Drie strategieën om vertrouwen te bouwen in samenwerkingsrelaties
Van lerarenopleiding tot praktijk: Een follow-up studie naar strategieën om leraren voor te...
21
Jo Tondeur Natalie Pareja Johan van Braak Joke Voogt en Petra Fisser Velon 2014 / Zwolle Van lerarenopleiding tot prak6jk: Een followup studie naar strategieën om leraren voor te bereiden op educa6ef ICTgebruik
-
Upload
jo-tondeur -
Category
Documents
-
view
356 -
download
0
description
Strategieën om toekomstige leraren voor te bereiden op educatief ICT-gebruik: Klaar voor de start? Van de lerarenopleidingen kan verwacht worden dat zij leraren met de nodige startkwalifica-ties afleveren. De vraag stelt zich dan ook in welke mate deze instellingen toekomstige leraren opleiden zodat ze in staat zijn ICT te integreren in hun onderwijspraktijk. Volgens Drent (2005) is het voor de meeste Nederlandse lerarenopleidingen niet eenvoudig deze rol te ver-wezenlijken. In Vlaanderen stelden we vast dat de lerarenopleidingen in een overgangsfase zitten: zij wensen af te stappen van ICT als afzonderlijk opleidingsonderdeel om over te gaan tot een integratie van ICT binnen het curriculum (Tondeur, Pareja, van Braak, Voogt, & Fis-ser, 2013). Momenteel worstelen lerarenopleidingen met de vraag welke strategieën ze kun-nen inzetten om dit te realiseren. Er bestaat reeds heel wat onderzoek over het opleiden van studentleraren in het teken van educatief ICT-gebruik. In een poging om de resultaten van deze studies te bundelen werd een review uitgevoerd van kwalitatief onderzoek (Tondeur et al., 2012). Dit leidde tot strategieën die over de verschillende studies relevant bleken te zijn, zoals het belang van rolmodellen, ruimte voor reflectie over de relatie tussen onderwijs en ICT, en het ondersteunen van het ontwerpproces bij ICT-rijke lessen (zie SQD-model). Onderzoeksdoel en methode Het doel van de voorliggende studie was om na te gaan welke van de zes strategieën uit de binnenste cirkel van het SQD-model (Fig. 1) aan bod zijn gekomen in de lerarenopleiding van beginnende lera-ren. Vervolgens hebben we ook bestudeerd in welke mate dergelijke strategieën als relevant werden ervaren voor hun onderwijspraktijk. Om een antwoord te vinden op deze vraag werd eerst een verken-nende case study opgezet. De doelgroep was de geïntegreerde lerarenopleiding tot professionele ba-chelor lager onderwijs in Vlaanderen. Dit leidde tot een ruim beeld van hoe deze opleidingen toekom-stige leraren opleiden voor ICT-integratie (zie Tondeur et al. 2013). In een vervolgstudie werden interviews afgenomen met 16 beginnende leraren die twee jaar eerder als studentleraar deelgenomen hebben aan de focusgesprekken. Eerst werden alle respondenten bevraagd via een telefooninterview. Op basis van de resultaten werden twee beginnende leraren per opleiding geselecteerd voor diepte-interviews. De selectiecriteria waren bijvoorbeeld “leerjaar waarin de begin-nende leraar staat”, “educatief ICT-gebruik”, en de “invloed van de lerarenopleiding” op dat ICT-gebruik. Resultaten en conclusies Tijdens de presentatie zullen we de drie lerarenopleidingen portretteren. Vervolgens gaan we in op de bevindingen uit de diepte-interviews met beginnende leraren, met ruime aandacht voor de gebruikte strategieën uit het SQD-model. Samengevat bevestigen de resultaten dat het oplei
Transcript of Van lerarenopleiding tot praktijk: Een follow-up studie naar strategieën om leraren voor te...
Jo Tondeur Natalie Pareja Johan van Braak
Joke Voogt en Petra Fisser
Velon 2014 / Zwolle
Van lerarenopleiding tot prak6jk: Een follow-‐up studie naar strategieën om leraren
voor te bereiden op educa6ef ICT-‐gebruik
Context
• Ervaringen in de lerarenopleiding beïnvloeden educatief ICT-gebruik bij startende leraren (Kay, 2005)
• MAAR startende leraren lijken vaak niet klaar voor ICT-gebruik in de klas (Drent & Meelissen, 2008)
• Mogelijke oorzaken • Beperkte toegang tot infrastructuur (Dawson, 2008) • Kloof tussen ICT- en didactische kennis (Agyei & Voogt, 2010) • Onvoldoende opgeleid (Ottenbreit-Leftwich et al., 2010)
> Welke strategieën zijn nodig om toekomstige leraren voor te bereiden op educatief ICT-gebruik?
!
