VADEMECUM - bosplus.beuuid:b80bb700-cfe3... · Met dit vademecum wil de Vereniging voor Bos in...

1

VAD

EM

EC

UM

Draagvlakverbreding voor bosuitbreiding amp natuurontwikkelingEen leidraad voor lokale overheden

3

3

INHOUDSTAFEL

Inleiding Werken aan draagvlak voor bos en natuur 5

Wat is draagvlak 7 Types draagvlak doelgroepen 8 Ruimtelijke schaal van het draagvlak bovenlokaal en lokaal 9

Wat is bos en natuur 11

Is er draagvlak voor natuur en bos 13 Middenvelddraagvlak 14 Sociaal draagvlak 15 Knelpunten in het draagvlak voor bos en natuur 15 Gebrek aan draagvlak bij sleuteldoelgroepen 15 Middenvelddraagvlak 15 Ambtelijk draagvlak bij bepaalde administraties 16 Toenemend natuurbesef vs maatschappelijke nodenhieumlrarchie 17 Assertieve minderheid vs Zwijgende meerderheid 17

Vuistregels voor draagvlakverbreding 19 Identificeer je doelgroepen en bepaal je natuurbeelden 20 Betrokkenheid 20 Basismotivaties van het menselijk gedrag 20 Bos bosuitbreiding en natuurontwikkeling met een extra dimensie 21 Symboolbossen 21 Bossen als oplossing van bestaande maatschappelijke knelpunten 21 Communicatie amp inspraak methodiek en timing 22 Instrumenten voor draagvlakverbreding 25 Pers- en publiekacties 25 Infostand of tentoonstelling 26 Website 29 Nieuwsbrief 31 Evenementen 33 Educatieve aspecten 33 Netwerking en samenwerking 35 Infovergadering 36 Klankbordgroep 37 Reageerkaartje of (electronische)ideeeumlnbus 38 Terreindiscussie 39

5

5

WERKEN AAN DRAAGVLAK VOOR BOS EN NATUUR

Draagvlak Het is een woord dat de laatste jaren het publieke discours is binnenge-slopen waaraan heel uiteenlopende inter-pretaties worden gegeven Draagvlak kan lsquoanonieme passieve steunrsquo betekenen voor een bepaald project of eerder het lsquoactief en-gagementrsquo dat een beperkte(re) groep ervoor neemt Door sommigen wordt draagvlak zelfs geiumlnterpreteerd als een lsquoafwezigheid van tegenstandrsquo tegen bepaalde projecten Draagvlak een containerbegrip dus dat van alles en daarom meteen ook soms niets betekent En ook lsquodraagvlakverbredingrsquo kan varieumlren van grootschalige informatiecam-pagnes tot een piepklein persberichtje van goed georganiseerde inspraakmogelijkheden tot ook wel eens langdurige oorverdovende stilteshellip Is draagvlak daarom een loos begrip en moeten we het uit onze woordenschat en meteen ook maar onze doelstellingen ban-nen Allerminst Het feit dat u dit boekje in uw hand houdt bewijst dat wij van het te-gendeel overtuigd zijn draagvlakverbreding is eacuten blijft immers een cruciaal gegeven in de manier waarop we vandaag onze samenleving organiseren Zonder draagvlak zijn nieuwe beleidslijnen immers lsquoreuzen op lemen voetenrsquo Om enige kans op slagen te hebben dienen projecten politieke strategieeumln prio-riteiten te kunnen rekenen op de - al dan niet actieve - steun van een belangrijk aandeel van de maatschappij Daarom is werken aan draagvlak zo geweldig belangrijk De huidige tendensen van actieve bosuit-breiding en zelfbewuste natuurontwik-keling zijn voorbeelden van dergelijke relatief jonge beleidsprioriteiten die vandaag terecht hun plaats opeisen op het smorgas-bord van de Vlaamse ruimtelijke ordening De drang om daarbij tot realisaties over te gaan is bijzonder groot en soms gaat die dadendrang wel eens ten koste van de aan-dacht voor het (lokale) draagvlak voor de realisaties Bosuitbreiding en natuurontwik-

keling hebben er echter alle belang bij dat ze ndash als beleidsdoelstellingen maar ook als lokale ontwikkeling ndash begrepen aanvaard en ondersteund worden door een groeiend aandeel van de bevolking Werk maken van draagvlak roept echter heel wat vragen op hoe definieer je draag-vlak het best En van wie komt dat draag-vlak is het gewoon de optelsom van alle individuele meningen van lsquode mensenrsquo of is (zorgen voor) draagvlak eerder het voorrecht of zelfs het monopolie van de middenveldorganisaties Hoe groot is van-daag het draagvlak voor bos(uitbreiding) en natuur(ontwikkeling) (Geloof ons het is groot) Maar hoe meet je het En hoe vergroot je het nog verderWij zijn er in elk geval van overtuigd dat inspanningen ter verbreding van het draag-vlak zowel een noodzaak zijn voor het eacutechte welslagen van bos- en natuurprojecten als een investering in de toekomst Lokale overheden spelen in dit spel een cruciale rol zij bij uitstek staan dicht genoeg bij de burger zij bij uitstek kunnen zorgen voor de gepaste vertaling van de doelstellingen naar de lokale situatie en voor het detecteren van de lokale gevoeligheden zodat het project hieraan kan aangepast worden zodat de invulling ervan tegemoet komt aan de echte wensen zodat de doelstelling verstaan aan-vaard en actief ondersteund wordt door een meerderheid van het publiek Met dit vademecum wil de Vereniging voor Bos in Vlaanderen de lokale overheden een aantal instrumenten aanbieden om makkelij-ker werk te maken van draagvlak voor bos natuur en milieu Als draagvlakverbreding een werkwoord is dan is dit vademecum uw gereedschapskist Veel succes ermee

Bert De SomvieleDirecteurVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw

7

7

WAT IS DRAAGVLAK De term draagvlak is de jongste jaren een alomtegenwoordig begrip geworden Er is geen toespraak of beleidsdocument geen politiek standpunt of interview of het woord draagvlak duikt erin op zo lijkt het soms wel eens Vandaag kan draagvlak dan ook terecht als een containerbegrip beschouwd worden Vooraleer verder te gaan is een goede definitie van de term dan ook noodzakelijk

Een vaak gebruikte draagvlakdefinitie is deze die geformuleerd werd door de Nederlandse Raad voor het Milieubeheer ldquoDraagvlak is acceptatie van het uitgevoerde of nog uit te voeren beleid en van hui-dige en voorgestelde maatregelen met inbegrip van de consequenties van dat beleid of die maatregelenrdquo Andere definities omschrijven draagvlak als ldquovoldoende steun uit de maatschappij - versta daar-onder sociale organisaties ondernemingen en politieke partijen - om ondanks tegenkantingen een bepaald beleid door te voerenrdquo of ze bedoelen met draagvlak net dat ldquoer juist niet veel maatschappelijke steun is voor een bepaald beleid maar dat er ook weinig tegenstand isrdquo

9

In al deze definities zijn de begrippen kennis over en steun voor een bepaald beleid of project steeds fundamenteel Uit de verschillende wetenschappelijke studies over draagvlak voor natuur kunnen we alvast afleiden dat het een complex en veelgelaagd concept is dat kan onderverdeeld worden in verschillende aspecten

bull Passief draagvlak kennis over enof aanvaarding van het beleid of het project door (delen van) de gemeenschap Dit aspect van draagvlak impliceert dan ook dat er informatie verstrekt wordt over het beleid of project aan de gemeenschap

bull Actief draagvlak positieve mening over eacuten actieve medewerking aan het beleid of het project door (delen van) de gemeenschap Hierbij neemt de gemeenschap dus verantwoordelijkheid op en participeert ze actief bij het realiseren van het project Actief draagvlak impliceert dan ook dat er participatieprocessen worden georganiseerd door de initiatiefnemers

Draagvlak en vooral draagvlakverbreding voor het realiseren van bos- en natuurdoelstellingen is echter ook nauw gelinkt aan een gepast doelgroepenbeleid Stellen dat draagvlak gewoon de optelsom van alle individuele meningen is zou de waarheid geweld aandoen Om de echte link tussen draagvlak en de mogelijkheid tot realisaties te kunnen leggen is het immers nodig om het draagvlak te peilen bij verschillende doelgroepen Verzet bij eacuteeacuten of meerdere zelfs kleine doelgroepen kan er immers voor zorgen dat realisaties er niet komen ondanks de steun voor het project van een overgrote meerderheid Een typisch voorbeeld is lokaal verzet van de landbouwsector dat bosuitbreidingsinitiatieven lamlegt Een ander vaak voorkomend fenomeen is tegenstand omwille van het NIMBY-effect of ldquonot in my backyardrdquo Maar ook het gebrek aan draagvlak bij sommige administraties kan projecten totaal blokkeren Ironisch genoeg zijn de eigen overheidsadministraties dus een heel belangrijke doelgroep voor het verhogen van het draagvlak wil de overheid haar beleidsdoelstellingen op vlak van bos en natuur kunnen realiseren Uit studies blijkt dan ook het grote belang van draagvlak bij het georganiseerde middenveld maar ook bij de verschillende betrokken overheden Vandaar dat draagvlak verder dient opgedeeld te worden in verscheidene subtypes (Bogaert 2004)

bull Maatschappelijk draagvlak (civiele samenleving)bull Sociaal draagvlak draagvlak bij de individuele burgerbull Middenvelddraagvlak draagvlak bij het middenveld

bull Bestuurlijk draagvlak (de overheid) bull Ambtelijk draagvlak draagvlak bij de betrokken (sectorale) administraties

van diverse bestuurlijke niveaus bull Politiek draagvlak draagvlak bij Europese federale Vlaamse provinciale en

gemeentelijke politici

De opdeling tussen deze subtypes is echter zeker niet absoluut want elk van hen is in min of meerdere mate met de andere gelinkt Je kan je bv voorstellen dat een laag maatschappelijk

11 TYPES DRAAGVLAK DOELGROEPEN

WAT IS DRAAGVLAK

9

draagvlak niet meteen bevorderlijk is voor het politieke draagvlak Desalniettemin is het belangrijk om bij de uitvoering van bos- en natuurprojecten rekening te houden met deze theoretische classificatie en de communicatie dan ook te richten op de verschillende doelgroepen waarvoor deze subtypes staan

