote Plein, een vormingsorganisatie voor personen met

links: www.zwaneberg.be

een handicap, die het project in Geel ook ondersteunde. Er werd een werkgroep opgestart met vertegenwoordigers van elke doelgroep. In juni 2009 verscheen de brochure Toegankelijke Cultuur met een selectie van 10 voorstellingen. Te-gelijk verscheen een oproep naar vrijwilligers die zich voor dit project wilden inzetten. Momenteel zijn er al 3 voorstellingen achter de rug.

Die vrijwilligers boden zich vrij vlot aan, maar de deelnemers lieten een tijd-lang op zich wachten. Opvallend is ook dat vooral personen met een handicap ingaan op het aanbod. Blijkbaar vinden kansarmen en ouderen de weg nog niet naar het centrum, maar in Heist-op-den-Berg zijn ze ervan overtuigd dat dit project enkel maar kan groeien.

© Sa

RaH

VaN

DER E

LSKE

N


MET En VOOR AnDERSTALigEnBabbelhoekFEEST

Op 20 maart viert deN Babbelhoek haar vijfjarig bestaan met ‘open babbelhoekdag feest’. Asielzoekers en anderstaligen kunnen dan uit de bol gaan op wereldmuziek of gewoon leuk keuvelen rond de tafel. In het Nederlands, welteverstaan.

ALLEgAARTjEBrigitte: “DeN babbelhoek is altijd een allegaartje van mensen geweest. En die diversiteit van culturen maakt het net zo boeiend. Soms moet je wel eens brandjes blussen, want iedereen gaat in dialoog vanuit zijn eigen traditie en cultuur. We hebben bijvoorbeeld een Japanse vrouw en die zegt nooit nee, ook al wil ze iets liever niet doen. Daar moet je mee leren omgaan. Eigenlijk komt het erop aan om elkaar te leren begrijpen. Zowel Vlamingen als mensen uit andere culturen. als dat dan lukt, dan schept dat toch een band. Eentje die je anders nooit kunt creëren. Zoals met de 11.11.11-brunch. Daar hebben ze gekookt voor 250 mensen. Dankzij de verschillende invloeden uit Japan, afghanistan, armenië, Iran en Sierra Leone was het een groot succes. Zoiets doet hen opfleuren.”

VERRijKingKristien: “Ook tussen ons groeit een sterke band. We krijgen veel vriendschap, respect en waardering van hen. Daar doe je het toch voor. Het verrijkt je als persoon. Het is wat geven en nemen. (lacht) als het kan, komen de ‘anciens’ nog eens langs. Er zijn er die de vroege hebben en die na hun werk nog even goedendag komen zeggen. Maar niet iedereen komt terug. Sommigen werden uitgeprocedeerd, anderen zijn gerepatrieerd of gevlucht. Maar gelukkig bestaat er iets als het internet. Op die manier kunnen we toch nog contact houden. We hebben zelfs kerstkaartjes gekregen.”

Al vijf jaar lang komen asielzoekers en anderstaligen op dinsdagnamiddag samen in het Huis van het nederlands in Herentals. Daar zetten ze de theorie van hun nederlandse lessen in de praktijk om. Vrijwilligers Brigitte Hermans en Kristien Bocken blikken meer dan tevreden terug. “Die vijf jaar zijn heel snel gegaan, gewoon omdat het altijd zo vlot liep. in het begin hadden we alleen asielzoekers. Later kwamen er ook nog eens anderstaligen bij. zij hadden een enorme behoefte aan die gesprekken. Want nederlandse lessen zijn een ding, maar praten is toch nog iets anders. En het heeft succes: er komen toch al gauw twintig mensen naar den Babbelhoek, terwijl het er eerst maar zeven tot tien waren.“

OnDERSTEuningBrigitte: “Zonder de hulp van andere organisaties konden we dit niet volhouden. Van het OCMW mogen we hun lokaal gratis gebruiken. Vormingplus zorgde voor extra communicatie. Zij gingen overal affiches ophangen. Vroeger waren we alleen bekend in Herentals. De derdewereldraad zorgt dan weer voor subsidies, zodat we kunnen overleven. Zij financiert onze werking en maakt het mogelijk om een huiselijke sfeer te creëren.”

