welke smaak?In je mond kun je dingen proeven met je tong, je kunt een heleboel smaken uit elkaar houden. Met deze proef ga je uit testen hoe goed je de dingen eigenlijk uit elkaar kunt houden.

nodig

blinddoek3 dezelfde glazenappelsaporanje limonaderode limonadevriend15 minuten

stappen

1. vul 1 glas met rode limonade, 1 glas met oranje limonade en 1 glas met appelsap2. doe de blinddoek om bij de proefpersoon3. laat de proefpersoon zijn neus dichtknijpen en zorg ervoor dat hij dat tijdens het

hele proefje blijft doen4. geef je proefpersoon het glas rode limonade en laat hem een slokje nemen zonder

dat hij weet wat er in het glas zit5. geef je proefpersoon het glas oranje limonade en laat hem een slokje nemen

zonder dat hij weet wat er in het glas zitvraag 1: Kan de proefpersoon proeven wat er in het glas zat?

6. geef je proefpersoon het glas appelsap en laat hem een slokje nemen zonder dat hij weet wat er in het glas zitvraag 2: Kan de proefpersoon nu proeven wat er in het glas zat?

ga naar:uitleg

print:werkbladwerkblad met grote lettersantwoordblad

doe meer proefjes over:biologiezintuigen, smaak, proeven, tong, jezelf

tip dit proefje via:e-mailFacebookTwitter

 

1

© 2004-2016 proefjes.nl / auteursSmaak en geur

Deze proef moet je met twee personen uitvoeren.

Verzamel een aantal verschillende voedingsmiddelen, kruiden en/of snoepjes.Bijvoorbeeld:vanillesuiker, sinaasappel(sap), zuurtje, dropje, nootmuskaat e.d..

Laat de proefpersoon zijn/haar neus dichtknijpen en de ogen sluiten. Doe een klein beetje van het testmateriaal op de tong. 

Laat de proefpersoon zeggen wat hij of zij proeft.

Laat de proefpersoon dan zijn/haar neus open doen en test opnieuw. Wat wordt er nu geproefd?

Zet de gegevens in een tabel (zie voorbeeld).

wat is getest wat werd geproefd met de neus dicht

wat werd geproefd met de neus open

vanillesuiker . .sinaasappel . .

zuurtje . . Trek een conclusie.

Verklaar deze met behulp van de theorie.  

Het proeven van verschillende smakenMet deze proef kun je nagaan of je met alle delen van de tong zoet, zuur, zout en bitter

kunt waarnemen en of alle delen even gevoelig zijn voor die verschillende smaken.Deze proef moet je met twee personen doen.Je hebt 4 verschillende oplossingen nodig:

zoet - water waarin suiker opgelost iszout - water waarin zout opgelost is

zuur - het sap van een uitgeperste citroen of met water verdunde azijnbitter - daarvoor kun je goed tonic gebruiken.

Blinddoek de proefpersoon.

Maak de tong met een papieren zakdoekje droog. 

Doop een wattenstaafje in de vloeistof.Gebruik voor iedere vloeistof een ander wattenstaafje.

Raak met het wattenstaafje een bepaalde plaats aan op de tong van de proefpersoon.

Plaatsen die je kunt testen zijn:o het puntje van de tong;o de linker zijkant van de tong;o de rechter zijkant van de tong;o de achterkant van de tong;o het midden van de tong.

Laat de proefpersoon zeggen of hij/zij de stof proeft en hoe goed de stof geproefd wordt.

Zet de resultaten met + en - in een tabel (zie voorbeeld).

- = de stof wordt niet geproefd+ = de stof wordt een beetje geproefd

++ = de stof wordt goed geproefd 

Let op!Het is belangrijk dat de proefpersoon de tong "buitenboord" houdt, anders verspreidt

de vloeistof zich over de hele tong.smaakgebied

op de tong zoet zuur zout bitter

puntje . . . .

zijkant links . . . .

zijkant rechts . . . .

achterkant . . . .

midden . . . .

Laat de proefpersoon een beetje water drinken.Maak de tong weer met een papieren zakdoekje droog.Test daarna de volgende stof.

Maak een schematische tekening van de tong. Geef met verschillende kleuren aan waar je welke smaak goed proefde.Maak een legenda.Als je het overzichtelijker vindt, kun je ook voor iedere smaak een andere tekening maken. 

Trek een conclusie. Zijn alle gebieden van je tong even gevoelig voor de verschillende smaken? Vergelijk je eigen resultaten met informatie over smaak die je op internet en/of in je leerboek kunt vinden.  

Bepalen van de gevoeligheid van de huidDeze proef moet je met twee personen doen.

Gebruikt voor de proef een passer met twee punten (een tastpasser).Onderzoek verschillende huidgedeeltes:

vingertop,bovenkant onderarm,onderkant onderarm,

handpalm,wang.

Je kunt natuurlijk zelf nog andere huidgedeelten bedenken.

Zet steeds voorzichtig twee punten op een gedeelte van de huid van de proefpersoon.Laat de proefpersoon zeggen of hij/zij één of twee punten voelt.

Als de proefpersoon maar één punt voelt, maak dan de afstand tussen de passerpunten een beetje groter.Als de proefpersoon twee punten voelt, maak je de afstand een beetje kleiner.

Ter controle kun je af en toe één passerpunt op de huid zetten.

