besloten besloten ruimtenruimten

Veilig werken inVeilig werken in

Training Deventer

2

Inhoud

• Wat is een besloten ruimte• Gevaren van besloten ruimten• Voorzorgsmaatregelen• Rollen en verantwoordelijkheden• Reddingsplan

3

Een gesloten of deels open omgeving met een al dan niet vernauwde toegang die niet is ontworpen voor het verblijf van personen, en waar risico bestaat op letsel of gezondheidsschade door gevaarlijke stoffen, omstandigheden of activiteiten.

Gevaren:– Brand- en explosiegevaar– Verstikking– Bedwelming, vergiftiging– Elektrocutie– Vallen, uitglijden, vallende voorwerpen

Wat is een besloten ruimte ?

4

Een besloten ruimte betreden

Betreden verwijst naar zowel volledig als gedeeltelijk lichamelijk betreden.Ook als alleen het hoofd in de opening van de besloten ruimte wordt gestoken.

5

Kenmerken van een besloten ruimte

Moeilijk toegankelijk

Slecht geventileerd

Meestal beperkt van omvang

Geen of beperkte dagverlichting

6

PuttenSleuven

Afhankelijk van de omstandigheden

Voorbeelden van mogelijke Besloten Ruimten

7

Besloten ruimten herkennen• Sommige zijn niet zo opvallend. Daarom is het belangrijk dat u besloten ruimten kunt herkennen.

Is dit een besloten ruimte?

8

Gevaren van besloten ruimten

9

• Verhoogd brand- en explosiegevaar• Verhoogd vergiftigingsgevaar• Verhoogd verstikkingsgevaar• Verhoogde kans op te veel zuurstof• Verhoogde kans op elektrocutie• Kans op vallen en bekneld raken• Kans op getroffen worden door

bewegende delen

Gevaren van besloten ruimten

10

• Oorzaken van lage zuurstofniveaus

– langzaam oxideren van metalen (roesten)

– ontbranding, lassen– vervanging van zuurstof door

andere gassen (inertie)– het gebruik van inert lassen

en onvoldoende ventilatie– fermentatie van organisch

materiaal (“rotten”)

Zuurstofarme lucht

11

• In zuurstofrijke lucht is het zuurstofpercentage > 21%

• Dit kan brandbare en ontvlambare materialen spontaan en flink laten ontbranden

Zuurstofrijke luchtAtmosferische condities

12

• Oorzaken van een hoog zuurstofniveau

– Lekkage van materiaal dat zuurstof bevat (bijvoorbeeld: slang snijbrander)

– Onbedoeld gebruik van zuurstof in plaats van lucht of inert gas

– Opzettelijk toevoegen van zuurstof

Zuurstofrijke lucht

13

Effect van een afnemend zuurstofniveau

Zuurstof (%) Effect

21 % Zuurstofrijk, vergroot brandgevaar

20,9% Normaal zuurstofniveau in omgevingslucht

20% Minimaal veilig zuurstofniveau

12 - 18% Moeilijker ademhalenversnelde hartslag, slechte coördinatie

6 - 10% Misselijkheid, overgeven, wankelen, immobiliteit,bewustzijnsverlies en ineenzakken

< 6% Zeer moeilijk ademhalen, overlijden

14

• Voorbeelden van ontstekingsbronnen

Brand- en explosiegevaar

Open vuur

Vonken of lichtbogen geproduceerd door

elektrische apparatuur, bliksem en elektrostatische

(ont)ladingHitte van frictie tijdens het boren of andere snijbewerkingen zonder vuur

Hete oppervlakken boven de zelf- ontbrandingstemperatuur (hete

leiding, hete uitlaat)

15

• Andere voorbeelden van ontstekingsbronnen

– Pyrofoor materiaal (bijvoorbeeld: ijzersulfide)

– Ander hevig reactief materiaal dat voldoende hitte kan produceren voor ontbranding.

Brand- en explosiegevaar

16

Blootstelling aan giftige chemicaliën hebben letsel of de dood tot gevolg, afhankelijk van de concentratie, de duur van de blootstelling en de kenmerken van de stof

VergiftigingsgevaarAtmosferische condities

Acute effecten – kortdurende blootstelling aan hoge concentratie (bijv. zwavelzuur)

Chronische effecten – langdurige blootstelling aan lagere concentratie (bijv. benzeen)

17

Oorzaken van een giftige atmosfeer• Werk dat wordt uitgevoerd in de besloten ruimte– schilderen, lassen of solderen, etc. waarbij giftige dampen

vrijkomen– oplosmiddelen die worden gebruikt voor reinigen en/of

ontvetten

Vergiftigingsgevaar

18

• Chemicaliën opgeslagen in besloten ruimten– Gevaarlijke stoffen produceren giftige dampen die in de

lucht blijven hangen door slechte ventilatie (en kans op brand en explosie nemen toe).

