Traject DV WB Helpende zorg en welzijn Niveau 2 1. · Oriëntatie op het werkveld 1 In dit thema...

Helpende zorg en w

elzijn WER

KBO

EK

9 789006 071108

Het werkboek Helpende zorg en welzijn maakt deel uit van de serie Traject Dienstverlening

Helpende zorg en welzijn sluit volledig aan bij de beroeps specifieke onderdelen van het basisdeel kwalificatiedossier Dienstverlening niveau 2.

Dit werkboek hoort bij het theorieboek Helpende zorg en welzijn: de thema’s en de hoofdstukken komen overeen. De opdrachten helpen je om de theorie te verwerken en de benodigde vakkennis en beroepsvaardigheden eigen te maken voor jouw (toekomstige) beroep. Ook ga je concreet aan de slag met realistische situaties die je in je beroepspraktijk kan tegenkomen.

Soorten opdrachtenPer thema zijn er verschillende soorten opdrachten:- Verwerkingsopdrachten: deze helpen je de theorie te verwerken te begrijpen. - Praktijksituaties: hiermee pas je de theorie toe in realistische praktijkbeschrijvingen.- Vaardigheden: hiermee leer je de benodigde beroepsvaardigheden aan. - Themaopdrachten: grotere opdrachten waarmee je met de kennis en vaardigheden

aan de slag gaat. Je werkt bij themaopdrachten tegelijkertijd aan belangrijke algemene vaardigheden als samenwerken, informatie zoeken, presenteren, kritisch denken en plannen.

- Studiehulp: een zelftoets waarmee je controleert of je de theorie kent. - Evaluatie: evalueren en reflecteren zijn belangrijke vaardigheden: zo zet je na elk

thema op een rij wat je goed beheerst en wat je actiepunten zijn.

Door de thematische opbouw is Traject Dienstverlening geschikt voor alle onderwijsvormen en alle leerwegen.

De leermiddelen uit de serie Traject Dienstverlening zijn bestemd voor de opleidingen medewerker facilitaire dienstverlening, helpende zorg en welzijn en medewerker sport en recreatie.

Wil je weten welke materialen er nog meer beschikbaar zijn bij Traject Dienstverlening?Kijk dan op www.thiememeulenhoff.nl/trajectdienstverlening

Auteur:N. BusE. KremersR.F.M. van MiddeM.M.M. RiemsdijkS. SchoneveldS. Sjollema Onder redactie van: R.F.M van Midde

WERKBOEK NIVEAU 2

Helpende zorg en welzijn

D_MBO_WB_helpendezorgenwelzijn.indd All Pages 23/02/17 08:56

Helpende Zorg en Welzijn

Niveau 2

N. BusE. Kremers

R.F.M. van MiddeM.M.M. Riemsdijk

S. SchoneveldS. Sjollema

Colofon

AuteursN. BusE. KremersR.F.M. van MiddeM.M.M. RiemsdijkS. SchoneveldS. Sjollema

RedactieR.F.M. van Midde

TaalredactieSusan Hol

Vormgeving enomslagStudio Fraaj, Rotterdam

OpmaakImago Mediabuilders,Amersfoort

IllustratiesTiekstra Media,GroningenThiemeMeulenhoff,Amersfoort

Over ThiemeMeulenhoffThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot eenlearning design company. We brengen content, leerontwerp entechnologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring enleeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwenen verbeteren van onderwijs. Zo kunnen we samen beter recht doenaan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen datleren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt.

Samen leren vernieuwen.

Meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onzeeducatieve oplossingen:

www.thiememeulenhoff.nl of via de Klantenservice 033 448 37 00

ISBN 9789006071108Eerste druk, eerste oplage, 2017

© ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2017

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag wordenverveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerdgegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enigewijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen,of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijketoestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaanop grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dientmen de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoenaan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO),Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor hetovernemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen,readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dientmen zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over hetgebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijszie www.auteursrechtenonderwijs.nl.

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelenvolgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menenzekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot deuitgever wenden.

Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd. Het voor deze

uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk.Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeftplaatsgevonden.

Over ThiemeMeulenhoffThiemeMeulenhoff ontwikkelt zich van educatieve uitgeverij tot een learning design company. We brengen content, leerontwerp en technologie samen. Met onze groeiende expertise, ervaring en leeroplossingen zijn we een partner voor scholen bij het vernieuwen en verbeteren van onderwijs. Zo kunnen we samen beter recht doen aan de verschillen tussen lerenden en scholen en ervoor zorgen dat leren steeds persoonlijker, effectiever en efficiënter wordt.

Samen leren vernieuwen.

www.thiememeulenhoff.nl

ISBN 978 90 06 07110 8Eerste druk, eerste oplage, 2017

© ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2017

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl.

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Deze uitgave is volledig CO2-neutraal geproduceerd. Het voor deze uitgave gebruikte papier is voorzien van het FSC®-keurmerk. Dit betekent dat de bosbouw op een verantwoorde wijze heeft plaatsgevonden.

Rondleiding door dit werkboek

Het werkboek is verdeeld in thema’s. Een thema in het werkboek sluit precies aan bij een thema in de theorie.