FEEST!Kristien: “Op zaterdag 20 maart 2010 organiseren we een gratis feest. Iedereen is welkom vanaf 14 uur en we eindigen om 20 uur. We hanteren het systeem van deN Babbelhoek. Er zijn twee zalen. In de ene zaal staat gewoon een tafel waaraan kan gebabbeld worden. In de andere zaal draaien we wereldmuziek. Dan kunnen ze wat dansen, want dat doen ze graag. Het zal leuk worden. En op plezier maken, staat geen uur. (lacht) Eten en drinken is ook voorzien. Er is pas een Turkse supermarkt open gegaan in Herentals en daar zullen we enkele hapjes en lekker Turks brood halen. We staan er ook op dat onze gasten niet moeten werken. Er zal een ploeg vrijwilligers klaarstaan. Koffie, thee en water is gratis. Bier, wijn en fruitsap kosten één euro. Het moet voor iedereen een feest worden.”

Open babbelhoek feest: 20 maart, van 14 tot 20 uur in de parochiezaal, Kerkstraat 40, Herentals.

LoSLaten

i nte r v i e w: To m To r re m a n s | fo to’s B a r t Va n d e r M o e re n


Leeftijd: 49 Beroep: huisvrouw Werkt mee met: deN Babbelhoek Woont in: Herentals Is: getrouwd

Brigitte Hermans OuDERS gAVEn VOORBEELD

“Ik ben niet alleen katholiek opgevoed, ik kom ook nog eens uit een vrijwilligersgezin. Ei-genlijk is het vanzelfsprekend dat ik dezelfde weg ben opgegaan. Het is er bij mij echt met de paplepel ingegeven. En nu heb ik ook meer tijd voor vrijwilligerswerk omdat mijn kinderen al ouder zijn. Naast deN Babbelhoek zet ik mij ook in voor het lokaal opvanginitiatief, ben ik secretaris van een volleybalploeg, help ik mee met de vormselcatechese in mijn parochie en organiseer ik activiteiten voor Den Dorpel, een organisatie waar armen het woord nemen.”

OcMW En VORMingPLuS

“Via contacten met het OCMW kwam ik te weten dat asielzoekers tijdens hun procedure niet mogen werken. En zo ontstond het idee om iets te doen voor hen, zodat ze niet aan hun lot overgelaten zouden worden. We zijn vanuit de lessen Nederlands vertrokken. Het leek ons een goed idee om daar wat praktijk aan te koppelen wanneer ondertussen hun kinderen op school zaten. Vormingplus gaf ons het juiste duwtje in de rug en heeft ons daarin goed gesteund.“

HET gOEDE in DE MEnS

“We doen ons best om het hen zo fijn mogelijk te maken. als ze mij zouden droppen in een ander land, dan zou ik ook goed opgevangen willen worden. Dus zolang ze hier zijn, willen we hen een aangename tijd bezorgen. Ze hebben al genoeg slechte dagen in hun leven gehad. Misschien is er dus een soort Jezusfiguur in mij. (lacht) Ik heb in ieder geval altijd een groot geloof in het goede van de mens. Het is ook een kunst om dat naar boven te halen.”

Leeftijd: 52 momenteel invalide (schrijfster) Werkt mee met: deN Babbelhoek Woont in: Lille Is: alleenstaande

Kristien Bocken THEORiE in PRAKTijK OMzETTEn

Ik gaf Nederlandse taallessen aan anderstaligen en zo ben ik bij deN Babbelhoek terecht gekomen. Ik voelde aan dat ze de theorie in de praktijk wilden omzetten. Daar vroegen ze zelfs om. We zijn dan op zoek gegaan naar een initiatief dat in hun interesseveld lag.”

opVang Van goudwaarde

“Ik probeer mij altijd in te leven in hun wereld. Zelf heb ik kinderen van 29, 27 en 20 jaar, van dezelfde leeftijd vaak als sommige asielzoekers of anderstaligen die in België terecht komen. als moeder zou het een grote geruststelling zijn wanneer je weet dat je kind goed wordt opgevangen in een nieuw land. En die eerste periode is toch zo belangrijk. Daar wil ik onder andere aan meehelpen.”

ooit terug schrijVen

Een tijd geleden onderging ik een zware operatie na een hersenvliestumor. Daarbij heb ik dan ook nog tinnitus, cvs en fibromyalgie. Het heeft mijn leven grondig in de war gestuurd. Ik kan niet veel meer doen maar probeer mijn steentje bij te dragen op mijn tempo en ge-lukkig is er hier begrip voor. Ik ben nu noodgedwongen eerder een ‘bezoeker’ geworden. Vroeger heb ik ook veel geschreven. Vooral kinderboeken. Dat was een echte passie. Jammer genoeg kan ik dat nu niet meer. Het vergt teveel concentratie.

