UN IECHEMIE

FIGURES FACTS&

Jaargang 4 | nummer 1 | 2016

Figures & Facts is een uitgave van Uniechemie BV importeur en groothandel in de koudetechniek en airconditioning.

Een uniek ecologisch werklandschap...Eigen klimaatcel Uniechemie...

DE 3DE GROTE SPRONG VOORWAARTS...R32 is gewoon een heel vriendelijk koudemiddel...

…en meer!

ECOlogisch

Uniechemie heeft als importeur/groothandel een uitstekende naam in de koudetechniek en airconditioning. Onze circa 50 medewerkers zetten zich enthousiast in voor een optimale

dienstverlening, advisering en service. Het productenpakket is zeer herkenbaar en

beantwoordt nagenoeg geheel aan de behoefte van de koeltechnische installatie-

bedrijven. Naast deze activiteiten als handelsonderneming bieden het eigen koelgasafvul-station en unitbouw van

Uniechemie nog veel extra mogelijkheden.Wij zien het als onze missie zowel onze klant

als onze leverancier ten dienste te staan.

Uniechemie B.V.Aruba 21 | 7332 BJ Apeldoorn

Telefoon 055 533 45 29Fax 055 533 37 29www.uniechemie.nl

UN IECHEMIE

FIGURES FACTS&

Beste lezer,

Wederom ligt er een nieuwe editie van ons magazine Figures & Facts voor u. Zoals u gewend bent, hanteren wij per editie een thema. Zoals eerder bijvoorbeeld warmte en koude. Dit keer is het thema ecologisch.

Op zich een uitdagend thema, omdat het begrip ecologisch al door menigeen is geconfisqueerd voor een geheel eigen invulling. Vaak in de pragmatische zin. Zoals in de betekenis van: ‘iets met milieu’ en ‘goed zijn voor de wereld’. Vooral opmerkelijk als je weet welke definitie Het Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal het begrip ecologisch toedicht: wetenschap die de betrekkingen tussen de organismen en hun omgeving bestudeert. Kortom, ecologisch lijkt een vogelvrij begrip, naar believen door eenieder pragmatisch in te vullen.

Hoe kijkt Uniechemie tegen dit thema aan? Afgaande op de interviews en artikelen in dit themanummer geven wij het begrip ecologisch inhoud door te koersen op koeltechniek die richting geeft aan duurzame oplossingen. Die keuze is gebaseerd op twee pijlers.

Ten eerste: bewust meer grip krijgen op de warmte die vrijkomt als wij, koeltechniekers, koude genereren. Deze warmte mag geen afval meer zijn. Vooral als de ontwikkeling doorzet waarbij gebouwen ‘all electric’ gaan, dan is verwarming altijd koeltechniek.

Ten tweede: koudemiddelen verantwoord gebruiken, dat is een uitdaging. Hoewel het stimuleren van natuurlijke koudemiddelen vanzelf gaat, is het wel zo dat dit verantwoord moet gebeuren. Ondertussen worden er ook nieuwe synthetische koudemiddelen geïntroduceerd die de verbannen HFK’s versneld zullen vervangen. Deze zogeheten HFO’s (en mengels ervan) hebben wij nodig, niet alleen om de doelstellingen in het F-gassen besluit tot 2030 te kunnen halen, maar ook om aan de steeds grotere vraag naar duurzame installaties voor koude en warmte te kunnen voldoen.

Kortom, onze invulling van het thema ecologisch is dus concreet en tastbaar. Het is gericht op innovatie, op meer grip voor een beter milieu. Meer comfort voor gebruikers en betere conserveringstechnieken. Een paar klinkende voorbeelden zijn ons baanbrekende concept TripleAqua en onze warmtepompen die met een extra functie water van 80° Celsius kunnen maken.

Op de pagina naast dit voorwoord gaan we iets dieper op dit thema in. In het kader hiervan wil ik u ook inspireren het artikel over de ‘derde sprong voorwaarts” te lezen in relatie tot het F-gassen besluit. De focus van de EU op CO₂-reductie en het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstof, gaat in mijn ogen namelijk meer in beweging zetten dan wij denken.

Ik wens u veel leesplezier!Chris van der Lande

Figures & Facts | 1

Verwarming en koeling blijven de grootste afzonderlijke bronnen van energievraag in Europa en het grootste deel van de gasinvoer wordt voor die doeleinden gebruikt. Circa 60% van de fossiele brandstoffen wordt verbruikt voor verwarming.

CO₂ emissie is het grootste probleem van de aarde, het is dé directe bron van mondiale opwarming. Echter, CO₂ emissie gerelateerd aan gebouwklimatisering is niet alleen door de fossiele energiebelasting ingegeven. Dit komt ook doordat de huidige en iets duurzamere warmtepomptechnieken in deze sector nog gebruik blijven maken van koudemiddelen, de zogeheten F-gassen.

Indicatief streefcijferDe Europese Commissie heeft in oktober 2014 een indicatief streefcijfer voor de EU vastgesteld voor een verbetering van de energie-efficiëntie met minimaal 27% in 2030. Zij is van mening dat een grotere energie-efficiëntie in de bouwsector, en dan vooral met installatietechniek, is te behalen. Uniechemie is bereid die uitdaging aan te gaan.

Het ecologisch juiste antwoord van Uniechemie: TripleAquaJuist het koelen en verwarmen van gebouwen is een van de grootste verbruikers van energie op deze aarde, daar is dus de meeste winst te boeken. Door gebouwen CO₂ neutraal te koelen en verwarmen, zijn we 40% van de totale CO₂ emissie kwijt! Het ecologisch juiste antwoord van Uniechemie hier op is TripleAqua. Dit unieke concept bespaart fossiele brandstof en reduceert in hoge mate CO₂ emissie. Om precies te zijn: het TripleAqua klimaatsysteem gebruikt tot 50% minder energie, is “state of the art” en biedt tevens het hoogst mogelijke comfort. Zo worden, afhankelijk van de belasting, de verschillende ruimtes onafhankelijk naar behoefte verwarmd of gekoeld.