Thema 1Oriëntatie op het werkveld

1In dit thema maak je kennis met het beroep en het werkveld waar jij alsdienstverlener na je opleiding in terechtkomt. In de dienstverlening heb je heel veelmogelijkheden. Bijvoorbeeld medewerker facilitaire dienstverlening, helpende zorg enwelzijn of medewerker sport en recreatie. Wat je functie wordt en welke taken jekrijgt, hangt af van je uitstroomprofiel.Als je in dienst komt bij een bedrijf krijg je een arbeidsovereenkomst. Jij moet je aanbepaalde arbeidsvoorwaarden houden. Om ervoor te zorgen dat je je werk goedkunt doen krijg je op je werk begeleiding.

Hoofdstuk 1 Dienstverlening• Medewerker facilitaire dienstverlening• Helpende zorg en welzijn• Medewerker sport en recreatie

Hoofdstuk 2 De functie• Taken voor elke dienstverlener• Taken en werkzaamheden bij de drie uitstroomprofielen

Hoofdstuk 3 De arbeidsovereenkomst• Arbeidsovereenkomst• Arbeidsvoorwaarden• Begeleiding op je werk

19

Verwerking

Verwerkingsopdrachten

11 Dienstverlening

1 Je gaat werken in de dienstverlening. Dat betekent dat je diensten verleentaan iemand anders. Leg uit dat een dienst iets anders is dan een artikel.

2 In het theorieboek ‘Jij als dienstverlener’ kom je bijna altijd de term ‘klant’tegen.Hoe noem je die klant eigenlijk in de verschillende organisaties?

Kies uit: bewoner - gast - kind – klant – patiënt

restaurant

ziekenhuis

woonzorgorganisatie

squashcentrum

buitenschoolse opvang

3 Voor welke drie opleidingen is het theorieboek ‘Jij als dienstverlener’bedoeld?

4 Jij kunt straks aan de slag bij veel verschillende organisaties. Zet de juisteorganisatie achter de juiste beschrijving.

Kies uit: gehandicaptenzorg - gespecialiseerd facilitair bedrijf – ggz –

kinderopvang – recreatiebedrijf – sportorganisatie – thuiszorg –

vergadercentrum – verpleeghuis – ziekenhuis

THEMA 1 Oriëntatie op het werkveld

110

Toepassing

Praktijksituatie

Verschillende beroepen met dezelfde taak

Chantal werkt als helpende zorg en welzijn in eenverpleeghuis. Ze heeft pauze. Ze zit aan tafel met Abdelen Henri. Abdel werkt als schoonmaker. Het verpleeghuisheeft geen eigen schoonmakers. Ze huren die dienst invan een commercieel bedrijf. Henri is wel in dienst. Hijwerkt als activiteitenbegeleider.

Tijdens het gesprek hebben Chantal, Abdel en Henri hetover schoonmaken. Al snel blijkt dat ze dit alle drie voorhun beroep doen. ‘Ja’, zegt Chantal ‘en dan maak ik ooknog schoon bij mijn moeder. Die kan veel dingen nietmeer. Maar ze woont wel zelfstandig.’‘Ik maak ook schoon’, zegt Henri, ‘vooral thuis, maar ikhaal ook wel eens een bezem door hetactiviteitencentrum.’

‘Wat krijgen jullie eigenlijk voor dat schoonmaken?’,vraag Abdel.‘Ik maak niet alleen schoon hoor’, reageert Chantal.‘Bovendien weet ik niet wat je met je vraag bedoelt’.‘Da’s toch logisch. Geld, loon, salaris, poen, doekoe!’‘Oh’, antwoordt Chantal. ‘Da’s hetzelfde antwoord: ikkrijg er niet alleen geld voor terug hoor.’Nou, daar kon Abdel het mee doen. De pauze vanChantal zat erop.

1 Welk uitstroomprofiel heeft Abdel gedaan, denk je?

2 Het verpleeghuis huurt een dienst in. Wat betekent dat?

119

Evaluatie

Studiehulp

Stelling Juist Onjuist1 Een dienst is hetzelfde als een artikel. ◯ ◯2 Met het woord klant kun je ook een patiënt, gast of cliënt bedoelen. ◯ ◯3 Sport draait vooral om inspanning, recreatie meer om ontspanning. ◯ ◯4 Een verpleeghuis is bedoeld voor ouderen die samen willen wonen. ◯ ◯5 Ggz staat voor geestelijke gezondheidszorg. ◯ ◯6 Een profit-organisatie heeft als doel: winst maken. ◯ ◯7 Cao betekent Collectieve Arbeidsovereenkomst. ◯ ◯8 Als je volledig werkt, heb je recht op ten minste veertigvakantiedagen per jaar.

◯ ◯9 Een proeftijd mag maximaal drie maanden duren. ◯ ◯

10 Diefstal is een reden voor ontslag op staande voet. ◯ ◯11 Een functie bestaat uit taken, bevoegdheden en

verantwoordelijkheden.◯ ◯

12 Ondersteuning is een ander woord voor hulp. ◯ ◯13 Adl staat voor algemene dagelijkse logistiek. ◯ ◯14 Een representatief gebouw is schoon en onderhouden. ◯ ◯15 Als je een opdracht niet begrijpt vraag je het aan je begeleider of

leidinggevende.◯ ◯

Hoeveel vragen heb je goed beantwoord?