Tenslotte kan draagvlak ook ingedeeld worden in het bovenlokale algemene draagvlak en het lokale specifieke draagvlak iemand kan zich bv perfect vinden in de algemene Vlaamse doelstelling van bosuitbreiding (+ 10000 hectare) maar niet akkoord gaan met de aanplant van een bos op enkele meter zijn woning Dit NIMBY-syndroom (not in my backyard) vormt vaak een cruciaal aspect in de perceptie van het draagvlak Het is daarom bijzonder belangrijk ook de ruimtelijke schaal van het draagvlak mee in rekening te brengen

Draagvlak bestaat in heel wat vormen Zie je door het bos de bomen nog

RUIMTELIJKE SCHAAL VAN HET DRAAGVLAK BOVENLOKAAL EN LOKAAL

12

copy iStockphoto

11

11

WAT IS BOSWAT IS NATUURAls we werk willen maken van draagvlak voor bos en natuur dan moeten we niet enkel weten wat draagvlak precies is maar moeten we er ook rekening mee houden dat percepties over bos en natuur sterk kunnen verschillen Deze percepties zijn sterk sociocultureel bepaald door factoren als plaats tijd cultuur ervaring en kennis van de be-trokkenen Bogaert (2004) geeft een duidelijk voorbeeld ldquoOpval-lend is dat de mensen zowel in Nederland als in Vlaanderen een zeer breed natuurbeeld hebben Onder lsquoechte natuurrsquo worden oa zee zon bossen en wild vermeld maar evenzeer grazende koeien in de weide (606) Het natuurbeeld van mensen is veel breder dan de door beleid en wetenschap gehanteerde natuurbeeldenrdquo Een diepgaande analyse en beschrijving van de verschillende natuur-beelden zou ons hier te ver leiden het is echter wel van belang zich bewust te zijn van die verschillende natuurtypes Ze hebben een zeer wezenlijke impact op hoe natuurbeheer gepercipieerd wordt Vanuit praktisch standpunt kan je deze natuurbeelden onderverdelen op een schaal van afnemende natuurlijkheid en toenemende menselijke beiumln-vloeding van wilde natuur tot functionele natuur Het hedendaagse natuurbeheer en in toegenomen mate ook het bosbeheer worden in grote mate bepaald door een streven naar lsquowildersquo natuurtypes Dit type natuur is echter vooral de favoriet van specialisten (ecologen landschapsarchitecten professionele natuur- en bosbeheerders) Vanuit andere sectoren wordt natuur echter vaak op een heel andere manier ervaren wat kan leiden tot heel wat spanningen Je kan je dan ook voorstellen dat er bij omvorming van natuurtypes (bv ontbossing voor heideherstel bestrijding van exoten zoals Amerikaanse vogelkers of Corsicaanse den hellip) een risico bestaat dat je als beheerder ingaat tegen het natuurbeeld dat mensen gebruikers van het gebied hebben en dat daardoor onbegrip en ev verzet tegen de maatregelen ontstaat Het is dan ook heel belangrijk een duidelijk beeld te scheppen van welke bosuitbreiding welk type natuurbeheer we nastreven willen we vermijden dat er onhaalbare verwachtingen worden gecreeumlerd De voorbije decennia zijn er zo verscheidene voorbeelden geweest van spanningen rond bos- en natuurbeheer waarbij de inspanningen van terreinbeheerders door omwonenden net werden ervaren als natuurvernietiging (bv Boekenbergpark Deurne Averbode Bos en Heide) Au fond zijn deze spanningen te herleiden tot verschillende percepties over wat natuurbeheer is en dient te zijn Vooral bij omvormingsbeheer van bestaande natuur (drevenverjon-ging verbossing van open gebieden ontbossing voor heideherstel of graslandbeheer) is een duidelijke communicatie hierover van groot belang Duidelijke voldoende en tijdige communicatie en het orga-niseren van degelijke inspraak- en participatiemogelijkheden zijn cru-ciaal om dit soort potentieumlle spanningen van hun angel te ontdoen

13

13

IS ER DRAAGVLAK VOOR NATUUR EN BOSHet draagvlak voor natuur en bos wordt wel eens in twijfel getrokken Soms is dit omdat een zwijgend passief (meerderheids)draagvlak wordt overschreeuwd door een assertieve minderheid die zich verzet tegen het project Soms ontstaat er ook een tegenbeweging tegen het initiatief niet omdat men de algemene doelstellingen van bosuitbrei-ding enof natuurontwikkeling in twijfel trekt wel omdat men het niet eens is met de lokale specifieke maatregelen die hiervoor getroffen (zullen) worden Dit kan te wijten zijn aan het NIMBY-syndroom (not in my backyard) maar dat hoeft niet altijd zo te zijn soms heeft het ook te maken met een andere visie op wat bos- en natuurbeheer is

15

MIDDENVELDDRAAGVLAK DE NATUUR- EN MILIEUORGANISA-TIES HET MIDDENVELD DE PUBLIEKE OPINIE

Niettemin blijkt uit alle studies dat er in Vlaanderen een heel groot eacuten groeiend draagvlak is voor bos en natuur Dit blijkt onder meer uit de sterk stijgende ledenaantallen van de natuur-verenigingen (zie Figuur 1)

Fig1 Evolutie van ledenaantallen van de grootste natuurverenigingen in Vlaanderen (Natuurindicatorenbe en communicatiedienst Natuurpunt)

Ook de kleinere natuurorganisaties zoals Vogelbescherming Vlaanderen JNM (Jeugdbond voor Natuur en Milieu) en Vereniging voor Bos in Vlaanderen zijn de voorbije jaren sterk in ledenaantal gegroeid Deze evolutie bewijst dat meer en meer Vlamingen de voorbije jaren een groter belang zijn gaan hechten aan natuurbehoud en ndashontwikkeling een lidmaatschap van deze verenigingen reflecteert dus het groeiende algemene draagvlak voor natuur en bos Uit de gegevens van de koepelorganisatie Bond Beter Leefmilieu blijkt eveneens die sterk groeiende aandacht voor natuur en milieu in Vlaanderen waar de koepel in 1976 slechts 26 organisaties verenigde waren dit er reeds 49 in 1981 58 in 1987 81 in 1992 118 in 1996 130 in 2002 140 in 2008 en 150 in 2009 In 2009 waren deze 140 organisaties bovendien goed voor een totale achterban van maar liefst 350000 individuele mensen

IS ER DRAAGVLAK VOOR NATUUR EN BOS

31

15IS ER DRAAGVLAK VOOR NATUUR EN BOS

Bovendien laat de groeiende achterban deze middenveldorganisaties ook toe om meer gewicht in de schaal te leggen bij het opeisen van een gedegen bos- natuur- en milieubeleid Op directe wijze versterken deze ledenaantallen dus in grote mate het middenvelddraagvlak op indirecte wijze leidt een groter middenvelddraagvlak ook tot een grote politiek draagvlak

Ook andere middenveldorganisaties zoals Gezinsbond en Pasar (het vroegere Vakantiegenoe-gens) besteden meer en meer aandacht aan natuurthemarsquos Het driejarige werkthema lsquoBuur Natuurrsquo van Pasar is een duidelijke illustratie van deze gestegen aandacht

Een andere eerder anekdotische maar wel sprekende illustratie van het brede sociale draag-vlak voor bos en natuur werd gegeven in het VRT-programma lsquoDoe de Stemtestrsquo in 2004 Daar antwoordde 90 van de bevraagden positief op de vraag of er meer bos moest komen in Vlaanderen Dit wordt onderbouwd door wetenschappelijk opinieonderzoek (geciteerd door Bogaert 2004) daaruit blijkt dat ldquovoor de overgrote meerderheid van de bevolking de natuur in het algemeen belangrijk tot zeer belangrijk is Niettegenstaande mensen bij de beoordeling een verschillend natuurbeeld hanteren is er sprake van een positieve grondhouding Er is dus een groot draagvlak voor lsquonatuurrsquo maar het is niet altijd duidelijk over welke natuur het gaatrdquo

SOCIAAL DRAAGVLAK LOKALE ACTIECOMITEacuteS VOOR BOS- EN NATUURBEHOUD

Naast de georganiseerde middenveldorganisaties reflecteert maatschappelijk draagvlak voor bos- en natuurbehoud zich ook in het groeiend aantal informele actiecomiteacutes dat ontstaat wanneer bos- of natuurgebieden in de (onmiddellijke) leefomgeving bedreigd worden De bekendste hiervan zijn het Groene Gordelfront en het Lappersfront die aan het begin van de 21ste eeuw ontstonden en zich verzetten tegen de nakende ontbossing van het Lappersfortbos in Brugge In 2009 is deze beweging nog steeds bijzonder actief Her en der in Vlaanderen bestaan echter dergelijke lokale bos- natuur- en milieubeschermingscomiteacutes die ndash met wis-selend succes ndash streven naar het behoud van bos en natuur en bescherming van het leefmilieu in hun onmidellijke leefomgeving

KNELPUNTEN IN HET DRAAGVLAK VOOR BOS EN NATUUR

Gebrek aan draagvlak bij sleuteldoelgroepen

Middenvelddraagvlak landbouwsectorUit het voorgaande blijkt het grote draagvlak voor bosuitbreiding en natuurontwikkeling bij de overgrote meerderheid van de Vlaamse bevolking Desalniettemin worden heel wat initiatieven lamgelegd door een gebrek aan draagvlak bij soms zeer beperkte doelgroepen

We denken daarbij meteen aan de landbouwsector die de Vlaamse bosuitbreidingsdoelstel-lingen niet genegen is met als argument dat de oppervlaktedoelstellingen van de bos- en natuursector een inbreuk plegen op het bestaande landbouwareaal Daarbij wordt compleet voorbijgegaan aan het feit dat de inkrimping van het landbouwareaal de voorbije decennia absoluut niet te wijten is aan bos- of natuurontwikkeling maar wel direct gecorreleerd is met

32

33

331

17

de voortschrijdende bebouwing in Vlaanderen (zie Figuur 2) Laat ons ook niet vergeten dat ndash ondanks een duidelijk gebrek aan algemeen draagvlak - de onderhandelingen met landbou-wers over individuele dossiers wel vaak tot wederzijdse tevredenheid verlopen en dat landbou-wers zich lokaal wel regelmatig inschrijven in samenwerkingen met bos- of natuurbeheerders of door beheermaatregelen zelf bijdragen tot een betere natuur op hun eigendommen Het lokale specifieke draagvlak loopt dus absoluut niet altijd parallel met het eerder lage algemene draagvlak vanuit deze sector Desalniettemin is en blijft dit gebrek aan algemeen draagvlak bij de landbouwsector een duidelijk obstakel en een belangrijk aandachtspunt voor initiatieven op vlak van bosuitbreiding en natuurontwikkeling en draagt het in bepaalde regiorsquos evenmin bij tot het politieke draagvlak ervoor

