32 Java en Bali

Het mooie van een reis door Indonesië is dat de schoonheid van het land

zich stap voor stap aan je ontvouwt. Je begint op Java doorgaans in Jakarta

en dat is hoe je het wendt of keert geen hoogtepunt. Zeker, vanuit historisch

oogpunt is het leuk om het oude Batavia te bekijken. Het monumentale

pand waar ooit de Nederlandse gouverneur woonde is nu een museum en

in de nabijgelegen haven, van waaruit ooit de specerijen naar Nederland

werden verscheept, liggen altijd wel schepen waar je als bezoeker welkom

bent om rond te neuzen en te zien hoe Indonesische koopvaardijfamilies

leven. Maar hoe belangrijk Batavia ook was, Nederlandse ambtenaren

mochten als het even kon graag afreizen naar de heuvels, waar het klimaat

aangenamer is. Vandaag de dag volgen bezoekers aan Indonesië graag hun

Het mooie van een reis door Indonesië is dat de schoonheid van het land

zich stap voor stap aan je ontvouwt. Je begint op Java doorgaans in Jakarta

en dat is hoe je het wendt of keert geen hoogtepunt. Zeker, vanuit historisch

oogpunt is het leuk om het oude Batavia te bekijken. Het monumentale

pand waar ooit de Nederlandse gouverneur woonde is nu een museum en

in de nabijgelegen haven, van waaruit ooit de specerijen naar Nederland

werden verscheept, liggen altijd wel schepen waar je als bezoeker welkom

bent om rond te neuzen en te zien hoe Indonesische koopvaardijfamilies

leven. Maar hoe belangrijk Batavia ook was, Nederlandse ambtenaren

Java en Bali bieden elk hun eigen inkijk in de grote cultuur- en natuurrijkdom van de Indonesische archipel. De aanblik van de Borobudur, de geheimzinnige ochtendzon op de Bromovulkaan, de rijstplanters op de sawa’s, de eetstalletjes langs de weg, de kleurrijke processies: ze maken allemaal deel uit van een onvergetelijke reiservaring.

JAVA EN BALI tekst | Hans Bouman

Tussen tempels en vulkanenJAVA EN BALI:

voorbeeld. Vandaar dat we de drukke Indonesische hoofdstad al na één dag

verlaten en via Bogor naar Bandung reizen.

NEDERLANDS MET EEN ACCENTOnze voorvaderen vestigden in Bogor het buitenverblijf ‘Buitenzorg’, dat

later de officiële residentie van de gouverneur-generaal werd. Hij volgde

daarmee het voorbeeld van Sir Stamford Raffl es, die al gedurende de Britse

overheersing van Oost-Indië had ontdekt dat het in Bogor prima toeven is.

Raffl es liet er een botanische tuin aanleggen die tot de dag van vandaag

wereldberoemd is. Als we er arriveren, blijkt er een Nederlandssprekende

gids klaar te staan om ons rond te leiden. Het zal ons de komende weken

regelmatig gebeuren. Ruim een halve eeuw nadat we het land verlieten, zijn

er nog altijd Indonesiërs die een respectabel mondje Nederlands spreken,

dikwijls met een accent, beschaafder dan dat van de gemiddelde nieuwslezer.

“In de tijd van de Nederlanders was Bandung de populairste stad van het

land”, vertelt Vishnu, een jongeman die niet ‘een mondje’ Nederlands spreekt,

maar de taal vloeiend beheerst. Zijn grootouders zaten bij het KNIL

(Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger), thuis sprak de familie Nederlands,

en ook op school volgde hij Nederlandse lessen. In gezelschap van Vishnu

wandelen we door de stad, langs het park waar zijn moeder nog voor Japanse

militairen piano heeft moeten spelen, en voorbij statige koloniale huizen

waar ooit de kolonialen woonden. Na de onafhankelijkheid werden de panden

toegewezen aan hoge militairen.

VEELZIJDIG YOGYAKARTAVia de theeplantages rond de Puncak-pas en de openbare warmwaterbaden

van Garut, gaan we naar het schiereiland Pangandaran. Pangadaran is zowel

een natuurreservaat als een badplaats en geldt als een van de beroemdste

beauty spots van Java. Er zijn heerlijke stranden en prima restaurants, die

dagelijks hun verse vis en schaaldieren van de vismarkt halen.

In Yogyakarta, de cultuurhoofdstad van Java, maken we een nieuwe vriend.

Meneer Widji Hartono Kabul, een van de beroemdste batikkunstenaars van

de stad, laat ons graag zien hoe dat batiken nu eigenlijk in zijn werk gaat. Hij

legt het verschil uit tussen goede batik (“die ziet u hier”) en minder goede

batik (“die ziet u elders”). Hij dringt niet aan tot kopen. Hoeft ook niet, we

vinden zijn werk mooi genoeg om uit eigen beweging wat aan te schaff en.

De grootste bezienswaardigheid in Yogyakarta is het kraton, het paleis van de

sultan. Dat bestaat uit een aantal paviljoens met binnentuinen. Terwijl wij er

binnenwandelen, wordt er net een groep officieren van de sultan gehuldigd.

De mannen zijn, net als de bewakers en het andere personeel van het kraton,

in fraaie traditionele kledij gehuld, compleet met sarong en kris.

Niet ver buiten de stad bevindt zich de Borobudur, het legendarische

tempelcomplex dat eigenlijk alleen kan worden vergeleken met Angkor Wat

in Cambodja en Bagan in Birma. Het boeddhistische bouwwerk, gebouwd op

een hindoeïstisch fundament, heeft in zijn 1200-jarige bestaan heel wat

aanslagen overleefd, zowel van terroristen als van de vulkaan Merapi. Om

nog maar te zwijgen over de miljoenen toeristen die het in de loop der

eeuwen hebben beklommen. Het is rustig op het complex. Veel stalletjes van

souvenirverkopers zijn verlaten en ook op de trappen en tussen de klokvor-

mige stoepa’s is het allerminst druk. Sneu voor de verkopers die hier overal

rondhangen, maar de rust maakt ons bezoek extra indrukwekkend.

BIDDEN LANGS DE KANT VAN DE WEGWe rijden richting Oost-Java, waar de bevolking naast Javanen ook bestaat uit

Madurezen. Vergeleken met de fl egmatieke Javanen zijn de Madurezen nogal

temperamentvol, zo is ons verteld. Bovendien zijn hun

opvattingen over de islam wat strenger. Je doet er als

westerling goed aan de kat een beetje uit de boom te kijken.

Voor buitenstaanders zijn de Madurezen, naast hun iets grovere bouw,

dikwijls te herkennen aan het feit dat ze zwarte hoedjes dragen. Behalve als

ze naar Mekka zijn geweest, en dus hadji zijn. Dan dragen ze een wit petje.

De theeplantages die in westelijk Java zo rijk vertegenwoordigd zijn, zijn

hier vervangen door suikerrietplantages, soms onderbroken door rijen

pindastruiken en velden waar sjalotten worden verbouwd. Zoals overal op

Java is het verkeer krankzinnig druk en geldt op voorrangsgebied afwisselend

de wet van de sterkste, de stomste en de gelovigste. Wij maken gebruik van

de diensten van een chauff eur die zo te zien gewend is doorgaans voor-

zichtige westerlingen te vervoeren, want zijn rijgedrag is voorbeeldig. Af en

toe houdt hij halt bij een zogeheten mushola, een klein hokje langs de kant

van de weg, waar je even kunt bidden. Misschien reageert hij zo zijn

frustraties over de rijstijl van zijn medeweggebruikers af, want hij blijft van

’s morgens vroeg tot ’s avonds laat de rust zelve.

VULKANEN EN SUPERKRATERSVia Malang reizen we naar de Gunung Bromo. Het beklimmen van deze

vulkaan is een van de hoogtepunten van elke reis naar Java. De Bromo is een

2392 meter hoge berg met een imposante krater: 800 meter doorsnede en

200 meter diep. Samen met drie andere vulkanen ligt hij in een superkrater

uit de oertijd, de Caldera. Vanaf de rand van de Bromo heb je een schitterend

Op Lovina Beach in het noorden van Bali kun je heerlijk relaxen.

westerling goed aan de kat een beetje uit de boom te kijken.

tempels en vulkanen

37401225 Magazine_230x300.indd 2-3 3/5/13 12:31 PM

5Djosernieuws

NIEUWSDjoser

Java en Bali4

uitzicht op het gebied, vooral bij zonsopgang. En dus staan we voor deze

belevenis midden in de nacht op en rijden per jeep tot vlak bij de kraterrand.

In het diff use, maar snel krachtiger wordende roze zonlicht zien we de

Caldera. Hierin bevinden zich ’s ochtends vaak nevelfl arden, waardoor de

vulkaantoppen zich omhoog boren. Op de achtergrond bevindt zich de

Semeru, met 3676 meter de hoogte berg van Java, die elk half uur ‘ontploft’ en

een grote wolk stoom en stof uitbraakt. Voor dit soort taferelen hebben ze

het woord feeëriek uitgevonden.

BALI’S VERSCHILLENDE GEZICHTENDe oversteek van Java naar Bali is een klein maar aangenaam avontuur op

zich. De zee is rustig, de zon schijnt uitbundig. Het is prettig tot rust komen

aan boord, na het vroege opstaan en de busrit vanaf de Bromovulkaan.

Staand aan de reling voel ik mij stiekem een ‘raja laut’, een koning van de zee.

We komen aan op Lovina Beach aan de relatief rustige noordkust van Bali.

Hoewel het eiland al vele tientallen jaren een geliefde bestemming is voor

steeds grotere groepen toeristen, heeft Bali nog altijd veel van zijn eigen

identiteit weten te behouden. Natuurlijk, in badplaatsen als Kuta vind je

het typische strandtoerisme, compleet met discotheken en gebronsde

Australische surfboys. Maar het fraaie van Bali is dat er maar weinig voor

nodig is om daaraan te ontsnappen. Op een steenworp afstand van de zon,

zee en strandcultuur kun je een dansvoorstelling of een Hindoetempel

Met Djoser bezoek je Java en Bali op verschillende rondreizen door Indonesië, op fi etsvakantie of met Djoser Junior. Kijk op onze website voor het uitgebreide aanbod.

bekijken, langs pittoreske sawa’s (rijstvelden) rijden waar mannen bezig zijn

rijst te herplanten, of vast komen te zitten in een kleurrijke processie.

Toeristen die wat neerbuigend beweren dat Bali voor hen heeft afgedaan,

zijn te lui om te kijken. Dat geldt zeker ook voor Ubud, een bijna verplicht

onderdeel van elk Bali-reisschema. Hier klopt nog altijd het culturele hart van

het eiland. Daar doen al die toeristische faciliteiten niets aan af.

SAMEN IS BETER DAN ALLEENDe Pura Besakih, gelegen op bijna 1000 meter hoogte, is de ‘moedertempel’

van Bali. Tempel is eigenlijk niet het juiste woord. De Pura Besakih is een

geweldig complex dat uit in totaal dertig verschillende tempels bestaat,

gebouwd op zeven verschillende terrassen. De weg ernaartoe, die voor een

fl ink deel te voet moet worden afgelegd, is omzoomd met souvenirstalletjes

en andere winkeltjes. In het tempelcomplex zelf zien we mensen bezig allerlei

soorten versieringen te maken voor het tempelfeest. Penjor, bijvoorbeeld:

decoraties vervaardigd van bamboestokken. Maar ook allerlei boetseer-

werken, gemaakt uit roze, geel en groen gekleurde kleefrijst. Ook zien we

een soort ingenieuze windharpen, waarin als het waait een propellertje gaat

draaien, waarna er een muziekje wordt afgespeeld.

Terwijl we door kampongs (dorpen) en langs sawa’s trekken, vertelt gids

Ronnie, ook al in uitstekend Nederlands, over de Balinese samenleving en

haar hechte sociale structuur. “Er bestaan hier allerlei verenigingen die ervoor

zorgen dat mensen samen bepaalde zaken organiseren. De eenling uithangen

die overal buitenstaat, is er niet bij op Bali.” Zo moet iedereen die een sawa

heeft, lid zijn van de zogeheten subak: de organisatie van rijstverbouwers. Die

draagt er zorg voor dat het beschikbare water eerlijk en economisch over de

sawa’s wordt verdeeld. Er zijn ook organisaties die zorgen dat de dorps-

tempels worden onderhouden en dat het altaar of kapelletje er goed uitziet.

Ronnie vervolgt: “Het is aan het bestaan van dergelijke, elkaar dikwijls

overlappende organisaties te danken dat de Balinese cultuur, ondanks alle

buitenlandse invloeden, veel van zijn vitaliteit heeft behouden.” Wij hebben

niet anders dan bewondering. En zijn dankbaar dat we Bali op deze manier

meemaken.

Er zijn van die bezienswaardigheden die je gewoonweg niet mag missen. Alleen

dan nemen we ze bij Djoser op als excursie in het programma. De beroemde

Borobudur op het Indonesische eiland Java is er daar een van. Deze tussen

750 en 850 gebouwde boeddhistische tempel vlak bij Yogyakarta bezoek je op

onze 17-, 23- en 28-daagse rondreizen en met Djoser Junior. Het bouwwerk is

prachtig gedecoreerd met onder andere reliëfs uit het leven van Boeddha en

prijkt sinds 1991 op de Werelderfgoedlijst. Met een hoogte van 34.5 meter en

een basislengte en -breedte van 123 meter werd het door Guinness World

Records uitgeroepen tot de grootste boeddhistische tempel ter wereld. Je mag

een wens doen als het je lukt om een van de Boeddhabeelden aan te raken!

Onze rondreis naar de kleine Sunda-eilanden

brengt je naar een stukje onontdekt

Indonesië met de mooiste stranden en

koraalriff en, authentieke dorpjes en

ongerepte natuur met regenwoud,

kratermeren en dichtbeboste vulkanen.

De reis is nu nóg aantrekkelijker met een

aantal extra inbegrepen excursies:

• Wandeling met gids bij Bajawe

• Wandeling met gids bij Tetebatu

• Bezoek aan de Gili-eilanden

Door de ervaren Nederlandse reisbegeleiders

die Indonesië op hun duimpje kennen, kun je

ongedwongen genieten van deze heerlijke

eilanden.

Extra’s op de Sunda-eilandenOnze rondreis naar de kleine Sunda-eilanden

Door de ervaren Nederlandse reisbegeleiders

NIET TE MISSEN: TEMPEL BOROBUDUR

37401225 Magazine_230x300.indd 4-5 3/5/13 12:32 PM