kinderhand

“Eigenlijk ben ik heel tevreden over de werking van deN Babbelhoek. Voor mij hoeft er dus niets te veranderen. als er maar volk blijft komen. Een kinderhand is snel gevuld. (lacht)”

vrijWiLLiger

zORgEn VOOR EEn AnDER

“Hoewel ik al heel wat vrijwilligerswerk doe, zijn er nog altijd wel organisaties die ik interessant vind. Zo spreekt slachtofferhulp mij wel aan. Of Tele-Onthaal. Eigenlijk was ik beter sociaal assistent geworden. Ik wil altijd zorgen voor een ander. als er iemand onder mijn dak is, draag ik er zorg voor. Zo werken we, in ons gezin, ook wel eens samen met pleegzorg, tijdelijke opvang van jongeren. “

SFEER

“Dankzij het OCMW kunnen wij de locatie gratis gebruiken. De ligging is goed, dicht bij het station en in het centrum. Er hangt altijd een goede sfeer, het is altijd plezant om er te komen.”

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N


ProjeCten

over de murenHOOgSTRAATSE jOngEREn En jOngE gEDETinEERDEn OnT-MOETEn ELKAAR in KLAnK En BEELD

800 jaar Hoogstraten, dat wordt gevierd. De twee gevangenissen ontbreken niet in het feestprogramma. In de lente volgen Hoogstraatse jongeren samen met jonge gedetineerden uit het penitentiair school-centrum Hoogstraten en de strafinrichting van Wortel zes workshops. Ze kiezen voor fotografie of voor slagwerk. Beiden gaan aan de slag met het thema ritme. Het ritme van de dag, van de week, de seizoenen. Ritme verwijst ook naar regelmaat. Vooral voor gedetineerden is dat een confrontatie. Zij moeten terug regels vinden in hun leven. Ritme is de vrijheid van handelen binnen een vaste structuur. Ook in de muziek. Flor Verschueren (slagwerk) en Sofie Nagels (fotografie) begeleiden deze workshops. De workshops zijn een uitgelezen kans voor ontmoeting en uitwisseling. Hoogstraatse jongeren krijgen een beter beeld van de be-woners en het gevangenisleven. Voor gede-tineerden is het een kans om hun dagelijkse ritme te doorbreken en deel te nemen aan het feestjaar in Hoogstraten. De resultaten van deze workshops zijn te horen en te zien op de rommelmarkt van Wortel-Kolonie op 24 mei. Op het binnenplein achter de muren leven de drummers zich uit op slagwerk van metalen constructies. Buiten de muren is er een animatie van de gemaakte foto’s op het ritme van het slagwerk. Even is er een verbinding tussen binnen en buiten. Tussen de drummers en fotografen. Tussen klank en beeld.

Over de Muren is een sociaalartistiek pro-ject van Federale Overheidsdienst Justitie, Directoraat-generaal penitentiaire inrich-tingen, Centrum algemeen Welzijnswerk De Kempen afdeling justitieel welzijnswerk, Vlaamse Overheid afdeling Welzijn en Sa-menleving, Stad Hoogstraten, de sport- en vriendenkring van S.I. Wortel, Vormingplus Kempen met steun van IKO-Hoogstraten.

B u u R T B A n KSteenWeg oP BeerSe, merKSPLaS“jA, zET zE MAAR in Mijn VOOR-Tuin!”Vorig jaar won de Steenweg op Beerse (het deel met de witte huizen) de buurtbank. De bank is er nog niet, maar de groep en-thousiaste buurtbewoners zat niet stil. Na zeven vergaderingen en drie buurtfeesten is de bank in zicht. Zij krijgt een plekje in de voortuin van ann Daems. ann woont in één van de witte huizen van de Turnhoutse huis-vestingsmaatschappij. Volgens iedereen de ideale plek. Ook de Turnhoutse huisvestings-maatschappij stond meteen achter dit idee. Het buurtoverleg koos voor een bank met ronde vormen. Inspiratie vonden ze in de landelijke buurt met vele weiden en bloe-men. Buurtbewoner en technisch tekenaar Peter Jacobs werkte dit voorstel technisch uit. Op de buurtbarbecue ‘Zomerse Zondag’ werd het ontwerp ’t Halfrond gedoopt. In het najaar startte de Vrije Technische Scho-len van Turnhout het maken van de bank. En omdat die van Merksplas graag feesten, was er een tweede Winterwensenfeest. Dit keer voor alle bewoners van de Steenweg op Beerse. Het buurtbankoverleg lanceerde meteen het idee om een buurtcomité te starten. Op zaterdag 17 april wordt ’t Half-rond onthuld.

venhoef, hoogStratenDe wijk Venhoef in Hoogstraten heeft alles: jonge gezinnen, senioren, huurwoningen, nieuwe huizen, Nederlanders, Belgen, Engelsen, een voetbalveld, een speeltuin-tje,…