THEMA 1 Oriëntatie op het werkveld

130

ThemaopeningJe leest waar het thema over gaat en welke hoofdstukken en onderwerpen aan de orde komen.

In dit werkboek staan verschillende soorten

opdrachten. Deze helpen je om je de

benodigde vakkennis en beroepsvaardigheden

eigen te maken.

VerwerkingVerwerkingsopdrachten helpen je de theorie te leren en te begrijpen. Ze zijn geordend per hoofdstuk.

EvaluatieStudiehulp een zelftoets waarmee je controleert of je de theorie kent. Antwoorden zijn op te vragen bij je docent.

Evaluatie evalueren en refl ecteren zijn belangrijke vaardigheden voor jouw toekomstige beroep: zet na elk thema op een rij wat je goed beheerst en wat je actiepunten zijn.

ToepassingPraktijksituaties hiermee pas je de theorie

toe in alledaagse praktijkbeschrijvingen.

Themaopdrachten grotere opdrachten waarmee je met de kennis en vaardigheden aan

de slag gaat. Je werkt dan ook aan belangrijke algemene vaardigheden als samenwerken,

informatie zoeken, presenteren, kritisch denken, plannen en problemen oplossen.

Vaardigheden om de benodigde beroepsvaardigheden aan te leren.

Iconen helpen je op weg

In de kantlijn staan icoontjes. Die geven aan wat je in de opdracht kunt verwachten.

geeft aan dat je een deel van de theorie (nog een keer) leest om de vraag te kunnen beantwoorden.

bij deze opdracht werk je samen met anderen.

bij deze opdracht heb je een computer met internet nodig om informatie op te zoeken.

bij deze opdracht werk je aan je schrijfvaardigheden, bijvoorbeeld met het schrijven van een uitgebreid antwoord, verslag of rapport.

bij deze opdracht laat je de uitkomsten zien in een mondelinge presentatie.

geeft aan dat het gaat om een creatieve opdracht.

11111111

Observatielijst: De wensen van de klant achterhalen oefenen toepassenwel niet n.v.t. wel niet n.v.t.

groet de klant en geeft een hand ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯maakt oogcontact ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯zorgt voor een goede sfeer ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯is beleefd ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯is behulpzaam ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯past de techniek van trechteren toe ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯stelt goede open vragen ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯stelt goede keuze vragen ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯stelt goede gesloten vragen ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯luistert naar de antwoorden ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯kijkt naar lichaamstaal ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯controleert of het klopt wat zij of hij denkt dat de klant wil ◯ ◯ ◯ ◯ ◯ ◯

Leerdoelen:

Vaardigheden Wensen en behoeften van de klant bepalen

1135

Vaardigheden

Wensen en behoeften van de klant bepalen

1 Oriënteren

1 Lees de theorie over klantgericht en klantvriendelijk nog eens goed door.21 Bekijk het filmpje: https://youtu.be/ZsV6Pp_qdfc Dit is een onderzoek naar de

behoeften en wensen van de klant.a Geef een voorbeeld uit het filmpje van een open vraag.

b Geef een voorbeeld uit het filmpje van een gesloten vraag.

c Geef een voorbeeld uit het filmpje van een keuzevraag.

d Heeft de verkoper succes met het ‘trechteren’? Leg uit waarom wel ofniet.

Oefenen

31 Het trechteren kun je oefenen. Je gaat proberen achter de wensen van eenklant te komen die een artikel wil kopen.• Maak drietallen voor een rollenspel. Een iemand is de klant de ander is

de verkoper, de derde observeert.• Je wisselt de rollen af, zodat iedereen een keer klant, verkoper en

observator is.• Als je observeert, let je vooral op degene die de verkoper speelt. Vul van

degene die je observeert de observatielijst ‘De wensen van de klantachterhalen’ in de kolom ‘oefenen’ in.

• Als je de klant speelt, neem je een artikel in gedachten dat je nu ofbinnenkort nodig hebt. Bedenk erbij hoe het eruit ziet en wat het moetkunnen.

• Als je de verkoper bent, probeer je door vragen te stellen achter debehoefte (het artikel) van de klant te komen.

1133

ObservatielijstenBij de meeste vaardigheden

horen observatielijsten. Die vind je direct achter de vaardigheid.

Een observatielijst kun je gemakkelijk uit je werkboek

halen. Zo kun je ze in de klas of in je BPV laten invullen.

VaardighedenEen vaardigheid heeft een vaste opbouw:

Oriënteren Oefenen Toepassen Transfer

Werken met dit werkboek

Vind je het prettig om eerst de theorie te lezen en dan te kijken of je het weet en begrepen hebt? Lees dan eerst de theorie en maak daarna de verwerkingsvragen.Ben je meer iemand die het liefst de theorie doorneemt aan de hand van vragen? Start dan met de verwerkingsvragen en leg je theorieboek ernaast.

