Update - SprintStad #4
28
UD°4 UPDATE Nº4 — 02|2012 UD METROPOLITANE PROGRAMMA LANDSCHAP BEREIKBAARHEID DELTA METROPOOL SprintStad #4
-
Upload
vereniging-deltametropool -
Category
Documents
-
view
217 -
download
0
description
Update - SprintStad #4 toont de nieuwste ontwikkeling van serious game naar planning support tool, het werk van SprintStad in de provincies Utrecht en Noord-Holland, resultaten van de stations-inventarisatie, knooppuntontwikkeling in Nederland vergeleken met goede voorbeelden van Transit Oriented Development in het buitenland en de planning voor 2012. Meer informatie via Vereniging Deltametropool (010 - 204 1599 of [email protected]).
Transcript of Update - SprintStad #4
UD°4UD°4
UPDATE
Nº4 — 02|2012UD METROPOLITANE PROGRAMMA
LANDSCHAPBEREIKBAARHEID DELTA METROPOOL
SprintStad #4
3
PARTNERSSprintStad is een initiatief van Vereniging Del-tametropool. Het project wordt ontwikkeld in samenwerking met de projectpartners: TUDelft en Movares.De kennispartners en sponsoren leveren de benodigde informatie, data en fi nanciële mid-delen voor SprintStad.
INITIATIEF SPONSOREN
KENNISPARTNERS - OVERHEDEN KENNISPARTNERS
Ministerie van Infrastructuur & MilieuOV-bureau RandstadProgramma Stedenbaan Plus
Provincie Zuid-HollandProvincie GelderlandProvincie Noord-HollandProvincie Noord-BrabantProvincie Utrecht
Regio Drechtsteden Stadsregio HaaglandenBestuur Regio UtrechtRegio Holland-RijnlandStadsregio AmsterdamStadsregio Arnhem-Nijmegen
Gemeente Amsterdam Gemeente DelftGemeente Den HaagGemeente HaarlemmermeerGemeente SassenheimGemeente LeidenGemeente RotterdamGemeente UtrechtGemeente BunnikGemeente ZeistGemeente Utrechtse HeuvelrugGemeente RhenenGemeente Veenendaal
KENNISINSTITUTEN
TU Delft (faculteiten Bouwkunde en TBM) Universiteit van AmsterdamVrije UniversiteitUniversiteit UtrechtHong Kong UniversityCurtin University PerthHogeschool Rotterdam
PRIVATE ORGANISATIES
AFFR APPM consultantsConnexxionGoudappel CoffengMolster StedenbouwMovaresMTR corporationNS ReizigersNS PoortPerkins+Will ProRailStipo
NS Poort
I II
III IV
4
Projectleider SprintStad:Merten Nefs (Vereniging Deltametropool)
Agentschap Vereniging Deltametropool: Paul GerretsenDavid DoogheRonald AartsYvonne RijpersInge HartkoornMirte van der Vliet (Movares)Mariana Faver LinharesKoenie Roorda - Van VeenSander van der Ham (Stipo)Meredith Glaser (Stipo)
Ontwikkelteam serious game TU Delft:Linda van Veen (The Gaming Street) Gert-Jan Stolk (The Gaming Street)Sebastiaan Meijer (Faculteit TBM)Igor Mayer (Faculteit TBM)
Adviseurs:Jan Duffhues (Movares)
PROJECTTEAM
COLOFON
COLOFON
Dit document is eigendom van Vereniging Deltametropool. Het project SprintStad is een initiatief van Vereniging Deltametropool. Projectpartners TU Delft, Stichting Next Ge-neration Infrastructures en Movares zijn me-de-eigenaar van het project. Op het gehele project SprintStad zijn de Creative Commons voorwaarden van toepassing: Naamsvermel-ding en GelijkDelen. Zie www.creativecommons.org.
Serious game SprintStad is een open-source tool. Het gebruik hiervan is voor ie-dereen vrij toegestaan, onder bovengenoem-de voorwaarden. Aanpassing van de software kan alleen geschieden in overleg met de pro-jectpartners. De broncode van de serious game is gedeeld eigendom van Vereniging Del-tametropool en de TU Delft.
INTELLECTUEEL EIGENDOM
Update SprintStad #4 10.02.2012
Vereniging Deltametropool, Rotterdamoplage 800 stuks
Exemplaren kunt u bestellen [email protected]
of downloaden opdeltametropool.nl/nl/sprintstad
Zie ooktwitter.com/deltametropool #SprintStadfl ickr.com/photos/deltametropoolnl.linkedin.com/in/deltametropoolissuu.com/deltametropool
COLOFON
5
SPRINTSTADVOORWOORD
Vereniging Deltametropool initieerde project SprintStad eind 2009 om te on-derzoeken wat de kansen zijn voor succesvolle knooppuntontwikkeling in de Ne-derlandse metropoolregio, gebaseerd op diversiteit van stationsomgevingen in het netwerk en optimaler gebruik van de bestaande infrastructuur. SprintStad slaat een brug tussen wetenschap en praktijk, zodat onderzoeksresultaten effectief kun-nen worden toegepast bij de totstandkoming van plannen en beleid rond OV-knoop-punten en op spoorcorridors.
In de eerste drie SprintStad Updates maakte u kennis met de uitgangspunten van het project, toetreding van projectpartners, plannen voor inventarisatie van sta-tionsgebieden, ontwikkeling van serious game SprintStad en de eerste resultaten van de spelsessies.
Update SprintStad #4 blikt terug op activiteiten en producten van het afge-lopen half jaar, zoals lezingen, deelname aan conferenties, spelsessies, onderzoek en publicaties. Deze Update sluit af met een vooruitblik op de plannen en doelstel-lingen voor 2012.
Met de nieuwste versie van serious game SprintStad (v1.2, januari 2012) wordt een belangrijke stap gezet in de toepassing van dit instrument in de praktijk, als ‘planning support tool’. Provincie Utrecht, in samenwerking met Bestuur Regio Utrecht, heeft opdracht gegeven voor de implementatie van een corridor. Zowel ver-voerders als gemeenten worden actief bij het proces betrokken. In Noord-Holland wordt dit jaar mogelijk een vergelijkbaar traject gestart. Intussen wordt verder gewerkt aan de volgende versie van de tool (SprintStad v2.0).
De inventarisatie van stationsgebieden is ook een stap verder gekomen. De SprintStad database is uitgebreid tot ruim 85 stationsomgevingen. De inventarisa-tie bekijkt o.a. dichtheid, voorzieningen, woonmilieu’s, bereikbaarheid, parkeerta-rieven en het voor- en natransport bij de verschillende knooppunten. Molster Ste-denbouw zal uit deze resultaten conclusies trekken in het onderzoek ‘Voetsporen rond het Station’. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan nieuwe definities van bijvoor-beeld autobereikbaarheid en functiemenging.
In Update #3 werd knooppuntontwikkeling in Nederland al in de context ge-plaatst van internationale ontwikkelingen op het gebied van ‘transit oriented de-velopment’ (TOD), met name in Azië. Deze keer is de aandacht gericht op Amerika. SprintStad organiseerde in het najaar van 2011 een lezing door urban planner Ryan Gravel, verantwoordelijk voor het Atlanta Beltline project. Tevens vond het vide-odebat ‘Station to City’ plaats tijdens het Architectuur Film Festival Rotterdam. TOD projecten in Noord-Amerika, Europa en Azië werden, ondersteund met video-fragmenten, vergeleken en door experts van commentaar voorzien.
SprintStad blijft altijd op zoek naar nieuwe bestuurders die knooppuntont-wikkeling op de agenda willen zetten, toepassingen van de planning support tool ondersteunen en onderzoekers die het project willen uitdragen, verbreden en ver-diepen. Op de gele pagina’s achterin deze Update vindt u meer informatie.
10.02.2012
I II
III IV
6
SPRINTSTAD EVENTS EN
PUBLICATIES
Sinds de laatste Update organiseerde Sprint-Stad meerdere activiteiten en zijn er enkele publica-ties verschenen . Onderstaand een overzicht:
Op 19 mei 2011 organiseerde SprintStad een discussie over het project en de serious game op Infra-Trends, een evenement van Next Generation Infrastructures, in de Fokker Terminal te Den Haag.
Op 27 mei 2011 is door Paul Gerretsen en Merten Nefs een lezing gegeven over SprintStad op de Hogeschool Rotterdam, afdeling RO.
SprintStad adviseerde in mei bureau Stipo over het stationsgebied van Amsterdam Lelylaan.
Vereniging Deltametropool ontving 18 au-gustus 2011 professor Carey Curtis - expert op het gebied van ‘transit oriented development’ - van de Curtin University te Perth, vergezeld door program-mabureau StedenbaanPlus en onderzoekers van de UvA.
In dezelfde maand wisselde SprintStad ken-nis uit met Robert Korteland. Hij onderzoekt, bij de faculteit Industrieel Ontwerpen (TU Delft), mobili-
teit in de regio Rotterdam in het jaar 2030. SprintStad organiseerde begin september met
Hogeschool Rotterdam een ‘werkweek knooppunt-ontwikkeling’ voor studenten van RO en architec-tuur. De kick-off bestond uit informatie en een op-dracht, gevolgd door een excursie en een sessie van serious game SprintStad. Bij de presentatie van de resultaten (een ontwikkelstrategie voor de corridor Den Haag CS - Leiden) was StedenbaanPlus aanwe-zig, vertegenwoordigd door Gert de Visser.
Tijdens de Innovatie-estafette 2011 op 4 ok-tober, georganiseerd door de Club van Maarssen (IenM), zijn de hele dag demonstraties van de seri-ous game gegeven en is contact gelegd met geïnte-resseerden. Paul Gerretsen nam tevens deel aan een workshop over ‘transit oriented development’.
Begin oktober was urban planner Ryan Gra-vel (VS) te gast bij Vereniging Deltametropool. Ken-nis over zijn project de Atlanta Beltline werd uitge-wisseld met SprintStad (zie pag. 16). Op 6 oktober gaf hij een lezing aan de TU Delft, georganiseerd door SprintStad en Roberto Rocco (afdeling Spatial Planning).
Op 7 oktober 2011 vond het interactief video-debat plaats over internationale voorbeelden van TOD. Dit evenement ‘Station to City’ werd georga-niseerd door Vereniging Deltametropool en Architec-tuur Filmfestival Rotterdam (zie pag. 18).
De serious game is gepresenteerd tijdens het Nationaal Verkeerskunde Congres, op 2 november, te Nieuwegein. De tool kon ter plekke worden ver-geleken met andere nieuwe interactieve applicaties, zoals de Mobiliteitsscan (Goudappel Coffeng) en Ur-ban Strategy (TNO).
Op verzoek van StedenbaanPlus heeft Sprint-Stad deelgenomen aan ‘Werkatelier Stationsprofie-len Corridor Den Haag CS - Leiden’. Voor de bijeen-komst, met o.a. enkele gemeenten van de corridor en de NS, heeft SprintStad een wandvullende kaart voorbereid om de discussie over ontwikkeling van deze corridor op gang te brengen. Het atelier krijgt begin 2012 vervolg.