Of toch bijna alles: Ze hebben nog geen bank waar de mensen uit de wijk elkaar kunnen ontmoeten. De wijk veranderde de voorbije jaren aanzienlijk. Gevolg is dat veel mensen hun eigen buren niet meer kennen. Voor het stadsbestuur van Hoogstraten een reden om Vormingplus Kempen aan te spreken en in te stappen in het project Buurtbank. Een gezellige kerstborrel in de wijk zorgt er-voor dat de buurtbewoners warm gemaakt worden om zich te engageren om hun eigen buurtbank te maken. Een plek waar ze samen komen, plezier maken en elkaar ontmoeten. allemaal vlakbij, in hun eigen buurt. Na Olen, Balen en Merksplas komt ook de vierde bank in de Kempen eraan.

link: www.buurtbank.be

zOnDAg 18 APRiL

gEEL: OOST-EuROPA PAKT uiTOp zondag 18 april kan je naar het gra-tis multicultureel feest. Op het pro-gramma staan workshops, muziek en gezellig samenzijn. Het is een feest zonder pretentie: gewoon een ontmoetings-plaats waar alle culturen welkom zijn. Dit jaar staat het Oosten in de kijker. Onze regio telt immers een groot aantal inwoners met het Oosten als thuishaven. Ook verblij-ven er heel wat Oost-Europeanen tijdelijk in de Kempen: denk maar aan de Poolse en Roemeense seizoensarbeid(st)ers in de fruitteelt, de bouwvakkers en de poetsvrou-wen. Je vindt ze ook in de verpleegsector. Dit feest geeft je de kans om deze culturen beter te leren kennen.

Om half twee zetten we de deuren open en kan je al terecht in ons Wereldcafé voor een hapje en een drankje. Je kan er een kijkje nemen op de Oosterse markt. Om twee uur starten de eerste workshops. Eén van die workshops belooft alvast boei-end te worden: een Roemeense vrouw, een Hongaarse vrouw en een Tsjetsjeense man overtuigen ons dat Oost-Europa meer is dan Tujca en Wodka drinken. Zij zien meer gelijkenissen zijn tussen ons en hen dan verschillen. Of heb jij een andere mening? Vanaf 17 uur staan muziek en dans op het programma. Met misschien wel die onge-looflijk opzwepende Balkanfanfare.

Zondag 18 april, Zaal St-amands (Werft 16, Geel) vanaf half twee. Meer weten? Els Cools, aCV Geel ([email protected], 014 44 68 30) of Viviane Schuer, Vormingplus Kempen ([email protected], 014 41 15 65)

© B

aRT V

aN D

ER M

OERE

N

© KH

RaW

LING/

FLIC

KR.CO

M


ProjeCten

Z AT E R D A G 6 M A A R T

De Wereldvrouwenmars tegen armoede en geweld is een wereldwijde solidariteitsbeweging waaraan ruim 6.000 organisaties in 165 landen deelnemen. Dit Canadese initiatief ontstond naar aanleiding van de Wereldvrouwenconferentie in Beijing in 1995. In 2010 verovert de Wereldvrouwenmars opnieuw de straten. Want ook nu nog worden overal ter wereld vrouwen geconfronteerd met armoede, geweld en ongelijkheid. Het Platform Vrouwenkracht Kempen roept iedereen op om mee te stappen• tegen armoede en voor waardig werk en economische onafhankelijkheid van vrouwen• voor vrede en demilitarisering• om het geweld tegen vrouwen halt toe te roepen• voor de verdediging van voedselsoevereiniteit en openbare basisvoorzieningen. De mars vertrekt om 12.30 uur aan de Brusselse Grote Markt. Van daaruit trekken we door de binnenstad. We houden halt op vier symbolische plaatsen.

www.ellamira.be

mooi en betaalbaar

filmaanbodellamira is een project voor Kempense verenigingen en bibliotheken. Vrouwenkracht is het centrale thema.We koppelden 25 vrouwenfilms aan een vormingsactiviteit. die kan je samen met je bib voor je vereniging aanvragen. de films zijn stuk voor stuk pareltjes waarin het verhaal van een vrouw centraal staat of die door een vrouw geregisseerd

werden. We zochten interessante sprekers of een leuke activiteit die het thema van de film verder uitdiept.open doek zorgt voor gratis apparatuur. die moet je wel zelf komen ophalen en terugbrengen.

