VAN DR NO TOT NO TIME TO DIE

BOEK

HETJAMES

BONDRAY ROMBOUT

TO ALL THE DARLINGS I HAVE KILLEDWeet dat jullie niet krachteloos, noch ondankbaar waartvoor de hakbijl die ik zo meedogenloos moest hanteren

Want jullie zullen blijven borrelen en sudderenDiep in de catacomben van mijn geheugenIn het gist van mijn ongeboren kennis

Ooit zal mijn hart weer streven, zoeken en dan weer vindenwat we vroeger deelden en hartstochtelijk beminden Weet dat de dag zal komen dat jullie mij opnieuw bekorenEr weer een eeuwigheid zal zijn voor wie het wil aanhoren

WWW.LANNOO.COMRegistreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen.

Tekst: Raymond RomboutGrafisch ontwerp: EHBOntwerpZetwerk: Keppie & Keppie

Als u opmerkingen of vragen heeft, dan kunt u contact nemen met onze redactie:redactielifestyle@lannoo.com

© Raymond Rombout, Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2020D/2020/45/569 – NUR 670, 674ISBN: 978 94 014 6636 3

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

005

INHOUDWaarborg tegen chaos? 9De essentie 11Splijtzwam Thunderball 17001: Ian Fleming 21Sean Connery-tijdperk 25Dr. No 27From Russia With Love 41Goldfinger 55Thunderball 71You Only Live Twice 87Diamonds are Forever 105Never Say Never Again 123002: Bond te boek 139George Lazenby-passage 143On Her Majesty’s Secret Service 145003: Bond te kijk 161Roger Moore-tijdperk 165Live and Let Die 167The Man with the Golden Gun 185The Spy Who Loved Me 201Moonraker 219For Your Eyes Only 235Octopussy 251A View to Kill 267

004: De Bondanza 285Timothy Dalton-passage 291The Living Daylights 293Licence to Kill 311005: De Bondmarketing 327Pierce Brosnan-tijdperk 331Goldeneye 333Tomorrow Never Dies 351The World Is Not Enough 367Die Another Day 383006: Bond in cijfers 401Daniel Craig-tijdperk 405Casino Royale 407Quantum of Solace 427Skyfall 445Spectre 465No Time to Die 485007: Will James Bond return? 495Dankwoord 496

007

009

Waarom is James Bond zo succesvol? Wat zijn de mechanismen van het succes? Dat zijn vaak de eerste vragen die journalisten me stellen.

Het kan gewoon niet anders of de figuur James Bond is op een ijzersterke structuur geschraagd. Er is de literaire laag, dankzij Ian Fleming, en er is ook het filmische raamwerk.

Ian Fleming verdient een monument voor zijn creatie, die de wereld van boek en film verbaasde en domineerde. Niet alleen als fictieve held, maar vooral als metafoor voor het wereldwijde geloof in de strijd tegen het kwaad. Zowat alle actiefilms van de jaren zeventig, tachtig en negentig zijn schatplichtig aan de Grote Roerganger, niet alleen qua thema en uitwerking, vrouwen en stunts, snufjes en locaties. Dankzij niet-aflatend marketingonderzoek heeft de filmindustrie begrippen mogen ontdekken zoals teaser, productplacement en tie-ins. James Bond is meer dan de som van alle boeken en films.

Dit boek wil dit ondubbelzinnig aantonen. Het is een ultiem naslagboek, niet op te vatten als encyclopedie, maar als poging tot een gezaghebbende opinie, wat niet noodzakelijk het evangelie is dat EON Productions ons voorhoudt.

Het beste van Bond blijft immers Bond zelf. Hij is de sluitsteen van twee werelden. De Bondwereld is een vloeibare kracht die al tegen vijf generaties aanklotst. Bond is het idool voor miljoenen mensen die zich al meer dan vijftig jaar een stukje James Bond wanen in hun dagelijks bestaan.

WAARBORG TEGEN CHAOS?

IANFLEMINGBRON VAN ALLE KWAAD

OO1

021

Ian Fleming had een aangeboren ijdelheid, iets waar wel meer Britten last van hebben, als een soort heimwee naar vergane wereldmacht.

Vast staat dat Fleming zijn principes koesterde. Hij was iemand die het avontuur beminde, maar niet kon uitstaan dat er een suikertje ontbrak bij zijn kopje thee. Iemand die voor een vriend door het vuur zou gaan, maar terugschrok voor een martini met ijs. Iemand als… James Bond?