Fig 2 Evolutie (in kmsup2) van landbouwareaal bebouwde gronden en recreatiegebied en andere open ruimte (waaronder bos en natuur) De daling van het landbouwareaal is direct gelinkt aan de stijging van de bebouwde gronden en niet aan andere evoluties in het buitengebied (Bron Algemene Directie Statistiek FOD Economie)

Ambtelijk draagvlak bij bepaalde administraties

Door de veelheid aan vergunningen en adviezen die moeten verleend worden vooraleer bos-uitbreidingsprojecten ook effectief van start kunnen gaan zijn er verscheidene administraties betrokken bij het realiseren van bosuitbreiding Door het bindend karakter van hun adviezen is hun medewerking bovendien cruciaal voor het al dan niet doorgaan van de projecten Het amb-telijk draagvlak voor bosuitbreiding en natuurontwikkeling is niet bij elk van deze overheden voldoende groot waardoor heel veel individuele dossiers lamgelegd worden Ironisch genoeg staat de Vlaamse overheid dus voor de uitdaging het draagvlak voor bos en natuur significant te verhogen bij een aantal van haar eigen administraties wil het haar eigen doelstellingen op


332

17

vlak van bos en natuur kunnen realiseren Het Natuurrapport 2005 identificeerde dit gebrek aan ldquoambtelijk draagvlak bij een aantal administratiesrdquo als eacuteeacuten der grote obstakels voor het realiseren van de vooropgestelde bosuitbreiding

TOENEMEND NATUURBESEF SCOORT (NOG STEEDS) LAAG OP DE ALGEMENE MAATSCHAPPELIJKE NODENHIEumlRARCHIE

Uit de hierboven vermelde gegevens mag besloten worden dat er in Vlaanderen een aanzien-lijk maatschappelijk draagvlak bestaat voor natuur en bos en dat dit draagvlak de voorbije jaren bovendien significant toegenomen is Dit betekent echter niet dat hierdoor automatisch en stelselmatig in elk dossier de maatschappelijke keuze voor meer en betere natuur gemaakt wordt integendeel Het draagvlak voor en belang van natuur en bos wordt immers steeds afgewogen tegen andere sociaal-economische belangen in onze samenleving en daarin blijven natuur- en milieuoverwegingen nog vaak het onderspit delven Voor heel wat (machtige) secto-ren en belangen(organisaties) blijven het buitengebied en meer specifiek de bos- en natuurge-bieden in de collectieve belangenhieumlrarchie bijzonder laag scoren als een soort lsquoniemandslandrsquo dat kan aangesneden worden om andere doelstellingen mogelijk te maken Het toekomstbeeld van Vlaanderen als logistieke draaischijf van Europa dat in bepaalde middens opgeld maakt is zeker niet vreemd aan deze permanente druk op het schaarse Vlaamse buitengebied

ASSERTIEVE MINDERHEID VS ZWIJGENDE MEERDERHEID

De perceptie over het draagvlak voor bepaalde concrete dossiers wordt ook vaak in grote mate gekleurd door de assertiviteit van de verschillende doelgroepen Vaak verzet een kleine min-derheid zich heel weerbaar tegen de voorgestelde bosuitbreiding en natuurontwikkeling en doet dit de stilzwijgende goedkeuring van de overgrote meerderheid van de bevolking voor het proces enigszins verbleken Voor beleidsmakers is het belangrijk ook rekening te houden met deze tweede groep voor uitvoerders van dit soort projecten kan het bovendien zeer nuttig zijn de zwijgende meerderheid die positief staat tov het initiatief een gezicht en meer impact te geven Hoe dit kan wordt uitgebreid beschreven in het volgende hoofdstuk


34

35

19

19

VUISTREGELS VOOR DRAAGVLAKVERBREDINGUit wat hierboven beschreven werd blijkt het belang van een go-ede communicatiestrategie Twee punten zijn daarbij van bijzonder belang voor het welslagen van het bosuitbreidings- of natuurontwik-kelingsproject doelgroepen en natuurbeeldenDoelgroepen communiceer niet enkel naar lsquohet brede publiekrsquo Door dit soort lsquocontainercommunicatiersquo loop je immers het risico belangrijke meer specifieke doelgroepen niet of te weinig te bereiken Het is dan ook heel belangrijk de verschillende doelgroepen goed te detecteren en hierbij de verschillende types draagvlak goed in ge-dachten te houden Enkel zo kan een gepaste communicatiestrategie ontwikkeld worden die je toelaat elk van deze doelgroepen op een ef-ficieumlnte wijze te bereiken en in te werken op ieder type van draagvlak Hierbij dienen dus niet enkel de verschillende actoren uit de bevol-king en het middenveld (natuurorganisaties landbouwsector recre-atieve organisaties omwonenden hellip) geiumldentificeerd en betrokken te worden maar ook de (vertegenwoordigers van de) verschillende betrokken overheden Om hier een zicht op te krijgen is het vaak aan te raden gesprekken met bevoorrechte getuigen aan te gaan bijvoor-beeld betrokken ambtenaren mensen die (lokaal) politiek actief zijn enof het (lokale) middenveld goed kennen vertegenwoordigers in diverse adviesraden vertegenwoordigers uit verenigingen

21

IDENTIFICEER JE DOELGROEPEN EN BEPAAL JE NATUURBEELDEN

Een oplijsting van mogelijke gesprekspartners vind je in Tabel 1 Het is ook nuttig de directe omwonenden van een projectgebied te contacteren Volgende vragen vormen een leidraad voor het selecteren van de betrokken actoren

bull Welke overheden en actoren zijn bij het beleid betrokken Hebben ze elkaar nodig om een beleid te voeren

bull Komen de verschillende opvattingen en argumenten over de thematiek voldoende aan bod

bull Wat is het belang dat de deelnemer heeft om aan het planproces te participeren (individueel belang of algemeen belang)

bull Hoe goed zijn de verschillende actoren geiumlnformeerd en georganiseerd bull Wat is de kans op constructieve samenwerking met deze actoren Heeft de deelne-

mer voldoende ervaring enof deskundigheid om deel te nemen bull Is de samenstelling van de groep deelnemers voldoende divers (geslacht leeftijd

opleiding woon- enof leefgebied bevolkingsgroep hellip)

Natuurbeelden zoals voorheen reeds vermeld is het van groot belang om bij aanvang van het project een duidelijke visie te formuleren over het natuurtype dat men wenst na te streven en dit natuurtype ook af te toetsen aan de natuurbeelden die bij de betrokken doelgroepen leven Duidelijke voldoende en tijdige communicatie en het organiseren van degelijke inspraak- en participatiemogelijkheden zijn cruciaal om het nagestreefde natuurbeheer ingang te doen vin-den bij deze doelgroepen

BETROKKENHEID

Basismotivaties van het menselijk gedragUit alle studies blijkt dat draagvlak voor bepaalde initiatieven gevoelig stijgt wanneer mensen zich meer betrokken voelen bij het project Deze betrokkenheid kan op velerlei wijze gestimu-leerd worden Als theoretische achtergrond is het daarbij van belang te weten dat menselijk gedrag en menselijke betrokkenheid bij een thema of project gebaseerd zijn op een aantal fundamentele emoties (zie Figuur 3)

Figuur 3 De fundamentele emoties die menselijk gedrag en menselijke betrokkenheid motiveren (naar Ethicom)

VUISTREGELS VOOR DRAAGVLAKVERBREDING

41

42

421

21VUISTREGELS VOOR DRAAGVLAKVERBREDING

Elk van deze emoties kan aangesproken worden om de betrokkenheid van de doelgroepen te verhogen bij het project Door bv een aantal aangename evenementen hierrond te organiseren genre het Boompjesweekend en te zorgen voor de nodige randanimatie kan je een veelvoud aan deelnemers mobiliseren voor de realisatie van je doelstellingen Basisemoties als sociaal contact gezelligheid plezier fun vriendschap hellip zijn hierbij van belang

De recreatieve mogelijkheden die nieuwe bossen en nieuwe natuur op termijn zullen bieden kunnen aangewend worden om de emotie lsquoplezier en funrsquo aan te spreken

In bosrijke groene omgevingen is het goed wonen en dat vertaalt zich ook in een hogere vast-goedprijs en een sjiekere uitstraling Het verhogen van de status van de omgeving door middel van bosuitbreiding is zeker het vermelden waard Dat groen- en bosgebieden ook garant staan voor een verhoogde rust is een bijkomende emotie die kan aanzetten tot meer draagvlak voor dit project Deze laatste emotie dient echter met mate benadrukt te worden omdat de meeste Vlamingen in hun omgeving ook nog de nodige sociale controle wensen een gevoel van te massieve bosuitbreiding in de directe omgeving kan ook een perceptie van isolement oproepen (gebrek aan veiligheid) waartegen dan weer fel verzet kan ontstaan Veiligheid heeft als emotie echter nog een andere dimensie die door bosuitbreidingsprojecten kan aangesproken worden de verschillende milieu- en gezondheidsaspecten van bos en natuur (beter microkli-maat stressreductie fijn-stoffilter CO2-sequestratie hellip) staan garant voor een gezondere leefomgeving en in die zin dus ook voor een verhoogde veiligheid van het individu Tenslotte geeft een correct gevoerd inspraakproces waarbij mensen hun visie gereflecteerd zien worden in de ontwikkelde beheervisie ook aanleiding tot een gevoel van controle waardoor de betrokken-heid en dus het draagvlak stijgt

Bos Bosuitbreiding en natuurontwikkeling met een extra dimensie

SymboolbossenBossen lsquomet een verhaalrsquo zijn in deze context een bijzonder krachtig instrument Wanneer je de idee van bosuitbreiding kan linken aan een complementaire en emotioneel geladen symboliek constateer je dat die zwijgende en anonieme meerderheid waarover we het hierboven hadden zich makkelijker en efficieumlnter laat mobiliseren en dat je je bosuitbreidingverhaal kan incorpo-reren in een maatschappelijk bredere bedding Vredesbossen Kom-op-tegen-Kankerbossen Geboortebossen en Witte Kinderbossen het lijkt soms wel eens of er geen lsquogewonersquo bossen meer geplant worden en vanuit de sector wordt hierop wel eens neergekeken Maar laten we eens naar de resultaten kijken jaarlijks mobiliseren breed gedragen bosaanplantingen zoals het Boompjesweekend van Kom op tegen Kanker letterlijk duizenden mensen die nadien ook nog vaak terugkeren naar dat lsquoeigen bosrsquo of zelfs die lsquoeigen boomrsquo De bijkomende unieke dimensie die themarsquos als geboorte de strijd tegen kanker vrede enzhellip aan nieuwe bossen geven garan-deert een breder draagvlak voor het nieuw aan te leggen bos- of natuurgebied