Kijk snel op www.ellamira.be voor het volledige aanbod. Programmeren kan tot eind 2010.een organisatie van het Platform Vrouwenkracht Kempen, Vormingplus Kempen, open doek en de provincie antwerpen

W E R E L D V R O u W E n M A R S

Wij StaPPen tot aLLe vrouWen vrij zijn

gratiS BuSvervoer vanuit de KemPen - Je kan die dag opstappen op onze bus in Geel (ingang station, om9.45 uur stipt) of in Turnhout (parking Papenbruggestraat, 10.15 uur). De bus vertrekt ’s avonds om 17 uur terug uit Brussel. We voorzien voor ieder een gratis lunchpakket. Wel moet je je inschrijven vóór 26 februari. Bel daarvoor Vormingplus Kempen (014 41 15 65) of mail [email protected] - Inschrijven kan ook op www.vrouwenkracht.org Het Platform Vrouwenkracht Kempen is een samenwerking tussen 11.11.11 comité Geel, ABVV Mechelen+Kempen, ACV Kempen, AIF vzw, EVA Turnhout, Herentalse Vrouwenraad, KAV, Linx+, Mondiale Raad Turnhout, OKRA Kempen, SPK vzw, VIVA-SVV, Vormingplus Kempen, Welzijnsschakels, Wereldraad Westerlo, Wereldsolidariteit

_

© M

aIRY

MaR

S/FL

ICKR

.COM


ProjeCten

GRATIS VITAMINEKUUR VOOR JE VERENIGINGAls vrijwilliger van een plaatselijke vereniging sta je dag in dag uit voor heel wat uitdagingen. Soms piek je met succeservaringen, soms baal je als het misloopt. Nu is het tijd voor een nieuwe energieboost: een zaterdag vitamines voor verenigingen uit Vosselaar, Beerse, Rijkevorsel, Kasterlee, Ravels, Merksplas, Oud-Turnhout en Turnhout.

Acht cultuurdiensten en -ambtenaren én Vormingplus Kempen bieden op zaterdag 20 maart 14 workshops en lezingen aan. Telkens over onderwerpen die nauw aansluiten bij de dagelijkse werking van je vereniging. Gevarieerd en bijdetijds. Uiteenlopend en diepgaand. Daarnaast maken we tijd om andere verenigingen te ontmoeten. Ook zorgen we voor enkele infostands van organisaties die verenigingen ondersteunen.

Inschrijven doe je best snel, maar het kan tot 26 februari. Dat kan je het makkelijkste online: surf naar http://is.gd/5NORs en klik op de naam van de gemeente waar je vereniging thuishoort. In een wip ben je ingeschreven en krijg je een bevestigingsmail.

GRATIS VERVOER!We halen je die ochtend in je gemeente met de bus op. Vermeld bij je inschrijving de gewenste opstapplaats

MEER INFO?Voor meer algemene informatie kan je terecht bij de cultuurambtenaar van je gemeente of bij [email protected] (014 41 15 65)

8 g E M E E n T E n P R E S E n T E R E n

K e m p e n k o o r t s !Wij BREiDEn OnzE AcTiViTEiTEn uiTPAKKETjE KEMPEn Dit voorjaar maken we een pakketje activiteiten klaar met onze streek als thema. Vraag je je af of het Kempens dialect verdwijnt of nog leeft ? Wil je je oor te luisteren leggen bij de archivaris van averbode over het historisch belang van Norbertijnen voor onze streek? Of vragen naar het waarom en het hoe aan een ex-gevangene, die het land door tralies zag, koest gehouden in deze grensstreek. Of steek je graag je mouwen omhoog en plaggen maar; op zoek naar heide in de grond, de stilte in? We geven het onmiddellijk toe: dit zijn maar wat smaakmakers. Je vindt ons vormingsaanbod Kempenkoorts vanaf 1 april op onze website. We maken er natuurlijk nog wat reclame voor: in Suiker en in onze e-zine. Intussen snuiven we alvast de Kempense lucht verder op, op zoek naar frisse adem.

gROTE KEuzE, gROTE KORTing Op de site van Vormingplus Kempen hebben we ondertussen honderden activiteiten verzameld: cursussen, workshops, lezin-gen. Over allerhande onderwerpen. Een groot deel daarvan betoelagen we: als ze te maken hebben met duurzaamheid, andere culturen, vrijwilligers, participatie. als je met je vereniging, organisatie, bestuur, buurt of wijk er zo eentje uit pikt, betalen we 75% van de begeleidingskosten. Tot 200 euro per activiteit.

oP zoeK!We zijn nog duchtig op zoek naar interessante mensen, doorleefde verhalen, cassante menin-gen en visionarie zieners voor ons vormingsaanbod over de Kempen. Voel je je aangesproken? Neem snel contact met ons op!