Op een goede dag in februari 1952 ging Ian Fleming voor het eerst in zijn landhuis Goldeneye op Jamaica achter zijn typemachine zitten. Hij probeerde vervolgens enkele versies van dezelfde zin uit en vereeuwigde hem uiteindelijk zo:

‘The scent and smoke and sweat of a casino are nauseating at three in the morning.’

Uit die zin werd James Bond geboren, de spion der spionnen. Uit die zin werd ook de schrijver Ian Fleming geboren. Fleming was toen 43 en stond op een belangrijk kruispunt van zijn leven. Hoewel hij een telg was uit een familie met aanzien, had hij die standing veelvuldig beschaamd. In het beroepsleven probeerde hij het tevergeefs als beursadviseur, diplomaat en bankier. Alleen als journalistiek stagiair bij Reuter dwong hij respect af. Dankzij de connecties van zijn moeder belandde hij in de Tweede Wereldoorlog bij de Britse geheime dienst, waar hij zijn roeping vond. Tot dan toe had hij zich in zijn privéleven nooit door één vrouw laten strikken, maar in 1952 stond hij op het punt te trouwen. Tot dan toe leefde hij in de schaduw van zijn jongere broer Peter Fleming, door iedereen bewonderd vanwege een briljante carrière als journalist, oorlogscorrespondent, schrijver en diplomaat.

Flemings wrok tegenover vrouwen heeft waarschijnlijk twee oorzaken: de grenzeloze autoriteit van zijn moeder en de onvrijwillig verbroken verloving met zijn Zwitserse vriendin Monique. Ondanks zijn eed nooit te trouwen, kwam hij daarop terug in 1952.

Na zijn moeder was Anne Rothermere ongetwijfeld de vrouw met de meeste invloed op Fleming. Anne had een dochter uit een vorig huwelijk, Fionn Morgan. Ze trouwde met Ian toen ze zwanger was van hun zoon Caspar. Hoewel ze elkaar leuk vonden, bleef Anne in haar mondaine wereld leven en wilde ze dat Fleming Goldeneye verkocht. Maar dat wilde hij niet. Als uitlaatklep begon hij te schrijven. Toen is James Bond geboren. Het was Flemings vlucht vooruit.

Al die frustraties speelden een rol toen Fleming voor het eerst plaatsnam achter zijn schrijfmachine en de demonen van zijn eigendunk te lijf ging. Op die leeftijd concentreerde hij zich op zijn kwaliteiten.Het was het ideale moment. Gelouterd als mens, onzeker als echtgenoot, zelfzeker als planner. Hij kende de geheime dienst van binnenuit en cultiveerde diverse eigenaardigheden die hem nu van pas zouden komen. Hij had zich een economische manier van redigeren eigengemaakt, die hem zou toestaan snel én accuraat te schrijven. James Bond was de ideale uitlaatklep op het juiste moment in het leven van Ian Fleming. Hij had er jaren op zitten broeden, want al in 1944 vertrouwde Fleming een vriend toe:

‘I am going to write the spy story to end all spy stories.’

Daar was geen woord van gelogen. Maart 1952, een dikke maand later, was het manuscript af. Zo snel ging dat bij Fleming. Hij had er maanden op zitten broeden, maar eens achter de schrijfmachine, vloog het eruit, vloeiend en bevlogen.

023

In de maanden daarna hield hij het manuscript bij zich op zijn dienstreizen, en hij schrapte wat in de zinsbouw. Hij voegde er de overbekende details aan toe, waarvoor hij soms een tweede opinie voor nodig had. Zijn vriendin Clare Blanchard gaf een vluchtig oordeel, dat met voorsprong de slechtste inschatting uit de literaire wereld zou kunnen zijn:

‘If you must publish it, for heaven’s sake, do it under a different name.’

Een geluk dat Fleming een arrogante klootzak was.

