Utrecht gezond...Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook...

Utrechtgezond! 2008-2013

1Actieplan fase 1, 2009-2010Asn

Utrecht ZuidWijkgezondheidsprofi el 2010

3Actieplan fase 1, 2009-2010

1 Inleiding

Wijkgerichte aanpak 4

Gerichte keuzes 4

Gebruikte gegevens 4

Utrecht Zuid en subwijken 4

Tabellenboek 5

2 Utrecht Zuid

Overzichtskaart 6

Sociaaldemografische kenmerken 8

Lichamelijke gezondheid 10

Psychische gezondheid 11

Leefstijl 12

Fysieke en sociale leefomgeving 13

Informatie- en voorzieningenbehoeften 14

Zorggebruik 15

3 Aandachtsgroepen Utrecht

Volwassenen 16

Jeugd 18

Inhoud

1 Inleiding

4

Wijkgerichte aanpak

In het kader van het convenant Utrecht gezond! wer-

ken Agis Zorgverzekeringen en de gemeente Utrecht

intensief samen aan een betere gezondheid van

Utrechtse inwoners. Hierbij geven we prioriteit aan

inwoners van de aandachtswijken Utrecht Zuid, Over-

vecht, Noordwest, Zuidwest en aan Leidsche Rijn als

snelgroeiende nieuwbouwwijk. Daarbij kiezen we voor

een wijkgerichte aanpak om in te kunnen spelen op de

lokale gezondheids- en zorgsituatie.

Gerichte keuzes

De basis voor gezondheidsbevordering en zorg is in-

zicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van

de wijk. Het wijkgezondheidsprofiel voor Utrecht

Zuid geeft informatie over thema’s als lichamelijke en

psychosociale gezondheid, leefstijl, fysieke en sociale

leefomgeving, behoefte aan gezondheidsinformatie

en voorzieningen in de buurt, en zorggebruik.

Veel van de problemen vragen om een gezamenlijke

aanpak van bijvoorbeeld welzijnswerk, thuiszorg,

woningcorporaties, huisartsen, GG&GD en scholen.

De gegeven informatie kan de gemeente Utrecht en

Agis Zorgverzekeringen helpen om - samen met de

lokale actoren in de wijk - gerichte keuzes te maken op

het gebied van gezondheidsbevordering en zorg.

Gebruikte gegevens

Voor dit gezondheidsprofiel is gebruikgemaakt van

de gegevens uit de Gezondheidspeiling 2008 en

de Jeugdmonitor 2006-2007 en 2008-2009 van de

gemeente Utrecht. De gezondheidspeiling is een

schriftelijke enquête die elke twee jaar wordt afge-

nomen onder de Utrechtse bevolking van 16 jaar

en ouder. De Jeugdmonitor wordt gehouden onder

kinderen in groep zeven en acht van de basisschool

(BO 7/8) en jongeren in de tweede en derde klas van

het voortgezet onderwijs (VO 2/3).

In het profiel zijn ook gegevens over het zorggebruik

opgenomen. Het gaat hierbij om het zorggebruik van

de Agis verzekerden binnen de wijk Zuid.

Zuid en subwijken

Utrecht Zuid bestaat uit de subwijken Nieuw Hoog-

raven/Bokkenbuurt, Oud Hoograven/Tolsteeg en

Lunetten. Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt en Oud

Hoograven/Tolsteeg zijn samen als krachtwijk Hoog-

raven aangewezen.

De bevolkingssamenstelling en de gezondheids-

situatie tussen de subwijken in Zuid verschilt sterk.

Daarom is in dit wijkgezondheidsprofiel informatie

over zowel de totale wijk Zuid als over de subwijken

opgenomen.


Tot slot is achter in dit gezondheidsprofiel een

overzicht opgenomen van aandachtsgroepen waar

gezondheidsproblemen meer dan gemiddeld voor-

komen (op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en

etniciteit). Deze gegevens zijn gebaseerd op de hele

gemeente Utrecht, maar gelden ook in Zuid.

Tabellenboek

Bij dit wijkgezondheidsprofiel hoort het ‘Tabellen-

boek Zuid’. In dit tabellenboek is gedetailleerde infor-

matie over de gezondheidssituatie van de inwoners

van Utrecht Zuid te vinden. U kunt dit tabellenboek

vinden op www.utrechtgezond.nl. Hier kunt u ook

wijkgezondheidsprofielen en tabellenboeken van de

wijken Noordwest, Overvecht, Zuidwest en Leidsche

Rijn downloaden.

