Technisch Vademecum Heesters Harmonisch Park- en Groenbeheer
Transcript of Technisch Vademecum Heesters Harmonisch Park- en Groenbeheer
Technisch Vademecum Heesters
Harmonisch Park- en Groenbeheer
Landschapsarchitectuur &
Landschapsontwikkeling
Pieter Foré – Hogeschool Gent – Landschaps- en tuinarchitectuur
Dag van de Openbare Ruimte – 4 februari 2016
Naar inspirerende beplantingen met
heesters
Naar inspirerende beplantingen met
heesters
Klemtonen vademecum
• Beplantingsontwerp als basis
• Groenvormen
• Gelaagdheid
• Integrale beplantingsmethode
• Plantenkeuze: groei-eigenschappen versus
haalbaarheid beheer
• Plantenkeuze: standplaats
• Aanleg: meer dan aanplanten
Beplantingsontwerp als
basis
Groenvormen
Gelaagdheid
Integrale
beplantingsmethode
<< Aanplant op eindbeeld
< Klassiek bosplantsoen
< Prins Bernhardbos, 15j.
na aanplant
Integrale beplantingsmethode
Enkele pro’s:
- structuurvariatie van bij het begin
- meer bloemen en vruchten
- eenvoudiger (te interpreteren) beheer
- geen groenresten
- als veiliger ervaren
Enkele contra’s:
- intensief aanlegbeheer
- duur in aanleg
Bosplantsoen (wijkers-blijvers-systeem)
Enkele pro’s:
- snel gesloten beplanting
- snelle onderdrukking kruidgroei
- beplanting in jeugdfase minder kwetsbaar
- aanleg goedkoop
Enkele contra’s:
- vaak fouten in beplantingsontwerp
- vaak foute interpretatie beheer
- onbegrip voor dunningen door gebruikers
- beheerkosten worden veelal onderschat
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
Groei-eigenschappen zijn onderdelen
van de levensstrategie van de plant:
hoe groeit en verbreidt een plantensoort
(zich) optimaal in relatie met de andere
planten en de beschikbare bronnen?
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
“De beste strategie met betrekking tot snoei is om te trachten de nood aan
snoei te minimaliseren door het selecteren van planten waarvan de vorm en de
groeisnelheden van nature geschikt zijn voor die ruimte en die
groeiomstandigheden.” Darke (2002)
Cornus mas Stephanandra tanakae Physocarpus opulifolius ‘Diabolo’
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
‘prestatievermogen’: mate waarin
een plant goed de functies en
doelstellingen van haar rol in de
beplanting vervult, ook in latere
levensfasen.
Voor openbaar groen: ideaal zonder
al te veel beheer!
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
‘vegetatief of generatief’
Vb.: - Wilde liguster
- Rode kornoelje
- Sleedoorn
- Ranonkelstruik
- Rubus odoratus
- Lijsterbesspirea
Interessant of ongewenst?
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
gevoeligheid = aantasting
Aandacht voor:
- plantdichtheid (ifv bladschimmels)
- beheer (klepelmaaier)
- monocultuur
- waardplanten (Wilde kardinaalsmuts)
- soortenkeuze (juiste plant op de juiste
plaats)
Plantenkeuze:
groei-eigenschappen ↔
haalbaarheid beheer
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
herstel- of regeneratievermogen (vraat,
hakhoutbeheer, omvormingsbeheer,…)
voorspeller voor bepaalde groei-
eigenschappen
zowel boven- als ondergrondse
concurrentie
Plantenkeuze:
standplaats
• Standplaatsfactoren
• Groenhabitat
• Potentieel natuurlijke vegetatie:
o.a. regionale soortenlijsten
Groenhabitat: ‘postcode’
• Habitat
• Bodemeigenschappen
• Belichting en temperatuur
• Groeivorm
Viburnum x bodnantense
Syringa vulgaris
Clethra alnifolia
www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/verspreiding-en-standplaats-van-inheemse-bomen-en-struiken-in-vlaanderen
Aanleg
Opbouw vademecum:
onafscheidelijk trio
ontwerp – aanleg – beheer
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
“Planten met erfgoedwaarde horen in erfgoed. Als we ze daar verliezen – als we daar de
banden doorknippen – verliezen we erfgoed.” Herman Van den Bossche (agentschap Onroerend
Erfgoed).
Beplantingsontwerp
Beplantingsontwerp
• Habitus (groeiomvang en groeivorm)
• Groeisnelheid
• Levensduur
• Langetermijnperformantie
• Uitbreidingsstrategie
• Resistentie voor ziekten en plagen
• Uitstoelingsvermogen
• Pionier, overgangssoort, climaxsoort
• Concurrentievermogen
NIET STEEDS LINEAIR!
Aanleg: technischAanplant:
van bodemvoorbereiding tot aanleg plantspiegel
Inzaaien:
ervaringen en aandachtspunten
Spontane ontwikkeling:
ervaringen en aandachtspunten
Beheer: technischAanlegbeheer
Ontwikkelingsbeheer en eindbeheer:
• Groenvormen:
• Nadruk op individu in beplanting
• Nadruk op beplanting als groep
• Beheermethoden:
• Snoeien
• Scheren
• Niets doen op het niveau van heesters
• Dunnen
• Hakhoutbeheer
Omvormingsbeheer
Beheer: technisch
PlantenlijstenOp basis van herkomst:
1 Lijst van invasieve exoten
2 Lijst van inheemse heesters en houtige klimplanten in Vlaanderen
3 Lijst van inheemse soorten met hun kenmerken
Op basis van bodemkenmerken:
4 Heesters en klimplanten voor een lichte zandbodem
5 Heesters en klimplanten voor een zware leem- of kleibodem
6 Straatbeplanting of stedelijke beplanting met extreme standplaats
7 Zouttolerantie
8 Heesters en klimplanten voor zure bodem
9 Heesters en klimplanten voor alkalische (basische) bodem
10 Heesters die droogte tolereren
11 Heesters en klimplanten voor natte standplaatsen
Op basis van groei-eigenschappen:
12 Schaduwtolerante soorten
13 Heesters met wortelopslag