Inspireer de eindklantMaar goed. We kunnen innoveren wat we willen. Uiteindelijk moeten wij, maar vooral ook de koelinstallateurs in het veld, hun eindklanten inspireren om deze technieken te omarmen. Met een klein beetje meer investeringen kunnen zij heel veel meer energie besparen. Een (eco)logisch argument!

Een thema in bewegingECOlogisch

Figures & Facts | 2

55% van het Ecomunitypark bestaat uit groen en water en slechts 45% wordt bebouwd. De ruimtelijke kwaliteit van Ecomunitypark biedt bedrijven de kans zich te onderscheiden, inhoud te geven aan duurzaamheid en te werken in een hoogwaardige werkomgeving die bijdraagt aan het welzijn en de inzetbaarheid van mensen. Maar vooral ook een plek waar innovatie optimaal gestimuleerd wordt en vrij baan krijgt. Heel bijzonder is dat het concept TripleAqua van Uniechemie, in samenwerking met Coolmark en Installatiebedrijf Bakker, hier voor het eerst wordt toegepast. De bedoeling is dit installatieconcept voor koude en warmte begin 2016 op te leveren. Naar aanleiding van dit project hebben Uniechemie en Coolmark inmiddels twee andere projecten met TripleAqua kunnen realiseren. TripleAqua is een samenwerking van Uniechemie en Coolmark. Uniechemie is verantwoordelijk voor ontwikkeling en productie, Coolmark verzorgt de sales, marketing en distributie.

Een besparend alternatiefCoolmark is één van Nederlands meest toonaangevende groothandels op het gebied van koudetechniek, klimaattechniek en watersystemen. Huibert Baak accountmanager watersystemen: “Er lag van een derde partij al een installatieconcept voor koude en warmte voor het Ecomunity Center. Echter, TripleAqua heeft de duurzaamheidsdoelstelling extra verhoogd door het alleen toepassen van koudemiddelen in de warmtepomp. Dit Center is het centrale kantoorgebouw in het Ecomunitypark. Coolmark en Installatiebedrijf Bakker attendeerden hen gezamenlijk op een prima alternatief: het extreem duurzame TripleAqua. Daar is uiteindelijk ook voor gekozen omdat wij hiermee beter aan de hoge duurzaamheidsnorm kunnen voldoen die men heeft gesteld voor Ecomunitypark.”

Flexibel aangepast conceptTripleAqua bestaat standaard uit drie delen: een centrale warmtepomp, een waterleidingnet en hoog rendement binnen units die de onafhankelijk kantoren klimatiseren. Huibert Baak: “Echter, in dit project was men al vergevorderd, koos men in een later stadium voor TripleAqua en waren we gebonden aan de inmiddels gemaakte keuze voor bodemopslag.In overleg met alle partijen hebben wij toen gekozen voor een water/water warmtepomp. Dit in combinatie met hoog rendement binnen-units van TripleAqua, feitelijk ‘the best of both worlds.’ Want hoewel de oplossing van TripleAqua in zijn geheel een uitstekend kant-en-klaar concept is, maken wij ook graag combinaties met bodemopslag.” Uniechemie is in dit project verantwoordelijk voor de ontwikkeling en productie, Coolmark neemt de sales, marketing en distributie voor haar rekening en Installatiebedrijf Bakker is de professionele partner voor het complementeren en de feitelijke toepassing in het Ecomunitypark.

Tien jaar lang hebben verschillende partijen in Noord-Nederland intensief

samengewerkt aan de realisatie van een uniek ecologisch werklandschap. Innovatie

en ondernemerschap en het delen van kennis en faciliteiten staan hier centraal. De naam

is Ecomunitypark en het ligt in Oosterwolde. De duurzame en innovatieve koude-/

warmteinstallatie TripleAqua van Uniechemie speelt hier een grote rol in. Coolmark en Installatiebedrijf Bakker gaven hiervoor in

teamverband advies en de laatste paste de oplossing daadwerkelijk toe.

“De flexibiliteit maakt TripleAqua

juist zo aantrekkelijk”

Figures & Facts | 3

Aandacht voor comfortNaast duurzaamheid weet TripleAqua ook een hoog niveau van comfort te borgen. Huibert Baak: “Er zijn ook andere systemen die per ruimte kunnen koelen en verwarmen. Echter, de combinatie van die comfortfunctie met het beantwoorden aan de duurzaamheidseisen van Ecomunitypark maken TripleAqua uniek. Koelen en verwarmen kost energie. Voor parkbeheerders die TripleAqua toepassen is daar heel veel besparing te realiseren, terwijl hun gebruikers van een maximaal comfort genieten.”

Tijd rijp voor nieuwe techniekenDe samenwerking tussen Coolmark en Uniechemie is nieuw. Huibert Baak: “Het is voor het eerst dat wij op deze manier samenwerken. Uniechemie is goed in producten voor koudetechniek, wij zijn specialist in klimaattechniek. In die zin geven wij Uniechemie toegang tot een voor hen nieuwe markt.” Tot slot heeft Huibert Baak een visie: “Bij renovatie en nieuwbouw worden er nog teveel keuzes gemaakt op basis van oude technieken. De nieuwe technieken zijn er, zoals TripleAqua, en bewijzen zich inmiddels.”