MEER inFO Bel of mail [email protected] (014 41 15 65)


Vormingskalender

Hieronder vind je een voorjaarslijstje met vormingsactiviteiten. Het is de laatste keer dat we dat in dit magazine publiceren. Voortaan vind je de kalender maandelijks én bijdetijd in de Kempense cultuurkrant Suiker.Een activiteit aankondigen?Dat doe je makkelijk en accuraat op www.uitdatabank.be. Daarvoor moet je je eerst registreren, maar dat loopt als een fluitje van een cent. Nadien kan je je activiteiten invoeren. Die databank voedt op haar beurt www.uitinvlaanderen.be en zo nog andere sites, kranten, tijdschriften, én ook onze sitekalender en de maandelijkse Suiker.

ACtIVIteIten 0206/10 activiteiten met een oranje blokje worden georganiseerd in samenwerking met Vormingplus Kempen. Organisatoren krijgen financiële en publicitaire ondersteuning. Interesse?

Bel 014 41 15 65 of mail [email protected]. Onze voorwaarden vind je op www.vormingpluskempen.be/onze-ondersteuning.html

FEBRUaRIelke maandag 19 uur | Turnhout • Praatpunt de Warande, Warandestraat, 42 • 014 42 08 21,

elke dinsdag 12.30 uur | Herentals • Babbelhoek Huis van het Nederlands, Fraikinstraat, 38 • 014 22 17 81, [email protected]

elke donderdag 13.30 uur | Geel • Praat-punt ACV, Stationsplein, 4 • 014 44 68 30, [email protected]

tot 14 Herenthout • Tentoonstelling De gestreepte stripper Bibliotheek, Zwanenberg • 014 5010 40, [email protected]

1 | 20 uur | Oud-Turnhout • Ontmoeting met Jan Leyers De Djoelen, Steenweg op Mol, 3 • 014 453636, [email protected]

2 | 19.30 uur | Geel • Cursus Natuurgids Ontmoetingscentrum Geel Winkelom-heide, Kemeldijk, 5.

2 | 20 uur | Herentals • Wild Van Afrika (Chris Dusauchoit) ‘t Schalieken, Grote Markt, 41.

4 10 uur | Westerlo • Zuid-Amerikaanse juwelen maken Projecthuis De Dreef, de Merodedreef, 161 • 014 54 32 76, [email protected]

4 | 14 uur | Geel • Het vroege christendom in het Westen Het Wijnhuis, Stations-straat, 56.

8 13 uur | Geel • Biobabbel Jeugdhuis De Boogaard, Diestseweg, 135 • 014 560595, [email protected]

9 | 20 uur | Turnhout • De heilige lichtdans in de seksualiteit De Koekoek, Steenweg op Merksplas, 48 • 03 2250227, www.dekleinebron.be

11 | 14 uur | Retie • Voordracht door dokter Tony Swinnen GC Den Dries, Kerkhofstraat 37 • www.okra.be/trefpunt-retie

11 | 14 uur | Hoogstraten • Infonamiddag: een kleinkind met een handicap Zaal Pax, Dokter Vermissenstraat, 3.

14 | 10.30 uur | Turnhout • Overlezen de Warande, Warandestraat, 42 • 014 41 69, www.warande.be

19 | 19 uur | Turnhout • Cursus Insec-tendeterminatie Natuurpunt Educatie, Graatakker, 11

20 | 09 uur | Retie • Start 6 sessies Powerwalking Prinsenpark, Kastelsedijk 5 •[email protected], http://www.kvlvretie.be

22 | 14 uur | Kasterlee • Ludwig van Beethoven, de romantische revolutionair Bibliotheek Kasterlee, Pastorijstraat, 10.

22 | 19 uur | Bouwel • Beginnerscursus Zeefdrukken Atelier van ‘t Palet, Plein • 014 232 155, www.tpalet.be22 | 13 uur | Geel • Moestuinieren op een zakdoek JH De Boogaard, Diestseweg, 135 • 014 560595, [email protected]

23 | 19 uur | Ravels • Naar een actieve en gezonde nieuwe levensfase De Wouwer, Kloosterstraat, 4

23 | 19 uur | Geel • Line-dance KVLV

Gewest Geel - Parochiezaal Geel Ten aard, Vaartstraat

23 | 20 uur | Turnhout • Cursus: Ongewer-velden Natuurpunt Educatie, Graatakker, 11.

23 | 20 uur | Turnhout • Uw geestelijke begeleiders De Koekoek, Steenweg op Merksplas, 48 • 03 2250227, www.dekleinebron.be

23 | 14 uur | Tongerlo • In het spoor van Norbertus abdij van Tongerlo, abdijstraat, 40.