SEAN CONNERY TIJDPERK

025

THOMAS SEAN CONNERY

Edinburgh - Schotland 25 augustus 1930gehuwd met Diane Cilento (1962-1973), 1 zoon Jasongehuwd met Micheline Roquebrune (1975)

FILMOGRAFIE

• 31 producties voor James Bond• 1962 DR. NO •• 1963 FROM RUSSIA WITH LOVE Ù• 1964 GOLDFINGER ò• 1965 THUNDERBALL Û• 1967 YOU ONLY LIVE TWICE ã• 1971 DIAMONDS ARE FOREVER Ì• 1983 NEVER SAY NEVER AGAIN –• 57 producties tijdens/na James Bond

GEMIDDELDE BEOORDELING 64,57

PALMARES

Academy Award Beste acteur bijrolThe Untouchables

BAFTA AwardWinnaar Beste acteurThe Name of The RoseNominatiesThe UntouchablesIndiana Jones and the Last CrusadeThe Hunt for Red October

Cecil B. Demille Award Winnaar

Golden GlobesWinnaar Acteur bijrolThe Untouchables

TOTAAL 38 maal winnaar28 maal genomineerd

VARIA

• Verkozen tot Greatest living Scot, Sexiest Man Alive en Sexiest Man of the Century (op 69-jarige leeftijd)• Zijn broer, Neil Connery, kende ook een korte filmcarrière • Had diverse banen voor hij begon te acteren: melkman, vrachtwagenbestuurder, academiemodel,

doodskistconstructeur, bodybuilder, marinier.• Is donerend lid van de Scottish National Party• Geridderd in 2000

DR. NO UNDERNEATH THE MANGO TREE

027

DISTRIBUTIE EON Productions

OPNAME 16 januari tot 30 maart 1962

BUDGET $ 1.100.000

WERELDOPBRENGST $ 59.600.000

PREMIÈRE UK 5 oktober 1962

USA 8 mei 1963

B 20 augustus 1965

NL 31 januari 1963

DUUR 110 minuten

PRIJZEN Golden Globe Ursula Andress Laurel Award DR. NO, Sean Connery

KEY-SCÈNE [07:07] In het Casino: ‘Bond, James Bond’

CAMEO geen

CASINO presentatie van Bond

BONDSTATISTIEKEN Bond, James Bond: 1 Denderenden: halverwege aftiteling en op [08:38] Kapstok: klassieke worp van de deur Martini’s: 2, op hotelkamer en maaltijd Dr. No. Patsy: Quarrel Productplacement & tie-ins: Black & White Scotch, BOAC Airlines, Dom

Perignon Champagne, Red Stripe Beer, Pan Am Airlines, Turnbull & Asser-hemden, Rolex-horloges, Smirnoff Wodka, Smith & Wesson.

SLACHTOFFERS 8

LOCATIES Groot-Brittannië Iver Heath (Pinewood Studios), Londen Jamaica Cornwall, Crab Key, Falmouth, Kingston, New Kingston,

Ocho Rios, Port Royal

BEOORDELING VOOR DR. NO 57 (De score wordt bereikt door de zwartgekleurde pistolen hierna, met aftrek van de rode pistolen.)

PLOT PITCH

James Bond wordt naar Jamaica gestuurd om de verdwijning van John Strangways, de plaatselijke agent van MI6, te onderzoeken. Nadat hij enkele moordpogingen overleeft, ontdekt hij dat Dr. No zijn grote tegenstander wordt. Op diens eiland aangekomen, ontmoet hij schelpenjaagster Honey Ryder. Samen gaan ze de confrontatie aan.

TEASER

DR. NO volgt de gangbare mode dat de eerste scène direct op de titels aansluit. Drie blinde huurmoordenaars stappen van de titels recht in de film onder begeleiding van het liedje ‘Three Blind Mice’.

VERSCHILPUNTEN MET HET BOEK

• Richard Maibaum bracht meer leven in professor Dent en Miss Taro. Zo schept hij zichtbare vijanden, lang voor Dr. No in het strijdperk treedt. Filmisch een verbetering en opnieuw de geboorte van een stijlkenmerk: de schurk met zijn handlangers.

• In het boek heet Dr. No Julius No en werkt hij voor Rusland. In 1962 werd dat niet opportuun gevonden en dus pikte men Flemings SPECTRE-idee uit Thunderball, in feite een anachronisme in de serie.

• Richard Maibaum schrapte de plot rond vogelmest, waardoor Dr. No meteen een onwaardige dood werd bespaard. Hij herschreef de hele eindscène en vergrootte daarvoor de in het boek zwak uitgewerkte subplot over het storen van Amerikaanse raketten.

• Minder geslaagde ingrepen zijn: de vereenvoudigde hindernissenbaan zonder tarantula’s en inktvis, de vervanging van de duizendpoot in Bonds bed door een tarantula, uit vrees dat een giftige duizendpoot voor de Europese kijker niet duidelijk zou zijn.