Er zijn sinds Update #3 verschillende spelses-sies van serious game SprintStad v1.1 gehouden:
EVENEMENTEN PUBLICATIES
EVENEMENTEN PUBLICATIES
I II
III IV
7
EVENEMENTEN PUBLICATIES
> Provincie Gelderland, 18 mei 2011> BrabantStad, 22 juni 2011> Gemeenten Zuidvleugel, 5 juli 2011> Gemeenten Noordvleugel, 12 juli 2011> Gemeente Haarlemmermeer, 8 september 2011> Gemeente Delft, 19 september 2011> B5 (Provincie Noord-Brabant), 3 oktober 2011
Om inzicht te krijgen in de mogelijke effecten van SprintStad op planning en beleid in de praktijk, zijn deze sessies geobserveerd en geanalyseerd door Mir-te van der Vliet. Zij presenteerde, ondersteund door Jan Duffhues (Movares) en Merten Nefs (Vereniging Deltametropool), op 25 november haar onderzoeks-resultaten op het CVS congres 2011 te Antwerpen. 20 december jongstleden studeerde zij op dit onder-werp af aan de Universiteit Utrecht (zie pag. 8).
Op 9 januari 2012 is de nieuwe versie (v1.2)van serious game SprintStad in gebruik genomen. Deze sessie was het startschot voor de samenwer-king met Bestuur Regio Utrecht (BRU) en provincie Utrecht (zie pag. 10).
Ook voor de komende maanden staan meer-dere activiteiten op de agenda:
Op 16-17 april 2012 presenteert SprintStad een paper over toepassing van de serious game op het BUFTOD-congres in Paris-Marne-la-Vallée. Thema van het congres is “Building the urban future and Transit Oriented Development / rail and other modes, connecting with urban and regional develop-ment”.
Serious game SprintStad wordt in 2012 inge-zet als planning support tool bij de provincie Utrecht en voor Noord-Holland bestaan dezelfde plannen. Tevens is er het doel een ‘Kansenboek Knooppunt-ontwikkeling’ te publiceren, gericht op gemeenten, corporaties en stakeholders.
In 2012 is het plan ook weer een evenement te organiseren over de internationale praktijk van TOD, bijvoorbeeld in samenwerking met Steden-baanPlus, UvA en de Innovatietafel TOD.
EVENEMENTEN PUBLICATIES
Workshop Hogeschool Rotterdam Lezing Ryan Gravel
Werkatelier StedenbaanPlus
I II
8
ONTWIKKE-LING SERIOUS
GAME
Serious game SprintStad simuleert ruimtelij-ke ontwikkelingen rond stations, in samenhang met frequentieverhoging op het spoor. De game heeft als doelstelling stakeholders in de praktijk meer inzicht te geven in de wisselwerking tussen ruimtegebruik en mobiliteit, de effecten van lokale ontwikkelingen op een corridor en de voordelen van samenwerking tussen overheden, vervoerders en ontwikkelaars. Te-vens toont de simulatie ontwikkelmogelijkheden en diversiteit in leefmilieus rond de OV-knooppunten.
In het najaar van 2011 is de software van SprintStad v1.2 opgeleverd door de Gaming Street (TU Delft). En in januari 2012 is, in Utrecht, de eer-ste spelsessie gehouden met deze nieuwe versie.
SprintStad v1.2 biedt een aantal nieuwe mo-gelijkheden: Door de vernieuwde ‘back-end’ van de game, kunnen relatief eenvoudig nieuwe stations en corridors worden toegevoegd. De database en de overzichtskaart in de game zijn klaargestoomd om alle Nederlandse treinstations in te voeren, zo-dra de nodige data daarvoor beschikbaar komt. De
ONTWIKKELING SERIOUS GAME
SPRINTSTAD V1.2 CORRIDORS
Spelsessie SprintStad, georganiseerd bij de Provincie Utrecht
I II
III
9
LEEGSTAND ROL PROVINCIE EN REGIO
3. Regio of provincie als spelleiderMomenteel wordt de game nog geleid door een spel-leider van Vereniging Deltametropool. Het ligt voor de hand dat juist de provincie of regio zelf tijdens een spelsessie de touwtjes in handen heeft, kan aan-sturen op samenwerking en strategie, en bepaalde keuzes op corridorniveau maakt. De aanpassing in de software richt zich hier met name op:
a) De mogelijkheid om samenvattende grafie-ken en andere informatie over de corridor tijdens het spel te laten zien, zodat de spelleider het proces kan bijsturen en een onderbouwde discussie kan voeren met gemeenten en vervoerder.
b) Sturen op corridorniveau d.m.v. ‘event cards’. De spelleider kan een bonuskaart uitdelen voor de bouw van een regionaal programma, zoals een ziekenhuis, ROC of recreatievoorziening. Die voorzieningen veroorzaken een flinke reizigersgroei. Ook kan een penalty worden gegeven, zoals beper-king van het aantal typologiën die kunnen worden gebouwd bij een bepaald station, of de prioritering van overige locaties. Bepaalde ontwikkellocaties worden dan bevroren.
SPRINTSTAD V2.0 OV-BEDRIJF
stations kunnen op verschillende manieren worden gecombineerd tot corridors en worden gesimuleerd in spelsessies. Indien gewenst, kunnen verschillende varianten van een stationsomgeving worden aange-maakt, bijvoorbeeld met een andere fasering en om-vang van de ontwikkelbare gebieden.
Voor elke corridor kunnen verschillende marktscenario’s worden ingevoerd. Zo kan er worden bekeken wat knooppuntontwikkeling zou opleveren in een crisisscenario, een krimpscenario, een scena-rio gericht op hoge dichtheden (compact bouwen) of juist extensieve leefmilieu’s en bedrijvigheid.
Met bovengenoemde aanpassingen is serious game SprintStad nu gereed om in de praktijk te wor-den toegepast als planning support tool (zie pag. 10).
De verdere ontwikkeling en verbetering van serious game SprintStad blijft essentieel, om in de loop van 2012 aan hogere eisen uit de praktijk te kunnen voldoen. Er wordt bij de bouw van Sprint-Stad v2.0 onder meer aandacht besteed aan:
1. Verbetering van het model achter het OV-bedrijfMomenteel wordt gewerkt met een externe plugin voor het aanpassen van de dienstregeling in Sprint-Stad. Het nieuwe OV-model daarentegen zal vol-ledig geïntegreerd worden in de kernsoftware van de game. Door een bandbreedte aan te geven bij de dienstregeling, kan de exploitatie (trein niet te leeg) en de klanttevredenheid (trein niet te vol) worden beoordeeld. Voor deze verbetering wordt input van zowel Movares als NS gebruikt.
2. Stimuleren van ontwikkeling door leegstand in transformatiegebiedenIn het huidige model is het soms aantrekkelijk om gebieden niet te transformeren, omdat herontwik-keling vooral bij oude binnensteden kan leiden tot daling van het aantal inwoners en werknemers. Dit doet echter geen recht aan de problematiek van zo’n herstructureringswijk. Door leegstand in de wijken te simuleren, wordt getracht een nog realistischer beeld te geven, en worden tegelijkertijd ontwikke-lingen tijdens het spel gestimuleerd.
MASTERSCRIPTIE PLANOLOGIE UNIVERSITEIT UTRECHT
BELEIDSONTWIKKELING RAILKNOOPPUNTEN
I II
III IV
10
HOE SERIEUS IS SERIOUS
GAME SPRINT-STAD?
Mirte van der Vliet schreef haar masterscrip-tie planologie over de mogelijke invloed van serious game SprintStad op beleidsontwikkeling bij rail-knooppunten. Een korte samenvatting:
Serious games zoals SprintStad genereren verschillende leereffecten en kunnen daarmee bij-dragen aan ‘social policy learning’. Social policy le-arning betreft een herziening of herbevestiging van de dominante visie op een beleidsprobleem, type be-leid, doelen en ambities. Social policy learning vindt daardoor vooral plaats in de beginfasen van beleids-vorming, waarbij betrokken actoren gezamenlijk een breed gedragen visie op het betreffende beleid moe-ten ontwikkelen. Daarvoor moet dit soort games wel geïmplementeerd worden in beleidsprocessen, maar dat gebeurt relatief weinig; er is sprake van een ‘im-plementation gap’.
Te Brömmelstroet (2010) heeft onderzoek gedaan naar de oorzaken hiervan en kijkt daarbij vooral naar het ontwerp van de instrumenten. Er is echter niet veel onderzoek gedaan naar invloed van de beleidscontext op de mate waarin planning sup-port systems geïmplementeerd worden in de desbe-
treffende beleidprocessen. Bij dit onderzoek is deze context juist als uitgangspunt genomen.
Serious game SprintStad is ten tijde van het onderzoek drie keer gespeeld met verschillende overheden, die worstelen met de vraag hoe knoop-puntontwikkeling in hun regio het best in praktijk gebracht kan worden. Aan de hand van het ‘stromen-model van Kingdon’ (figuur 1) is getracht een ver-klaring te geven voor de invloed van serious game SprintStad op de beleidsontwikkeling in de drie cases. De kans dat een serious game bijdraagt aan beleidsontwikkeling is het grootst als de game wordt geïntroduceerd tijdens een ‘window of opportunity’, waarbij relevante partijen een (beleids)probleem er-kennen en daar ook een oplossingsrichting voor zien. Vervolgens wordt de game specifiek voor het desbe-treffende vraagstuk doorontwikkeld.
Figuur 1: stromenmodel van Kingdon
Bron: Vonk Noordegraaf e.a., 2011
CONCLUSIES CONCLUSIES
CONCLUSIES CONCLUSIES
I II
III IV
11
Empirisch onderzoekAan de hand van observaties tijdens de drie
spelsessies en door middel van enquêtes en diepte-interviews is het empirisch onderzoek uitgevoerd op drie bestuursniveaus; bij de Provincie Gelderland, stedelijk netwerk Brabantstad en een aantal van ge-meenten uit de Noordvleugel.
ConclusiesDe drie belangrijkste conclusies zijn:1. Een sterkere en betere koppeling van de
drie stromen van Kingdon leidt tot een hogere kans dat serious game SprintStad wordt doorontwikkeld, en zo kan bijdragen aan social policy learning.
2. Bij een zwakkere koppeling van de stromen moet de policy entrepreneur (in dit onderzoek zijn dat Vereniging Deltametropool en Movares) meer moeite doen om de game doorontwikkeld te zien. Indien er geen sprake is van een window of oppor-tunity, zal serious game SprintStad überhaupt niet doorontwikkeld worden voor de betreffende case.
3. Uit het onderzoek blijkt bovendien dat de ontwikkeling van serious game SprintStad tot een ‘custom made game’ noodzakelijk is om bij te kunnen dragen aan social policy learning.
De resultaten en conclusies van dit onderzoek worden ingezet bij de verdere ontwikkeling van seri-ous game SprintStad. Ook wordt een internationale wetenschappelijke publicatie over het onderwerp voorbereid, in samenwerking met prof. Igor Mayer (TU Delft, CPS).
De volledige scriptie en een samenvatting kunt u downloaden via www.deltametropool.nl/nl/sprintstad_beleidsontwikkeling.