2 Utrecht Zuid

6

Overzichtskaart

Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook wordt in de wijk de beweeg-

norm vaker gehaald en minder vaak overmatig alcohol gedronken dan gemiddeld in Utrecht. Voor de wijk en de

subwijken zijn echter ook aandachtspunten en behoeften te noemen.

Zuid

Utrecht Nieuw Hoograven/

Bokkenbuurt

Oud Hoograven/

Tolsteeg

Lunetten

Zuid

Aandachtspunten t.o.v. Utrecht

- meer huisartsconsulten

- meer consulten huisartsenpost

Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht

- tandarts in de buurt

- sportvoorzieningen in de buurt

Lunetten

Aandachtspunten t.o.v. Zuid

- chronische aandoeningen volwassenen



- ondersteuning bij verminderen spanning/

stress




Oud Hoograven/Tolsteeg


- meer medicatieverstrekkingen




Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt


- ervaren gezondheid

- aandoeningen aan het bewegings-

apparaat

- angststoornis

- onvoldoende regie eigen leven

- ontevreden over leefomgeving

- lage buurtcohesie


- meer medicatieverstrekkingen



* Overig: Surinaams/Antilliaans, Overig Westers, Overig niet-Westers.

Sociaaldemografi sche kenmerken

8

De wijk Zuid telt ruim 26.000 inwoners. Dit

is 9% van de Utrechtse bevolking.

De leeftijdsopbouw in Zuid is gelijk aan het

Utrechtse gemiddelde. In de subwijk Nieuw

Hoograven/Bokkenbuurt is het aandeel

jongeren en 65-plussers iets hoger en het

aandeel 35-64 jarigen kleiner. In de subwijk

Oud Hoograven/Tolsteeg is de groep 18-34

jaar en 65-plussers iets groter. De groep 35-

64 jarigen is weer iets groter in de subwijk

Lunetten (fi guur 1).

Figuur 1. Leeftijdsopbouw

Figuur 2. Etnische samenstelling

De etnische samenstelling van Zuid komt

redelijk overeen met het Utrechts gemid-

delde. 29% is van allochtone afkomst t.o.v.

31% gemiddeld in Utrecht. De grootste al-

lochtone groepen zijn Marokkaans (9%) en

Surinaams/Antilliaans (4%). Er zijn echter wel

grote verschillen in subwijken (fi guur 2). Zo

is in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokken-

buurt 51% van de inwoners van allochtone

afkomst en in de subwijk Lunetten 24%. Het

aantal éénoudergezinnen in Zuid is gelijk aan

het Utrechts gemiddelde (5% van de huis-

houdens).

0-17 jaar 18-34 jaar 35-64 jaar 65+

Nederlands Marokkaans Turks Overig*


Het opleidingsniveau in Zuid is vergelijkbaar

met het stadsgemiddelde. In fi guur 3 is te

zien dat in de subwijk Nieuw Hoograven/

Bokkenbuurt relatief veel mensen wonen

met een laag opleidingsniveau (45% t.o.v.

31% gemiddeld in Utrecht). In de subwijken

Oud Hoograven/Tolsteeg en Lunetten wo-

nen minder mensen met een laag opleidings-

niveau dan gemiddeld in Utrecht.

Wat betreft werk en inkomen is Zuid een ge-

middelde wijk. Echter, in de subwijk Nieuw

Hoograven/Bokkenbuurt zijn meer inwo-

ners (12%) werkloos, werkzoekend, arbeids-

ongeschikt of bijstandsgerechtigd en heeft

een groter deel (46%) van de inwoners een

inkomen beneden modaal dan gemiddeld

in Zuid.

* Percentage wijkt signifi cant af van het gemiddelde in Zuid. ** Voor opleiding is niet getoetst op verschillen.

Figuur 3. Werk en inkomen

Geen werk

Moeite met rondkomen

Lage op-leiding**

Inkomen beneden modaal

*

*

*

*

*

*

Utrecht Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt Oud Hoograven/Tolsteeg Lunetten

Lichamelijke gezondheid

10

Volwassenen in Zuid ervaren hun gezondheid even

positief als gemiddeld in Utrecht, behalve in de sub-

wijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt (fi guur 4).

De ervaren gezondheid van leerlingen in VO 2/3 is

vergelijkbaar met het stadsgemiddelde, 19% ervaart

de eigen gezondheid als matig tot slecht. Wel erva-

ren in Zuid meer kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld

in Utrecht hun gezondheid als matig tot slecht (23%

t.o.v. 13%).