PRODUCTIE KOSTUUMS

Regisseur Terence Young was een Bondfan van het eerste uur. Hij had een belangrijk aandeel in the building of James Bond. Hij begreep maar al te goed dat een geheim agent zich in alle omstandigheden als een vis in het water moet voelen en dat dit voor Connery, die van eenvoudige afkomst was, wel

029

een probleem kon zijn. Daarom nam Young zijn beschermeling op sleeptouw in Londen, langs de beste kledingzaken in Savile Row, beroemde clubs en casino’s, waar Connery leerde omgaan met de wereld van champagne en kaviaar.Connery was zo sportief om toe te geven: ‘Terence knocked me into shape with his tailor and T&A suits and all the gear.’

Wanneer je de scène in het eerste hotel in Jamaica goed bekijkt [24:45], kun je niet anders dan de soepele bewegingen van Connery waarderen op het moment dat hij zijn jas aandoet en je zijn schouderholster kunt zien. Alles zit heel onberispelijk.

• Het verhaal gaat dat David Picker, latere CEO van United Artists, na de eerste vertoning van Dr. No, opgelucht verkondigde dat dit onding slechts 1 miljoen dollar zou kosten.

• De eerste scène van de film werd gedraaid op 16 januari 1962 in Jamaica, als Bond uit de luchthaven komt. De eerste scène in de Pinewood Studio’s was op 26 februari 1962 om 11:25. Het was de scène in het kantoor van M.

REGIETERENCE YOUNG

Terence Young (1915–1994) was de eerste regisseur van een James Bondfilm. Hij zou er nog twee maken.Young werd enorm geapprecieerd vanwege zijn creativiteit en vrijgevigheid. ‘He lived in the fast lane’, zei iemand. Desmond Llewelyn herinnerde zich: ‘Alleen zijn rekening was praktisch even hoog als die van de rest van het gezelschap.’

TEASERGeen teaser.

GENERIEKKnipperende gekleurde bollen, startend bij de letter O van Dr. No en flikkerend op het ritme van het James Bondthema van Monty Norman (1928). Halverwege veranderen zowel muziek als beelden in dansende figuren. Op het einde worden dat de drie wandelende huurmoordenaars.

Het beginlogo met de revolverloop werd op het laatste moment bedacht door Maurice Binder (1925–1991). Hij bracht een kleine camera in een echt pistool. De acteur die in beeld loopt, is niet Sean Connery, maar zijn stand-in, Bob Simmons. Connery zou het pas overnemen in THUN. Dit is de enige Bondfilm met revolverlogo bij zowel het begin als het einde van de film.

MUZIEKMONTY NORMAN & JOHN BARRY

Het is een fout van de productie dat nooit duidelijk was of de 007-tune toebehoort aan Monty Norman, dan wel aan John Barry (1933–2011). Beiden beweren vader te zijn van hetzelfde kind. Norman schreef klaarblijkelijk de originele tune in een musical, A house for Mr Biswas, naar een boek van V.S. Naipaul. Barry bewerkte het tot de swingende versie.Norman haalde voor het gerecht echter zijn gelijk, omdat hij kon aantonen dat enkele riffs van hem waren. In ieder geval heeft hij al die tijd de royalty’s ontvangen. • Three Blind Mice introduceert de drie bedelaars.• Het orkest van Byron Lee speelt calypsodeuntjes in de club: ‘Kingston Calypso’, ‘Underneath the

Mango Tree’ en ‘Jump up’.• Honey neuriet ‘Underneath the Mango Tree’ wanneer ze uit zee komt. Sean Connery zingt het even

mee. Dit lied werd gecomponeerd door Monty Norman.• De Jamaicaanse singer-songwriter Carlos Malcolm componeerde verscheidene tunes, waaronder

het Dr. No-thema. De muzikale verantwoordelijke van UA vergat Carlos op de aftiteling

BONDSONG

Geen specifieke Bondsong. Hoewel eerst werd gedacht aan ‘Underneath the Mango Tree’.

DESIGNKEN ADAM

Decorbouwer Ken Adam (1921–2016) leverde prachtig werk. Vooral de ontvangstkamer voor professor Dent maakt indruk, maar ook het reusachtige aquarium, de suites voor Bond en Honey en de reactorkamer waren regelrechte meesterwerkjes.