Theore6sch kader
• Afzonderlijke lessen gericht op ICT-vaardigheden volstaan niet (Angeli & Valanides, 2009)
• Belang praktijkgerichte en geïntegreerde benadering
(Kangro & Kangro, 2005)
> SQD-model (Synthesis of Qualitative Data) ‣ Combinatie van strategieën ‣ Systemische en systematische integratie ‣ Belang institutioneel niveau
*Tondeur, J. van Braak, J. Sang, G. Voogt, J. Fisser, P. & O@enbreit, A. (2012) Preparing pre-‐service teachers to integrate technology in educaLon: A synthesis of qualitaLve evidence. Computers & Educa0on, 59(1).
SQD-model
!
Rolmodellen EducaLeve meerwaarde van ICT aantonen met behulp van concrete voorbeelden (cf. TPACK)
!
Belang van reflecteren over de rol van ICT in onderwijs: Bv. na observaLes, discussiegroepen, bloggen
Reflecteren
!
Ontwerpen Ondersteuning is nodig om ICT-‐gebaseerde lessen te ontwerpen (bv. via teacher design teams)
!
Samenwerking Samenwerking (online) van cruciaal belang:
elkaar helpen en input geven, delen van twijfel, etc.
!Authentieke ervaringen Studentleraren moeten kansen krijgen het potentieel van ICT te verkennen in een authentieke setting.
!
Evaluatie beperkt zich vaak tot ICT-vaardigheden en geeft weinig richting aan het didactisch ICT-gebruik: Evaluatie/feedback
integreren doorheen de verschillende thema’s.
Evaluatie en feedback
2007-‐2008 Opleiding Jaar 1
2008-‐2009 Opleiding Jaar 2
2009-‐2010 Opleiding Jaar 3
2010-‐2011 Startende leraar:
Jaar 1
2011-‐2012 Startende leraar:
Jaar 2
Studie 1 Studie 2
Longitudinaal perspecLef: van de lerarenopleiding…
Onderzoeksopzet
Doel Op welke wijze worden toekomstige leraren voorbereid op educatief ICT-gebruik
Casestudy 3 Vlaamse lerarenopleidingen (Lager onderwijs) Geografisch gespreid / Verschillende associaties
Procedure
Semi-gestructureerde diepte-interviews bij departementshoofd en ICT-coördinatoren Focusgroepsgesprekken met lectoren en studentleraren
Onderzoeksopzet Studie 1
Resultaten Studie 1
Gepresenteerd op Velon 2010 / Zie ook TvLO
2007-‐2008 Opleiding Jaar 1
2008-‐2009 Opleiding Jaar 2
2009-‐2010 Opleiding Jaar 3
2010-‐2011 Startende leraar:
Jaar 1
2011-‐2012 Startende leraar:
Jaar 2
Studie 1 Studie 2
Longitudinaal perspecLef: … tot de onderwijsprakLjk
Doelen
Op welke wijze gebruiken beginnende leraren ICT in hun onderwijspraktijk?
Welke factoren beïnvloeden het gebruik van ICT in hun onderwijspraktijk?
Wat is de invloed van de strategieën (SQD) die in de lerarenopleiding aan bod kwamen?*
Methode
Exploratieve studie: Telefooninterviews Case studies: Diepteinterviews*
Study 2
*Focus van deze presentaLe
Procedure Studie 2
ExplorarLeve studie
• Telefooninterviews met 15 beginnende leraren (telkens 5 uit de 3 opleidingen)
Case studie • Diepte-‐interviews met 6 leraren* (2 uit iedere opleiding)
Within/between
case analysis
*SelecLecriteria op basis van telefooninterviews: leerjaar, ICT-‐gebruik, invloed opleiding
Profiel van de beginnende leraren [Studenten uit Studie 1]
Opleiding BT # maanden werk-‐
ervaring
Leerjaar Extra taken Educa6ef ICT-‐gebruik
Invloed opleiding
1 Bart 15 5e en 6e ICT-‐ coördinator Dagelijks ++
1 Joy 15 5e Anderstailge nieuwkomers
Dagelijks +
2 Evi 18 4e -‐-‐ Wekelijks -‐
2 Veronique 18 3e ICT-‐coördinator Dagelijks -‐
3 Wout 27 2e -‐-‐ Wekelijks -‐
3 Maggi 15 1e -‐-‐ Wekelijks -‐
“ze (opleiders) stonden voor een PC en werkten met een beamer. Maar dat is niet hoe ze het willen in het lager (onderwijs), ze willen dat het kind daarmee kan omgaan, en dat vind ik niet dat ze tonen” [L4/O2]
!
Rolmodellen
Weinig voorbeelden van geïntegreerd ICT-gebruik
Beperkte ICT-expertise opleiders als mogelijke oorzaak:
“De docenten zelf zijn ook niet zodanig ICT-minded. Ze proberen het wel regelmatig te gebruiken,
maar ook hun kennis over ICT was te beperkt” [L5/O3]
!
Reflectie Weinig ruimte voor reflectie over ICT in onderwijs:
“Reflecteren hebben we heel veel gedaan, maar niet over de rol van ICT in onderwijs” [L2/O1] “Echt bij stilstaan niet. Efkes tijdens de les wel een keer tussendoor, maar echt doelbewust niet” [L5/O3]
! Samenwerking Zelden formeel
“We moesten met 2 een klas ontwerpen met een gunstige opstelling voor ICT” [L5/O3]
Soms informeel
“Natuurlijk gebeurde dat wel: ik verstond minder van Audacity dan mijn maat en hij verstond minder van Powerpoint en zo
elkaar een beetje helpen” [L1/O1]
!