Bossen als oplossing van bestaande maatschappelijke knelpunten(Nieuwe) bossen genereren belangrijke milieumeerwaarden voor hun omgeving Door via bos-uitbreiding of natuurontwikkeling oplossingen aan te reiken voor bepaalde maatschappelijke knelpunten kan werk gemaakt worden van een groter draagvlak voor het project Voorbeelden van dergelijke maatschappelijke knelpunten die (deels) kunnen opgelost worden door bosuit-breiding enof natuurontwikkeling zijn

422

23

bull Klimaat- en energieproblemen bomen en bossen slaan tijdens hun groei CO2 op hierdoor kunnen ze deels een tegengewicht vormen tegen het broeikaseffect Zo is uit recent onderzoek gebleken dat in Europa duurzaam bosbeheer en bosuitbreiding de voorbije decennia een significant tegengewicht gevormd hebben voor het broeikasef-fect ca 10 van de totale Europese CO2-uitstoot is gecompenseerd door opslag van CO2 in de Europese bossen Ook korteomloophout (KOH) ndash houtakkers van snelgroeiende boomsoorten als wilg en populier die zeer regelmatig worden geoogst voor de productie van houtsnippers die als groene brandstof kunnen dienen ndash kunnen een bijzondere meerwaarde creeumlren door bv een lokaal openbaar gebouw van stroom en warmte te voorzien

bull Erosieproblemen in heuvelachtige regiorsquos ndash bv in Zuid-Vlaanderen ndash kunnen bos- en boomstroken de soms belangrijke erosieproblemen grotendeels oplossen Op die wijze kunnen win-winsituaties gecreeumlerd worden waar zowel landbouwsector als natuursector beter van worden

bull Fijn-stofcaptatie en zuivere lucht bossen en bomen zijn steeds in staat om fijn stof uit de lucht te halen en kunnen op die wijze een significante bijdrage leveren aan de luchtkwaliteit Zeker in de nabijheid van locaties waar een hoge uitstoot aan fijn stof is (industriezones grote verkeersassen hellip) kunnen bomen echte fijn-stofbuffers vormen en een belangrijk aandeel van dit type luchtvervuiling teniet doen

bull Visuele buffering landschappelijk hinderlijke infrastructuren in het buitengebied kunnen door aangepaste bos- en natuurontwikkeling aan het oog onttrokken worden waardoor ook op landschapsvlak een bijzonder grote meerwaarde wordt gegenereerd

bull Nood aan ruimte voor zachte recreatie (speelzones wandelgebieden enzhellip) Vlaan-deren scoort op vlak van toegankelijke bosoppervlakte bijzonder laag de voorgestelde minimumoppervlakte van 100msup2 toegankelijk bos in de onmiddellijke nabijheid van de bewoners is ndash ondanks heel wat beleidsbeloftes ndash nog bij lange na niet gehaald Nochtans zorgt (recreeumlren in) toegankelijk groen voor belangrijke reducties in stress voor een langer volgehouden inspanning tijdens het sporten voor een verlaagd risicorsquos op diabetes en hartaandoeningen enzhellip Voor kinderen zijn speelzones bijzonder interessant in deze zones is het voor georganiseerde groepen kinderen toegelaten de paden te verlaten en vrijuit in het bos te spelen Kinderen die vaak in het bos en de natuur spelen hebben meer respect voor de natuur maar ontwikkelen bovendien ook een betere motoriek

bull hellip

COMMUNICATIE amp INSPRAAK METHODIEK EN TIMING

Draagvlakverbreding staat of valt met duidelijke tijdige en voldoende communicatie en gepaste mogelijkheden tot inspraak en dit op de verschillende niveaus van de doelgroepenwerking In Tabel 1 wordt per doelgroep een beschrijving van de mogelijke communicatie-instrumenten gegeven


43

23

Tabel 1 Communicatie op verschillende niveaus

Te contacteren niveaus voor draagvlakverbreding

Mogelijke instrumenten

Beleidsmakers amp betrokken administraties- Schepencollege schepen van milieu groenbe-

heer ruimtelijke ordening landbouw - Gemeentelijke jeugd- en milieudienst dienst

ruimtelijke ordening technische dienst - Gemeentelijke adviesraden jeugdraad mi-

lieuadviesraad (of MiNa-raad) Gecoro land-bouwraad

- Lokale boswachter- Vertegenwoordigers van de betrokken Vlaamse

administraties (Water Land Natuur amp Bos Ruimtelijke Ordening Jeugd Toerisme hellip)

1 Stuurgroep - Opvolging project - Detectie opportuniteiten en knelpunten - Voorstellen ter bijsturing - Komt frequent samen (bij elke belangrijke

stap in het proces) - Heeft een belangrijke stem in de uitwer-

king van de voorstellen2 Bilaterale contacten met leden van de stuurgroep (wanneer dit nodig blijkt)3 Kijkbezoek bij andere (succesvolle) pro-jecten

Middenveld - Milieu- en natuurverenigingen - Recreatieve organisaties - Landbouworganisaties - Jeugdbewegingen - De lokale bosgroep - Toekomstige bosgebruikers - Scholen - Verenigingen - Buurtbewoners enof buurtcomiteacutes

1 Klankbordgroep - Opvolging project - Detectie opportuniteiten en knelpunten - Voorstellen ter bijsturing - Iets minder frequente samenkomsten - Informatie-uitwisseling blijft zeer belangrijk maar stem van de

klankbordgroep is minder doorslaggevend 2 Bilaterale contacten met leden van de klankbordgroep (wanneer dit nodig blijkt)3 Kijkbezoek bij andere (succesvolle) projecten

Priveacute-eigenaars en gebruikers terreinbeherende organisaties

1 Info-avonden2 Directe contactname en bilaterale contacten

Bevoorrechte getuigen (= experten door opleiding of ervaring over bepaalde themarsquos of specifieke locaties)

1 Bilaterale contacten

Breed publiek 1 Info-avonden2 Publicaties in lokale infobladen

lichtkranten pers infoposters flyers ideeeumlnbus hellip

3 Website4 Organisatie van een informatief

terreinevenement (discussiewandelingen tentoonstellingen hellip)

Het is belangrijk dat er op al deze niveaus actief gecommuniceerd wordt omdat op elk van deze niveaus een bepaalde visie over het projectgebied bestaat en omdat elk van deze niveaus bepaalde dossiers kan (de)blokkeren

Communicatie in een dergelijk project is bovendien tweerichtingsverkeer het moet duidelijk zijn voor de betrokkenen dat ze recht op inspraak hebben en als een volwaardige partner in het project betrokken worden Dit kan enkel gebeuren door ze tijdig bij het project te betrekken



en door hun suggesties op respectvolle wijze mee te nemen in de verdere uitwerking van het project Dit betekent uiteraard niet dat elk voorstel moet opgenomen worden in de doelstellin-gen van het project maar wel dat elk voorstel moet afgetoetst worden op zijn wenselijkheid en haalbaarheid en dat ndash ook wanneer het voorstel niet weerhouden wordt ndash dit duidelijk moet gecommuniceerd en geargumenteerd worden

Een belangrijk aspect van dit communicatieproces omvat ook de aandacht voor de zgn poten-tieumlle lsquotegenstandersrsquo van het project Soms wordt bv de landbouwsector eerder beschouwd als een mogelijke tegenpartij bij dergelijke natuur- en bosontwikkelingsprojecten en vermijdt men het gesprek met de vertegenwoordigers van de sector aan te gaan om problemen te vermijden Op termijn leidt dit echter enkel tot wantrouwen en antagonisme wat de slaagkansen zeker niet bevordert Het is dus belangrijk van bij aanvang zeker ook deze partners in het project te be-trekken Het is zelfs zo dat een goede communicatie met bv de landbouwsector vaak leidt tot bijzondere synergieeumln en extra kansen om de doelstellingen van het project waar te maken

Uit het voorgaande blijkt dat communicatie een bijzonder belangrijke component van het ge-heel is waarvoor dus zeker voldoende tijd dient vrijgemaakt te worden De ervaring leert dat ndash bij een goed uitgevoerd project - ongeveer 50 van de bestede tijd gespendeerd wordt aan de organisatie en uitvoering van de participatieve processen Eventueel kan dit ook uitgevoerd worden in samenwerking met een gespecialiseerd studie- of communicatiebureau Een goede participatie lsquovertraagtrsquo ook het projectverloop waar de technische aspecten voor de uitwerking van je doelstellingen op enkele weken of maanden zouden kunnen uitgewerkt worden vereist de dialoog met betrokken doelgroepen ndash die dit bovendien vaak nog op vrijwilligersbasis opvolgen ndash dat je voldoende tijd voor reflectie het rijpen van ideeeumln en terugkoppeling toelaat Je pro-jectplanning moet hieraan dan ook aangepast worden In het ldquoDraaiboek voor bosuitbreiding draagvlak en evenementrdquo1 van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen kan je een inschatting van deze timing en de benodigde personeelsinvestering terugvinden

Draagvlakverbreding stopt overigens niet op de dag van de eerste realisatie ook nadien is het belangrijk dat men blijft werken aan de communicatie over het project en mensen blijft betrekken bij dit proces Praktisch gezien is het echter niet altijd mogelijk dat de lokale over-heid dit proces volledig in eigen beheer blijft dragen en hiervoor kan men dus ook proberen de burgers zelf als trekkers van dit proces in te schakelen De oprichting van een bosvrien-denplatform kan mogelijkheden bieden deze lsquoBosvrienden voor het levenrsquo staan dan in voor de verdere instandhouding van het draagvlak door de organisatie van wandelingen of eve-nementen door publicaties in lokale infobladen of pers door het aanbrengen van infoborden hellip De lokale overheid kan instaan voor logistieke ondersteuning door bv het voorzien van een vergaderplaats ev verslaggeving voorzien van ruimte op website of in lokaal infoblad organisatie van evenementen hellip Ook kunnen bestaande natuurorganisaties (terreinbeherende organisaties bosgroepen regionale landschappen) of middenveldorganisaties een belangrijke rol gaan spelen in de verdere uitbouw van dit draagvlak Het beheer en de communicatie over het gebied kan ook worden overgedragen aan een lokale natuurorganisatie

