GEBRUIKS HANDLEIDING

Ultrasone compacteWarmtemeter radio 3 (MID)Koudemeter radio 3 (PTB)

De radio 3 warmte/koude meter heeft twee bedientoetsen,waarvan de functies worden beschreven op pagina 10. - demeter is identiek betreffende constructie als de MULTICAL®402 van de fabrikant Kamstrup (zie pagina 6,conformiteitsverklaring).

Belangrijke informatieDoelgroepDeze bedieningsinstructies zijn bedoeld voor gekwalificeerdevakmensen. Hierdoor worden fundamentele arbeidsstappenniet behandeld.

Veiligheidsinstructies• De meter is in overeenstemming met Gevaargoed klasse

9, UN3091 (batterijen in apparatuur). – Hiervoor geldenspeciale richtlijnen voor transport, verzending en opslag. Ubent verplicht zich hier aan te houden, zelfs wanneer udefecte apparaten retourneert!

• De regels betreffende het gebruik van energiemetersdienen nageleefd te worden!

• De meter is geschikt voor het gebruik met circulerendwater in verwarmingsinstallaties.

• Deze meter mag alleen worden geplaatst en verwijderddoor gekwalificeerd personeel.

Zorg ervoor dat het leidingsysteem goed geaard is.Zorg ervoor dat het leidingsysteem goed geaard is.

•Bliksembeveiliging kan niet worden gegarandeerd; ditdient te lopen via een geschikte bliksembeveiliging vanhet gebouw.• Gebruik de meter alleen in gespecificeerde

bedrijfsomstandigheden; anders zouden er gevaarlijkesituaties kunnen ontstaan en de garantie vervalt (zie

algemene informatie).• Maak de batterijen niet open, laat de batterijen niet in

contact komen met water en stel ze niet bloot aantemperaturen boven de 80 °C.

• Reinig de buitenzijde van de meter alleen met een zachte,vochtige doek. Gebruik geen oplosmiddelen ofreinigingsmiddelen.

Algemene informatie

Over het algemeen wordt de radio 3 warmtemeter indit document beschreven. – De eigenschappen en defuncties van de koudemeter die afwijken wordenbeschreven in het hoofdstuk radio 3 koude meter oppagina 10.

Over het algemeen wordt de radio 3 warmtemeter indit document beschreven. – De eigenschappen en defuncties van de koudemeter die afwijken wordenbeschreven in het hoofdstuk radio 3 koude meter oppagina 10.

• Medium: water zonder toevoegingen (uitzonderingen: zieAGFW FW510).

• Bedrijfsomstandigheden/meetbereik:RekenwerkΘ 2 °C…160 °C ∆Θ 3 K…150 K

Temperatuur sensor paarΘ 10 °C…150 °C ∆Θ 3 K…140 KDebietmeter (warmtemeter)Θ 15 °C…130 °C• Omgevingstemperatuur: 5…55 °C

De zegels op de meter mogen niet beschadigdzijn! Bij een beschadigde zegel vervalt defabrieksgarantie en kalibratie direct.

De zegels op de meter mogen niet beschadigdzijn! Bij een beschadigde zegel vervalt defabrieksgarantie en kalibratie direct.

Apparaat kenmerken/beoogd gebruikDe ultrasone compacte radio 3 meter is een meetinstrumentvoor de fysisch correcte registratie van het energie gebruik.De meter bestaat uit een debietmeter, twee vastaangesloten vrije temperatuursensoren en een rekenwerkwelke het volume en het temperatuurverschil gebruikt omhet energiegebruik te berekenen.Het is niet mogelijk om de meter te openen zonder dezegels te beschadigen. Bedien de meter alleen zoalsbeschreven in deze instrucies en onder de condities zoalsgespecificeerd op de typeaanduiding.• Nominaal debiet bereik: qp 0,6–15 m³/h (qp 15 m³/h: flens

meter)• De meetnauwkeurigheid voldoet aan de eisen van EN

1434.• De meter begint te registreren wanneer er flow is (RF

functie en meting).• De meter heeft een vaste en intern geprogrammeerde

vervaldatum van 01.01. De vervaldatum stand wordtgegenereerd in de meter middernacht tussen 31.12. en01.01. – Deze vervaldatum kan alleen gewijzigd wordendoor middel van hardware en software van de fabrikant,Kamstrup.