– Giftige dampen komen vrij wanneer restmateriaal wordt verwijderd of gereinigd.

• Omgeving van de besloten ruimte– Giftige gassen uit processen die plaatsvinden in de buurt

van de besloten ruimte. Deze kunnen de besloten ruimte binnendrijven en zich daar opstapelen.

Vergiftigingsgevaar

19

Fysieke gevaren in besloten ruimtenFysieke gevaren

• Draaiende of bewegende mechanische onderdelen kunnen een gevaar vormen in een besloten ruimte:

– Gebruik van mechanisch gereedschap en materiaal

– Onbedoeld activeren van machines of materiaal

Handslijpmachine

20

• Hoog geluidsniveau van machines/gereedschap

– Boren, slijpen, hameren, etc.

Fysieke gevaren

• Gevaar door elektrocutie van draagbaar handgereedschap en lampen

21

• Thermische belasting

– Temperatuur niet > 35°C– Onvoldoende koelen van

vat– Heet werk (bijv. lassen)– Werken bij warm weer

Fysieke gevaren

Radioactieve bronnen

– Röntgenen van lasverbindingen

22

Veel voorkomende onveilige omstandigheden in besloten ruimten

Onveilige omstandigheden

• Beperkte toegang

• Bewegende delen

• Vallend gereedschap/materiaal

• Bevangenheid/verdrinken

– Onjuist stutten van graafwerkzaamheden

– Vrije vaste stoffen (bijv. katalysatoren)

23

Onveilige omstandigheden

• Slecht zicht• Ontbreken van goede

verlichting• Gladde vloeren / valgevaar

24

Andere gevaren in besloten ruimtenAndere gevaren

• Gevaar voor bedwelming en vergiftiging

– Giftige en bijtende chemicaliën kunnen letsel veroorzaken door inademen van nevel of damp, huidcontact of door inslikken(bv. natriumhydroxide, zwavelzuur)

• Lasgevaar

– Hete oppervlakken, ultraviolette straling, inert gas (reukloos!)

25

Voorzorgsmaatregelen

26

Vraag altijd:

Is het noodzakelijk dat u de besloten ruimte betreedt? Kan het werk worden uitgevoerd van buitenaf?

GA NOOIT IN EEN BESLOTEN GA NOOIT IN EEN BESLOTEN RUIMTE ALS DIT NIET RUIMTE ALS DIT NIET

NOODZAKELIJK ISNOODZAKELIJK IS

Bronaanpak

27

Werkvergunning

Een geldige werkvergunning (WV) is nodig voor alle werkzaamheden in een besloten ruimte

– Taak risico analyse (TRA)

– Locatie– Mogelijke gevaren– Datum en duur– Veiligheidsmaatregelen– Gastestresultaten– PBM’s

Een exemplaar van de vergunning moet bij de houder van de WV (of soms bij mangatwacht) aanwezig zijn

Separeren/ blokkeren

De besloten ruimte moet gesepareerd zijn van mogelijke gevaren door leidingen / apparatuur los te koppelen of af te steken. Er moet 100% gegarandeerd zijn dat de gevaren worden beheerst.

Elektrisch/hydraulisch vrijschakelen isnoodzakelijk, zodat onbedoeldactiveren wordt voorkomen

29

Verwijder product en productresten

Product en productresten moeten worden verwijderd voordat toegang is toegestaan

– Leeg laten lopen– Ontluchten– Spoelen met water/zware

koolwaterstof– Zuiveren met stoom of

inert gas– Chemisch reinigen– Ventileren met lucht

30

Gasvrij maken

• Inblokken• Drukverlaging• Waterwassen• Preventief stomen• Separatie• Stomen• Koelen• Ventileren• Gastest

31

VentilerenDe besloten ruimte moet indien noodzakelijk worden geventileerd door middel van mechanische ventilatie

– Verwijder eventuele zuiveringsgassen– Zorg altijd voor voldoende zuurstof– Verwijder verontreinigingen die tijdens het werk

vrijkomen

32

Ventileren

– Ventilatoren moeten schone omgevingslucht aanzuigen. Dus uit te buurt van bijvoorbeeld draaiende dieselmotoren.