1 Dit draaiboek kan gedownload worden via httpwwwvbvbevademecum_bosuitbreiding


Instrumenten voor draagvlakverbreding

Pers-en publieksactiesDoor middel van persacties kan men breed sensibiliseren over het project Ze vergroten de naambekendheid van en vertrouwdheid met het project Men kan persacties doen naar aanleiding van

bull Acties evenementen wandelingen fi etstochten hellip bull Verschijnen van een nieuwsbrief of het lanceren van de website bull Afronden van het overlegproces in het kader van workshops klankbordgroep of stadsbosdialoog bull Aankondiging van informatievergaderingen workshops evenementen hellip

Een persactie is een goedkoop middel om informatie op een grote schaal te verspreiden Een aantrekkelijk persbericht2 en enkele originele fotorsquos zetten journalisten aan tot het schrijven van een artikel Voorzie naar aanleiding van evenementen een apart persmoment en een persmap met een bondig en laagdrempelig persbericht een uitgebreider persdossier en enkele fotorsquos Betrek ook de lokale pers hun impact bij de lokale bevolking kan groter zijn dan die van de Vlaamse pers Vergeet niet de nodige contactgegevens aan je persbericht toe te voegen en te zorgen voor een woordvoerder

Aan perswerking zijn er wel enkele nadelen verbonden de respons van de pers is immers moei-lijk te voorspellen en sterk afhankelijk van externe factoren bovendien heb je weinig tot geen controle over wat er uiteindelijk zal verschijnen in de pers

Foto toenmalig minister van Leefmilieu Vera Dua bezoekt het artifi cieumlle Parkboseiland tijdens de Gentse Feesten van 2002 Op deze spectaculaire wijze werden duizenden Gentenaars gesensibiliseerd over het Parkbos Gent

2 Voor vuistregels voor het schrijven van een doeltreffend persbericht en andere aspecten van perswerking kan je terecht op deze website httpwwwethicombecontentaspxlang=1ampl=004003

431

27

PraktischFinancieumlle middelen de benodigde financieumlle middelen zijn beperkt

bull aanmaken van een persdossierbull eventueel huren van een zaal vervoer animatie receptie hellip

Mensdagen voorbereiding drietal dagenopstellen perslijst en persbericht eacuteeacuten dagverspreiden persbericht afhankelijk van aantal contactenopvolgen perscontacten afhankelijk van aantal contacten

Combineerbaar met evenementen website nieuwsbrief informatievergaderingen tentoonstelling of infostand klankbordgroep of stadsbosdialoog

Aanpak 1 Vastleggen wat er zal gecommuniceerd worden en hoe2 Vastleggen locatie organiseren persconferentie3 Opstellen perslijst4 Opstellen persbericht duidelijk onderwerp plaats datum uur en bereikbaarheid vermelden Indien er een ludieke of mediagenieke actie aan het persmoment gekoppeld is vermeld dit zeker Vermeld ook een e-mailadres website en telefoonnummer waar men terecht kan voor meer informatie5 Versturen persbericht amp opvolgen van de perscontacten6 Persmoment

Infostand of tentoonstellingDoor middel van een infostand of een (reizende) tentoonstelling kan je zorgen voor perma-nente informatie-overdracht naar het publiek Ook dit instrument werkt dus sensibiliserend en vergroot de naambekendheid van en vertrouwdheid met het project

Een infostand of tentoonstelling is een flexibel in te zetten communicatiemiddel Hiermee kan een groot publiek bereikt worden door de stand te gebruiken op druk bijgewoonde evenemen-ten (kermissen beurzen festivals hellip) of op druk bezochte plaatsen (scholen bibliotheken gemeentehuizen hellip) Wanneer de infostand bemand is laat het je toe om op informele wijze informatie uit te wisselen met geiumlnteresseerden

De toegankelijkheid van de informatie is heel belangrijk De teksten worden dan ook speciaal geschreven voor dit doel het ldquocopypastenrdquo van bestaande teksten uit artikels is dus niet aangewezen De gemiddelde infostand of poster wordt op evenementen of op druk bezochte plaatsen immers slechts 10 seconden bekeken Het is dus cruciaal om onmiddellijk de aandacht te trekken en de bezoeker te interesseren voor (het lezen van) jouw boodschap Dat doe je door (visueel) attractieve laagdrempelige en interessante informatie aan te bieden Ook het beeldmateriaal moet een wervend karakter hebben Infostands zijn soms bemand maar vaak moeten ze ook op zichzelf kunnen staan en de geiumlnteresseerde aanspreken en informeren Hou hier rekening mee tijdens het ontwerpen3


3 Een hele goede (Engelstalige) website met vuistregels voor het ontwerpen van goede posterinformatie is httpwwwncsueduprojectpostersNewSiteindexhtml

27

Een infostand geeft de essentieumlle informatie rond het project achtergrond stand van zaken en volgende stappen Voorzie achtergrondinformatie voor de bezoekers die verder willen lezen (bvb folder of nieuwsbrieven)

De infostand moet gemakkelijk op te bouwen en te verplaatsen zijn Door animatie of het uitdelen van gadgets kunnen potentieumlle bezoekers aangetrokken worden Bemannen van een infostand is vooral aangewezen op drukbezochte plaatsen en momenten De infostand moet op diverse plaatsen worden opgesteld om een zo breed mogelijk spectrum van de bevolking in hun eigen buurt te bereiken Het is ook belangrijk dat er een contactpunt wordt vermeld voor de bezoekers die meer informatie wensen

Een tentoonstelling is uitgebreider en wordt voor een langere periode opgesteld Hier is het zeker aan te bevelen voldoende achtergrondinformatie te voorzien en de reeds verschenen publicaties en website ter beschikking te stellen Door het gebruik van audiovisuele middelen (bijvoorbeeld een presentatie of een computersimulatie) kan het geheel levendiger gemaakt worden Let erop dat de locatie van de tentoonstelling duidelijk aangegeven is Rond de tentoonstelling worden de nodige promotie- en persacties ondernomen

Infostands en tentoonstellingen zijn in principe in alle fasen van het proces in te zetten In de praktijk zal een tentoonstelling of infostand worden gebruikt als er reeds voldoende concrete informatie beschikbaar is


Foto De infostand van het Vlaams Fonds Tropisch Bos combineert een aantrekkelijk visueel beeld met bondige laagdrempelig geschreven informatie en de mogelijkheid om meer achtergrondinformatie mee te geven door folderstandjes


Praktische informatieFinancieumlle middelen en menskracht(sterk afhankelijk van het ambitieniveau maar meestal vrij duur en arbeidsintensief)

Tekstschrijven 3 agrave 10 dagenVerzamelen van beeldmateriaal (idealiter van professionele kwaliteit) 1 agrave 3 dagen Bij aankoop van beelden kan de kostprijs varieumlren van enkele tientallen tot enkele duizenden euroDruk en ontwikkelen infostand of expositie enkele honderden tot enkele duizenden euroTransporteren opstellen en afbreken van infostand of expositie relatief zeer beperkte inspanning voor een groot bereik indien het evenement of de expositie lang genoeg duurtvoldoende druk bezocht wordtBemannen van infostand of expositie relatief grote inspanning (vaak buiten de normale werkuren) Uiteraard totaal afhankelijk van tijdsduur intensiteit en frequentie van bemanning

Combineerbaar met Informatievergaderingen ideeeumlnbus reageerkaart nieuwsbrief evenementen perswerking hellip

Aanpak 1 Opmaken globaal overzicht van het uitzicht van de infostand of tentoonstelling2 Contacteren bureaus voor opmaak uitwerking en productie infostandtentoonstelling promotiemateriaal en gadgets3 Opmaken spreidingsplan voor het opstellen van de stand of tentoonstelling (ifv evenementen externe activiteiten infovergaderingen hellip en ifv het bereiken van zoveel mogelijk doelgroepen) Contacteren van de locaties en praktische afspraken maken4 Uitschrijven teksten en verzamelen beeldmateriaal uitwerken presentaties aanmaken en drukken achtergrondinformatie en reageerkaartjes5 Opstarten promotie- en perscampagne voor tentoonstelling6 Opzetten infostand of tentoonstelling7 Bemanning tentoonstelling8 Ophalen en verwerken reacties bijhouden vragen en bijwerken database met contactgegevens geiumlnteresseerden9 Afbreken tentoonstelling en verhuis naar volgende locatie

29

WebsiteEen website is een modern en efficieumlnt middel om informatie-overdracht naar het ruime pu-bliek of naar specifieke doelgroepen4 te organiseren Hou er echter toch ook rekening mee dat bepaalde doelgroepen (nog) niet over een internetaansluiting beschikken maar in principe is het aantal deelnemers onbeperkt Het grote voordeel van een website is dat het een steeds laagdrempeliger permanent bereikbaar en vlot actualiseerbaar medium is De website kan onder meer de volgende zaken bevatten bull Achtergrondinformatie (hoe waarom door wie voor wie) bull Stand van zaken (eventueel inclusief kaartmateriaal) feiten en gegevens bull Veelgestelde vragen bull Discussieforum vragenformulier bull Contactgegevens voor meer informatie bull E-mailinglijst bull Agenda van de activiteiten en verslag van de activiteiten (inclusief fotorsquos) bull Links bull Virtuele tentoonstelling of wandeling bull Elektronische publicaties zoektochten nieuwsbrieven hellip bull Beschrijving van wandelingen en fietstochten bull hellip

Een website op zich is echter absoluut niet automatisch zaligmakend voor het project Ook bij de ontwikkeling van een goede projectwebsite moet je echt wel rekening houden met heel wat randvoorwaarden5 In de eerste plaats is het belangrijk een duidelijk beeld te bepalen van de te bereiken doelgroep Durf hierbij keuzes maken vaak is het immers onmogelijk zowel voor de leek als voor de expert te schrijven Schrijven voor internet is bovendien iets heel anders dan voor andere media omdat websurfers heel anders lezen dan gebruikers van andere commu-nicatiemiddelen


Foto Een VBV-expo over verschillende houtsoorten en hun afgeleide producten

4 Bepaalde delen van de website kunnen beveiligd worden met een paswoord om ze enkel toegankelijk te maken voor deze specifieke doelgroepen 5 Een aantal handige vuistregels voor het schrijven voor internet vind je op httphomeplanetnl~dover037indexhtm


bull 79 van de websurfers scant websites eerder dan ze te lezen bull De meeste surfers lezen maar tot 75 van de paginalengte bull Surfers kijken eerst naar tekst dan naar afbeeldingen bull Surfers lezen pas als ze zijn waar ze moeten zijn