- 87 -
1 2 3 4 5
Inzicht in het rekenmodel van SprintStad
Inzicht infrastructurele opgave bij stations
kennis over ontwikkelmogelijkheden bij stations
beeld knooppuntontwikkeling veranderd
Inzicht in oplossingsrichtingen van knooppuntontwikkeling
Inzicht relatie ruimtegebruik en bereikbaarheid
Inzicht in sturingsmogelijkheden van knooppuntontwikkeling
Inzicht in lange termijn ontwikkelingen van knooppunten
Inzicht in processen van knooppuntontwikkeling
Inzicht in wederzijdse beïnvloeding van beslissingen van verschil lende actoren
Inzicht in wederzijdse beïnvloeding van beslissingen op verschil lende schaalniveau's
beeld knooppuntontwikkeling verrijkt
Inzicht samenhang ruimtelijke ontwikkelingen in netwerk
Inzicht ruimtelijke opgave bij stations
BrabantStad
Noordvleugel
Gelderland
1 2 3 4 5
Knooppuntontwikkeling is zinvol
Interesse in knooppuntontwikkeling
Motiverend spel
Steun bevindingen
Nog een keer spelen
Leuk
BrabantStad
Noordvleugel
Gelderland
weergegeven welk aandeel van de deelnemers gekozen had voor welke antwoordcategorie (‘sterk oneens’ tot ‘sterk eens’). Om de verschillende stellingen vergelijkbaar te maken voor de drie cases, worden de antwoorden in dit hoofdstuk niet weergegeven als percentage per antwoordcategorie, maar als gemiddelde lickertschaalscore. Hoe hoger de score uitvalt, hoe beter de stelling wordt beoordeeld.Een 1 staat voor ‘sterk oneens’, een 2 voor ‘oneens’, een 3 voor ‘neutraal’, een 4 voor ‘eens’ en een 5 voor ‘sterk eens’.
Wat opvalt als gekeken wordt naar figuur 8.1 over de cognitieve leereffecten, is dat de deelnemers van BrabantStad de meeste stellingen beter beoordelen dan de deelnemers van Gelderland en de Noordvleugel. De deelnemers van Gelderland beoordelen de stellingen het minst goed.
Figuur 8.1: vergelijking cases per stelling voor cognitieve leereffecten van SprintStad
Ook de meeste stellingen met betrekking tot de affectieve leereffecten worden door de deelnemers van BrabantStad beter beoordeeld dan door de deelnemers van Gelderland en de Noordvleugel (zie figuur 8.2 op de volgende pagina). Ook hier beoordelen de deelnemers van Gelderland de stellingen het minst goed.
Figuur 8.2: vergelijking cases per stelling voor affectieve leereffecten van SprintStad
In figuur 8.3 op de volgende pagnina zijn de communicatieve stellingen per case weergegeven. Net als bij de stellingen over de cognitieve en affectieve leereffecten, worden de meeste stellingen over communicatieve leereffecten het best beoordeeld door de deelnemers van BrabantStad, gevolgd door de deelnemers van de Noordvleugel en provincie Gelderland.
- 87 -
1 2 3 4 5
Inzicht in het rekenmodel van SprintStad
Inzicht infrastructurele opgave bij stations
kennis over ontwikkelmogelijkheden bij stations
beeld knooppuntontwikkeling veranderd
Inzicht in oplossingsrichtingen van knooppuntontwikkeling
Inzicht relatie ruimtegebruik en bereikbaarheid
Inzicht in sturingsmogelijkheden van knooppuntontwikkeling
Inzicht in lange termijn ontwikkelingen van knooppunten
Inzicht in processen van knooppuntontwikkeling
Inzicht in wederzijdse beïnvloeding van beslissingen van verschil lende actoren
Inzicht in wederzijdse beïnvloeding van beslissingen op verschil lende schaalniveau's
beeld knooppuntontwikkeling verrijkt
Inzicht samenhang ruimtelijke ontwikkelingen in netwerk
Inzicht ruimtelijke opgave bij stations
BrabantStad
Noordvleugel
Gelderland
1 2 3 4 5
Knooppuntontwikkeling is zinvol
Interesse in knooppuntontwikkeling
Motiverend spel
Steun bevindingen
Nog een keer spelen
Leuk
BrabantStad
Noordvleugel
Gelderland
weergegeven welk aandeel van de deelnemers gekozen had voor welke antwoordcategorie (‘sterk oneens’ tot ‘sterk eens’). Om de verschillende stellingen vergelijkbaar te maken voor de drie cases, worden de antwoorden in dit hoofdstuk niet weergegeven als percentage per antwoordcategorie, maar als gemiddelde lickertschaalscore. Hoe hoger de score uitvalt, hoe beter de stelling wordt beoordeeld.Een 1 staat voor ‘sterk oneens’, een 2 voor ‘oneens’, een 3 voor ‘neutraal’, een 4 voor ‘eens’ en een 5 voor ‘sterk eens’.
Wat opvalt als gekeken wordt naar figuur 8.1 over de cognitieve leereffecten, is dat de deelnemers van BrabantStad de meeste stellingen beter beoordelen dan de deelnemers van Gelderland en de Noordvleugel. De deelnemers van Gelderland beoordelen de stellingen het minst goed.
Figuur 8.1: vergelijking cases per stelling voor cognitieve leereffecten van SprintStad
Ook de meeste stellingen met betrekking tot de affectieve leereffecten worden door de deelnemers van BrabantStad beter beoordeeld dan door de deelnemers van Gelderland en de Noordvleugel (zie figuur 8.2 op de volgende pagina). Ook hier beoordelen de deelnemers van Gelderland de stellingen het minst goed.
Figuur 8.2: vergelijking cases per stelling voor affectieve leereffecten van SprintStad
In figuur 8.3 op de volgende pagnina zijn de communicatieve stellingen per case weergegeven. Net als bij de stellingen over de cognitieve en affectieve leereffecten, worden de meeste stellingen over communicatieve leereffecten het best beoordeeld door de deelnemers van BrabantStad, gevolgd door de deelnemers van de Noordvleugel en provincie Gelderland.
Figuur 2: Affectieve- (boven) en cognitieve leereffecten (beneden) van serious game SprintStad, in de 3 cases
!!
(
(
!
! ! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
(
!
(
!
!
!!
!
! !
(
!
!
!
!
!
!
(
! !
!
!
!
!
!
!
!
WeespSchiphol
Diemen Zuid
Almere Poort
Duivendrecht
Amsterdam RAI
Amsterdam Zuid
Almere Muziekwijk
Maarn
Rhenen
Bunnik
Ede-Wageningen
Veenendaal West
Utrecht Centraal
Driebergen-Zeist
Veenendaal Centrum
Veenendaal-De Klomp
Utrecht Vaartse Rijn
Abcoude
Maarssen
Breukelen
Utrecht Zuilen
Amsterdam Holendrecht
12
UTRECHT
TOEPASSING: PLANNING SUPPORT
TOOL
Provincie Utrecht heeft samen met Bestuur Regio Utrecht (BRU) opdracht gegeven om een cor-ridor te gaan simuleren in planning support tool SprintStad. De implementatie en coördinatie wor-den tot april dit jaar uitgevoerd door Vereniging Del-tametropool en SprintStad-partner Movares.
Door bij de gemeenten van de corridor stra-tegisch naar de bestaande plannen te kijken ont-staat een realistisch toekomstbeeld van ontwikkel-mogelijkheden rond de stations. Vervolgens wordt in een kernteam - waarin provincie, regio en enkele gemeenten vertegenwoordigd zijn - gekeken naar de focus van de verstedelijkingsopgave op de cor-ridor. Welke typen woonmilieu’s en bedrijvigheid liggen voor de hand? Welke economische scenario’s voor de komende 20 jaar zijn relevant om te simu-leren? En wat is de rol van deze corridor binnen de gehele ruimtelijk-economische visie van de provincie Utrecht?
Het gaat om het lijnstuk Utrecht CS - Rhenen, inclusief het nog te openen station Utrecht Vaart-sche Rijn, en mogelijk ook de doorgaande tak naar Veenendaal - De Klomp en Ede - Wageningen.
PLANNING SUPPORT TOOL CORRIDOR UTRECHT - RHENEN
SPRINTSTAD PROVINCIE EN REGIO UTRECHT
III IV
(
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
! !
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
(
!
!
(
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
! !
!
(
!
!
Weesp
Almere
Schiphol
Lelystad
Diemen ZuidAlmere Poort
DuivendrechtAmsterdam RAI
Almere Buiten
Amsterdam Zuid
Almere ParkwijkAlmere Muziekwijk
Almere Oostvaarders
Heiloo
Zaandam
Alkmaar
Alkmaar Noord
Uitgeest
Castricum
Wormerveer
Heerhugowaard
Koog-BloemwijkKoog aan de Zaan
Krommenie-Assendelft
Amsterdam Sloterdijk
Abcoude
Amsterdam Holendrecht
III IV
13
PLANNING SUPPORT TOOL ZAAN-CORRIDOR
SPRINTSTAD PROVINCIE NOORD-HOLLAND
Provincie Noord-Holland is in gesprek met Vereniging Deltametropool over mogelijke samen-werking op het gebied van knooppunten. VDM kan de provincie helpen bij het concretiseren van het be-ter benutten van de knooppunten in Noord-Holland.
In een apart traject zal worden onderzocht of er voor een of twee belangrijke spoorcorridors de planning support tool Sprintstad kan worden inge-zet.
Meerdere corridors in het gebied zijn interes-sant voor de ontwikkeling van woon- en werkfuncties en voorzieningen. Denk hierbij aan de Zaancorridor (Amsterdam Sloterdijk-Alkmaar-Heerhugowaard), OV-SAAL (Schiphol-Lelystad), en Amsterdam-Utrecht via Breukelen.
Parallel aan deze mogelijke samenwerking loopt het NWO onderzoeksprogramma Duurzaam Bereikbare Randstad. Dit programma start in april, met een casus in de Noordvleugel waarin SprintStad mogelijk ook een rol gaat spelen.”
Geïnteresseerd in toepassing van planning support tool SprintStad in uw regio of provincie? Neem contact op via [email protected] of 010 - 204 1599.
NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!