Edwin Walstra, directeur/eigenaar Installatiebedrijf Bakker BV en Cooling Service Holland:

“Het TripleAqua klimaatsysteem gebruikt tot 50% minder energie”Installatiebedrijf Bakker bestaat al sinds 1903 en is uitsluitend actief met duurzame installaties. “Wij zijn er als innovatief installatiebedrijf, samen met Coolmark, in geslaagd om de klant te overtuigen van het extreem duurzame TripleAqua.”

Edwin Walstra: “De verwarming en koeling van het binnenklimaat is bij veel gebouwen het grootste deel van het totale energieverbruik. Er is veel te winnen als daar op bespaard kan worden. Het TripleAqua klimaatsysteem gebruikt tot 50% minder energie, is “state of the art” en biedt tevens het hoogst mogelijke comfort. Zo worden afhankelijk van de belasting de verschillende ruimtes onafhankelijk naar behoefte verwarmd of gekoeld, want de binnen- units hebben elk hun eigen regeling onafhankelijk van de buiten-unit. De energieoverdracht tussen buiten- en binnendeel gebeurt met water. Het is een compacte warmtepomp met drie waterleidingen voor koelen en verwarmen en een retourleiding.”

24/7 zowel koud als warm water beschikbaar“Dé installatietechnische uitdaging in het project Ecomunitypark is het hydraulische systeem om zowel de koude als warmte te transporteren met als medium water op basis van een watergevoerde warmtepomp. Hiermee borgen wij dat er 24/7 zowel koud als warm water beschikbaar is en je onafhankelijk van elkaar kunt koelen en verwarmen. De waterpomp in de kelder van het Ecomunity Center is aangesloten op de bodemopslag en is voorzien van vrije koeling. Dit is een afwijking op het standaard concept van TripleAqua, maar die flexibiliteit maakt TripleAqua juist zo aantrekkelijk”, aldus Edwin Walstra.

TripleAqua draagt bij aan Ecomunitypark: Een uniek ecologisch werklandschap

Figures & Facts | 4

Jos Veldboer stapte voor Veldboer Koel- en Vrieshuis bewust over van het koudemiddel R22 naar R32. Hier lagen meerdere redenen aan ten grondslag: “Het is veiliger, voordeliger, makkelijker te detecteren en past heel goed bij ons Nederlandse buitenklimaat. Vooral voor de vervangingsmarkt is R32 hét ideale koudemiddel.”

“Ons koel- en vrieshuis bestaat sinds 1984. Door de jaren heen hebben wij onze dienstverlening uitgebreid, aangepast en geoptimaliseerd. Voor opdrachtgevers in binnen- en buitenland slaan wij producten voor langere of kortere tijd op, tempereren wij producten en verpakken desgewenst. Onze dienstverlening wordt op het hoogste niveau aangeboden, uitgevoerd en bewaakt. Wij beschikken hiervoor over een ruime opslagcapaciteit in koelen, vriezen en ULO/CA (laag zuurstof). Naast twee eigen invriestunnels met een capaciteit van ruim 80.000 kg beschikken wij eveneens over een volautomatisch plaatvriessysteem. Wij hechten nog ouderwets aan service en proberen, daar waar dat in ons vermogen ligt, klanten te ondersteunen in hun logistiek en opslag”, aldus Jos Veldboer.

Bewuste keuze voor multifunctionele koelinstallatieJos Veldboer weet als koelexpert als geen ander dat R22 niet meer gebruikt mag worden: “De afgelopen jaren heb ik grondig onderzoek gedaan naar wat een haalbaar alternatief zou zijn. Onze huidige installatie was inmiddels afgeschreven en even een drop-in erin plaatsen was geen optie. Daar kwamen we energetisch niet mee uit. We hebben er uiteindelijk voor gekozen in de machinekamer de oude installatie te ontmantelen en een nieuwe multifunctionele koelinstallatie te plaatsen. Dit is voor ons verzorgd door Witte Koeltechniek. Multifunctioneel omdat deze nieuwe installatie, met compleet vernieuwde machinekamer, in aanleg geschikt is gemaakt voor natuurlijke koudemiddelen. Niet dat we deze daar direct voor gaan gebruiken, maar we zijn hiermee al wel voorbereid op eventuele toekomstige regelgeving. Eveneens is deze installatie geschikt gemaakt voor hogere drukken.”

Gaandeweg geswitcht naar R32“In eerste instantie wilden we een installatie maken voor ammoniak/R134a, een bewuste keuze voor een enkelvoudig koudemiddel, en dus geen blends. R134a is er daar één van, maar met een kookpunt dat voor ons niet helemaal gunstig zou kunnen uitpakken. Gaandeweg de bouw van de nieuwe installatie hebben we na overleg en extern advies gekozen voor toepassing van een ander enkelvoudig koudemiddel: R32. Eerst waren we wat sceptisch. Want het viel ons op dat het in een brandbaarheidklasse A2L, een hele lichte klasse, valt. Toen we vervolgens op dat aspect grondig verder keken, bleek de brandbaarheid van R32 uiteindelijk minder te zijn dan van ammoniak en dat gebruikt iedereen. Door die diepere studie werd R32 voor ons in een heel positief daglicht gezet. Als de ruimte waar in het per ongeluk vrij zou komen 10% of meer R32 bevat én de ruimte is warmer dan 60 graden, dán kan het pas gaan branden. Vanzelf brandt het niet. Je moet er een vlam bijhouden om het te laten branden en ontploffen zoals propaan doet het al helemaal niet. Dat zijn zeer uitzonderlijke omstandigheden die al helemaal in een vrieshuis nooit voorkomen. Sterker nog: ammoniak is brandbaarder dan R32. Ook onze assuradeurs hebben alles doorgerekend op grond van bewust door ons aangedragen informatie en ook zij hebben ons verzekerd dat R32 een veilig koudemiddel is dat niet tot een premieverhoging leidt.”