Als websiteontwikkelaar is het dan ook heel belangrijk in te spelen op dit leespatroon Het internet is bovendien een vluchtig medium waarbij een andere site maar een klik verwijderd is Verveel je de gebruiker of vindt de gebruiker niet direct wat hij zoekt Dan zal hij zijn heil snel elders gaan zoeken Enkele vuistregels

bull Net zoals bij een persbericht moet je tekst dus met de deur in huis vallen De belang-rijkste informatie moet eerst komen het ldquonieuwsrdquo moet in de eerste regel komen

bull Gebruik informatieve titels en misleid de gebruiker niet bull Gebruik een laagdrempelige aangepaste woordenschat Vermijd vakjargon bull Korte teksten zinnen paragrafen dragen bij tot een goed leesbare website

Ook de structuur van de website is bijzonder belangrijk elke pagina moet overzichtelijk en in eacuteeacuten oogopslag duidelijk zijn Je verdeelt je boodschap dan ook best in kleine hapklare brokjes informatie Belangrijke info laat je best opvallen door ze bv in vetjes af te beelden

Houd ook rekening met hoe zoekmachines werken Zij zullen er immers voor zorgen dat geiumln-teresseerden op je website terechtkomen Van elke pagina moet je je dan ook afvragen via welke trefwoorden mensen deze informatie zoeken Gebruik die trefwoorden (bij voorkeur vooraan) in je teksten

Zorg er tenslotte ook voor dat de website regelmatig geactualiseerd wordt en dat hij efficieumlnt gepromoot wordt en makkelijk kan teruggevonden worden op het internet

De website www1miljoenbomenbe promoot op een laagdrempelige manier een ambitieus Vlaams bosuitbreidingsproject Wekelijks worden updates voorzien op deze website

31

Praktische informatieFinancieumlle middelen en menskracht

De aanmaak en het onderhoud van een website kan zeer sterk uiteenlopen afhankelijk van ambitieniveau en eigen expertise Bij volledige uitbesteding van een gemiddelde website zal de kost verscheidene duizenden euro bedragen en moet er een onderhoudskost ingecalculeerd worden Tekstschrijven 3 agrave 10 dagenVerzamelen van beeldmateriaal (idealiter van professionele kwaliteit) 1 agrave 3 dagen Bij aankoop van beelden kan kostprijs varieumlren van enkele tientallen tot enkele duizenden euro Onderhoud (actualiseren website beantwoorden van vragen enof opmerkingen bijhouden lijst geiumlnteresseerden verzorgen van mailings) dit kan heel sterk varieumlren afhankelijk van het ambitieniveau Idealiter wordt de website minimaal maandelijks geactualiseerd

Combineerbaar met (elektronische) reageerkaart (elektronische) nieuwsbrief (virtuele) tentoonstelling persartikels rapporten achtergrondinformatie verslagen van evenementen

Aanpak 1 Opmaken overzicht van de opbouw inhoud en functies van de website2 Ev contacteren bureau voor opmaak en publicatie website Alternatief is het zelf ontwikkelen van de website 3 Opstarten promotie- en perscampagne voor website (bvb nav de lancering)4 Bijhouden en verwerken reacties bijhouden en beantwoorden van vragen en bijwerken database met contactgegevens geiumlnteresseerden5 Regelmatige update van de site en e-mailings naar geiumlnteresseerden

NieuwsbriefEen nieuwsbrief verspreidt toegankelijke informatie over het project naar het grote publiek De nieuwsbrief bevat achtergrondinformatie een contactadres voor meer informatie interviews met betrokkenen info over het verloop en de inspraak een agenda enz In de nieuwsbrief wordt vaak ook een antwoordstrook opgenomen met de mogelijkheid tot reactie tot inschrij-ving op activiteiten tot het nemen van een abonnement op de nieuwsbrief hellip Dit communicatiemiddel heeft als grote voordeel de ruime verspreiding naar alle lagen van de bevolking maar het opmaken drukken en verspreiden van een papieren versie is duur Boven-dien kan de informatie niet zo snel geactualiseerd worden en blijven oude exemplaren de ronde doen Een digitale nieuwsbrief is veel goedkoper maar vergt meer actieve promotie Hij kan wel sneller geactualiseerd worden



Ook hier moet er bij het schrijven van de teksten en het zoeken van het beeldmateriaal op gelet wor-den dat deze zo toegankelijk en aantrekkelijk mo-gelijk zijn Eventueel kan hiervoor beroep gedaan worden op een gespecialiseerd bureau (copywri-ting layout druk) De nieuwsbrieven kunnen huis-aan-huis bezorgd worden verstuurd worden naar abonnees verspreid worden via openbare ge-bouwen en drukbezochte instellingen of op evene-menten vergaderingen via de tentoonstelling of infostand Een digitale versie van de nieuwsbrief kan op de website gepubliceerd worden of via e-mail verspreid wordenFoto De cover van het Parkbosmagazine de nieuwsbrief over het Parkbos Gent die gedurende een aantal jaar verspreid werd bij alle inwoners van Gent Sint-Martens-Latem Zwijnaarde en De Pinte


De kost en tijdsinvestering voor een (papieren) nieuwsbrief is sterk afhankelijk van het aantal bladzijden de oplage en de vereisten qua layout Een digitale nieuwsbrief is veel goedkoper omdat er geen kosten voor druk en verspreiding dienen gemaakt te worden Tekstschrijven normaliter mag men 14 mensdag inschattenA4-blz tekst Verzamelen beeldmateriaal (idealiter van professionele kwaliteit) 1 agrave 3 dagen Bij aankoop van beelden kan kostprijs varieumlren van enkele tientallen tot enkele duizenden euroLayout druk en verspreiding sterk uiteenlopend Voor een oplage van 30000 exemplaren kost dit ongeveer 10000 euro Bij verspreiding van een digitale nieuwsbrief kan deze kost uiteraard zeer sterk gereduceerd worden

Combineerbaar met Evenementen website infovergaderingen reageerkaart pers infostandtentoonstelling hellip

Aanpak (bij professionele nieuwsbrief)

1 Aanstellen bureau voor copy-writing lay-out en druk maken van afspraken ivm formaat opmaak en timing2 Opmaken en nalezen toegankelijke teksten en verzamelen aantrekkelijk beeldmateriaal3 Opmaak door bureau en nakijken van het ontwerp4 Opstellen verspreidingsplan5 Digitale versie van de nieuwsbrief op de website publiceren6 Nieuwsbrieven verspreiden naar partners op drukbezochte plaatsen en op evenementen

33

EvenementenGoed georganiseerde evenementen zijn aangename communicatiemiddelen om een project of participatief proces in de kijker te stellen en zo het draagvlak ervoor te verbreden Evene-menten kunnen een communicatief sensibiliserend of wervend karakter hebben Aan deze (ludieke) activiteiten kunnen makkelijk persacties gekoppeld worden zodat de evenementen ook in de (lokale) pers weerklank krijgen Heel wat verschillende types activiteiten komen in aanmerking voor een evenement rond bosuitbreiding of natuurontwikkeling

bull Wandelingen fietstochten zoektochtenbull Boomplantacties met randanimatiebull Acties met socio-culturele verenigingen (spelnamiddag ism jeugdverenigingen

culturele wandeling met cultuurorganisaties hellip)

In het vademecum Bosuitbreiding en Bosverbinding door Lokale Besturen een publicatie van VBV uit 2008 is een draaiboek6 uitgewerkt waarin de verschillende praktische onderdelen voor het realiseren van een dergelijk evenement stap voor stap en in detail zijn uitgewerkt

Educatieve aspectenDe activiteiten uit de voorgaande paragraaf kunnen in mindere of in meerdere mate een edu-catief aspect hebben Bij de meeste types van educatieve activiteiten en evenementen is het van belang de nadruk op het ludieke amusante en mediagenieke aspect te leggen maar let erop dat je ook nog steeds je boodschap verkondigt Infostands zijn een middel bij uitstek om op dit soort activiteiten ook nog voldoende achtergrondinformatie mee te geven maar er bestaan ook andere middelenTijdens het evenement kan je duidelijk maken wie je bent waarover het gaat waarom je het evenement organiseert en waar de geiumlnteresseerden je kunnen bereiken en meer informatie kunnen vinden Er zijn bijzonder veel activiteiten die in aanmerking kunnen komen voor een educatieve insteek en heel vaak kunnen educatieve boodschappen enthousiasmerend laagdrempelig en ludiek gebracht worden De lijst van mogelijke activiteiten en evenementen waarin milieu-educatie een plek kan vinden is onuitputtelijk hier volgt een opsomming van enkele veel gebruikte methodes

bull Geleide fiets- en wandeltochten7 om het publiek kennis te laten maken met het pro-ject kunnen er geleide (discussie)wandelingen en fietstochten worden georganiseerd Tijdens deze tochten kan er informatie gegeven worden en kunnen er ook knelpunten worden gedetecteerd Voorzie minimum eacuteeacuten gids per 30 deelnemers zodat iedereen de aangeboden informatie ook opvangt en zijn of haar mening kan geven Op het einde van de tocht wordt er ev aan de deelnemers nog bijkomende achtergrondinfor-matie bezorgd en kan er gelegenheid geboden worden voor een informele babbel bij een drankje

bull Individuele zoektochten om individuele personen te kunnen betrekken is een zoek-tocht op eigen houtje een interessant middel Via het formulier met de vragen kan er achtergrondinformatie worden voorzien Voorzie op het antwoordformulier plaats voor het noteren van vragen en opmerkingen die bij de deelnemers leven Vermeld ook de gegevens van het contactpunt Ook met moderne vormen van het oude zoektochtprin-cipe zoals ldquogeocachingrdquo en ldquoorienteeringrdquo kan dit bereikt worden


6 Het vademecum Bosuitbreiding en Bosverbinding door Lokale Besturen kan samen met het draaiboek voor de organisatie van evenementen worden gedownload via wwwvbvbe 7 Raadpleeg CVN voor informatie over ervaren bos- en natuurgidsen in je regio En ook op de website van VBV vind je uitgestippelde boswandelingen en fietstochten terug (wwwvbvbe)