!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!!NOORD-!NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-NOORD-HOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLANDHOLLAND
INVENTARISATIE STATIONSGEBIEDEN
Werken
Onbebouwd binnenstedelijk
Onbebouwd buitenstedelijk
Infrastructuur
Wonen
Gemengd
Water
Grondgebruik
LEGENDA
Parkeerkosten> 15,00 7,50 - 10,00 < 2,50
Bouwlagen (gemiddeld)
Netwerkwaarde OV
> 1501 751 - 1000 < 250
Auto Bereikbaarheid: Inwoners + Arbeidsplaatsen binnen 30min (x1000)
> 3000 1501 - 2000 < 500
Groen (ha)
Bebouwingsdichtheid (Floor Space Index)
> 110 50 - 70 < 10
< 0,45 0,71 - 0,8 > 1,1
Zoe
term
eer
Zoe
term
eer
Oos
t
Gou
da G
over
wel
le
Gou
da
Nie
uw
erke
rk a
/d I
Jsse
l
Cap
elle
Sch
olle
vaar
Rot
terd
am A
lexa
nde
r
Rot
terd
am N
oord
Alm
ere
Cen
tru
m
Hil
vers
um
‘s H
erto
gen
bosc
h
Arn
hem
Nij
meg
en
Am
ersf
oort
Gro
nin
gen
Zw
olle
Bre
da
Maa
stri
cht
Dev
ente
r
Ape
ldoo
rn
Haa
rlem
Lei
den
Cen
traa
l
De
Vin
k
Voo
rsch
oten
Den
Haa
g M
aria
hoe
ve
Den
Haa
g L
aan
van
NO
I
Den
Haa
g M
oerw
ijk
Rij
swij
k
Del
ft
Del
ft Z
uid
Sch
ieda
m C
entr
um
Rot
terd
am B
laak
Rot
terd
am Z
uid
Rot
terd
am L
omba
rdij
en
Bar
endr
ech
t
Zw
ijn
drec
ht
Voo
rbu
rg
Den
Haa
g Yp
enbu
rg
Dor
drec
ht
Dor
drec
ht
Zu
id
VOETSPOREN ROND HET STATION
‘Voetsporen rond het Station’ - een onderzoek van Molster Stedenbouw - gaat over het aantrekke-lijk maken van stationsgebieden voor de voetganger en verdichting van het stedelijk weefsel rond het station. Lopen en fietsen zijn steeds belangrijkere vormen van voor- en natransport van het OV en sti-muleren commerciële en andere activiteiten in het stationsgebied. Welke omgevingsfactoren zijn hier-bij van belang en welke strategie kan een gemeente volgen om optimaal in te spelen op de voetganger in het stationsgebied? Om hier een uitspraak over te kunnen doen, worden 40 stationsomgevingen beke-ken. Tegelijkertijd wordt er een belevingsonderzoek gedaan door Meijer&Meijer. ‘Voetsporen rond het Station’ vindt plaats in opdracht van AgentschapNL.
De afgelopen maanden is hard gewerkt aan een inventarisatie van die 40 stationsgebieden. De inventarisatie is gezamenlijk uitgevoerd door Ver-eniging Deltametropool en Technische Universiteit Delft (Urbanism). Er is o.a. gekeken naar bebou-wingsdichtheden (Spacemate), woonmilieu’s en bouwjaar, bereikbaarheid via OV en via de weg, con-nectiviteit van het wegennet rond het station (Space syntax), modal split van voor- en natransport, en parkeertarieven.
Molster StedenbouwAnnemieke Molster
TUDelftVerena Balz
Dena KasraianBardia Mashhoodi
Vereniging DeltametropoolVereniging Deltametropool(zie colofon)
Werken
Onbebouwd binnenstedelijk
Onbebouwd buitenstedelijk
Infrastructuur
Wonen
Gemengd
Water
Grondgebruik
LEGENDA
Parkeerkosten> 15,00 7,50 - 10,00 < 2,50
Bouwlagen (gemiddeld)
Netwerkwaarde OV
> 1501 751 - 1000 < 250
Auto Bereikbaarheid: Inwoners + Arbeidsplaatsen binnen 30min (x1000)
> 3000 1501 - 2000 < 500
Groen (ha)
Bebouwingsdichtheid (Floor Space Index)
> 110 50 - 70 < 10
< 0,45 0,71 - 0,8 > 1,1
Zoe
term
eer
Zoe
term
eer
Oos
t
Gou
da G
over
wel
le
Gou
da
Nie
uw
erke
rk a
/d I
Jsse
l
Cap
elle
Sch
olle
vaar
Rot
terd
am A
lexa
nde
r
Rot
terd
am N
oord
Alm
ere
Cen
tru
m
Hil
vers
um
‘s H
erto
gen
bosc
h
Arn
hem
Nij
meg
en
Am
ersf
oort
Gro
nin
gen
Zw
olle
Bre
da
Maa
stri
cht
Dev
ente
r
Ape
ldoo
rn
Haa
rlem
Lei
den
Cen
traa
l
De
Vin
k
Voo
rsch
oten
Den
Haa
g M
aria
hoe
ve
Den
Haa
g L
aan
van
NO
I
Den
Haa
g M
oerw
ijk
Rij
swij
k
Del
ft
Del
ft Z
uid
Sch
ieda
m C
entr
um
Rot
terd
am B
laak
Rot
terd
am Z
uid
Rot
terd
am L
omba
rdij
en
Bar
endr
ech
t
Zw
ijn
drec
ht
Voo
rbu
rg
Den
Haa
g Yp
enbu
rg
Dor
drec
ht
Dor
drec
ht
Zu
id
MOLSTER STEDENBOUW LEGENDA
10
Delft
Delft Zuid
Voorburg
Den Haag Moerwijk
Rijswijk
Den Haag Ypenburg
TU Delft, Department of Urbanism, Chair of Regional and Metropolitan Design and Chair of Spatial Planning
11
Inventory station areas Inventarisatie stationsgebieden
WALKING ENVIRONMENTSSituation 2011
Zoetermeer
Zoetermeer Oost
Key
Railway lineStations
StationWalking environment
Primary: 10min by foot (800m) Secundary: 15min by foot, 5min by bycicle (1200m)
De inventarisatie is tevens een logische uit-breiding van de SprintStad database van stations-locaties, die nu ruim 80 stations groot is. De reeds aanwezige data van SprintStad wordt ook betrokken bij het onderzoek. Door middel van regressie-analy-ses wordt naar verbanden gezocht tussen de onder-zochte factoren.
Op basis van al deze data en de gevonden ver-banden, zal Molster Stedenbouw conclusies trekken en een visie vormen op ‘aantrekkelijk verdichten rond het station’.
Voorlopige resultatenRechts vindt u een voorbeeld van bereikbaar-
heidsisochronen rond de stations Rijswijk en Den Haag Moerwijk. De oranje gebieden zijn vanaf het station binnen 10 minuten te voet te bereiken, de rode gebieden binnen 15 minuten te voet of binnen 5 minuten met de fiets.
Hieronder is een concept matrix afgebeeld van verschillende factoren, zoals OV- en autobereikbaar-heid, dichtheid, groenvoorziening en grondgebruik. Voor meer informatie, zie www.deltametropool.nl/nl/voetsporen_rond_het_station.
10
Delft
Delft Zuid
Voorburg
Den Haag Moerwijk
Rijswijk
Den Haag Ypenburg
TU Delft, Department of Urbanism, Chair of Regional and Metropolitan Design and Chair of Spatial Planning
11
Inventory station areas Inventarisatie stationsgebieden
WALKING ENVIRONMENTSSituation 2011
Zoetermeer
Zoetermeer Oost
Key
Railway lineStations
StationWalking environment
Primary: 10min by foot (800m) Secundary: 15min by foot, 5min by bycicle (1200m)
Brd
Ddr
Ddzd
Dt
DtzDvnk
Gv
IN BALANS
Gvc
Gvm
GvmwHil
Laa
Ledn
RlbRtb
UIT BALANS:PLAATS
UIT BALANS:KNOOP
Rtd
RtzVh
Vst
Zwd
Rsw
Sdm
Hil HillegomVh VoorhoutLedn LeidenDvnk De VinkVst VoorschotenGvm Den Haag MariahoeveLaa Den Haag Laan van NOIGv Den Haag Hollands SpoorGvc Den Haag CentraalGvmw Den Haag MoerwijkRsw RijswijkDt DelftDtz Delft ZuidSdm Schiedam CentrumRtd Rotterdam CentraalRtb Rotterdam BlaakRtz Rotterdam ZuidRlb Rotterdam LombardijenBrd BarendrechtZwd ZwijndrechtDdr DordrechtDdz Dordrecht Zuid
0
50
100
150
200
250
300
350
400
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000 80.000
dienstregeling 2011
dienstregeling 2012
afkorting stations
Plaatswaarde (inwoners en arbeidsplaatsen binnen 1200 meter)
Knoopwaard
e (
verv
oers
modalit
eit
en
en
freque
ntie
)
I II
16
SPRINTSTAD KNOOP- EN PLAATSWAARDE
NETWERK 2011 VS 2012 GRAFIEK
KNOOP EN PLAATS
AuteurJan Duffhues (Movares)
Bij knooppuntontwikkeling wordt regelmatig gebruik gemaakt van de begrippen Knoopwaarde (OV-bereikbaarheid van een station) en Plaatswaar-de (ruimtelijke activiteiten, uitgedrukt in bijvoor-beeld het aantal inwoners en arbeidsplaatsen rond het station).
Eind 2011 voerde de Nederlandse Spoorwegen een nieuwe dienstregeling door. Wat is de invloed hiervan op de bereikbaarheid van de verschillende stations? Ontstaan er nieuwe evenwichten tussen knoop en plaats?
Knoop en plaatswaarde van stations: verschuivingen van 2011 naar 2012
Onderstaande grafiek laat de knoop- en plaatswaarde zien van stations in de Zuidvleugel langs de ‘Oude Lijn’, van Leiden tot Dordrecht. De knoop/plaatswaarde is geïntroduceerd door professor Bertolini (Universiteit van Amsterdam) en geeft een inzicht in de positie van een station in het netwerk (de knoopwaarde) en het gebruik van de omgeving van het station (de plaatswaarde). Een succesvol sta-
I II
III IV
17
KNOOPWAARDE PLAATSWAARDE
SPRINTSTAD KNOOP- EN PLAATSWAARDE
tion heeft een goede balans tussen de knoopwaarde en de plaatswaarde. In de grafiek is deze balans te zien als een schuine lijn, die het gemiddelde voor alle stations in deze regio aangeeft. De knoopwaarde in deze grafiek is berekend op basis van:
> het aantal treindiensten dat op een knoop stopt> de andere stations waar die treinen vandaan komen en naartoe gaan, en > de treinfrequenties
Deze methode is door Movares ontwikkeld en wordt ook in serious game SprintStad gebruikt. De plaatswaarde is opgebouwd uit de som van het aan-tal inwoners en arbeidsplaatsen binnen 1200 meter van het station.
In de grafiek is te zien dat de knoopwaarde van stations als Den Haag Centraal, Rotterdam Centraal, Rotterdam Blaak en Schiedam is gestegen ten opzichte van vorig jaar. Dit heeft te maken met een groter aantal Intercity’s dat stopt op Rotterdam Blaak en Schiedam, en met meer Sprinters op Den
Haag Centraal. Rotterdam Lombardijen heeft geen sneltreinverbinding meer met de rest van de Rand-stad en zakt dus flink. De Intercity van Amsterdam naar Vlissingen is vaker gaan rijden, maar ook vaker gaan stoppen, waardoor de knoopwaarde van Dord-recht en Den Haag Laan van NOI is afgenomen.
Dordrecht en Rotterdam Blaak zijn beide meer ‘in balans’ gekomen, terwijl Den Haag Laan van NOI en Schiedam meer ‘uit balans’ zijn geraakt.
De veranderende plaatswaarde is niet in de grafiek te zien (de betreffende gegevens van inwo-ners en werknemers zijn voor die periode nog niet beschikbaar). Om de knoopwaarde beter in balans te brengen met de plaatswaarde, kan worden overwo-gen om de omgeving van de knoop verder te intensi-veren (Schiedam en in mindere mate Dordrecht) of juist niet in te zetten op verdere ontwikkeling (Laan van NOI, Rotterdam Lombardijen).
spoorkaart2012.nl(Movin)
Utrecht Centraal station(CU 2030)
I II
III IV
18
RYAN GRAVEL URBAN PLANNER
LEZING TU DELFT INTERVIEW
LEREN VANATLANTA
Wat kunnen we over mobiliteit en verstedelij-king leren van Atlanta?