031

• Wanneer Bond en Honey aan tafel gaan bij Dr. No, houdt Bond heel even in bij een schilderij (scène geknipt in sommige versies [01:25:06]). De actuele kijker zal dit niet begrijpen, als hij het overigens zou opmerken. Dit was een grapje van de regie. Het schilderij, een portret van de hertog van Wellington, is een authentieke Francisco de Goya, die kort voor het uitkomen van de film werd gestolen uit de National Gallery. Door deze in het interieur van Dr. No te plaatsen, werd diens invloed gesuggereerd. In 1965 was het schilderij weer terecht.

STUNTSGeen opzienbarende stunts in deze vroege film. Een auto die in een ravijn stort, was in 1962 al behoorlijk spectaculair. De vernietiging van Dr. No’s basis is duidelijk maquettewerk. Het gebeurt traag en mist het apocalyptische effect. Stuntman Bob Simmons (1922–1987) verklaarde dat zijn confrontatie met de tarantula een van de indringendste ervaringen uit zijn carrière was.

ACTEURSJAMES BOND

Zowel Fleming als ‘Cubby’ Broccoli hadden een ander type acteur voor ogen dan Harry Saltzman, die meer voelde voor een Bond met een ruwe bast onder een beschaafd laagje, zoals Connery hem uiteindelijk zou spelen. Broccoli had meer het Engelse snobtype voor ogen, genre David Niven.

Het is de verdienste van Saltzman dat Sean Connery (1930) een kans kreeg als James Bond. Op de eerste meeting raakte ook Broccoli overtuigd. Toch was Connery niet wild van een rol die hem zou typecasten.Ook toen Ian Fleming Connery voor het eerst ontmoette, reageerde die teleurgesteld. Hij had bij de opbouw van zijn fictieve held immers rekening gehouden met totaal andere types. Toen hij Sean bezig zag in Jamaica, was hij echter fair genoeg om zijn ongelijk toe te geven.David Picker drukte het zo uit: ‘Sean was the richest man in the poor house.’

M

Broccoli kende Bernard Lee (1908–1981) 1908–1981) van Fire down below (1957). Bernard Lee speelde Bonds opdrachtgever tot en met MR. Hij bleek de perfecte keuze. Hij had verscheidene karakterrollen in

films als The Third Man en Father Brown. Hij toonde meteen autoriteit en scherpzinnigheid bij de eerste confrontatie: ‘Sit down, 007. Do you never sleep? It’s 3 o’clock in the morning!’

Q

Van Q is nog geen sprake, wel van Major Boothroyd, die heel voorkomend wordt aangesproken als armorer. Peter Burton (1921–1989) speelt Boothroyd in zijn enige scène op een karige, ietwat houterige manier. Als expert mag hij een vernietigend oordeel uitspreken over de Beretta: ‘Nice and light… in a lady’s handbag!!’

Deze scène biedt M de gelegenheid de betekenis van de dubbele nul te verklaren:‘I disagree, sir. I used the Beretta for ten years now. It never missed.’‘It may be not, but at your last assignment you spent six months in a hospital. If you carry a double O-number, it means you have a licence to kill, not get killed.’

Hiermee wordt verwezen naar een feit uit From Russia with Love, het boek dat aan Dr. No voorafgaat. FRWL komt echter na Dr. No, waarin die scène niet voorkomt, zodat dit een anachronisme is.

MISS MONEYPENNY

Lois Maxwell (1927-2007) neemt deze rol voor haar rekening tot en met AVTAK. Lois werd geboren als Louise Hooker in Canada. Haar bekendste films vóór Bond waren Corridor of Mirrors (van Terence Young) en Lolita (Stanley Kubrick). Ze speelde ook naast Roger Moore in twee afleveringen van The Saint. In Dr. No flirt ze openlijk met Bond:

‘You never take me to dinner, looking like this, James. You never take me to dinner, period.’‘I would, you know. But on the end it will be court martial for illegal use of government property.’‘Flattery will get you nowhere. But don’t stop trying.’

FELIX LEITER

Jack Lord (1920-1998) is een erg houterige Leiter, die zich beperkt, net als in de boeken, tot klankbord en dienstmeid voor Bond. In de roman Dr. No was trouwens geen sprake van Leiter, maar de producers oordeelden terecht dat als de plot zou handelen over Amerikaanse raketten, ze niet buiten de CIA konden. Lord werd later bekend met de tv-serie Hawaii Five-O.