Werk je het liefst vanuit de praktijk? Begin dan met een praktijksituatie of een thema-opdracht en kijk of je de vragen kunt beantwoorden met de informatie uit de theorie.

Inhoudsopgave

Thema 1 Helpende zorg en welzijn 11

Verwerking 12Verwerkingsopdrachten 12

Hoofdstuk 1 Begeleiden van cliënten 12Hoofdstuk 2 Bijzondere situaties 18

Toepassing 23Praktijksituaties 23

Maatwerk leveren 23Rouwverwerking 24

Themaopdrachten 25Vaardigheden 31

Handen wassen 31

Evaluatie 34Studiehulp 34Evaluatie 35

Thema 2 Cliënten 37


Hoofdstuk 3 Verschillende leeftijden 38Hoofdstuk 4 Zieke cliënten 42Hoofdstuk 5 Diversiteit 46


Mevrouw Bekkers krijgt last van dementie 48Intervisie 50

Themaopdrachten 52


Thema 3 Ondersteunen bij huishouden en wonen 59


Hoofdstuk 6 Werkzaamheden bij huishouden en wonen 60Hoofdstuk 7 Schoonmaken 63Hoofdstuk 8 Zorg voor het bed 69


Aan de slag! 73Is het bed goed? 75


Moppen 81Ramen reinigen 85Stof wissen 89Schrobben 93Vochtig en nat reinigen met microvezels 96Toiletruimte desinfecteren 100Schoonmaken van ruimten die extra hygiëne vragen 105Bed afhalen en opmaken 111Wieg of ledikant opmaken 116


Thema 4 Was verzorgen 123


Hoofdstuk 9 Wassen 124Hoofdstuk 10Was drogen en opruimen 130Hoofdstuk 11 Schoeisel 132


Wat een berg! 134Een hele administratie 136


Was sorteren en een machinewas doen 142Besmet wasgoed verzorgen 147Vlekken verwijderen 151Wasgoed drogen in een wasdroger 156Handwas verzorgen 159Strijken 163


Thema 5 Voeding 174


Hoofdstuk 12 Voeding in verschillende levensfasen 175Hoofdstuk 13 Levensmiddelen kopen en bewaren 180Hoofdstuk 14 Rondom de maaltijd 183


De maaltijd 190Voeding voor de baby’s en peuters 193


Poederflesvoeding maken 199Flesvoeding geven 204Babyvoeding maken met behulp van een staafmixer 208Boodschappen doen 212Levensmiddelenvoorraad beheren 215Dranken voorbereiden en serveren 218Warme maaltijden voorbereiden en serveren 223Tussengerechten voorbereiden en serveren 227Koelkast/diepvries ontdooien en reinigen 231Helpen bij het invullen van een menukeuzekaart 235Gebruik van de magnetron 238Afwassen in de afwasmachine 242


Thema 6 Relevante ziektebeelden 251


Hoofdstuk 15 Aandoeningen aan het hart en de bloedvaten 252Hoofdstuk 16 Aandoeningen aan de luchtwegen 256Hoofdstuk 17 Aandoeningen aan het spijsverteringskanaal envoedingsproblemen 257Hoofdstuk 18 Aandoeningen aan het bewegingsapparaat 260Hoofdstuk 19 Aandoeningen aan de hersenen en het zenuwstelsel 263


De cliëntenbespreking 265Thuiszorg 267

Themaopdrachten 269


Thema 7 Lichaamshygiëne 277


Hoofdstuk 20 Persoonlijke verzorging 278Hoofdstuk 21 Verzorging van baby’s en jonge kinderen 284


Baby in bad doen 288Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging 289


Haren wassen op bed met behulp van een haarwaskap 297Cliënt wassen aan de wastafel, onder de douche of in bad 301Gebitsprothese van een cliënt verzorgen 306Tandenpoetsen 311Nagels knippen 314Elektrisch scheren 318Nat scheren 322Haren wassen op bed 326Therapeutische elastische kousen aantrekken 330Het baden van de baby 334


Thema 8 Specifieke aandachtsgebieden 342


Hoofdstuk 22 Slapen 343Hoofdstuk 23 Lichaamstemperatuur en koorts 346


Omgevingsfactoren beïnvloeden de slaap 349Hoe zorg je dat een kind slaapt? 350


Lichaamstemperatuur opnemen met een oorthermometer 355Lichaamstemperatuur rectaal opnemen 358


Thema 9 Hulp bieden 365


Hoofdstuk 24 Hulp bieden bij mobiliteit 366Hoofdstuk 25 Hulp bieden bij de uitscheiding 374Hoofdstuk 26 Hulp bieden bij eten en drinken 381


Hulp bieden bij urineren en defeceren 385Hulp bieden bij eten en drinken 386


Cliënt in de juiste houding in een stoel neerzetten 391Cliënt die niet kan lopen maar wel staan, uit bed helpen 395Cliënt verplaatsen met een passieve tillift 399Hulp bieden bij het gebruik van een urinaal op bed 403Hulp bieden bij het gebruik van een po en steek 408Met de rolstoel naar het toilet 413Incontinentieverband verwisselen 417De luier van een baby verschonen 420Hulp bieden bij braken 424


