Toetsrevolutie-congres

5 april 2018

PROGRAMMA

Sequoia ‘t Laar Den

9:00 -

10:00Inschrijving

in foyer

10:00 -

10:15

OpeningRené Kneyber

10:15 -

11:15

ZelfregulatieJelle Jolles

11:30 -

12:30

Werken met vaardigheden-

rubrics op UniC

Rianne Neering

Met Eduscrum

meer inzet van van de eigen

leerlingMeinke

Vermande

Diep Leren en Zelfsturing

Maaike Koopman

12:30 - 13:30 Lunch

in restaurant

Zelfregulatie op Cartesius 2

Sacha van Looveren

Anders leren op DS PiersonPetra Clement & Karin Blom

Een excellen-tie-beleid dat

werktFerry Haan

Plenaire uitwisseling

René Kneyber

Borrelin foyer

13:30 -

14:30

15:45 - 16:45

14:55 - 15:45

Welkom!

Ik ben met lesgeven ooit begonnen op een klassieke school. en zo ontwikkelde ik me ook tot een ‘klassieke’ docent, strak geor-ganiseerde lessen met directe, klassikale in-structie.

Ook mijn eerste experimenten met forma-tief toetsen waren pasten in dit klassieke model. Ik gebruikte toetsinformatie om mijn instructie te verbeteren en om leerlin-gen verder te helpen met tijdige feedback.

Pas toen ik met Dominique aan het eerste Toetsrevolutie werkte, kwam ik in contact met een voor mij onderbelichte kant van formatief toetsen, namelijk hoe het kan bij-dragen aan de zelfsturing van leerlingen.

Eerst had ik niet zoveel met het idee van zelfsturing op. Wellicht omdat al mijn er-varing met basis- en kader-leerlingen mij – onterecht – weinig vertrouwen hadden gegeven in het zelfsturend vermogen van leerlingen.

Inmiddels werk ik op een nieuwe school, waar het eigenaarschap van leerlingen een

grote plek inneemt. Daar merk ik dat ik meer toekom aan het geven van proces-feed-back en zelfregulatie-feedback. En dat, als je consequent bent in de uitvoering van de principes van eigenschaap en zelfsturing, leerlingen de vaardigheid tot zelfsturing pri-ma kunnen ontwikkelen.

Die koppeling tussen zelfsturing en forma-tief toetsen vereist in feite niet alleen ande-re vormen van feedback, maar ook andere inrichting van onderwijsprogramma’s. En, wellicht ten overvloede, ook een andere houding van leraren.

Voor ons een reden om op dit derde congres uitgebreider stil te staan bij het thema zelf-sturing. We hopen dat u na de dag met een hoofd vol kennis, en een hart vol inspiratie huiswaarts keert.

- René Kneyber

Keynote 10:15 - 11:15

Zelfregulatiedoor Jelle Jolles

‘Waarom kan die jongen zich niet beheersen?’‘Gek dat die slimme meid van me toch zo slecht haar leven kan plannen …’‘Wat een geruststelling dat Tom in zijn school-werk plotseling gaat als een speer. Zou dat komen omdat hij nu meer inzicht heeft in zichzelf en zijn plannen, en daardoor zijn im-pulsen beter kan controleren?’ Iedere ouder of leraar herkent deze voor-beelden. Centraal staat de zelfregulatie van de jongere. Dit is een vaardigheid die wordt verworven in de kindertijd en jeugd op grond van de ervaring die de jongere opdoet in vele soorten sociale situaties en gedrag. Toch is er veel onduidelijkheid over de ont-wikkeling van zelfregulatievaardigheden over de kindertijd en jeugd en er worden verschillende definities gehanteerd. Ook wordt ten onrechte gedacht dat zelfregulatie pas een feit is ‘als de prefrontale schors van de hersenen goed is uitgerijpt’. In deze key-note zal Jelle Jolles betogen dat het tegen-

deel waar is: ontwikkeling van zelfregulatie en verwante functies zorgt dat de rijping van de hersenen adequaat verloopt (dus: ‘con-text shapes the brain’).

Bio

Jelle Jolles is hoogleraar Neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en leidt het centrum Brein & Leren. Hij schreef di-verse boeken waaronder ‘Het tienerbrein’.

Zaal: Sequoia

Workshop-sessies

Een excellentiebeleid dat werktDoor Ferry Haan

Op veel gymnasia in Nederland bestaan verrijkingsprogramma’s voor begaafde leer-lingen. De vraag of deze programma ook effect hebben is moeilijk te beantwoorden. Het promotieonderzoek van Ferry Haan geeft antwoord op deze vraag voor het Stedelijk Gymnasium Nijmegen.In zijn onderzoek is bovendien een kopie van het Nijmeegse beleid geëxporteerd naar drie VO-scholen in Noord-Holland, met verrassend positieve gevolgen. De effecten zijn vergelijkbaar groot met de gevonden effecten in Nijmegen. Waarom werkt dit beleid? Excellentiebeleid lijkt effectief voor andere scholen dan gymnasia, maar toch is daar weinig beweging.