In Zuid heeft de helft van de volwassenen en bijna

drie kwart van de ouderen één of meer aandoeningen

of ziekten. Dit is vergelijkbaar met het Utrechtse ge-

middelde. In de subwijk Lunetten hebben relatief veel

volwassenen één of meer aandoeningen of ziekten

(55%). In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg hebben

relatief weinig volwassenen (43%) en ouderen (60%)

één of meerdere aandoeningen of ziekten.

De top drie van lichamelijke aandoeningen en ziekten

in Zuid is: aandoeningen aan het bewegingsapparaat

(22%), hoge bloeddruk (11%) en astma/COPD (9%).

Gewrichtsslijtage komt in de subwijk Nieuw Hoog-

raven/Bokkenbuurt meer voor dan gemiddeld in

Utrecht. In deze subwijk hebben ook meer ouderen dan

gemiddeld één of meerdere beperkingen bij het uit-

voeren van algemeen dagelijkse levensverrichtingen

(ADL) (21% t.o.v. 13%).

Daarnaast geeft 28% van de ouderen aan een

beperking in gehoor en/of zichtvermogen te hebben

(t.o.v. 14%). Het aantal ouderen met deze beperkingen

verschilt gemiddeld over de wijk niet met het stads-

gemiddelde.

* Percentage wijkt signifi cant af van het gemiddelde in Zuid.

Figuur 4. Lichamelijke gezondheid

Matig tot slechtervaren gezondheid

Min.1 ziekte/aandoening (

Psychische gezondheid



Figuur 5. Psychische gezondheid

DepressieOnvoldoende

gevoelregie eigen

leven

Hoog risicostemmings-problemen

*

De psychische gezondheid van de volwassen inwo-

ners van Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in

Utrecht. Zo heeft 6% van de volwassenen een hoog

risico op stemmingsproblemen, 7% heeft een depres-

sie en 11% heeft het gevoel van onvoldoende regie

over het eigen leven. Wel hebben inwoners van de

subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt meer dan ge-

middeld in de wijk een angststoornis en het gevoel van

onvoldoende regie over het eigen leven (fi guur 5).

In Zuid hebben minder leerlingen in VO 2/3 dan ge-

middeld in Utrecht een ongunstig psychisch welbevin-

den (11% t.o.v. 17%). Een lage score op zelfvertrouwen

komt in Zuid bij evenveel kinderen in BO 7/8 voor als

gemiddeld in Utrecht (23%), en het aantal leerlingen

in VO 2/3 met een negatieve score op zelfbeeld is ook

gemiddeld (11%).


Angst-stoornis

*

*

Leefstijl

12

Overgewicht (inclusief obesitas) komt onder volwas-

senen in Zuid evenveel voor als gemiddeld in Utrecht

(38%). Wel heeft een meer dan gemiddeld aantal

inwoners obesitas in de subwijk Oud Hoograven/

Tolsteeg (tabel 1). In Zuid voldoen relatief veel vol-

wassenen aan de beweegnorm (70%) en ook het over-

matig alcoholgebruik in de wijk (9%) - en dan met

name in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt

(4%) - is lager dan gemiddeld in Utrecht.

De leefstijl van de jeugd in Zuid wijkt niet af van het

gemiddelde in Utrecht (tabel 2). De leefstijl van zowel

de jeugd in BO 7/8 als VO 2/3 is vergelijkbaar met het

stadsgemiddelde.

Tabel 2. Leefstijl jeugd

Utrecht Zuid

BO 7/8

< 5 dagen per week ontbijten 14% 17%

Sport weinig 17% 17%

Roken (ooit) 5% 4%

Alcoholgebruik (ooit) 39% 39%

VO 2/3

Overgewicht 12% 10%

< 5 dagen per week ontbijten 22% 18%

Voldoet niet aan beweegnorm 38% 41%

Roken (nu) 12% 9%

Alcoholgebruik (ooit) 42% 39%

Tabel 1. Leefstijl volwassenen

Overgewicht 39% 40% 37% 38%

Obesitas 10% 10% 15% 9%

< 5 dagen per week ontbijten 16% 15% 16% 14%

Voldoet niet aan beweegnorm 38% 26% 34% 28%

Roken (nu) 25% 25% 23% 24%

Overmatig alcoholgebruik 13% 4% 9% 11%

Utrecht Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt


Lunetten


Fysieke en sociale leefomgeving


In Zuid is 7% van de volwassenen ontevreden over de

leefomgeving en ervaart 60% een lage buurtcohesie,

dat wil zeggen weinig gevoel van samenwerking en

vertrouwen. Dit is vergelijkbaar met het stadsgemid-

delde. Inwoners van de subwijk Nieuw Hoograven/

Bokkenbuurt zijn het minst tevreden over hun woon-

omgeving. In deze subwijk ervaart ook een groter

deel van de inwoners een lage buurtcohesie (73%)

(fi guur 6).