Op het eerste gezicht staat de hoofdstad van de Amerikaanse staat Georgia bekend als een ty-pisch voorbeeld van hoe het NIET moet: een anti-utopie van ongebreidelde suburbanisatie, geplaagd door verkeersinfarcten en een aanzienlijk obesitas-probleem – de ziekte van de zittende levensstijl. De stad Charlotte in de buurstaat North Carolina zegt zelfs expliciet te leren van de ‘transportation mis-takes’ van Atlanta als het gaat om stedelijke groei. Vanaf 2005 echter, is de stad in de ban van een nieuw openbaar vervoersproject: de Atlanta Beltline.
In de jaren ‘40 van de vorige eeuw werden in Atlanta, zoals in veel steden, de tramrails verwij-derd uit de straten, omdat de toekomst lag in het in-dividuele transport over de weg. Tot voor kort leek er weinig te veranderen aan deze logica, zelfs niet met de komst van de Olympische Spelen naar Atlanta. De afgelopen 10 jaar vond echter een geleidelijke om-slag in het denken plaats, met als concreet resultaat de herontwikkeling van de zogenaamde Beltline.
Naast de introductie van een nieuwe ringvor-mige lightrail-verbinding, op het tracé van een ver-laten goederenspoor, biedt dit project ook een nieuwe as voor ruimtelijke ontwikkelingen. De Beltline staat hiermee symbool voor de terugkeer van bewoners en investeerders naar de stad.
Het project begon als afstudeerontwerp van stadsplanner Ryan Gravel aan de technische uni-versiteit van Georgia in 1999 en groeide uit van een goed verhaal, via een ‘grassroots’ beweging, naar daadwerkelijke uitvoering. Anno 2012 is de Belt-line het grootste infrastructuurproject in Atlanta, met een begroting van bijna 3 miljard dollar. Naar aanleiding van zijn ervaring met de Beltline nodigde Vereniging Deltametropool Ryan Gravel uit om zijn visie te geven op mobiliteit-georiënteerde ontwikke-ling in de Randstad. Het blijkt dat de stad op het tweede gezicht wel degelijk geschikt is als positief voorbeeld: Leren van Atlanta.
Les 1: Vertel het verhaalEen bottom-up aanpak begint met ‘storytel-
ling’. Dit wordt langzaam opgebouwd door het ver-
haal zichzelf te laten vertellen. Het verhaal wordt dan een gezamenlijk publiek verhaal en daarmee mobiliseert het lokale stakeholders, bewoners, be-drijven, verenigingen etc. Breng het pas onder bij formele instituten zodra er voldoende draagvlak is.
Les 2: Zorg voor inbedding van het thema‘Transit oriented development’ is in de VS in-
gebed in een bredere maatschappelijke discussie, over gezondheid, automobiliteit, kwaliteit van de leefomgeving en de waargenomen trek van de mid-denklasse terug naar de stad. Het project is een ant-woord op de algemene maatschappelijke vraag: In wat voor stad willen we straks wonen?
Les 3: Leg toekomstige winsten vast voor fi nanciering van infrastructuur
Hoe organiseer je slimme financierings-structuren voor light rail in een staat (Georgia) die voorheen geen cent uitgaf aan OV? Er is een ‘tax allocation zone’ ingesteld langs de Beltline, over 25 jaar. Daarna ontstaat een hefboomwerking door een gemeentelijke investeringen in light rail, met ‘mat-ching’ van de federale regering.
Les 4: Organiseer bestuurlijke steun
Beltline
I II
III IV
19
Ambassadeurs onder bestuurders zijn es-sentieel voor schaalvergroting van het project. Een decision-maker als medestander is nodig om verder te komen.
Les 5: Creëer fl exibiliteit en bindt ver-schillende belangen in het project
Een flexibel multidimensionaal verhaal over TOD kan het project vanuit verschillende perspec-tieven belichten. Het is een OV verhaal, een ver-haal van ecologie/recreatie/groen, woningbouw, voorzieningen en vastgoedinvesteringen. Het lange termijnverhaal van de Beltline wordt gebruikt als ‘framework’ voor allerlei oplossingen op verschil-lende schaalniveaus, waardoor al die afzonderlijke werelden zich ermee kunnen identificeren.
Les 6: Activeer lokale historie en lokale kansen
Atlanta grijpt terug op haar historie als ‘rail-road junction’, een plek waar vroeger de treinen de heuvelrug konden passeren. Het ligt in deze tijd voor de hand het beeld van Atlanta als spoorstad te her-stellen. De koppeling is snel gelegd met de wensen
en verlangens van de toekomstige generatie – een open stad met genoeg groen en weinig belemmerin-gen, kwalitatief OV en minder files, een stad met creatieve bedrijvigheid.
UW REFLECTIE: Heeft een dergelijke Ame-rikaanse retoriek, gebaseerd op gemeenschapszin en optimisme, kans van slagen in Europa? Is deze bottom-up stadsplanning de toekomst voor onze ste-den, of kan zo’n benadering hier slechts rekenen op Europees cynisme en de bekende verwijzing naar de rol van de overheid? Laat het ons weten via [email protected].
EXTRA VIDEO / INTERVIEW: Bezoek onze website voor de video van de lezing en het verslag van het interview met Ryan Gravel. Of scan de QR tag:
ATLANTA BELTLINE TRANSIT ORIENTED DEVELOPMENT
LESSONS LEARNED LESSONS LEARNED
Atlanta Beltline(Perkins+Will)
I II
III IV
20
INTERNATIONAAL VIDEO DEBAT
SPRINTSTAD ARCHITECTUUR FILM FESTIVAL ROTTERDAM
‘STATION TO CITY’
Met het Architectuur Filmfestival Rotterdam organiseerde SprintStad een videodebat, met video-fragmenten uit drie continenten, over ‘transit orien-ted development’ (TOD). Movares, StedenbaanPlus, APPM en NS-Poort sponsorden het evenement. Gastheer en moderator was Joost Schrijnen. ‘The American Way’ werd ingeleid door key-note spreker Ryan Gravel (zie pag. 16), ‘The Asian Way’ door Sla-vis Poczebutas en ‘The European Way’ door Sebasti-aan de Wilde. Enkele fragmenten:
‘The American Way’De term TOD werd uitgevonden in de VS. Er
zijn top-down voorbeelden, zoals Portland, maar ook grassroots initiatieven als de Atlanta Beltline.
Steden in Amerika groeien weer. Hierdoor ontsaat de behoefte aan een nieuwe vorm van stede-lijkheid, waarin men niet meer afhankelijk is van de auto. De jonge generatie ziet de auto als hindernis (geen statussymbool) en nabijheid van voorzienin-gen als kwaliteit. Door de crisis groeien steden nu langzamer en natuurlijker; speculatie en nare vor-men van gentrification worden hierdoor voorkomen.
Ryan Gravel (Perkins+Will)‘De aangepaste grondbelasting (tax allocation)
langs de Beltline was cruciaal. De overheid is begon-nen met co-fi nanciering van OV, maar pas nadat de bevolking en stakeholders zich manifesteerden.’
Herman Gelissen (StedenbaanPlus)‘Stedenbaan zoekt naar lokale energie bij over-
heden en stakeholders. Betere wetgeving kan bijdra-gen aan de implementatie van TOD.’
Joost Schrijnen (TU Delft)‘Als TOD regionaal of lokaal moet worden ge-
ïmplementeerd, waarom bestaat in Nederland dan niet de mogelijkheid op dat schaalniveau de belastin-gen te heffen en te alloceren?’
Jeroen Haver (Ministerie van IenM)‘Mogelijkheden voor decentrale oplossingen
zijn er al in Nederland, zoals het afromen van WOZ belasting. De instrumenten wachten op toepassing.’
Wendy Tan (UvA)‘In de VS is er veel lokale energie bij lobbygroe-
pen. Informele clubs spelen daar een grote rol terwijl die structuren hier in Nederland vaak niet bestaan.’
‘The Asian Way’Er zijn in Azië extreme vormen van aanbeste-
ding, waarbij de infrastructuur, ontwikkeling van de stationsomgeving en de exploitatie van de lijn bij één partij liggen. Daaruit ontstaan corridors van divers gebruik, die als ‘daily urban system’ worden opge-bouwd. Er is een sterke samenwerking tussen OV-bedrijven en de overheid.
Lifestyle en mobiliteit zijn sterk met elkaar verweven. Shopping centers, woongebouwen en uni-versiteiten sluiten direct aan op de stations. De Oc-topuscard (OV-chipkaart) biedt toegang tot dit leven van mobiliteit, gemak en consumptie.
Slavis Poczebutas (OMA)‘In Hong Kong gaat stedelijk gemak ten koste
van ruimtelijke kwaliteit. De positieve kant is het sta-pelen van programma en het excellente bereik van het OV-systeem. De negatieve kant ligt bij de grote macht van de vastgoedsector, massale woningbouw en com-mercialisering van het publieke domein.’
Paul Chorus (Provincie Noord-Holland)‘In Tokyo is het station tegelijk voorziening en
III IV
21
shopping center. Door het optillen van de infrastruc-tuur kan de stad op maaiveld goed functioneren. De stad stuurt verstedelijking op de corridors door het instellen van minimum dichtheden.’
Menno Lipsius (Movares)‘In Nederland zouden we dichter bij de infra-
structuur moeten bouwen. Dit wordt vaak onmogelijk gemaakt door bestemmingsplannen en veiligheids-contouren. De voetganger en ruimtelijke kwaliteit zijn essentieel bij TOD.’
‘The European Way’Verstedelijking gekoppeld aan spoorwegen
werd in de 19de eeuw al vaak toepast in de traditi-onele Europese stad. Momenteel ligt de nadruk op het intensiever benutten van de bestaande stad en infrastructuur, gevoed door de toename van mobili-teit en groei in metropoolregio’s. Intermodaliteit is het devies. Er liggen echter grote uitdagingen in het doorbreken van bestaande institutionele structuren en financiële arrangementen. Het is in het geïnstitu-tionaliseerde Europa moeilijk stakeholders en bewo-ners actief te betrekken, zoals in de VS.
Sebastiaan de Wilde‘Nederland heeft al excellente projecten: P+R,
PHS, de Sleutelprojecten en OV-fi ets. Zet deze voort!’Pepijn van Wijmen‘Er mist in Nederland een centrale speler in de
complexe situatie; iemand met de publieke visie.’Thomas Straatemeier‘Hier kijken we gewoonlijk vanuit een techno-
cratisch planningsperspectief. We missen een duide-lijk politiek of maatschappelijk doel. In wat voor stad willen de Nederlanders straks wonen?’
Wendy Tan‘We preken in TOD-kringen vaak voor eigen
parochie. Hoe betrekken we vanaf nu ook openbare bestuurders en stakeholders bij het debat?’
EXTRA VIDEOS: Bezoek onze website om en-kele video’s en het programma te bekijken. Of scan deze QR-tag:
TRANSIT ORIENTED DEVELOPMENT HIGHLIGHTS
THE EUROPEAN WAYNew policies for increasing public
transport use
THE ASIAN WAYIntense integration of urban devel-
opment, lifestyle and public transport
THE AMERICAN WAYCreating pockets of urban areas with
public transportation in a caroriented country
Portland, a Sense of Place (E2-PBS, 2008, 4 min)Transit Oriented Develpment in Portland, Oregon.