Beperkte desinvestering“We hebben uiteindelijk niet voor een natuurlijk koudemiddel gekozen omdat al onze verdampers en condensors in koper zijn uitgevoerd. Die componenten hebben we bij de vernieuwing van de machinekamer behouden en dat werkt perfect. De enige desinvestering die we hebben gedaan, is de koude-installatie zelf, de machines dus. Maar die had tonnen hoger kunnen uitvallen als wij het anders hadden gedaan. Vooral voor de vervangingsmarkt is R32 hét ideale koudemiddel en dit zal voor installateurs nog heel veel ombouwwerk betekenen. Mijn advies? Als je toch moet ombouwen, kies dan voor R32. Je maakt hiermee in één keer een megasprong naar een GWP van 675 dat, als je dat vergelijkt met R507, bijna 6 keer lager ligt.”

Jos Veldboer, directeur van Veldboer Koel- en Vrieshuis:

“R32 is gewoon een heel vriendelijk koudemiddel”

“Koudemiddel R32:door lage GWP = 675 en hoger rendement,

minder milieu-impact.”

Figures & Facts | 5

Makkelijke lekdetectie en gereduceerde koudemiddelinhoudLekdetectie is ook niet moeilijk met R32, geeft Jos Veldboer aan: “De gangbare detectoren voor koudemiddelen zijn hiervoor geschikt, omdat het component al in de andere koudemiddelen aanwezig is. Testapparatuur voor R507 kan ook heel gemakkelijk R32 diagnosticeren, bleek bij een proef. Verder hebben we ervoor gekozen de koudemiddelinhoud in de installatie behoorlijk kleiner te maken, een idee van mijzelf. Die is met de helft gereduceerd en nog halen we de gewenste rendementen. Dit hebben we mede gerealiseerd door de vaten cilindrisch op te stellen, dus omhoog, waardoor je makkelijker je niveau kunt halen en waardoor er een kleinere inhoud in je installatie nodig is.”

R32: de voordelen in de praktijkJos Veldboer heeft bij de nieuwe installatie gekozen voor Sabroe compressoren: “Maar de compressoren van Bitzer schijnen ook al te kunnen werken op R32. R32 is, leert de praktijk ons nu, zelfs vergelijkbaar met de capaciteiten van R22. Die vergelijking durf ik wel aan. Hoewel de theorie anders aangeeft, komt R32 er bij ons in de dagelijkse praktijk heel gunstig uit. Ook de oliehuishouding is geen enkel probleem met R32, die werkt zelfs heel goed, ook in een nieuwe installatie. De persdruk is wat hoger waardoor ontdooien snel gaat en je hoeft er ook geen druk op te toppen. Waar mogelijk condenseren we op 20 graden en dat is heel erg laag, maar dan heb je ook een persdruk die niet heel erg hoog is. Dit levert je ook nog eens een gigantische capaciteit uit het koudemiddel op, zelfs groter en beter dan andere koudemiddelen

kunnen bieden. In Nederland is het een groot gedeelte van het jaar koud en kun je de 20 graden makkelijk halen. Condenseer je dan laag, dan heb je met R32 gewoon een fantastisch koudemiddel. En nogmaals: R32 heeft een hele lage GWP.”

Milieuvriendelijk alternatiefVerder profiteert het milieu, geeft Jos Veldboer aan: “Koudemiddel R32 biedt de laagste kooldioxide-emissie en geen aantasting van de ozonlaag. Dit koudemiddel leidt dus tot verminderde opwarming van de aarde. En tot slot: het is ook bedrijfseconomisch een prima alternatief, want het is absoluut niet duurder dan andere koudemiddelen. Sterker nog, het is misschien wel goedkoper. Het is enkelvoudig en je hoeft er geen blend van te maken.”

Ook NVKL enthousiast“Onze relatie met Uniechemie is goed, we waarderen elkaar om onze hoogwaardige expertise. We spreken elkaar wel eens op een congres en wisselen dan op hoog niveau de laatste expertise uit. Onlangs woonde ik een vergadering bij van de NVKL. Daar was ook Steven Lobregt, de expert op het gebied van energie in relatie tot koude en warmte. Hij bleek heel enthousiast te zijn over de potentie van R32 en maakte mogelijk dat ik bij die meeting van de NVKL een presentatie kon houden over onze toepassing van R32. Veel installateurs verbaasden zich er in de positieve zin over dat wij al een installatie hebben draaien op R32. De branche is enthousiast en hongerig naar meer informatie over ons vrieshuis en de toepassing van R32.”

Jos Veldboer, directeur van Veldboer Koel- en Vrieshuis:

“R32 is gewoon een heel vriendelijk koudemiddel”

Figures & Facts | 6

Meer dan 75 jaar ervaringWitte Koeltechniek is een familiebedrijf met meer dan 75 jaar ervaring in het ‘koelvak’ en is uitgegroeid tot specialist in koudetechniek: koelen, vriezen en airconditioning. Dirk Witte: “Mijn broer en ik leiden sinds 1995 het bedrijf. Wij ontwerpen, bouwen en onderhouden installaties die producten of een werkomgeving op de juiste temperatuur houden. Dit doen wij onder andere voor de agrarische sector, de tuinbouw en de groente- & vleesverwerkende industrie. En, als het gaat om airco, bij particulieren en in kantoor- en bedrijfspanden. Dit doen wij in Nederland en internationaal altijd conform de laatste ontwikkelingen op het gebied van bewaren, technologie, veiligheid en regelgeving en met hart voor het milieu.” Witte Koeltechniek is o.a. VCA** en Energiened gecertificeerd en in het bezit van het F-gassen certificaat. “Er is constant van alles aan het innoveren in ons vak. We zitten daar bovenop en laten ons onder andere door de NVKL informeren. Ook nemen we alle vakliteratuur die ons bereikt tot ons. Onze klanten verlangen dat we in de voorhoede actief blijven met innoveren.”