Thema 10 Assisteren bij activiteiten 431


Hoofdstuk 27 Het belang van activiteiten 432Hoofdstuk 28 Het begeleiden van activiteiten 434


Wennen aan een nieuwe woonomgeving 439Ken je doelgroep 441

Themaopdrachten 442


Thema 1Helpende zorg en welzijn

1In dit thema krijg je informatie over je werk als helpende zorg en welzijn. Je kunt aande slag in veel verschillende organisaties. Je belangrijkste werkzaamheden zijnhuishoudelijke werkzaamheden, persoonlijke zorg en ondersteunen bij activiteiten.Daarnaast is het stimuleren van zelfredzaamheid belangrijk. Dit betekent dat de cliëntzoveel mogelijk dingen zelf doet. Als helpende werk je methodisch, volgens eenstappenplan. Je werkt met cliënten van verschillende leeftijden, van baby’s totouderen. Je maakt dan ook allerlei gebeurtenissen in het leven van je cliënten mee,van geboorte tot overlijden. Bij overlijden moet je weten hoe je hiermee omgaat enwat er van jou verwacht wordt. Je cliënten verschillen ook in gedrag. Hoe ga jebijvoorbeeld om met negatieve emoties?

Hoofdstuk 1 Begeleiden van cliënten• Verschillende organisaties• Verschillende werkzaamheden• Ondersteunen bij wonen en huishouden• Ondersteunen bij persoonlijke zorg en adl• Ondersteunen bij sociale en recreatieve activiteiten• Ondersteunen bij zelfredzaamheid• Methodisch werken• Hygiënisch werken• Hoe wordt dat betaald?

Hoofdstuk 2 Bijzondere situaties• Omgaan met de dood• Het rouwproces• Omgaan met negatieve emoties• Omgaan met pesten• Omgaan met geweld thuis• Calamiteiten

111

Verwerking

Verwerkingsopdrachten

11 Begeleiden van cliënten

1 Als helpende kun je werken in verschillende organisaties.a Welke hulp hoort bij welke organisatie? Schrijf het in het schema.

• extramurale hulp• intramurale hulp• semimurale hulp

organisatie hulp

ziekenhuis

thuiszorg

dagopvang

b Geef een ander woord voor extramurale hulp.

c Welke soort hulp lijkt jou het leukste om te geven? Verklaar je antwoord.

2 Als helpende voer je verschillende werkzaamheden uit.a Geef een ander woord voor ‘ondersteuning’.

b Bij welke vier gebieden kan de ondersteuning door een helpende nodigzijn?

1

2

3

4

THEMA 1 Helpende zorg en welzijn

112

c Begeleiden is meer dan ondersteunen. In de theorie staat eenomschrijving van ‘begeleiding’. Schrijf deze omschrijving op.

3 Bij wonen en huishouden gaat het over een prettige leefomgeving,schoonmaken, de was doen en eten klaar maken.a Lees de stellingen: zijn ze juist of onjuist? Zet een kruisje in de juiste

kolom.

juist onjuist

Een verzorgd huis is belangrijk voor de gezondheid enhet welzijn van de cliënt.

Bij vraaggericht werken bepaal je samen met jeleidinggevende de hulp die de cliënt krijgt.

In een zorgplan staan de mogelijkheden enbeperkingen van de cliënt.

In een zorgplan staan de afspraken over hulp doornaastbetrokkenen.

Het is belangrijk om de cliënt te stimuleren om zoveelmogelijk zelfredzaam te zijn.

b Wat vind jij het leukste aan ondersteunen bij wonen en huishouden?

c Wat vind jij het minst leuke aan ondersteunen bij wonen en huishouden?

4 Jij ondersteunt de cliënt en naastbetrokkenen bij adl.a Wat betekent de afkorting adl?

b Geef twee voorbeelden van adl.

Verwerkingsopdrachten 1 Begeleiden van cliënten

113

c Wat vind jij het leukste aan ondersteunen bij adl?

d Wat vind jij het minst leuke aan ondersteunen bij adl?

5 De vrijwillige zorg van naastbetrokkenen noem je ook wel mantelzorg.a Noteer drie voordelen van mantelzorg voor de cliënt die in de theorie

genoemd worden.

1

2

3

b Noteer een nadeel van deze vrijwillige zorg voor de naastbetrokkene.

6 Ondersteunen bij activiteiten is ook een van jouw taken als helpende.a Omcirkel steeds de letter voor het het juiste antwoord.

Wat is het belangrijkste bij een recreatieve activiteit?a Ontspannen.b Leren.c Werken.d Contact maken met anderen.Wat is het belangrijkste bij een sociale activiteit?a Onspannen.b Leren.c Werken.d Contact maken met anderen.Motiveren betekent:a Cliënten aansporen om mee te doen.b Cliënten aansporen om door te gaan.c Cliënten doelgericht in de gaten houden.d Cliënten vragen wat ze van de activiteit vonden.Stimuleren betekent:a Cliënten aansporen om mee te doen.b Cliënten aansporen om door te gaan.c Cliënten doelgericht in de gaten houden.d Cliënten vragen wat ze van de activiteit vonden.