Octopus Card (Richie Gelles, 2004, 4 min.)Animation on the multiple uses of the Octopuscard in Hong Kong.
Sweden Doubling Project (Mirakel Film, 2011, 7 min) Doubling the use of Public Transport in Sweden within the next 10 years.
Mind the Gap: Episode: Re-Thinking Transportation (4 min)Regional vision on public transport in San Francisco.
Tokyo Mobility Room with a View (Koen Klinkers, 6 min)Traveling the Tokyo Yamanote-lijn.
Zürich Hauptbahnhof (2 min)The different face of Zürich Hauptbahnhof.
Atlanta Beltline (4 min)Introducing a project that provides a network of public parks, multi-use trails and transit along a historic 22-mile railroad corridor circling downtown Atlanta.
My Tokyo (Alary Romain, 2009, 2 min.)Poetic film about the dynamic life in Tokyo.
Moving Platforms (Paul Priestman, 2011, 3 min.)An idea for a non-stop high speed train transfer.
"
"
""
"
"
"
"
"
"
"
"
""
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
""
"
""
"
"
" " "
"
""
"
"
"
"""" "
"
"
""
" ""
"" "
"
""
"" "" "
" " "
"" """"
""
"
"
"
"
"""
""""
"""
"
" "
"
" "
""
""
"
" " "
"
" " " " " "
"""
"" "
"
"
""
"
" " """" "
"
"
"
" " " " ""
"
" "
"
" " ""
" "
"
"""""
""""
""" """"
" """""" "" ""
" ""
" ""
"
""
"
""
"
" "
"
"
"
"
"
"
" "" ""
"
"" "" ""
"
"
"""
" "
"
"""
" " ""
""" "" ""
"
"" """
"" "
"" "
" ""
"" " ""
" ""
"
"" " ""
"" " """
"
""
"" "
""
"
""
"""" " " "
"" "
"
" ""
" "" "
"
"
"
" ""
"
"
"" ""
"
" "
""
""
""
" "
" "
"
"
"
""" "
""
" "" "
"
"
"
""""""
"" " "
" "" "
""
"" ""
""
"
"
""
"
""
" "
"
"
"
"
""""
""" """" "
"
"
"
""
"" " "
""
"
""" ""
"
"
"
"
""
"
"
"
"
"
""
"
"" "
""
" "
"
"
""
"
"
"
"
"
"
""
""
"
"
"
"
"
"
"
"" "
""
"
" "" """
""
"
"
"
"
" "
"
""" "
""
" ""
"
"
""
""
""
"" ""
"" "
"
""
""
"
"
"
"
"" "" """"
"
""
"
"""
"
" """ """""" """
""
"
""
"
"
"
"
"
"
!
!
!!!!!! !
! !! !!!!!
! !! !!!
!!!
!!! !!!!
! !!!
! !
!!!
! ! !
! !
!!
! !!! !
!
!
! !!
! !! !!! !!!!!! !
!
!
! ! ! !!! ! !!! !
!
!
!!
!
!
!
!!
!!
!
!
!
!
!
!!!!! !
!!
!
! ! !!
!!
!!!!
!
! !!!! !! !!!!
!
!
!!!!!!
!
!!!
!!!!! !
!
! !!!!!!!!!
!!!
!
! !! !!
!!!!
!
!!!!!
! !!
!
!!
!
! !! !!!! !!
!
!
!!!!
!
!!
!
!!
!!
!
!
!
!
! !!!
!
!!
!
!
!
!
!!!!
!
!
!
!
!
! !
! !!!!
!
!
! !
!
! !!!
!
!
!!
!!
!
!
!
!!
!
!
!
!!!
!!!
!! !!
!!!
!
!!
!
!
!
!!
!
!! !
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!!
!
!
!!
!!
!!
!
! !
!!
!
!!!
!
!
!
!
!! !
!!
!
!!!
!! !!! !
!!!
!! !
!!! !!! !!
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!!
!!!
!
! !
!!
!
!!!!
!!
!
!! !!!
!
!!
!!
!!!!
!
!!
!
!
!
!!! !!
!
!!
!
!!
!
!!
!!!
!
!
!
!
! ! !
!! !!
!
!
!
! !!!
!
!
! ! ! !!
!
! !! !!
!!
!
!
!!
! !
!! ! !! !!
! !!!
!
!
!! !!!!!
!!!
!!!
!
! !!
!!!
! !!!!!!
!
!!! !! !!
!! !
!
!!
!
!!!!!!
!!
!! !
!
!!
!
!!!
!
!!!
!
! !!!
!
!
!!!! ! !!!
!
! !!
!
!
!! !! !!
!!!
!
!
!
!
!!
!!
!
!
!
!!
! !
!
!
!
!
!
!!
!
! !
!!
!
!!
!
!!!
!
!
!
!! !
!
! !
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
! !
!
!
!
!
!!
!
!
!!
!
! !!
!
!!
!
!
!
!
!! ! !
!
!
!
!!!
!!!
!
!
!!
!!
!! !! !!
! !! !! !
!!!
!!
!
!
! !!
!
!!
!!
!
!
!
! !! !
! ! !!! !!!!
!
!!
! !! !
!
!
!!
!! !!
!!
!
!!
!!
!
!
!
!
!
! !!!
! !!
! !
!
!!!
!
!!!
!
! !! !
!
!
!
!
!!
! !! !
! !!
!
!
! !
!!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!!
!!!
!
!
!
!!!
!!!!
!
!! !
!!
!!
!
!
!!
!! !
!
!
!
! !!!
!
!!
!!
!!!
!
!
!
! !!
!
!!
!
!!
!! !
!
!
!!
! !!
!
!!
! !!!
!
!
!!
!
!!
!!
!
! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!!!!
!
!
! ! !
!
!!!
!!
!
! !!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!!!
!! ! !!!!
! !!!! ! ! !!
!! !
!!
!!!! !!
!
!! !
!!
!!!
! !!
!
!
!!! !
! !!! !
!! !!!!
!!!
!!!! !
!!!
!
!!! ! !! ! !!!
!
!!
!!!!!
!!
!
!
!! !!! !!!!!
!! !
! !!
!
!! !
!
!
!!!
!! ! !
!
!!
!
!
! !!
!!
!
!!!
!
!!
!
!
!!!
!
!!!! !!!!
!!!
!
!
!!!
!!
!! !!
!
!!
!! !! !! !
!
!
!
!! !! !
!!!
!!
!
!
!!!
! !!! ! ! !!!
!
!
! !
!
!! !
!
!
!!! !! !! !! ! !!
! !
!
!! !
!
!
!
!
!!
!! !
!
!
!!!
!!
!!!!
!!
! !
!!
!
!! !!
!!!
!
!!
!
!! ! !! !
!
!
!! !
! !!
! !!!! !!!
!
!
!
!!
!!
!!
!! !!! !
!
! ! !!
!
!!
!!
!
!
!
!!
!!
!
!!
!
! !!
!
!
!
!!
!! !
!
! !
!
!!
!!! !
!
!
!
!!
!!!
!!!
!
!!
!! !! !!!
!
!!
!!
!
!
!
!!
! !! ! ! !
!
!!! !
!
! !!!
!!!
!!!
!
!
!!
!
!!
!
!!! !
!! !
!
! !! !
!!
!! !
!
!
!! !!
!
!!! !! !! !!
!!! !!
!
! !!
!
!
!!
!!
!!
!!!!
!!
!
!!
!
!
!
!!
!!
!!! !
!
!!
!
!
!
!
!!!!
! !!
!
! !
!
!!
!
! !
! !!! !
!!
!
!!
!
!!!!
!
!
!
!
!!
! !
!!
!!
!
!
!
!!
!!
!!!!
!
!
!!
!
!
!! !
!
!
!!
!
! !! !
!
!
!
!
!
!
!
!!!
!!
!!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!!!!
!
!!
!!
!! !
!
!!
!!
!!
!!
!
!
!
!
!!
!
!
! !!
! !!
!
! !
!
!
!
!! ! !
!
!
!
! !
!!
!
!
!
!!! !!
!
!!
! !
!!
!
!!
!
!
! !!
!!
!
!!
!
!
!
!!!
!
!!
!
!! !!
!!
!
!
!!
! !! !
!
! !
!
!
!
!
! !!
!
! !
!! !!
!!!
!
!
!
!
! ! !
!
! !
!
!
!
!
! !
!
!
!!!!
!
!
! !
!
!!
!!
!
!
!
!
!!!
!
!!!
!
!
!
! ! !!!!
!!
!!
!!
!
!
!
!!
!
!!
!
!!
!
!!
!!
! !! !
!
!!! ! !
!
! ! !!! !
!! !!
!
!
!!
!
!!!
!!
!!
!
!!
!
! !
! !
!
!
!
! !! !
!
!
!!
!
!
!!
!
! !
!!
!!
!
!
!
!!
!
!!
!!
!
!!!!!!! !!
! ! !
!
!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!! !
!!
!
!
!!! !
!
!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
! !!!
!!
!
!
!
!
!! !!
!
!!
!
!!
!
!!
!
!
!
!
!
!
! !
! !
!
!! !
!
!!!!!
!
! !
!! !
!
!
!
!
!
!!
!
!!
!
!
!
!
!
!! !!!!
!
!
!
!
!
!
!
!!! !!
!
!! !
! !
!
!
! !!
!
!
!!
!
!
! !!
!!!
!
! !!! ! !
!!
!!!!
!!
!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
! !
!!
!
!
!!
!!
! !!
!!
! !
!
!
!
!
!
! ! !
!
! !!!
!
! !! !
!
! !!
!
!! !
!!
!
!
!
!
! !!
!
!! !! ! ! !!
!
!! ! !
!
!
!
!! ! !
!
!
!
!
!
!!
!
!!
!
! !!! !!!
!!
! !!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!!
! !
!
! !
!
! !
!!
!
!
!! !!
!
!
!! !
! !
!
!!
!
! ! !
!
!!!
!!
!
!
!
! ! !
!! !! ! !!
!
!! !
!!!
! ! ! !
!!
!
!!
! !!!!!!!!
!
!
!
!
!!
!
!! !
!
!
!!
! !!
!
! !
!!
! !! ! ! !
! !!
!!
!!!
!!
!! !
!
!
!!
!
!!!
!
!
!! !!!
!! !!
!
!
! !!
!
!
!
! !!!! !!!
!
!
!!!
!
!
! !! !!! ! !
!
!! !
! ! !
!
!
!
!
!
!
!!!
!
! !! !
!
!
!!
!! !
!
!! !
!!
!!
! !
!! !
!
!!! !
!
!
!
!
!
!!
! !
!
!!
!
!
!!!
! !
!
!
!!
!! !!
!
!!
!
!
!
! !! !
!
!
!
! !!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!!!!!
!
! !
!
! !!
!!
!
!
!
!! ! !!
!
!
! !
!!
!
!
! ! !
!
!
!
!!!
!
!
!
! !
!!
! !
!
!
!!
!
! !!!!!
!
!
! ! !! !
! !
!!
!!
!
!
! !
!!
!
!!!
!!
!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!!
!
!
!
!!
!!
!!
!!
! !!!
!
!
!
!
!!!
!
!
!! !! !
!
!
!!
!!!
!
! !
!
!
! !
!
!
!
!!
!!
! !! !!
!
!!
!