In deze uitgave van ons magazine kunt u lezen hoe Veldboer Koel- en Vrieshuis op pragmatische wijze is overgestapt van R22 naar R32. De koelinstallateur in dit ambitieuze project was Witte Koeltechniek. Dirk Witte: “Het is een zeer praktische tussenstap om te werken met R32 op weg naar mogelijk andere koudemiddelen in de toekomst.”

“Er is constant van alles aan het

innoveren in ons vak”

Een deel van de installatie zoals die bij Veldboer Koel- en Vrieshuis in gebruik is.

Figures & Facts | 7

Nuchter, pragmatisch en klantgericht“Wij combineren Westfriese nuchterheid en pragmatisme met kennis en liefde voor ons vak. Bij ons vind je geen standaardoplossingen. Met ons team gedreven, gekwalificeerde servicemonteurs, koelmonteurs en elektriciens realiseren wij installaties die passen bij de situatie en de wens van de klant. Ook op termijn. Installaties die leveren wat die klant nodig heeft en wat is afgesproken. Dat maakt dat steeds meer bedrijven, ook buiten Noord- Holland, voor ons kiezen. Zo is onze zusteronderneming Witte Engineering B.V. op dit moment zeer actief in het voormalige Oostblok.

F-gassenbesluitHet F-gassen besluit biedt een aantal stevige plussen, aldus Dirk Witte: “Het borgt bijvoorbeeld dat alleen professioneel opgeleide mensen zich in de praktijk bezighouden met deze materie. Wel zien we dat de overgang van R22 naar de zogeheten ‘nieuwe’ koudemiddelen niet in beton is gegoten. We merken nu al dat er politiek besloten is die ‘nieuwe’ koudemiddelen weer in te wisselen op termijn. Dat maakt de toekomst van de koelsector onzeker en geeft reden je nu alvast toch meer te focussen op natuurlijke koudemiddelen. Overigens bestaan C02 en ammoniak al jaren als koudemiddel en wat is daar dan nieuw aan? We hebben hier al wel op geanticipeerd en inmiddels een aantal prachtige ammoniak- en C02-installaties gebouwd.”

Samenwerking met Veldboer Koel- en Vrieshuis“Onze klant Jos Veldboer is met zijn koelbedrijf overgestapt van R22 naar R32. In het interview met hem in dit magazine kan men daar alles over lezen. Zijn innovatieve concept is een samenspel geweest tussen de firma Veldboer als opdrachtgever, de adviseur, de koudemiddelenleverancier Uniechemie en wij als installateur. Wat dit concept kenmerkt, is de gefaseerde en dus betaalbare ombouw. De machinekamer is ontmanteld en er is een nieuw vat geplaatst met twee compressoren die geschikt zijn om sowieso in de toekomst op ammoniak te gaan draaien. Maar tevens is hiermee een tussenstap gemaakt waarmee om energieredenen eerst werd gefocust op R134a en gaandeweg het project om kwaliteits- en toepassingsredenen op R32.”

Lange samenwerking met UniechemieUniechemie heeft hier een adviserende rol in gespeeld. Dirk Witte: “We doen al decennia heel goed zaken met hen en waarderen hen om hun adviserende rol. Graag benadruk ik dat Veldboer de allereerste is in Nederland die onder deze unieke omstandigheden koelt en vriest met R32. We zijn met deze bijzondere toepassing goed de zomer doorgekomen en op dit moment de laatste puntjes op de i aan het zetten. De blauwdruk van deze bijzondere oplossing werkt en kunnen we zó bij een andere opdrachtgever uitrollen. Het is een zeer praktische en ook betaalbare tussenstap om te werken met R32 op weg naar mogelijk andere koudemiddelen in de toekomst.”

“De ombouw bij Veldboer naar R32 is een betaalbare en haalbare tussenstap”

Figures & Facts | 8

Het F-gassenbesluit: de essentieHet komt erop neer dat dit F-gassenbesluit een regeling betreft, die het gebruik en het op de markt brengen van F-gassen beperkt en tevens de emissie beperkt door verplichte lekcontroles, lekdetectiesystemen en een opleidings-/certificeringsorgaan. De regelingen moeten door alle EU-landen worden uitgevoerd. Het is de 3de keer dat de branche geconfronteerd wordt met een ingrijpende verandering ingezet door Europa. De vorige veranderingen betroffen immers de uitfasering van CFK’s en HCFK’s. Wij zien dat er nu zoveel meer ontwikkelingen in Europa gaande zijn. Bedenk dat de Europese Commissie een veel hoger doel wil bereiken, namelijk de reductie van CO2-emissie (F-gassen zijn daarbij bijna verwaarloosbaar). Zij zetten vooral in op het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen, want daarmee kan ook de afhankelijkheid van Russische olie en gas worden beperkt. Daarvoor is de “Energy Union” opgericht. Voor een betere energie-efficiëntie in de EU denkt de commissie tussen 2014 en 2020 ruim € 38 miljard aan investeringen te moeten doen. En dan te bedenken dat berekend is, dat voor verwarmen en koelen ruim 40% van alle fossiele brandstoffen nodig is. Kortom, er zijn grote kansen voor de branche en tegelijk ook technische en innovatieve uitdagingen.