Ga door tot je precies bepaald hebt wat de kleinste afstand is waarbij j de proefpersoon nog net twee punten voelt. Noteer die afstand in een tabel.

deel van de huid

minimale afstand waarbij nog twee punten gevoeld worden in mm

gevoeligheid

vingertop . .bovenkant onderarm . .

onderkant onderarm . .

handpalm . .wang . .

Hoe groter de afstand is tussen twee punten waarin je niets waarneemt, hoe minder tastzintuigjes daar zitten en hoe minder gevoelig dat gedeelte van de huid is voor

aanraking.Geef met de cijfers 1 t/m 6 aan welk lichaamsdeel het gevoeligst is (1), welk minder

gevoelig (6), enz.Op welk huidgedeelte liggen de tastzintuigjes het dichts bij elkaar?

 

Proefjes met zintuigen Vooraf Bespreek klassikaal de verschillende proefjes zodat de leerlingen weten wat ze bij elk proefje moeten doen. Het kan handig zijn om de proefjes voor de klas te demonstreren. Laat de kinderen in groepjes de verschillende proefjes langsgaan.

Proefje 1 –

Zien Benodigdheden: Lepels Spiegel Laat de kinderen eerst in de spiegel kijken en daarna in de lepel. Zien ze verschil? Wat gebeurt er als ze in de holle kant van de lepel kijken en wat als ze in de bolle kant kijken?

Proefje 2 –

Voelen Benodigdheden: Zandloper Bak met warm water Bak met lauw water Bak met koud water (liefst met ijsklontjes) Laat de kinderen één hand in de bak met warm water doen en één hand in de bak met koud water. Als de zandloper leeg is mogen ze hun handen tegelijk in de bak met lauw water doen. Wat voelen ze? Klik hier om dit proefje te bekijken op de HBB-site!

Proefje 3 –

Horen Benodigdheden: Voorwerpen uit de klas waar kinderen geluid mee kunnen maken Eén van de kinderen maakt geluid met een voorwerp. De andere kinderen doen hun ogen dicht. Kunnen ze horen welk voorwerp het is?

Proefje 4 –

Ruiken Benodigdheden: groen en rood potlood De kinderen mogen aan verschillende voorwerpen in het lokaal ruiken. Ze zoeken iets wat lekker ruikt en iets wat vies ruikt. Ruikt het lekker? Laat ze dit voorwerp bovenaan een papier tekenen. Zijn er ook dingen die minder lekker ruiken? Die dingen mogen ze onderaan het papier tekenen.

Proefje 5 –

Zien Benodigdheden: Bakje met een vastgeplakte munt op de bodem Een gevulde waterkan De kinderen zetten het bakje zover van zich af dat ze het muntje op de bodem net niet meer kunnen zien. Dan vullen ze het bakje met water. Wat gebeurt er?

Proefje 6 –

Voelen Benodigdheden: Verschillende lengtes potloden Blinddoek De potloden hebben allemaal een verschillende lengte. Lukt het de kinderen om deze van klein naar groot te leggen zonder te kijken?

Proefje 7 –

Proeven Benodigdheden: Plastic bekertjes Blinddoek Verschillende kleuren drinken (bijv. limonade, melk of zout water) Vul de glazen met verschillende soorten drinken. Eén kind proeft met een blinddoek om en dichtgeknepen neus. Lukt het om te raden wat in welk glas zit? Zet daarna de (nieuwe) bekertjes in een andere volgorde zodat een volgend kind kan proeven.

Proefje 8 (voor groep 4) - Horen Zet de kinderhoortest klaar op de computer: http://www.kinderhoortest.nl/hoortest.html Afsluiting Bespreek met de kinderen wat ze hebben ontdekt. Wat hadden ze echt niet verwacht? Kunnen ze bedenken waardoor het zo anders was? Eventueel kunnen kinderen nog een proefje demonstreren voor de klas.

Optische illusies

Waarschijnlijk hebben de leerlingen al voorkennis over het zenuwstelsel, omdat de meeste lesmethodes zintuigen indelen net ná het zenuwstelsel. Het is dus bekend hoe de hersenen prikkels uit de zintuigen verwerken en interpreteren. Maar de hersenen zijn zó goed in het

aanvullen van informatie, dat dit bijna altijd goed gaat. Maar niet altijd. Bijvoorbeeld bij optische illusies.

Er is een groot aantal optische illusies, en deze zijn niet moeilijk te vinden. Een aantal die speciaal leuk zijn met een klas (en met beamer of digibord) zijn de volgende:

De lilac Chaser – In een ring met paarse stipjes op een grijze achtergrond ontbreekt er één stipje. De lege plaats in de ring verschuift, wat een draaiende beweging laat zien. De hersenen vullen op de plaats van het ontbrekende stipje een groen stipje in, in plaats van de grijze achtergrond. Erg leuk vanaf het digitaal lesbord.

De sphere size illusion – Een plaatje van twee geruite bullen in een bakstenen tunnel of gang. De bollen lijken van formaat te verschillen, maar doen dat in werkelijkheid niet.

De Marilyn Monroe/Einstein illusie – Heel erg leuk om klassikaal te laten zien! Leerlingen van dichtbij zullen Einstein zien, leerlingen die verder weg zitten van het bord zien Marilyn Monroe.

Warm, koud, of andersom? Een heel gemakkelijk en erg leuk proefje. Zet drie bakjes, of bekerglazen met water klaar:

een bekerglas met ijswater, een met water op kamertemperatuur, en een met warm water (bijvoorbeeld in een waterbad of op een kookplaatje (niet te heet!)). Zet de bekerglazen naast elkaar, van koud naar warm. De opdracht is nu dat de leerlingen een wijsvinger in elk van de buitenste bekerglazen hangen, zo’n vijftien tot twintig seconden. De linkerhand voelt nu kou, de rechterhand voelt warmte. Laat de leerling beide vingers uit het water halen en allebei in het middelste bekerglas stoppen. Het voelt nu omgekeerd, links voelt warmte, en rechts voelt kou. De huid is aan de omgeving gewend.

Een mooi voorbeeld uit de belevingswereld van de leerlingen om te benoemen is douchen met koude voeten. Dat voelt dan branderig aan. Of koude handen wassen. Ook lijkt het buiten warmer als men net uit een ruimte met airco komt, en lijkt het licht heel fel als iemand net uit de bioscoop komt. Dit zijn allemaal voorbeelden van gewenning.

Proefjes met de tong en de neus Ruiken of proeven? Geef een geblinddoekte leerling, of een die de ogen toeknijpt een mespuntje kaneel om

met dichtgeknepen neus te proeven. Zeg van te voren niet wat het is! De leerling zal niets of bijna niets proeven. Geef opdracht om de neus niet langer dicht te knijpen. Hoe lang duurt het voordat de kaneel ‘geproefd’ wordt? Laat leerlingen eventueel zelf in duo’s een proef uitvoeren over wat smaken en wat aroma’s zijn, met bijvoorbeeld kaneel, vanille, suiker, zout, etc. Een leuke manier om te leren gegevens overzichtelijk te noteren.

Sterke smaken

Los suiker en zout op in verschillende bekers water (dus suiker óf zout, niet beide in één beker) en in verschillende concentraties. [IMAGE=1759131427=RIGHT]Aardbeienvla[/IMAGE]Vanaf welke concentratie is het verschil tussen zoet en zout water te proeven? Laat een leerling proeven en aangeven of het zoet of zout is. Varieer in concentratie en smaak, en laat tussendoor spoelen met kraanwater.

Wat de boer kent, daar vergist hij zich nog lelijk in Kleur een bakje blanke of vanillevla rood met voedingskleurstof, of kleur aardbeien of

bananenvla bruin met kleurstof. Laat een leerling proeven welke smaak het is. De rode vla

zal als  aardbeiensmaak worden herkend en de bruine als chocoladevla, ook al zijn dat niet de echte smaken. De ogen en het concept van kleur en smaak in het hoofd houden het smaakvermogen voor de gek. Ook leuk om een geblinddoekte en een niet-geblinddoekte leerling beide te laten proeven.

Heeft u één van deze proefjes uitgevoerd en heeft u een ervaring die u wilt delen? Of heeft u 'gewoon' een opmerking bij dit art

Wat hoort bij wat?Geur bij voorwerpen leggen.

Diverse microscopen, loepen, telescoop

Zintuigen.

1) 5 Ontdektafels, lln raden daarna waarover we het zullen hebben.

Ontdektafel 1: Geurpotjes/geurblaadjes (lln raden wat ze nu juist ruiken), neusknijper, neusspray, prenten van een stinkende fabriek, eau de toilet, deodorant, bloem…

Ontdektafel 2: Oorverwarmers, mp3-speler, diskman, oorbellen, foto’s van Afrikaanse stammen waar ze hun oren piercen, cd’s, oorstokjes, telefoon…Ontdektafel 3: Verschillende soorten brillen (leesbril, duikbril, zonnebril, lasbril, veiligheidsbril,…), oogschmink, prenten met optisch bedrog op, lenzen, microscoop, mooie schilderijen…Ontdektafel 4: Huidverzorgende zalfjes, voeldoos, handschoenen, prenten van mensen die pijn hebben, massageattributen, sauna, prenten van mensen die zweten, die kippenvel hebben, cactus, pluim…Ontdektafel 5: Tandenborstel, flosdraad, prenten van lekker eten, iets om te proeven (vb. citroen), prent van een tong (close up)

Lln mogen aan elke tafel een 5 à 10 tal minuutjes ‘ontdekken’. Lln moeten van elk voorwerp proberen te raden wat het is, wat het doet en waarmee nu al de voorwerpen op een tafel te maken hebben.

Wanneer alle lln overal geweest zijn, worden alle tafels klassikaal nog eens overlopen. Lk vraagt aan elke tafel waarmee alle voorwerpen nu te maken hadden en geeft uitleg over elk voorwerp. (De link met het zintuig.) Nadat alle tafels overlopen zijn, moeten de lln zeggen, hoe we nu juist ons gehoor, zicht, … noemen. Zintuigen!

2) Overlopen van alle zintuigen

Horen (Gehoorzin) met de oren Zien met de ogen Ruiken (reukzin) Neus Voelen (tastzin) Huid (tastlichaampjes) Proeven (smaakzin) tong (smaakpapillen)

(Er worden telkens prenten opgehangen) Lk zegt dat we de komende week gaan leren hoe onze zintuigen nu juist werken.

.

1) De tastzin. (voelen – de huid))

Zie werkboekje. Dit wordt klassikaal gemaakt + klassikale proefjes. Contractwerk zie zonnestraal p. 8 onderaan. (B kijken met je vingers)

2) De reukzin. (ruiken – de neus) Zie werkboekje + tekst. (Dit kunnen de lln eventueel alleen in hoekenwerk ofzo!)Contractwerk zie p. 14 – 15 zonnestraal.

3) De gehoorzin. (Horen – het oor)Zie werkboekje. (Eerste deel klassikaal, tweede deel kunnen de lln alleen!)Contractwerk: Ga naar http://proto.thinkquest.nl/~klb058/horen.htm#Vragentest Luister oefening

4) Zien. (De ogen)Zie werkboekje. Kunnen de lln eventueel alleen in hoekenwerk, kan ook klassikaal.Contract: zonnestraal p. 12!

5) Smaakzin (De tong)Zie werkboekje (kunnen de lln eventueel alleen).Contract: zonnestraal p. 6!!

6) Wat als er iets mis is met één van de zintuigen?Zie werkboekje (kunnen de lln eventueel allen in hoekenwerk.)

Ruiken doe je met je neus!

De neus is er niet alleen om te ademen, hij doet ook dienst als reukorgaan, want door je neus kun je lekkere en vieze geuren ruiken.

Je reukorgaan is een heel belangrijk orgaan. Want geuren hebben erg speciale taken voor de mensen.

1) Geuren spelen een rol bij hoe je jezelf voelt. Geuren kunnen ervoor zorgen dat je u heel blij voelt of juist heel triestig!

2) Geuren spelen een heel grote rol bij het proeven van eten. Zonder geur, zou ons eten helemaal niet smaken.

3) Geuren waarschuwen je voor gevaarlijke stoffen of bedorven voedsel. (Ruik maar eens aan zure melk of slecht vlees)

4) Er zijn menselijke geuren die we niet kunnen ruiken, maar er toch voor kunnen zorgen dat we op iemand verliefd worden. Geuren zijn dus heel belangrijk voor de aantrekkingskracht (of ze al dan n iet verliefd worden) tussen twee mensen.

Een geur ontstaat doordat heel kleine deeltjes van een stof de lucht in kunnen zweven. Als je ademt, komen de deeltjes ook in je neus. Hoog in de neusholte bevinden zich miljoenen kleine cellen op een gedeelte dat niet groter is dan een postzegel. Deze cellen vangen de geuren op. Die cellen heten geurreceptoren. De lucht stroomt daar overheen en de zenuwen sturen dan boodschappen naar de hersenen. De hersenen zetten de boodschap weer om in een daad. Je ruikt namelijk.

De neus is opgebouwd uit het neusbeen en het kraakbeen. Aan de beide kanten van het neustussenschot bevinden zich de twee neusholten, die bekleed zijn met slijmvlies. De neusholten lopen van de neusgaten tot de keel.

Wat ruik je?

In een bioscoop zijn er heel wat geuren te ruiken. Iemand naast jou eet bijvoorbeeld popcorn en aan de andere kant snoept iemand een reep chocola. Voor jou kan een dame zitten met een sterk parfum en achter jou zit misschien iemand die zich niet goed gewassen heeft.

De hersenen leren al vroeg verschillende geuren te onderscheiden. Als je als kind voor het eerst bijvoorbeeld koffie ruikt, wordt die geur opgeslagen in het geheugen. Ruik je later die geur weer, dan weet je in één tel: dat is koffie!

Ook leren we al heel jong de lekkere geuren van de vieze te onderscheiden. Vaak heb je dat geleerd van ouders of verzorgsters. Als baby zag je dat je moeder een vies gezicht trok als zij iets vies rook. Lekkere geuren leerde jij kennen doordat je moeder glimlachte en diep opsnoof als zijn iets lekkers rook.

Het beschrijven van een geur blijkt net zo moeilijk te zijn als het beschrijven van een kleur aan een blinde.

Hieronder kan je eens bekijken hoe je neus er van binnen uitziet.

De tast (de huid)

1) De tast:

Soms voel je jezelf heel blij, soms juist heel verdrietig! Wel, je huid kan ook voelen! Dit noemen we de tastzin. De huid kan voelen of iets hard, zacht, harig, ruw, warm, koud, kleverig… is. In je huid zitten er namelijk hele kleine voelcellen die we tastlichaampjes noemen. Zij voelen eigenlijk voor ons en sturen dan wat ze voelen door naar onze hersenen. Dit doen ze via de zenuwen. Dit alles gaat verschrikkelijk snel! Zo weet je wat je voelt.

Wat kan je huid allemaal voelen? Som enkele dingen op.

..........................................................................

.........

Proefje:

a) Zoek een vriend of vriendin en neem een penseeltje. Kriebel hiermee over elkaars handpalm, haar, armen, lippen, nagels, rug,…

Waar denk je dat je de borstel het beste zal voelen? En waar het minst? Ik denk…

Het meest:……………………………………………………………………………………………………………… Het minst:………………………………………………………………………………………………………………..

b) Doe nu de proef.

c) Wat heb je nu ontdekt?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zo komt dat!Op sommige plaatsen van je lichaam bevinden zich meer voelcellen/tastlichaampjes dan op andere plaatsen. Je lippen en je handpalm zijn heel gevoelig, omdat daar zeer veel voelcellen samen zitten. Ook op de toppen van je vingers is dat zo. In je haar en nagels zitten geen tastlichaampjes.

2) Is het nu warm of koud?

Je huid voelt ook of je het warm of koud hebt. Het is de taak van de huid om er voor te zorgen dat je het niet te warm of te koud krijgt. Als je het koud krijgt, trekt het bovenste laagje van je huid samen. Hierdoor gaan je haartjes op je huid rechtstaan. Je hebt dan kippenvel. Dit doet de huid om tussen de haartjes warmte vast te houden.

Als je het warm hebt dan scheiden de zweetkliertjes in je huid vocht af. Je gaat dan zweten. Het vocht op je huid koelt af door koude lucht. Zo koel je op een slimme manier weer af.

Of je iets warm of koud voelt, hangt niet alleen af van de voelcellen in je lichaam. Want die kunnen je ook foppen. Dat ontdek je met deze proef.

Proefje:

a) Stop je wijsvinger van de ene hand in warm water. Tel tot 10. Stop hem nu onmiddellijk in het lauwe water. Hoe voelt het lauwe water aan?

………………………………………………………………………….

b) Stop je andere wijsvinger in het koude water. Tel tot 10. Stop hem nu onmiddellijk in het lauwe water. Hoe voelt het lauwe water aan?

………………………………………………………………………….

c) Hoe komt dat denk je?………………………………………………………………………….

Zo komt dat! Kom je in de winter van de speelplaats in de gang? Dan voelt de gang warm aan omdat het buiten koud is. Kom je uit een warme klas in de koudere gang? Dan voelt de gang koud aan. Je lichaam past zich aan de omgeving aan. Het voelt meteen wanneer er iets verandert.

3) Waarom hebben we soms pijn?

Wanneer iets scherp tegen je huid drukt, voel je dat met speciale voelcellen die diep in je huid zitten. Dit doet pijn! Net zoals wanneer je iets heel erg warm vast neemt. Pijn is niet prettig, maar wel enorm nuttig! Waarom zou pijn nuttig zijn? Overleg met je buur en vul in.Pijn is nuttig omdat…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4) De taken van de huid:

Je hebt ondertussen al drie taken van onze huid geleerd. Blader nog eens terug en som ze alle drie op:

I. …………………………………………………………………………………………………………………………………

II. …………………………………………………………………………………………………………………………………

III. ………………………………………………………………………………………………………………………………….

Onze huid heeft nog twee andere taken.

- Onze huid beschermt ons tegen gevaarlijke stralingen van de zon. (UV-stralen) In onze huid zit pigment en deze stof beschermt ons tegen die gevaarlijke UV-stralen. Waarom denk je dat we in de zomer bruiner worden dan in de winter als je wet dat je van pigment bruin wordt?……………………………………………..............................................................................................

- Als laatste taak heeft de huid ook nog vitaminen aanmaken.

5) Hoe ziet onze huid er nu eigenlijk uit?

Hieronder vind je een prent van hoe je huid er van binnen uitziet. Bekijk ze maar eens goed.

Wist je dat....

de vingertoppen en de lippen heel gevoelig zijn. En ons achterwerk het minst gevoelig is.

het buitenste deel van je huid eigenlijk dood is.

mensen met een donkere huidskleur veel meer pigment hebben, dan mensen met een lichte huidskleur.

er per cm² in de huid 100 zweetkliertjes, 15 talgkliertjes, 1 meter haarvaten,4 meter zenuwvezels en 3 miljoen cellen zitten.

 aan de voetzolen en de handpalmen je huid het dikst is, ongeveer 3 mm. Op de meeste andere plaatsen van je lichaam is de huid 2 mm dik. Aan de oogleden maar 1mm.

de mensen dunne huid heeft vergeleken met dieren. De mens leeft in huizen en heeft kleren aan daarom hoeft de huid zich minder te beschermen als bij dieren, die geen kleren dragen om hun huid te beschermen.

 de huid het grootste orgaan is van je lichaam, het bedekt alle rondingen en vormen van je lichaam.De meeste mensen hebben ongeveer 2 vierkante meter huid.

De reuk (de neus)

              

1) Lees de tekst ‘ruiken doe je met je neus’ en los volgende vragen op. a) Vul in:

Je neus dient niet alleen om te ………………………….., hij doet ook dienst als………………….. .

b) Geef drie speciale taken van het reukorgaan: ……………………………………………………………………………………………………………………

……………. ……………………………………………………………………………………………………………………

……………. ……………………………………………………………………………………………………………………

…………….

c) Geef de moeilijke naam van de cellen die geuren opvangen. - ………………………………………………

d) Probeer zelf eens te voelen waar jou kraakbeen in je neus zit. Je kan kraakbeen plooien. Je duidt met een cirkeltje op de tekening aan waar je kraakbeen voelt.

e) Ruik aan één van de potjes en probeer deze geur te omschrijven zoals je zou doen aan iemand die niet kan ruiken. Moeilijk hoor!

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

f) Probeer de tekening verder aan te vullen. (reukcentrum, neusholte, reukzenuw, reukorgaan, neusgat, reukbaan)

Wist je dat....

je reukorgaan supergevoelig is! Het is zelfs 10.000 keer gevoeliger als je smaakzintuig. Dat is natuurlijk wel leuk als er iets lekkers te ruiken is, maar er bestaan natuurlijk ook vieze geuren en dan is het wel wat minder.

 bij het eten en drinken de neus en de mond, dus het reuk- en het smaakorgaan vaak samen werken. Als je een verstopte neus hebt, dan smaakt het eten veel minder, omdat de reuk is uitgeschakeld.

 baby's de geuren van hun moeders herkennen. Dat is heel belangrijk, want het is het eerste contact van een baby met de buitenwereld. Zo weet de baby gelijk wie zijn moeder is.

dat bij dieren ook zo het geval is. Jonge dieren herkennen hun moeder ook aan hun geur.

insecten een veel sterker reukvermogen hebben dan mensen.

De kever twee grote voelsprieten heeft, waarmee hij heel goed kan ruiken

Het gehoor (het oor)

1) Waarnemen.

Sluit even je ogen. Wat hoor je allemaal? Schrijf op.………………………………………………………………………………………………………………….Dit noemen we geluiden? Kan je plaatsen bedenken waar er veel geluiden zijn?………………………………………………………………………………………………………………….Geluid stoort soms. Hoe noemen we storende geluiden in één woord? Denk maar eens aan je vader of moeder die soms zegt: “Hou op met al dat …………………………te maken.

2) Ontstaan van geluid.

a) Neem een elastiekje en span die tussen twee vingers. Bespeel het rekje zoals je de snaar van een gitaar zou bespelen.b) Wat hoor je? En vooral wat zie je?……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………c) Wat kan je hieruit uit besluiten? Hoe ontstaan geluiden?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

3) Werking van je oor.

Oren bestaan in allerlei soorten en maten. Maar die schelpen aan de zijkant van je hoofd zijn maar een deeltje van je oor. Het oor bestaat uit drie delen:

1. Het uitwendige oor: een oorschelp, een gehoorgang en het trommelvlies2. Het middenoor: drie kleine botjes3. Het binnenoor: slakkenhuis met vloeistof.

Het geluid komt bij je oorschelp. De oorschelp brengt de geluidsgolven door de gehoorgang in je oor. Het trommelvlies gaat deze geluiden versterken. In het middenoor en het buitenoor worden de trillingen doorgegeven naar de zenuwen. De zenuwen vertellen dit aan de hersenen. Zo begrijp je welk geluid gemaakt werd.

Duid aan: Oorschelp, gehoorgang, trommelvlies en slakkenhuis.

4) Enkele proefje.

1) a) Probeer je oorschelpen eens zo groot mogelijk te maken (olifantenoren). Dit doe je door je handen als een kommetje achter je oren te plaatsen. b) Wat merk je op? Hoor je nu beter of slechter?

……………………………………………………………………………………………………………………………………….

c) Denk nu goed na. Dieren met erg grote oren, zullen die in het algemeen nu beter of slechter horen als ons? Waarom?…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

2) Waarom hebben we twee oren nodig? Eén iemand van je groepje sluit de ogen.

Hij / zij dekt zo goedmogelijk één oor af, zodat er niet meer door dat éne oor gehoord kan worden. Het kind met de gesloten ogen draait nu éénmaal rond. Iemand van je groepje gaat nu ergens staan en roept je naam. Probeer aan te wijzen (zonder te kijken of het afgedekte oor los te laten!!!) waar je klasgenoot staat. Lukt dit goed? Waarom zouden we dus onze twee oren nodig hebben?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3) Draai tien keer rond je as en probeer dan op een rechte lijn te lopen. Lukt dit goed?

Verklaring: In het binnenoor zit een orgaantje dat ervoor zorgt dat jij je evenwicht kan bewaren. Dit noemen we het evenwichtsorgaan (zie tekening). In het evenwichtsorgaan zit een vloeistof die ervoor zorgt dat ons evenwicht altijd hersteld wordt. Op deze manier blijven we rechtop lopen en worden we duizelig als we snel ronddraaien.

5) Enkele tips om je kostbare oren te sparen.

Steek nooit scherpe voorwerpen in je oren! Je kan zo je trommelvlies boorboren. Kuis je oren wel, maar niet te vaak! Oorsmeer is namelijk nodig om de stofdeeltjes uit

je oren te houden. Bescherm je oren tegen te luide muziek of lawaai!

Wist je dat...

je bij sommige dieren helemaal geen oren kan zien, maar ze ze toch hebben.

walvissen onder water heel goed kunnen horen.

wij mensen onder water slecht kunnen horen. Dit komt omdat onze oren niet geschikt zijn om trillingen onder water te horen.

de merel hele goede oren heeft, hij kan een worm horen kruipen in de grond.

dat honden hele hoge tonen kunnen horen.

veel dieren hun oorschelpen bewegen.

Het gezicht (De ogen)

1) De werking

Onze ogen zijn zintuigen waar we mee zien. Ze maken filmpjes van de wereld om ons heen. Die filmpjes worden van ons oog via een zenuw doorgestuurd naar de hersenen. Onze hersenen begrijpen wat we zien.

2) Hulporganen, wat is dat voor iets???!

Het oog heeft verschillende hulporganen. Dit zijn organen die niet direct met het zien te maken hebben, maar die het oog wel helpen of beschermen.

De wenkbrauw dient om het zweet op te vangen waardoor het niet in het oog kan komen.

De oogleden (als je knippert gaan je oogleden open en toe) beschermen het oog doordat ze zich bij dreigend gevaar toeknijpen.

De traanklier bevochtigt voortdurend het oog. Anders droogt het oog uit! Door het knipperen van de oogleden wordt het traanvocht over de bol verspreid.

3) De bouw van het oog.

- Teken: Bekijk het oog van je buur heel aandachtig. Vind je de wenkbrauw, het ooglid en de traanklier? Teken zo nauwkeurig mogelijk het oog van je buurman over.

- Hieronder zie je al de zichtbare delen van het oog. Duid alle delen aan op de tekening die je daarnet gemaakt hebt.

4) Kijken in het donker.

Proefje: a) Vraag je vriend(in) de handen rondom de ogen te houden, als een scherm. Kijk

ondertussen goed naar het midden van het oog. Wat gebeurt er met de pupil?………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) Schijn nu voorzichtig met een zaklantaarn in de richting van de ogen van je vriend(in). Kijk weer naar het midden van het oog. Wat gebeurt er nu?………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Hoe komt dat, denk je?………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zo komt dat! (schrap wat niet past)De pupil van het oog kunnen we vergelijken met een camera. Als er te veel licht is hebben we een overbelichting op onze film, dit voorkomen we door de opening van onze camera te verkleinen. Ons oog doet net hetzelfde. Wanneer het buiten donker is, wordt de iris wijder / smaller. Zo wordt de pupil groter / kleiner. Wanneer de pupil groter / kleiner is, kan er meer licht in het oog binnen. Zo zien we beter. Wanneer er te veel licht is (zoals met de zaklantaarn) gaat de iris (verwijden / vernauwen zodat de pupil vergroot / verkleint. Nu hoeft er niet zo veel licht binnen te komen om toch genoeg te zien.

5) De kunst van het kijken

Optisch bedrog, wat zie je?

1. Welk bolletje in het midden is het grootste? Meet na.

2. Het lijkt alsof de lijnen allemaal schuin lopen. Maar dat is echt niet zo. Als je het niet gelooft kun je er een liniaal langs houden.

3. Welk woord lees je?

4. Hoeveel poten heeft de olifant volgens jou?

5. Wat zie je?

6. Welke soldaat is het grootste? Meet na.

7. Wat zie je? Draai de tekening onderste boven, wat zie je nu?

http://www.iselinge.nl/scholenplein/pabolessen/99002dontdek-lichaam/index.htm

Wist je dat…

je in totaal een half uur per dag om en om met je ogen knippert. Als je met je ogen knippert, glijden je oogleden bliksemsnel op en neer over de gevoelige bovenste laag van je oog. Tegelijkertijd wassen ze ziektekiemen en stoffen uit je ogen. Knipperen duurt één-derde seconde.

bruin de meest voorkomende kleur van de iris is. Ook zijn er veel mensen met blauwe ogen. De pupil regelt de hoeveelheid licht die het oog binnen komt. Bij weinig licht wordt de pupil groter; bij fel licht wordt de pupil kleiner.

 er maar weinig vrouwen kleurenblind zijn.

 maar ongeveer 1 van elke 12 mannen kleuren niet goed kan onderscheiden.

 niemand weet waarom we huilen als we verdriet hebben.

een insect weliswaar twee ogen heeft, maar die bestaan op hun beurt weer uit honderden kleinere oogjes, die facetten heten. Waarschijnlijk ziet een insect de wereld als een groot mozaïek van kleine plaatjes.

De smaak (De tong)

1) De werking.

Met onze tong kunnen we smaak proeven. Onze tong bestaat uit een dikke spier met slijmlaag. In deze slijmlaag zitten de smaakpapillen. We proeven vier smaken: zout, zoet, zuur en bitter.

Proefje: Neem een spiegel en kijk naar je tong: Er zitten allemaal kleine spikkeltjes op, die we smaakpapillen noemen. De smaakpapillen zien er allemaal

hetzelfde uit, maar met elke smaakpapil kan je maar één van de vier verschillende smaken proeven. (Wil je dit nog beter zien, neem dan een vergrootglas en kijk eens bij een klasgenoot)

2) Andere taken van de tong.

We proeven niet alleen met onze tong…Onze tong zorgt er ook voor dat ons gebit schoon blijft . Door met je tong langs de tanden en kiezen te gaan, ‘poets’ je je tanden. De grote etensresten kun je met je tong verwijderen. Ook heeft de tong een belangrijke taak bij

het kauwen, spreken en slikken.

Proefje: Probeer de volgende zin eens te zeggen met je tong uit je mond: ‘De kat krabt de krollen van de trap’

3) De tongkaart.

Er zijn vier soorten smaakpapillen: zout, zoet, bitter en zuur. Elke soort bevindt zich op een ander deel van je tong en neemt een andere smaak waar.

Proefje: Op de tafel vind je vier potjes met vier soorten smaken. Zout, zoet (suiker), bitter, zuur. Dompel een wattenstaafje in één van de 4 smaken en probeer op je tong te zoeken waar je deze smaak het beste proeft. Doe dit voor alle smaken. Zet dan op de tekening waar je welke smaak proeft.

Wist je dat.....

katten de smaak zoet niet kunnen proeven.

vliegen met hun pootjes proeven.

baby`s bij hun moeder in de buik een voorkeur hebben voor zoet, later ontwikkelen zich de andere smaken.

de tong zo`n 3000 smaakpapillen heeft, waarmee je kunt proeven.

 tijdens het eten en drinken de reuk en smaak samenwerken.Als je verkouden bent en een verstopte neus hebt, dan smaakt je eten minder omdat de reuk uitgeschakeld is.

 de smaakpapillen van kinderen gevoeliger zijn dan die van volwassenen.

 je met je tong kunt voelen namelijk warm, koud, dik, dun, hard en zacht.

Wat als er iets mis is met één van de zintuigen!

1) Slechthorende / doven.

Omdat dove mensen niet horen, maar toch zouden kunnen communiceren heeft men de gebarentaal ontwikkeld. Je moet eens voorstellen dat je doof bent. Wanneer je de straat wil oversteken en er toetert een auto, hoor je dit niet. Als ze aanbellen aan je voordeur, hoor je niet. Eens lekker luide muziek beluisteren, gaat niet. En toch… de meeste doven kunnen het goed vinden in onze samenleving. Ze hebben namelijk voor vele dingen trucjes en hulpmiddeltjes. Als de bel gaat, gaat er bij hen thuis een lichtje branden? Vele tv-programma’s zijn ondertiteld voor doven. Wist je dat er zelfs fuiven voor doven bestaan. Ja hoor, wij horen de muziek, maar zij voelen de muziek!

Wat zou jij het meeste missen als je niets meer zou horen?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

Het internationaal alfabet voor slechthorende

Opdracht 1: Bekijk het alfabet goed en probeer je naam eens te vormen volgens het alfabet voor slechthorende. Je zal merken dat dit niet eenvoudig is. Lukt dit goed, dan kan je misschien eens een gesprekje met een klasgenoot proberen te houden. Veel succes!!Opdracht2: Om te ervaren hoe het is om even doof te zijn, steek je eens twee oordopjes in je oren of dek je ze heel goed af. Nu moet een klasgenootje van jou eens proberen duidelijk te maken wat hij / zij gisteren allemaal gedaan heeft. Lukt dit goed?…………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

2) Slecht ziende / blinden.

De simpelste zaken zijn voor blinde mensen vaak niet zo evident. Blinden eten raar, let er maar eens op, ze ruiken aan alles vooraleer ze het in hun mond stoppen. Om te weten hoe laat het is, voelen ze aan de wijzers van hun speciale horloge of drukken ze op een knopje, waarna een vriendelijke stem het exacte tijdstip meedeelt.

Mensen die blind geboren zijn, weten niet hoe kleuren er uit zien. Je moet hen dus niet vertellen dat je een rode trui en een blauwe broek draagt. Ze kunnen het uiterlijk van iemand wel nauwkeurig beschrijven op basis van zijn stem. Heel raar. Blinden klagen ook zelden. Maar personen die niet blind geboren zijn, hebben het moeilijker omp hun handicap te aanvaarden. Zij weten wat het is om te kunnen zien en weten dus ook wat ze missen.

Blinden hebben vaak honden bij zich. Dit zijn blindengeleidehonden. Ze zijn speciaal getraind om een blinde te helpen. Zo zorgen ze ervoor dat een blinde nergens tegen loopt, ze rapen dingen op die de blinde heeft laten vallen,…

Het Braille alfabet

Het Braille alfabet bestaat er voor blinde of slechtziende mensen. Normaal kan je elk bolletje voelen. Een blinde voelt dan aan de bolletjes. Hij leest al voelend.

Opdracht 1: Bekijk het Braille alfabet .

Vul de zinnen aan in Braille.

- Mijn naam is…………………………………….

- Ik woon in………………………………………..

- Ik zit bij juf / meester……………….

Opdracht 2: Dek je ogen met een blinddoek af. Probeer eens je veter los te maken, een schoen uit te doen en deze daarna terug aan te doen.? Knoop je veter ook terug dicht.

Was dit gemakkelijk? Hoe denk je dat het is voor een blinde om te leven?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

MenuEnglish

Plan je bezoek Wat is er te doen Onderwijs Over NEMO Thuis ontdekken Shop

Zoeken

ZINTUIG

Kijken met je handen40 minuten‘Kijken doe je met je ogen!’, heeft vast wel eens iemand tegen je gezegd als je ergens niet aan mocht komen. Maar is dat wel zo dat je alleen kan kijken met je ogen? Of kan je ook kijken met je handen?Benodigdheden

Kartonnen (schoenen)doos Panty Tape

Lijm Stanleymesje of schaar Versierspullen Spullen voor in de doos

Aan de slagSTAP 1

Maak aan de zijkant van de doos een rond gat met een doorsnede van ongeveer 10 cm.Let op: Als je dit met een stanleymes wil doen vraag dan een volwassene om hulp!Knip een stuk panty dat net iets groter is dan het gat en plak dit aan de binnenkant voor het gat. Maak een klein knipje in de panty zodat er een hand doorheen kan.STAP 2

Versier de doos met stickers, stiften, gekleurd papier of andere spulletjes. Zorg er voor dat je de doos nog open en dicht kan doen en dat het voelgat vrij blijft.STAP 3

Voelen!Stop een voorwerp in de doos en zet de doos op tafel met het gat in de richting van de proefpersoon. Denk bijvoorbeeld aan erwten, zeep, kralen, zand, ballon gevuld met bodylotion, watten, kastanjes of klei. De proefpersoon mag een hand in de doos doen en raden wat er in zit.

Naar boven