Bio

Ferry Haan is docent economie op het Jac P Thijsse College, geassocieerd lid van de Onderwijsraad, publicist en bijna gepro-moveerd in onderwijs-economie. Voor zijn overstap naar het onderwijs, was Ferry Haan

financieel journalist bij de Volkskrant.

Zaal: Sequoia

Met eduScrum meer inzet van de eigen leerlingDoor Meinke Vermande

In deze interactieve workshop krijg je een indruk van eduScrum en wat je daarmee in de klas kunt bereiken. eduScrum is af-geleid van scrum agile werken; een werk-methode die veel toegepast wordt in het bedrijfsleven om teams optimaal te laten functioneren. eduScrum is ontwikkeld om ook binnen het onderwijs leerlingen goed samen te laten werken, eigen verantwoor-delijkheid te leren nemen en met meer ple-zier te leren.

Het resultaat: leerlingen werken gemoti-veerder samen; binnen heldere kaders wer-ken ze zelfsturend en de methode zorgt er-voor dat elke leerling weet wat hem of haar te doen staat en wat het belang daarvan is voor zichzelf en voor het team. Ze raken enthousiast wanneer ze uitgedaagd wor-den en zelf oplossingen mogen bedenken. Leerlingen genieten daarvan en ontwikke-len zichzelf tot steeds betere teamplayers die waardering krijgen voor hun kwalitei-ten. Daardoor gaan leerlingen vaak harder werken en halen ze betere resultaten.

BioMeinke Vermande is eduScrum trainer en coach, wat inhoudt dat ze docententeams op middelbare scholen en in het HBO traint om eduScrum binnen hun onder-wijs toe te passen. Daarnaast werkt ze als docent Social Work bij de Hogeschool Rotterdam.

Zaal: ‘t Laar

Anders Leren op het DS PiersoncollegeDoor Karin Blom & Petra Clem-ent

Het DS Piersoncollege in Den Bosch heeft de ambitie om het eigenaarschap en de zelf-sturing van leerlingen te vergroten. Om te experimenteren met andere onderwijsvor-men en toetsmethodes zijn de Anders Le-ren-klassen in het leven roepen geroepen, waar enthousiaste leraren de vrijheid heb-ben om nieuwe praktijken uit te proberen, zoals formatief toetsen en longitudinale leerdoelen.

In deze workshop bespreken Petra Clement en Karin Blom hoe ze formatief toetsen en zelfsturing vormgeven binnen de Anders Leren-afdeling. Petra Clement werkt in haar wiskundelessen met een modulair systeem, waarin leerlingen zelf hun leerroute bepa-len, en werken met rijke toetsvormen. In de lessen Nederlands van Karin Blom kunnen leerlingen zelf aangeven wanneer ze een be-paald leerdoel gehaald hebben om dit ver-volgens af te toetsen.

Bio’s

Karin Blom is docent Nederlands. Zij werk-te voorheen op een lerarenopleiding. Petra Clement is docent wiskunde. Beiden zijn ze werkzaam op het DS Piersoncollege in Den

Bosch.

Zaal: Den

Zelfregulatie op het Cartesius 2Door Sacha van Looveren

Cartesius 2 in Amsterdam is 1,5 jaar gele-den begonnen en geeft een eigen invulling aan onderwijs. We werken in modules, met lessen van 2,5 uur, zonder cijfers en zonder huiswerk. Onze didactische bouwblok-ken zijn Directe Instructie – Formatieve assessment – Coöperatief leren. Hierbij is aandacht voor de metacognitieve vaardig-heden een sleutel naar zelfregulatie. Hoe we dat allemaal aanpakken? Ik neem jullie graag mee in ons onderwijsverhaal.Daarnaast laat ik zien hoe ik mijn wiskun-de-modules opzet volgens backwards design, waar ik werk met rubrics, leerdoelen en op 3 niveaus. Leerlingen hebben een sterke autonomie en daarbij is zelfregulatie een belangrijk onderdeel. Na het delen van mijn verhaal ga ik graag met jullie in gesprek, wat zijn de mogelijk-heden op jullie scholen. Ik heb hiervoor 16 jaar op ‘traditionele’ scholen gewerkt en brainstorm graag met jullie wat de moge-lijkheden zijn.