Wezenlijk anders dan voorgaande grote sprongen vooruitEerder richtte de discussie zich vooral op een handvol nieuwe koudemiddelen, de huidige bekende F-gassen. Ook nu is die er weer, echter het aanbod is nu gigantisch. Dit zijn overwegend mengsels op basis van HFO’s en er is zelfs een nieuw natuurlijk koudemiddel, zogeheten Propaen R433A. Momenteel zijn er echter trends gaande die verder gaan en de koeltechniek ook zeker zullen treffen. Zo moeten bedrijven, zoals supermarkten en koelhuizen, hun operationele kosten resoluut terugbrengen om te overleven. In de laatste 20 jaren zijn juist de kosten voor koeling enorm gestegen. Men wil dit terugbrengen zonder verlies van kwaliteit en service. Hoe gaat dit gerealiseerd worden? Blijft het compressiekoeling? Of wordt het een Peltier element zoals in de autoairco of magneetkoeling, zoals dat nu geïntroduceerd wordt in

koelkasten? Van een geheel andere aard is de veranderende wereld en economie. Eentje die nieuwe businessmodellen oplevert. Meer modellen op basis van samenwerken, meer C2B met apps op de smartphones, maar ook het doorzetten van MVO met duurzaamheid, bijvoorbeeld BREEAM. En dan als tegenhanger: een overschot aan elektriciteit; zo nemen de elektriciteitskosten dit jaar al af met € 80 miljoen. Interessant is de verwachting dat al in 2018 gebouwen alleen nog maar elektriciteit, overwegend zelfverzorgend, gebruiken voor verwarmen en koelen. Eigenlijk best interessant, die “3de grote sprong voorwaarts”.

Als actieve speler in de koelbranche kwalificeert Uniechemie het F-gassen-besluit als de “3de grote sprong voorwaarts”. Dit langdurig bediscussieerde

F-gassenbesluit inspireert Uniechemie tot een visionaire kijk op de toekomst van koeltechniek. Een toekomst waarover Uniechemie niet alleen een mening heeft,

maar waar wij ook graag een actieve rol in spelen met concrete oplossingen op basis van innovatie.

“De CO2-emissie kan rigoureus naar beneden”

Figures & Facts | 9

Roep om veel meer innovatieve integrale systemenDe discussie over koudemiddelen versus energieverbruik (TEWI) is niet langer actueel. Deze twee fenomenen zijn nu onlosmakelijk met elkaar verbonden. De CO2-emissie kan rigoureus naar beneden. Genoemde ontwikkeling en vooral het overschot aan elektriciteit, stimuleren de benutting van warmte uit koude óf koude uit warmte. Want maar liefst 65% van onze warmtebehoefte komt vrij uit koelinstallaties. Dit gegeven schreeuwt in de ogen van Uniechemie om veel meer innovatie en het integreren van koeltechniek in veel meer processen.

Kansen voor koeltechniekBij de “3de grote sprong voorwaarts” gaat het om CO2-reductie, volledig elektrisch verwarmen en koelen, opslag elektriciteitsoverschot in koeling m.b.v. Smart Grids en inzet van andere nieuwe technieken. Dat is innovatie en integratie, die leiden tot substantiële kostenbesparing. Uniechemie innoveert met voorsprong. Zij ontwikkelt en ondersteunt zo een innoverende koeltechniek. Een recent bewijs? Uniechemie introduceerde TripleAqua, een noviteit voor het koelen en verwarmen van gebouwen. Dit systeem bespaart 50% energie, is volledig F-gassenvrij en is niet duurder dan gebruikelijke systemen. Het heeft meerdere innovatieprijzen gekregen en was wereldnieuws op de ATMOsphere 2015 in Brussel, hét internationale platform waar het gebruik van natuurlijke koudemiddelen en reductie energieverbruik centraal staan. Daarna ontving Triple Aqua de Climate-KIC Business Competitie prijs en de Jan Terlouw publieksprijs van 2015. Op de VSK 2016 is de Triple Aqua zelfs 2x genomineerd. Eenmaal in de categorie VSK 2016 Energiebesparing, ingediend door Coolmark. En eenmaal voor de Koel-trofee van de NVKL, de branche vereniging voor koel- en klimaattechniek ingediend door Uniechemie.En ondertussen innoveert Uniechemie in het licht van alle ontwikkelingen verder… met grote sprongen in de juiste richting.

F-gassenbesluit als de “3de grote

sprong voorwaarts”

Uniechemie beschikt over een zelfontworpen en zelfgebouwde klimaatcel. Onder de meest extreme klimatologische omstandigheden worden hier voornamelijk klimaatbeheersings-installaties die Uniechemie bouwt getest voordat ze naar de klanten gaan. Menno van der Hoff van Uniechemie: ”In het koeltechnische bedrijfsleven zijn dergelijke testkamers met uiteenlopende luchtcondities tamelijk uitzonderlijk.”In de klimaatcel van Uniechemie wordt de klimatologische werkelijkheid waaronder koelunits hun werk doen tot in het extreme nagebootst. Van de Europese winter tot en met tropische hitte en bijbehorende luchtvochtigheid. Het grote voordeel? Het borgt dat de klimaat- installaties en warmtepompen die geleverd worden voldoen aan de vereiste specificaties. Menno van der Hoff: “Waarom we de klimaatcel zelf hebben ontworpen en gebouwd? Klimaatinstallaties en warmtepompen vallen onder de richtlijn “Ecodesign” van de EC. Vanaf volgend jaar moeten alle op de Europese markt gebrachte warmtepompen en klimaatinstallaties aan een minimaal rendement bij specifieke condities voldoen. Dat vereist testen conform een bepaalde norm als EN 14511 en EN 14825. Wij vonden het cruciaal om hiervoor een eigen testfaciliteit te hebben geschikt voor prototypen, producten gemaakt op specificatie en ook onze serieproducten. Bijvoorbeeld onze baanbrekende TripleAqua units worden hier ook in getest.” De klimaatcel meet 10 x 10 x bijna 6 meter. “We kunnen er dus elk apparaat voor wat betreft omvang in testen, heerlijk toch? De grootte is geen belemmering en we zijn met deze omvang zeer waarschijnlijk uniek in Nederland.”

Veelzijdig inzetbaar“We gebruiken de tekstkamer voor twee doelen. Enerzijds het creëren van de meest extreme weerscondities. Van koud tot zeer warm, samengaand met een hoge luchtvochtigheidsgraad zoals je die in Florida en Azië ziet. We kunnen dus extreme luchtconditie realiseren om onze units in te testen. Daarnaast gebruiken we ‘m voor het vaststellen van specs van toestellen die wij maken zoals lucht/water-warmtepompen en het verifiëren van serieproductie. Zodat elk apparaat dat onze productielijn verlaat in de tekstkamer is geweest en waarmaakt wat binnen de aan de klant afgegeven specificaties past.”

Akoestisch meetprocédéHoe meet de testkamer eigenlijk? Menno van der Hoff: “We willen meten of het apparaat de juiste capaciteit warm en koud water produceert. Dat meten we op een ingenieuze wijze op basis van het akoestisch watersnelheid meetprincipe, volgens het Doppler principe, met een ultrasoon geluidmeetsysteem. We sturen een geluidsgolf door de waterbuizen. Afhankelijk van de watersnelheid in die buis komt die geluidsgolf een bepaalde tijd later zichtbaar in beeld. De vereiste snelheid van verplaatsing van het water in de leidingen wordt dus via geluid gemeten, een zeer nauwkeurig meetprincipe.” Ook de regeltechniek is state-of-the-art. Menno: “We kunnen alle gemeten resultaten digitaal van een afstand volgen. We hoeven dus niet meer de kamer zelf in om de meetresultaten te monitoren.”

Eigen klimaatcel Uniechemie: Klimatologische werkelijkheid tot in het extreme nagebootst

Ook beschikbaar voor derdenOok andere partijen staat het vrij de klimaatcel te huren om testen met hun eigen apparaten uit te laten voeren. Informeer gerust naar de mogelijkheden bij Menno van der Hoff.

Menno van der Hoff Manager Research & Development

Figures & Facts | 11

Figures & Facts | 12

De afdeling Projecten maakt maatwerk offertes voor unitbouw op basis van nauwgezette calculaties en rondt vervolgens de verkoop af. Direct na die verkoop komt het Bedrijfsbureau in beeld en voert alle vereiste werkvoorbereiding uit. Voorheen deed de afdeling Projecten dit werk ook, maar door de komst van het Bedrijfsbureau kunnen zij zich nu volledig concentreren op maatwerk calculaties en het rond krijgen van de order.

Gedetailleerde werkvoorbereidingNa de feitelijke verkoop ontvangt het Bedrijfsbureau de calculatie, de schets van het verkochte flow schema en een voorbeeld van wat precies met de klant is afgesproken. Zoals waar in het frame van de unit de olieafscheiding is geplaatst, waar het vat zit en waar de aansluitleidingen lopen. Op basis daarvan maakt het Bedrijfsbureau het daadwerkelijke flow schema en laat dat controleren bij zowel de afdeling Projecten als de klant. Klopt alles en komt er een akkoord? Dan gaat men met de calculatie aan de gang. De kernvraag hier is: komt die overeen met wat verkocht is op basis van het flow schema? Alle onderdelen worden gecontroleerd. Ook is er vanuit het Bedrijfsbureau een directe lijn met inkoop. Het Bedrijfsbureau bestelt de materialen en zorgt dat alle onderdelen er voor de monteurs op tijd zijn. Kortom, alles in één hand vanuit de regie van het Bedrijfsbureau.

Aanlevering van productiemap per orderHet Bedrijfsbureau voert deze werkvoorbereiding uit om deze vervolgens gedetailleerd en compleet over te dragen aan de

chef Werkplaats. Dit doet men op basis van een productiemap per order. Daar zit bijvoorbeeld ook een 3D tekening in en van elke leiding in de unit komt ook een aparte tekening in de map plus kloppende zaaglijst. De monteurs in de werkplaats weten dus door onze voorbereiding zeer gedetailleerd wat zij moeten doen bij de feitelijke unitbouw. Zitten er RVS-componenten in een unit? Dan produceert het Bedrijfsbureau met haar geavanceerde tekenprogramma eveneens de bijbehorende laslijsten. Kortom, een complete map met frame- en leidingtekeningen, maar ook tien aanzichttekeningen, eveneens van de schuine hoeken.

Ook vraagbaakUiteraard kunnen er bij de feitelijke productie van de unit nog vragen overblijven bij de monteurs. Het Bedrijfsbureau biedt een luisterend oor. Dit betekent dat de afdeling Projecten ook daarvan ontlast is. Componenten die het Bedrijfsbureau inkoopt voor unitbouw hebben voor wat betreft hun volume soms een bepaalde marge. Dan klopt de zaaglijst van je leidingen niet meer. Loopt een monteur hier tegenaan, dan lost het Bedrijfsbureau dit op.

De voordelen in vogelvlucht De orders worden stipt op tijd afgeleverd bij klanten, exact volgens de overeengekomen specificaties. Het brengt ook rust in de werkplaats en er is geïnvesteerd in nieuw materieel en een nog betere logistieke flow. Tot slot kan de afdeling Projecten zich 100% concentreren op de vraag vanuit de markt.