114

Observeren betekent:a Cliënten aansporen om mee te doen.b Cliënten aansporen om door te gaan.c Cliënten doelgericht in de gaten houden.d Cliënten vragen wat ze van de activiteit vonden.

b Wat vind jij het leukste aan ondersteunen bij activiteiten?

c Wat vind jij het minst leuke aan ondersteunen bij activiteiten?

7 Een activiteit is niet zomaar een succes. Veel hangt af van jouw houding. Hetgaat om cliënten motiveren, stimuleren, observeren, toezicht houden,ondersteunen bij het opruimen en nabespreken.a1 Ga in tweetallen bij elkaar zitten.b Lees eerst de theorie over cliënten motiveren.c Lees de situatie. Schrijf op wat je volgens jullie het beste kunt doen.

SituatieEen instelling biedt zorg aan mensen met een lichamelijke beperking. Jijwerkt daar in de activiteitenbegeleiding. De groep kent elkaar goed. Er iseen nieuw spel op de afdeling. Jij wilt dit spel met ze gaan spelen. Hoezou jij de bewoners motiveren om mee te doen?

1

2

3

4

5

6

8 Bij al je werkzaamheden ondersteun je ook de zelfredzaamheid van de cliënt.a Wanneer is iemand zelfredzaam?


115

b Wat ‘heeft’ een cliënt die niet zelfredzaam is?

c Waarom is zorg op maat zo belangrijk?

d Wat is het grote voordeel van ketenzorg?

e Wat wordt bedoeld met ‘hospitalisatie’?

f Lees de situaties en uitspraken. Stimuleer je daarmee de zelfredzaamheidwel of niet? Zet een kruisje in de juiste kolom.

situatie/uitspraak stimuleert dezelfredzaam-heid wel

stimuleert dezelfredzaam-heid niet

Hanneke ziet dat het de cliënt niet luktom haar blouse dicht te maken. Ze zegt:‘Ik doe het wel even voor u.’

Safina ziet dat het de cliënt niet lukt omte eten. Ze stelt voor om aangepastbestek te kopen, zodat de cliënt het welweer zelf kan.

In het zorgplan staat dat je helpt bij hetdouchen. Wassen aan de wastafel laat jede cliënt zelf doen.

Meneer de Groot kan alleen met moeitezijn sokken aandoen. Je helpt hemdaarbij.

Justin zit sinds kort in een rolstoel. Hijwil graag verschillende sportenuitproberen. Je brengt hem in contactmet de beweegcoach.

Helpende: ‘Ik kan niet iedere keervertelen wat ik ga doen hoor.’

Helpende: ‘Kom op, schiet eens op, ikheb niet de hele dag de tijd.’


116

g Hoe heet de vorm van zorg waarbij het stimuleren van zelfredzaamheidgeen zin meer heeft?

9 Bij alle werkzaamheden die je uitvoert, werk je methodisch. Je volgt eenstappenplan, dat bestaat uit vijf stappen.a Vul het schema in met de juiste woorden.

stap 1

stap 2

stap 3

stap 4

stap 5

b Zet het juiste woord achter de juiste zin. Plaats alleen de letter. Kies uit:zorgplan – EVV’er – zorgdossier – zorgleefplan

Dit plan gaat over alle aspecten die belangrijkzijn voor de cliënt.

Hierin vind je de zorgovereenkomst.

Deze term voor het plan van aanpak kom jehet vaakst tegen in de zorgsector.

Het opstellen van het plan van aanpak gebeurtdoor deze persoon.

10 Hygiënisch werken is in het belang van je cliënt en jezelf.a Wat betekent hygiënisch werken?


117

b1 Maak tweetallen. Stel dat je nu, op dit moment, als helpende aan hetwerk zou gaan in het ziekenhuis. Welke maatregelen moet je dan nemenom hygiënisch te werken? Kijk samen naar de regels, let op handen, jehaar, sieraden enzovoort. Schrijf op welke maatregelen je moet nemen.

11 Als het gaat om het betalen van zorg, kom je veel afkortingen tegen.Wat betekent:a Zvw?

b Wlz?

c Wmo?

d Pgb?

e VV?

12 Bijzondere situaties

1 Als helpende moet je leren om met sterven en dood om te gaan.a Waarom is dat belangrijk?

b Wat is een hospice?


118

c Hoe noem je het ondersteunen van cliënten bij hun laatste levensdagen?

d Denk je dat jij dit aan zou kunnen? Verklaar je antwoord.

2 Als een dierbare overlijdt, moeten nabestaanden dat verlies verwerken.a Uit welke vijf stappen bestaat het rouwproces?

b Als helpende moet je leren omgaan met mensen die in een rouwproceszitten. Lees de uitspraken van je collega’s. Helpt dit de cliënt wel of nietbij rouwverwerking? Zet een kruisje in de juiste kolom.

uitspraak helpende helptwel

helptniet

Kom op, het is nu al een maand geleden. Het wordt tijddat u weer eens onder de mensen komt.

Hoe voelt u zich?

Ja, ja, interessant hoor …

Hoezo, in de hemel?

Zou u niet weer eens een keer koffie willen komendrinken met de andere cliënten?