BioSacha van Looveren begon in 2000 met lesgeven aan haar oude school. Hoewel dat een veilige start was begon het na 10 jaar te kriebelen, en volgde ze een manage-mentopleiding. Ze besloot haar visie op onderwijs breder te verkennen en is op een andere school gaan werken waar ze meer vrijheid kreeg binnen haar lessen. Ze richt-te een onderwijsdenktank op en begon een eigen blog. Dat smaakte naar meer en toen de vacature op Cartesius2 “Schoolbouwers gezocht” voorbij kwam besloot ze het avon-tuur aan te gaan om mee te gaan werken aan het opzetten van een nieuwe school. Al haar onderwijsideeën kan ze hier kwijt en ze vindt het ontzettend enerverend om met een enthousiast onderwijsteam te werken. Ze deelt haar ervaringen op sachavanlooveren.wordpress.nl

Zaal: Sequoia

Werken met vaardighedenru-brics ter ondersteuning van formatieve evaluatie Door Rianne Neering

Tijdens de workshop delen wij onze ervarin-gen met het inzetten van de vaardigheden-rubrics bij het begeleiden van leerlingen. De vaardighedenrubrics, ontwikkeld door het Leerlab, hebben als doel om eigenaarschap bij leerlingen te vergroten. De rubrics; over regie over het eigen leerproces, reflectie, sa-menwerkend leren en leerstrategieën toepas-sen, geven docenten en leerlingen inzicht in de ontwikkeling die een leerling kan maken. Samen met leerlingen werken aan het ver-groten van hun vaardigheden kan het proces van formatieve evaluatie versterken.

In het tweede deel van de workshop gaan we aan de slag. Ten eerste leggen we onze eigen vaardigheden langs de meetlat en oe-fenen we op elkaar met het voeren van een gesprek. Daarna onderzoeken we hoe en waar je morgen (één van) deze rubrics kan inzetten in jouw onderwijs.

BioRianne is werkzaam in het eigentijds on-derwijs. Zij heeft veel ervaring met het ontwikkelen van onderwijs. Rianne heeft een master docent maatschappijweten-schappen/maatschappijleer en een bachelor docent Nederlands. Na het volgen van een coachingsopleiding bij het Instituut voor Multilevel Learning, Coachen op kernkwa-liteiten, heeft zij een bachelor docent Ne-derlands afgerond op de Hogeschool van Amsterdam.

De afgelopen jaren heeft zij zichzelf, door te lezen, door het bijwonen van diverse con-gressen en door te experimenteren, getraind in formatieve evaluatie. Op dit moment, naast haar werk als docent en teamleider, begeleidt zij studiedagen, en geeft zij trai-ningen en workshops over dit thema.

Zaal: ‘t Laar

Maak leerlingen actief: Diep leren en zelfsturing in het VODoor Maaike Koopman

Veel scholen voor voortgezet onderwijs ne-men grote en kleine initiatieven om aan-trekkelijk en eigentijds onderwijs te geven. Denk bijvoorbeeld aan vakoverstijgende projecten, levensechte opdrachten of het werken aan 21st century skills. Het doel is vaak om leerlingen te motiveren en te ac-tiveren. Diep leren is daarbij noodzakelijk: leerlingen moeten relaties leggen, grote hoeveelheden informatie structureren, kri-tisch nadenken en kennis en vaardigheden toepassen in praktische situaties. Ook wil men dat leerlingen (mede) verantwoordelijk zijn voor het aansturen van hun eigen leren. Maar lukt het ook echt om leerlingen diep en zelfgestuurd te laten leren? En wat zijn de werkzame bestanddelen van onderwijsleer-situaties waarin diep leren en zelfsturing zichtbaar zijn? De workshop biedt inzicht in de werkzame bestanddelen voor het bevorderen van diep leren en zelfsturing en zet u aan het denken hoe u deze werkzame bestanddelen kunt toepassen in uw eigen praktijk.

BioDr. Maaike Koopman is universitair docent en lerarenopleider bij de Eindhoven School of Education (Technische Universiteit Eindhoven) in het domein van professione-le ontwikkeling van STEM leraren. Hierbij legt zij de nadruk op ‘teaching for 21st cen-tury learning’ en de vraag wat leraren kun-nen doen om diepe leerprocessen bij leer-lingen te bevorderen. In 2010 promoveerde ze op een proefschrift getiteld ‘Students’ goal orientations, information processing strategies and knowledge development in competence-based pre-vocational secondary education’. Zij publiceerde eerder o.a. over leerstrategieën van leerlingen in krachtige leeromgevingen, de relatie tussen doelori-entaties en leeractiviteiten van leerlingen en leren lesgeven met een focus op het leren

van leerlingen.

Zaal: Den

Voor in de agenda?

3,4,5 september 2018Workshops Dylan Wiliam

8 november 2018Toetsrevolutie-festival

Voor meer info zie www.toetsrevolutie.nl