35

bull Bosspel een goed uitgewerkt bosspel8 kan ndash zeker voor jeugdbewegingen en scholen ndash een hele efficieumlnte manier zijn om een boodschap op een aangename maar ook krachtige manier over te brengen

bull Bos- en natuurquiz de Vlaming quizt graag Maak hiervan gebruik om je boodschap op een aangename manier aan je doelgroep door te geven Let er bij het uitwerken van je quiz9 wel op dat je vragen overeenkomen met het kennisniveau van je doelgroep

bull Film in het Bos10 vooral in de zomerperiode kunnen filmvertoningen in het bos re-kenen op heel wat belangstelling en enthousiasme Het aparte decor zorgt over het algemeen voor een zeer groot gevoel van tevredenheid bij het publiek die dit echt als een vrij unieke ervaring beschouwt Door een film te kiezen die je boodschap mee in de verf zet ndash dat kan varieumlren van een mooie natuurdocumentaire tot een animatiefilm met ecologische inslag ndash kan je je boodschap goed en efficieumlnt overbrengen Door bovendien educatieve randanimatie te voorzien ndash een infostand een sprookjesfee die lsquomilieubewustersquo sprookjes vertelt ndash vergroot je het effect van je boodschap nog

Dit is zeker geen volledige lijst van mogelijke activiteiten maar wel een serie voorbeelden van activiteiten die in het verleden reeds hun efficieumlntie bewezen hebben Ze kunnen wellicht ook ter inspiratie dienen voor de uitwerking van nieuwe innovatieve benaderingen

Foto Boomplantacties met ludieke en educatieve randanimatie zoals hier op het Boompjesweekend van Kom op tegen Kanker kunnen het draagvlak voor bosuitbreiding versterken


8 VBV heeft recent een klimaatspel uitgewerkt dat in een aantal gemeentes en bij het kantoor van VBV kan uitgeleend of gehuurd worden Via infovbvbe kan u hierover meer info bekomen 9 VBV heeft recent verscheidene quizformules uitgewerkt Via infovbvbe kan u hierover meer info bekomen 10 Jaarlijks organiseert VBV in augustus en september een Film in het Bos-tournee Via infovbvbe kan u hierover meer info bekomen

35

Netwerking en samenwerkingSensibiliserende acties rond bosuitbreidingprojecten kunnen ook gekoppeld worden aan extern georganiseerde activiteiten

bull (Stads)festivals bvb Gentse Feestenbull Activiteiten van de overheid bijvoorbeeld Dag van het Park Week van het Bosbull Activiteiten met andere natuur- en middenveldorganisaties rond natuur en milieu

Dag van de Aarde Dag van de Natuur Ik Kyoto Met Belgerinkel naar de Winkel hellip

Het voordeel van deelname aan evenementen van externen en van samenwerking met over-heden en middenveld- natuur- en milieu-organisaties is dat je de krachten kan bundelen en samen een efficieumlntere promotie- en perscampagne kan organiseren waardoor de impact van je evenement vermenigvuldigd wordt

Praktische informatieFinancieumlle middelen en mensdagen

De benodigde financieumlle middelen en menskracht zijn afhankelijk van de uitwerking van het evenement de samenwerking met partners etcRandanimatie sterk afhankelijk van de gekozen animatie en de mate van vrijwilligerswerk dat beschikbaar is Aanmaak promotiemateriaal en gadgets kan heel sterk varieumlren Hiervoor kunnen ev sponsors gezocht worden Voorbereiding (voorbereiding evenement contacten met partners uitwerken en productie gadgets animatie en achtergrondinformatie optekenen en beantwoorden vragen en suggesties promotiehellip) heel sterk afhankelijk van het gekozen ambitieniveau Bemannen infostand afhankelijk van tijdsduur intensiteit en frequentie van bemanningUitvoeren van het evenement afhankelijk van het ambitieniveau van het gekozen evenement

Combineerbaar met Reageerkaart nieuwsbrief persactie infostandAanpak 1 Uitwerken globaal idee van het evenement en opmaken

actieplan2 Contacteren animatie sprekers leveranciers hellip3 Opstarten promotie- en perscampagne voor het evenement (zie ook tips voor persactie)4 Opmaak uitwerking en productie achtergrondinformatie infostand tentoonstelling promotiemateriaal en gadgets5 Verspreiden aankondigingen6 Concrete uitvoering van het evenement7 Verslagen en achtergrondinformatie ter beschikking stellen via een website en verspreiden aan pers en geiumlnteresseerden


37

InfovergaderingInfovergaderingen zijn ideale vehikels om (grote) groepen geiumlnteresseerden de nodige gede-tailleerde informatie te verschaffen Bovendien kunnen ze aanleiding geven tot heel wat infor-matie-uitwisseling tussen uitvoerders en geiumlnteresseerden Het laat de uitvoerders toe om hun plannen en voorstellen beter af te stemmen op de noden en verzuchtingen van de (toekomstige) gebruikers van het projectgebied Tenslotte wordt de inspanning van het organiseren van een degelijke info-avond heel vaak echt geapprecieerd door de aanwezigen waardoor ook op die manier het draagvlak voor het project toeneemt

Een degelijk georganiseerde en goed geleide info-avond kan bij het publiek ook heel wat on-beantwoorde vragen beantwoorden die anders mogelijk een eigen leven gaan leiden en een ongewenste geruchtenmolen voeden Om te vermijden dat er toch een perceptie van sturing van bovenaf ontstaat wordt de vergadering best geleid door een neutrale moderator Infover-gaderingen bieden als communicatiemiddel een groot potentieel om vragen en verzuchtingen te detecteren die leven bij de verschillende doelgroepen en om deze zo correct en concreet mogelijk te beantwoorden

Een mogelijk nadeel van infovergaderingen is het feit dat tegenstanders meer geneigd zijn naar informatievergaderingen te komen dan voorstanders of neutralen Dit kan een negatief beeld scheppen van het project Houd er ook rekening mee dat het voor bepaalde specifieke doelgroe-pen moeilijker kan zijn deze vergaderingen bij te wonen dan voor andere alleenstaande ouders met kinderen (nood aan kinderoppas) mensen met een handicap mensen die aangewezen zijn op openbaar vervoer senioren allochtonen enzhellip Indien deze doelgroepen cruciaal zijn voor je project voorzie dan specifieke vergaderingen of neem maatregelen waardoor ze toch makkelijk aanwezig kunnen zijn op je vergadering


Logistiek huur zaal projector pc (draagbare) microfoon drankje achtergrondinformatie voor de deelnemersSecretariaat aanmaken en versturen uitnodigingen foldertjes affiches bekendmaken infovergadering aanmaken presentatie en achtergrondinformatie opmaken versturen en ter beschikking stellen van verslagen bijhouden contactgegevens geiumlnteresseerden hellipFinancieel zeer beperkte inputMensdagen enkele dagen voor voorbereiding + aanwezigheid van 1 agrave 2 personen op de infovergadering zelf

Combineerbaar met Reageerkaartje informatiestand of tentoonstelling persactieAanpak 1 Keuze maken over organisator procesbegeleider en

moderator2 Huren zaal en voorzien van audiovisuele middelen3 Contacteren sprekers en moderator4 Vastleggen agenda en timing


37

Aanpak 5 Aankondigen van de informatieavond via lokale en regionale kranten via huis-aan-huis-folders via affiches via brief en (electronische) nieuwsbrief via persbericht via tijdschriften lichtkranten via verenigingen gemeenten enzhellip 6 Uitwerken achtergrondinformatie en presentatie7 Zaal klaarzetten deelnemers verwelkomen informatie overhandigen8 Verslagneming9 Verwerken vragen en antwoorden verslagen opstellen en versturen aan de deelnemers en de betrokken overheden planners en ambtenaren bijhouden contactgegevens geiumlnteresseerden10 Verwerken van relevante reacties en informatie in het project11 Eventueel verslagen en achtergrondinformatie ter beschikking stellen via een website

KlankbordgroepEen klankbordgroep bestaat uit een groep bevoorrechte getuigen (=personen met expertise over relevante themarsquos of over de locatie) die bij het project betrokken worden en feed-back leveren op de gemaakte voorstellen Het aantal deelnemers wordt best beperkt tot een maximum van 20 om tot een constructieve dialoog te kunnen komen waarin iedereen aan bod komt De klankbordgroep vormt dan ook een belangrijke lsquotoetsingrsquo van de plannen en de visie van het projectteam Deze groep wordt samengesteld op basis van een inventarisatie van de doelgroepen en de voorafgaande contacten met actoren

Op geregelde tijdstippen komt deze groep samen om ingelicht te worden over elke belangrijke fase in het project en de voorstellen te evalueren Nav de discussies in de klankbordgroep kunnen met bepaalde deelnemers aparte gesprekken plaatsvinden om problemen die tijdens de klankbordgroepvergaderingen gesignaleerd worden grondiger te bespreken en op te los-sen Door echt rekening te houden met de voorgestelde visies binnen dit overlegorgaan zal de betrokkenheid van de deelnemers zeer sterk toenemen Op deze wijze kan heel nauw sa-mengewerkt worden met vertegenwoordigers van sleuteldoelgroepen voor je project waardoor een klankbordgroep heel sterk bijdraagt tot het nodige draagvlak De klankbordgroep biedt aan de deelnemers ook een platform om met elkaar te dialogeren begrip te ontwikkelen voor elkaars standpunten en samen knelpunten en bekommernissen mbt het project te detecteren en er oplossingen voor aan te bieden In die zin fungeert een klankbordgroep als denktank en ideeeumlnbank

De samenstelling van een klankbordgroep kan echter wel een delicate oefening zijn waarbij het projectteam heel goed moet nagaan wie wel en niet betrokken dient te worden en hoe men de verschillende doelgroepen representatief zal laten vertegenwoordigen Een dergelijk inspraakproces vergt bovendien heel wat tijd en inspanningen vanuit het projectteam en ver-eist ook dat er voldoende tijd wordt geboden aan de leden om met hun achterban te kunnen terugkoppelen



Foto Een jonge recreante vult onze reageerkaart aan de ideeeumlnbus in het Liedekerkebos in waarmee we nav het nieuwe bosbeheerplan peilden naar de noden en wensen van de gebruikers van dit bos

Praktische informatieVereiste middelen en menskracht

Logistiek zaal projector pc cateringSecretariaat selecteren deelnemers opmaken en versturen uitnodigingen en achtergrondinformatie opmaken en versturen verslagenFinancieel beperkte inputMensdagen een 5-tal dagen voor het selecteren en contacteren van de deelnemers een 3-tal dagen per vergadering voor voorbereiding en nazorg 1 of 2 vertegenwoordigers van het projectteam aanwezig op elke klankbordgroepvergadering

Combineerbaar met Reageerkaartje interne nieuwsbrief (beveiligde) website terreindiscussie enzhellip