Zeg, waarom bent u nou zo boos?

c In het theorieboek staan verschillende tips voor begeleiden tijdens hetrouwproces. Lees nogmaals de uitspraken van de helpenden. Omcirkel inde tabel op de volgende pagina de uitspraken die niet helpen. Dat zijn jeantwoorden op vraag b. Schrijf een tip op voor de helpende achter dezeuitspraken. Welke tip geef je aan de helpende wiens uitspraak niet helpt?

Verwerkingsopdrachten 2 Bijzondere situaties

119

uitspraak helpende tip

Kom op, het is nu al een maandgeleden. Het wordt tijd dat u weereens onder de mensen komt.

Hoe voelt u zich?

Ja, ja, interessant hoor …

Hoezo, in de hemel?

Zou u niet weer eens een keer koffiewillen komen drinken met de anderecliënten?

Zeg, waarom bent u nou zo boos?

3 In je werk krijg je met emoties te maken.a Geef drie voorbeelden van emoties.

1

2

3

b Lees het voorbeeld. Wat had Martijn beter kunnen zeggen?

Martijn helpt regelmatig in een gezin waarvan de moeder erg ziek is. Eenvan de kinderen, Eelco van elf jaar, moet vandaag naar het ziekenhuis ombloed te laten prikken. Eelco is er ontzettend bang voor. Martijn snaptdaar niets van. ‘Stel je niet zo aan man, je moeder klaagt toch ooknooit?’, zegt hij tegen Eelco.

1

2

c Hoe ga je om met een cliënt die boos is? Noem drie manieren.

1

2

3


120

d Wat kan het nadeel zijn als jij als helpende ook je emoties toont?

4 Pesten is een serieus probleem.a Wat wordt bedoeld met pesten?

b Geef een voorbeeld dat pesten niet alleen bij kinderen voorkomt.

c Welke drie partijen zijn betrokken bij pesten?

d Hoe ga je als helpende om met pestsituaties?

1

2

3

4

5

5 Als je bij de cliënt thuis werkt, kun je te maken krijgen met geweld.a Zet de juiste woorden in de eerste kolom. Zet de juiste getallen in de

laatste kolom.

soort geweld omschrijving aantal slachtoffers

geweld gepleegd door partners,gezinsleden, familieleden ofhuisvrienden

geweld door partners, familieleden,huisvrienden of zorgverlenerstegen mensen van boven de 67jaar

lichamelijk of geestelijk geweldtegen kinderen, inclusiefverwaarlozing en seksueel misbruik

Verwerkingsopdrachten 2 Bijzondere situaties

121

b Waar vind je informatie over wat je moet doen als je te maken krijgt metdeze vormen van geweld?

6 In de inleiding van het hoofdstuk ging het over calamiteiten. Omcirkel hetjuiste antwoord.a Wat is een ander woord voor calamiteit?

a rampb brandc bommelding

b Waar kun je terugvinden wat je moet doen als je met een calamiteit temaken krijgt?a meldcode huiselijk geweldb wetc protocol

c Naar welke personeelsleden luister je in het geval van een calamiteit?a bhv‘ersb managersc EVV’ers


122

Toepassing

Praktijksituaties

Maatwerk leveren

‘Mevrouw, zal ik u even helpen met uw haren of kunt u het zelf? Ik vind trouwens datu mooie schoenen hebt gekocht. Wilt u ze nu al aan of zal ik ze straks evenaangeven?’Linda werkt op afdeling 6 van zorgcentrum De Wilg. Ze heeft mevrouw Merksgeholpen met wassen en aankleden. Nu is ze bezig de boel op te ruimen terwijlmevrouw Merks zelf haar haren verzorgt. Als ze hulp nodig heeft, kan Linda evenbijspringen. Op afdeling 6 wonen nog meer mensen die geholpen moeten wordenmet hun dagelijkse verzorging. Sommigen hebben alleen maar een beetjeondersteuning nodig. Bij anderen moet Linda alles overnemen, omdat deze cliëntenhet zelf niet meer kunnen. Linda vindt het wel belangrijk om goed te blijven kijkenwat de mensen nog zelf kunnen. ‘Als je te veel overneemt, kunnen ze het al snelhelemaal niet meer.’

1 Leg uit waarom er bij mevrouw Merks sprake is van een zelfzorgtekort.

2 Hoe stimuleert Linda bij mevrouw Merks de zelfredzaamheid?

3 Vind jij dat Linda maatwerk levert?

4 Verklaar je antwoord.

5 Hoe heet de zorg die Linda verleent aan cliënten die niets meer zelf kunnen?

6 Naar welk probleem verwijst Linda als ze zegt: ‘Als je te veel overneemt,kunnen ze het al snel helemaal niet meer.’?

123

Rouwverwerking

Maryam werkt in de thuiszorg. Vandaag gaat ze naar meneer Kusters. Hij zit in eenrolstoel. Voorheen deed zijn vrouw alles in het huishouden, maar zij is twee wekengeleden gestorven. Hij praat voortdurend over zijn vrouw en af en toe snikt hijopeens zacht. ‘Het kan toch niet waar zijn’, zegt hij dan. ‘Ik geloof het gewoonniet…’. Maryam doet haar best om meneer Kusters zo goed mogelijk op te vangen.Ze neemt de tijd om naar zijn verhalen te luisteren.De zoon van meneer en mevrouw Kusters is vooral boos. Op alles en iedereen.‘Potverdorie, 78 jaar is toch nog helemaal niet zo oud? Waarom heeft God ditgedaan? Mijn moeder had toch nog een taak in het leven?’ De familie Kusters isprotestant. Maryam is een moslima. Toch heeft ze geen enkele moeite om hen testeunen. Zo groot is het verschil tussen de islam en het christendom trouwenshelemaal niet, denkt ze regelmatig.