De meter is ook beschikbaar met snelle temperatuur metingin intervallen van 4 seconden en is, vergeleken met denormale uitvoering (24 seconde intervallen), speciaalgeschikt voor meting van warmwater energie en voorgebruik in stadverwarmings overgavestations. Deze meteruitvoering heeft het extra kenmerk 4 s. – bijv.:

Alleen warmtemeters met dezelfde meetintervalmogen worden toegepast voor ieder specifieke typemeting (bijv. warmwater energie, gebruiksgroepensplitsing, individueel verbruik). – Twee voorbeelden:• OK:

radio 3: 4-seconde interval voor warmwater energieenradio 3: voor gebruiksgroepen splitsing

• Niet toegestaan:Gebruiksgroep 1 met radio 3: 4 s engebruiksgroep 2 met radio 3

Alleen warmtemeters met dezelfde meetintervalmogen worden toegepast voor ieder specifieke typemeting (bijv. warmwater energie, gebruiksgroepensplitsing, individueel verbruik). – Twee voorbeelden:• OK:

radio 3: 4-seconde interval voor warmwater energieenradio 3: voor gebruiksgroepen splitsing

• Niet toegestaan:Gebruiksgroep 1 met radio 3: 4 s engebruiksgroep 2 met radio 3

Voeding

Batterij

De duurzame batterij is ontworpen om gedurende delevensduur van de meter mee te gaan (zie typeaanduiding). –Deze batterij kan niet worden gewisseld zonder de zegel tebeschadigen.

InstallatieAlgemene installatie instructies• Selecteer een droge, eenvoudig toegankelijke locatie

(meter aflezing en vervanging!) voor de meter of hetpasstuk. De omgevingstemperatuur mag niet boven de55 °C uit komen.

Bij de selectie van de installatie locatie dient rekeninggehouden te worden met de lengte van de vastaangesloten sensorkabel.

Bij de selectie van de installatie locatie dient rekeninggehouden te worden met de lengte van de vastaangesloten sensorkabel.

• Las, soldeer of boor niet in de buurt van de meter.• Ontdoe de meter niet van de originele verpakking tot dat

alle aansluit-, isolatie- en spoelwerkzaamheden zijnafgerond.

• Om schade aan de meter te voorkomen, bescherm dezetegen schokken of trillingen die kunnen voorkomen op deinstallatielocatie. Open de afsluiters langzaam bijingebruikname van de meter.

Installatie instructies voor de debietmeter/rekenwerk• De juiste locatie voor de debietmeter (aanvoer of retour)

staat aangegeven op de aanduiding aan de voorzijde vande meter. De flowrichting is aangeduid met een pijl op dezijkant.

• Tijdens de installatie mag de debietmeter niet wordenblootgesteld aan enige mechanische belasting. Deleidingen die leiden naar en van de debietmeter dienengoed vast te zitten en ondersteund te worden.

• De meter heeft geen rechte aanlooplengte voor en na demeter nodig.

In de volgende afbeelding worden geschikte en ongeschikteinstallatielocatie's getoond:

Geschikte locatie voor de debietmeter

Geschikte locatie voor de debietmeter

Ongeschikte locatie omdat hier het gevaar ontstaatvanophoping van lucht. Luchtbellen en luchtophopingenin de debietmeter veroorzaken storingen. Echter, als deinstallatie alleen mogelijk is op zo een hoog punt, dienter een ontluchtingsmogelijkheid te worden geplaatst.Installatie op een laag punt dient ook te wordenvermeden, omdat verontreiniging zich daar verzameld endaardoor de meter kan beschadigen.

Mogelijk in gesloten systemen. Niet mogelijk in opensystemen omdat de mogelijkheid bestaat dat lucht zichdaar verzameld in het systeem.

Niet mogelijk: een debiet meter mag niet direct na eenklep geplaatst worden, met uitzondering van eenafsluiter (kogelafsluiters), welke volledig geopend dienente zijn bij normaal gebruik.

Waarschuwing: een debietmeter mag niet te dicht bij deaanzuigzijde van een pomp worden geplaatst

Niet mogelijk: een debietmeter mag niet geplaatstworden in een bypass voor twee niveaus

• Houd rekening met het feit dat er voldoende afstand (min.50 cm) aanwezig is tussen het rekenwerk en eenmogelijke elektromagnetische storingsbron (schakelaars,elektrische motoren, frequentie omvormers, tl-verlichting,etc.).

• Indien er meerdere meters in een unit zijn geplaatst, zorger voor dat voor elke meter dezelfde installatieomstandigheden gelden. Als de meter in de gezamelijkeretour van twee circuits geplaatst moet worden, de locatiedient op voldoende afstand van het T-stuk te zijn, watminimaal 10 x de nominale diamter betekent, om ervoorte zorgen dat de verschillende watertemperaturen zichgoed vermengen.

• De meter kan zowel horizontaal, verticaal als in een hoekgeplaatst worden.

• De meter mag gedraaid worden tot wel +-45° naar boventen opzichte van de as van de leiding en tot wel 90° naarbeneden ten opzichte van de as van de leiding.

• De meter mag niet met de elektronische behuizing naarboven worden gemonteerd.

• Wanneer de meter in vochtige omstandigheden wordtgeinstalleerd, dan dient de meter in een hoek van 45° tenopzichte van de as van de leiding worden gemonteerd.

Indien mogelijk dient dezelfde installatie wijzegehanteert te worden binnen 1 complex! De displaydient altijd toegankelijk te zijn en zonder hulpmiddelenafleesbaar.

Indien mogelijk dient dezelfde installatie wijzegehanteert te worden binnen 1 complex! De displaydient altijd toegankelijk te zijn en zonder hulpmiddelenafleesbaar.

• We adviseren vuilvangers voor de debietmeter teplaatsen.

• Plaats afsluiters voor de meter (of vuilvanger) en na demeter.

• Spoel de leidingen grondig alvorens de meter teplaatsen – gebruik hierbij een meter passtuk.

De pijl op de zijkant van de debietmeter dient in deflowrichting te wijzen.De pijl op de zijkant van de debietmeter dient in deflowrichting te wijzen.

• Indien een meter vervangen wordt dienen deafdichtoppervlakken van de schroefdraad schoon te zijn. –Gebruik altijd nieuwe pakkingen bij meter vervanging.

• Open de afsluiters en controleer op lekkages.• Zorg ervoor dat de uiteinden van de sensoren minimaal tot

halverwege de leidingdiameter reiken.• Na installatie dient een controle op lekkage en een

functiecontrole uitgevoerd te worden.• Activeer de meter (RF functie en meting) door de twee

bedientoetsen tegelijkertijd ingedrukt te houden (5seconden). – Na activatie wordt de melding CALL voor 3seconden getoond in de display.

• Vul het meterprotocol in bij de inbedrijfstelling.

Bevestiging van het rekenwerk op de muurHet rekenwerk zit normaalaltijd direct op dedebietmeter.Het rekenwerk dient opeen vlakke muur geplaatstte worden wanneer detemperatuur van hetmedium duidelijk boven de55 °C komt en/of deafleesbaarheid beperkt isdoor beperkteinstallatieomstandigheden. –Hiervoor wordt een apartemuurbevestiging meegeleverd.

Kies een droge, eenvoudig bereikbare locatie voor hetrekenwerk.

Houd rekening met de kabellengtes van detemperatuursensoren bij de keuze van de locatie.

Gebruik de muurbevestiging als een sjabloon om de6mm boorgaten te markeren.

Aanwijzigingen voor de installatie van detemperatuursensoren• De meter wordt altijd geleverd met twee vrije sensoren.• Voor de uitvoeringen qp 0,6–2,5 m³/h is al een

temperatuursensor direct in de debietmeter geschroefd:dit kan de retour of de aanvoersensor zijn, afhankelijk vande meter variant.

• De temperatuursensoren kunnen in een specialekogelafsluiter geplaatst worden (qp 0.6–6 m³/h) of indompelbuizen (> qp 6 m³/h) welke geschikt zijn voor dittype sensor. – Daarbij dient nationale regelgeving in achtgenomen te worden. Voor de qp 3.5 m³/h en qp 6 m³/hmeter varianten, dienen een extra tweede specialekogelafsluiter besteld te worden aangezien deze geendeel uitmaakt van de montageset.

Temperatuursensoren dienen geplaatst te worden zoalsze afgeleverd zijn. – De kabels mogen niet ingekortnoch verlengd worden.

Temperatuursensoren dienen geplaatst te worden zoalsze afgeleverd zijn. – De kabels mogen niet ingekortnoch verlengd worden.

• Behandel de temperatuursensoren voorzichtig!• Leg geen kabels in kabelgoten of kanalen. – Neem een

afstand van minimaal 300mm in acht.• Het label van de aanvoersensor is voorzien van een rode

markering, het label van de retoursensor is voorzien vaneen blauwe markering.

• Let erop dat de temperatuursensoren symmetrischgeplaatst worden – bij voorkeur direct onderdompelend.

• Wanneer er een dompelbuis wordt toegepast dient desensor volledig tot de bodem van de dompelbuisingevoerd te worden, en vervolgens vastgezet.

Installatie van direct onderdompelendetemperatuursensoren

Draai de afsluitplug van de kogelafsluiter, speciaal T-stukof debietmeter.

Voer de temperatuursensor in.

Draai de messing schroefdraad van de sensor vast.

Installatie van de temperatuursensoren in dompelbuizen

Sensor dompelbuizen kunnen het beste geplaatst worden inT-stukken met 45° of 90° hoeken. In dit proces dient hetuiteinde van de dompelbuis tegen de flowrichting in tewijzen in het midden van de flow.

Klem de plastic adapter over de temperatuursensor.

Plaats de temperatuursensor met de plastic adapter zodiep mogelijk in de dompelbuis.

Fixeer de kabel met de bijgeleverde messing schroef(M4). – Hierbij de schroef handvast aandraaien.

Afsluitende warkzaamheden

Koppelingen en temperatuursensoren verzegelen.

Gebruik de bijgeleverde plakzegels om het rekenwerkboven- en onderdeel met elkaar te verzegelen – bijvoorkeur op het gladde gedeelte van het bovendeel..

Displays/BedieningOm alle relevante gegevens te kunnen tonen, is er een apartmenu voor warmte, en een apart menu voor koude.Voor beide menu's zijn er primaire en secundaire displaylussen.

Met deze bedientoets kunnen de primaire displaysopgeroepen worden (zie het onderstaande overzicht).

Bij de meeste gegevens kan door middel van dezebedientoets de secundaire displays opgeroepenworden – hier worden opgeslagen waarden (historischegegevens) en gemiddelden getoond.

Vier minuten na de laatste druk op de bedientoets schakeldde meter automatisch terug naar de weergave van deafgenomen energie.

Primaire display lussen

Verbruikenergie

Volume

Bedrijfsuren

Actuele aanvoertemperatuur

Actuele retourtemperatuur

Actueel temperatuurverschil

Actueleflow

Actueelvermogen

Actuele informatiecode

Klantnummer

Laatste omsteldatum, stand energie oplaatste omsteldatum, stand energie opomsteldatum vorig jaar, ...

Laatste omsteldatum, stand volume oplaatste omsteldatum, stand volume opomsteldatum vorig jaar, ...

Jaarlijkse en maandelijkse gemiddeldewaarden

Jaarlijkse en maandelijkse gemiddeldewaarden

Maximale waarde huidig jaar als ookjaarlijkse en maandelijkse opgeslagenwaarden

Maximale waarde huidig jaar als ookjaarlijkse en maandelijkse opgeslagenwaarden – gevolligd door totaalwaterverbruik

Aantal info code meldingen, datum eninfo codes van de laatste 36 meldingen

Acht laatste duidelijke nummers van hetklantnummer, actuele datum, actuele tijd,omsteldatum getoond als maand en dag,calculator's serial number, calculator'sserienummer rekenwerk, programmanummer, configuratienummer rekenwerken software versie, display test

Overige displays:

radio 3 koude meterIn dit hoofdstuk worden alleen de de eigenschappen enfuncties beschreven die afwijken van de warmtemeter.

Koudemeter type goedkeuringWij bevestigen dat deze meters zijn geproduceerd volgensde German Physical and Technical Institute (PTB) typegoedkeuring en mogen worden gebruikt volgens hetIJkwezen van de bondsrepubliek Duitsland.

Bedrijfsomstandigheden/meetbereikRekenwerkQ 2 °C…50 °C DQ 3 K…40 KDebietmeterQq 2 °C…50 °COmgevingstemperatuur: 5…55 °C

Installatie instructies voor de debietmeter/rekenwerk van de koudemeterAls regel dient de calculator gescheiden van de debietmetergeplaatst te worden.

• De debietmeter mag gedraaid worden tot een hoek van45° ten opzichte van de horizontale as.

• De plasic behuizing mag niet naar boven of naar onderwijzend worden geinstaleerd.

• Het rekenwerk mag alleen als volgt worden geinstalleerd:– verticaal,– Schuin (in een hoek tussen verticaal en horizontaal),– horizontaal.

Daarbij dient de sensorkabel altijd naar onder geleidt teworden - op deze manier fungeerd deze als druiprand.

Uitzondering

• In systemen waar de temperatuur van het medium bij dedebietmeter 5° lager is dan de omgevingstemperatuur,mag het rekenwerk ook op de debietmeter geplaatstworden – voor zowel voor meters met draaidaansluitingals met flens (zie onderstaande voorbeelden: installatiemet draadaansluiting).

Aanvoer van links Aanvoer van rechts

Aansluitinstructies voor de temperatuursensorenvan de koudemeterNormaal gesproken zijn dezelfde regels van toepassing voorde koude als voor de warmtemeter (zie pagina 9). – Hierworden de verschillen getoond.

Installatie van direct onderdompelendetemperatuursensoren.

The temperature sensors must only be installed as shown inthe following diagram – that is from below:

Installatie van de temperatuur sensoren indompelbuizenDe temperatuur sensoren dienen alleen volgensonderstaande diagram geplaatst te worden – dat is vanonder af:

Primaire display lussen

Verbruikkoude energie

Volume

Bedrijfsuren

Actuele aanvoertemperatuur

Actuele retourtemperature

Actueel temperatuurverschil

Actuelewater flow

Actueelvermogen

Actuele informatiecode

Klantnummer

Laatste omsteldatum, stand verbruik opde laatste omsteldatum, stand verbruikomstaldatum vorig jaar, ...

Laatste omsteldatum, stand volume opde laatste omsteldatum, stand volumeomsteldatum vorig jaar, ...

Jaarlijkse en maandelijkse gemiddeldewaarden

Jaarlijkse en maandelijkse gemiddeldewaarden

Maximum waarde van dit jaar alsook d ejaarlijkse en maandelijkse opgeslagenwaarden

Maximum waarde van dit jaar alsook dejaarlijkse en maandelijkse opgeslagenwaarden - gevolgd door het totale waterverbruik

Aantal Info code meldingen, datum eninfo codes van de laatste 36 meldingen

Acht laatste getallen van hetklantnummer, actuele datum, actuele tijd,omsteldatum maand/dag, rekenwerkserienummer, rekenwerk programmanummer, rekenwerk configuratienummeren software versie, display test

Overige displays:

Techem Energy Services B.V.Postbus 21524800 CD Bredawww.techem.nl

• 8

3133

_121

3 (1

6.12

.201

4)

55121347_A2_DE_12.2013

8313

3.2.

1213

• Ir

rtu

m u

nd

Än

der

un

gen

vo

rbeh

alte

n

declare under our sole responsibility that the product(s):

MULTICAL® 401 66-V and 66-WHeat Meter Cl 2/3,M1,E1 DK-0200-MI004-001

Cl 2/3,M1,E1Heat Meter MULTICAL® 402 402-V, 402-W, 402-T DK-0200-MI004-013

65-00-0A/B/C/DPL and DS M1 DK-0200-MI004-002TemperatureSensors 66-00-0F/G

65-00-0L/M/N/P66-00-0Q3/465-56-4

Flow Sensor ULTRAFLOW® Cl 3, M1, E1 DK-0200-MI004-00365-S/R/T

qp 0.6...400 m3/h

ULTRAFLOW®

Flow Sensor 65-S/R/Tqp 0.6...40 m3/h Cl 2/3, M1, E1 DK-0200-MI004-003and qp 150...400 m3/h

MULTICAL® 601 67-A/B/C/D M1, E1/E2 DK-0200-MI004-004Calculator

67-E M1, E1/E2 DK-0200-MI004-004MULTICAL® 601+602-A/B/C/DMULTICAL® 602 M1, E1/E2 DK-0200-MI004-020S6-A/B/C/DSVM S6 M1, E1/E2 DK-0200-MI004-020

MULTICAL® 801 67-F/G/K/L M1, E1/E2 DK-0200-MI004-009

Flow Sensor ULTRAFLOW® 54/34 65-5/65-3 Cl 2/3 DK-0200-MI004-008

qp 0.6...100 m3/h M1, E1/E2qp 150...1000 m3/h M1/M2, E1/E2

Cl 2, M1, E1/E2 DK-0200-MI001-015MULTICAL® 21 021Water MeterDK-0200-MI001-003Cl 2, M1, E1MULTICAL® 41 66-Z

Cl 2, M1, E1, B DK-0200-MI001-010MULTICAL® 61 67-ZCl 2, M1, E1, B DK-0200-MI001-016MULTICAL® 62 62-Z

flowIQTM 3100 031 Cl 2, M1, E1/E2 DK-0200-MI001-017

are in conformity with the requirements of the following directives:

Measuring Instrument Directive 2004/22/EC Notified Body, Module D Certificate:

EMC Directive 2004/108/EC Force Certification A/SLVD Directive 2006/95/EC EC Notified Body nr. 0200

PE-Directive (Pressure) 97/23/EC Park Alle 345, 2605 Brøndby

R&TTE 1999/5/EC Denmark

Kamstrup A/SIndustrivej 28, StillingDK-8660 SkanderborgDenmarkTel: +45 89 93 10 00

We

TypeInstrument Type No.: Classes Type Approval Ref.:

Sign.:Date:

Lars Bo HammerQuality Assurance Manager

Declaration of Conformity

erklærer under eneansvar, at produkt(erne):

déclarons sous notre responsabilité que le/les produit(s):

erklären in alleiniger Verantwortung, dass/die Produkt(e):

deklarujemy z pełną odpowiedzialnoscią że produkt(y):

Declaramos, bajo responsabilidad propia que el/los producto

declaram pe proprie raspundere ca produsul/produsele:

er i overensstemmelse med kravene i følgende direktiver:

sont conforme(s) aux exigences de la/des directives:mit den Anforderungen der Richtlinie(n) komform ist/sind:są zgodne z wymaganiami następujących dyrektyw:es/son conformes con los requerimientos de las siguintes directivas:este/sunt in conformitate cu cerintele urmatoarelor directive:

5518-050,Rev.: W1, Kamstrup A/S, DK8660 Skanderborg, Denmark

OverensstemmelseserklæringDéclaration de conformitéKonformitätserklärungDeklaracja ZgodnosciDeclaración de conformidadDeclaratie de conformitate

ViNousWirMyNosotrosNoi

2013-09-26