Aanpak 1 Inhoud doel en randvoorwaarden bepalen (zie ook plan van aanpak in hoofdstuk 2)2 Selectie deelnemers (individuele burgers vertegenwoordigers verenigingen organisaties overheden hellip)3 Huren zaal en voorzien van audiovisuele middelen4 Vastleggen agenda en timing5 Versturen uitnodigingen 6 Uitwerken achtergrondinformatie en presentatie7 Zaal klaarzetten deelnemers verwelkomen informatie en naamkaartjes overhandigen8Verslaggeving versturen van verslagen aan de deelnemers en de betrokken overheden planners en ambtenaren

Reageerkaartje of (electronische) ideeeumlnbusEen reageerkaartje is een kaart waarop deelne-mers aan informatievergaderingen evenemen-ten tentoonstelling edm hun vragen op-merkingen en suggesties kwijt kunnen Indien ze dat wensen kunnen ze hun contactgegevens achterlaten om een antwoord te krijgen om op-genomen te worden in een gegevensbank voor activiteiten nieuwsbrief en dergelijke of ze kunnen aangeven geiumlnteresseerd te zijn om deel te nemen aan andere activiteiten (bijvoorbeeld workshops of terreindiscussies) Alternatieven voor het reageerkaartje zijn de (elektronische) ideeeumlnbus waarbij mensen op papier of via het internet feedback kunnen geven of voorstellen doen mbt het project De bevraging via deze inspraakmiddelen kan open of gestuurd zijn waarbij de deelnemers

39

dus op eigen initiatief voorstellen doen of eerder gestuurd antwoorden op vragen van het pro-jectteam

Indien gewerkt wordt met dit type communicatiemiddel is het echter fundamenteel dat er een degelijke analyse van de reacties gebeurt dat deze ook echt worden meegenomen in het ver-dere beslissingsproces en dat er over de verwerking duidelijk gecommuniceerd wordt Indien dit niet gebeurt zal een dergelijk initiatief immers eerder een averechts effect op het draagvlak hebben

Een groot voordeel van dit type medium is het feit dat ook minder mondige of niet-georgani-seerde gebruikers van het gebied aan bod kunnen komen


Logistiek reageerkaartje balpennen ideeeumlnbus(sen) ontwikkeling elektronisch inspraakformulierSecretariaat opstellen bevragingsformulier verspreiden promoten inzamelen en verwerken van reageerkaarten Beantwoorden vragen en opmerkingenFinancieel beperkte inputMensdagen dit inspraakmodel is zeer tijdsintensief Om een papieren bevraging uit te voeren tijdens een overlegmoment is bijzonder veel menskracht nodig (bv een 4-tal personen bij een opkomst van ca 200 actieve deelnemers) 5-tal mensdagen voor het beantwoorden van een honderdtal vragen

Combineerbaar met Klankbordgroep informatievergadering informatiestand of tentoonstelling website nieuwsbrief

Aanpak 1 Opstellen reageerkaartje en drukken2 Verspreiden van het kaartje promotie logistieke organisatie3 Inzamelen beantwoorde reageerkaartjes4 Lezen en bundelen van de vragen5 Beantwoorden van de vragen en opmerkingen6 Bijhouden van de gegevens van de deelnemers in een databank7 Uitwerken en publiceren van antwoorden op de vragen en hoe hiermee zal omgegaan worden

TerreindiscussieEen terreindiscussie is veel concreter dan een discussie rond een tafel De deelnemers kunnen met eigen ogen de realiteit zien en erover oordelen Deze methodiek past meestal binnen een lopend overlegproces zoals een ambtelijke stuurgroep of klankbordgroep


41

Terreindiscussies zijn een ideale methode om knelpunten op het terrein te kunnen bekijken uit te praten en op te lossen Ze hebben het meeste zin als er al concrete acties in zicht zijn dus bijvoorbeeld op het niveau van de inrichting van bosuitbreiding Ook bij meer strategische dis-cussies (bvb rond de keuze van bepaalde locaties voor een stadsbos) kunnen ze de discussie verrijken Immers niet alle terreininformatie is gemakkelijk op papier weer te geven Bovendien hebben de deelnemers bij een terreindiscussie meer het gevoel bij de zaak betrokken te zijn

Een variant op de terreinbezoeken in het projectgebied is het bezoeken van voorbeeldprojec-ten Het bekijken van ervaringen opgedaan in andere projecten in gelijkaardige situaties kan bijzonder leerzaam zijn en het contact met lokale verantwoordelijken en betrokkenen kan de actoren binnen het eigen project bijzonder veel frisse ideeeumln opleveren

Terreinbezoeken hebben in het verleden bovendien bewezen de groepssfeer en betrokkenheid bij het project sterk te bevorderen Ook op die manier kan dus belangrijk draagvlakverbredend werk geleverd worden

Een tweede alternatief voor het terreinbezoek kan het vertonen van filmpjes of andere vormen van visualiseringen zijn die je publiek toelaten een idee te krijgen over het na te streven natuur-beeld Beelden zeggen vaak meer dan tekst vandaar dat een goed gemaakte illustratie die het voorgestelde toekomstbeeld weergeeft heel effectief kan zijn

Illustratie van het toekomstige bosbeeld op een locatie in het Parkbos Gent


41


Logistiek ev vervoer voorzien (bus fiets hellip) en gidsSecretariaat selecteren deelnemers aanmaken en versturen uitnodigingen en achtergrondinformatie opmaken en versturen verslagenFinancieel beperkte inputMensdagen beperkt

Combineerbaar met KlankbordgroepAanpak 1 Regelen vervoer uitstippelen route

2 Ev contacteren sprekers 3 Vastleggen agenda en timing versturen uitnodigingen en achtergrondinformatie aan deelnemers4 Verwerking van de genomen beslissingen in de projectvisie 5 Verslagen opstellen en versturen aan deelnemers Eventueel verslag op de website plaatsen en doorsturen aan geiumlnteresseerden en pers


43

BronnenAnoniem (2008) Sociale geografie ndash bodemgebruik wijziging van de bodembedekking (downloadbaar bestand met gegevens per gewest) Algemene Directie Statistiek FOD Economie Raadpleegbaar op httpwwwstatbelfgovbefiguresd130_nlasp1

Bogaert D De Zitter M amp Wymeersch T (2003) Draagvlak voor natuur In Dumortier et al (2003) Natuurrapport 2003 Toestand van de natuur in Vlaanderen cijfers voor het beleid Mededeling van het Instituut voor Natuurbehoud nr 21 Brussel 293-299

Bogaert D (2004) Natuurbeleid in Vlaanderen Natuurontwikkeling en draagvlak als vernieuwingen Instituut voor Natuurbehoud Brussel

De Vreese R (2003) Participatie binnen bos- en natuurontwikkeling de kunst van het zoeken naar evenwichten Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw Melle Vulgariserende brochure in het kader van Beleidsgericht Onderzoek in opdracht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap afdeling Wetenschappen

De Vreese R Provoost L Van Nevel L Laveren K Geysels B amp De Somviele B (2008) Vademecum bosuitbreiding en bosversterking door lokale overheden Vereniging voor Bos in Vlaanderen Gontrode

Dumortier M De Bruyn L Peymen J Schneiders A Van Daele T Weyembergh G van Straaten D en Kuijken E (2003) Natuurrapport 2003 Toestand van de natuur in Vlaanderen cijfers voor het beleid Mededeling van het Instituut voor Natuurbehoud nr 21 Brussel

Hens M (2005) Draagvlak voor Natuur In Dumortier M De Bruyn L Hens M Peymen J Schneiders A Van Daele T Van Reeth W Weyemberh G amp Kuijken E 2005 Natuurrapport 2005 Toestand van de natuur in Vlaanderen cijfers voor het beleid Mededelingen van het Instituut voor Natuurbehoud nr 24 Brussel 447-452

Loots I (1996) Verbreding van het maatschappelijk draagvlak voor het natuurbehoud (hoe) zijn de mensen daaraan toe In Knops G (1996) Hof van Eden of Toren van Babel Natuurbehoud en natuurontwikkeling in Vlaanderen Koning Boudewijnstichting Brussel 24-39

Stryckers P (1995) Het Boekenbergpark te Deurne Natuurontwikkeling in een stadspark Groencontact 95(3) 29-36

Stryckers P (1996) Maatschappelijk draagvlak voor natuur over waterhoentjes melkkartons en bierviltjes In Knops G (1996) Hof van Eden of Toren van Babel Natuurbehoud en natuurontwikkeling in Vlaanderen Koning Boudewijnstichting Brussel 58-79

43

COLOFON

Deze handleiding werd opgesteld in het kader van het DuLoMi-project ldquoBosvriendenplatformsrdquo ondersteund door de Vlaamse Overheid (Departement Leefmilieu Natuur en Energie ndash Afdeling Milieu-integratie en ndashsubsidieumlringen)

Deze handleiding is er voor lokale besturen provincie- en gemeentebesturen -diensten milieuraden maar ook middenveldorganisaties en priveacute-personen kunnen hier uiteraard gebruik van maken

Bijkomende vragen over (draagvlak voor) bosuitbreiding kan u stellen via bosuitbreidingvbvbe of tel 092649057 De Vereniging voor Bos in Vlaanderen kan lokale besturen en middenveldorganisaties ook ndash in het kader van haar Tandemwerking ndash verdere ondersteuning aanbieden voor dergelijke projecten

Hoe citeren De Somviele B amp De Vreese R (2009) Vade-mecum Draagvlakverbreding voor bosuitbreiding en natuurontwikkeling Vereniging voor Bos in Vlaanderen Gontrode

Deze publicatie is een uitgave van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw

Beeldmateriaal Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw tenzij anders aangegevenVoorpagina iStockphoto

Vormgeving Ados

3

3

INHOUDSTAFEL






5

5





7

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

3

INHOUDSTAFEL






5

5





7

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

5

5





7

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

5





7

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

7

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

7



9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

9











WAT IS DRAAGVLAK

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

9





12

copy iStockphoto

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

11

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

11


13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

13

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

13


15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

15






31











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados











32

33

331

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

17






332

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

17







34

35

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

19

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

19


21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

21










BETROKKENHEID




41

42

421








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados








422

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

23






bull hellip




43

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

23









































431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados















431

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

27











27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

27












29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados






29















31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados










31














33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados








33










35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

35








35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

35










37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

37









37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

37













39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados








39










41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

41







41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

41






43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

43











43

COLOFON







Vormgeving Ados

43

COLOFON







Vormgeving Ados

COLOFON







Vormgeving Ados

VADEMECUM - bosplus.beuuid:b80bb700-cfe3... · Met dit vademecum wil de Vereniging voor Bos in...

Documents

Transcript of VADEMECUM - bosplus.beuuid:b80bb700-cfe3... · Met dit vademecum wil de Vereniging voor Bos in...