033

HONEY RYDER

Ursula Andress (1936) werd gekozen op basis van haar uiterlijk, zonder enige vorm van casting. Broccoli was echter gewaarschuwd voor Andress. Ze kon niet acteren en haar accent was afgrijselijk. Geen nood, Ursula werd gedubd door Nikki van der Zyl. Geen Bondfan die erom maalt. Andress werd vaak verkozen tot knapste Bondgirl van de reeks. De voor die tijd spectaculaire strandscène met de beroemde witte bikini [59:33] heeft daar alles mee te maken. Die scène vat de essentie van een Bondgirl samen: kwetsbaar, zelfstandig en mooi, zo mooi.De jonge Julie Christie liep die rol mis omdat Broccoli vond dat ze te kleine borsten had. Anita Ekberg werd evenmin gekozen, waarschijnlijk niet om dezelfde reden.

Na die scène is de rol van Andress in de film zo goed als uitgespeeld. Behalve meelopen aan Connery’s handje heeft ze niet veel meer omhanden dan wat close-ups.Haar eerste zinnen in de film:

‘What are you doing here? Are you looking for shells?’‘No, I’m just looking.’‘Stay where you are.’‘I promise you, I won’t steal your shells.’‘I promise you, you won’t either.’

Hoewel ze beperkt is als actrice, is zij paradoxaal genoeg een van de weinige Bondgirls met een internationale carrière. Dr. No werd vlug gevolgd door The Blue Max, What’s new Pussycat?, Casino Royale (1967), Perfect Friday en Soleil rouge. Ze werd verliefd op Jean-Paul Belmondo bij de opnames van Les tribulations d’un Chinois en Chine. Haar lijst mannelijke veroveringen is haast even lang als haar repertoire. Na Derek en Belmondo werd ze gesignaleerd aan de zijde van onder anderen Marcello Mastroianni, Ryan O Neal, Dennis Hopper en Fabio Testi. Ze trouwde met Harry Hamlin, met wie zij op 43-jarige leeftijd een kind kreeg.Ze weigerde volgende hoofdrollen: Sophie’s Choice (Meryl Streep), One Million Years B.C. (Raquel Welch), Valley of the Dolls (Sharon Tate) en History of the World, Part I (Madeline Kahn).

SYLVIA TRENCH

Eunice Gayson (1931) speelt Sylvia Trench. Zij mag zowel aan de baccarattafel als in bed weerwerk bieden aan Bond. Het was oorspronkelijk de bedoeling dit personage aan het begin van elke film te

laten opdraven, als een running gag, waarbij ze telkens vruchteloos naar aandacht zou hengelen. Met het verdwijnen van Terence Young, verdween ook haar rol.Ze zuigt de aandacht naar zich toe aan de baccarattafel:

‘I admire your courage, Miss…?’‘Trench. Sylvia Trench. I admire your luck, Mr…?’‘Bond. James Bond.’

• Gayson was oorspronkelijk gecast voor de rol van Moneypenny. Ook zij werd gedubd door Nikki Van der Zyl.

MISS TARO

Zena Marshall (1925-2009) speelt Miss Taro op een slimme manier. Het opvallendste kenmerk van haar verschijning is dat zij aanvankelijk niet opvalt. Pas wanneer ze wordt betrapt als luistervink, weet je dat haar rol belangrijk wordt. Ze combineert de vereiste elegantie met geheimzinnigheid, zodat ze met recht en reden de rij opent van de vijandelijke Bondfeeksen.Zena Marshall zat al in het vak sinds 1945 (Caesar and Cleopatra), maar kwam sindsdien niet verder dan bijrollen. Dr. No bracht haar voor het voetlicht. Daarna werd ze vooral gewaardeerd in vele tv-series, zoals in Danger Man naast Patric McGoohan.

OVERIGE BONDGIRLS

Marguerite Lewars (1938) speelt de fotografe, die twee keer het pad van Bond kruist. In 1962 was zij Miss Jamaica. Zij kreeg de rol aangeboden toen Terence Young haar ontmoette aan de terminal desk in de luchthaven van Kingston. Michelle Mok, een van de verpleegsters van Dr. No, was Miss Hong Kong 1958.

DR. NO

Richard Maibaum zat een beetje met de figuur van Dr. No in zijn maag. Hoe beeld je iemand uit die ‘glijdt als een worm’ en haken heeft in plaats van handen? De Canadese acteur Joseph Wiseman (1918-2009) bleek de perfecte keuze. Wiseman werd opgemaakt als een soort Fu Manchu-figuur – populair in die tijd – maar vooral zijn stem maakte indruk.