De rol van groen en water bij droogte en hitte

Groendak®

dia 2

Grad van Heckbouwwerkbegroener

Bouwwerken Begroenen:

het aanbrengen van natuurlijk groen

op of tegen kunstmatige gebouwen

Grad van HeckHet ‘groendak’ is bedacht door Groendak bv,het is onze bedrijfsnaam.

Groendak is sinds 1991: bouwwerkbegroener

enkele Begrippen

De rol van groen en water

Groendak®

TransportCondensatie

Smeltsneeuw afvoer

Oppervlakte afvoer

Infiltratie in grondwater

Grondwaterstroom

Neerslag

Opname door beplanting

De waterkringloop

Groendak®

Transpiratie

Oppervlakte afvoer

Infiltratie in grondwater

Grondwaterstroom

Evaporatie

Opname door beplanting

evaporatie en oppervlakte-afvoer

te veel = uitdroging

te snel = uitdroging of overbelasting riool

Evapotranspiratie = evaporatie + transpiratie

Groendak®

Transpiratie

Oppervlakte afvoer

Infiltratie in grondwater

Grondwaterstroom

Evaporatie

Opname door beplanting

“planten zijn net mensen”

te veel = uitdroging

te snel = uitdroging of overbelasting riool

Evapotranspiratie = evaporatie + transpiratie

door zweten houden ze hun temperatuur

op peil (±35º)

Groendak®

dia 7

Dagelijkse verstedelijking bijv. in Duitsland: 1 km² per dag!

Dagelijks verlies van bossen: 350 km² *

- bijv. rond Middellandse Zee: 45 km²

- bijv. ontbossing in de Amazone streek: 40 km²

met als gevolg:

dramatische afname van evaporatie

> warmte + droogte …

een oorzaak van toenemenDe hittestress is:

Groendak®

dia 8

Leer de aarde begrijpen als ‘ levende motor’ waarbij de planten functioneren als haar ‘schoorstenen’ en ‘snorkels’ ten behoeve van de noodzakelijke kringlopen (C)

Groendak®

snelle oppervlakteafvoer zorgt voor verdroging

Groendak®

dia 10

steDelijk hitte-eilanD

Bij veel warmteafgifte

van de warme stad:

stijgen de wolken

en valt regen eerder;

door de grotere latente warmte

komen wolken niet verder.

Bij minder warmteafgifte

• van de groene stad:

stijgen de wolken

maar valt minder regen;

door de mindere latente warmte

komen wolken verder. minder hitte

meer hitte

Verharde gebieden als wegen en huizen warmen overdag op en blijvenvooral ‘s nachts beduidend warmer dan landelijke gebieden.

Groendak®

dia 11

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Afstand (km) >

< L

uch

ttem

pera

tuu

r ( C)

7 6 5 4

Landelijk gebied

Buitenwijk

StadscentrumLandelijk

gebied

steDelijk hitte eilanD

Groendak®

dia 12

steDelijk en lanDelijk klimaat

Stedelijk klimaat (Randstad)

• afgenomen evaporatie

• vergroting van de thermische straling

• toegenomen hitte:

• stedelijk hitte-eiland langs een lange lijn

Natuurlijk landschap (‘oosten’)

• 80% evapotranspiratie,

20% aanvulling van grondwater afvoer

• 80% afname van netto straling

Groendak®

Nederlands grootste hitte eiland is de randstad

Wolkenvelden blijven hangen voor de hittelijn gevormd door de grote steden:

• Rotterdam.

• Den Haag,

• Utrecht

• Amsterdam

Na deze “hittelijn”

neemt

de evaporatie

weer wat toe

Groendak®

dia 14

Gebruik de juiste ‘laagopbouw’ voor natuurlijke ‘airco’ bij groene daken.

- Help ‘hittestress’ voorkomen met slimme natuur technische toepassingen

- Minimaal ‘oversterfte’ terugdringen met nieuwe ‘second skin’- toepassingen

De seconD skin

Groendak®

dia 15

Gebruik de juiste ‘laagopbouw’ voor natuurlijke ‘airco’ met groene daken.