!!
!
!!
!
!!
! !!
!!
!
!!
!
! !!
! !
!!
!! !
!
!!!
!
!!!
!
!
! !
!
!
!!
!
!!
! !!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !!
!!
! !
!!
! !
!
!!!
!!
!
!!
!
!
!
! !!!
!
!
!
!
!
!
!!!
!
!
!
!
!
!!
!
!
!!
!
!
! !
!
!
!
! !!!!
!
!
!
!!
!
!!
!
! !!
!
! ! !
!
!!
!
!
!
!! !
!
!
!
!!
!
!
!
! ! !
!
!!!
!!
!! !! !!
!!
!
!!
!
! !
!
!
!!
! !! !
!
!
!!
!! !
! !! !!!
!!
!
!!
!!
!
!
!
!
!! !!
!
!
!
!
!
!
!!
!
! ! !!!
!
!
!
!!
!
!
!
!
!
! ! !!! !
!!
!
!
!! ! !!
!
!
!
!!! ! !
!
! !! !!!
!!
!!
!!
!
!
!
! ! !! !!
!
!!
!
!
!
!
!! !
!
!
!
!! !!
!
!
!
!
!!!
!!
!
!!! ! !!
!
!
! !!
!
!!
!
! !!
!
!! ! !
!
!!
!
!
!
!!
!!
!
!
!
!
!
!
!!!
!
!!!
!
!
!
!
!
!!! ! !
!
!! !!
!
! !
!
!
!
!!! !!
!!
!!! !! !!!!
!
!! ! !!! ! !
! !!
!!
!
!
!!! !! !!
!
!
!
!!
!! !! !! !!
!
!! !
!
! !
!
!!
!
!!!!
!
!!!
!! !! !!! !
!
!
! !! ! ! !!!
!!
! ! !!!
!
! !! !
!
!
!
!!!
!!
!
!
! !!!!! !
!!
! !
!
!!
!
!!!
!
!
!! ! ! !!
!
! !
!
!! !! ! !!!! !! !!!
!
!!
! !!! ! !!!
!
!
!!
!
! !!
!
!!!
!
!!
! !!
!
!
!
!!! !! !!!
!
!
! !!
!
! ! !!!
!
! !!! !!
!
!!
!
!
!
!!!!
!
!
!
!
!!
!
!
!!!! !!
!! !!
!
!
!! ! ! !!!
!
! !
!
!
!!! !!
!
!
!
! !!
!
!
!
! !!
!!!
!!!
!
!!!
!!!
!!
!
!!! !! !!! !! !!!
!
! !
!!!
! !!!! !
!
!
!
! !!
!
!!
!
! ! !! !! !
!! !! !!
!!!
!! !
!
!!! !! !
!!!
!!!
!!! !!!
!!!
!
! !! !! !
!
!
! !!!
!!
!
!
! !!! !
!
! !
!
!! ! !!
!
!!! !!!
! !! ! !!!
!!! !!!
!
!!
!!! !! !!!
!
! !!!! !
!
!
! !!! ! !
! ! !! !! ! !!
! !! !!!
!! !! !
!!
!!!
!!!
! ! !! !!! !!
! !
!
!!
!
!!
!
! ! !!!
!
! ! ! !!!!
!! !! !!
!!!
!
! !! !!!
!! !
!
!!!! !!!!!
!! !!! ! !! ! !! !
!!! !!! ! ! !
! !! ! !!!!
!
!!
!
!!
!
!!!
! ! !!
!!
! !! !!!
!
!!
! !!! !! ! !
!!
!
!
!
!!!
! ! !! ! !! !!!!
! !! ! !! ! ! !!! !
!
! !! !
!!!! ! !!! ! !!!! ! !
!
!! !! !! !
!
!!
!! !! !! !!
!! ! ! ! ! !!
!!!
!
! !!!
!!!!!! !!! ! !! !!
!! ! !!
!!
!! !!
!! ! !! ! !
!
!!! ! !! !!
!
!
! !!!
!
!
!! !! ! !! !!
! !! !
!! !!!
!
!!
!
! !!
!
!
!!
!!
!
!!
!
!
! !
!
!!
!
!
!
!
!!!
!
!!
!
!
!
!
!!!
!
!
!
!!!
!
!! !!
!
!
!
!!
!!
!! !! !!!! ! ! !!
!!
!!
!!
!
!!!
! !
!
! !!! !
!
!!!
!
!!!
!!
!
!
!
! !!!
!
!! !!!! ! !! !!
!
!
! !!
!
!!!
!
!
!
! !! !
!
!!
! !!! !! !
!! !
! !!
! !!!!!
!
! !!!
! !!!!!!
!! !!
!
! !!!
!! !
!
!
!!!!
!
!!! ! !
!!!! !
!
! !!!!! !
!! ! !
!! !
!!
!!! ! !!
!
!!!
!! !! ! !
!!
!! !!!! !!
!
!!
!! !
!
! !!! !!!! !
!!! ! !! ! !! !!
!! !
! !!! !
! ! !
!
!
!!
!!! !! !
!!
!! !
!!! !
!! !! !
!!!
! !!!
! !!
! !!!
! ! ! ! !!! !
!!!! !!!
!!
!
!!!
!!
!! ! !!
!!!!
!!!!
!
!!
! ! !! !! !
!!
!! !!!
!!! ! !! !! !
!!
!! !
!! !
!
!!
!!!
! !!!!! !! ! ! !
!! !!! !
!!
!!
!!!! !!!!
!!!!!! !!! !!
!! !!
!
!! !! !!!
!!
!!
!!! ! !! !!!
!
! !! ! !!! !! ! !! !!!
!!
! ! !!!!
!
!!
!!
!!! !!
!!
! !!
! !!
!!! !!!
!!!
!!! !!
!! !
! !! !!!!!
! !!
!! !!
! !!!!
!! ! !!!! !! !!
!!!
! ! ! !!!! ! !!
!! !
!
!!! !! ! !
!!! !!!
!!
!!! !!
!!!!
!! !!! !
!!! !!
!
! ! !!
!!!!
!!
!! ! !!!
! !
!
!
!! !!!! ! ! !
!! !!
!! ! !
!! !!
!!!! !! !!! !
!! ! ! !!!
!!
!!
!!!!! ! ! !
! !!! !! !
!! !! ! !
!! !
!!! ! !! !
!
!!! !!!!! !! !
!
! ! !!!
!!!!
! !!
!!! !!! !!
!
!!
! !! ! ! !!!
! !!! !
!! ! !!!!! ! !!
!!! !! !! !
!! ! !!!!!
!!
!! ! !!
!
!
!!
!! !!! ! !! !!!! !
!!!! !
!
!
! !! !
! !! !
!
! !! !!!
!!! !!
! !! !
!! !
!
!!
!! !!
!
!! ! !!!! !! !!
!!!
!! !
! !!!
!
! !!!!
!
!! !!!!!!!
! !! !! !!!
!!
! !!!! !! !
!! !!
!
!
! !!
!! ! !!!
!! !!!
!! !!!
!!
! !! ! !!
!! !!! !!
!! ! !
!!
!!!
!!! !! !
!!
!!! ! !
!! !! !!! !
!! ! !
!! !! !!
! !! !!
!!! !!!!! !!!! !!!
! !! ! !
!!! !!!! !
!! ! !! !
!!
! !!! !! !
!!
! !!!!
!!
!!! !
!!
!
!
!!
!! !
!
!! !!! !
! !!!
! !
!!
!!
!! !
!!
!!
!
!! !!!
!!!
!!!!! !! !! !! !! !
! !!! ! !!
!!
!! !!! ! !! !
!!
!! !!!
! ! !!!!!!
! !!!!
!!
!!
!
!
! !!!
!!! !!
! !!
!
!!!
!!!
!! !!!
!
!! ! !
!
!!
!! !!
!!
!!!
! !!!
! !!!
!!! !
!!!!! !
!!
!
!! !!!!
!
!!
!!! !
!
! !!
! !!
!!!
!!! ! !!
!
!! !
!! !! !
!!!
!!
! !
!!
!
!!!
!!!
!!!!! !
!! !! !!!
!!!!! !
!!
!! !!
!!
! ! !!
!! !! !! !!!
! !! !!
!!!!!
!! !! !!
!!!!
!!!!!! ! !! !
!! ! ! !
!!! !!!
!!
!! !! !
!!
!!
!!! !
!! !!!
!!!
!!
!! !
!
!
!!
!!
!
!!!
!!
!! !!
!!
!!
!
!! !!
!!
!! !! !
!
!!!
!!
!! !
!!!!
!!
! !!
!
!
! !!!!!!
! !!
!!!
!!!! !
!!
! ! ! ! !!
!
!! !
!! !!!
!
!
!!!! !
!!!
! !!!
! ! !! !!! ! ! ! !
!!
!! !
!!
! ! !!
!!
!!
! !!!
!
!!
!!!
!! !!
!!!!
!
!!!!
!!
!! !
!!
! !!
!!! !! !!!!! !!!!
! !!! !!!!!!!
!!!!!! !!
!
!!!
!!
! !!
!
!!
!
! !! !!
!!!!!!!
!
!
! !
!!
! !!
!!
!!! !
!!! !!
!!
!!
!!
! !!!!!! !!!! !
!!
!
!!!
! !!
! !! !!!!
!
!
!!!
! !
!
!! !! !! !!!!
!!!!
!!
!!!
! !!
!!
!!
!
!
!! !! ! !!
!
!!
!! ! !
! !!!!! !
! ! !! !!! !!
!!!
! !! !!! !
!! !
! !!
! !!!!!! ! !
!!
! !!
!! !!
!
!!
! !!
!!
!!
!!!
!!
!!
!!! !
!!! !!!!
! ! !!
!!! ! !
!
! ! ! !!
!
!!!
!!
!
!!
! !!!
! !
!
!! !! !
! !!!
!
!!
!! ! !!
!!
! !!!
!!
!!! !
!!! !!! ! !!
!!
!!
!
!! !
!! !!
!! !
!!
!!
!!! !! !! !
!
!
!!!!!! !
!
!
! !
! !
!
!!
!!!
!! !!
!!!! !! !
!!! !
!!!!
!!! !
!!
!
!! ! !
!
!
!!
!! !
! !
!! !!
! !! !!
!! !! ! !
!
!
!
!! !!! ! !!
!
!!! !!! !! ! !
!!!!!
!
!!
! !
!
!! !!
!
! ! !!
! !! ! !!
!!
! !!! !
!! !
!
!
!
!!!
!
!
!
! !
!
!
!
!!
! !! !!! !!! !!!!!
!
!!!
!!
!
!!!!! !!
!!!
!!! !! !!! ! !!!
!!!!!!!
!! !
!
!! ! ! ! !!! !!
!!
! !!
!! ! !!
!!
! !!!!! !!!! ! !! !! !
!! !!
! ! !!!
!!
!! !
!
!! !!
!!
!
!
! !!
!!!
!! !! !!!
!!!!
!
!!!!
!
!!
! !!!
!
! !!
!
!
!
! !!
!
!!!
!!!! ! !
!
!
!!
!! !! !!! !
!
!
!! !
!!
!
!! !!
!
!!!!
!!!!
!!! !!
! ! !!
!!!
!
!!!! !!
!!!!
!! !
!
!! !!!!! !
!!!! ! !