– Gebruik NOOIT zuurstof om besloten ruimten te ventileren

– Lokaal moet puntafzuiging worden gebruikt om dampen en stof te verwijderen van las-werkzaamheden, reinigen met oplosmiddelen, etc.

33

Testen en controleren

•Een (gecertificeerde) gastester moet de gastest uitvoeren voordat de werkvergunning wordt uitgegeven.

•Tijdens werkzaamheden regelmatig herhalen (gebruik een continu monitor)

•De meting moet worden geregistreerd en op de werkvergunning zijn vermeld.

• Tests moeten opnieuw worden uitgevoerd na werkonderbrekingen en in ieder geval minimaal zo vaak als de WV of het gasmeetplan voorschrijft.

34

Criteria atmosferische condities

Zonder adembescherming

Zuurstof 20 tot max. 21

Giftige stoffen (concentratie) 0.5 x de grenswaarde

% LEL (lower explosion limit) Niet detecteerbaar ( <1%)

35

Controleer op ontstekingsbronnen

Ontstekingsbronnen moeten worden verwijderd/uitgesloten als brandbare of ontvlambare stoffen zich in de nabijheid van het werkgebied bevinden.

– Gebruik intrinsiek veilig materiaal– Aard materiaal dat statisch geladen kan worden– Gebruik veilige spanning:

max. 50 V wisselstroom of 120 V gelijkstroom– Geen heetwerk werkzaamheden en openzetten

van leidingen met koolwaterstof in nabijheid van de besloten ruimte

36

Standaard + aanvullende-PBM voor personen werkzaam in een besloten ruimte

* Veiligheidsharnas en levenslijn zijn nodig voor verticale toegang

Materiaal voor persoonlijke bescherming (PBM)

Helm Oordopjes

Veiligheidsschoenen

Juiste werk kleding

Veilig-heidsharna

s

Levenslijn

Veiligheidsbril

Handschoenen

37

Aanvullende PBM’s die mogelijk zijn vereist:

• Ademhalingsapparaat• Maskers• Beschermende pakken• Laskap

Materiaal voor persoonlijke bescherming (PBM)

Kijk altijd in de werkvergunning naar aanvullende Persoonlijke Beschermings Middelen

38

Andere voorzorgsmaatregelen

• Plaats bij de ingang een mangatwacht (buiten de besloten ruimte)

39

Andere voorzorgsmaatregelen

• Bied voldoende toegangs- en ontsnappingsroutes Verwijder eventueel extra mangatdeksel(s)

40

Andere voorzorgsmaatregelen

• Breng geen gascilinder in de besloten ruimte

• Personen die zijn aangewezen voor de taak moeten fysiek en geestelijk fit zijn

41

Andere voorzorgsmaatregelen

• Al het mobiele materiaal, zoals lasapparatuur en compressors dient minimaal 5 meter uit de buurt staan van de ingang van het mangat en ventilatieopeningen

5 m

42

Rollen en verantwoordelijkheden

43

Vergunningverstrekker• Stelt zeker dat de besloten ruimte is afgeschermd van alle mogelijke gevaarlijke stoffen en elektra met inbegrip van straling• Indien nodig plan bieden voor ventilatie• Beheersmaatregelen noemen in vergunning en controleren of de genoemde maatregelen daadwerkelijk worden uitgevoerd

44

Vergunningverstrekker•Noem de maatregelen voor risicobeheer van eventuele spanningsbronnen die worden gebruikt in de besloten ruimte

•Stelt zeker dat er een mangatwacht buiten de besloten ruimte is

45

Vergunninghouder

• Controleert of de Controleert of de mangatwacht te allen tijde mangatwacht te allen tijde aanwezig is aanwezig is

• Is op de hoogte van inhoud Is op de hoogte van inhoud van het werk, van het werk, beheersmaatregelen en beheersmaatregelen en communicatie afspraken communicatie afspraken tussen betreders, tussen betreders, mangatwacht, controlekamer mangatwacht, controlekamer en mogelijk het ReddingsTeamen mogelijk het ReddingsTeam

• Voert altijd een LMRA (Laatste Voert altijd een LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse) Minuut Risico Analyse)

46

Gastester

Is de aangewezen Is de aangewezen competente persoon competente persoon om gastesten uit te om gastesten uit te voeren en de resultaten voeren en de resultaten te interpreteren en om te interpreteren en om ervoor te zorgen dat ervoor te zorgen dat het veilig is de besloten het veilig is de besloten ruimte te betredenruimte te betreden

47

Mangatwacht

De mangatwacht is De mangatwacht is aangesteld om de toegang aangesteld om de toegang tot een besloten ruimte te tot een besloten ruimte te controleren en ervoor te controleren en ervoor te zorgen dat betreders geen zorgen dat betreders geen gevaar lopengevaar lopen

48

• Heeft instructie “ Werken als mangatwacht” ontvangen

• Neemt kennis van de uit te voeren werkzaamheden.