1 In welke fase van het rouwproces zit meneer Kusters?

2 In welke fase van het rouwproces zit de zoon?

3 Waarom is het belangrijk dat Maryam de fasen van het rouwproces kent?

4 Verloopt het rouwproces bij iedereen op dezelfde manier? Leg je antwoorduit met behulp van de casus.

5 Geef twee voorbeelden uit de casus waaraan je ziet dat Maryam goedomgaat met deze situatie.


124

Themaopdrachten

1 Samenvatting

Zet de ontbrekende woorden op de juiste plaats.Kies uit:• adl• begeleiding• besmetting• dagelijkse leven• extramurale hulp• hospice• intramurale hulp• levensdagen• meldcode• methodisch werken• ondersteuning• overlijden• pesten• semimurale hulp• zelfzorgtekort

Jij wordt opgeleid tot helpende zorg en welzijn. Dat betekent dat er veel van

je wordt verwacht. Je hebt allerlei taken. Je kunt in heel veel organisaties aan

de slag. Als een cliënt langer dan 24 uur verblijft in een organisatie, spreek je

van . Als een cliënt ondersteuning en hulp

krijgt buiten een organisatie spreek je van .

Een tussenvorm is . Hierbij gaat de cliënt

overdag naar een organisatie, maar hij woont thuis.

Wat een helpende doet is sterk afhankelijk van de situatie van de cliënt. Er

kan zowel ondersteuning als begeleiding nodig zijn.

is eigenlijk een ander woord voor hulp.

betekent de cliënt sterker maken op lichamelijk, verstandelijk en sociaal

gebied. Begeleiden en ondersteunen doe je bij werkzaamheden op het

gebied van:

• wonen en huishouden

• persoonlijke zorg en

• sociale en recreatieve activiteiten

125

Helpende zorg en w

elzijn WER

KBO

EK

9 789006 071108

Het werkboek Helpende zorg en welzijn maakt deel uit van de serie Traject Dienstverlening

Helpende zorg en welzijn sluit volledig aan bij de beroeps specifieke onderdelen van het basisdeel kwalificatiedossier Dienstverlening niveau 2.

Dit werkboek hoort bij het theorieboek Helpende zorg en welzijn: de thema’s en de hoofdstukken komen overeen. De opdrachten helpen je om de theorie te verwerken en de benodigde vakkennis en beroepsvaardigheden eigen te maken voor jouw (toekomstige) beroep. Ook ga je concreet aan de slag met realistische situaties die je in je beroepspraktijk kan tegenkomen.

Soorten opdrachtenPer thema zijn er verschillende soorten opdrachten:- Verwerkingsopdrachten: deze helpen je de theorie te verwerken te begrijpen. - Praktijksituaties: hiermee pas je de theorie toe in realistische praktijkbeschrijvingen.- Vaardigheden: hiermee leer je de benodigde beroepsvaardigheden aan. - Themaopdrachten: grotere opdrachten waarmee je met de kennis en vaardigheden

aan de slag gaat. Je werkt bij themaopdrachten tegelijkertijd aan belangrijke algemene vaardigheden als samenwerken, informatie zoeken, presenteren, kritisch denken en plannen.

- Studiehulp: een zelftoets waarmee je controleert of je de theorie kent. - Evaluatie: evalueren en reflecteren zijn belangrijke vaardigheden: zo zet je na elk

thema op een rij wat je goed beheerst en wat je actiepunten zijn.

Door de thematische opbouw is Traject Dienstverlening geschikt voor alle onderwijsvormen en alle leerwegen.

De leermiddelen uit de serie Traject Dienstverlening zijn bestemd voor de opleidingen medewerker facilitaire dienstverlening, helpende zorg en welzijn en medewerker sport en recreatie.

Wil je weten welke materialen er nog meer beschikbaar zijn bij Traject Dienstverlening?Kijk dan op www.thiememeulenhoff.nl/trajectdienstverlening

Auteur:N. BusE. KremersR.F.M. van MiddeM.M.M. RiemsdijkS. SchoneveldS. Sjollema Onder redactie van: R.F.M van Midde

WERKBOEK NIVEAU 2

Helpende zorg en welzijn

D_MBO_WB_helpendezorgenwelzijn.indd All Pages 23/02/17 08:56

Traject DV WB Helpende zorg en welzijn Niveau 2 1. · Oriëntatie op het werkveld 1 In dit thema...

Documents

Transcript of Traject DV WB Helpende zorg en welzijn Niveau 2 1. · Oriëntatie op het werkveld 1 In dit thema...