Ontwerpen Via taken (in O1)
“Wij kregen opdrachten, bv interactieve PowerPoint en Excell dat wij konden gebruiken” [L1/O1] Met invloed op de huidige praktijk “Ook als ik dat nu maak kan ik het gemakkelijk gebruiken in de praktijk. [L1/O1] Te beperkt
“Een keer voor een webquest maken, dat wel, maar dat was gewoon 5 minuten uitleg en en dan probeer maar” [L6/O3]
Ik denk dat dat wel interessant zou zijn moesten we daar hulp bij krijgen, niet alleen de toepassing op zich, ook hoe integreer ik het. En ze zeggen dat dan wel, vlug vlug, maar ze tonen dat niet goed hoe je dat moet toepassingen in een echte les [L5/O3]
“En nu heb ik het kunnen uittesten in stage, dat is eigenlijk wel een groot risico, maar het is daar goed uitgedraaid. Nu kan ik
het hier verder gebruiken” [L1/O1]
!
Authentieke ervaringen
Verplichte ICT-integratie in de laatste stage (van O1)
> Gerapporteerde impact op het huidige ICT-gebruik in de klas:
“In mijn allerlaatste stage had ik een digitaal bord. Ik moest daar ineens met zo’n bord lesgeven, dus ik kon dat natuurlijk niet. (…) Verder heb ik nooit tijdens de stage ICT gebruikt” [L3/O2]
Leraren (uit O2 en 3) hadden amper ervaring met ICT in de klas
!
Evaluatie en feedback
Evaluatie na een taak, maar zonder feedback
“Enkel op de taken en dat was 1 keer per semester. (...) Dat was goed, of zeer goed of slecht, maar waarom? Waarom is het geen goed, en maar een voldoende? Er mag daar wel uitleg over gegeven worden” [L2/O1]
Evaluatie en feedback gebeuren sporadisch
“Eigenlijk werd er bijna niet naar ons ICT-gebruik gekeken” [L6/O3]
En tijdens de stage?
“Als ze het niet zien dan wordt dat niet beoordeeld. Je wist niet wanneer de lectoren kwamen maar de mentoren zitten daar
altijd, dus zij kunnen zeggen hoe het zat. ” [L2/O1]
Conclusie en discussie
• Thema’s uit het SQD-model komen amper aan bod in de drie opleidingen (cf. Kay, 2006).
• Lerarenopleiders slagen er bv niet in om een voorbeeldfunctie uit te oefenen (cf. Ottenbreit-Leftwich et al., 2010)
MAAR: Weinige ICT-activiteiten in de lerarenopleiding hadden positieve invloed op ICT-gebruik van beginnende leraren (vb in O1)
• Mogelijkheden van ICT werden ontdekt en later ook gebruikt
• ICT-opdrachten en verplicht ICT-gebruik in de stage bepalen mee het ICT-gebruik van beginnende leraren
• Ter discussie: • Op welke wijze kan ICT op een systematische wijze deel uitmaken
van de lerarenopleiding? > ICT-beleidsplanning ENWAUGent
• Hoe kunnen we de opleiders zelf opleiden? > design teams #SOE
Referenties en nuttige informatie
Barton, R., & Haydn, T. (2006). Trainee teachers’ views on what helps them to use information and communication technology effectively in their subject teaching. Journal of Computer Assisted Learning , 22, 257-272. Drent, M. (2005). In transitie: op weg naar innovatief ICT-gebruik op de PABO. Proefschrift tot het behalen van de graad doctor in de onderwijspsychologie, Universiteit Twente, Enschede. Kay, R. H. (2006). Evaluating strategies used to incorporate technology into pre-service education: a review of the literature. Journal of Research on Technology in Education, 38, 383–408. Ottenbreit-Leftwich, A., Glazewski, K., Newby, T., & Ertmer, P. (2010). Teacher value beliefs associated with using technology: addressing professional and student needs. Computers & Education, 55, 1321–1335. Tondeur, J., De Roo, N., van Braak, J., Vanderlinde, R., & Thys, J. (2010). ICT-integratie in de lerarenopleiding: Vier in balans?. TIJDSCHRIFT VOOR LERARENOPLEIDERS, 31(2), 11-18.. Tondeur, J., van Braak, J., Sang, G., Voogt, J., Fisser, P., & Ottenbreit-Leftwich, A. (2012). Preparing pre-service teachers to integrate technology in education: A synthesis of qualitative evidence. Computers & Education, 59 (1), 134-144.
@jotondeur [email protected]
PresentaLe online via Slideshare of h@ps://ugent.academia.edu/JoTondeur
Van lerarenopleiding tot prak6jk: Een follow-‐up studie naar strategieën om leraren
voor te bereiden op educa6ef ICT-‐gebruik