• Komt met de betreders een

communicatiemethode overeen en houdt de wacht. Daarnaast onderhoudt hij/zij regelmatig contact met de betreders.

• Bewaakt personen in de besloten ruimte en de directe omgeving en blijft aanwezig totdat alle betreders de ruimte weer hebben verlaten

• Activeert hulpverlening in noodgevallen

Mangatwacht

49

• Beëindigt het werk in de besloten ruimte en evacueert de betreders als ongewone omstandigheden zich ontwikkelen die medewerkers in de ruimte in gevaar zouden brengen.

• Gaat de besloten ruimte NIET binnen

• Meldt het verlaten van de werkplek bij de verstrekker

• Zie “Taken mangatwacht”

Mangatwacht

50

Betreder

De betreder is De betreder is de persoon die de persoon die de besloten de besloten ruimte betreedt ruimte betreedt en erin werkten erin werkt

51

• Kent de gevaren en risico’s in de besloten ruimte.

• Kent de ontsnappingsroute en is er bekend mee.

• Leeft de toegangsprocedure voor besloten ruimten en alle voorwaarden na zoals overeengekomen in de werkvergunning.

• Verlaat de besloten ruimte indien de mangatwacht daartoe opdracht geeft.

Betreder

52

Reddingsplan Besloten Ruimten

53

Reddingsplan Besloten RuimtenReddingsplan Besloten Ruimten

– Draag zorg voor een reddingsplan om in een noodsituatie personen te kunnen evacueren uit de besloten ruimte

– Alle apparatuur en middelen die nodig zijn voor het redden moeten snel beschikbaar zijn als er mensen in de besloten ruimten zijn.

54

Reddingsplan Besloten RuimtenReddingsplan Besloten Ruimten

Reddingsmaterialen stand-by (Bedrijfsbrandweer)

55

Tijdens noodgevallenTijdens noodgevallenBetreders

– Herkennen de tekenen en symptomen van blootstelling aan giftige stoffen of zuurstofarme lucht (bv. duizeligheid, overgeven, ademhalingsproblemen)

– Verlaten de besloten ruimte direct wanneer:• Een onveilige situatie zich voordoet binnen of

buiten de besloten ruimte (bijv. problemen met de ventilatie)

• Zich onwel voelen• De mangatwacht dit opdraagt

56

Tijdens noodgevallenTijdens noodgevallen Mangatwacht

– Evacueert direct alle betreders als zij zichzelf kunnen helpen. GAAT NIET NAAR BINNEN

– Meldt de controlekamer via portofoon om het reddingsteam op te roepen

– Helpt , bij levensbedreigende situaties, indien mogelijk van buitenaf bij de reddingsactie

– Geeft het reddingsteam informatie over het aantal betreders, de aard van de werkzaamheden, etc.

57

Tijdens noodgevallenTijdens noodgevallenReddingsteam:

– Bepaalt bij aankomst de reddingsmethode

– Voert reddingsoperatie uit om betreders te verwijderen uit de besloten ruimte

– Verleent eerste hulp en behandeling indien nodig

58

Einde

1. Bij aankomst draag zorg voor juiste informatie2. Wijs beredder aan en laat deze zich gereed maken

================================1. Bij aankomst plaats van calamiteit, overleg met mangatwacht de situatie (inschatting

Ambulance nodig ja / nee)2. Controle safelijn (denk om takelgewicht, 2 personen)3. Beredder daalt af (zuurstof-mes-zaklantaarn)4. Slachtoffer aanhaken aan safelijn (apart of gezamenlijk)5. Slachtoffer omhoog hijsen (denk om obstakels) 6. Slachtoffer met buik gericht naar mangatomlijsting (rugletsel)7. Indien hoofd buiten besloten ruimte, direct kijken of voldoende zuurstof8. Slachtoffer naast B.R.

a) liggen tot EHBO aanwezig of b) slachtoffer bij kennis

59

Reddingsplan Besloten RuimtenReddingsplan Besloten RuimtenReddingsteamReddingsteam

Instructie gedurende gedoogsituatieInstructie gedurende gedoogsituatie