DE GRIEKSE BOUWKUNST TEMPELS
description
Transcript of DE GRIEKSE BOUWKUNST TEMPELS
DE GRIEKSE BOUWKUNSTDE GRIEKSE BOUWKUNSTTEMPELSTEMPELS
7de eeuw v.C. : overgang van tempels in hout en terracotta naar steen
HET HEILIGDOMHET HEILIGDOM
Tempelcomplex = temenos Tempelcomplex = temenos ((temenojtemenoj) of hieron () of hieron ( i(eron i(eron), ), toegankelijk voor publiek. toegankelijk voor publiek.
Tempel = naos (Tempel = naos (naojnaoj, woning van de , woning van de god mét beeld) of hieron, god mét beeld) of hieron, toegankelijk voor priesters, gericht toegankelijk voor priesters, gericht naar het Oosten.naar het Oosten.
Altaar (Altaar (bwmojbwmoj) voor de tempel.) voor de tempel.
Functie van het Functie van het heiligdomheiligdom
De tempel is een verblijf van de god.De tempel is een verblijf van de god. De god is afgebeeld in de tempel in een De god is afgebeeld in de tempel in een
zittende houding, vaak in brons en ivoor zittende houding, vaak in brons en ivoor (chryselefantien).(chryselefantien).
Het heiligdom is een bedevaartsoord Het heiligdom is een bedevaartsoord waar mensen tegen betaling gunsten waar mensen tegen betaling gunsten vragen.vragen.
De offers worden gebracht op het altaar De offers worden gebracht op het altaar voor de tempel.voor de tempel.
De priesters varen er wel bij. De De priesters varen er wel bij. De opbrengsten worden bewaard in een opbrengsten worden bewaard in een schatkist in de tempel.schatkist in de tempel.
Chryselefantienen beeld in de Chryselefantienen beeld in de tempel in zittende houding.tempel in zittende houding.
GRONDPLANNENGRONDPLANNEN
antentempel
peripteros
tholos
Indeling van een tempelIndeling van een tempel
pronaos,toegang tot de tempel
Naos of cella, waarhet beeld staat
Adyton,(schat)kamer achterde naos
Opisthodomos,ruimte aan deachterzijde,soms schat-kamer
De opbouw De opbouw of opstand of opstand
van een van een tempeltempel
fronton
fries
architraaf of dekbalk
zuil
Stylobaat (3 treden)
akrotyrion
kapiteel
zuilschacht met groeven of cannelures
voetstuk
DRIE BOUWORDENDRIE BOUWORDEN
DORISCHE ORDEDORISCHE ORDE
IONISCHE ORDEIONISCHE ORDE
CORINTHISCHE ORDECORINTHISCHE ORDE
DORISCHE ORDEDORISCHE ORDE
INVLOED UIT EGYPTEINVLOED UIT EGYPTE SOBERSOBER ZWAARZWAAR STOER EN STATISCHSTOER EN STATISCH KOMT MEEST VOORKOMT MEEST VOOR
fries = afwisseling vantrigliefen en metopen
sober kapiteel = echinus+ zware dekplaat (abacus) tussen architraaf en kapiteel
zware zuilen
geen voetstuk
Dorisch kapiteelDorisch kapiteel
Tempel voor Hephaistos in Athene
Tempel voor Hera in Agrigentum
Tempel voor Hera in Paestum
Het Parthenon, tempel voor Athena in Athene
Parthenon : reconstructietekening
Reconstructie van het Parthenon in Nashville
IONISCHE ORDEIONISCHE ORDE
ONTSTAAN IN KLEIN-AZIEONTSTAAN IN KLEIN-AZIE LICHT EN ELEGANTLICHT EN ELEGANT FRIVOOL EN DYNAMISCHFRIVOOL EN DYNAMISCH
doorlopende fries
kapiteel met voluten en lichte dekplaat (abacus) tussen kapiteel en architraaf
voetstuk
Ionisch kapiteelIonisch kapiteel
Nike-tempeltje in Athene
Nike-tempeltje : reconstructie
het Erechteion in Athene
altaar voor Zeus in Pergamon
CORINTHISCHE ORDECORINTHISCHE ORDE
variant van de Ionische ordevariant van de Ionische orde ontstaan in Corintheontstaan in Corinthe zelfde opstandzelfde opstand ander kapiteelander kapiteel
Corinthisch kapiteel versierd met acanthusbladeren
Tempel van Zeus in Athene
La Madeleine, neoclassicistische kerk in Parijs uit de 18de eeuw in Corynthische orde
De drie orden vergelekenDe drie orden vergeleken
Dorisch Ionisch Corinthisch
Esthetiek en harmonieEsthetiek en harmonie
optische correctiesoptische correcties harmonie en getallenharmonie en getallen sculpturensculpturen kleurenkleuren
Optische correctiesOptische correcties
Om het uitzicht van de tempel eleganter te maken werden optische correcties aangebracht
Het grondvlak (stylobaat) is niet vlak maar bol.
De zuilen verjongen en hellen naar het midden toe.
Harmonie en getallenHarmonie en getallen
Wereld = kosmos (Wereld = kosmos (kosmojkosmoj)) Kosmos = harmonische ordeningKosmos = harmonische ordening Volgens Pythagoras bestaat de orde Volgens Pythagoras bestaat de orde
in de kosmos uit proporties van in de kosmos uit proporties van getallengetallen
Heilig getal = 1+2+3+4 = 10 Heilig getal = 1+2+3+4 = 10 (de Heilige Tetractys)(de Heilige Tetractys)
Deze en andere verhoudingen (Gulden Snede) werden toegepast door architecten bij de het ontwerp van tempels.
De Gulden Snede in het Parthenon
SculpturenSculpturenTempels werden meestal versierdmet beeldhouwwerk.- In frontons- op de fries, afgewisseld met metopen (Dorisch) of doorlopend (Ionisch of Corinthisch), vaak in een beeldverhaal.- op de uiteinden van het dak (akrotyria)-Soms dienen beelden van vrouwen (kariatiden) of mannen (atlantiden) als zuil.
Parthenon : de strijd tussen Poseidon en Athena
Tempel van Zeus te Olympia : strijd tussen de Lapythen en de Centauren
De kariatiden van het Erechteion
Beeld van Apollo, akrotyrion in terracotta van een Grieks-Etruskische tempel
KleurenKleuren
Tempels werden gebouwd in wit Tempels werden gebouwd in wit marmer of in ruwe steen (travertijn) marmer of in ruwe steen (travertijn) met wit stucwerk.met wit stucwerk.
Het beeldhouwwerk was geverfd in Het beeldhouwwerk was geverfd in opvallende kleuren (blauw, rood…)opvallende kleuren (blauw, rood…)