Daarnaast zijn één op de tien kinderen in BO 7/8 en

15% van de leerlingen in VO 2/3 ontevreden over hun

woonomgeving.

Het aantal volwassenen dat sterk eenzaam is (6%), is

vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht.

In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg zijn relatief

minder volwassenen matig tot sterk eenzaam vergele-

ken met de totale wijk Zuid (25% t.o.v. 33%).

Zowel het aantal jongeren dat een chronisch ziek

of verslaafd gezinslid (BO 7/8) of een langdurig ziek

gezinslid (VO 2/3) heeft (beide 26%), als het aantal

volwassenen (10%) dat intensieve mantelzorg geeft in

Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht.

8% van de volwassenen in Zuid is ooit slachtoffer ge-

weest van huiselijk geweld. Dit percentage is verge-

lijkbaar met het stadsgemiddelde. Een groter deel van

de kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld in Utrecht (37%

t.o.v. 23%) ervaart problemen thuis. Voor de leerlingen

in VO 2/3 is dat gelijk aan Utrecht gemiddeld (28%).

Figuur 6. Fysieke en sociale leefomgeving

Lage buurtcohesie

Sterk eenzaam

Ontevreden woonomgeving

*


*

Informatie- en voorzieningenbehoeften

14

Volwassenen in Zuid hebben een gemiddelde behoefte

aan informatie of hulp op het gebied van gezondheid,

al is er in de subwijk Lunetten wel een verhoogde be-

hoefte aan informatie over het verminderen van stress.

In Zuid is meer dan gemiddeld in Utrecht behoefte aan

tandartsen en sportvoorzieningen in de buurt.

Tabel 3. Zorggebruik

Consult huisarts 73% 78% 75% 75%

Lang consult huisarts 26% 30% 24% 22%

Huisartsenpost 14% 19% 18% 14%

Gynaecologie 5% 6% 4% 4%

**


*

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.

** Percentage is meer dan 10% lager dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.


Lunetten

*

*

* *

*

**

**

Zorggebruik


Het gebruik van de huisartsenzorg is voor zowel

de consulten, visites, telefonische consulten en con-

sulten bij de praktijkondersteuner als het bezoek aan

de huisartsenpost hoger dan verwacht op basis van

de samenstelling van de populatie in Zuid (tabel 3,

pagina 14).

Het zorggebruik op basis van zelfrapportage (data

gemeente) voor paramedische zorg (fysiotherapie

22%, diëtist 5%), thuiszorg (4%) en GGZ zorg (13%) is

in Zuid vergelijkbaar met het stadsgemiddelde.

Bijna de helft van de inwoners heeft in 2007 een po-

liklinische behandeling ondergaan, wat gemiddeld is.

Voor gynaecologie is in de subwijken Oud Hoograven/

Tolsteeg en Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt sprake

van een hogere consumptie dan verwacht op basis van

de samenstelling van de populatie.

Dit geldt ook voor het aantal medicatieverstrek-

kingen. Deze is in de subwijken Nieuw Hoograven/

Bokkenbuurt en Oud Hoograven/Tolsteeg hoger

dan verwacht op basis van de samenstelling van de

populatie (tabel 4).

Bovenstaande gegevens1) komen voornamelijk uit de

databases met gegevens over verzekerden van Agis.

De gegevens van de gemeente over zorggebruik op

basis van zelfrapportage zijn apart weergegeven. Data

over zorggebruik en medicatieverstrekkingen van Agis

zijn afgezet tegen de Agis norm. Deze norm is geba-

seerd op de landelijke gegevens van de Agis populatie

en gecorrigeerd voor de samenstelling van de popula-

tie (leeftijd, geslacht, chronische ziekte, wonen in een

achterstandswijk).

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.

1) Uitgebreide uitleg hierover vindt u in het tabellenboek via de website www.utrechtgezond.nl.

Tabel 4. Medicatieverstrekkingen

Totaal 81% 82% 84% 80%

Antidepressiva 11% 12% 10% 11%

Maagmiddelen 22% 27% 24% 20%

Cholesterolverlagers 14% 14% 17% 14%



Lunetten

*

*

*

*

*

*

*

*

3 Aandachtsgroepen Utrecht

16

Volwassenen

In tabel 5 staan voor volwassenen per onderwerp de

aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van

etniciteit, opleiding, leeftijd en geslacht. Een groep

wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald

gezondheidsprobleem significant vaker voorkomt dan

gemiddeld in Utrecht. Wat betreft zorggebruik wor-

den de aandachtsgroepen gedefinieerd als groepen

met een zorggebruik dat significant hoger is dan ge-

middeld in Utrecht (zelfrapportage), dan wel meer dan

10% hoger is dan het verwachte zorggebruik op basis

van de Agis norm (data Agis).

