UNA-VIA principe in fiscale zaken

Prof. Mr. Guido De Bont Mr. Jan Tuerlinckx

De Bont Advocaten www.debontadvocaten.nl

Tuerlinckx Advocaten www.tuerlinckx.eu

“Una via”: betekenis

• Niemand wordt opnieuw berecht of gestraft in een strafrechtelijke procedure binnen de rechtsmacht van dezelfde Staat voor een strafbaar feit waarvoor hij reeds onherroepelijk is vrijgesproken of veroordeeld overeenkomstig de wet en het strafprocesrecht van die Staat.

• Una via regeling wenst oplossing te bieden voor door elkaar lopen van strafrechtelijke procedure en administratieve procedure en voor de gevolgen daarvan (dubbele bestraffing)

“Una via”: betekenis

• Una via in pure vorm: – “Non bis in idem” beginsel (één bestraffing)

– “Ne bis vexari” beginsel (één vervolging)

• Art. 14.7 IVBPR en art. 4, 7e Protocol EVRM: – Voorbehoud Nederland: 14.7 niet verder dan 68 Sr en

art. 4 niet getekend

– België: 7e Protocol op 1 juli 2012 in werking getreden

• Nationaal recht: – NL: Algemene Wet Bestuursrecht

– BE: Wet van 20/09/2012

Rechtspraak EHRM

Ingegeven door Europese rechtspraak

• Zolotoukhine t. Rusland (10-2-2009) • feitelijke benadering

• kijken naar gedraging niet naar de juridische kwalificatie

• substantieel dezelfde feiten

• alle sancties van strafrechtelijke aard

Rechtspraak EHRM

• Ruotsalainen t. Finland (16-6-2009) (fiscale zaak) • substantieel dezelfde feiten • opzet of geen opzet maakt niet uit

• Maresti t. Kroatië (25-6-2009) • strafvermindering bij tweede berechting is onvoldoende;

moet leiden tot verval.

• Aklagaren t. Akerberg (12-2-2013) • Handvest van toepassing wanneer Unierecht wordt

uitgevoerd (ook voor de boete); • combinatie van fiscale (zonder strafkarakter) en

strafrechtelijke sancties mogelijk; • bij onherroepelijkheid van de één is de andere weg gesloten; • is fiscale sanctie een strafsanctie (Bonda)?

Krachtlijnen Una-Via NL

• Belastingdienst en O.M. op een door wet bepaald moment (point of no return) er toe te dwingen een definitieve keuze te maken voor strafrechtelijke afhandeling of bestuursrechtelijke afdoening

• Nederland: boete fiscus opgelegd of medegedeeld; is kennisgeving van niet verdere vervolging.

• Point of no return: aanvang van de terechtzitting

= rechtszekerheid

Krachtlijnen Una-Via NL

• Dubbele vervolging niet na onherroepelijke uitspraak:

– voor- en hoofdvragen één procedure.

– tenzij nieuwe bezwaren

• Criterium keuze voor de ene of andere weg: ATV-richtlijnen en 3 fasen

• Nadelen van de una-via ?

• Ervaring in de praktijk ?

Krachtlijnen Una-Via BE

• Wettelijke ontdubbeling administratieve sancties en strafsancties, maar geen wettelijke garantie op ontdubbeling vervolging ( NL)

• Invoering facultatief georganiseerd overleg in artikel 29, derde lid Sv. tussen fiscale administratie, gerecht en politie om de aanpak van fiscale fraude te coördineren via het “una via”-principe – “De gewestelijke directeur voornoemd in het tweede lid kan in het

kader van de strijd tegen de ernstige en georganiseerde fiscale fraude over concrete dossiers overleg plegen met de procureur des Konings. De procureur des Konings kan de strafbare feiten, waarvan hij kennis heeft genomen tijdens het overleg, vervolgen. Het overleg kan ook plaatsvinden op initiatief van de procureur des Konings. De bevoegde politionele overheden kunnen deelnemen aan het overleg”

Krachtlijnen Una-Via BE

• Criterium keuze voor de ene of andere weg is vraag naar meerwaarde van de gerechtelijke weg, waarbij rekening wordt gehouden met middelen die moeten worden ingezet, omvang van de fraude, toegepaste mechanismen, beschikbare politiecapaciteit, vereiste termijnen om te vervolgingen tot definitieve beslissing te doen leiden;

• Volgens Circ. nr. 11/2012 college van PG wordt de gerechtelijke procedure enkel gevolgd ingeval van ernstige en/of georganiseerde fiscale fraude en/of die bijzondere opsporingsmaatregelen of maatregelen vereist die afbreuk doen aan de individuele vrijheden, enerzijds, en indien dit een gerechtelijk onderzoek rechtvaardigt, anderzijds.

• Invulling in de praktijk af te wachten …

Krachtlijnen Una-Via BE

• Wat indien reeds administratieve sanctie opgelegd in kader van taxatie? Opeisbaarheid wordt opgeschort als het O.M. beslist om strafrechtelijk te vervolgen

Is dit geen schending verbod dubbele vervolging? Impliceert immers dat de belastingplichtige na een administratieve bestraffing met definitief karakter nog strafrechtelijk kan worden vervolgd. • De aanhangigmaking bij de correctionele rechtbank maakt

de belastingverhoging definitief niet opeisbaar. Beschikking van buitenvervolgingstelling maakt einde aan de schorsing van de opeisbaarheid.

• Vervolging strafrechtelijk voor witwassen blijft onverkort bestaan.

Praktische implicatie voor u als accountant ?

• Feit dat het overleg facultatief is, impliceert dat dubbele vervolging niet is uitgesloten;

• Gebrek aan duidelijkheid impliceert dat zwijgrecht vs. spreekplicht onder druk komt te staan;

• Problematiek van witwassen en/of andere samenhangende misdrijven;

Bedenkingen

• Wat met cumulatie administratiefrechtelijke sancties? – NL: na verzuimboete een vergrijpboete mogelijk bij nieuwe

bezwaren (toetsing BFC). Bij vergrijpboete wordt verzuimboete verrekend: geen verval van verzuimboete als vergrijpboete wordt vernietigd.

• BE: niet geregeld in de wet

• BE: Regeling onverenigbaarheid met minnelijke schikking?

• BE: fiscaal recht blijft fundamenteel gepenaliseerd

• BE: Voor IB en BTW: schending gelijkheidsbeginsel?

Contact

• De Bont Advocaten Jacob Obrechtstraat 70 Postbus 75195 1070 AD AMSTERDAM (NL) tel. +31 (0)20 570 31 60 fax. +31 (0)20 570 31 61 www.debontadvocaten.nl • Tuerlinckx Fiscale Advocaten Maria-Henriëttalei 1 2018 Antwerpen tel. +32 (0)3 216 21 10 fax. +32 (0)3 216 21 19 www.tuerlinckx.eu