INDOOR AIR QUALITY: facts & figures · 7/06/2019 ©VITO – Not for distribution 14. US...

INDOOR AIR QUALITY: facts & figuresDUCO Binnenklimaatdoelstellingen 2020Marianne Stranger, Health Unit VITO

7/06/2019

©VITO – Not for distribution 1

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019


▪ Enkel een probleem van buiten?

Luchtkwaliteit

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019


▪ Hoeveel tijd brengen wij buiten door?

▪ Waar brengen wij onze tijd binnen door?

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019




LUCHTKWALITEIT

7/06/2019




http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCPbYxrKr1sgCFYq_FAodvdQPag&url=http://www.passiefhuisplatform.be/project/vrijstaande-nul-energie-woning-te-brecht-met-certificaat&psig=AFQjCNGSZAiCYRHi-YLjOfU3h5L5DZ0xqA&ust=1445612229660662

INDOOR AIR @ VITO

7/06/2019


Indoor Air Quality TOPICS

• Binnenmilieustudies (Impact studies)

• Organisatie van veldstudies, studieontwerp,• Blootstellingsbepaling, risico-evaluatie

Scholen, woningen, kantoren, kinderdagverblijven, werkplaatsen, sportfaciliteiten, vervoer, …

• Bron-identificatie, en emissie-beperking (Abatement)

• Bouwmaterialen en -constructies• Consumentenproducten• Testprotocol ontwikkelingen, harmonisatie, en standaardisatie

• Beleidsondersteuning (Policy)

• Ontwikkeling van meetmethoden (Method Development)

SUSTAINABLE HEALTH

www.vito.be/indoor_air

http://www.vito.be/indoor_air

http://www.qnrf.org/en-us/

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&source=imgres&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwig7oD-ktLNAhUQOsAKHWKHAdwQjRwIBw&url=http://www.middendelfland.nl/over-midden-delfland/logo-wapen-en-vlag_42842/item/vlag-europese-unie_22395.html&psig=AFQjCNHTLxTA6g4nyqNTFUlmU3HwcbyshQ&ust=1467458482384676

INDOOR AIR @ VITO

7/06/2019


SUSTAINABLE HEALTH

www.vito.be/indoor_air

• Binnenmilieu studies (Impact studies)• Indoor Air Quality and human biomonitoring, related to the indoor use of stoves - Flemish Government – 2017-2019• Enhancing Air Quality in Qatari Indoor Environments – Qatar National Research Foundation – 2016-2019• My Healthy Home – Flemish Government – 2016-2020• Development of Indoor@box for indoor sensing – 2016-2019• Indoor use of stoves and its impact on IAQ and human biomarkers – 2017-2020• Indoor Air Quality in ship environments – 2019-2021• Sinphonie – European Commission DG Sanco - 2010-2014• Renovair - Flemish Government - 2013 - 2016• Clean Air Low Energy - Flemish Government - 2010-2012• BiBa – IAQ in schools – Flemish Government - 2008-2010

• Klachtenbehandeling, bronidentificatie en emissiebeperking (Abatement)• Huislabo klachtenbehandeling – Flemish Government 2005 – present• OFFICAIR – European Commission FP7 – 2011-2014• EPHECT – European Commission DG Sanco – 2010-2013• DO-IT Houtbouw – Federale Overheid – 2014 – 2016

• Beleidsondersteuning (Policy)• Ontwikkeling van een digitale tool voor scholenbouw – 2017-2020• ET’Air – 2017-2021• Beleidsdomeinoverschrijdende samenwerking binnenlucht op school – 2018-2020• Bouw Gezond - Flemish Government – 2010-2011

• Meetmethoden (Method Development) • Inflame – European Commission Marie Curie ITN programme – 2010 – 2014• Rapid Air Sampler – Gradko

http://www.vito.be/indoor_air

http://www.do-ithoutbouw.be/home

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019


BuitenluchtGebouwschil

Binnenbronnen

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019



Binnenbronnen

OUTLINE

7/06/2019


1. Het belang van een gezonde binnenlucht

2. Hoe wordt de luchtkwaliteit gemeten?

3. Het Vlaams Binnenmilieubesluit

4. Binnenmilieu en beïnvloedende factoren:

- De buitenluchtkwaliteit

- De gebouwschil

- Binnenbronnen

1. HET BELANG VAN EEN GEZONDE BINNENLUCHT

7/06/2019



7/06/2019


Binnenmilieu = thermisch comfort + belichting + akoestische kwaliteit + luchtkwaliteit

Bluyssen P. The Indoor Environment Handbook - 2009


7/06/2019


Wereldgezondheidsorganisatie: “Binnenluchtkwaliteit op wereldniveau”

•± 3 biljoen mensen branden binnen hout, kool, mest en oogstafval voor verwarming en koken

•>> concentraties schadelijke polluenten zoals fijn stof, CO enz.

•Wereldwijd, jaarlijks tot 4,3 miljoen sterftes tgv binnenluchtvervuiling

• “Clean Air, a basic human right” - 2010

Ontwikkelingslanden én ontwikkelde landen

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi2qaWOsdHTAhWB1hQKHbkpAJ4QjRwIBw&url=http://esciencecommons.blogspot.com/2015/01/yak-dung-burning-pollutes-indoor-air-of.html&psig=AFQjCNF5Ru8eQCGTDdkIH1Ncu6bD7tSAfQ&ust=1493820465013904

https://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjug5_csdHTAhWJvxQKHYi6A4oQjRwIBw&url=https://www.cnprc.ucdavis.edu/women-lung-health-and-climate-change/&psig=AFQjCNFjnVV0BKhx3D-lBCKpQ3AjsbXEhA&ust=1493820606663325


7/06/2019


US Environmental Protection Agency:

“Binnenluchtkwaliteit duidt op de luchtkwaliteit in en omheen gebouwen en structuren, in het bijzonder wanneer deze verband

houdt met gezondheid en comfort van gebouwgebruikers”

“Gebouwen zijn er om mensen te beschermen en om menselijke activiteiten de ondersteunen. Gebouwen mogen mensen niet ziek

maken, discomfort veroorzaken of mensen beperken om te presteren”

Menselijke reactie op BiMi kwaliteit, klimaat en andere stressoren (geluid, licht):

•Acute effecten

• Chronische effecten

•Discomfort

•Verminderde prestatie

→ Aanleiding tot gezondheidsklachten

https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/fundamentals-indoor-air-quality-buildings#overview


7/06/2019

©VITO – Not for distribution 15Bluyssen P. The Indoor Environment Handbook - 2009

Bron→ polluent → effect


7/06/2019

©VITO – Not for distribution 16Bluyssen P. The Indoor Environment Handbook - 2009

Bron→ polluent → effect

Bron polluent effect


7/06/2019


Wat bepaalt de kwaliteit van de binnenlucht?

WAT? VOORBEELDEN VAN BRONNEN? MOGELIJKE EFFECTEN

CO2 Uitgeademde lucht Muffe lucht, denk- en beslissingsvermogen

VOS‘vluchtige organische stoffen’

- Roken, decoratie- en bouwmaterialen, detergenten, luchtverfrissers,

- Verkeer, industrie…

Ademhaling, oogirritaties, vermoeidheid, hoofdpijn, geurhinder, soms carcinogeen

formaldehyde Decoratie- en bouwmaterialen Ademhaling, carcinogeen

SVOSFtalaten, PAKsVlamvertragers

- Decoratie- en bouwmaterialen, elektronica, verbrandingsprocessen

- Verkeer, industrie, verbranding

Hormoon-verstorend

Ozon - Printers en kopieertoestellen- Buitenlucht

Ademhaling, secundaire reacties

NOx - Gasfornuis, gasverwarming - Verkeer

Ademhaling,

Fijn stof - Roken, opwaaiend stof, bakken - Verkeer, industrie

Cardiovasculaire aandoeningen, ademhaling

Roet - Roken (open haard)- Verkeer, industrie


Huisstofmijt - Gestoffeerde decoratiematerialen Allergieën

Schimmels - Koudebruggen, vochtproblemen Ademhaling, allergieën

Bacteriën - Mens en dier Infecties


7/06/2019


Wat bepaalt de kwaliteit van de binnenlucht?

WAT? VOORBEELDEN VAN BRONNEN? MOGELIJKE EFFECTEN

CO2 Uitgeademde lucht Muffe lucht, denk- en beslissingsvermogen

VOS‘vluchtige organische stoffen’

- Roken, decoratie- en bouwmaterialen, detergenten, luchtverfrissers,

- Verkeer, industrie…

Ademhaling, oogirritaties, vermoeidheid, hoofdpijn, geurhinder, soms carcinogeen

formaldehyde Decoratie- en bouwmaterialen Ademhaling, carcinogeen

SVOSFtalaten, PAKsVlamvertragers

- Decoratie- en bouwmaterialen, elektronica, verbrandingsprocessen

- Verkeer, industrie, verbranding

Hormoon-verstorend

Ozon - Printers en kopieertoestellen- Buitenlucht

Ademhaling, secundaire reacties

NOx - Gasfornuis, gasverwarming - Verkeer

Ademhaling,

Fijn stof - Roken, opwaaiend stof, bakken - Verkeer, industrie


Roet - Roken (open haard)- Verkeer, industrie


Huisstofmijt - Gestoffeerde decoratiematerialen Allergieën

Schimmels - Koudebruggen, vochtproblemen Ademhaling, allergieën

Bacteriën - Mens en dier Infecties

Wanneer wordt de luchtkwaliteit gemeten?

- Bij gezondheidsklachten, geurhinder → REMEDIËREN

- In monitoring-projecten → PREVENTIE

OUTLINE

7/06/2019







- De gebouwschil

- Binnenbronnen

5. Wat als het fout gaat?

6. Nieuwe bronnen

2. HOE WORDT LUCHTKWALITEIT GEMETEN?

7/06/2019


Accreditatie ISO 17025Aangepaste meetapparatuur

http://www.google.be/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjvkK-Ant_OAhVlAsAKHTZcCJEQjRwIBw&url=http://www.syft.com/what-is-sift-ms/&psig=AFQjCNFXK5K66c4aI_xVcEjDSj_86FouXQ&ust=1472306141523572

2. HOE WORDT LUCHTKWALITEIT GEMETEN?

7/06/2019


Lage-kost sensoren

OUTLINE

7/06/2019







- De gebouwschil

- Binnenbronnen

5. Wat als het fout gaat?

6. Nieuwe bronnen

3. HET VLAAMS BINNENMILIEUBESLUIT

7/06/2019


“Besluit van de Vlaamse Regering houdende maatregelen tot bestrijding van de gezondheidsrisico's door verontreiniging van het binnenmilieu van 11 juni 2004,

gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse Regering van 13 juli 2018”

ofwel

“Het binnenmilieubesluit”

- Richtlijnen die een gezond binnenmilieu omschrijven, dit onder de vorm van richt- en interventiewaarden

- zowel chemische, fysische als biologische factoren

- particuliere woningen en publiek toegankelijke gebouwen

- Aanbevolen meetmethodes

3. HET VLAAMS BINNENMILIEUBESLUIT

7/06/2019


OUTLINE

7/06/2019







- De gebouwschil

- Binnenbronnen

5. Wat als het fout gaat? Nieuwe bronnen

6. Nieuwe bronnen

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019



Binnenbronnen

4. BEÏNVLOEDENDE FACTOREN: DE IMPACT VAN BUITENLUCHTKWALITEIT

7/06/2019


LUCHTKWALITEIT

7/06/2019



Binnenbronnen

4. BEÏNVLOEDENDE FACTOREN: DE GEBOUWSCHIL

7/06/2019


- Gebouwschil = gebouwisolatie + ventilatiesysteem

- Gebouwd voor 2006: - minder geïsoleerd, warmteverliezen- ‘natuurlijke’ ventilatie door openingen en kieren- meestal zonder mechanische ventilatie, verluchting via openen raam en/of roosters

- Gebouwd na 2006: - toegenomen isolatie en luchtdichtheid, warmteverliezen worden beperkt- risico op koudebruggen (vocht- en schimmelproblemen)- steeds minder ‘natuurlijke’ ventilatie door openingen en kieren- noodzakelijke mechanische, gecontroleerde ventilatie

Hoge bezettingsgraad in klaslokalen: is geschikte demo van het effect van mechanisch ventileren…


7/06/2019


Mechanisch ventileren en verluchten in klaslokalen


7/06/2019


Ventilatie/verluchten voor afvoer van vervuilende stoffen

Totaal ventilatievoud

29.4

31.332.8

38.840.3

41.2

45.1 44.745.7

20

25

30

35

40

45

50

S5-C1 S5-C2 S5-C3

A-w

eig

hte

d s

pe

cifi

c ve

nti

lati

on

no

ise

(dB

)

regime 1

regime 2

regime 3

Geluidshinder

Ven

tila

tiev

ou

d (

l/p

.h)

http://www.wtcb.be/homepage/


7/06/2019



CO2 gemiddeld [ppm]

CO2 P75 [ppm]

IDA class 1 928.8 n.a.

IDA class 2 498 ± 193 543

IDA class 3 602 ± 96 672

IDA class 4 717 ± 146 812

IDA class 5 748 ± 162 783

0

10

20

30

40

50

60

70

IDA class 1 IDA class 2 IDA class 3 IDA class 4 IDA class 5

con

cen

trat

ion

[µ

g/m

³]

Indoor PM2.5 (grav.) classroom IDA class 1-5

Dalende ventilatieToe

ne

me

nd

e co

nce

ntr

atie

In ruimtes met hoge bezettingsgraad:


7/06/2019



In ruimtes met hoge bezettingsgraad:

0

100

200

300

400

500

600

700

800

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

IDA 1 IDA 2 IDA 3 IDA 4 IDA 5

con

cen

tra

tio

n [

pp

m]

con

cen

tra

tio

n [

µg

/m

³]

Increasing average pollutant concentrations in IDA class 2-5

toluene

formaldehyde

PM2.5

CO2

Dalende ventilatie

Toe

ne

me

nd

e co

nce

ntr

atie


7/06/2019


Is verluchten/ventileren dan de oplossing?

Max von Pettenkofer (1873):

“If I had a nuisance in my room I should be a fool if I kept it there and trusted to stronger ventilation.

The rational way is to do away with the pollutions not to keep them and to fight them by ventilation”

Indoor air 22, 443, 2012

LUCHTKWALITEIT

7/06/2019



Binnenbronnen

4. BEÏNVLOEDENDE FACTOREN: DE BINNENBRONNEN

7/06/2019


De mens als bron: CO2 in klaslokalen


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron PM2.5 S28 K1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

10:0

8

12:2

3

14:2

3

16:2

3

18:2

3

20:2

3

22:2

3

0:2

3

2:2

3

4:2

3

6:2

3

8:2

3

10:2

3

12:2

3

14:2

3

16:2

3

18:3

8

20:2

3

22:2

3

0:2

3

2:2

3

4:2

3

6:2

3

8:2

3

10:2

3

12:2

3

14:2

3

16:2

3

18:2

3

20:2

3

22:2

3

0:2

3

2:2

3

4:2

3

6:2

3

8:2

3

10:2

3

12:2

3

14:2

3

16:2

3

18:2

3

20:2

3

22:2

3

0:2

3

2:2

3

4:2

3

6:2

3

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4

Toekomen in klaslokaal

Lunchpauze

Toekomen in klalsokaal

Dansen in klaslokaal

poetsen

Speeltijd

nacht

PM2.5 24h: 25 µg.m-3

PM2.5 8h: 50 µg.m-3


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron: uitstoot van producten

Co

nce

ntr

atie

TV

OS

[µg

/m³]


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron

40


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron

41

Stiften white boardStoel kleuterklas

schoonmaakmiddel

luchtverfrisser


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron: de impact van schoonmaken

42

0.5/h1.5/h


7/06/2019


Gebouwgebruik als bron: uitstoot van producten

43

- Uitstoot van bouwmaterialen (bv verven, vloer, .. )- Uitstoot van meubilair- Uitstoot van consumentenproducten


7/06/2019


De uitstoot van materialen: Hoe wordt de uitstoot van bouwmaterialen gemeten?

AccreditatieISO 17025CEN/TS 16516 (prEn 16516) (2015) EN 16402 (2013) en equivalenteISO 16000 reeks en ASTM emissietest standaarden


7/06/2019


Uitstoot van bouwmaterialen – een vergelijking van de uitstoot van verven

45

Emis

sie

-sn

elh

eid

WB = watergedragenSB: solventgedragen


7/06/2019


Uitstoot van meubilair – de uitstoot van vlamvertragers

46


7/06/2019


Uitstoot van consumentenproducten – de uitstoot van totale hoeveelheid vluchtige organische stoffen

47


7/06/2019


Uitstoot van consumentenproducten – VOS uitgestoten door een luchtverfrisser

48

‘passieve’ luchtverfrisser – concentraties ideale kamer na 5 uur, 1 eenheid in 30 m³, 0.5/h


7/06/2019


Uitstoot van kantoormateriaal: ozonproductie door een printer

49


7/06/2019


Ga preventief tewerk:

50

EU Beleid:Duitsland (DIBt / AgBB )België (Jan 2015)Frans label en CMRCE markeringEU Decopaint (VOC content)Lithuania (July 2015)

…

EU Labels & Specificaties:EMICODEEU ecolabelM1, FinlandBlue Angel, GermanyNatureplus,…

BINNENMILIEU EN BEÏNVLOEDENDE FACTOREN: GEZOND BINNENMILIEU CREËREN

7/06/2019

©VITO – Not for distribution

BRONREDUCTIE

Stap 1: bouwen - ontwerp ventilatiesysteem ifv bouwsite, gebouwgebruik en lokale buitenbronnen

Stap 2: inrichten - kies voor lage-emissie kantoor-, decoratie- en bouwmaterialen

Stap 3: gebruiken A – beperk/vermijd tijdelijke bronnen, zoals schoonmaakmiddelen, luchtverfrissers, ...

BLOOTSTELLINGSBEPERKING

Stap 4: gebruiken B - ventilatiedebieten ifv gebouwgebruik, bezetting en te verwachten binnenbronnen

7/06/2019


Bedankt! [email protected]

mailto:[email protected]

INDOOR AIR QUALITY: facts & figures · 7/06/2019 ©VITO – Not for distribution 14. US...

Documents

Transcript of INDOOR AIR QUALITY: facts & figures · 7/06/2019 ©VITO – Not for distribution 14. US...