Tabellenboek

In het tabellenboek staan de prevalenties van de

onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven;

zowel per wijk als voor Utrecht als geheel. Het tabel-

lenboek is te vinden op www.utrechtgezond.nl.


* Consult bij RIAGG/GGZ, algemeen maatschappelijk werk, centrum voor alcohol en drugs, vrijgevestigd psycholoog,

vrijgevestigd psychiater en/of sociaal psychiatrisch verpleegkundige/praktijkondersteuner GGZ.

Tabel 5. Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen

Etniciteit** Opleiding Leeftijd Geslacht

NL M T S/A OW ONW LO MAVO HAVO HBO 19- 40- 55- 65- 80+ M V LBO VWO WO 39 54 64 79 MBO

GezondheidMatig/slecht ervaren gezondheid Minimaal 1 ziekte of aandoening Hoog risico stemmingsproblemen Angststoornis Depressie Onvoldoende gevoel regie eigen levenLeefstijl Overgewicht (incl. obesitas) < 5 dagen per week ontbijten Voldoet niet aan beweegnorm Roken Overmatig alcoholgebruikLeefomgeving Ontevreden woonomgeving Lage buurtcohesie Sterk eenzaam Ooit slachtoffer huiselijk geweld Geeft intensieve mantelzorgZorg Huisartsbezoek Bezoek fysiotherapeut Bezoek diëtist Bezoek aan minimaal 1 zorgverlener GGZ* Medicatieverstrekkingen totaal Verstrekking antidepressiva

** NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, OW: Overig Westers, ONW: Overig niet-Westers.

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

X X X X X X X X X X X X X X X X X X

Aandachtsgroepen Utrecht

18

Jeugd

In tabel 6 staan voor de jeugd per onderwerp de aan-

dachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van

etniciteit, leeftijd, geslacht en opleiding. Het gaat hier-

bij om jongeren uit groep zeven en acht van de basis-

school (BO 7/8) en de tweede en derde klas van het

voortgezet onderwijs (VO 2/3). Een groep wordt als

aandachtsgroep aangeduid als een bepaald gezond-

heidsprobleem significant meer voorkomt dan gemid-

deld in Utrecht.

Tabellenboek

In het tabellenboek staan de prevalenties van de

onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven

voor Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te

vinden op www.utrechtgezond.nl.


* NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, O: Overig Westers en Overig niet-Westers.

Tabel 6. Aandachtsgroepen Utrecht Jeugd

Etniciteit* Opleiding Leeftijd Geslacht

NL M T S/A O VMBO HAVO ≤10 11 12 13 14 15 ≥16 M V VWO

GezondheidMatig/slecht ervaren gezondheid BO 7/8 Matig/slecht ervaren gezondheid VO 2/3 Lage score op zelfvertrouwen BO 7/8 Ongunstig psychisch welbevinden VO 2/3 Negatieve score op zelfbeeld VO 2/3Leefstijl Overgewicht VO 2/3< 5 dagen per week ontbijten BO 7/8 < 5 dagen per week ontbijten VO 2/3 Sport weinig BO 7/8 Voldoet niet aan beweegnorm VO 2/3 Roken (ooit) BO 7/8Roken (actueel) VO 2/3 Alcoholgebruik (ooit) BO 7/8 Alcoholgebruik (ooit) VO 2/3 Leefomgeving Vindt eigen buurt niet leuk BO 7/8 Ontevreden eigen buurt VO 2/3 Ervaart problemen thuis BO 7/8 Ervaart problemen thuis VO 2/3 Chronisch ziek of verslaafd gezinslid BO 7/8 Langdurig ziek gezinslid VO 2/3

X X X X X X X X X X

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

X X X X X

X X X

X

20

GG&GD UtrechtBezoekadresJaarbeursplein 173521 AN Utrecht

PostadresPostbus 24233500 GK Utrecht

Agis ZorgverzekeringenBezoekadresVan Asch van Wijckstraat 553811 LP Amersfoort

PostadresPostbus 193800 HA Amersfoort

April 2010www.utrechtgezond.nlE-mail: [email protected]

Fotografi e: Sietse Brouwer a.25

75am

65.1

0.1

Utrecht gezond...Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook...

Documents

Transcript of Utrecht gezond...Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook...