j aa rgang 13 | ed i t i e 1 | f eb r ua r i 2017

TRENDS IN VLOEISTOFFEN

Robots, cobots en verder

Digitale diefstal ontwricht technologische sector

Rösler Benelux: “We zijn een exoot, anders dan de norm”

TSM editie 1 | 3

En verder

Actueel Digitale diefstal ontwricht technologische sector

Thema Trends Vloeistoffen en reinigenOptimale reiniging door nieuwe vloeistoffen en

InterviewPeter Post Uiterweer van Rösler Benelux:“We zijn een exoot, anders dan de norm”

8

12

16

Smart Industry Smart Industry Ambassadeur Hans Stam“Binnen een productiestraat gaat het er niet om dat een robot een mens vervangt”

32

Techniek Robots, cobots en verder 25

MarktEén machine gezocht, twee gekocht Paul Venema van Heidenhain overhet productieproces van de toekomst

2022

In beeld 4Nieuws 6Ledenoverzicht FPT-VIMAG 28Verenigingsnieuws 30Productnieuws 34Column 38

In dit nummer

Inhoud

THEMA VLOEISTOFFEN EN REINIGEN

Ik heb ooit overwogen om dief te worden. Meer specifiek: bank-overvaller. Het leek me op een bepaalde manier wel romantisch om een tunnel te graven en dan op zaterdagmiddag, na sluitings-tijd, naar boven te komen in de kluis. Dan had ik tot maandag-ochtend 9 uur de tijd om de hele boel leeg te roven. Het is er nooit van gekomen. In eerste instantie omdat ik toch iets te veel last van mijn geweten zou krijgen. En dat ik met mijn postuur minimaal een tunnel van het formaat Noord-Zuid-lijn moest uitbikken, leek me ook geen fijne gedachte. Gelukkig wist ik toen niet wat ik nu weet. Dat je vandaag de dag digitaal een tunnel kan graven en dat je met een paar klikjes op de computer alles kan stelen wat er te stelen valt.

Ik ben naïef en denk gemakkelijk over cybercriminaliteit. Zal mij niet overkomen. Mijn bedrijfje is klein, ik werk vooral met freel-ancers. Totdat ik een simpele scan liet uitvoeren. Mijn program-matuur zit in the cloud, ik heb alles verzameld op Dropbox, mijn mails staan op een server ergens in het midden van het land en mijn vakanties boek ik via Airbnb. Mijn wachtwoord is al tijden de letters en cijfers van het oude nummerbord van de lichtblau-we Simca van mijn vader (DJ55JK). Kwaadwillenden kunnen in no-time mijn bedrijf platleggen. Of uw bedrijf. Of Nederland. FME en FPT-VIMAG doen in dit nummer een oproep om ervaringen te delen. Bent u aangevallen? Ging het om malware, ransomeware of waren het DdoS-aanval-len? Is er wat gestolen? Bent u intellectueel eigendom kwijtge-raakt die u opeens ziet opduiken bij een Chinese of Russische fabrikant?

Het is belangrijk dat de goedwillende bedrijven elkaar helpen. Het gevecht tegen cybercriminaliteit is een lastige en in principe zijn we altijd net een stapje te laat. Maar laten we proberen onze gemeenschappelijke kennis te bundelen. Want – en dat weten hackers maar al te goed – kennis is macht.

Henk van Beek

Simca

U bent meer nodig dan een hamer, tang of schroevendraaier. Wij leveren u het volledige programma verspaning gereedschappen, handeling-systemen en meettechniek. Maar ook op maat gemaakte systeemoplossingen, grote

en kleine machines even als complete bedrijfsinrichtingen. Totaal meer dan 60.000 producten.

Onze bestelhotl ine: +31 (0) 85 4865420 www.hahn-kolb.nl

U B R E N G T D EM E N S H E I D I N B E W E G I N G .

W I J H E B B E N H I E R V O O R D E T O O L S .

TSM editie 1 | 5

STRUB: EEN SPELER VAN FORMAATIn de wereld van de metaalbewerkingsvloeistoffen is veel veranderd. Nieuwe regelgeving dwingt fabrikanten hun receptuur periodiek te her-zien. Strub uit Zwitserland is in eigen land een begrip en produceert circa 1600 producten voor metaalbewerking, reiniging en conservering. Vooral de huidige emulsies van Strub scoren hoog op het gebied van snij-eigen-schappen, veiligheid en goede standtijd. De juiste combinatie van Strub leibaanolie met emulsies waarborgt de kwaliteit langdurig. Door de brede ervaring van Petroline en Strub in de metaalbewerking kunnen ook bran-che-specifieke wensen worden ingevuld, zoals toepassingen in de medische sector en bij producten uit de voedselindustrie. Behalve hightech emulsies voor metaalbewerking heeft Strub ook een breed aanbod aan hydrauliek- en spindeloliën. Strub producten worden eerst langdurig getest alvorens deze op de markt komen.

PETROLINE: VAN HANDELSFIRMA TOT FABRIKANTPetroline International levert sinds enkele jaren Strub producten aan haar relaties en de ervaringen bevestigen de uitmuntende snij-eigenschappen en probleemloze inzetbaarheid. Uiteraard is er een volledig leverprogram-ma aan randapparatuur, zoals mengers en skimmers om de vloeistoffen aan te maken en te onderhouden. De PetroFill emulsievulsystemen, die Petroline heeft ontwikkeld en zelf produceert, spelen een grote rol bij productiebedrijven en dragen bij aan proceszekerheid en kostenbeheer-sing. Daarnaast heeft Petroline veel ervaring met bandfilters voor vloei-stoffen, die klantgericht worden samengesteld. Ook voor luchtreiniging en nevel/mistafzuiging biedt Petroline oplossingen, zowel voor individuele machines als voor centrale afzuiging, naar wens met warmteterugwinning.

PETROFILL AUTOMATISCHE EMULSIEVULSYSTEMENHet automatisch mengen en toevoeren van emulsie naar bewerkings-machines wordt steeds belangrijker bij een geautomatiseerde productie- omgeving. Het correct mengen en op tijd doseren speelt een grote rol bij de standtijd van de emulsies. Daarom heeft Petroline in 2010 PetroFill, een eigen emulsie meng- en doseersysteem op de markt gebracht, dat inmid-dels in vier landen in gebruik is: Nederland, België, Duitsland en Frankrijk. Niet alleen levert een PetroFill-systeem meer proceszekerheid en kostenbe-sparing, het ontzorgt de procuctiemedewerkers en zorgt voor doorlopende beschikbaarheid van koelmiddel. Het voorkomt veel ergernis en produc-tieverlies.

INDUSTRIE 4.0 EN PETROFILLDe gebruikte Siemens-besturing biedt niet alleen een goed toegankelijke bediening, maar geeft ook de mogelijkheid om de systeemdata extern te laten communiceren. Dit kan binnenshuis via het intranet, maar kan ook via internet plaatsvinden met meldingen van essentiële procesdata, zoals beschikbaarheid van koelmiddelconcentraat in het vat, leidingbreuk enzo-voort. Hiermee is de weg geopend naar een brede toepassing binnen het concept van Industrie 4.0

CONTACTPetroline International B.V.Platinastraat 2 - 8211 AR Lelystad - 0320 219 669 info@petroline.nl - www.petroline.nl

Strub Schmiertechnik en Petroline in LelystadDonderdag 19 januari, 8.46 uur

TSM editie 1 | 7

Chipmachinefabrikrant ASML kan op-nieuw een recordjaar in de boeken schrij-ven. Het Veldhovense concern boekte in 2016 een omzet van een kleine 6,8 miljard euro, en dat is ruim een half miljard meer dan een jaar eerder .

De groei is te danken aan de toenemende vraag naar chips. Die worden gebruikt voor apparaten die met internet verbonden zijn of een gps-verbinding hebben. Ook steeds meer auto's gaan met slimme chips rijden. ASML maakt voor die chips dus de ma-chines. Klanten van het Veldhovense bedrijf zijn onder meer Samsung

en Intel.ASML heeft hoge verwachtingen van de nieuwe EUV-machine, die nog volop in ontwikkeling is. Het bedrijf hoopt straks enorme omzetten te boeken als deze zeer kostbare machines worden verkocht.

Nieuws

Rollon neemt Italiaanse producent vanlineaire techniek TMT overRollon, de leverancier van lineaire techniek uit het Italiaanse Vimercate, neemt TMT over. Dit bedrijf produceert lineaire systemen en rails en was voor-heen eigendom van de Mondial S.p.A.TMT heeft zijn hoofdkantoor in Milaan en pro-ductiefaciliteiten in Castel San Giovanni. Met de overname zet Rollon zijn groeistrategie door en verstevigt het bedrijf zijn leidende positie in line-aire geleidingen, telescopische geleiders en lineaire

assen, die worden toegepast in de machinebouw, transport en medische technologie.Met de overname van TMT breidt Rollon zijn aanbod van lineaire oplossingen verder uit. De bestaande producten, die elkaar reeds aanvullen, worden nu ook uitgebreid met de beste product-families van TMT, waaronder de productfamilie Speedy Rail. Dit assortiment van rails op basis van

een aluminiumlegering onderscheidt zich door een hoge slijtvastheid in moeilijke operationele omgevingen. Door de overname versterkt Rollon zijn positie bij toepassingen voor industriële ma-chines en bij toepassingsgebieden als automotive, keramiek, glas, metaalverwerking en verpakking.

Landré heeft haar leveringsprogramma plaatbewerkingsmachines verder uitgebreid met de AkBend plaatwalsen van Akyapak. Deze Turkse fabrikant ontwikkelt en bouwt een breed programma machines voor het buigen van plaat-, profiel- en buismateriaal.Van eenvoudige asymmetrische conventionele plaatwalsen met drie rollen tot CNC gestuurde 4-rollen walsen voor complex walswerk. Ook op het gebied van profielwalsen levert Akyapak een breed spectrum van compacte werkplaatsmachines tot machines die profielen in het formaat UNP 1000 kunnen buigen. De machines van Akyapak zijn hoogwaardig af-gewerkt en hebben een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding. De AkBend serie plaatwalsen vormen daarmee ook een prima aanvulling op het leve-ringsprogramma van Landré. Alle door Landré geleverde machines worden door de eigen servicedienst in bedrijf gesteld en onderhouden.

ROLLS ROYCEDe Akyapak Groep is gevestigd in Bursa, Turkije waar de machinefabrikant beschikt over een 25.000 m² grote hypermoderne fabriek waar 350 mede-werkers werken. Door continu te streven naar verbetering is de groep in de ruim 50 jaar van haar bestaan uitgegroeid tot een leidende speler in de markt op het gebied van plaatwalsen en profiel- en buisbuigsystemen. AkBend plaatwalsen zijn reeds geleverd aan bedrijven in de machinebouw, staal-/constructie, automotive en scheepsbouwindustrie met klanten als Mitsu-bishi, Rolls Royce, Mercedes en Harley Davidson.

Onderzoekers van het MIT hebben een nieuw materiaal ontwikkeld dat sterker is dan grafeen. Volgens de onderzoekers is het materiaal tien keer sterker dan staal, met slechts vijf procent van de dichtheid.Grafeen was tot nog toe het sterkste materiaal bekend bij de mens. Dat is gemaakt van een zeer dunne laag koolstofatomen, gerangschikt in twee dimensies. Maar er is één nadeel: het is heel moeilijk om nuttige, driedimensionale materia-len te creëren van grafeen.Nu ontdekte een team van MIT-onderzoekers dat zij door het versmelten van kleine schilfers niet alleen de sterkte van het materiaal behou-den, maar dat het 'nieuwe' grafeen ook poreus blijft. Dankzij de mesh-achtige structuur is het nieuwe materiaal, met verschillende geometrie, eigenlijk sterker dan grafeen.Uit nieuwe bevindingen blijkt dat het cruciale aspect van de nieuwe 3-D vormen meer te ma-ken heeft met hun ongewone geometrische con-figuratie dan het materiaal zelf, wat suggereert dat vergelijkbare sterke, lichtgewicht materialen kunnen worden gemaakt uit een verscheiden-heid van materialen door het creëren van gelijke geometrische kenmerken.

MIT onthult nieuwsupermateriaal: sterkeren lichter dan wat dan ook Landré verwerft dealerschap Akyapak plaatwalsen

Het Chinese machine- en robotconcern Greatoo Intelligence neemt het Belgische Ro-bojob geheel of gedeeltelijk over.Robojob is gespecialiseerd in het ontwerp en de productie van op maat gemaakte kleine robots voor de metaalverwerkende industrie. Vorig jaar haalde het bedrijf een omzet van 7,5 miljoen euro, een kwart meer dan in 2015. De winstmarge (ebitda) bedraagt 25%. Er werken 25 mensen. Het nieuws werd bekend op de site derijkstebelgen.be. Volgens die site financieren de Chinezen de overname met 13,6 miljoen euro, wat ongeveer zeven keer de operationele kasstroom (ebitda) zou zijn. Die multiple zou kunnen wijzen op de overname van een groot deel van het bedrijf.Robojob zat tot nu in de metaalverwerkings-

groep Aluro en werd opgericht door Luc De Ceuster en Helmut De Roovere. Die laatste is de zoon van Frans De Roovere, ooit nog CEO van de aluminiumverwerker Reynaers. Frans De Roovere bouwde het bedrijf Aluro, dat in 1969 ontstaan was als een verspaander van alu-minium, uit tot een groep met uiteenlopende activiteiten: de productie van isolatiemachines voor aluminium, het buigen van aluminium-profielen en de productie van mechanische onderdelen.Greatoo Intelligence is een beursgenoteerde producent van robotsystemen, gelegen in de economische ontwikkelingszone Guandong, op 330 kilometer van Shenzen. Naast robots produceert het bedrijf spuitvormen en andere fijnmechanische machineonderdelen. Het heeft filialen in India, Duitsland en de VS.

CHINESE GREATOO INTELLIGENCE LIJFT ROBOJOBS IN

Opnieuwrecordjaar voor ASML

Advertentie

TSM editie 1 | 9

investeren in 3D printing, artificial intelligence en cognitieve computertech-nologieën. En ook het gebruik van robottechnologie op de werkvloer zal de komende tijd een enorme vlucht nemen.”En hoe gevaarlijk is cybercrime? Uit onderzoek van Deloitte blijkt dat acht van de tien industriële bedrijven al zijn gehackt. Uit ander onderzoek, van het Nationaal Cyber Security Centrum komt naar voren dat hackers pas als ze gemiddeld tweehonderd dagen binnen zijn, worden gedetecteerd. Cybercri-me is hard opweg de grootste bedreiging te worden voor organisaties. Slechts een derde van hen heeft een plan liggen om hier adequaat op te reageren. Dit blijkt uit de PwC Economic Crime Survey 2016, een onderzoek onder 6337 deelnemers uit 115 landen. De totale schade? Els Prins van VNO-NCW

MKB-Nederland raamt de jaarlijkse schade op een bedrag van tussen de 9 en 30 miljard euro.

FAMILIEBEDRIJFEr lijkt een flinke marge te zitten in de schatting van de schade. Liesbeth Holterman, beleidsadviseur bij FME en expert op het gebied van cybercrimi-naliteit, bevestigt de onduidelijkheid. “Eigenlijk weet niemand hoe groot het probleem van cybercrime is. Deze onduidelijkheid komt doordat een van de eigenschappen van cybercriminaliteit kan zijn dat je niet weet dat je besmet bent. Malware of andere besmettingen kunnen jaren in je systeem zitten en data wegsluizen. Ik denk dat de schatting van 10 miljard euro schade per jaar nog aan de conservatieve kant is.”Ze wijst op de schade als gevolg van diefstal van intellectueel eigendom. Zo kent ze een geval van een familiebedrijf dat specifieke stoelen maakte. Hun intellectuele eigendom is gestolen via malware, door een Chinees bedrijf dat de stoelen veel goedkoper ging maken. Pas na het faillissement van het fami-liebedrijf kwam de diefstal aan het licht. “Veel mensen denken: cybercriminaliteit overkomt ons niet, wij zijn niet in-teressant genoeg”, zegt Holterman. “Dat klopt niet. Er is simpelweg geld te halen door criminelen doordat ict-systemen niet up-to-date zijn. Daardoor ontstaan zwakheden in het systeem. Dat is zeker niet alleen een technisch probleem. De menselijke en organisatorische kant van je ict-veiligheid zijn net zo belangrijk.”Een veilig systeem begint dus met upgraden. Veel van de zwakheden zijn al bekend en worden opgelost met patches van een softwareleverancier. Een patch is niets anders dan een leverancier die het zwakke punt in de software bijwerkt. Daarnaast moet een organisatie zelf zo zijn ingericht dat cyberse-curity is ingebed. “Mensen in een bedrijf moeten zich aangezet voelen om te upgraden. Dat ze het niet ‘alleen maar gedoe’ vinden. Een update moet je gewoon uitvoeren.

SCADABij de technische bedrijven zijn er specifieke uitdagingen, meent Holterman. Als het gaat om het beveiligen van de ict, gaat het negen van de tien keer om kantoorautomatisering. Binnen de techniekbedrijven moeten systemen 24 uur per dag, zeven dagen per week draaien. Een update kan niet zomaar worden uitgevoerd. “Binnen technische branches ligt de kwetsbaarheid vaak binnen hun indus-trial control omgeving. Digitalisering is goed en maakt het productiepro-ces efficiënter, sneller en goedkoper. Digitalisering is noodzakelijk om het Nederlandse verdienmodel in stand te houden. Maar we moeten ons wel realiseren dat we ook machines die twintig jaar oud zijn aansluiten op het internet. Daar zijn zulke machines niet voor ontworpen.”

“Geen WiFi. Doen we niet aan.” Aan het woord is de marketing mana-ger van een grote speler op de markt, zowel in Nederland als interna-tionaal. Graag blijven ze anoniem over dit onderwerp. “We kunnen thuis geen zakelijke mail openen. Er is geen WiFi in dit gebouw. Dit zijn allemaal maatregelen om ons te beschermen tegen cybercrime.”

Hij geeft aan dat zijn bedrijf verscheidene keren is aangevallen door hac-kers. Waarschijnlijk uit China en Rusland, denken ze bij het hoofdkantoor. De hackers zijn op zoek naar intellectueel eigendom. De potentiële schade kan zo groot zijn, dat deze marketing manager durft te stellen dat zijn bedrijf simpelweg failliet zou zijn gegaan.

BEDREIGINGHet is een dilemma: aan de ene kant is ict onmisbaar, aan de andere kant is ict mogelijk onveilig. Hoe onmisbaar is ict? Uit een onderzoek van KPMG blijkt dat de bedrijven in de technologische sector de digitalisering in toenemende mate omarmen. Ricardo Tülkens, partner bij KPMG en sectorleider Indus-trial Manufacturing: “Steeds meer ondernemingen houden zich niet alleen maar bezig met nieuwe technologische toepassingen die op de klant gericht zijn, maar ook binnen hun productieprocessen maken de bedrijven meer en meer gebruik van nieuwe technologieën. Zo geeft 25 procent aan dat zij

Tachtig procent van de bedrijven heeft last van hac-kers. Cybercriminelen stelen intellectueel eigendom, bladeren door de financiën van bedrijven of chan-teren ondernemers door de ict te ‘gijzelen’ met zoge-noemde ransomware. Het bestrijden van cybercrime is een speerpunt voor FME en FPT-VIMAG. Het hac-ken van bedrijven in de technologische sector is net zo maatschappijontwrichtend als een bank die omvalt.

Actueel

“Machines die nog geen twintig jaar oud zijnsluiten we aan op het internet” “

“

“ER IS SIMPELWEG GELD TE HALEN DOOR

CRIMINELEN DOORDAT ICT-SYSTEMEN NIET

UP-TO-DATE ZIJN”Digitale diefstalontwricht technologische sector

“

“

“HET IS ZEKER NIET ALLEEN EEN

TECHNISCH PROBLEEM”

TSM editie 1 | 11

de bestrijding van cybercriminaliteit.”Maar niet alleen het bedrijfsleven en FME moet zich vastbijten in deze mate-rie. Ook de overheid wacht een belangrijke taak, vindt Holterman. “De Rijks-overheid heeft een nationaal cybersecurity centrum opgericht en dat is goed. Dat centrum richt zich vooral op de veiligheid van de overheid zelf. Maar de Nederlandse economie wordt voor zestig procent direct en indirect door de Nederlandse industrie gedragen. En ik vind dat het verlies van dit economi-sche potentieel op termijn net zo maatschappijontwrichtend is als een bank die omvalt. De industrie is een vitale sector, dus de overheid kan zich niet afzijdig houden. De overheid moet helpen om de technologische industrie weerbaarder te maken.”

En dus moeten er maatregelen komen ter bescherming. Dat kan via encryp-tie of via speciale kastjes. Want als het mogelijk is voor jezelf om van bui-ten naar je ict-systeem te komen, dan kunnen ook anderen dat. En te vaak hebben technische ondernemingen onvoldoende overzicht over welke sys-temen communiceren met de buitenwereld. Dit geldt zeker voor complexe bedrijven met meerdere vestigingen. Die weten niet of er nog ergens een Scada-systeem een verbinding met ‘buiten’ maakt.

RIJKSOVERHEIDHolterman roept op om richting FME duidelijk te maken hoe bedrijven hun industrial control omgeving hebben ingericht. “Zo kunnen wij helderder krijgen waar de grootste problematiek ligt. Dan kunnen wij dat doorvertalen naar de markt en kunnen we cursussen inrichten om bedrijven te trainen in

Actueel

Cybercrime tijdens ALV van FPT-VIMAG Tijdens de algemene ledenvergadering (ALV) in het voorjaar van FPT-VIMAG is er speciale aandacht voor cybercriminaliteit.

Cybercriminaliteit is een van de thema’s waar FPT-VIMAG zich extra op richt in 2017. Productie en werkprocessen worden namelijk

steeds digitaler. We zijn hiermee steeds meer afhankelijk van ICT en internet. Dit levert helaas ook risico’s op, zoals het stelen

van persoonsgegevens, banktegoeden en intellectuele eigendommen en identiteitsfraude. Bovendien kunnen kwaadwillenden je

essentiële werkprocessen verstoren.

Bouwt u een nieuwe machine?

Ervaar de kennis van Drabbe.

Wij adviseren bij de ontwikkeling van prototypes, de vervanging van onderdelen en specials. Schroom niet voor een gedegen advies van onze productspecialisten. U wordt er zeker wijzer van.

Drabbe is distributeur van:

Drabbe BV industriële machineonderdelen drabbe.nl

COMPACT. > dynamiek, prestatie en kwaliteit op kleine footprint

> intuïtief als een smartphone te bedienen > ideaal voor de bewerking van verschillende materialen

Koetje HSC Plus BV Dorpsstraat 139 | 9699 PG Vriescheloo | 0597 - 54 18 84 www.hscplus.nl

meer informatie over productieve oplossingen vindt u op www.hscplus.nl/datron

vanaf nu is frezen Appeltje-Eitje!

www.datron-neo.com

datron-neo.com/neo-video-nl

productvideo

Smart Manufacturing Solutions

1

Dit is de wekelijkse nieuwsbrief van TechniShow Magazine | Webversie bekijken

2

Opnieuw recordjaar voor ASMLChipmachinefabrikrant ASML kan opnieuw een recordjaar in de boeken schrijven.

Het Veldhovense concern boekte in 2016 een omzet van een kleine 6,8 miljard

euro, en dat is ruim een half miljard meer dan een jaar eerder .

Lees hele artikel

3

Positief sentiment roestvaststaal-prijzen

zet eerste helft van 2017 doorHet positieve sentiment rondom de roestvast staal prijzen zet

ook in de eerste helft van 2017 door. Voor de mondiale

economie is het perspectief met 3,4% groei positief gestemd.

In deze eerste maand van het nieuwe jaar laten Europese

roestvast staal producenten weten dat de orderportefeuilles

al tot mei vol zitten. Lees hele artikel

Lezing "Invloed bouwwijze 5-assig

bewerkingscentrum op uw rendement"

tijdens Verspanen 2020Dymato geeft aanstaande dinsdag tijdens Verspanen 2020 een

lezing geven over de invloed van de bouwwijze van een 5-assig

bewerkingscentrum op de kostprijs, verspaningscapaciteit, en

naukwkeurigheid van de machine. Dit levert de ondernemer

een inzicht van onschatbare waarde voor hun volgende

machinekeuze. Lees hele artikel

Seminar Efficiënt verspanen met High

Speed MillingAfnemers willen steeds lagere prijzen bij kleinere

productieaantallen. Logisch dus dat toeleveranciers zoeken

naar mogelijkheden de kostprijs te kunnen drukken. Probleem

is dat prijzen van materialen en gereedschappen ook stijgen

en op voorraad produceren ook geen optie meer is.

Lees hele artikel

Dit is de wekelijkse nieuwsbrief van TechniShow Magazine |

ASMLachinefabrikrantHet VASMLabrikrant ASML kan opnieuw een recordjaar in de boeken schrijven.

Het Veldhovense concern boekte in 2016 een omzet van een kleine 6,8 miljard

euro, en dat is ruim een half miljard meer dr dr an een jaar er er erder .

Lees hele artikel

De TechniShow Magazine Nieuwsbrief verschijnt 50 keer per jaar in een oplage van 11.300 per zending.

Wilt u in één of meerdere nieuwsbrieven adverteren? Neem dan contact op met Kim de Bruin

Telefoon: +31(0)70 399 00 00E-mail: kim@jetvertising.nl

Nieuwsbrief

LASERSNIJONDERDELEN

KANTPERSGEREEDSCHAP

PONSGEREEDSCHAP

Amsterdamsestraatweg 33 Naarden 035-539 90 90 info@hptooling.nl

GOED GEREEDSCHAP IS HET HALVE WERK

H O L L A N D P R E C I S I O N TO O L I N G

www.hptooling.nl

TSM editie 1 | 13

In diverse industrieën worden steeds hogere eisen ge-steld aan de reinheid van de producten. Oppervlak-tebehandelingen en verbindingsprocessen die een bepaalde voorbehandeling vragen, de halfgeleiderin-dustrie die ultraschone producten vraagt, REACH die van alles eist en klanten die tegelijkertijd vragen om milieuvriendelijke producten. Wat gebeurt er allemaal op het gebied van reinigingsvloeistoffen? Verschillen-de materialen zoals RVS, titaan en verscheidene alu-miniumlegeringen hebben ieder hun karakteristieke reinigingsmethode.

trie en denkt ook na over het uitsluiten van de menselijke foutfactor. “We kunnen de afhankelijkheid tussen mensen onderling terugbrengen tot nul. Operators worden onafhankelijk van elkaar gemaakt, iedere meting wordt toegevoegd aan voorgaande metingen en dan kun je een meetkamer hebben die nul fouten registreert. Dat zijn enorme winstpakkers.”

LABORATORIUMTESTENBij Oude Reimer weten ze ook van vloeistoffen. Product specialist Tom Pelk vertelt hoe de VOC-richtlijn (Volatile Organic Compounds) het ‘landschap’ heeft veranderd. En hoe de klant zeker weet dat het reinigingsproces dat hij afneemt, doet wat ervan wordt verwacht. “In onze reinigingsinstallaties kan met iedere reinigingsvloeistof worden gewerkt. Soms geven klanten aan dat ze met een specifieke vloeistof willen werken, en het komt wel eens voor dat we eisen krijgen die aan het proces en aan de reinheid worden gesteld. We beginnen eerst met een richtaanbieding. Is deze voor de klant akkoord, dan gaan wij voor hem of haar aan de slag.” Dat aan de slag gaan wil zeggen dat er testen worden gedaan in een laboratoriumopstelling met verschillende stan-daardmachines. Die zijn in te regelen voor ieder gewenst reinigingsproces. Na het testen gaan de producten naar een onafhankelijk laboratorium en komt er een reinheidsanalyse. Op basis daarvan geeft de klant dan een ‘go’.”

PROCESSENDe machines die Oude Reimer levert zijn voor 70% klantspecifiek, allen van Karl Roll. “Vanaf één vierkante meter, de Petite, tot en met 50 meter lang en 8 meter breed.” Over de gebruikte reinigingsmiddelen zegt Pelk: “Die variëren van oplosmiddelen, halogeenvrij of perchloorethyleen en waterige reinigers, of basische reinigers. Oplosmiddelen zijn geschikt voor met olie bewerkte producten en complexe onderdelen met kleine en diepe gaten en schroefdra-den. Waterige reinigingsmiddelen kunnen polaire verontreinigingen zoals zouten, vingerafdrukken en resten van bewerkingsvloeistoffen verwijderen. Bovendien kunnen waterige middelen in open installaties worden gebruikt, bijvoorbeeld in doorloopsproeireinigingsinstallaties. Tegenwoordig zorgen minimaalsmering en het gebruik van vluchtige smeermiddelen ervoor dat het reinigen in veel toepassingsgebieden is vereenvoudigd. Waar weinig olie ingesleept wordt, kunnen watergebaseerde middelen efficiënt worden inge-zet.”De vloeistoffen zijn kostbaar en bovendien is er vanwege het milieuaspect de wens om er steeds minder van te gebruiken. “Belangrijk is ook het recondi-tioneren van de vloeistoffen. We hoeven dan nog alleen de echte verontrei-nigingen af te voeren. Afhankelijk van de verontreiniging van de producten, kun je dat een maximaal aantal maanden doen.”

VOC-RICHTLIJNPelk legt uit wat de VOC-richtlijn voor consequenties heeft. Deze richtlijn beschermt mens en milieu en regelt dat gevaarlijke oplosmiddelen niet zo-maar gebruikt mogen worden. “Er is in ieder geval een duidelijk beeld ge-schapen, oplosmiddelen mogen alleen nog in gesloten installaties worden ingezet, met bijbehorende lage emissies. Dankzij REACH is trichloorethy-leen sinds kort in annex XIV opgenomen en geldt als ‘substance of very high concern’. Er geldt een vervangingsplicht en toepassingen moeten conform REACH toegelaten worden. Hetzelfde geldt voor het minder gebruikte mid-

Bij Gibac is maatwerk eerder regel dan uitzondering. “De klant geeft aan welke reinheid gewenst is voor het proces en wij kijken welke hard- en software daarbij hoort. Afhankelijk van de wens - dat kan variëren van een aantal deeltjes per vierkante meter, een bepaalde oppervlaktespanning of een RGA-test voor de halfgeleiderindus-

trie - maar ook het bewerkingsproces en het materiaal waarmee bewerkt is, kies je voor een reinigingsproces. Het klinkt misschien gek, maar schoon is niet altijd schoon.” Tjerk Kaastra, directeur van Gibac, legt uit hoe crosscon-taminatie ervoor kan zorgen dat deeltjes uit verschillende processtappen ook nog eens vermengd raken. “We hebben ook te maken met REACH, die vertelt wat de samenstelling van een vloeistof mag zijn, maar het moet wel schoon worden. Sommige componenten mogen niet meer worden gebruikt. En ook het energieverbruik speelt een belangrijke rol. Er is daarom heel veel winst te behalen door kritisch naar het proces te kijken. Het moet beter, sneller en goedkoper.“

INVESTERINGSSUBSIDIEIn dat proces zijn dan ook belangrijke ontwikkelingen te vinden. Kaastra: “Voor Thales Cryogenics, een klant die ultra-koelsystemen bouwt, hebben we een vacuümreinigingstechniek gerealiseerd met alcohol. Daar is zoveel bespaard dat de klant een EIA-investeringssubsidie heeft verkregen voor de installatie. Je moet je voorstellen hoe groot de besparing is; de klant ging van een ultrasone installatie met alkalische vloeistof, verbruik 110 kW, naar vacuüminstallatie, met een verbruik van 3,8 kW. Een proces met een zeer lage CO2-print, met gebruik van veel minder vloeistof en bovendien sneller en beter schoon! In de toelevering van de automotive gebruikt een klant de vacuümtechniek in een robotcel, waar direct ook een lektest wordt uitge-voerd. Een heel economisch 4.0 proces waar onbemand wordt gedraaid en gereinigd.”

OPERATOR ONAFHANKELIJKBedrijven die een oude reinigingsinstallatie vervangen door een nieuwe met dezelfde techniek, doen zichzelf waarschijnlijk tekort, zo betoogt Kaastra. “Er is inmiddels zoveel meer te koop en de technieken en vloeistoffen zijn zo doorontwikkeld dat je enorm veel winst kunt behalen door je goed te laten voorlichten.” Voor de EUV-machines in de halfgeleiderindustrie is schoon natuurlijk een aparte standaard. Gibac is heel kien op de eisen in die indus-

Thema Industriële vloeistoffen

Optimale reiniging door nieuwe vloeistoffen en processen

“Schoon is niet altijd schoon” “

“

“BEDRIJVEN DIE EEN OUDE

REINIGINGSINSTALLATIE VERVANGEN DOOR

EEN NIEUWE MET DEZELFDE TECHNIEK,

DOEN ZICHZELF TEKORT”

Lasersnijden (Amada)

TSM editie 1 | 15

verwijderen zelfs flux van printplaten en kunnen deze ook vlekvrij reinigen.” De toepassingsgebieden zijn net zo divers als bij de traditionele vloeistoffen. Van het reinigen van motorblokken in de automotive-sector tot aan het rei-nigen van turbineschoepen van straalmotoren in de luchtvaart en zelfs de halfgeleiderindustrie. “Maar ook het reinigen van bitumen, toch een verve-lende klus, dat lukt met de biologische oplossingen.”Wat houdt mensen dan nog tegen? “Tja, vaak hoor je toch de geijkte reactie: ‘we doen het altijd al zo.’ Men moet het vaak letterlijk aan den lijve ondervin-den en zijn dan ook direct om.”

del broompropaan (n-propylbromide). Wij zien voorlopig nog geen verdere verscherpingen voor de standaardoplosmiddelen als perchloorethyleen, ha-logeenvrije koolwaterstoffen of waterige reinigers.” “Tot nog toe verkrijgen wij de optimale reiniging in een installatie met een gecombineerd proces. Eerst met gemodificeerde alcohol, dan waterig en dan weer gemodificeerde alcohol. Op die manier verkrijg je de ultieme reinheid.”

BIOLOGISCHDat het milieu een steeds belangrijkere rol speelt bij de keuze van vloeistof-fen, dat is bij Leering Hengelo duidelijk te merken. “99% van alle gevallen kan je met een biologische reinigingsvloeistof oplossen,” vertelt Marcel van de Kuit, bij Leering verantwoordelijk voor reinigingstechniek. desgevraagd.Het grootste deel van het leveringsprogamma van reinigingsvloeistoffen bestaat dan ook uit biologische, van het merk Bio-Circle. Vrij van vluchtige stoffen (VOC) en oplosmiddelen. Gedoe? Als het biologisch is? “Nee, zeker niet. De vraag komt sowieso steeds meer vanuit de markt zelf, maar als men-sen eenmaal hebben gezien hoe het werkt, dan twijfelt niemand meer, dat durf ik wel te zeggen.” Van de Kuit geeft aan dat biologisch niet alleen beter is voor het milieu en de gezondheid, maar zelfs efficiënter, makkelijker en goedkoper. Dermatologisch getest en met een temperatuur van 41 °C en een lekkere appelgeur wordt het werken ermee zowaar een aangename ervaring.

VOORDEELHeel oppervlakkig bekeken zijn biologische reinigingsmiddelen duurder. Hoe zit dat? “In de aanschaf is de vloeistof vaak iets duurder, maar je moet in je berekening meenemen dat de vloeistof een veel langere standtijd heeft. De Liquid L, Liquid L Aluminium en Ultra hoef je zelfs nooit te vervangen als je hem goed onderhoudt. Het grote voordeel is dat de vloeistoffen niet verzadigen en je dus altijd schone vloeistof hebt. Al wat nodig is, is één keer per jaar – of bij een heel intensief proces één keer per half jaar – de vloeistof aftappen, de sludge uitscheppen en de vloeistof weer terug doen en bijvullen. Je hebt geen afvoer van chemicaliën en dus ook niet de daarbij behorende kosten. En het is natuurlijk wel te verwachten dat met name die laatste kosten alleen maar verder de pan uit zullen rijzen.”

ZIEN IS GELOVENHet Bio-Circle-programma omvat oplossingen voor zowel handmatig als au-tomatisch en ultrasoon reinigen, waarvoor Leering Hengelo ook de machi-nes levert. “We testen desgewenst voor de klant in onze eigen testopstelling voor ieder product en iedere verontreiniging wat de beste oplossing is. We

Micro-organismenDe genoemde biologische reinigingsmiddelen maken slim gebruik

van bio-organismen en bio-remediatie; door dit proces worden vet en

olie omgezet in CO2 en H2O. De vloeistof bevat voedingsstoffen die

de micro-organismen actief houden gedurende hun hele levensduur.

Thema Industriële vloeistoffen

“

“

“99% VAN ALLE GEVALLEN KAN JE MET

EEN BIOLOGISCHE REINIGINGSVLOEISTOF

OPLOSSEN”

Lees meer op www.renishaw.com/additive

Renishaw QuantAM is een gebruikersvriendelijke software om bestanden voor te bereiden voor Renishaw additive

manufacturing (AM) systemen. Met een intuïtieve workflow en eenvoudige navigatie bouwt QuantAM in vier stappen een model

op basis van STL-data om tot een model dat geschikt is voor AM productie.

Renishaw Benelux BV Nikkelstraat 3, 4823 AE Breda, NederlandT +31 76 543 11 00 F +31 76 543 11 09 E benelux@renishaw.com

www.renishaw.com

QuantAM build voorbereidende software…. snel te leren, intuïtief in het gebruik

Bezoek ons op de

RapidPro 2017

Standnr 47

Renishaw QuantAM ad Technishow magazine 185 x132 0117_NL.indd 1 16/01/2017 14:07:57

ww

w.d

ymato.n

lw

ww

.dym

ato.nl

DYMATOAAN DE BASIS VAN KWALITEIT

ww

w.d

ymato.n

l

Ontdek de nieuwe Multi Axis LM1800TTSY serie van Hyundai-Wia!

De boven- en onderturret zijn voorzien van

een BMT-55 opname en hebben ieder twaalf

gereedschapposities. Alle posities kunnen

worden uitgerust met aangedreven gereed-

schappen met een maximaal vermogen

van 5,5 kW. De indexeertijd bedraagt 0,2

seconden en de Y-as heeft een verplaatsing

van 100 mm. De hoofd- en subspil zijn

voorzien van ingebouwde motoren met

een vermogen van 22/11 kW en hebben

een stafdoorlaat van ø 65 mm.

Met deze efficiënte Multi Axis LM1800TTSY serie kunt u alle kanten op. Probeer zelf de vele mogelijkheden!

Voor een u i tgebre id o r iënte rend gesprek kunt u be l len met onze spec ia l i s ten 0318-550800 in fo@dymato.n l

12020142_DYMATO_ADV_215x150_technishow.indd 2 6/11/12 10:10 AM

TSM editie 1 | 17

Als Peter Post Uiterweer praat over oppervlaktebehandeling, neemt zijn enthousiasme toe. “Een ongelofelijk groot fenomeen”, zegt hij. “En het is overal terug te zien. Alles wat wordt gemaakt, wordt afgewerkt.” Rösler, een van oorsprong Duits bedrijf, heeft vijftien vestigingen en 1.600 werknemers wereldwijd. Het bedrijf

biedt straal-, ontbraam-, polijst- en (afvalwater)reinigingsmachines aan. De Benelux-vestiging staat in Oss, in een onopvallend gebouw op een onopval-lend bedrijventerrein. Pas binnen wordt duidelijk hoe speciaal het werk van Post Uiterweer en zijn vijftig collega’s in de Benelux is. In een vitrine liggen de resultaten van de glijslijptechniekmachines voor het ‘finishen’ van materi-alen en componenten met kritieke eisen. Ze worden onder andere gebruikt in de 3D-print, medische implantaten, gereedschappen, defensie, auto- mobielindustrie, luchtvaart, juwelen, farmaceutische industrie, voedselin-dustrie, meubels, solar- en windindustrieën. Ook vind je er de reinigings- en straalmachines van Rösler.

IS RÖSLER EEN BEETJE EEN VREEMDE EEND IN DE BIJT?“In positieve zin, ja. We zijn een exoot, anders dan de norm. Dat komt omdat we altijd de combinatie met de wetenschap zoeken. Komt een klant met een vraag naar ons toe, dan duiken wij diep de materie in voor een oplossing. Zo zoeken we uit waarom een bepaalde oppervlaktestructuur moet zijn wat hij is. Willen we een optimale of juist een minimale hechting? Daar gaat een onderzoek aan vooraf.”

HOE GAAT ZO’N ONDERZOEK?“Ik zal een voorbeeld noemen. We kregen eens een vraag van een machine-bouwer uit de voedingsmiddelenindustrie. Ze zochten een materiaal dat heel glad was, zodat de levensmiddelen er niet aan bleven plakken. Neem glas; dat is extreem glad, maar als je er organisch materiaal op legt, bijvoorbeeld een stuk vlees, blijft het toch plakken. Er is dus weerstand voor organisch materiaal. We zijn dat gaan onderzoeken. Wat bleek, is dat juist een minimale oneffenheid in het oppervlak ervoor zorgt dat het gladder is. Door kleine bollingen van 0,02 mu komen er juist hele dunne laagjes lucht tussen het organische materiaal en het oppervlak. Dus meer weerstand kan leiden tot hogere gladheid. We zijn voor deze markt heel diep de materie ingedoken. We hebben onder andere 3D-oppervlaktemetingen gedaan en een metallurg erbij betrokken. Nu is de vraag naar deze machines heel groot. Een schot in de roos!”

Interview

Zoeken naar decombinatie met de wetenschap

Peter Post Uiterweer van Rösler Benelux:“We zijn een exoot, anders dan de norm”

“Oppervlaktebehandeling is zo mooi. Je brengt een stof precies in de staat zoals je het wilt”, zegt Peter Post Uiterweer van Rösler Benelux. De marketing manager wil de kennis van oppervlaktetechnieken delen. “Een partnerschap brengt ons alleen maar meer kennis.”

“

“

“MEER WEERSTAND KAN LEIDEN

TOT HOGERE GLADHEID”

Rösler Benelux levert straal-, ontbraam-, polijst- eb reinigingsmachines aan

Peter Post Uiterweer bij een machine voor het ‘finishen’ van materialen en componenten

TSM editie 1 | 19

JULLIE KLANTENKRING IS ZEER DIVERS.“Klopt. De ene keer hebben we te maken met hi-tech-bedrijven als Hita-chi, Niko of Van Leeuwen Buizen. Een andere keer met een klant die juist geen behoefte heeft aan prestaties op mu-niveau. Ons werk is advies te geven aan bedrijven met problemen op het gebied van oppervlaktebehandeling en meer, zoals het hele proces daaromheen. We denken op een vooruitstrevende manier mee.”

HET LIJKT EROP DAT JULLIE FLOREREN BIJ SAMENWERKINGSVER-BANDEN. KLOPT DAT?“Precies. Het valt me op dat veel bedrijven onderscheidende dingen voor zichzelf houden. Wij willen juist de bedrijfskolom voorlichten en kennis met hun delen. Met partijen als Trumpf en Renishaw willen we graag contact leggen. Een partnerschap brengt ons alleen maar meer kennis, waardoor we totaalleverancier kunnen zijn.”

WAT ZIJN DE VALKUILEN VOOR EEN BEDRIJF ALS JULLIE?“Switches; volledige veranderingen binnen een vakgebied. Je ziet bijvoor-beeld dat sommige bedrijven die in de automotive zitten hun reguliere werk niet meer hebben. Met de komst van elektrische auto’s heb je niets meer aan draaiende motoronderdelen. Goede klanten van ons maken transmissieon-derdelen, maar zijn aan het onderzoeken of ze niet een totaal andere markt in moeten. Weg van de automotive. Een andere valkuil is 3D-printing. Veel bedrijven binnen de dentale en medische industrie experimenteren daarmee. Gelukkig biedt 3D-printing ook kansen. Een print alleen voldoet niet altijd. Wij hebben de kennis om de oppervlakten te bewerken.”

IS ER OOIT GENOEG KENNIS?“Ik vind dat als je een realistisch streven najaagt, dat je dan sneller het risico loopt om stil te blijven staan. De Duitse kwaliteit staat wel altijd bovenaan.”

WAT KAN DE PRODUCTIETECHNOLOGIE LEREN VAN RÖSLER?“We zijn een probleemoplosser. De branche kan van ons leren hoe het pro-ductieproces te versnellen, te vereenvoudigen en toch de kwaliteit te verbete-ren. Met onze machines heb je zekerheid van resultaat, waardoor er minder stilstand is en dus een veel hoger rendement. We hadden bijvoorbeeld een klant in Luxemburg. Die hadden een proces met verschillende machines. De vraag naar hun product groeide en dus wilden ze de tijd die het in beslag nam om hun product te maken terugdringen. Een product afleveren (nabe-handelen) duurde ruim 48 uur en ze hoopten die tijd te halveren. We hebben alles zo geautomatiseerd, dat nu binnen anderhalf uur een product wordt afgeleverd en halen daarbij een efficiëntieslag van ruim 80%. Dit was een bijzondere situatie, dat geef ik toe. Maar het is geen uitzondering.”

Rösler Benelux houdt Open DagRösler Benelux houdt open dagen op 11 en 12 mei. In samenwerking met zijn partners - verschillende marktleiders in de

wereldwijde industrie - zal het bedrijf verschillende demonstraties geven. Ook zullen gerenommeerde sprekers presentaties geven.

Bezoekers kunnen rekenen op een leerrijke dag over oppervlakte- en metaalbewerking, ingevuld met workshops en de meest

innovatieve en gerobotiseerde machines. Na een rondleiding is er de mogelijkheid om zelf enkele machines te testen.

Interview

“

“

SERVIES LIGT NAAST EEN KNIEPROTHESE,

NAAST EEN MAL VOOR COLA-FLESJES

TechniShow Magazine is het vakblad voor leveranciers van machines, gereedschappen en automatisering voor de (inter)nationale maak-industrie, specifi ek de metaalbewerking. Het vakblad, de site, de nieuwsbrieven, de beurs en de branche-organisatie vormen samen een sterk merk met als gezamenlijk doel “maken mogelijk maken”.

Wilt u in één of meerdere edities adverteren? Neem dan contact op metKim de Bruin

Telefoon: +31(0)70 399 00 00E-mail: kim@jetvertising.nl

aprilspecial Gereedschappen en opspantechniek + Hannover Messejunispecial Productieautomatisering +Roboticaseptemberspecial 3D en Meettechniek + Vision

oktoberspecial Verspanendecemberspecial Spaanloos, Plaatwerk en Verbinden

(Fotobijschrift:) Peter Post Uiterweer: “Oppervlaktebehandeling is een groot fe-nomeen en overal terug te vinden”

TSM editie 1 | 21

Eind 2016 leverde Promas de eerste 5-assige portaal- freesmachine van Hartford in de Benelux aan Mo-dec Tooling & Prototyping in Venlo. John van de Pas, COO bij Modec: “Terwijl we deze al hadden aange-kocht, kwam er een gebruikte 3-assige machine be-schikbaar. Een nog zwaardere en eigenlijk precies de machine waar we al eerder ons oog op hadden laten vallen. Daarmee zouden we onze capaciteit en flexi-biliteit nóg verder kunnen verhogen. Toen hebben we die er maar gelijk bij gekocht.”

Dat de productieruimte daarmee wat vol werd, was gelijk een mooie reden om het pand uit te breiden. De plannen laten een nieuwe productiehal zien die maar liefst tweederde groter is dan de huidige hal en ook op de afdeling engineering zijn extra mensen aangetrokken. Over dat uitbreiden wordt wel strate-

gisch nagedacht. Want Modec wil vooral de balans op de diverse afdelingen én markten bewaken.

VERHOOGDE VRAAGReden voor de aanschaf van in eerste instantie de 5-assige portaalfreesma-chine is de verhoogde vraag vanuit de markt. Klanten vragen om naast de gereedschappen, vaak uit (kunst)hout, ureool of aluminium, ook de produc-tiegereedschappen uit staal te kunnen laten maken. De beide portaalfrees-machines worden parallel ingezet, waarbij de 3-assige is aangekocht om voor te kunnen verspanen, dus laag in toeren en met een grote spilcapaciteit. De 5-assige freesmachine zal worden gebruikt om te finishen, met 5-assen, hoog toerental en met HSK63 motorspil. “We kijken wel heel goed naar het soort werk dat we aannemen.” CEO Bart Meijnen is ook aangeschoven. Hij vertelt dat ze met gemak nog een dergelij-ke 5-assige portaalfrees aan het werk kunnen zetten. “Maar dat is niet wat we willen. We willen het werk gelijkmatig verspreiden over het bedrijf. Anders kom je ergens een keer in de problemen. En wij zijn geen productiebedrijf, we willen onze meerwaarde kunnen inzetten.” Wat Modec wel doet is vanuit haar achtergrond als innovatieve modelmaker haar klanten bijstaan bij het vertalen van 3D-modellen naar gereedschap en kleine series producten. Van oorsprong gebeurde dat vooral in lichtere materialen zoals hout, kunststof en aluminium, maar de vraag naar metalen producten werd steeds groter en daarmee de behoefte aan een machine die ook metalen kan frezen.

LEVERANCIERSRELATIEPromas levert al langer machines aan Modec en ze bouwden een goede rela-tie op. Van de Pas: “We waren niet merkgericht aan het zoeken, Promas heeft

ons overtuigd van het merk Hartford. En bij een machine zoals deze, is de band met je leverancier toch van groot belang. Als er eens iets mee is, wil je dat er snel gereageerd wordt. Die ervaring hebben we met Promas. Richard Hermans, directeur van Promas: “Hartford is beslist geen kleine jongen als fabrikant. Je moet je voorstellen dat er per jaar 600 portaalmachines worden gebouwd. Een bezoek aan de fabriek was dan ook erg overtuigend, maar voor die tijd zijn we al op een referentiebezoek geweest bij een bedrijf hier in de buurt, waar een machine met vergelijkbare technieken in bedrijf is.” Van de Pas vult aan: “Daar zag je ook de robuustheid en degelijkheid van deze ma-chine. We hebben meerdere referentiebezoeken gedaan, voor verschillende merken, maar steeds bleef de Hartford bovenaan het lijstje staan.”

Techniek

Eén machine gezocht, twee gekocht

Dan maar uitbreiden! FLEXIBELE MACHINEDe 5-assige portaalfreesmachine is flexibel samen te stellen en daar heeft Modec ook gebruik van gemaakt. “We zagen tijdens ons referentiebezoek dat de machine in de vloer verzonken was opgesteld. Dan kun je zo de tafel met het werkstuk in de machine rijden. Ideaal! Dus toen we de machine op de fabriek af gingen nemen, ging het met name om alle opties die wij hadden gekozen. We kozen door de verzonken opstelling voor hogere ramen en een hogere positie voor de verzorgingsunit. De motoren komen straks onder de vloer te liggen, als die eenmaal is afgewerkt. En daarnaast kozen we nog voor een paar opties met betrekking tot de verlichting en de afzuiging.”“De combinatie van de 3-assige en de 5-assige machine betekent dat een nog efficiëntere doorloop mogelijk is. We kunnen bovendien meer bewerkingen uitvoeren aan bijvoorbeeld matrijzen. Voorheen moesten de door-en-door-boringen door een externe partij worden gedaan, maar dat kunnen we zelf. En doordat er minder omspanningen nodig zijn, is ook de foutkans veel kleiner net als de kans op uitrichtfouten. We hebben nu veel minder frees-programma’s nodig. De machine staat in 3D en controleert alles. De machi-ne-uren worden veel effectiever benut.”

HARTFORDHermans gaat nog even in op de keuze voor Hartford, want Promas levert meerdere merken: “Als je kijkt naar de meeste Europese machines in dit seg-ment, dan zie je dat die op de verspaning van lichte materialen gericht zijn.

Deze Hartford kan zowel lichte als zware materialen verspanen in één ma-chine. Dat maakt hem heel veelzijdig. Hartford kent van oorsprong vooral de zwaardere toepassingen, dit is de lichtste machine van Hartford en die is in prijs-kwaliteitverhouding heel sterk.” Wat deze machine bijzonder maakt? Hermans: “Het is eigenlijk een doorontwikkelde portaalconstructie waaraan een 5-assige kop is toegevoegd met een direct meetsysteem in alle 5 assen. Door de schaalgrootte van Hartford wordt alles in eigen huis ontwikkeld en gebouwd, ook de 5-assige freeskop en de motorspil. En dat heeft ook weer een gunstig effect op het kostenplaatje.”

FLEXIBILISEREN IN PLAATS VAN AUTOMATISERENVan de Pas: “We kiezen niet voor meer automatiseren maar voor flexibilise-ren. En we kiezen niet voor eenzijdig werk.” Modec krijgt steeds meer vra-gen van klanten om behalve gereedschappen ook producten te leveren. De afgelopen jaren is er al flink geïnvesteerd in 3D-oplossingen voor printen en scannen en zijn CAD-mogelijkheden uitgebreid. “En aangezien een hoge mate van flexibiliteit, korte doorlooptijden en een scherp tarief belangrijke punten zijn om voor een leverancier te kiezen, hebben we besloten om ge-richt te investeren in middelen die ons juist op dat gebied verder brengen. Modec groeide de afgelopen jaren met meer dan 10% en we willen die groei vasthouden,” verklaart Meijnen.

De 5-assige portaalfreesmachine van Hartford in bedrijf bij Modec Tooling & Prototyping

Specificaties van de 5-assige

portaalfreesmachineInbegrepen opties (o.a.):

• Gereedschapopname HSK63

• Gereedschapwisselaar met 32 posities

• 5-assige freeskop (B-as positionering +/-

105º; C-as positionering +/- 270º) incl.

gesloten koelsysteem met oliekoeler

• Motorspil 15.000 rpm/37 kW

• Meetlinealen (direct meetsysteem) in X-, Y- en Z-as

• Directe meting (encoders) in B- en C-as

Werkbereik:

• X-as: 4000 mm

• Y-as: 3400 mm

• Z-as: 1200 mm

Aandrijvingen:

• Hoofdaandrijving: Heidenhain

• Type aandrijving: motorspil

• Vermogen: 37 kW

• Koppel: 88 Nm

Spilkast:

• Gereedschapopname: HSK63

• Toerentalbereik: 15.000 rpm

TSM editie 1 | 23

Als verspanende bedrijven in de toekomst nog sneller, flexibeler en accurater gaan produceren, dan moet er wel een verdere integratie van de werkvloer en de rest van het bedrijf komen, vindt Paul Venema, accountmanager machinetools bij Heidenhain. “Menig fout die in het pro-ductieproces sluipt, had namelijk voorkomen kunnen worden door nauwkeurigere communicatie.”

MeHoewel de werkplaats de spil is in elk productieproces, is deze plek in de praktijk verrassend geïsoleerd. De machi-nes en het aanwezige personeel zijn veelal niet of nauwe-lijks verbonden met het bredere netwerk van het bedrijf. En dat terwijl de productievloer continu afhankelijk is van

communicatie naar en vanuit de ondersteunende afdelingen. Het productie-proces is daarmee geregeld aan willekeur overgeleverd, waardoor problemen en vertragingsfactoren op de loer liggen. Want wat als men op de werkvloer buiten reguliere werktijden toegang nodig heeft tot ontbrekende gegevens uit een CAD-tekening om de productie voort te kunnen zetten? Of wanneer ie-mand vlug de voorraadgegevens in wil zien voor de planning? In de praktijk ontstaan hierdoor vaak vertragingen in het productieproces, die verholpen kunnen worden met goed ingerichte communicatiesystemen.

MESDe procesindustrie, vooral geleid door de (petro)chemische industrie, kan als voorbeeld dienen. Al decennia geleden zochten plant-eigenaren en kra-ker-beheerders naar manieren om hun processen volcontinu te laten lopen. Een nafta-kraker zet je niet zomaar stil. Die draait 24 uur per dag, zeven dagen per week. De logistieke en administratieve processen, vaak gevat in een ERP-systeem, moeten integreren met de informatie uit de fabriek. Via veldbussen komt de data via busnetwerken uit de aangesloten I/O op de procesvloer. Het in-formatiesysteem voor het monitoren en aansturen van productieprocessen met een continu karakter heet MES, wat staat voor Manufacturing Execution System.

Markt

Productievloer sterk verankeren tussen de andere afdelingen

Paul Venema van Heidenhain over hetproductieproces van de toekomst

Zo’n MES-systeem biedt een controlefunctie over het hele productieproces, zoals planning en controle van de productieorders, primaire kostencalcula-ties, materiaal- en energiebalans-accounting, monitoring van batchproduc-ties, et cetera.

VERANKEREN PRODUCTIEVLOERMet Smart Industry sijpelt ook de verdere digitalisering van de productie-processen in de productietechnologie binnen. Een voorbeeld daarvan is de aanpak van Heidenhain. Zij introduceren het zogenoemde Connected Ma-

chining. Dit functiepakket integreert de besturing van de CNC-machine rechtstreeks in het netwerk van alle productie-ondersteunende afdelingen. Zo heeft men vanaf de productievloer op elk uur van de dag snel en recht-streeks toegang tot essentiële informatie. Connected Machining is erop gericht de productievloer sterk te veranke-ren te midden van alle ondersteunende afdelingen. Met de DNC-interface (distributed numerical control) wordt een gereedschapsmachine gekoppeld aan andere informatiesystemen binnen het bedrijf, zoals het ERP-systeem, en de werkvoorbereiding van ondersteunende afdelingen. Deze communi-catie-infrastuur ondersteunt dynamisch tweerichtingsverkeer en kan in ver-gaande mate worden geautomatiseerd. De Remote Desktop Manager biedt medewerkers op gebruiksvriendelijke wijze toegang tot cruciale informatie voor het productieproces, waaronder voorraadinformatie, CAD-tekeningen, NC-programma’s, werkinstructies en e-mails.

GESTROOMLIJNDE COMMUNICATIE“Connected Machining is er in de eerste plaats op gericht het productiepro-ces te versnellen en de invloed van vertragende factoren te minimaliseren. Een machinebediener die sneller toegang heeft tot de noodzakelijke infor-matie van andere afdelingen staat garant voor een snellere output. Om deze productiviteitstoename te maximaliseren is het raadzaam de logistiek op deze nieuwe situatie af te stemmen”, zegt Paul Venema, accountmanager ma-chinetools bij Heidenhain. Een voorbeeld is het optimaliseren van het voorraadsysteem. Nieuwe ruwde-len en gereedschappen kunnen eerder dan oorspronkelijk gepland bij de ma-chine worden klaargezet en aan het eind van de productiecyclus worden de verspaande werkstukken eerder gereed gemeld en aangeleverd bij de klant. Dit verhoogt niet alleen de klanttevredenheid, maar biedt ook extra ruimte om binnen hetzelfde tijdsbestek meer te produceren.Een gestroomlijnde communicatie met de productievloer leidt nog tot een tweede voordeel: hogere kwaliteit van output. Venema: “Menig fout die in het productieproces sluipt, had namelijk voorkomen kunnen worden door nauwkeurigere communicatie en controle tussen voorheen geïsoleerde af-delingen. Fouten die bijvoorbeeld ontstaan doordat werkinstructies niet voldoende worden opgevolgd of productiegegevens incompleet zijn. Deze kwaliteitsrisico’s nemen af naarmate de productievloer beter verbonden is met het bredere bedrijfsnetwerk.”

“

“

“EEN MACHINEBEDIENER DIE SNELLER

TOEGANG HEEFT TOT DE NOODZAKELIJKE IN-

FORMATIE VAN ANDERE AFDELINGEN STAAT

GARANT VOOR EEN SNELLERE OUTPUT”

Connected Machining

TSM editie 1 | 25

Vorig jaar won Romias de platina TechniShow Inno-vatie Award met haar intelligente robotbesturing. Ro-bots lijken steeds meer taken in de industrie over te nemen, maar wat vraagt om intelligentie en wat niet? En hoe is het Romias en haar robots vergaan?

“Het winnen van de TechniShow Award heeft ons ongelofelijk veel gebracht,” zo reageert Martijn Jansen op onze vraag hoe het er een jaar later voor staat. En ook de plannen om de robots nog intelligenter te maken, die liegen er niet om. “Al onze projecten zijn eigenlijk innovatief. Een robotinstallatie bouwen kunnen er meer, maar wat hem uniek maakt, dat is de software. Ik snapte niet waarom de software niet logischer was. Een robot kan zo veel, waarom zou je de mens nog zo veel handelingen laten verrichten als je die intelligentie ook in de een robotbesturing kunt stoppen.”

TROUBLESHOOTER“Sinds de TechniShow in 2016 hebben we enorm veel aandacht gekregen en we zijn natuurlijk niet stil blijven zitten. De bewuste MI-besturing werd verder geperfectioneerd. Er is nu één complete versie, waar alles in zit. Maar gebruiksvriendelijk, dat snappen we nu wel, en dat kan iedereen in principe. Dus we gaan een stapje verder; een robot ook zelf, daar waar mogelijk, zijn fouten laten herstellen.” “In de basis bouwen we uiteraard altijd een robotcel die zeer betrouwbaar werkt, maar een storing kan altijd optreden. Het is dan de kunst dat iedereen deze storing kan verhelpen en de robot weer in productie kan zetten. Wat je vaak ziet is dat maar één of twee personen in een bedrijf de robot kunnen bedienen. Als die er niet zijn, houdt het op. Maar een robot is gemaakt om onafhankelijk van de operator te zijn. Als je de besturing slim maakt, dan kán dat ook. En dat is dus precies wat we zijn gaan doen.”Jansen vertelt dat hij de robot zo slim heeft gemaakt dat die zelf helpt zijn eigen storing op te lossen. De robot beoordeelt zelfs zelf of het bij een afwij-

Techniek

Onafhankelijkeintelligentie in de maak

Robots, cobots en verder

“Het bedienen van een robot is zo gemakkelijk als het bedienen van een iPhone”

on

Dankzij haar toewijding aan technische ontwikkeling zet Eni continue nieuwe maatstaven voor productkwaliteit. Het is deze toewijding die heeft gezorgd voor een zeer complete en technisch uitstekende productlijn voor industriële oliën.

Neem contact op met Eni Benelux:T: 010 29 41 512E: salesbenelux@eni.com

* Neem contact met ons op om een voorstel op maat te ontvangen eni.com/nl

Nu met gratis FAST olieanalyse*

Eni industriële smeermiddelen en vetten

11 - 12 mei 2017

Open Dag

25years

NL | Reggestraat 18| 5347 JG Oss | +31 412 646 600 | rosler-nl@rosler.com

Premium finishing solutions for more than 25 years

Discover the Surface

rosler.nl/open-house

TSM editie 1 | 27

ZERO DOWN TIMEFANUC besteedt ook veel aandacht aan Smart Industry, of Industry 4.0. Er wordt gestreefd naar een ‘Zero Down Time’. In de eerste plaats door in te zetten op betrouwbare intelligente producten, maar daarnaast ook op tools om de verschillende productlijnen te monitoren, ter plaatse en van afstand - remote. “Dat vullen we verder aan met ons complete pakket aan customer service-mogelijkheden om een Zero Down Time productie te realiseren. Zero Down Time vraagt ook om goed geschoolde medewerkers. Dankzij de FANUC-Academy krijgen ze alle informatie om de productie vlot draaiende te houden en de machines ten volle te laten renderen. Dit kan volledig op maat voor de klant uitgewerkt worden.

OPEN HUISRomias vertelde al over de ontwikkeling van een FANUC collaboratieve ro-bot op een AVG. Ribus: “Die gaan we presenteren tijdens ons open huis op 17 en 18 mei, ter gelegenheid van 20 jaar FANUC Benelux. Met die com-binatie vergroot je het werkgebied van de robot en zijn er heel wat nieuwe toepassingsmogelijkheden voor de industrie.”

constateert, dan zet hij zichzelf niet stil maar gaat hij door met een andere taak die niet beïnvloed wordt door de foutmelding.”

FLOW-BESTUURDVolgens De Koning is het grote verschil dat situaties niet één-op-één worden uitgeprogrammeerd maar dat de database ‘flow-bestuurd’ is. “De database is als het ware zelflerend. Hij kent al zijn functies maar hoeft die niet in een vas-te volgorde uit te voeren. Afhankelijk van de situatie loopt hij ze af en bepaalt de volgorde. De functies zijn dus niet vastgelegd, maar we geven verbanden aan, waardoor de robot eigenlijk bijna logisch kan redeneren.”“Om dit te kunnen realiseren zijn we eigenlijk helemaal vanaf nul begonnen. De enige manier om vanaf de basis modulair op te kunnen bouwen. Een ander voordeel is dat we één versie hebben. Iedereen heeft dezelfde versie, die is makkelijk uit te breiden en iedere verbetering of uitbreiding komt iedere andere gebruiker ten goede. Het bedienen van een robot is zo gemakkelijk als het bedienen van een iPhone.” De Koning vertelt dat de grote voordelen voor de klanten niet alleen in de gebruiksvriendelijkheid zitten, maar vooral ook in de analyse van de data die het systeem verwerkt. “We zien een sterke toename van de up-times, klanten die ermee werken halen iedere week meer uit hun gehele systeem.”

ROBOTS MET ZICHTOp de TechniShow maakten ook de collaboratieve robots van FANUC in-druk. Bijna een jaar later is die reeks verder uitgebreid en is meer intelligentie toegevoegd aan het volledige robotprogramma. Het toevoegen van intelli-gente functies zoals geïntegreerde vision, krachtsensoren, of motionfuncties zoals positioners, servogrijpers, geven de robot als het ware ogen, benen en gevoel. Ook extra safety functies of ‘comfort’ functies, om het gebruiksgemak verder te verhogen, behoren tot de mogelijkheden. Paul Ribus, general ma-nager FANUC Benelux: “Voor de integrator en machinebouwer betekent dit een pak minder werk. Onze missie is om machinebouwers en integratoren te tonen dat er smart oplossingen zijn om bestaande mechanische automatise-ring eenvoudig te vervangen door robottechnologie. De toevoeging van een robot kan resulteren in een nieuw machineconcept met meer output, snellere engineering en een kortere opbouwtijd. Met andere woorden, deze toege-voegde waarde moet helpen om bedrijven meer concurrerend te maken.” Al deze ontwikkelingen openen bovendien de deur naar andere segmenten en toepassingen waar voorheen geen sprake was van robots.

BEWERKINGSMACHINESRibus: “Een andere belangrijke trend zien we bij de bewerkingsmachines. Er wordt veel geïnvesteerd in het automatisch beladen en ontladen van deze machines. Veel bewerkingsmachines beschikken over een FANUC-bestu-ring. Een belangrijk voordeel is dat een koppeling met onze robots dan heel eenvoudig is. Je kunt in dat geval de robot vanuit de machine bedienen.”

Techniek

“

“

DE ROBOT HELPT ZELF ZIJN EIGEN

STORING OP TE LOSSEN

“

“

“IEDEREEN MOET DE ROBOT KUNNEN

BEDIENEN.”

king om een storing gaat. “Als bijvoorbeeld de luchtdruk wegvalt. Dan hangt het maar helemaal af van het moment dat dat gebeurt, of dat ook een pro-bleem is. Als de robot op dat moment geen productwissel heeft, dan is deze afwijking op dat moment geen storing. En nog een stapje verder, de robot is zo slim dat hij aangeeft welke handelingen nodig zijn om een storing te verhelpen. Daarvoor heeft de robot een soort virtuele assistent, Robbie. Acht van de tien keer zal Robbie de storing zelf kunnen oplossen, maar kan hij dat nét niet, dan geeft hij instructies waarmee iemand zonder kennis de storing eenvoudig kan verhelpen.”

AGV“Binnenkort presenteren we met FANUC waar het naartoe gaat in de toe-komst”, vervolgt Jansen. “We kijken o.a. naar collaboratieve robots in combi-natie met AGV’s (zelfrijdende voertuigen). We hebben behoorlijk wat onder-zoek gedaan of we die zelf zouden gaan bouwen, of dat we een samenwerking zouden aangaan. Na een aantal gesprekken met OTTO Motors, een onder-deel van het Canadese bedrijf Clearpath, is er een fantastische samenwerking ingezet met een van de beste AGV-bouwers ter wereld. Geen reflectoren, lij-nen of inductielussen maar hij ziet zijn omgeving. Je neemt hem één keer mee aan de hand en hij kent de weg. En als je je voorstelt wat je kunt doen als je een robot combineert met een AGV, zijn de mogelijkheden eindeloos.” Samengevat: “Andere bedrijven proberen de programmering van de robot aan de achterzijde simpel te houden, wij houden liever de voorkant simpel. Iedereen moet de robot kunnen bedienen.” DOM MAAR GEVOELIGBram de Koning van Cellro vertaalt het zo: “Een robot is eigenlijk niet meer dan een arm zonder hersens. In de basis zijn ze dom maar wel gevoelig. Ze meten krachten, kunnen versnellen en vertragen. Die hersens, die bouw je er zelf boven. En dat kun je op twee niveaus doen. Het eerste is vrij basic, zonder database. Je geeft de robot een aantal ‘recepten’ en informatie uit de boven-laag laat hem ieder recept uitvoeren. Als je bijvoorbeeld meerdere batches van verschillende producten na elkaar wilt bewerken, dan bewerkt de robot eerst één batch en als hij klaar is kan hij de volgende opdracht krijgen. Zo’n recept heb je in een paar minuten gemaakt, dat kan heel gebruiksvriendelijk.”“Bij het tweede niveau geef je de robot een database. Welke structuur die database heeft en hoe slim en goed die is, bepaalt hoe hij met steeds wisse-lende situaties overweg kan.” Bij Cellro is men druk geweest met precies dit principe. Een database die modulair is opgebouwd en waarmee je functies kunt koppelen op een flexibele manier zodat de robot met steeds wisselende situaties overweg kan. De Koning: “De Nederlandse markt wordt gekenmerkt door Low Volume - High Mix – High Complexity. Als je voor die tak van sport automatiseringsoplossingen wilt bouwen, dan moeten die vooral ge-bruiksvriendelijk zijn. Dat je werkt met een systeem dat teruggeeft wat het nodig heeft om zijn opdrachten uit te kunnen voeren. Heb ik genoeg ma-teriaal, gereedschappen, standtijd, hoe lang draai ik door? Maar we bieden ook een verdere verhoging van de intelligentie. Als de robot ergens een fout

Collaboratieve robot van FANUC

De robot is zo slim dat die zelf helpt zijn eigen storing op te lossen.

Collaboratieve robot van FANUC

TSM editie 1 | 29

VIMAG

GFM

FHG

VPA

VVT

0478 TechniShow Landkaart 3000x3450mm 5.indd 1 08-03-16 13:26

LEDEN FPT-VIMAG

4C Creative Cad Cam ConsultantsAd. A. KLEIN Transporttechniek b.v.Air Liquide Welding Nederland B.V.Air Products Nederland B.V.Allround Machinery B.V.Almotion B.V.Alup-Kompressoren B.V.Amada GmbHAMTC All-Round Machinery and Tool Com-panyAtlas Copco NederlandATS EdgeIt BVAutodesk BVB+F International B.V.BEKO Technologies B.V.Bemet International B.V.Bendertechniek B.V.BMT Machine Tools B.V.Boelens Machines BVBokhoven Tool Management BTMBP Europa SE - BP NederlandBruma Machines B.V.Bystronic Benelux. B.V.Cadmes B.V.Cellro B.V.Ceratizit Nederland B.V.Cloos Benelux N.V.CNC-Consult & AutomationDalmec B.V.De Tollenaere bvDE-STA-CO Benelux B.V.DMG MORI SEIKI BENELUX B.V.DoALL Nederland B.V.Dormac Import B.V.Dormer PrametDouwes International B.V.Drabbe B.V.Dymato B.V.Dynobend B.V.Efaflex - van der Tol & Keijzer BVElectrotool bvEMS Benelux BVEmuge-Franken B.V.EQIN B.V.Eritec BVErtec BVEsab Group B.V.Euroboor BVEvolent Machines B.V.FANUC Benelux BVBAFaro BeneluxFlowdrill B.V.Gelderblom CNC Machines B.V.

Gibac Chemie B.V.Gibas Numeriek B.V.GJ Tools International B.V.Glavitech b.v.GOM Benelux Gühring Nederland B.V.Hagoort GroepHagro Precisie B.V.Hahn+Kolb Tools BeneluxHALTER CNC AutomationHänel Kantoor- en MagazijnsystemenHarry Hersbach Tools B.V.Heesen-ICA B.V.HEIDENHAIN Nederland B.V.Hembrug Machine Tools B.V.Henkel Nederland B.V.Hermle Nederland B.V.HEVAMI oppervlaktetechniekHexagon Metrology B.V.HGG Profiling Equipment B.V.Hoffmann Quality Tools BVHolland Precision Tooling B.V.HurcoIscar Nederland B.V.ISD BeneluxJeveka B.V.Jörg Machines B.V.KALTENBACH-TOOLS B.V.Kennametal Nederland B.V.Klein Tooling B.V.Kurval B.V.Laagland B.V.Landré Machines B.V.Laskar PuntlastechniekLeering Hengelo B.V.Limas B.V.Lorch Lastechniek BVMachinehandel OvermarsMagistor B.V.MAKE! Machining Technology B.V.Mayfran Limburg B.V.Metaaltechniek Handelsonderneming B.V.Metal Work Nederland B.V.Migatronic Nederland B.V.Mitutoyo BeNeLux MondialeOnkenhout & Onkenhout B.V.OSG Nederland B.V.Oude Reimer B.V.Panflex B.V.Petroline International NederlandPFERD-Rüggeberg B.V.Pimpel Benelux B.V.Pommée Machines & Equipment B.V.

Posthumus Machines & Revisie B.V.Primoteq B.V.ProdutecProger Spantechniek B.V.Promas B.V.Promatt B.V.Protempo B.V.Radan B.V.Renishaw Benelux B.V.Resato International B.V.REW Gereedschappen BVRhenus Lub BVRINGSPANN Benelux b.v.Rolan Robotics BVRösler Benelux B.V.S.A. Seco Tools Benelux N.V.SafanDarley B.V.Saint-Gobain Abrasives B.V.Sandvik Benelux B.V.Schmalz B.V.SCHUNK Intec B.V.Siemens Nederland N.V.SPIE FerroStaalmach B.V.STYLE CNC Machines B.V.T.H.O. Klaassen B.V.TechnoSpray B.V.Th. Wortelboer B.V.THO De Ridder B.V.Timesavers International B.V.TopfinishTRUMPF Nederland B.V.TUWI Nederland B.V.Valk Welding B.V.Van Hoorn Carbide B.V.Van Hoorn Machining b.v.Van Ommen Holding B.V.VLH Welding Group B.V.Voortman Steel Machinery B.V.Waldmann B.V.Walter Benelux N.V.WEMO Nederland B.V.Widenhorn B.V.Wila B.V.Wouters Cutting & Welding BVBAYamazaki Mazak Nederland BVYASKAWA Benelux BVYoung Cuttingtools b.v.ZEISS NederlandZVS Techniek B.V.

SECTIE VIMAG

Amada GmbHBendertechniek B.V.BMT Machine Tools B.V.Bystronic Benelux. B.V.Cadmes B.V.Cellro B.V.Ceratizit Nederland B.V.CNC-Consult & AutomationDMG MORI SEIKI BENELUX B.V.Dormac Import B.V.Dormer PrametDymato B.V.Emuge-Franken B.V.Evolent Machines B.V.FANUC Benelux BVBAGelderblom CNC Machines B.V.Gibac Chemie B.V.Gibas Numeriek B.V.Gühring Nederland B.V.Hagro Precisie B.V.Heesen-ICA B.V.HEIDENHAIN Nederland B.V.Hembrug Machine Tools B.V.HGG Profiling Equipment B.V.Iscar Nederland B.V.Jeveka B.V.Jörg Machines B.V.KALTENBACH-TOOLS B.V.Kennametal Nederland B.V.Klein Tooling B.V.Laagland B.V.Landré Machines B.V.Leering Hengelo B.V.Mayfran Limburg B.V.Mitutoyo BeNeLux OSG Nederland B.V.Oude Reimer B.V.Proger Spantechniek B.V.

Promas B.V.Radan B.V.Renishaw Benelux B.V.Resato International B.V.S.A. Seco Tools Benelux N.V.SafanDarley B.V.Sandvik Benelux B.V.SCHUNK Intec B.V.Siemens Nederland N.V.Staalmach B.V.STYLE CNC Machines B.V.T.H.O. Klaassen B.V.THO De Ridder B.V.Timesavers International B.V.TRUMPF Nederland B.V.TUWI Nederland B.V.Voortman Steel Machinery B.V.Walter Benelux N.V.WEMO Nederland B.V.Young Cuttingtools b.v.

GROEP FABRIKANTENMACHINES

Cellro B.V.Hembrug Machine Tools B.V.HGG Profiling Equipment B.V.Mayfran Limburg B.V.Resato International B.V.SafanDarley B.V.STYLE CNC Machines B.V.Timesavers International B.V.Voortman Steel Machinery B.V.WEMO Nederland B.V.

FABRIKANTEN HARDMETA-LEN GEREEDSCHAPPEN

Ceratizit Nederland B.V.Dormer PrametGühring Nederland B.V.Iscar Nederland B.V.Kennametal Nederland B.V.OSG Nederland B.V.S.A. Seco Tools Benelux N.V.Sandvik Benelux B.V.Walter Benelux N.V.

VAKGROEP PRODUCTIEAUTOMATISERING

Bemet International B.V.Cadmes B.V.Cellro B.V.CNC-Consult & AutomationHEIDENHAIN Nederland B.V.Petroline International NederlandPrimoteq B.V.Radan B.V.Sandvik Benelux B.V.Schmalz B.V.Siemens Nederland N.V.Valk Welding B.V.YASKAWA Benelux BV

VAKGROEPVERBINDINGSTECHNIEK

Air Liquide Welding Nederland B.V.DE-STA-CO Benelux B.V.Henkel Nederland B.V.Jeveka B.V.Laskar PuntlastechniekLorch Lastechniek BVRolan Robotics BVValk Welding B.V.VLH Welding Group B.V.

Ledenoverzicht FPT-VIMAG

VIMAG

GFM

FHG

VPA

VVT

0478 TechniShow Landkaart 3000x3450mm 5.indd 1 08-03-16 13:26

Op TechniShow | Portal vindt u de profielen van álle FPT-VIMAG leden. U kunt dus zelfs nog uitgebreider zoeken op deze digitale marktplaats. Bent u op zoek naar de juiste machine, passend gereedschap of een innovatieve automatiseringsoplossing dan bent u op TechniShow | Portal 24/7 op het juiste adres.Door middel van filters op productcategorie en markten komt u bij de juiste bedrijven terecht. U kunt rechtstreeks contact opnemen of doorlinken naar de eigen website van het bedrijf voor meer informatie.

TSM editie 1 | 31

Verenigingsnieuws

FME en Metaalunie ondertekenen grondstoffenakkoord

EMO Hannover 2017stevent af op record

Bemiddeling FPT-VIMAG

Koninklijke Metaalunie en FME hebben op 24 januari het grondstoffenakkoord ondertekend. Het Kabinet wil met dit akkoord een transitie van een lineaire naar een circulaire economie bereiken in 2050. FME en Metaalunie gaan het akkoord uitvoeren door middel van de Circulai-re Metaalketen (CMk).

Jos Kleiboer, directeur beleid van Metaalunie zegt hierover: “Circulaire economie is voor le-den niet helemaal nieuw. Er gebeurt al het nodi-ge, maar we staan pas aan het begin van de echte transitie. Met name in de bouw is nog winst te halen. Metaal is zowel in de bouw als ook daar-buiten een geweldig circulair materiaal.” Peter Bongaerts, directeur beleid bij FME vult aan: “Digitalisering beïnvloedt onze samenleving. Gebouwen en producten worden ‘smart’, door op maat te produceren wordt materiaalverlies beperkt. Een integrale aanpak is nodig zodat innovatie, concurrentiekracht van Nederlandse bedrijven, groene groei, duurzaamheid en werk-gelegenheid toenemen.”

Metaalunie en FME zien de CMk als een ge-zamenlijk instrument om met ketenpartners deel te nemen aan het grondstoffenakkoord en de transitieagenda circulaire economie en deze waar mogelijk uit te breiden of te versnellen. Om efficiency redenen ligt de focus op de thema’s maakindustrie en bouw.

TRANSITIE “Een grondstoffenakkoord staat niet op zichzelf ”, vindt Chantal Baas, directeur FPT-VIMAG. De voorvrouw van de branche voor productie-technologie ziet graag een koppeling tussen een

circulaire economie en andere belangrijke ont-wikkelingen. “Smart Industry, Robotisering, IoT en 3D-printing zijn bij uitstek ontwikkelingen in onze branche waar we het onderscheid kunnen maken. Deze transitie vindt tegelijk plaats met de groei van de circulaire economie.”Ook ziet Baas graag dat metaalkringlopen wor-den gesloten. Recycling wordt nu nog belem-merd door regels vanuit REACH en afvalwetge-ving met betrekking tot gevaarlijke stoffen. Baas: “Ik zie graag dat we inzetten op grootschalige substitutie van gevaarlijke stoffen met behoud van de kwaliteit van producten. Een transitie kan namelijk ook bijdragen aan een omschakeling naar hernieuwbare, minder schaarse en beter recyclebare grondstoffen.”Uiteindelijk is digitalisering de motor, vindt ze. “Dit leidt tot grote maatschappelijke veranderin-gen en nieuwe verdienmodellen. Smart Industry is waar de transitie naar een circulaire economie op moet aansluiten, niet andersom.”

De cijfers voor officiële registratie bij de EMO Hannover 2017 zijn nu al indrukwekkend: meer dan 1.700 bedrijven uit veertig verschillende landen hebben ingeschreven voor ‘s werelds be-langrijkste vakbeurs voor de metaalbewerkende sector.

In totaal is nu al ruim 150.000 vierkante meter standruimte gereserveerd voor de periode van 18 tot en met 23 september van dit jaar. “Het lijkt er sterk op dat de EMO Hannover 2017 zal eindigen met een record aantal exposan-ten,” verklaart EMO commissaris-generaal Carl Martin Welcker.Dat de EMO na vier jaar weer terug is in Hanno-ver vindt hij een van de belangrijkste oorzaken van de interesse. Dit is de locatie die al sinds het eerste evenement in de jaren zeventig gebruikt is. Ten tweede is er een vroegboek-aanbod ont-wikkeld, dat succes lijkt te hebben. Niet alleen

Duitse fabrikanten hebben zich geregistreerd voor omvangrijke stands, maar vooral Aziati-sche bedrijven zijn actief. Over het algemeen is Azië goed voor meer dan één vijfde van de exposanten van de EMO.Onder het motto ‘Connecting systems voor intelligente productie’ richt de beurs zich op de trend van de digitalisering van de industrie. Welcker: “Tal van bedrijven kunnen zich identi-ficeren met deze slogan. Zij kunnen hun oplos-singen op het gebied van Industrie 4.0 presen-teren op hun eigen stands of in de zogenoemde Industrie 4.0-Area.”

FPT-VIMAG behartigt als supporter van de EMO de belangen van de Nederlandse bedrij-ven die op de EMO staan. We gaan voor u in onderhandeling met de organisatie, zodat u een goede plek toegewezen krijgt en voorzien u van de benodigde informatie. Bent u van plan om op de EMO 2017 te expo-seren, of wilt u meer informatie hierover ont-vangen? Vraag dan het informatiepakket bij ons aan door een e-mail te sturen naar info@fptvimag.nl. Wij sturen u graag het informatie-pakket toe.

Deze leden zijn in ieder geval op de EMO aan-wezig:• Cellro• Doall Europa• Hembrug• Leering• Mayfran international• Petroline international• Timesavers• Van Hoorn Carbide

PestkopMet verbazing kijk ik naar de gebeurtenissen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Daar omarmt Trump het nieuwe isolationisme van de Verenigde Staten. ‘America First’, roept hij en per decreet schrapt hij verdragen die na jarenlang onderhandelen tot stand zijn gekomen. Bam. Vuist op tafel, vol gas ergens tegen ingaan. Conflicten zoeken.

Trump zoekt ook naar conflicten met Europa. Zo blijft hij roepen dat de Euro geen gemeenschappelijke munt is, maar een manier voor Duits-land om met een zwakke Euro te profiteren van anderen. En passent is de president aan het voetjevrijen met May, de premier van het Verenigd Koninkrijk.

Verdeel en heers, het is een beproefde tactiek. Geef de ene partij meer rechten dan de andere partij. Hierdoor zal er nooit vriendschap ont-staan tussen hen beiden en hoeft de derde partij, die deze tactiek ge-bruikt, niet te vrezen dat de eerste twee samen tegen haar zullen op-treden.

Vijanden zijn energie voor Trump. Juist nu moeten wij in Europa sa-men optrekken en ons niet uit elkaar laten spelen. Amerika trekt zich terug uit de wereld en denkt hiermee haar eigen belang te dienen. Niets is minder waar. Maar daar komen ze van zelf achter.Laten wij als verenigd Europa die rol van Amerika in de wereld overne-men met positieve acties. Niet op het slachtveld maar met zaken waar wij de wereld en ook Europa verder helpen.Net als u heb ik gelezen dat grote innovatieve ondernemingen (Google, Apple, Air-bnb, Uber), nu in opstand komen tegen het beleid dat Trump dagelijks in zijn eerste week (!) heeft uitgerold. Die moderne onderne-mingen hebben al jaren net als u begrepen dat innovatie en vooruitgang ontstaat in een cultuur van openheid en vrijheid, niet van repressie.Hier ligt de eerste kans voor Europa. We kunnen samen bedrijven die kiezen voor openheid en vrijheid een alternatief bieden. Vestig je (hoofd)kantoor in Europa en bouw met ons aan een toekomst geïnspi-reerd op kansen voor iedereen en het delen van succes.

Europa is sterk genoeg.

André Gaalman is directeur van Leering Hengeloen voorzitter van FPT-VIMAG

Tim Wentink is vanaf 1 februari de nieuwe hoofdredacteur van TechniShow Magazine. Ook verzorgt hij de content voor de TechniShow Portal van FPT-VIMAG en ondersteunt hij de brancheorganisatie met artikelen.

Eerder werkte Tim als hoofdredacteur bij Metaal Magazine. Van origine is hij werktuigbouwkundige en piloot. “Na bijna vier jaar werkzaam te zijn geweest bij Metaal Magazine heb ik besloten om een nieuwe richting in te slaan. Bij TechniShow Magazine wil ik nog meer diepgang brengen. Goede inhoudelijke verhalen blijven de pijlers van een vakblad.” Hij kijkt uit naar het evenement TechniShow, de grootste vakbeurs van de Benelux. “De TechniShow is voor onze branche de belangrijkste beurs. De communicatie rond zo’n evenement is zowel een uitdaging als een kans.”

SCHAKELHenk van Beek, uitgever van TechniShow Magazine, ziet de komst van Tim als een logische verdere ontwikkeling van het platform TechniShow. “Tim ondersteunt de branchevereniging en haar merk TechniShow met kwalitatief goede content, naast zijn werk voor het magazine. Het hele jaar door vinden interessante ontwikkelingen plaats in de productietechnologie. Met Tim kunnen we de aandacht voor onze branche versterken en uitbouwen. Ik kijk er naar uit om samen met Tim een nog beter journalistiek product te maken.” Ook Chantal Baas, branchemanager FPT-VIMAG, ziet in Tim een goede versterking van het team. “Tim is een belangrijke schakel bij het generen van kwalitatief goede content. Informatievoorziening voor de branche is cruciaal. De productietechnologie is een hoogwaardige industrie, met veel innovaties. FPT-VIMAG, TechniShow en vooral onze leden zullen profiteren van de kennis en kunde van Tim.”

Tim Wentink nieuwehoofdredacteur TechniShow Magazine

‘Connecting systems voor intelligente productie’

TSM editie 1 | 33

partijen. In de keten waarbinnen je dat doet, moet je een centrale besturing hebben. Daar gebeurt het.”Juist bij de handling-robots die Rolan Robotics de laatste jaren veel inzet, merkt Stam de inzet van ‘Industrie 4.0’. “Binnen een productiestraat gaat het er niet om dat een robot een mens vervangt. Het gaat erom dat het hele pro-ces anders wordt ingericht. We kijken naar de volledige keten. Onze klanten weten namelijk heel veel van hun producten, maar de belangrijke details van het productieproces, om goed te kunnen automatiseren, hebben ze vaak minder goed in beeld. Pas als je het productieproces doorgrondt kun je een robot efficiënt inzetten. We zien vaak dat de insteek is dat er een man staat die moet worden vervangen door een robot. Dat moet niet het uitgangspunt zijn. We willen weten: hoe groot zijn de series, hoe zit het met de planning en de logistiek, welke machines staan er in de keten en hoe presteren die? En nog veel meer details. Dat is meer dan een robot die in een koffiepauze doorwerkt. We bemoeien ons van A tot Z met een lijn.”

KETENInstallaties worden complexer en de overall-besturing maakt Rolan Robo-tics zelf. De HMI (mens-machine-interactie) moet gebruikersvriendelijk zijn aan de buitenkant, maar dit vraagt vaak veel kennis en kunde van de Rolan programmeurs. De HMI is immers daar waar de operator de interactie heeft met de installatie. Indien in het voortraject niet geen goede analyse van het gehele proces is ge-maakt is het moeilijk uiteindelijk aan de verwachting van de klant te voldoen. Sterker, volgens Stam komt hij geregeld trajecten tegen waarbij de klant zelf een specificatie opstelt zonder over voldoende kennis te beschikken van au-tomatisering of robotisering.Stam noemt dat aanbiedingen die alleen op prijs gestuurd zijn. “Ik betwijfel of ze op die manier ook de beste oplossing vinden. Ik denk dat het beter is om in een vroeg stadium bij een vernieuwing van je proces specialisten op het gebied van Smart Industry en processen in te schakelen. Doe je dat niet, dan laat je vaak juist geld liggen. Bij de meeste partijen denkt men aan een nieuw product en komt de productie er achteraan. Dat vind ik jammer.” Ook bij de aanbieders ziet hij partijen die niet vanuit de klant denken. “We hebben regelmatig een machinebouwer als concurrent”, analyseert Stam. “Die kijken naar individuele machines en een robot komt er tussen om een mens te vervangen. Maar die persoon aan de lijn hoeft helemaal niet de bott-le-neck te zijn. Wij analyseren de keten: van het begin van de lijn tot het eind. Wat moet er uiteindelijk aan het einde van een lijn uitkomen? Wat wordt het eindproduct? En dan pas lukt het om robots zo efficiënt mogelijk in te zetten. Een robot kan immers veel meer dan alleen in- en uitnemen van bijvoor-beeld een CNC-machine.

Stam zit nu bijna 32 jaar ‘in het robotvak’. Hij heeft volgens eigen zeggen alle facetten zelf meegemaakt: van het in elkaar sleutelen van een machine, de service ervan en de verkoop. “Het bedrijf waar ik toen werkte stapte in de wereld van robots. Ik zag die robot en wist: hier ligt mijn toekomst. Dit is het.” Hij begon met robots van OTC. Toen nog simpele lasrobots, 5-assig met kettingen. Toen, ruim dertig jaar geleden, werden slechts zes lasrobots per jaar verkocht. Niet verrassend. De eerste lasrobots kostten 350.000 gulden (bijna 160.000 euro).Rolan Robotics is gespecialiseerd in robotsystemen voor industriële toepas-singen. Met meer dan 900 geleverde robotsystemen, zoals lasrobots en hand-lingrobots in de metaalsector, maar ook de ‘food’- en de ‘non-food’-industrie, is Rolan Robotics één van de grootste spelers in de Benelux. Het leverings-programma bestaat uit lasrobots van OTC en Kobelco en handlingrobots van OTC, Stäubli, Fanuc en Kuka. Deze maken vaak deel uit van een veel gro-tere productielijn, die in zijn geheel door Rolan Robotics wordt ontworpen en geïnstalleerd. Ze bieden zowel nieuwe als gebruikte robotsystemen aan.Smart Industry is voor Stam dagelijkse praktijk. “We doen niets anders. Voor ons is Smart Industry het samenvoegen van alle technologie die je kan gebruiken om de productie optimaal te krijgen. Hierbij kan het productieproces zich dynamisch aanpassen aan wisselingen op een ‘smart’ manier door gebruikmaking van informatie eerder in de keten van andere

“Binnen een productiestraat gaat het er niet om dat een robot een mens vervangt”

Smart Industry-ambassadeurHans Stam, Rolan Robotics

Hans Stam, directeur en eigenaar van Rolan Robotics, vindt dat een robot inpassen ook Smart Industry is. Robotisering is bij uitstek het automatiseren van een lijn of zelfs een fabriek. Toch denkt men te vaak dat een robot alleen een vervanging van een medewerker is. “Je merkt dat veel van onze klanten wel hun product kennen, maar niet hun productie”.

“

“

“IN DE KETEN WAARBINNEN JE DAT

DOET, MOET JE EEN CENTRALE

BESTURING HEBBEN”

“

“

“DAT IS ZONDE VAN HET RENDEMENT

VAN EEN PROCES”

Smart Industry

Door Henk van Beek

TSM editie 1 | 35

Productnieuws

Koetje HSC Plus, specialist in opspansystemen, freesgereedschappen en machineconcepten le-vert de nieuwe Datron Neo. Dit is een allround freesmachine voor kleine aantallen en voor pro-totyping.

De Datron werd onlangs geïntroduceerd tijdens de AMB in Hannover. De machine is zeer com-pact (h x b x d: 188 x 80 x 130 cm, gewicht 700 kg) en geschikt voor diverse materialen. Vol-gens de leverancier onderscheidt de Natron Neo zich van andere machines door de zogenoemde plug&play-besturing. Zo zouden zelfs onervaren krachten gemakkelijk de drie-assige CNC-machi-

ne kunnen bedienen. Het bedrijf vergelijkt de be-diening met het swipen bij een smartphone.

“De iconen en de 3D-illustraties van de gebrui-kersinterface spreken voor zich”, meldt het bedrijf. “Hierdoor vergemakkelijkt de snelle identificatie van de verschillende functies. Dit zorgt voor een positieve gebruikerservaring.” De belangrijkste vooruitgang in de technologie van Detron is de combinatie van een camera in het werkgebied met de besturing door een gevoelige multi-touch display.

KOETJE HSC PLUS LEVERT NIEUWE DATRON FREESMACHINE

Lasrobotspecialist RobWelding en machinevision-specialist Beltech hebben een afbraam-robotcel ontwikkeld, die geschikt is voor metaal-platen van 100×100 mm tot 2000×1500 mm.

Na het zagen, snijden, ponsen of stansen legt de operator de metaal-platen willekeurig op een door RobWelding ontworpen tafel, waar een magneet de platen vastklemt aan de tafel. Vervolgens zweeft een lasertriangulatiesysteem van Beltech over de platen en wordt een 3D-beeld gemaakt. Daarna haalt een softwareprogramma de contour- en hoogte-informatie uit het gescande 3D-beeld en communiceert dit met de robotbesturing.De robot die in de cel staat houdt de afbraammachine vast. Wanneer deze robot tijdens het afbramen voelt dat er onverwachte afwijkingen zijn, ondanks de nauwkeurigheid van het lasertriangulatiesysteem, kan hij deze alsnog wegwerken dankzij Force Control.

Robwelding en Beltechontwikkelen robotcel voorgerobotiseerd afbramen

Bemet, leverancier van CAD/CAM, ERP- en APM-software voor de maakindustrie, heeft de Best Sales Improvement Award van Missler vorige week ontvangen. Deze prijs heeft Bemet gekregen vanwege de uitzonderlijke groei van het bedrijf het afgelopen jaar met 35 procent.

Bemet was van 18 t/m 20 januari jongstleden aan-wezig op het Missler 2017 Seminar in Lissabon. Dit seminar, dat werd bijgewoond door alle Mis-

sler software partners, is een jaarlijks evenement waarbij een update wordt gegeven over de TopSo-lid software, de markt en toekomstige ontwikke-lingen. Ook was er een uitreiking van een aantal awards voor succesvolle partners. Michel Peters, accountmanager van Bemet, mocht tijdens de plenaire openingssessie van het evene-ment toelichten waardoor het bedrijf een grote groei heeft doorgemaakt: “We hebben geïnves-teerd in nieuwe mensen, zowel op commercieel

als op technisch vlak. Dit, in combinatie met de juiste focus op onze totaaloplossing, heeft ervoor gezorgd dat we een bijzonder goed jaar achter de rug hebben. Vanzelfsprekend proberen we deze groei het komende jaar door te zetten. Klanten zien steeds meer in dat het niet alleen draait om specifieke functionaliteit, maar om een oplossing waarbij het complete proces geoptimaliseerd wordt. We bieden dit door volledige integraties tussen CAD/CAM, ERP en APM te bieden.”

Dit flexibele gereedschap is gebruiksvriendelijk, duurzaam, betrouwbaar en kostenefficiënt en omvat een innovatief krimpmechanisme met een volledige zichtbaarheid van het krimpproces. Bovendien zijn de sterke handgrepen met antislip speciaal gevormd zodat de gebruiker minimale inspanningen moet leveren, waardoor het gereedschap zowel met één als met twee handen kan worden gebruikt. Het gereedschap heeft een paral-lelslag en een palmechanisme om een volledige krimpcyclus te kunnen uitvoeren. Met de eenvoudig toegankelijke ontgrendelingsfunctie kun-nen de verschillende krimpmatrijzen snel, eenvoudig en zonder extra gereedschap gewisseld worden.

Bemet ontvangt award ‘Best Sales Improvement’ van Missler Facom heeft eenupgrade gelanceerd voor zijn mobiele krimpgereedschap

ZONDER BOORVERBINDINGEN EN FORMALDEHYDE-DEPOTS ZORGT VOOR ACTIEVE BESCHERMING VAN DE GEZONDHEID

rhenus FU 800 DE KOELSMEERSTOF ZONDER GEVAARSYMBOLEN

http://www.rhenuslub.de/nl/fu-800-koelsmeermiddel.html

Het krimpgereedschap kan uitgerust worden met een breed assortiment krimpmatrijsopties (foto: Facom)

TSM editie 1 | 37

Tijdens de Demoweek maakt de maakindustrie kennis met de laatste innovaties op het gebied van onder meer automatisering, precisiebewerking, multitasking, meettechniek, additive manufactu-ring en besturingstechniek. Slimmer produceren (‘Smart Manufacturing’) staat centraal in deze editie. Het productieproces van de hedendaagse verspaner omvat vele stappen en vertakkingen. Er kan vaak veel winst behaald worden in de afstemming tussen processen en communicatie met andere afdelingen.

INNOVATIESDe Demoweek biedt verspaners een uitstekende gelegenheid om in een ontspannen sfeer kennis te maken met uiteenlopende technieken om hun productieproces te optimaliseren. Geïnteresseer-den kunnen bij de acht bedrijven binnenkijken en zich laten informeren over nieuwe ontwikke-lingen. Zo toont Bemet International hoe verspaners hun productieproces van A tot Z kunnen optimalise-ren met software. Bendertechniek laat de laatste ontwikkelingen op het gebied van verspanende metaalbewerkingsmachines en 3D industriële printtechnieken zien. Van Cellro krijgen bezoe-

kers te horen hoe ze eenvoudig, flexibel en toe-komstgericht kunnen automatiseren met Xcele-rate. Innovaties op het gebied van verspanende metaalbewerkingsmachines en Smart Manufac-turing om snel, nauwkeurig en efficiënt te produ-ceren komen van DMG MORI. Dormer Pramet is aanwezig bij Bendertechniek.

Cellro, DMG MORI en Dymato laten diverse too-ling-innovaties zien. Daarnaast is er de lancering van de vernieuwde webshop functionaliteiten. Dymato brengt metaalbewerkingsmachines om een betrouwbaar en efficiënt productieproces te realiseren. Bij Mitutoyo BeNeLux demonstreert men hoe je sneller en efficiënter kan meten met slimme meetmachines en “1-shot” software.Heidenhain, de enige partij die niet in Veenendaal zit, maar op steenworp afstand in Ede, wil aan-geven hoe gestroomlijnde communicatie tussen productievloer en andere afdelingen kan lopen en zet daar Connected Machining voor in.

Demoweek 2017in teken van Smart Manufacturing

Productnieuws

Verspanende techniek

Leering HengeloBarnsteenstraat 17554 TC HENGELO OV074 – 255 82 82info@leering.nlwww.leering.nl

Iscar NederlandZwolleweg 62803 PS GOUDA0182 – 53 55 23Iscar@wxs.nlwww.iscar.nl

Machine-gereedschappen

Klein ToolingVeluwezoom 501327 AH ALMERE036 – 521 80 90mail@kleintooling.nlwww.kleintooling.nl

Plaatbewerking

Trumpf NederlandJohn Maynard Keynesstraat 3017559 SV HENGELO OV088 – 400 24 00info@nl.trumpf.comwww.nl.trumpf.com

Uw bedrijf onder uw rubriek in de WieDoetWat index?Voor een vermelding met uw NAW gegevens + full colour logo betaalt u slechts € 150,- per editie (6 edities per jaar). Voor meer infor-matie over een vermelding in de WieDoetWat index kunt u contact opnemen met: Kim de Bruin, telefoon 070 - 399 00 00 of per e-mail kim@jetvertising.nl.

WieDoetWat

Techniekbedrijven Veenendaal en Ede openen deuren

De rode draad van de Demoweek is Smart Manufacturing. Tijdens het vier dagen durende evenement, dat plaats heeft van 28 tot en met 31 maart, openen acht techniekbedrijven in de omgeving van Veenendaal en Ede hun deuren voor het publiek.

Thema: ‘Hoe maakt u het?’Opvallend dit jaar is het Demoweek-thema: ‘Hoe maakt u het?’ Velen die

werkzaam zijn in de maakindustrie delen de passie om dingen te bouwen en

beter te maken. Zoals een kind, dat met legostenen steeds mooiere bouwwerken

in elkaar zet. Dit komt tijdens de Demoweek enerzijds tot uiting in de innovaties

zelf – die binnen het kader van Smart Manufacturing helpen om slimmer te

produceren met dezelfde middelen – anderzijds gaan de bezoekers zelf ook

bouwen. Zij krijgen namelijk van elk bedrijf dat ze bezoeken een bouwsteen. En

wie zes of meer steentjes bouwt, gaat met een fraai geschenk naar huis.

Geïnteresseerde bezoekers kunnen zich gratis inschrijven voor de Demoweek

2017 op www.demoweek.nl.

Om te beantwoorden aan enerzijds de groeien-de aantallen en anderzijds aan de toenemende complexiteit van structuurdelen voor de lucht- en ruimtevaart, heeft Sandvik Coromant zijn serie CoroMill 390 Silent Tools opnieuw tegen het licht gehouden. Dankzij de vernieuwde Silent Tools dempingstechnologie kunnen bedrijven titanium frameonderdelen dieper, met meer proceszeker-heid en met grotere verspaningsvolumes uitka-meren. Holtes worden op grote schaal toegepast in titanium structuurdelen voor vliegtuigen, vaak met een diepte van meer dan vier keer de diame-ter van de frees, wat significant is in dergelijk uit-dagend materiaal. Er worden daarom hoge eisen gesteld aan de processtabiliteit, de kwaliteit en aan de verspaningsvolumes. CoroMill 390 Silent

Tools hebben licht snijdende wisselplaatgeome-trieën en geavanceerde hardmetaalsoorten. Het gereedschap is beschikbaar voor zowel de nieu-

we wisselplaatgrootte 07, alsmede de wisselplaat-grootte 11, met opties voor ofwel een cilindrische schacht of Coromant Capto-koppeling.

Totgrote diepte

De CoroMill 390 Silent Tools zijn te bestellen met di-ameters van 20 tot 32 mm (foto: Sandvik Coromant)

Column

Het kan wel, maar mag niet!

Chris Meijnen is Coördinator Training and Education bij AWL. Hij beschrijft wat hij meemaakt tijdens zijn werk-dagen. Naast zijn werk bij AWL is hij eigenaar van Orbit Loopbaanadvies in Zwolle.

COLOFON

TechniShow Magazine is hét vakblad voor de metaalindustrie en (inter)nationale maakindustrie. Het behandelt productietechno-logie in al zijn facetten en is een uitgave van branchevereniging FPT-VIMAG.

jaargang 13 | editie 1 |januari 2017

TechniShow verschijnt zes maal per jaar. Toezending geschiedt op abonnementbasis en controlled circulation.

UitgeverVerbinding UitgeverijHenk van Beek, UitgeverTelefoon: 06 284 17 073E-mail: info@verbinding.nl

RedactieraadIngrid Coffeng, Elise de Koning, Sebastiaan Laumen

RedactieVerbinding UitgeverijHenk van BeekKitty Hemmer

FPT-VIMAGChantal BaasIlse Bloot-BloklandDaphne Rijk-Selhorst

Email:redactie@technishow.nl

VormgevingGrafilithAnna van Renesseplein 81911 KN Uitgeest0251 36 20 34

DrukDrukkerij DamenLeemansstraat 74251 LD Werkendam0183 50 85 55

PostadresVerbinding UitgeverijAmpérestraat 72316 DG Leiden

AbonnementenE-mail: info@verbinding.nl

Advertentie-exploitatieJetvertisingLaan van Zuid Hoorn 372289 DC Rijswijk070 399 0000

Aan dit nummer werkten meeRogér van DomburgJanet KoorenHans KoopmanChris Meijnen

©2016 THX 1138 B.V.

Ik heb een achtergrond in het beroepsonderwijs. Daar schaam ik me niet voor. Het is een mooi vak om als docent jonge mensen mede te mogen vormen tot star-tende professionals. Waar ik me wel voor schaamde waren de beknellende regels en inspectiekaders. Die zorgden niet alleen bij mij voor een gebrek aan initia-tief en ondernemerschap, maar ook bij de studenten! Ik was binnen vijf jaar weg.

Laatst werd ik uitgenodigd op een hogeschool om als vertegenwoordiger uit het bedrijfsleven iets te vertellen over hoe wij het deeltijd-hbo graag zou-den zien. Daarin vertelde ik dat wij nu ervaren dat het deeltijdonderwijs een soort left over is van het voltijdonderwijs. Een slap aftreksel met zeer weinig flexibiliteit aan instroommomenten, programma’s en locaties. Graag geef ik dan ongevraagd drie adviezen.Allereerst: Het voltijdonderwijs is nu de trechter, waaruit het deeltijdpro-gramma vloeit. Dat moet andersom! Laat de programma’s in de deeltijdvari-ant vollopen met recente wensen van de werkende deeltijdstudent, die deze één op één uit het bedrijfsleven de opleiding in kan laten stromen. Je actuali-seert daarmee constant je onderwijsprogramma’s, die je dan weer kan door-zetten naar de reguliere voltijdopleidingen. Ten tweede: biedt meer modulair onderwijs aan. De meeste professionals zitten niet te wachten, om naast hun baan, gezin en andere verplichtingen, nog vier jaar naar school te gaan. Om dan uiteindelijk te kunnen zeggen dat ze een hbo-diploma Elektrotechniek , Technische bedrijfskunde of Werktuigbouwkunde hebben. Ze willen modu-les volgen die actueel zijn en onmiddellijk waarde toevoegen aan hun werk-zaamheden nu of in de nabije toekomst. En dan mijn derde ongevraagde advies, dat aansluit op het tweede: Professio-nals willen modules volgen die op termijn kunnen leiden tot een hbo-niveau. Bijvoorbeeld 8 gevolgde modules, verspreid over 10 jaar. En dan niet een hbo Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, of Technische bedrijfskunde, waarin je vastzit in het soort modules dat je kan kiezen, maar allerlei vrij te kiezen modules, waarmee je dan bijvoorbeeld een hbo ‘Algemene techniek’ krijgt.

“Maar Chris, dat kan niet!” werd er gezegd door de vertegenwoordi-gers van de hogeschool. Ik zei: “Het kan wel, maar het mag niet! En dat is natuurlijk wat anders.”Initiatief en ondernemerschap binnen het onderwijs? Een derde van de jonge startende docenten neemt het initiatief om te stoppen binnen vijf jaar. Ik snap dat wel als ondernemer!

Thema van TechniShow|Magazine 2 is: Gereedschappen en Opspantechniek + Hannover Messe

WWW.PROMASCNC.NLUW PROFESSIONELE PARTNER VOOR CNC MACHINES

HEDELIUSIntelligente oplossingen voor efficiënte bewerkingen. Krachtig en precies. Deze Duitse firma heeft de afgelopen jaren een ijzersterke reputatie opgebouwd als uitermate betrouw baar fabrikant van 3- en 5-assige bewerkingscentra en zwenkkopmachines.

CMZCMZ is een toonaangevende fabrikant van CNC draaibanken; de modernste machinetechnologie met gebruik van uitsluitend topcomponenten; veelal in eigen huis vervaardigd. CMZ levert draaibanken met de hoogste niveaus van kwaliteit, precisie en betrouw-baarheid en kan wedijveren met de meest gerenom-meerde merken. Vele tevreden klanten van Promas bevestigen het: CMZ is betaalbare topkwaliteit!

HARTFORDHartford is een onderneming van wereldklasse. Zij beschikt over een zeer modern en kwalitatief hoog-waardig programma met een verregaand specialisme in bewerkingscentra en portaalfreesmachines. Het is de grootste fabrikant van bewerkingscentra in Taiwan met een jaarlijkse productie van meer dan 2000 machines.

TECHNIEK DIE ZICHUITBETAALT

Our Best Solutions FOR THE MACHINING OF ALUMINIUM

AND ALUMINIUM ALLOYS

We vALUe YOUR PERFORMANCE

Deze high performance aluminium frezen zijn exclusief verkrijgbaar via Iscar Nederland