23 | 19.30 uur | Turnhout • Wie is Maitreya? Warandep’ant, Warandestraat, 42 • 014 42 65 49, www.sharenl.org

25 | 14 uur | Hoogstraten • Joden en Palestijnen: een onontwarbaar conflict? Het Klein Seminarie, Vrijheid, 234.

25 | 20 uur | Westerlo • Autisme KVLV Ge-west Westerlo - Klokkenhof, Kerkhofstraat

25 | 20 uur | Hoogstraten • De Loge en vrij-metselarij zaaltje achter Den Engel, Vrij-heid • 03 314 73 34, www.markantvzw.be/hoogstraten


25 | 20 uur | Mol • Voeding en hersenen KVLV Gewest Mol, Miloheem, Milostraat, 13

25 | 19.30 uur | Oud-Turnhout • Cursus Zoogdieren De Liereman, Schuurhoven-berg, 43

27 14 uur | Olen • Wereldhandelsspel Boekelhuis, Boekel • 014 27 95 22, [email protected]

MaaRT2 | 20 uur | Retie • Energie Infotoer: Infoavond fiscale aftrek en premies voor energiebesparende maatregelen GC Den Dries, Kerkhofstraat 37 • 014389230, www.retie.be

2 09 uur | Meerhout • Assertiviteit: Ik kom op voor mezelf OCMW Meerhout, Gasthuisstraat, 27. 5 sessies • 014 39 90 20, [email protected]

3 | 14 uur | Turnhout • De fundamenten van de islam Heilig Graf, Baron Frans Du Fourstraat,

4 | 19.30 uur | Merksplas • Cursus Weidevo-gels de MaRc’kt, Markt, 1.

4 | 20 uur | Kasterlee • Milieuvriendelijk beheer van verhardingen Gemeentehuis, Markt, 1 • 014 85 99 27, [email protected]

11 | 14 uur | Retie • Lezing door Wim Smets GC Den Dries, Kerkhofstraat 37, • http://www.okra.be/trefpunt-retie

11 | 20 uur | Westerlo • Franse opera aan het hof van de Zonnekoning - Jean-Baptiste Lully Gemeentehuis, Boeren-krijglaan, 61.

14 | 20 uur | Beerse • Steven Vromman GC ‘t Heilaar, Heilaarstraat, 35 • 014 60 07 70, www.beerse.be

15 | 19 uur | Bouwel • Kalligrafie: Karolin-gische minuskels atelier van ‘t Palet, Plein. 6 sessies • 014 23 21 55, www.tpalet.be

17 | 20 uur | Geel • Een kwaliteitsvol leven, tot op het einde KVLV Gewest Geel - Proefbedrijf, Poiel.

17 | 19.30 uur | Merksplas • Initiatie Spreken Met Ondersteuning van Gebaren de MaRc’kt, Markt, 1.

18 | 20 uur | Vorst-Laakdal • Lach niet Khanoem door Jennie Vanlerberghe KVLV Gewest Vorst - Vrije basisschool Sint-Gertrudis, Smissestraat, 50.

18 | 19 uur | Turnhout • Cursus Insec-tendeterminatie Natuurpunt Educatie, Graatakker, 11.

21 14 uur | Herentals • Agua para todos Hidrodoe, Haaneheuvel • 03 217 24 90, www.broederlijkdelen.be

23 | 20 uur | Turnhout • Nacht van de Geschiedenis Bibliotheek, Warandestraat, 42 • 014 472214, www.tram41.be

23 | 20 uur | Hoogstraten • Nacht van de Geschiedenis Parochiecentrum Pax, Dokter Versmissenstraat, 3 • 03 314 49 24, [email protected]

25 | 19.30 uur | Turnhout • René Magritte, de grootste Belg aller tijden? de Warande, Warandestraat, 42

25 | 19.30 uur | Turnhout • Cursus Natuur-in-zicht Natuurpunt Educatie, Graatakker, 11.

26 | 19.30 uur | Turnhout • Zet je tanden in de natuur ‘Special’ Natuurpunt Educatie, Graatakker, 11

27 | 10 uur | Turnhout • Koe 80 heeft een probleem Hivset, Herentals • 0497 583 883, [email protected]

aPRIL13 | 09 uur | Lille • Bijscholing voor kunst-zinnig agogen artObe, Rolleken, 10

20 | 19.30 uur | Merksplas • Ouder wordende personen met een handicap ‘t Zwart Goor, Zwart Goor, 1

29 | 20 uur | Beerse • Diane De Keyzer over de schaamte en de schrik GC ‘t Heilaar, Heilaarstraat, 35 • 014 60 07 70, www.beerse.be

MEI6 | 10 uur | Turnhout • Maria Magdalena, de geschiedenis van een vrouwbeeld de Warande, Warandestraat, 42.