!! !!
!!! !!
!! !!!! !!!
!
!!!
! !! !!!!
! !
!
!! !! !!
!!! !! !!!! !!
!! !!! !!! !!!
!! !! !!
!!! !! !!!! !!!! !! !!
!!! !! !! !!!! ! !!!!! !!
!! ! ! !!!
!
!!
!! ! !
!! ! !!!
!! !!
!! !! !!
!! ! !
!!! ! !!!
!!!
!!!! !
! !!
!
!!
! !! !! !
! !
!
!!
!!
!! !!
!! !
!!
!!
! !!
!
! !!!
! !!
! !
!
!!!
! !!
!! !
!!! !!
!!
!! ! !!
!
!!
!! !
!!
!! !!!
!!!! !! !!! !
!!
!
!
!
! !!!!!!!
!! !! ! !!!!
!!
!! !!
!
!!!
!
!! !! ! !!! !!
!! !
!
!
!! !! !! !!
!! ! ! !
!!
!!! !! !
!! !
! !!!
!!
! !!
! !
!
!! !! !!!!!! !
! !!
!! !!
!! !!!! !
!
!
!
!
!!
!
!! !
!!
!! !!!
!
!!!! !
!
!! !!! !! !
! !!
!
!!! !!
!
!
!
! !
!
!!
! !!
! !! ! !!
!
! !!
!
!! !!
Legenda! station
" haven
spoorweg
snelweg
rivier
landsgrens
metropoolregio
Deltametropool
Greater London
Vlaamse Ruit
Grand Paris
Rhein - Ruhr
NL
GB
FR
DE
BE
DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID DICHTHEID VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-VAN INFRA-STRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUURSTRUCTUUR
I II
III IV
23
0
5
10
15
20
GB FR DE BE NL
Greater
Londo
n
Grand P
aris
Rhein-
Ruhr
Vlaamse
Ruit
Deltam
etrop
ool
stations / 100 km2
havens / 100 km2
aantal
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
GB FR DE BE NL
Greater
Londo
n
Grand P
aris
Rhein-
Ruhr
Vlaamse
Ruit
Deltam
etrop
ool
spoorw egen / 100 km2
snelw egen / 100 km2
rivieren / 100 km2
km
0
5
10
15
20
GB FR DE BE NL
Greater
Londo
n
Grand P
aris
Rhein-
Ruhr
Vlaamse
Ruit
Deltam
etrop
ool
stations / 100 km2
havens / 100 km2
aantal
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
GB FR DE BE NL
Greater
Londo
n
Grand P
aris
Rhein-
Ruhr
Vlaamse
Ruit
Deltam
etrop
ool
spoorw egen / 100 km2
snelw egen / 100 km2
rivieren / 100 km2
km
DICHTHEID INFRASTRUCTUUR
TREINSTATIONS EN HAVENS WEGEN, SNELWEGEN EN RIVIEREN
Noordwest Europa geldt wereldwijd als één van de meest verstedelijkte macroregio’s, met een fijnmazig netwerk van allerlei typen infrastructuur. Binnen dit gebied zijn echter nog veel nuanceringen aan te brengen.
Op de kaart links wordt de hoofdinfrastruc-tuur vergeleken in Nederland, Groot-Brittanië, Frankrijk, België en Duitsland. Tevens worden de metropoolregio’s van deze landen naast elkaar gezet. In de grafiek linksboven wordt de concentratie van stations en havens vergeleken; in de grafiek rechts-boven de dichtheid van lijnvormige hoofdinfrastruc-tuur: spoorwegen, snelwegen en rivieren.
De metropoolregio’s zijn beter voorzien van snel- en spoorwegen, en ook van stations en havens, dan het omliggende gebied. Waar vroeger het meeste transport over water plaatshad, is er nu een mix van waterwegen, snelwegen en spoorwegen.
Nederland heeft de grootste havendichtheid, terwijl de hoeveelheid rivieren in de Westeuropese landen relatief gelijk is. Door de strategische positie bij de monding van enkele grote rivieren is Neder-
land in staat intensief gebruik te maken van de wa-terwegen.
Duitsland heeft de grootste stationsdichtheid, op de voet gevolgd door België. Frankrijk heeft lan-delijk ongeveer evenveel kilometers snelwegen als spoorwegen. Engeland, Duitsland - en vooral België en Nederland - hebben significant meer snelwegen.
In de metropoolregio’s is het spoor belangrijker dan in de rest van het land. Londen en Parijs hebben zelfs meer spoorwegen dan snelwegen in hun metro-poolregio, terwijl het Roergebied, de Vlaamse Ruit en de Deltametropool meer kilometers snelweg heb-ben. Ongetwijfeld speelt hierbij de structuur van de metropool een rol; netwerksteden hebben meer open ruimte en zijn meer gericht op de auto dan de klas-sieke concentrische stad. Dit hangt ook samen met de grootte van de metropoolregio’s: Parijs en Londen hebben een kleiner, compacter bebouwd grondgebied dan de overigen, die luchtiger zijn van opzet.
Van de vijf metropoolregio’s heeft de Deltame-tropool per vierkante kilometer de minste snelwegen en spoorwegen. De concentratie rivieren is iets hoger.
Oppervlakte metropoolregio: Oppervlakte land:Vlaamse Ruit - ca. 3.513 km2 BE - 30.711 km2 BE - 30.711 km2 2
Rhein-Ruhr - 7.170 km2 DE - 355.246 km2 DE - 355.246 km2 2
Grand Paris - 765 km2 FR - 546.970 km2 FR - 546.970 km2 2
Greater London - 1.581 km2 GB - 241.590 km2 GB - 241.590 km2 2
Deltametropool - ca. 4.785 km2 NL - 34.691 km2 NL - 34.691 km2 2
(databron infrastructuur: EuroStat 2007)
I II
III IV
24
SPRINTSTAD PLANNING
AGENDA DOELEN
PLANNING 2012
SprintStad wil in 2012 meerdere doelen berei-ken. De doelen zijn onderverdeeld in drie aandachts-gebieden: Werkplaats SprintStad, Planning Support Tool SprintStad en Platform SprintStad.
Werkplaats SprintStad onderzoekt stati-onsomgevingen in Nederland. Meerdere inventari-saties in 2010 en 2011 hebben een database tot stand gebracht van ruim 80 stationsgebieden (1200m rond elk station).
In 2012 is het doel deze database niet alleen uit te breiden met meer stations, maar tegelijkertijd de data nog beter te analyseren en ontsluiten. Door de publicatie van een boek en/of website krijgen alle geïnteresseerden toegang tot de informatie. Daarbij wordt aangegeven hoe uit deze data de verschillende kwaliteiten en kansen voor knooppuntontwikkeling zijn af te lezen.
Net als in het laatste kwartaal van 2011 ho-pen we in 2012 weer met een team van ca. 4 onder-zoekers te werken aan SprintStad.
Planning Support Tool SprintStad is zich aan het professionaliseren; van game tot instrument.
SprintStad heeft de ambitie om de tool in 2012 breed in te zetten in de praktijk, enerzijds door op-drachten zoals bij de provincie Utrecht (zie pag. 10), anderzijds door de open-source tool ter beschikking te stellen aan derden, bijvoorbeeld kennisinstituten, overheden en ingenieursbureaus.
Naast implementatie van de tool, op verschil-lende corridors, zien we de organisatie van Sprint-Stad spelsessies als een belangrijke manier om de plannings- en beleidspraktijk te bereiken.
Platform SprintStad zal ook in 2012 het onderwerp, van verstedelijking gekoppeld aan knooppunten en spoorcorridors, blijven agenderen en bespreken.
SprintStad zal worden gepresenteerd op BUF-TOD 2012. Deze internationale conferentie, op 16-17 april, heeft als thema ‘Building the Urban Future and Transit Oriented Development’ en wordt georga-niseerd bij ENPC, in Paris Marne-la-Vallée. Zie voor meer informatie www.lvmt.fr/buftod2012.
In het najaar van 2012 rekenen we op deel-name bij een ander toonaangevend congres.
SprintStad is van plan om in de loop van het jaar een debat te organiseren over internationale en nationale cases van ‘transit oriented development’ (TOD), voor met name bestuurders en stakeholders.
UW INBRENG: Wat wilt U dat SprintStad doet of waarmaakt in 2012? Laat het ons weten via [email protected].
25
GEZOCHT!SPRINTSTAD ZOEKT ALLIANTIES
SprintStad is een open-source project in ontwikkeling. Naast het volgen van het project (via de Updates, onze website en twitter) kunt u als persoon of instelling ook actief meewerken. Meerdere partijen werken al samen aan innovatie in knoop-puntontwikkeling onder de paraplu van SprintStad. Hiermee worden niet alleen nuttige kennis en middelen t.b.v. het project en de andere partners geleverd; men profiteert zelf tegelijkertijd ook mee van de kennis en middelen die reeds in Sprint-Stad verzameld zijn.
SprintStad is, onder andere, op zoek naar:
WETHOUDERS EN ANDERE BESTUURDERSKnooppuntontwikkeling heeft alleen kans van slagen als de juiste be-stuurders het belang hiervan onderschrijven en het onderwerp op de politieke agenda willen zetten. SprintStad kan hierbij helpen.
GEBRUIKERS PLANNING SUPPORT TOOLPlanning Support Tool SprintStad vindt inmiddels zijn weg naar toepas-sing in de praktijk. Ook deze tool is open-source. Wij dagen organisaties en creatieve geesten uit met concrete toepassingen of plugins te komen.
ONDERZOEKERS / AFSTUDEERDERSBen je een getalenteerde onderzoeker, GIS-expert of ontwerper, en heb je een goed idee voor een project of afstudeeropgave binnen SprintStad, neem dan contact met ons op.
Vereniging DeltametropoolPostbus 6003000 AP Rotterdam+31 (0)10 204 1599 [email protected]
I II
III IV
26
Algemeen: Merten Nefs [email protected] +31 (0)10 204 1599
Game ontwikkeling: Linda van [email protected]+31 (0) 15 27 86563
Methode OV-netwerkwaarde:Jan [email protected]
CONTACTPERSONEN
Vereniging Deltametropool is een brede publieke organisatie die zich verantwoor-delijk voelt voor de duurzame ontwikkeling van de Randstad. In de Vereniging Deltame-tropool komen het bedrijfsleven, publieke belangengroepen, onderzoeksinstellingen en overheden samen. Vereniging Deltametro-pool maakt het mogelijk te werken aan een maatschappelijke gedragen ontwerp van het grootstedelijke gebied van de Randstad, ge-richt op welzijn en welvaart en de verster-king van haar internationale concurrentiepo-sitie.
Vereniging Deltametropool is een vrij-plaats die de ruimte schept om buiten de gebruikelijke kaders nieuwe ideeën te ont-wikkelen en een scherpe discussie over de Randstad te voeren. Het is een laboratorium voor het agenderen van vernieuwende on-derwerpen en een platform voor het aan-jagen van de discussie over de toekomstige Randstad. Vereniging stelt zich daarmee ten doel de discussie over de ontwikkeling van de Randstad voort te stuwen en ideeën op te werken tot toepassing in de praktijk.
Bezoek de SprintStad webpagina
Stuur SprintStad een emailStuur SprintStad een email
VERENIGING DELTAMETROPOOL
UD°4