Bedrijfsbureau Uniechemie:

Optimale werkvoorbereiding

van orders voor unitbouw

Het Bedrijfsbureau is in november 2014 geïntroduceerd binnen Uniechemie. Hier doet men alle werkvoorbereiding voor de

werkplaats van Uniechemie. Het Bedrijfsbureau neemt hierdoor veel werk uit handen van de afdeling Projecten die zich nu op haar eigenlijke

werk kan richten. Daarnaast hebben de monteurs in de werkplaats altijd een direct aanspreekpunt op het Bedrijfsbureau.

Figures & Facts | 13

Uniechemie in partnership

voor ontwikkeling warmtepompen

De warmtepompmarkt trekt aan. Mede een gevolg van het besef dat we steeds minder fossiele grondstoffen voor verwarming willen verbruiken. Met NRGTEQ, een Nederlandse ontwikkelaar en producent van hoogwaardige klimaatsystemen, ontwikkelt en bouwt Uniechemie warmtepompen van 8 kW tot 1MW. Deze worden zeer gevarieerd toegepast, van een woning tot appartementencomplex en kantorencomplex.

De overwegend hoog temperatuur warmtepompen, voor tapwater tot 80°C, worden uitgerust met compressoren van Dorin. Het koudemiddel is nu overwegend R134a. De nieuwste ontwikkeling is de toepassing van R433A, een propaanmengsel. Er is hier bewust voor een Dorin compressor gekozen omdat de verhouding tussen de prijs en de kwaliteit bijzonder goed is.

Een aansprekend voorbeeldEen mooi voorbeeld van een actueel project met een dergelijke warmtepomp is het seniorenappartementencomplex Leyhoeve.

Pensioenbelegger PGGM opent markt

voor TripleAquaPensioenbelegger PGGM wil dat vastgoedbedrijven waar het bedrijf pensioengeld in belegt de CO₂-uitstoot fors verlagen anders trekken zij zich terug. Ook banken hebben deze eisen gesteld. De doelstelling van PGGM is dat binnen 5 jaar de CO₂-emissie van de vastgoedbedrijven in haar portfolio moet zijn gehalveerd. Dit betekent dat men alleen nog gebruik zal kunnen maken van zogeheten groene installaties, zoals de TripleAqua van Uniechemie.

Dit heeft een grote impact op de vastgoedmarkt. PGGM is één van de grotere beleggers in die markt. Wereldwijd heeft de belegger, die het geld voor pensioenfondsen belegt, een bedrag van 20 miljard euro in vastgoedbedrijven gestoken. De strengere eisen van PGGM moeten er onder andere voor zorgen dat de kwaliteit van de portfolio stijgt. Grote huurders zouden steeds meer op zoek zijn naar duurzame panden en zouden hier ook extra voor willen betalen.

Grip is het sleutelwoord Water (glycol) maakt het eenvoudig met één of met meerdere door warmtewisselaars gescheiden systemen met elkaar te koppelen. De koeltechnische installateur is bij systeemintegratie onmisbaar. Energieneutraal is grip krijgen op energietoevoer (zonnepanelen, bronnen, installaties) en energieafvoer (verwarmen en/of koelen). Koppelen is mogelijk mits systemen onafhankelijk kunnen functioneren. Een paar voorbeelden:• Vloerverwarming/koeling.• Laagtemperatuurverwarming.• Luchtbehandelinginstallaties.• Warmte/koudeterugwinning.• KoppelenmetWKO-installatie.• Districtverwarming.• Vrijekoeling.• Hernieuwbareenergiebronnen.

Recent is er een supermarkt in bedrijf genomen waarbij de watergekoelde onafhankelijk werkende koel- en vriesmeubelen in serie staan met zowel een drycooler (vrije koeling) als een TripleAqua unit. De hele installatie werkt dan met natuurlijke koudemiddelen en gebruikt geen fossiele brandstoffen. De TripleAqua unit verzorgt de verwarming en koeling van de winkelruimte en kantoren en

gebruikt daar o.a. de warmte van de meubels voor. Tegelijk blijft ook in de zomermaanden de condensatie temperatuur van de vriesmeubels laag. Indien dit CO₂ sub-kritische werkende meubels zijn, vereenvoudigt dit de installatie enorm. Dit biedt ook de

mogelijkheid geen trans-kritische installatie te installeren. Dat levert een betrouwbare en minder kritische installatie op.

ApeldoornUniechemie B.V. AlkmaarBoldewijn v/h Jan in ‘t Veld AmsterdamVos Olieproducten Amsterdam AssenUildriks Mechanisatie B.V. BoxmeerVan Benthum Techn. Groothandel BredaDelta Technics BredaCees van der Horst Den BoschEmgas B.V. Den HelderBakker Brandstof EemnesKuiper’s Gassen EnschedeSchepers Gas GroningenRE-ON las HeerenveenAutomaterialen Ferwerda B.V. HeerlenWilko Gazu B.V. Hoek van HollandTechnische Handelsonderneming Feenstra

KatwijkTechnivo Oudshoorn MaasbreeDijk’s Radiateuren MiddenmeerMeliora NijmegenTRAMEX Nederland B.V. RijssenTeunis Automotive RotterdamHaven Gas

StaphorstMelkveetechniek Bloemert TilburgVan Valderen Lastechniek WeertP. van Aubel Gas en Lastechniek VlissingenPaul Mechielsen Transport ZoetermeerOlie en Gashandel van Wijk

Overzicht gasdepotsAfhaalpuntenvoorUC-koelgassen