13 | 9 uur | Lille • Ontdek de kunstenaar in jezelf artObe, Rolleken, 10

18 | 9 uur | Meerhout • Kinderen en internet OCMW, Gasthuisstraat 27 • 014 36 90 20, [email protected]

31 | 18.30 uur | Bouwel • Beginnerscursus Schetsen en Natuurtekenen atelier van ‘t Palet, Plein. 5 sessies • 03 214 23 21 55, www.tpalet.be

Vormingskalender


colofonDit is een uitgave van Vormingplus Kempen vzw

Vormingplus kempen• is een pluralistische organisatie• is erkend door het Ministerie van Cultuur als Volkshogeschool

voor het Turnhoutse arrondissement• is erkend door de Vlaamse regering als opleidingsverstrekker

in het systeem van opleidingscheques• wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Cultuur• is lid van de Federatie van Organisaties van Volksontwikkelingswerk.

het team van Vormingplus kempenCoördinator Martine Coppieters ([email protected])adjunct-coördinator Jan Van Hout ([email protected])Communicatiemedewerker Dirk Raeymaekers ([email protected])administratie en logistiek Lieve Decoster ([email protected])Educatieve medewerkers regio oost: Kristel Vanhulle ([email protected]) regio noord: Christa Truyen ([email protected]) regio west: Janna Janssens ([email protected]) regio zuid: Viviane Schuer ([email protected]) educatie-ondersteuner: Jef Van Eyck ([email protected]) dienstverlening: Wim De Belder ([email protected]) algemene ondersteuning: Leen de Nijs ([email protected])

PRaKTISCHWil je dit tijdschrift voortaan gratis thuis ontvangen? Iets niet duidelijk? Op zoek naar vorming? Een leuk project in gedach-ten? Meer info nodig over een activiteit?

Vormingplus kempen vzw Otterstraat 109 bus 4 (eerste verdieping) 2300 Turnhout

Openingsurenelke werkdag van 9 tot 17 uur

telefoon 014 41 15 65 fax 014 41 05 77 e-mail [email protected] web www.vormingpluskempen.be bank 646-0124040-88

Hoe inschrijven?

De activiteiten in onze kalender worden georgani-seerd door verschillende organisaties. Schrijf altijd in bij de organisatie die vermeld staat bij de activiteit! Wacht niet te lang met inschrijven: de plaatsen zijn vaak beperkt.

zelf iets organiseren?

Bekijk ons activiteitenaanbod op www.vormingpluskempen.be, onze website. Daar vind je cursussen, workshops en voordrachten. Een flink aantal daarvan betoelagen we zelfs. Lees meer daarover op onze website www.vormingpluskempen.be of bel 014 41 15 65

adresgegevensGegevens die we noteren als je je inschrijft of als je informatie aanvraagt, komen in het adressenbestand van Vormingplus Kempen. Ze worden gebruikt om je op de hoogte te hou-den van ons programma en je te verwittigen als er iets wijzigt. We kunnen ze ook doorgeven aan anderen die interessante informatie voor je hebben. als je dat liever niet wil, laat het ons even weten (wet van 8 december 1992 op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer).

opmaakeindredactie: Vormingplus Kempen fotografie: o.a. Bart Van der Moeren, Sarah van den Elskenopmaak: Stokken & Staarten druk: drukkerijmaes.be verantwoordelijke uitgever: Martine Coppieters, p/a Otterstraat 109, 2300 Turnhout


vormingplus Kempen vzw is de regionale volkshogeschool voor het Turnhoutse arrondissement. We zetten leerprocessen op in de Kempen.

Het uithangbord van die processen zijn onze projecten. We begeleiden verschillende projecten van verenigin-gen, buurten, gemeenten, ...

Meestal draaien ze om participatie, interculturaliteit of duurzaamheid.

www.vormingpluskempen.be

We ondersteunen daarnaast vereni-gingen en groepen bij het organiseren van activiteiten, zowel financieel als promotioneel. Die kunnen daarbij putten uit onze uitgebreide databank cursussen, lezingen en workshops.

Wil je op de hoogte blijven van wat we doen? maak je op onze site abonnee op onze maandelijkse e-zine.

Van Meerle tot Veerle voorjaar 2010

Documents

Transcript of Van Meerle tot Veerle voorjaar 2010