Slimme natuur technische toepassingen om koelte in de gebouwen te behouden.

De çhogha (heuvel) was al in 1250 v. Chr geheel begroeid met planten.

De koelte van Beplanting

Chogha Zanbill (nu een archeologische plaats in Iran). Het is gelegen nabij de stad Susa in de provincie Khoezistan.

“Planten zijn net mensen” door ‘zweten’ houden plantenhun temperatuur op peil (± 35º C).

Dat merkje ook onder het dak.in het gebouw

Groendak®

De locale omstanDigheDen

Windkokers voor ventilatie met hulp van de zeewind op de oude Haagse bibliotheek.

Gebruik de locatie voor natuurlijke ‘airco’ bij daken.

Help ‘sick buildings’ voorkomen met slimme natuur technische toepassingen

Windkokers voor ventilatie met hulp van de woestijnwind in Yazd - Iran.

Groendak®

Foto hitteschild effecten en gevolgenDe rol van groen en water

bij droogte en hitte

Groendak®

Groene daken

Groendak®

dia 19

neerslagNeerslag, oppervlakte-afvoer, potentiële evapotranspiratie

en de verdamping: de afkoeling dankzij het groene dak.

jaar

Neer

slag

Opper-

vlakte

afvoer

Opper-vlakte

afvoer

Potentiele evaporatie

gemeten

evaporatie

koeling

[mm] [mm] [%] [mm] [mm] [kWh/(m²*a)]

1987 702 179 25.5 641 523 356

1988 595 157 26.4 696 437 298

1989 468 98 20.9 750 370 252

588 145 24.6 696 443 302

Concept voor een zorgvuldige stedelijke vernieuwing in ‘108 Berlin Kreuzberg’ onderzoek door ‘Ökotop’ TU Berlin vanaf 1983 uitgevoerdBron: Manfred Köhler, TU Berlin

“Planten zijn net mensen”door ‘zweten’ houden planten

hun temperatuur op peil(± 35º C).

Dat merkje ook onder het dak.

Groendak®

dia 20

Hydrologie van verschillende oppervlakten:

241

416

182

475

382

275

88

569

73

584

315

185

157

327

10

320

1.1.2001-31.12.2004 TU Berlin

100 %

90 %

80 %

70 %

60 %

50 %

40 %

30 %

20 %

10 %

0 %

grondwater aanvulling oppervlakte afvoer evaporatie

GROENDAKEN WEILAND BESTRATING

5 cm 10cm nieuw 2,2 m 1,35 m poreus gras -

asfalt bestrating

Jaarlijkse retentie Groendak®

dia 21

verschil in oppervlakte temperaturengemeten op een conventioneel dak en een groen dak met infrarood metingen.

,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,00:

00

1:00

2:00

3:00

4:00

5:00

6:00

7:00

8:00

9:00

10:0

0

11:0

0

12:0

0

13:0

0

14:0

0

15:0

0

16:0

0

17:0

0

18:0

0

19:0

0

20:0

0

21:0

0

22:0

0

23:0

0

°C---- oppervlak zwart dak

---- oppervlak groen dak

---- dakbedekking groen dak

---- lucht net op het groendak

---- lucht 1 m boven groen dak

60

50

40

30

20

10

0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

tem

per

atu

ur

Tijd 24 uurs periode

dia 22

Voorbeeld van duurzaam grondgebruik (minder verstedelijking)

Onderlandwoning / Groengrasdak

Bron: ir. A Meulenbroek www.groengrasdak.nl

maaiveldniveau

groengevel

Groendak®

dia 24

Straling op een groene gevel

225 m²Vijver op de binnenplaats:

4700 m²Aansluitende daken:

149Aantal geirrigeerde planten

7Airco / koelsystemen:

Natuurkunde - Universiteit Berlijn

Aansluitendgebied

buiten

binnen

Groendak®

dia 25

0

3,4

6,8

10,2

13,6

17

20,4

0

5

10

15

20

25

30

00:

00

01:

00

02:

00

03:

00

04:

00

05:

00

06:

00

07:

00

08:

00

09:

00

10:

00

11:

00

12:

00

13:

00

14:

00

15:

00

16:

00

17:

00

18:

00

19:

00

20:

00

21:

00

22:

00

23:

00

[kWh/m²d][mm/d]

gemeten in Berlijn TU 2005south facade, 2nd floor

south facade, 3rd floor

south facade, 1st floor

courtyard, 1 st floor

courtyard, 2nd floor

courtyard, 3rd floor

Gemiddelde evaporatie van een groengevel

Zuidgevel 2e verdieping

Zuidgevel 3e verdieping

Zuidgevel 1e verdieping

Binnenplaats 1e verdieping

Binnenplaats 2e verdieping

Binnenplaats 3e verdieping

Gemiddelde evaporatie = koeling van 280 kWh per dag

“Planten zijn net mensen”door ‘zweten’

houden plantenhun temperatuur

op peil(± 35º C).

Dat merkje ook achter de gevel.

Groendak®

wat te DoenStedelijke (waterkringloop) prioriteiten zijn:

1. Regenwater opvangen: directe oppervlakteafvoer verminderen;

2. Evaporatie én infiltratie sterk bevorderen door meer stedelijk groen;

- de aanleg van groene daktuinen en groene gevels;

- het gebruik van wegdekken die minder warmte absorberen.

3. Klimaatbestendige inrichting van het stedelijk gebied (groen, bomen)

4. Zo bouwen:

- dat de wind warmte beter kan meevoeren;

- dat natuurlijke ventilatie wordt bevorderd;

- dat de hitte wordt buiten gehouden zonder airconditioning

(deze zorgt voor meer hitte op straat en kost veel elektriciteit).

Groendak®

dia 27

- van statisch ontwerp naar dynamisch ontwerp.

- van ‘vastgoedbenadering’ naar ‘leefgoedbenadering’

- Jullie ontwerpcriterium is dat tijd is dominant over ruimte

• Kiezen voor :

De 2e fase van ‘industriële revolutie’. Vanaf nu! Kringlopen sluiten in, om en door de stad

De Gouden Bocht in de Herengracht vanuit het oosten (1671 -1672)

van Gerrit Adriaensz Berckheyde

De Gouden Bocht in de Herengracht vanuit het oosten (2018)

dia 28

• thermisch ongemak: de binnenkant van gebouwen

• verlaagd energieverbruik voor beheersing van binnentemperaturen

Energieverbruik minderen bij de buitenkant

Groene gevel Madrid 2009 Ingepakte gevel Hamburg 2010

Groendak®

75 % minDer insecten

(in 27 jaar)

> 30 % MINDER VOGELS Groendak®

Leer groenedaken uitleggen als ‘ levende motoren’

die draaien op water- microben- en bacteriënhuishouding

Het scheppen van microklimaat doe je niet door te scheppen in de bodem

maar met de juiste details. Kwaliteit zit hem in details!Groendak®

Stop met het scheppen van arme natuur.

Doe meer met de laagopbouw

Groendak®

Groen- en waterbeheer moet aangepast wordenom beter voorbereid te zijn op de grotere kans op overstromingen en droogtes.

Nederland loopt internationaal voorop

met overstromingsrisico`s,

met droogtes is dat heel anders.

NU: in extreem droge jaren: een economische schade van 500 miljoen euro

per jaar. met name in de landbouw ,scheepvaart en natuurgebieden;

én hittestress met circa 1500 tot 2600 doden per jaar.

Droogteproblematiek niet hoog op de publieke en politieke agenda’s:

omdat Nederlanders wel gewend zijn aan het gevaar van overstromingen,

maar niet aan een mogelijke droogte door bijv. het stedelijke hitte eiland.Foto: National GeographicGroendak®

Ik heb getracht hierde rol te laten zienvan groen en water bij droogte en hitte.

Dank voor uw aanDacht !

www.groendak.info

Gemeente ‘s-Hertogenbosch

www.greendealgroenedaken.nl

www.gebaeudekuehlung.dewww.cycler-support.netwww.evapotranspiration.netwww,groenedakenkaartwww.physicalgeography.net

www.bouwwerkbegroeners.nl

Met dank aan: