Toeristische gids Scheldeland 2014

1

toeristische gids 2014

www.scheldeland.be

: toerisme scheldeland: scheldeland

2

Scheldeland Toeristische gids

fietsen op dijken langs Schelde, Dender en Rupel!

rustig wandelen do or kleine dorpjes

aan de waterkant...

3

Welkom in ScheldelandScheldeland waar ligt dat?Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en elf Antwerpse gemeenten en heeft haast 300 kilometer aan bevaarbare waterwegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse toeristische regio’s van Vlaanderen.

Scheldeland één landScheldeland vormt een geografische eenheid door zijn talrijke rivieren en waters. Met maar liefst 277 kilometer bevaarbare waterwegen en ontelbare grote en kleine waterplassen is Scheldeland veruit de meest waterrijke regio van Vlaanderen. Een trip naar Scheldeland staat – hoe kan het ook anders – vaak in het teken van water.

Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers en unieke slikken en schorren. Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender en ter hoogte van Schelle voegt de verrassende Rupel zich bij de machtige Schelde.

Langs Schelde, Dender of RupelAan de oevers van de waterkant liggen vele pittoreske dorpjes. Ze zijn met elkaar verbonden door de voor Scheldeland zo typische veerboten. Schrijvers, dichters en beeldhouwers lieten zich de voorbije eeuwen inspireren door de aantrekkelijke muze van de stroom. Maar het leven aan het water gaf ook aanleiding tot de karakteristieke palinggastronomie. Van de menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw. Ook de steden langs de rivieren, Ninove, Aalst en Dendermonde bezitten een rijk patrimonium en historisch waardevol erfgoed.

Meedrijven op de stroomSinds eeuwen oefenen de rivieren van Scheldeland een magische aantrekkingskracht uit op de bewoners. De oerkracht van de rivier is groots, tijdloos en onbedwingbaar. De oeverbewoners hebben dit al lang begrepen. Als geen ander verstaan ze de kunst om zich te laten meedrijven op de stroom van het leven. Genietend, onbezorgd en gemoedelijk. Hun joviale warmte en uitbundige natuur komt het best tot uiting op de vele stemmige markten, feesten en evenementen waar folklore en gastronomie nooit ver weg zijn.

De rivier bedwingenMaar rivieren kunnen ook een bedreiging zijn. Verwoestende overstromingen, ondergelopen gebieden; Scheldeland kreeg in het verleden zijn portie te verwerken en ook vandaag ben je beter alert. Om daaraan te verhelpen is er het Sigmaplan. Dit plan vergroot de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken, maar heeft tegelijk aandacht voor natuurherstel en de toegankelijkheid van het gebied. Met dijkversterkingen en de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden tracht men de kracht van het water te beheersen.

4


Welkom in Scheldeland . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Inhoudsopgave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5

Typisch Scheldeland! . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-9

Op het water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-17

Fietsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-25

Wandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26-31

In het wiel van Eddy Merckx . . . . . . . . . 32-33

Op pad met een plus . . . . . . . . . . . . . . . . .34-35

Groote Oorlog 2014-2018 . . . . . . . . . . . . 36-37

Sigma voor de Schelde . . . . . . . . . . . . . . . .38-39

Toppers in Scheldeland . . . . . . . . . . . . . 40-65Bloemenstreek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Kastelen in Laarne en Destelbergen . . . . . 42 Donkmeer in Berlare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Denderende steden: Ninove, Aalst en

Dendermonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47-53 Buggenhoutbos in Buggenhout . . . . . . . . . 54 Stille watersdorpen Mariekerke en Sint-Amands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Land van de Schelde in Klein-Brabant . . . 59 Steenbakkerijen in de Rupelstreek . . . . . . 62 Fort van Breendonk in Willebroek . . . . . . . 65

Erfgoed en Cultuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66-75In steden en dorpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Kunst en musea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Kleine, fijne dingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Verhalen en dichtkunst . . . . . . . . . . . . . . . . 72Tradities en legendes . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Processies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Uit in Scheldeland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76-93Eten en drinken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Evenementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Shopping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Inhoudsopgave

Bat tenbroek,

Mechelen Boskapel, Buggen

hout

fietsen en genieten van Scheldeland!

4


5

Steden en dorpen van Aalst tot Zwijndrecht . . . . . . . . . . 94-128

Aalst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Berlare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Boom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Bornem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Buggenhout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Denderleeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Dendermonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Destelbergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Erpe-Mere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Haaltert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Hamme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Hemiksem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107Kruibeke (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Laarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Lebbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Lede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Mechelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Melle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Merelbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Niel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Ninove . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Puurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Rumst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Schelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 Sint-Amands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Temse (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Wetteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Wichelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Willebroek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Zele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126Zwijndrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Speciaal in Scheldeland . . . . . . . . . . . 129-133

Index . . . . . . . . . 134

5

Heen en weer

met het veer

Veer Schellebelle

6


“Schattig die kleine dorpjes met hun kerktorentje. Elk dorp heeft wel iets: een dichter, een streekmuseum, een typisch volksgebruik … Maar straks toch eerst een terrasje doen, hé schat. Ik sterf van de dorst!”

Typisch Scheldeland!

Van dorp naar dorp� Wandelkades om te flaneren en lekker te tafelen� Historisch erfgoed van monumenten, musea en industriële archeologie� Typische oeverevenementen en gezellige markten

Verken de dorpen van Scheldeland op www.scheldeland.be

6


7

Typisch Scheldeland!

“De veerman komt al aangevaren. We rijden onze fietsen op de veerboot en zetten ons tochtje aan de overkant voort. Wat een relaxdag. De veerman geef ik straks een fooi!”

Schipper mag ik overvaren?� 12 veren over Schelde, Durme en Rupel; dagelijks en gratis� 1.000 kilometer bewegwijzerde fietspaden� 600 kilometer wandelnetwerk

Veerdiensten, routes en stopplaatsen? Bereid je trip voor op www.scheldeland.be

7

8


“Ik eet hem het liefst ‘in ’t groen’. Mijn vrouw kiest meestal voor de gebakken paling. Doorspoelen doen we met een streekbiertje. Schol!”

Beentjes onder tafel� Brede waaier van smakelijke streekproducten� Groot aanbod streekbieren� Zeven restaurants met één of twee Michelinsterren� Meer dan 20 restaurants met een beoordeling van Gault Millau

Neem een voorproefje van de streekproducten op www.scheldeland.be/uit

8


9

“Een schitterende toren! Behoort tot het Werelderfgoed heb ik gelezen. Vanop een terras luisteren we naar beiaardmuziek en drinken we een lekker glas. Jan trakteert!”

Denderende Steden� Rijk historisch patrimonium van kerken, musea, begijnhoven en stadhuizen� Gezellig tafelen en shoppen in het stadscentrum� Grootse tradities van het Ros Beiaard in Dendermonde en het Aalsterse Carnaval

Verdiep je in de Denderende Steden op www.scheldeland.be

9

10


Schelde, Dender en Rupel, de blauwe aderen van Scheldeland LANGS SCHELDE …

Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers, unieke slikken en schorren en pittoreske dorpen zoals Sint-Amands en Mariekerke. De typische fietsen voetveren over Schelde, Durme en Rupel zijn het symbool bij uitstek van Scheldeland. Zij varen het hele jaar door en zijn helemaal gratis. De talrijke natuurgebieden lonen zeer de moeite en zijn uniek in Vlaanderen.

DENDER …

Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispel-turige Dender. Die heeft er dan al een reis langs de denderende stadjes Ninove en Aalst opzitten. De drie steden kijken elk terug op een boeiend en woelig ver-leden waarvan de resten nog duidelijk

zichtbaar zijn in het straatbeeld. Om over het rijke winkelen horeca-aanbod nog maar te zwijgen.

EN RUPEL

De verrassende Rupel voegt zich ter hoogte van Schelle bij de machtige Schelde. De steenbakkerijnijverheid die al eeuwenlang op de rechteroever van de Rupel wordt beoefend, heeft duide-lijke sporen nagelaten. In de verschil-lende steenbakkerijmusea kom je meer te weten over deze nijverheid. De oude kleiputten zijn ondertussen veranderd in uitgestrekte natuurgebieden.

ER ZIJN NOG MEER GROTE WATERLO-PEN IN HET LANDSCHAP TE SPOTTEN: DURME, ZENNE, DIJLE, NETE, KANAAL BRUSSEL-SCHELDE (OOK WEL ZEEKA-NAAL GENOEMD), KANAAL LEUVEN-DIJLE EN DE OUDE SCHELDE.

Op het waterScheldeland Toeristische gids

11

Schelde, Dender en Rupel, de blauwe aderen van Scheldeland

Op het water

Geen betere manier om Scheldeland te ontdekken dan van op het water. Tij-dens een boottocht op Schelde, Dender of Rupel leer je de regio van een heel andere kant kennen. Je leeft niet langer op het ritme van de klok, maar op dat van eb en vloed, van sluiswachters en

bruggenmannen. Groene oevers, pit-toreske dorpjes en bruisende steden glijden langzaam aan je voorbij. Met een beetje zon is genieten op het dek ronduit zalig. De ultieme vorm van onthaasten!

Schipper, mag ik meevaren?

Varen in Scheldeland, dat is:� 277 kilometer waterweg om te ontdekken;� fraaie aanlegsteigers bij steden en dorpen;� goed uitgeruste jachthavens;� zomerboottochten met individuele ticketverkoop;� meerdaagse vaarvakanties;� oeverhoppen dankzij veren, gratis en het hele jaar door!

Gewoon genieten!

Waterrijke belevenissen

vo or kinderen

Scheldeland, ten voeten uit!

12


Van april tot oktober worden op Schelde, Dender en Rupel zo goed als dagelijks boottochten georganiseerd door verschillende rederijen. Je kan hiervoor op voorhand of op de dag zelf het gewenste aantal tickets aankopen. Belangrijke vertrekplaatsen voor de boottochten zijn: Aalst, Antwerpen en Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom, Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen is er een mooi aanbod.

Je kan zowel individueel als in groeps-verband deelnemen aan boottochten in Scheldeland. Iedere organisator heeft een eigen programma, werkwijze, prij-zen en voorwaarden. Om de gedetail-leerde programma’s te bekijken, neem je best contact op met een van onder-staande organisatoren of je bekijkt hun website.

GROTE SCHELDEHAPPENING OP 21 APRIL 2014!BOOTJE VAREN VOOR 2 EURO!

Bootje varen is de boodschap, maar aan wal kan je ook genieten van verschil-lende activiteiten en randanimatie. Vanaf de zuidelijke rand rond Antwerpen tot Dendermonde staan ook talrijke beziens-waardigheden langs de Schelde en Rupel open voor het publiek.Deelname: €2 per rondvaart, gratis (bege-leide) fietstochten, wandelingen, bezoeken.Hou de website www.scheldehappening.be in het oog voor het hele programma!

RivertoursVertrekplaatsen: Hemiksem, Schelle, Mechelen, Willebroek, Temse, Sint-Amands, Dendermonde, Baasrode, Schellebelle, AalstContact: 053 72 94 40, [email protected], www.rivertours.be

Jan PlezierVertrekplaats: AntwerpenContact: 0475 69 68 80, [email protected], www.janplezier.be

RiverstarVertrekplaatsen: Boom, Mechelen, Temse, Sint-AmandsContact: 03 722 13 10, [email protected], www.riverstar.be

RodimoVertrekplaatsen: Aalst, Denderleeuw, Dendermonde, GentContact: 0475 23 33 80, [email protected], www.rodimo.be

FlandriaVertrekplaats: AntwerpenContact: 03 231 31 00,[email protected], www.flandria.nu

TOERISTISCHE BOOTTOCHTEN voor iedereen!

Inschepen en weg!

Prachtige ro

ndvaarten

13

Wist je dat Schel-deland een mo-

biele website heeft? Via deze QR-code (p. 134) ga je op verkenning langs de Dendervallei.

KIES VOOR EEN THEMATOCHT!

Je kan je boottrip niet alleen kiezen op basis van een bepaald traject, maar ook op basis van thema’s. Een greep uit het aanbod: Aspergeboottochten, Barbecuetochten, Brunchtochten, Candlelightcruises, Palingboottochten, Pannenkoekenboottochten, Stille Wa-terstochten en Vaar- en fietsboottoch-ten. Voor meer informatie raadpleeg je best de rederijen.

Toeristische infokantoren die boottoch-ten met ticketverkoop uitwerken:

Toerisme Klein-Brabant - ScheldelandContact: 03 899 28 68, [email protected],www.toerismekleinbrabant.be Boottochten voor groepen op de Schelde.

Toerisme RupelstreekContact: 03 880 76 25, [email protected], www.toerismerupelstreek.beBoottochten voor groepen op Zeeka-naal Brussel-Schelde, Rupel en Schelde.

EEN MEETING OF FEESTJE OP EEN BOOT

Feesten op een boot? Het spreekt steeds meer mensen aan. Je gezelschap blijft hetzelfde, je decor verandert voortdurend! Van een volledig uitgewerkte namiddag met familie en vrienden op het water, al dan niet met gids en/of culinaire verwen-nerij, tot meerdaagse tochten waarbij je elk hoekje van Scheldeland verkent; de bootverhuurders die actief zijn in Schel-deland en de directe omgeving helpen je met veel plezier verder.

Benelux Rederij Contact: 09 225 15 05, [email protected], www.benelux-rederij.com

De Gentse bargeContact: 0473 48 26 59, [email protected], www.gentsebarge.be

V-zitContact: 03 213 22 51,[email protected], www.v-zit.be

RiversideContact: 03 888 14 88, [email protected], www.sacchettis.be

Tolerant ‘Den Bruinen’Contact: 03 637 50 50,[email protected] www.tolerant.be

Unieke bezienswaardigheden tijdens boottochten in Scheldeland:�Denderende steden: Dendermonde, Aalst en Ninove!�Scheepsbouwtraditie op Schelde

en Rupel�Veren die altijd varen�Sigmawerken

14


Voor wie het allemaal wel iets langer mag duren, bestaat de mogelijkheid om een vaarvakantie te boeken. Geef toe, overnachten op een ‘hotelschip’, heeft wel iets. Je hebt je eigen kapitein ter beschikking en je kan samen met fami-lie en vrienden een aantal dagen uitva-ren om Scheldeland te ontdekken. Een unieke belevenis voor iedereen en voor ieders budget, want een minicruise hoeft niet duur te zijn.

Vier rederijen bieden de overnachtings-mogelijkheid op een schip aan. Voor prijzen en voorwaarden neem je best met hen contact op.

DE 4 VAARGETIJDEN

Voormalig vrachtschip, volledig heringericht met 4 gerieflijke kajuiten voor 2 personen met eigen sanitair.Contact: 0477 69 63 62, www.de4vaargetijden.com

VDM SERVICE ‘SPRING RIVERCRUISER’

Voormalige politie- en proviandboot, herbergt nu 4 comfortabele kajuiten voor 2 personen en 1 kajuit voor maar liefst 4 personen.Contact: 0479 77 76 90, www.spring-rivercruise.be

UNITEAM ‘BLUE WATER’

Luxejacht met als voormalige thuishaven Saint-Tropez, met 3 kajuiten voor 2 personen.Contact: 0473 68 96 51, www.uniteam.be

Er zijn in Scheldeland 12 veren die fiet-sers en wandelaars het hele jaar door gratis van de ene oever naar de andere brengen. Eén veer (De Vliegende Geit ter hoogte van Wintam - Rupelmonde) vaart enkel tijdens het hoogseizoen uit. Alle veren worden in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen! De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). De veren zijn de belangrijkste schakels voor het wandelen fietstoe-risme langs Schelde, Durme en Rupel.

De overtocht met een veer vormt een aangename afwisseling tij-dens een fietstocht. Voor de allerklein-sten is de overtocht een hele beleve-nis. In Scheldeland kan je dankzij de veren ‘oeverhoppen’. Van linker- naar rechteroever, zoveel je maar wilt. Door de getijden ziet het landschap er im-mers altijd een beetje anders uit.

Wist je trouwens dat het veer in Schel-lebelle het enige in Scheldeland is waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen? Aan alle andere veerpontjes wacht je gewoon even,

MEERDAAGSE BOOTTOCHTEN

VAREN MET VEREN!Heen en weer met het veer

15

ieder half uur (behalve om 12u30 want dan luncht de veerman of -vrouw) word je overgezet.

Een gedetailleerd overzicht van alle veerdiensten vind je op de website van Waterwegen en Zeekanaal:www.wenz.be. Meer informatie over de waterwegbeheerder vind je bij Speciaal in Scheldeland. Je kan ook de Toeris-tische Kaart Scheldeland raadplegen voor de locaties, uurregelingen en overzetperiodes.

Goed uitgeruste jachthavens en vrien-delijke havenmeesters staan garant voor een goed onthaal en sterke dienstverle-ning voor de individuele pleziervaarders en toervaarders die Scheldeland aandoen. Op de meest strategische punten in de regio is er een jachthaven waar sowieso altijd een paar plaatsen voor passanten worden vrijgehouden.

Over specifieke reglementeringen…Als bestuurder van een plezierboot ben je maar beter goed op de hoogte van de vaarreglementering. In de brochure ‘De ple-ziervaart op de bevaarbare waterwegen in Vlaanderen. Een beknopt overzicht van de reglementering’, worden de belangrijkste punten met betrekking tot de reglemente-ring van de pleziervaart in Vlaanderen toe-gelicht. Naast deze brochure is er ook een ‘Vademecum van de pleziervaart in België’ met een overzicht van de belangrijkste re-glementen. Daarnaast zijn vanzelfsprekend ook het ‘Algemeen Politiereglement voor de Scheepvaart op de Binnenwateren’ en het ‘Algemeen Reglement der Scheepvaartwe-gen’ van toepassing. Deze reglementering geldt voor alle bevaarbare waterwegen in geheel België. Daarnaast is er ook nog een aantal reglementen die heel speci-fiek van toepassing zijn op waterwegen in Scheldeland.

Meer informatie over al deze publicaties kan je terugvinden op de websitewww.waterrecreatie.be. Een overzicht van de jachthavens vind je ook op de Toeristische Kaart.

TOERISTISCHE VAARKAARTEN

Zelf varen op de Scheldelandse wateren gaat nog vlotter met de nieuwe gratis vaarkaarten ‘Zeeschelde en Rupel’ & ‘Den-der’ aan boord. Als plezier-vaarder krijg je niet alleen relevante info over de water-weg zelf, maar met telkens een aanlegplaats of jacht-haven als uitvalspunt, wor-den de omgeving en de be-zienswaardigheden bondig beschreven en krijg tips en weetjes over bezienswaardigheden en aangename stops onderweg. Naast deze vaarkaarten bestaat er ook een vaarkaart Leie & Schelde en een vaarkaart Gent. Deze kaarten geven je een gedetailleerde weergave van de Gentse wateren en hun aansluitingen naar de Leiestreek (via de Leie), Schel-deland (via de Schelde) en het Meetjes-land (via het kanaal Gent-Terneuzen) en zijn te bestellen via de website www.tov.be. Deze vaarkaarten vullen de (betalen-de) technische vaarkaarten van Promo-tie Binnenvaart Vlaanderen aan.

JACHTHAVENS en PLEZIERVAART

Goed gezelschap

16


Bijna 60.000 hengelaars slaan hun hen-gel uit in Vlaamse openbare wateren. Vlaanderen telt 1.150 km bevaarbare en 12.450 km onbevaarbare waterlopen. Samen vormen die ruim 18.000 hec-tare hengelplezier voor jong en oud. Het Agentschap voor Natuur en Bos probeert al deze activiteiten in goede banen te leiden.

In Scheldeland heb je heel wat locaties om te hengelen. Om te mogen hengelen in openbaar water heb je een visverlof nodig. Dit wordt verkocht in elk postkan-toor en is een kalenderjaar lang geldig in heel Vlaanderen. Je kan je visverlof ook online aanvragen op de website van het Agentschap voor Natuur en Bos: www.na-tuurenbos.be (thema openbare visserij).

Eenmaal je visverlof op zak kan je on-dermeer hengelen aan het Donkmeer in Berlare, domein Breeven te Bornem, aan de Oude Schelde in Bornem, Walenhoek

in Niel en het Broek Blaasveld in Wil-lebroek. De watersportbaan Hazewinkel en De Bocht in Heindonk herbergen een grote variëteit aan vissoorten. Wie liever een lijntje uitgooit op een stromende rivier, kan terecht op de Dender, dank-zij de zuiveringsprogramma’s weer een geliefd viswater! De meest voorkomende vissoorten zijn baars, bittervoorn, blank-voorn, brasem, paling, giebel, karper, snoek, snoekbaars, zeelt en zonnebaars. Ook in het Provinciaal Domein De Schorre in Boom kan je hengelen.

Voor een volledig overzicht van de vis-waters raadpleeg je best de Provinciale Visserijcommissie van de provincies Oost-Vlaanderen (T: 267 78 02) en Antwerpen (T: 03 240 64 39). Daar kan je ook terecht voor het bestellen van hengelkaarten. De hengelkaarten vermelden ook de meest voorkomende vissoorten per hengelwater. Een aanrader voor elke visser!

HENGELEN

16

17

Scheldeland, dat is bovenal waterpret. Sportieve waterliefhebbers kunnen on-dermeer terecht in het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, op de waterplas-sen van Hazewinkel in Heindonk of de zwembaden van de Warande in Wetteren.

Het Bloso Centrum Hazewinkel heeft met zijn watersportbaan internatio-nale faam verworven voor de kajak- en roeisport. Vele nationale en interna-tionale ploegen vinden het de ideale trainingsplaats. Jaarlijks wordt er ook een aantal nationale en internationale kampioenschappen georganiseerd. Naast de topsport is er uiteraard plaats voor de recreatieve watersportver-enigingen. Alle verenigingen geven opleidingen voor beginnelingen. Hier kan je terecht voor kanoën, kajakken, roeien, windsurfen en zeilen! In café De Zwarte Flesch in Pollare bij Ninove kan je een kano of kajak huren om op de Dender te peddelen. Je kan ook (iets minder sportief) genieten van het Donkmeer in Berlare dankzij elektrische motorboten. Of toch lie-ver je eigen spierkrachten gebruiken? Geen probleem want je kan er ook te-recht voor de huur van waterfietsen, roeiboten en kano’s.

Waterratten en zwemlief-hebbers springen beter niet in Schelde, Dender of Rupel. Dat is verboden. Je neemt best een frisse duik in het openluchtzwembad van de Warande in Wetteren. In Berlare kan je je zwemvliezen en snorkel uitproberen in de plas van recrea-tiedomein Nieuwdonk.

Voor een overzicht van de moge-lijkheden in Scheldeland, raad-pleeg je de Toeristische Kaart of de website www.scheldeland.be/ophetwater. Veel watersportplezier!

SPORTIEF OP HET WATER

Watersport vo or iedereen!

Recreatiedomein

De Warande Wet teren

Bloso Centrum Hazewinkel

18


Scheldeland is … zorgeloos en veilig trappen door een adembenemend rivie-renlandschap. De kilometerslange auto-vrije en verharde dijkwegen en jaagpa-den vormen een gedroomd kader voor urenlange fietstochten. De 12 veren over Schelde, Durme en Rupel en verschil-lende fietsbruggen over Dender, Nete en Dijle zorgen ervoor dat je probleemloos van de ene oever naar de andere kan. De veren in Scheldeland mogen trou-wens enkel door wandelaars en fietsers gebruikt worden, ze varen het hele jaar door en zijn ook nog eens helemaal gra-tis. Voor wie houdt van fietsen is het goed toeven in Scheldeland!

Fietsen in Scheldeland, dat is: � bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; � kilometerslange autovrije en verharde jaagpaden en dijkwegen;� 12 veren over Schelde, Durme en Rupel die dagelijks en gratis

heen en weer varen;� fietsvriendelijke cafés en restaurants om even halt te houden;� verblijfsmogelijkheden waar jij en je fiets met open armen worden

ontvangen!

Fietsen

Scheldedijk, Sint-Amands

Fietsen op knooppunten


19

Fietsen op knooppunten

Dankzij het fietsnetwerk kan je alle uithoeken van Scheldeland per fiets verkennen. Voor de bewegwijzering van het netwerk wordt gebruik gemaakt van het knooppuntensysteem. Je stippelt zelf je fietstocht uit, zo lang of zo kort je maar wilt. Het enige wat je nodig hebt, is een fietskaart van de regio. Je noteert de knooppunten waarlangs je wilt fietsen en volgt de bordjes die je van het ene knooppunt naar het andere loodsen. Met de fietskaart bij de hand, kan je ook onderweg je traject nog aan-passen, als je dat wil.

In Scheldeland ligt er bijna 1.000 ki-lometer fietsnetwerk en steeds in twee richtingen bewegwijzerd. Fietsen via knooppunten kan je in Scheldeland aan de hand van twee fietskaarten: Langs Schelde en Dender (hoofdzakelijk provincie Oost-Vlaanderen) en Langs

Schelde en Rupel (hoofdzakelijk provin-cie Antwerpen). Beide knooppuntennet-werken sluiten naadloos op elkaar aan.

Ingenieus netwerksysteem

Opgelet: Het fietsnetwerk in de provincie Ant-werpen en bijgevolg ook de fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ worden in 2014 herwerkt. Controleer www.scheldeland.be regelmatig voor nieuwsberichten daarover.

20


Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ is goed voor 840 km fietsplezier langs de oevers van de Schelde en de Dender, langs unieke zoetwaterslikken en -schorren, over landelijke wegen en door de Dende-rende steden Ninove, Aalst en Dender-monde.

Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ laat je niet enkel kennismaken met de Schelde maar ook met de Rupel, Durme, Nete, Zenne,

Dijle, het kanaal Leuven-Dijle en het Zeekanaal Schelde-Brussel. Dit gebied telt heel wat monumenten-met-een-verhaal: de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem, het Fort van Breendonk en de oude steenbakkerijsites van de Ru-pelstreek.

De fietskaarten zijn verkrijgbaar bij alle toeristische infokantoren in Schel-deland. Je kan de kaarten ook online bestellen via www.scheldeland.be/pu-blicaties.

GEEN FAN VAN KAARTMATERIAAL? GA ONLINE!

Met de online routeplanner gaat het nog gemakkelijker. Je stippelt eenvou-dig en snel jouw persoonlijke tocht uit via www.scheldeland.be/routeplanner. Daarna print je de wegbeschrijving of download je alles naar je GPS en je bent klaar om de mooiste plekjes in Scheldeland te ontdekken. Wie liever

niet van achter het computerscherm een fietstocht uitstippelt, wordt op zijn wenken bediend. Je kan nu ook fiets-routes ontvangen als SMS op je GSM.Of wat denk je van fietsen met GPS? De Zonnekeszandroute in Klein-Brabant is zo’n route waar je onderweg landen tuinbouwbedrijven passeert en het cul-tuurhistorisch erfgoed van de streek ont-dekt. Op de website www.scheldeland.be/fietsen kan je een hele reeks fietstochten in gpx-bestand downloaden.

FIETSEN PER SMS!

Op een aantal punten langs het fiets-netwerk Scheldeland vind je fietsinrij-punten met parkings waar je je auto kwijt kan. Aan elk inrijpunt staat een infobord dat je wegwijs maakt en waarop je de nodige uitleg vindt over de SMS-dienst. Door een SMS te stu-ren met het gewenst aantal kilometer, ontvang je een SMS terug met daarin een routevoorstel. Op het scherm ver-schijnt een reeks getallen, die de num-mers aangeven van de opeenvolgende knooppunten. Je kan meteen op weg. De voorgestelde route is altijd lusvor-mig, waardoor je terugkomt aan je ver-trekpunt. Een SMS versturen en ontvan-gen kost € 0,50. Dit betekent dat je voor slechts 1 euro een route ontvangt.

In Scheldeland vind je fietsinrijpunten met infobord op volgende locaties:

Aalst – Frans BlanckaertdreefBoom - Schommelei 1 / De SchorreDendermonde – De BruynlaanHamme – HamveerLaarne – MellestraatMerelbeke – DijsegemwegelNinove – Dr. Frans Hemmeryckxplein / Denderpad Berlare – Donklaan / DonkmeerRumst – park ingang langs MarktWetteren – Wegvoeringstraat / Den Blakken

Gezellig samen

langs de waterweg

21

Thematische fietstochtenScheldeland verkennen per fiets kan ook met lusvormige thematische rou-tes. Deze fietstrajecten variëren tussen 30 en 60 kilometer en geven je ook een heleboel achtergrondinformatie mee. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrek-punt terug. De routes maken gebruik van de groen-witte knooppuntbeweg-wijzering van het fietsnetwerk of van zeshoekige borden.

De brochures met kaarten zijn verkrijg-baar bij de toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de brochures ook bestellen via www.scheldeland.be/publicaties.Van een aantal routes kan je op de web-site een gratis plannetje downloaden in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen sommige van deze routes gratis in gpx-formaat downloaden.

Tip: Je vindt alle info over deze routes op de Toeristische Kaart.

Fietsbrug ter hoogte van het drie rivierenpunt, RumstWandel- en

fietsbrug

Denderleeuw

22


Fietsvriendelijk onthaal! Onderweg even halt houden om iets te drinken of te eten hoort er vanzelf-sprekend bij. In de fietsvriendelijke ca-fés en restaurants worden fietsers met open armen ontvangen en levert de uitbater ook nog eens extra inspannin-gen om het fietsers extra naar de zin te maken. Er zijn natuurlijk een heleboel goede cafés en eetgelegenheden langs en in de buurt van het netwerk, maar die laten we je liever zelf ontdekken.

MET DE FIETS BLIJVEN SLAPEN?

Wil je enkele dagen uittrekken om te fietsen in Scheldeland? Dan kunnen we je onze fietsvriendelijke logies aanbe-velen. Het gaat zowel om hotels met 2, 3 of 4 sterren als gezellige gastenka-mers, groepsverblijven en een camping.

Wat deze logies zo uniek maakt? Extra comfort voor fietsers en een sportieve gastheer of -vrouw die je met veel ple-zier de weg wijst. Alleen de logies die aan een aantal specifieke criteria vol-doen, kunnen namelijk het label ‘fiets-vriendelijk logies’ krijgen. Een overzicht van deze logies vind je op www.scheldeland.be/overnachten.

FietsverhuurJe wenst te komen fietsen in Schelde-land, maar je hebt geen eigen fiets of je ziet het niet zitten om je fiets mee te zeulen? Geen probleem! Je kan terecht bij de plaatselijke fietsverhuurders voor kwaliteitsvolle fietsen, extra toeristi-sche informatie én goede raad. Op de Toeristische Kaart en op www.schelde-land.be/fietsen vind je alvast heel wat verhuurdiensten.

22

23

Lange afstandsfietsroutes = LF-routesDeze landelijke fietsroutes, die verschil-lende landen doorkruisen, bezorgen je dagen fietsplezier. De trajecten, vooral bestemd voor meerdaagse fietsvakanties, zijn zoveel mogelijk uitgestippeld over autovrije en in elk geval veilige wegen. Langs de trajecten kom je op regelmatige afstanden overnachtingsmogelijkheden tegen. Vooral trekkershutten vormen een ideale formule voor de rondtrek-kende fietser. De LF-routes, die door de LF-werkgroep van Grote Routepaden wor-den uitgestippeld, zijn bewegwijzerd met geelblauwe tekens, naar analogie met de witrode wandelbewegwijzering. Meer in-formatie op www.groteroutepaden.be.

Volgende LF-routes doorkruisen Scheldeland:LF2 Stedenroute 337 km tussen Amsterdam en Brussel via Boom en MechelenLF5 Vlaanderen Fietsroute 300 km tussen Brugge en Thorn (NL) via Gent,

Wichelen, Dendermonde, Temse en BoomLF30 Schelde-Deltaroute 100 km tussen Wachtebeke en Ruien via

Laarne, Melle en GentLF38 Dender-Waaslandroute 100 km tussen De Klinge en Geraardsber-

gen via Temse, Sint-Amands, Dendermon-de, Aalst en Ninove

23

MountainbikeMeer in voor avontuur en snelheid? Waag je dan aan een van de mountain-bikeroutes. Bloso tekende een aantal routes uit, allemaal bewegwijzerd en bestaande uit verschillende lussen die variëren in moeilijkheidsgraad. Een overzicht van de mountainbikeroutes vind je op www.bloso.be. In Z-O Vlaan-deren ligt een mountainbikenetwerk van 490 km met enkele kuitenbijters uit de Ronde van Vlaanderen. Het om-vat de gemeenten Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Herzele, Lede, Ninove, Sint-Lievens-Houtem en Zottegem. Het mountain-bikenetwerk Schelde-Durme telt 405 km en omvat de gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Destelber-gen, Gent, Laarne, Lebbeke, Lochristi, Melle, Merelbeke, Oosterzele, Wetteren, Wichelen en Zele.

Problemen tijdens je trip? Met tiental-len fietsen wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere, re-creatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.tov.be/routedokter.

Ook wegenwerken kunnen je fietstocht danig in de war sturen. Voor een over-zicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang voor fietsers wordt bemoei-lijkt of zelfs onmogelijk is, neem je een kijkje op www.scheldeland.be/fietsen.

Routedokter nodig?

KickbikenEen kickbike? Nooit van gehoord. Een step daarentegen, ken je wel.Scheldeland ontdekken per kickbike? Het

is een zaligheid om steppend langs het water te bollen én zonder zadelpijn!Voor meer informatie over kickbiken in de streek kan je terecht bij Toerisme Rupelstreek, tel. 03 880 76 25.

24


Met de fiets op het veer!

VEERDIENSTEN, EEN BROKJE GESCHIEDENIS

In de Romeinse tijd bestonden in onze streken reeds veren op plaatsen waar de heirwegen rivieren kruisten. Dit gebeurde doorgaans op doorwaadbare plaatsen, maar oeverbewoners hielden een bootje klaar voor het geval het waterpeil te hoog stond. Zo begonnen de eerste veermannen heen en weer te varen. De oudste vermelding van een veer dat nu nog bestaat, dateert uit 1253. Het ging om de verkoop van het veer Ap-pels-Berlare over de Schelde. Veerpacht bracht immers geld in het laatje van adellijke oeverbezitters of van abdijen. Heden worden de meeste veren in op-dracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veerman-nen en -vrouwen.

Op de autovrije jaagpaden en dijkwe-gen in Scheldeland proef je als fietser van het rivierenlandschap en het won-dermooie panorama. Zeg nu zelf: wat geeft je op een vrije dag meer rust en

voldoening dan je te laten meedrijven op het ritme van de rivier? Geen jach-tige verkeersaders, maar bochtige oevers waar het heerlijk rustig fietsen is.

IS HET GRAS GROENER AAN DE ANDERE KANT?

Dan ‘fiets’ je via de veren moeiteloos van de ene naar de andere oever. Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Meevaren met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening houden met de bedieningstij-den. Een gedetailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be.

Ook de ontelbare sluizen en bruggen - zoals de handige fietsbruggen over de Nete en de Dijle, de legendarische Mira-brug in Hamme en de imposante ijzeren constructie over de Schelde in Temse en Bornem - brengen je in een oogwenk naar de overzijde.


25

TIP:Tussen Schellebelle en Kruibeke

zijn er nog opvallend veel actieve veren over de Schelde. Met de Scheldeverentocht kan je ze allemaal uitproberen. Leuk detail: door het succes van de Scheldeverentocht moest de veerman van Schellebelle een grotere boot kopen. Dit veer is trouwens het enige in Scheldeland waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen. Er zijn 2 tochten: Schellebelle-Dendermonde en Dendermonde-Kruibeke. De tocht loopt onder meer langs de dorpjes die het decor vormden van de tv-reeks Stille Waters (63 en 71 km).

Heen...

... en weer ...

met het veer

26


DE STAPSCHOENEN AANTREKKEN

Met twee wandelnetwerken, een tien-tal uniform bewegwijzerde landelijke wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme en digitale wandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Aalst, Dendermonde en Wetteren zal het moeilijk kiezen zijn. Daarnaast is er in elke stad en gemeente een aantal routes uitgestippeld die al dan niet bewegwijzerd zijn.

Wandelen

Langs Schelde, Dender en Rupel komt een zeldzaam lint natuurgebieden voor. De getijdenwerking waaraan de Schelde onderhevig is, zorgt er in combinatie met het zoetwater van de rivier voor dat de natuur in Scheldeland binnen Europa zelfs uniek is. Voeg daar de oude kleiputten in de Rupelstreek aan toe, waar de natuur de afgelopen jaren vrij spel heeft gekregen, het lichtglooiende landschap dat zich ten zuiden van Aalst uitstrekt en enkele mooie bossen en je komt al vlug tot de conclusie dat Scheldeland wandelaars heel wat te bieden heeft.

Wandelen in Scheldeland, dat is:� Bijna 600 km wandelnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd;� Een tiental bewegwijzerde wandelroutes tussen Schelde,

Dender en Durme;� Digitale verhalenwandelingen in Sint-Amands, Mariekerke,

Dendermonde, Wetteren en digitale carnavalswandeling in Aalst (scan qr-code)!

Bat tenbroek, Mechelen

Samen op stap


26

27

Scheldeland telt twee wandelnetwerken: ‘In het Land van Stille Waters’ en ‘Rivierenland’. Met een wandelnetwerk wandel je langs veilige paden, die met elkaar verbonden worden tot een netwerk. Waar twee of meer trajec-ten elkaar kruisen, ont-staat een knooppunt. Aan de hand van genummerde knooppunten stippel je zelf je wandelroute uit. De kilometeraanduiding op de kaarten laat je toe de lengte van je parcours te bepalen. Het wandelnetwerk ‘In het Land van Stille Waters’ strekt zich uit over de gemeenten Bornem, Puurs en Sint-Amands en delen van Buggenhout, Dendermonde en Ham-me. De gemeenten Niel, Boom, Rumst,

Willebroek, Sint-Katelijne-Waver en Mechelen maken deel uit van het wandelnetwerk ‘Rivierenland’ (Schelle en Hemiksem vanaf najaar 2014), dat door het gelijknamige Regionaal Landschap wordt beheerd. Alles samen ligt in Scheldeland bijna 650 km wandelnetwerk, in twee richtingen bewegwijzerd, op je te wachten!

De wandelnetwerkkaar-ten kan je bestellen via www.scheldeland.be/publicaties of ga langs bij Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland of Toerisme Rupelstreek.

Wandelen op knooppunten

Langs Schelde, Dender en Rupel

Inspiratieboekjewandelnetwerk

‘In het Land van Stille Waters’

· 6 suggestielussen· Informatie over Scheldeland· Meer beleven onderweg· Service voor de wandelaar

Mechelen

Antwerpen

Gent

MechelenMechelen

AntwerpeAntwerpen

GentGentGent

Dendermonde

Klein-Brabant

De Rupelstreek

Hamme

Mechelen

Antwerpen

Gent

Aalst

Ninove

Buggenhout

€ 8

Samen op stap

27

28


Wil je graag de mooiste plekjes van Scheldeland ontdekken en de al-lermooiste trajecten bewandelen? Probeer een van de bewegwijzerde lusvormige themaroutes uit: de Bug-genhoutbosroute, Den Dotterroute, de Kalkense Meersenroute, de Rupelklei-route, in de voetsporen van Piet van Aken zijn enkele van de talrijke routes die Scheldeland rijk is. Zowel de ver-

kortingen als de hoofdroutes zijn bewegwijzerd. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je ver-trekpunt terug.

De lange afstandsroutes of ‘grote rou-tepaden’ bieden je de mogelijkheid om gedurende meerdere dagen weg te wan-delen van de alledaagse drukte. Grote Routepaden vzw heeft de trage wegen in Vlaanderen bewegwijzerd met rood-witte strepen, waardoor een aantal lange afstandspaden of GR-paden ont-staat. De paden doorkruisen volledige streken en zelfs landen. Ze maken bijna

altijd gebruik van openbare wegen, grind- en veldwegen, bosdreven en kerkwegeltjes.

Volgende GR-paden doorkruisen Schel-deland:� GR 128 Vlaanderenroute-West:

195 km van Kemmel naar Aalst via Ieper, Roeselare, Tielt, Deinze, Gent, Laarne, Berlare en Dendermonde

� GR 5A Wandelronde van Vlaanderen-Zuid: 314 km van De Panne naar Ant-werpen via Menen, Ronse, Aalst, Dendermonde en Temse

� GR12 Reynaertland: 102 km van Hulst naar Rupelmon-de via Stekene, Daknam, Lokeren, Sinaai, Belsele, Sint-Niklaas, Temse en Steendorp

� GR 122 Scheldeland: 160 km van Hulst naar Doornik

via Moerbeke, Lokeren, Laarne, Melle, Dikkelvenne, Zwalm, Bra-kel, Vloesberg, Ronse, Kluisber-gen, Celles en Mont-saint-Aubert

Wandellussen

Lange afstandswandelingen = GR-paden!

Eropuit met

het gezin!

Gezellig...

28

... samen!

29

Langs broeken, meersen en polders!Scheldeland telt heel wat gebieden waar het heerlijk wandelen is. Zowel bossen, natuurgebieden en -reserva-ten, provinciale domeinen als de vele dijken jaagpaden langs Schelde, Den-der, Rupel en Durme bezorgen je een fijne recreatieve of actieve wandeling.

Voor een overzicht van de wandelge-bieden raadpleeg je best de website www.natuurpunt.be. In samenwerking met de Regionale Landschappen wor-den op regelmatige basis wandelacti-viteiten georganiseerd.

Wandelgebieden

Meer informatie over de Grote Routepaden verkrijg je bij:Grote Routepaden vzwBeatrijslaan 72, 2050 AntwerpenT: 03 232 72 18, F: 03 231 81 [email protected], www.groteroutepaden.be

Wandelnetwerk Rivierenland

29

30


recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.tov.be/routedokter.

Ook wegenwerken kunnen je wandeltocht danig in de war sturen. Voor een over-zicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de door-gang wordt bemoeilijkt of zelfs onmoge-lijk is, neem je best vooraf een kijkje op www.scheldeland.be/wandelen.

Problemen tijdens je wandeling? Met tientallen fietsen wandelroutes, kilo-meters fietsnetwerk en tal van andere,

Een GPS-ontvanger en zin voor avon-tuur is alles wat je nodig hebt voor een schattenjacht in Scheldeland. Het principe is eenvoudig. Iemand verstopt een waterdichte doos met een logboek en voorwerpen erin. Via een aantal coördinaten kan je dankzij de GPS-ontvanger op zoek naar die verborgen schat. Onderweg beleef je het landschap op een meer avontuurlijke manier. In 2014 verstopt Toerisme Rupelstreek een ‘cache’ in haar Rupelgemeentes ter promotie van het nieuwe toeristische infokantoor. Maar... in Scheldeland liggen nu al veel schatten verstopt. Meer informatie: www.geocaching.be. Je moet je toch even voorbereiden voor je op pad kan.

Anders dan een wandeling per GPS, maar even modern, is de digitale verhalenwan-deling in Mariekerke en Sint-Amands. Via de toepassing van ‘Storynations’ laad je op voorhand een digitaal verhaal op je MP3-speler. Daarna kan je vertrekken en krijg je waar nodig toelichting over de bezienswaardigheden. Voor hen die niet over een geschikte toestel beschikken, ligt een aantal MP3-spelers ter beschikking in het Infopunt. Meer informatie kan je ver-krijgen via www.toerismekleinbrabant.beof bij het Infopunt ‘Het Veerhuis’ in Sint-Amands. In Aalst, Dendermonde en Wetteren kan je ook genieten van een verhalenwandeling. Meer informatie vraag je op bij Toerisme Aalst, Toerisme Dendermonde en Toerisme Wetteren.

Routedokter nodig?

Wandelen met GPS

Dendermonde

31

De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding dat nu nog bestaat is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). Er zijn in Scheldeland 12 veren actief die fiet-sers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Mee-varen met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening hou-den met de bedieningstijden. Een ge-detailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be.

Routedokter nodig?

Te voetop het veerWandelen met GPS

WIE BETAALT DE VEERMAN?

In Scheldeland is die vraag snel beantwoord. Niemand! De schip-pers op Schelde, Durme en Rupel zetten je immers gratis én met de glimlach over.

12 gratis veren!

32


In het wiel van Eddy Merckx

De herdenking van honderd jaar Ronde van Vlaanderen trekt in 2014 als een karavaan door het Vlaamse land. Ook Scheldeland kent een rijk wielerverleden. De streek aan de Rupel en het Vaartland liggen bezaaid met herinneringen aan legendarische koersen en spectaculaire overwinningen. En hoe kan je die beter gaan beleven dan op de fiets?

De Rupelstreek kent iedereen van zijn steenbakkerijverleden en in Vaartland is het Fort van Breendonk een trek-pleister van jewelste. Maar wie wist dat deze regio ook voor fanaten van wielrennen en veldrijden heel wat te bieden heeft? De Jaarmarktcross van Niel, met jaarlijks meer dan tiendui-zend supporters en illustere winnaars als Sven Nys en Bart Wellens, viert dit jaar zijn vijftigste verjaardag. Eric de Vlaeminck, Roland Liboton en tal van andere wielergoden bestegen er ooit onder luid gejuich het erepodium. Maar ook ex-profwielrenners zoals Ludo Peeters, René Dillens en Johny Macharis zijn illustere inwoners van Scheldeland.

FIETSEN

Voor recreatieve fietsers zijn er twee nieuwe en hypermodern uitgewerkte fietslussen die het lokale wielererfgoed

in de kijker zetten. Je mag je hand niet omdraaien voor 40 à 50 kilometer trappen, maar je krijgt dan wel in één klap alle natuurschoon van de streek samen met zijn roemrijke koershistorie op je bord. Je kunt het natuurlijk the old way doen, dat wil zeggen met de fietskaart aan het stuur en halt hou-dend bij de kleurrijke infopanelen on-derweg. Maar de newbies gaan vast en zeker de digitale toer op met de smart-phone. Daarmee scan je de streepjes-codes onderweg en zo krijg je beelden audiofragmenten doorgestuurd. Op de Rupeldijk in Niel is er een stukje te zien van de legenda-rische veld-cross die daar jaar-lijks plaats-vindt. Van


Sashuis, Klein-Willebroek

33

de bijzondere velodroomgeschiede-nis in Boom tot plaatselijke helden als Rupske Lauwers, Victoire Van Huf-fel of Rik Van Steenbergen, alle hoog-tepunten passeren de revue.

GROEPSARRANGEMENTEN

Ook de restaurants, musea en b&b’s sporen in hetzelfde wiel. Zo is er een arrangement te boeken waar ex-prof-wielrenners fietsfanaten op sleeptouw nemen en hen een eerstehandskijk ge-ven op de wielergeschiedenis van de streek. Vaste stop op de route is het restaurant Casa Grinta in Terhagen. Daar hangt een van de grootste Belgi-sche privécollecties rond wielrennen. Je telt er meer dan driehonderd gesig-neerde wielertruitjes van wielrenners zoals Tom Boonen, Fabian Cancellara of Lars Boom. In deze unieke setting krijg je een eersteklas gastronomisch menu voorgeschoteld.

EXPO EDDY MERCKX

Net over de grens van Scheldeland, in het Sportimonium in Hofstade, is de expo over Eddy Merckx een aanrader. Het olympische museum trekt hele-maal de kaart van het wielrennen. Een digitaal belevingsparcours vertelt er het verhaal van roemrijke hoogtepun-ten uit de wielersport en staat stil bij memorabele momenten uit de carrière van Merckx.

InfoBrochure en fietskaart te koop via www.toerismerupelstreek.be en in Pro-vinciaal Recreatiedomein De Schorre.Arrangementen via Toerisme Rupelstreek, www.inhetwielvanEddyMerckx.be.

Wielermuseum en restaurant Casa Grinta, Terhagen

Ex-profs Rene

Dillen,

Ludo Peeters e

n

Johny Macharis

34


Op pad met een plus

Een uitstapje naar Scheldeland niet weggelegd voor wie minder mobiel is? Goed mis. Ook rolstoelgebruikers en gezinnen met kinderwagens kunnen vrij comfortabel heel wat bijzondere plekjes bezoeken. Haal de speciale brochures ‘met een plus’ in huis, bekijk de toegankelijkheidsfiches op het web en je bent zo vertrokken.


DONKMEERROUTE BERLAREDeze 5 kilometer lange ‘wandeling met een plus’ is uitstekend geschikt voor rolstoelge-bruikers en kinderwagens. Je maakt kennis met het prachtige natuurgebied rond het Donkmeer, een van de grootste toeristi-sche trekpleisters van Oost-Vlaanderen. Bij het vertrek aan het toeristisch infokantoor Donkmeer kun je de auto kwijt op een ruime aangepaste parkeerplaats. De paden langs het traject zijn merendeels verhard en gemakkelijk te bewandelen met rolwagens. De meeste brugjes zijn vlak en op tijd en stond kun je even uitrusten op een comfor-tabele zitbank.

Er is ook cultuur op te snuiven. Het mu-seum Donkmeer-Klim naar democratie en het openluchtmuseum over de traditionele vangst van wilde eenden doen de lokale geschiedenis herleven. Je vindt ter plaatse aangepast en ruim sanitair en een leuke speeltuin. En uiteraard staat de vermaarde

paling van het Donkmeer op de kaart in de gezellige eetgelegenheden in de omgeving. Erg handig is dat je er zowel te voet als met de wagen geraakt. Meer info in de brochure ‘Wandelen met een +, 5 toegankelijke wan-delroutes in Oost-Vlaanderen’.

FIETSLUS IN DE SIERTEELTSTREEKDeze toegankelijke fietslus door de Oost-Vlaamse sierteeltstreek is gloednieuw. Je vertrekt in het provinciaal domein Den Blakken in Wetteren, aan de promotietuin voor sierteeltgewassen. Sommige thema-tuinen worden momenteel heraangelegd, maar het domein blijft de moeite waard. Alle stops op de route, zoals het pittoreske veer van Schellebelle of de Warandeduinen in Wetteren, maar ook cafeetjes en restau-rants werden gescreend op toegankelijk-heid. Je kunt de lengte van de fietstrip bovendien gemakkelijk aanpassen door verkortingen te nemen op de fietsknoop-punten. Meer info in de brochure ‘Fietsen

35

met een +, 5 toegankelijke fietsroutes in Oost-Vlaanderen’. Verkrijgbaar vanaf maart.

SCHELDELAND-AUTOROUTEIs de auto voor jou het meest aangewezen vervoermiddel? Trek er dan op uit langs de Scheldeland autoroute. Deze route be-staat uit twee lusvormige trajecten van elk ongeveer 100 kilometer. Lus één brengt je door het Antwerpse Scheldeland. Van Klein-Brabant met zijn authentieke land-schap en bewoners naar de Rupelstreek tot in cultuurstad Mechelen. Lus twee verkent de Oost-Vlaamse kant van de Schelde, langs Dendermonde, Wetteren en de waterplas van het Donkmeer. Bij de brochure hoort ook een luister-cd. Een must voor mensen met een visuele beperking.

JE TRIP VOORBEREIDENDe brochures van deze routes zijn te koop via www.scheldeland.be of in de toeristische infokantoren. Aan de hand van gekleurde pictogrammen zie je in een oogopslag hoe toegankelijk de faciliteiten langs de weg

zijn. Musea, toerismekantoren, restaurants en tavernes kregen een groen, groenplus of oranje label. Op www.tov.be/toeganke-lijkheid kun je bovendien gedetailleerde toegankelijkheidsfiches downloaden. De toegankelijkheidsscreening werd verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Om-geving) en CTPA (Centrum voor Toeganke-lijkheid Provincie Antwerpen).

TOEGANKELIJK OVERNACHTEN?

Aalst: B&B La vie en RosesBuggenhout: B&B MettesLede: B&B MirabellaMerelbeke: Jeugdverblijf Ten Berg

Meer toegankelijke logies in de brochure ‘All-in - Toegankelijke vakantieverblij-ven in Vlaanderen en Brussel’, verkrijg-baar bij infopunt Toegankelijk Reizen, www.toegankelijkreizen.be.

InfoBrochures te koop via www.scheldeland.be

36


Groote Oorlog 2014-2018

In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Ook Scheldeland pakt uit met zijn oorlogsverleden. Vanaf 2014 zullen thematische fietslussen en stadswandelingen het oorlogsverhaal reconstrueren. Ze tonen hoe zwaar de Groote Oor-log het landschap en het leven van de gewone mens tekende.

Het is vaak vergeten, maar in Scheldeland werd verbeten gevochten in 1914. Net na de inval en de Duitse verovering van Brussel, trokken de Duitse legers door het land van Schelde en Dender in hun opmars naar Parijs. Resultaat was een drie maan-den durende bloedige guerilla-oorlog. Bruggen worden opgeblazen, spoorlijnen gesaboteerd. Gevechten, plundering en brandstichting zaaien angst en paniek bij de bevolking. Ook de daaropvolgende vier jaren van bezetting laten diepe sporen na.

STADSWANDELING

In Aalst zal je in een beklijvende thema-wandeling de plaat-sen kunnen aandoen die herinneren aan de oorlog. Zo kom je te weten dat het

stadspark - het grootste van Vlaanderen - zo groot werd omdat de aanleg een af-leidingsmanoeuvre was om dwangarbeid te omzeilen. De aangereikte informatie onderweg, in print en digitaal, zal je ori-enteren door heden én verleden.

De martelaarsstad Dendermonde werd platgebrand door de Duitsers. Ook deze stad zal de verschrikkingen van de Groote Oorlog opnieuw onder de aandacht brengen aan de hand van

verhalen en getuigenissen. Zo ont-hullen plaatsen als het stadhuis en de Oude Kazerne op een haast intuïtieve manier ook in beeld en geluid hun oorlogsverleden. De ideale uitvalsbasis voor een stadswandeling in Dendermonde is het toeristisch infokantoor op de Grote Markt.


Belfort, Aalst

100 jaar Groote Oorlog

37

FIETSEN DOOR DE SLAGVELDEN

Hoe de oorlog huishield in het hinterland kun je het beste gaan ontdekken per fiets. Er komen zomaar eventjes drie nieuwe fietslussen op het netwerk van de fietsknooppunten. Een eerste lus zal het buitengebied rond Dendermonde aandoen en loopt door tot aan Buggenhoutbos waar in 1914 zwaar slag werd geleverd. Je komt alles te weten over oorlogsdaden in en om de voormalige vestingstad Dendermonde. De stad werd op onge-meen harde wijze getroffen. Toen België in 1914 door Duitse legers onder de voet werd gelopen, was ‘Poor little Belgium’ internationaal een noodkreet van sympa-thie en solidariteit. Dendermonde haalde in die periode de voorpagina van The New York Times.

Een tweede lus in Klein-Brabant zal cirkelen tussen Puurs, Bornem en Sint-Amands. Net zoals de twee andere lussen kent ook die een digitale variant. Wat wil zeggen dat je tijdens je fietstocht op een mp3-toestel of smartphone het verhaal

van de streek kunt beluisteren. De forten van Liezele en Bornem worden verplichte stopplaatsen. Spoorlijnen, stations en bruggen herinneren aan de heldendaden van de gewapende burgerwacht tegen de Duitse verkenners.

Een derde lus legt de verbinding tussen de steden Aalst en Dendermonde, via Lebbeke en de Aalsterse deelgemeenten. In de kleuterschool van Opdorp en de Patatten-molen speelden zich bijzondere oorlogsge-beurtenissen af. Alle aandacht gaat hier naar het verhaal van de gewone man of vrouw in oorlogstijd. Weinigen weten nog dat Aalst en zijn deelgemeenten destijds echte grensgemeenten waren, gelegen op de grens tussen twee bezettingsregimes!

Kinderen in het puin van de

verwoeste stad Dendermonde

InfoDe fietsen wandelroutes zijn operationeel vanaf april 2014. Hou www.scheldeland.be in de gaten voor actuele informatie.

38


Bij een dagje uit langs het water, bots je wel eens op grootschalige graafwer-ken. Je ziet baggermachines in volle actie aan de oever of stapels gerooide boomstammen versperren je de doorgang. Wandelaars en fietsers moeten een omleiding volgen. Allemaal maatregelen die kaderen in het Sigmaplan, een plan dat Scheldeland nog mooier moet maken dan het al is.

In 2014 gonst Scheldeland van Sigma-activiteit. Het Sigmaplan moet Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren. Tegelijk beoogt het ook om de prachtige natuur in ere te herstellen. De economische rol van de Schelde, waarin toerisme een belang-rijke plaats inneemt, is een derde niet te verwaarlozen element. In totaal zijn een zeventigtal Vlaamse gemeenten betrokken en in Scheldeland alleen al vind je zeven projectgebieden.

KALKENSE MEERSEN

In het gebied van de Kalkense Meersen rond Laarne en Berlare worden langs de Schelde dijken verhoogd of gebouwd. Zo beschermt men de regio van Gent tot Den-dermonde tegen wateroverlast in geval van stormvloed. Maar een echt duurzame oplossing vraagt nog meer. Daarom legt men ook een over-stromingsgebied aan. Bij hoge wa-terstand loopt het water zo’n gebied binnen en krijgt tij-delijk extra ruimte.

Ook ontpoldering, waarbij men het land voorgoed teruggeeft aan de rivier, staat hier op het programma. Deze ingrepen be-schermen de inwoners en zorgen tegelijk voor het ontstaan van een prachtig na-tuurgebied: zo maar eventjes 950 hectare getijdengebied met slikken en schorren en zogenaamde wetlands.

Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Berlare, Laarne, Wetteren, Wichelen.

DURMEVALLEI

Verder stroomopwaarts in de Durmeval-lei vinden soortgelijke werken plaats. De Durme mondt uit in de Schelde ter hoogte van Hamme. In de loop der eeuwen is de typische fauna en flora grotendeels verdwenen. In het getijdengebied dat ontstaat door Sigma zullen steltlopers, eenden en ganzen hun voedsel vinden. Ty-

pische planten als lamsoor en zeekraal kunnen bloeien op de drogere schorren. Op andere plekken herstelt men de typische meersen of waterrijke gronden. Daar, in moeras en elzen-


Sigma voor de Schelde

Kalkense Meersen

Sigmaplan logo monochroom met baseline

Sigmaplan logo monochroom zonder baseline

Sigmaplan logo full colour met baseline

Sigmaplan logo full colour zonder baseline

39

broekbosjes, vinden vogels een nest- en schuilplaats. Ook de typische bloemrijke graslanden zie je weer opduiken, vol zoe-mende libellen, kikkers en weidevogels.

Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Hamme, Temse, Zele.

DIJLEMONDING

De vele fietsen wandelbruggen op het Drie Rivierenpunt, waar de Dijle en de Nete de Rupel vormen, zijn erg geliefd bij toe-risten. Hier op de grens tussen Willebroek en Mechelen worden drie overstromings-gebieden aangelegd om het land beter te beschermen tegen opkomend water. Ook wordt er een kunstmatig getijdengebied gecreëerd. Een indrukwekkend project dat de zeldzame zoete getijdennatuur weer leven inblaast. Tegelijk moeten zo veel mogelijk mensen van al die natuurpracht kunnen genieten. Daarom krijgen ook re-creatie en erfgoed een volwaardige plaats in het plan voor de Dijlemonding.

Meer info: Steden en dorpen van A tot Z: Rumst, Willebroek.

Andere projectgebieden zijn Bastenakkers (Wetteren), Vlassenbroek en Wal-Zwijn (Dendermonde), Lippenbroek (Hamme) en de regio Kruibeke-Bazel-Rupelmonde.

Fietsbruggen Rumst

Infopunten Sigmaplanwww.sigmaplan.beDe infopunten Scheldelei in Kruibeke (veer Hoboken) en Taverne Kallebeek (veer Hemiksem) hebben een tentoonstel-ling en film over het Sigmaplan.De educatieve infokeet Kalkense Meersen (Uitbergen) werd eind 2013 voor publiek geopend. Via beeld en doe-attracties geeft het gebied al haar geheimen prijs.

40


Toppers in Scheldeland

ZOMERSE BLOEMENPRACHT

Je ooit afgevraagd waar de bloemen-pracht van de Gentse Floraliën vandaan komt? In de omgeving van Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelber-gen zijn meer dan tweehonderd gespe-cialiseerde sierteeltbedrijven geves-

tigd. Zij verbouwen samen maar liefst tweeduizend verschillende boomkwe-kerijproducten. Specialiteiten zijn de teelt van rozenstruiken, sierheesters, coniferen, sier- en fruitbomen, bego-nia’s en azalea’s.

De geschiedenis van de sierteelt gaat terug tot het midden van de 19de eeuw, wanneer Adolf Papeleu een boomkwe-kerij start in Wetteren. De bijzondere eigenschappen van de bodem en de typisch Vlaamse weersomstandigheden zorgen ervoor dat jonge plantjes hier vlug groeien en gehard zijn om waar dan ook te gedijen. Vandaag heeft de sierteelt internationale bekendheid en gooien sierteeltbedrijven, plantencen-tra en boomkwekers regelmatig de deu-ren wagenwijd voor je open.

Bloemenstreek(Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen)

Golvende zeeën van begonia’s, hartstochtelijke rozen en rijen sierstruikjes tot aan de horizon. Een dagje tussen de bloemen maakt je vrolijk. Stappen of trap-pen, genieten van de gastvrijheid van de kwekers of logeren in een voormalige bloemisterijvilla. Je kan het niet mooier zeggen dan … met bloemen.

Nuttige adressen: zie Toeristische KaartMeer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Begoniavelden


41

DEN BLAKKEN: HET HART VAN DE ROOS

Het Provinciale Domein Den Blakken in Wetteren is uitgebouwd als promotie-tuin voor de sierteeltgewassen die in de Bloemenstreek worden verbouwd. Vanaf het terras van de statige villa Les Mélèzes, die nu dienst doet als taverne, heb je een schitterend uitzicht op het domein. Den Blakken bestaat uit een aantal thematuinen waarin je netjes alle informatie over de planten voorge-schoteld krijgt.

Sommige thematuinen worden momen-teel heraangelegd, maar Den Blakken blijft de moeite waard. Vanuit Den Blak-ken vertrekken twee fietslussen van de Floraliëntocht. Die nemen je mee door de groene en kleurrijke velden van de siertelers. Van mei tot september kan je ook met een gids meefietsen door het kleurrijke landschap van de Bloe-menstreek. Kijk op www.floralientocht.be voor de exacte data.

VAN DE BLOEMETJES EN DE BOOMPJES

In Destelbergen vind je het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt. Daar wor-den nieuwe teeltwijzen en -technieken wetenschappelijk onderzocht en in de proeftuin en het proefstation uitgetest. In de kleurrijke Hydrangea-kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Ook Laarne, Melle, Lochristi en Serskamp zetten graag de bloeme-tjes buiten. Al fietsend langs de Florali-entocht is een bezoek aan de serres van een van de vele bloemisterijen zeker een aanrader (op afspraak en in groep). Zo krijg je een zicht op de wereld ach-ter de schermen van een modern sier-teeltbedrijf. In deelgemeente Flora in Merelbeke - de naam Flora verwijst naar de bloementeelt - zie je nog enkele op-vallende bloemistenvilla’s van weleer.

Siertelers ontvangen

bezoekers

Rondleiding in Provinciaal

Domein Den Blakken

Floralientochten zijn een succes!

¨

42


MIDDELEEUWS KASTEEL VAN LAARNE

Het kasteel van Laarne is een van de best bewaarde waterburchten in Bel-gië. Het imposante poortgebouw en de oude ophaalbrug voeren je meteen te-rug naar de 13de eeuw, de bouwperiode van deze burcht. De originele vijfhoe-kige vorm en de vijf stenen torens zijn

intact gebleven, maar het kasteel werd ingrijpend verbouwd in de tweede helft van de 17de eeuw. In die periode kwam er een nieuwe toegang, de oude woon-vertrekken werden gemoderniseerd en er werd een vleugel bijgebouwd. In de periode van de heksenvervolgingen deed het kasteel trouwens dienst als gevangenis voor vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad en het speciale bier Toverhekske houdt de heksengilde van Laarne de herinnering levend (www.heksengilde.be).

Het kasteel wordt momenteel nog steeds bewoond en bezoekers kunnen in de publiek toegankelijke vertrek-ken een rijke verzameling kunstvoor-werpen en kostbaar meubilair bewon-deren. Sommige vertrekken, zoals de

Kastelen in Laarne en Destelbergen

Aan de oevers van de Schelde rond Gent vonden rijke industriëlen destijds een prachtige omgeving om riante buitenverblijven op te trekken. De streek is van-daag bezaaid met kastelen, maar het middeleeuwse kasteel van Laarne blijft het pronkstuk.

Kasteel van Laarne


42

De website van de ge-meente Laarne kan je via deze qr-code snel terugvinden.

43

keuken, zijn ingericht zoals het ooit moet geweest zijn. Terwijl je door ridderzalen, donjon of kapel dwaalt, roepen rijke wandtapijten, kandelaars en schilderijen het tot de verbeelding sprekende kasteelleven van vroeger tot leven. De rijke zilvercollectie D’Allemagne is uniek in Europa. Bui-ten heb je een prachtig zicht op het dorp van Laarne. De statige Kasteel-dreef met zijn recent heraangeplante eiken verbindt het kasteel met het dorpsplein. Af en toe tooit het kas-teel zich met de alom gekende bego-nia’s van de Bloemenstreek (www.slotvanlaarne.be).

LUSTHOVEN VAN DESTELBERGEN

Van de kastelen en lusthoven die de Gentse bourgeoisie in Destelbergen en Heusden liet optrekken, zijn er maar liefst twaalf bewaard gebleven. Waan je een rijke burgerjuffer of industrieel uit de vorige eeuw voor één dag te midden van imposante kasteeltorens, elegante zalen en lommerrijke parken.

Een ideale manier om een totaalbeeld te krijgen is de kastelen verkennen per fiets. De Kastelenroute vertrekt aan het gemeentehuis van Destelbergen en zo kun je meteen het eerste kasteel van je lijstje afstrepen. Het gemeen-tehuis zelf is immers het voormalige kasteel Van Acker. Het huisvest ook een museum met een waardevolle ar-cheologische collectie.

Kasteel Crabbenburg, Destelbergen

43


44


VAREN NAAR DE EENDENKOOI

Op zomerse dagen heerst er een gezel-lige drukte aan het Donkmeer. Je kan peddelen in een bootje of de benen losmaken op een waterfiets. Of waag je wat verder en neem de houten pendelboot voor een bezoekje aan de eendenkooi. Deze traditionele vangin-stallatie voor wilde eenden werd ge-

renoveerd tot een openluchtmuseum over de eendenvangst. Je komt er alles te weten over het geheimzinnige ver-dwenen ambacht van de kooiman en zijn eenden. Ook de kinderen komen aan hun trekken, zij kunnen ravot-ten in de speeltuin of spelen met de hoevedieren.

Hoe een wilde eend zich laat vangen om een smakelijk stukje vlees op je bord te worden? Kom de prachtige maquette van de eendenkooi bewon-deren in het Natuureducatief Bezoe-kerscentrum Donkmeer. Een aantrek-kelijke tentoonstelling schetst hoe het Donkmeer ontstond uit een oude site voor turfwinning aan een afgesneden meander van de Schelde, hoe fauna en flora volop gedijde en er vandaag aan natuurbeheer wordt gedaan.

Donkmeer in BerlareSpiegelglad of met driftige schuimkopjes, het Donkmeer laadt je batterijen weer op. Spelevaren op het water, een verfrissende plons in Nieuwdonk of je verdiepen in de geschiedenis van de eendenkooi of de roemrijke Boerenkrijg. Knorrende maag? Stillen met een overheerlijke paling, zó typisch voor Scheldeland.


Donkmeer in Berlare

44


46


ALS DE PALING BIJT …

Je hengel uitgooien in het Donkmeer om paling, snoekbaars of voorn aan de haak te slaan? Het kan, maar een abonnement of dagvergunning is nodig (p. 16). Aan de ticketautomaten ter hoogte van de Brielstraat en het Brugsken kun je een dagvergunning kopen.

Het Donkmeer is trouwens erg bekend voor de palinggastronomie. In het begin van de 20ste eeuw al kwamen de Gente-naars met de stoomtram naar het Donk-meer voor een lekker bord paling. De pa-lingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. In tal van die eethuis-jes wordt vandaag nog altijd paling geser-veerd. Nu komt de paling uit het buiten-land, in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan dan eerst nog een waterkuur in het daarvoor geschikte water van het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens.

IN EN OM HET INFOKANTOOR

Het infokantoor Donkmeer is een pret-tige uitvalsbasis om het meer te ont-dekken. Het kantoor herbergt ook het interactieve museum Donkmeer - Klim naar democratie. Daar reis je terug naar de 18de en 19de eeuw om er de heroïsche Boerenkrijg te herbeleven. Deze historische omwenteling was een belangrijke stap in de ontwikkeling van onze hedendaagse democratie.

Na een leerrijke rondleiding kun je de trappers op voor een fietstochtje. In het infokantoor kun je een fiets huren om Berlare en omstreken te verkennen. Voor de liefhebbers is er I-Bike Berlare, een uitgestippelde fietsroute ingespro-ken op een MP3-speler. Samen met vrienden of familie een partijtje mini-golven kan ook, het minigolfterrein ligt

op wandelafstand van het infokantoor. Wie zich in de zompige moerasbossen rond het meer wil wagen, kan onder begeleiding van een gids de reservaat-zone Donkmeer intrekken. In dit waar-devolle natuurgebied nestelen de aal-scholver en de blauwe reiger en vinden zeldzame broedvogels als de wielewaal en de nachtegaal een thuis.

WATERPRET EN WATERFEESTEN

Daagt al dat water uit tot een onver-mijdelijke plons? Zwemmen in het Donkmeer mag niet, maar is des te verkwikkender in het recreatiedomein Nieuwdonk. Surfers en kajakkers kunnen zich hier sportief uitleven. De Zweedse speeltuin op het strand lokt heel wat kinderen, terwijl de ouders kunnen ge-nieten van de ligweide. Elke twee jaar strijkt het openluchtspektakel Festivaria neer aan de oevers van het Donkmeer, nabij de Festivalhal. Het eerste weekend van augustus zijn er de jaarlijkse Water-feesten. Het grootse vuurwerk boven het meer zorgt telkens weer voor ‘ohs’ en ‘ahs’.

Waterpret

Nieuwdonk, Berlare

47

Met een rijk textielverleden en in twee gespleten door de Dender, is Ninove een gezellig provinciestadje waar de beiaard vrolijk zijn klanken over de stad strooit. Met gepaste trots draagt het de ‘eretitel’ van ‘oudste, stout-ste en wijste’ van alle steden.

Denderende Steden


De Denderstreek ontleent haar naam aan de grillige, kronkelende Dender die op haar weg een schat aan natuur ontvouwt. Vier Denderende steden verbin-den de stroom als een rode draad met elkaar: Dendermonde, Aalst, Ninove en Geraardsbergen dat deel uitmaakt van de toeristische regio ‘de Vlaamse Arden-nen’. Ze kijken elk terug op een boeiend verleden, waarvan de hedendaagse bezoeker met alle zintuigen gespitst kan genieten. Voelen, proeven, kijken en luisteren met vrienden of het gezin: klaar voor een Denderende Stedentocht?

Denderende stad Ninove

DE SCHEVE TOREN VAN NINOVE

De scheve toren van de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk is dé blikvanger van Ninove. Het barokke interieur is ronduit

schitterend. De houten lambrisering en het monumentale hoofdaltaar springen meteen in het oog. Het reliekschrijn van Sint-Cornelius en Sint-Cypriaan, naast Onze-Lieve-Vrouw, de patroonheiligen van de abdij, behoort tot de meest bijzondere stukken. Na de buitenrestauratie wordt nu ook het interieur volledig gerestaureerd.De kerk maakte ooit deel uit van het indrukwekkende gebouwencomplex van een machtige Norbertijnenabdij. Van de abdijgebouwen rest niet veel meer, maar in de archeologische tuin naast de kerk ontwaar je nog een deel van de funda-menten. Andere tastbare overblijfselen zijn de vroegere ziekenboeg, de watermo-len en het poortgebouw dat toegang gaf tot het neerhof.

Wist je dat Schel-deland over een

mobiele website beschikt om via je smartphone de drie steden langs de Den-der nu al te verkennen?

Abdijkerk Ninove

48


Het opvallende Oud Stadhuis heeft een charmante lantaarntoorn op het dak, die een beiaard herbergt. Om het kwartier weerklinkt een van de vele Ninoofse volksmelodieën over de stad. Wie door de stad dwaalt, komt vast langs de recent volledig gerestaureerde gotische Koepoort, de enige van de vier stadspoorten die overeind bleef, en langs het beeld van de Twijnster op de

Graanmarkt. Dit mooie beeld herin-nert aan het verleden van Ninove als textielstad en aan de armoede. Met het twijnen - in elkaar draaien van gesponnen draden - probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen.

Bierliefhebbers moeten zeker brou-werij Slaghmuylder met een bezoek vereren (op afspraak en in groep). De brouwerij bestaat sinds 1860 en

in 1979 begon men hier de Witkapbie-ren te brouwen. Door kenners worden de bieren geprezen voor hun bijzondere en authentieke smaak. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersat-tributen en reclameborden. De stoom-machine en de vooroorlogse bottelma-chine zijn unieke stukken industriële archeologie.

Brouwerij van de Witkapbieren!

48


49

LEVENDIG STADJE MET HET OEVERSTEKSE

De Dender deelt het centrum van Ni-nove in twee. Vroeger zorgde het drukke vrachtverkeer op de rivier voor welvaart. Vrachtschepen varen er nu nauwelijks meer, maar jaar na jaar is er wel meer ple-ziervaart. De moderne fietsers- en voet-gangersbrug ’t Oeverstekske verbindt de Ninoofse linker- en rechteroever met elkaar en legt de link tussen het historische stads-centrum en het stadspark. De naam Oever-stekske is niet alleen een woordspeling op het woord ‘oversteek’, maar verwijst ook naar de luciferindustrie - lucifers worden in het Ninoofs dialect ‘stekskes’ genoemd - die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkge-legenheid verschafte in de streek.

Wie op zoek is naar leuke kleding of een tof cadeau moet naar het winkelcomplex Ninia of naar een van de vele winkels in

het stadscentrum. Het beeldje op het plein voor het winkelcomplex aan de rechteringang wordt het Wortelman-neke genoemd en zou het allereerste carnavals-monument in België zijn. Want niet alleen in Aalst wordt carnaval uitbundig gevierd, het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest. Het cultuurcentrum De Plomblom aan de Graan-markt heeft een openluchttheater waar in juli en augustus op donderdagavond gratis straattheater wordt georganiseerd.

Denderende stad Aalst

Wie Aalst zegt, denkt aan satirische carnavalsparades en smakelijke vlaaien. Maar de tweede stad van Oost-Vlaanderen én zijn landelijke omstreken hebben nog heel wat meer te bieden.


Aalst was eeuwenlang de hoofdplaats van het Land van Aalst, een gebied dat zich grosso modo uitstrekte tussen Schelde en Dender. In het 19de-eeuwse Aalst zwaai-

den notabelen en fabriekseigenaars de plak en Aalst groeide in die periode uit tot een nijvere fabrieksstad.

KUNSTSCHATTEN EN ARCHITECTUUR

De Aalsterse Grote Markt met zijn vele monumenten kan menig cultuurliefheb-ber bekoren. Het Oud Schepenhuis is het oudste bewaard gebleven schepenhuis van de Lage Landen en de belforttoren is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Bij Aalstenaars is de toren beter bekend als de ‘tettentoren’.

gerestaureerde Koepo ort, Ninove

‘ t Oeverstekske,

Ninove

Carnaval in Aalst

49

50


De Borse van Amsterdam met zijn opval-lende zuilengalerij verwijst als vroegere afspanning naar de oude handelsroute tussen Rijsel en Amsterdam, die over Aalst liep. Het Stadhuis geeft via een gekassei-de binnenkoer toegang tot het Landhuis. Hier zetelden de heren van het Land van Aalst. Op de binnenkoer van het Stadhuis staat het beeld van Ondineke, hoofdperso-nage in de werken van Louis Paul Boon én de naam van een lokaal bier dat verschil-lende cafés op hun kaart hebben staan.

De Sint-Martinuskerk, een toonbeeld van Brabantse gotiek, herbergt waardevolle kunstschatten, waaronder enkele absolute topstukken, zoals een schilderij van Ru-bens in het Sint-Rochusaltaar en de zeld-zame barokke sacramentstoren van Jeroen Duquesnoy de Oudere. Van het vroegere Begijnhof zijn alleen nog het grondplan, de neobarokke Sint-Antoniuskapel, de Sint-Catharinakerk, het convent en de vroegere pastorij overgebleven.

Het leven en werk van beroemde Aalste-naars vormt de hoofdbrok in ’t Gasthuys – Stedelijk Museum, dat is ondergebracht in het vroegere middeleeuwse hospitaal.

Priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer en drukker en uitgever Dirk Martens krijgen hier de gepaste eer. Maar er is ook plaats voor de rijke archeologische vondsten van de voorbije 25 jaar graafwerk en een hele verdieping is gewijd aan het door UNESCO als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid erkende Aalsterse carnaval.

Aalst per fiets ontdekken en tegelijkertijd Louis Paul Boon leren kennen? De Boon-tocht bestaat uit twee fietslussen die je langs locaties brengen die voorkomen in de bekende historische romans van Boon. Zo fiets je vlot doorheen de boeken en wordt aan de hand van de verschillende locaties een stukje boeiende ‘Boonge-schiedenis’ blootgelegd.

Stijlvolle getuigen van de bruisende 19de eeuw zijn dan weer de vroegere danszaal Gillade, destijds een van de bekendste danszalen van de stad, het stationsge-bouw, naar een ontwerp van de bekende stationsarchitect Jean-Pierre Cluysenaer en de neogotische Sint-Jozefskerk.

HEDENDAAGS AALST

Maar ook vandaag schrijft Aalst nog ge-schiedenis. Zo werken in de Carnaval-werkhallen de Aalsterse carnavalisten maandenlang aan de praalwagens van het beroemde carnaval. Sinds kort staat het Aalsters carnaval op de lijst van het Unesco Werelderfgoed. Ook film- en tele-visiemakers weten Aalst als filmdecor te waarderen. Denk maar aan de film Daens van Stijn Coninckx (1993) waarin priester Daens ijvert voor betere werken leef-omstandigheden voor de fabrieksarbei-ders. De prent werd deels opgenomen in Aalst en in Hollywood genomineerd voor een Oscar. Recenter is de verfilming van het boek De Helaasheid der Dingen door Felix Van Groeningen. Hier treedt vooral deelgemeente Nieuwerkerken in beeld, als woonplaats van de dertienjarige Gunther Strobbe en zijn bierzuipende en schaam-teloos nietsdoende familie.

Borse van Amsterdam

Standbeeld Dirk Martens voor het Oud Schepenhuis

Fietsen langs de Dender

51

In cultuurcentrum De Werf, de naam ver-wijst naar de vroegere haven met scheeps-werf aan de Dender, en in het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk vinden tentoonstellingen, performances, voor-stellingen en optredens plaats. Je mu-ziekhonger stillen of een dagje shoppen? Aalst heeft adresjes bij de vleet. In het stadspark pik je in de zomermaanden op maandagavond vlot een gratis concertje mee, muzikale ambiance die een echt be-grip in de ruime omgeving is geworden.

In het hartje van de stad biedt de ver-keersvrije winkel-wandelzone soelaas voor koop- en kijklustigen. En wie een rustpauze nodig heeft, moet zeker Aal-

sterse Vlaaien (erkend Vlaams streekproduct!) bij de koffie nemen. En tot slot: een rivier-stad bestaat niet zonder scheepvaart. Aan het ver-nieuwde Werfplein scheep je in voor een boottocht-je op de Dender.

Aalsterse Vlaaien, smakelijk!

Fietsen langs de Dender

TIP:‘Tussen de rokken van de ajuin-stad’: Ontdek Aalst op eigen houtje met de stadwandelbrochure. ’Van ier no doar met... ’: Kinderwandel-zoektochten rond bekende Aalsterse figuren zoals Louis Paul Boon.

52


Denderende stad Dendermonde

Waar de Dender in de Schelde uitmondt, ligt de fiere Ros Beiaardstad Dendermonde. De stad maakte eeuwenlang furore als vestingstad en is ondermeer bekend om zijn Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees.


OVER HET ROS BEIAARD IN EEN OMMUURDE STAD

Het middeleeuwse Stadhuis en het vroe-gere Vleeshuis zijn de blikvangers op de Grote Markt. Het belfort van het Stadhuis is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Het Stadhuis herbergt een waardevolle collectie van de Dendermondse Schilder-school, waaronder een monumentaal werk dat de Ros Beiaardommegang van 1888 uitbeeldt. De Ros Beiaardommegang is een topevenement dat maar eens om de tien jaar plaatsvindt (volgende editie in 2020). Dan trekt het heldhaftige paard bereden door de Vier Heemskinderen on-der massale publieke belangstelling door de binnenstad. Het Ros Beiaard behoort tot het UNESCO Werelderfgoed.

Ook in het vroegere Vleeshuis kun je naast archeologische vondsten nog elementen uit vroegere Ros Beiaardommegangen bewonderen. De blikvanger hier is echter het geraamte van een mammoet, die werd gevonden op de Sint-Onolfspolder. In het Zwijvekemuseum wordt het verhaal van de stad verder verteld. Dit museum is gehuis-vest in de bijgebouwen van de vroegere cisterciënzerinnenabdij van Zwijveke.

Op de plaats van het imposante Justitie-paleis stond ooit het kasteel van de Heren van Dendermonde. Het Justitiepaleis werd in zijn huidige vorm kort na de verwoestin-gen van de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Een verwoestende brand bij het begin van de oorlog had de Dendermondse binnen-stad immers bijna volledig in de as gelegd. Op de spits van de 50 meter hoge toren staat een van de drie Ros Beiaardbeelden die Dendermonde rijk is.

Van de vroegere vestingwerken rond de historische binnenstad zijn nog de infan-teriekazerne, enkele mooi gerestaureerde poorten en het voormalige Bastion VIII, heden het Natuureducatief Centrum, be-waard gebleven.

RELIGIEUS ERFGOED

Een parel van religieus erfgoed is de imposante Sint-Pieters- en Paulusabdij, waar je in het Liturgisch Centrum abdij-bier, -wijn en -likeur kan kopen. In het stemmige Sint-Alexiusbegijnhof, met toegangspoort recht tegenover de Oude Vest, treed je dan weer binnen in een we-reld van stilte en rust. De drukte en het lawaai van de stad lijken kilometers ver weg in dit stukje UNESCO Werelderfgoed. Enkele huisjes zijn ingericht als Begijn-hofmuseum en ook de collectie van het Volkskundemuseum vindt er onderdak.

De 13de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk is een mooi voorbeeld van Scheldegotiek en herbergt een rijke verzameling kunst-voorwerpen, waarvan doeken van Antoon Van Dyck en David Teniers en een ro-maanse doopvont in Doornikse hardsteen de topstukken zijn.

Het Ros Beiaard tijdens de apotheose op de Grote Markt

53

STAD VOL HEMELSE MUZIEK

In de zomermaanden bruist de Grote Markt als geen ander. Alleen wordt de champag-ne op zijn Dendermonds vervangen door een lokaal gebrouwen abdijbiertje of een authentieke Ros Beiaardjenever op een van de gezellige terrasjes. Er is terrasani-matie op donderdagavond, op zaterdagna-middag kun je mee met de Ros Beiaard-boot en op zondagnamiddag kun je mee voor een stadsritje met de koets.

Dendermondenaren laten hun aanleg tot feesten en uitbundigheid zien op de tal-rijke zomerevenementen, zoals de interna-tionale taptoe en het muziekfestival naar aanleiding van de Vlaamse feestdag op 11 juli. Wie op de laatste donderdag van augustus in de stad vertoeft, ziet de Gilde-reuzen aantreden in de Reuzenommegang Katuit, weerom een groots evenement dat een massa volk op de been brengt. De stadsbeiaardier speelt elke zondag- en maandagvoormiddag een heerlijk beiaard-concert.

Voor nog meer muziek, maar ook theater of dans, kun je een voorstelling meepikken in het Cultuurcentrum Belgica, het klop-pende hart van het rijke culturele leven in Dendermonde. En wie de jazz in het hart gesloten heeft, moet beslist eens in de Honky Tonk Jazz Club en het nabije Jazz Centrum langskomen. Na die cultuurboost krijg je wellicht honger en kun je binnen-stappen in een van de gezelli-ge eethuisjes.

Fonteinen op het Heldenpl

ein

Sint-Alexiusbegijnhof

54


Het Buggenhoutbos is een meer dan 200 hectare groot gemengd loofbos in Bug-genhout. Het ligt bijna op het punt waar de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen elkaar raken en is het uithangbord bij uitstek van de gemeente Buggenhout. Het woud wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en is een abso-lute aanrader voor alle natuurliefhebbers.

EEN BOS MET FAAM

In de 12de eeuw behoorde Buggenhoutbos tot het 1.000 hectare grote Beuckenhoudt-woud. Aan dit uitgestrekte woud ontleent de gemeente Buggenhout haar naam. Vroe-ger overheersten beuken dit bos, maar die hebben ondertussen plaats moeten ruimen voor de wintereik. Nergens in Vlaanderen

vind je meer wintereiken dan hier. Het win-tereikenbestand is erkend als zaadbestand, dat wordt opgekweekt tot ‘bosplantsoen appellation contrôlée Buggenhoutbos’.

Het bos herbergt een bonte variatie aan fauna en flora. Zo biedt het een schuilplaats voor talrijke broedvogels, waaronder de bosuil, buizerd, sperwer, wielewaal, boom-klever en zwarte specht. In de herfst vind je er een heel grote variatie aan paddenstoe-len. Het oostelijke gedeelte van het bos ligt in de Hollebeekvallei waar je een glimp kan opvangen van de zeldzame vuursalamander. De hazelworm, in de volksmond ook bospa-ling genoemd, verkiest de schrale, zonnige plekken in het bos. Jaarlijks is er op de derde zondag na Pasen de novene ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van smarten. Deze processie wordt Bosbegankenis of Bosschij-ning genoemd.

BuggenhoutbosHet bulkt er van O2, het dak biedt in de zomer verkoeling, en voor de té gehaaste mens is dit geen place to be. Bovendien ligt het in Scheldeland. Ra ra ra, wat is dat? Dat moet het Buggenhoutbos wel zijn.


54


55

UITSTAP VOOR DE HELE FAMILIE

Een bezoek aan het 1,5 hectare grote ar-boretum is een echte aanrader. Je komt er alles te weten over de verschillende boom-soorten die voorkomen in het bos. Sporten kan in de omgeving van de Konijnenberg, waar ook een grote speelzone is. Voor een moment van bezinning, ga je naar de Bos-kapel. De kapel met gedenksteen en moer-boog herinnert aan het tragische jachton-geval van Jan De Rijcke in 1504.

Aan de Boskapel vertrekken vier uitgestip-pelde wandelingen. De Buggenhoutbos-route is 11 km lang en start aan het admi-nistratief centrum van Buggenhout. Je kan ook zelf je wandeling uitstippelen, maar je moet steeds op de daartoe aangeduide wegen blijven. Even uitblazen doe je in een van de schuilhutten en de infoborden maken je wegwijs. Wie op de fiets door het bos wil, kan de Ros Beiaardroute volgen,

die ook de Vlassenbroekse polder, Wieze en Dendermonde aandoet. Parkeren kan op de 2 ruime parkings in de Kasteelstraat.

Boskapel Buggenhout

55

56



Stille Watersdorpen


In het land van Klein-Brabant slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg tussen groene oevers, slikken en schorren en de pittoreske dorpen Sint-Amands en Ma-riekerke. De plaatsjes vormden het decor voor de populaire fictiereeks Stille Waters die in 2001 op tv te zien was. De heroïsche strijd tussen een machtige industrieel, rol voor Jo De Meyere, en de jonge vrouw Jana Meyer, gespeeld door Antje De Boeck, die op zoek gaat naar de oorzaak van haar vaders dood, zorgde voor een mysterieus drama langs de boorden van de Schelde. De reeks hield meer dan een miljoen Vlamingen in de ban.

Dagjestoeristen of lange verblijvers in Mariekerke of Sint-Amands kunnen zich he-lemaal onderdompelen in de dromerige atmosfeer van Stille Waters. Wandelingen en fietsroutes voeren je langs de filmlocaties en er is zelfs een heuse boot-en-bustocht, met aandacht voor alle bezienswaardigheden van de streek. Ook het nabije gehucht Buitenland, paviljoen De Notelaer in Hingene en volkscafé Het Koningsrek ‘bij Zates’ aan de dijk in Branst figureren in de reeks en zijn beslist een bezoekje waard.

Sint-Amands

De charmante Sint-Amandse kaai aan de Schelde is het vertrekpunt voor een dagje vol cultuur en wandel- of fietsgenot langs de waterkant. Een unieke vaartrip met het veer uit Stille Waters mag niet ontbreken.

Het uitzicht over de Schelde vanop de kaai is adembenemend. Verpozen in dit au-thentieke Scheldedorp in zijn groene oase geeft je het zalige gevoel er even helemaal tussenuit te zijn.

Veer Sint-Amands

Graf Emile Verhaeren aan de Schelde


57

DORP VAN DICHTER VERHAEREN

Op de kaai bevindt zich het levensgrote standbeeld van de charismatische dich-ter Emile Verhaeren (1855-1916). Met dit beeld en het monumentale praalgraf van de dichter houdt Sint-Amands de herinne-ring aan haar beroemdste zoon levendig. Hier aan het water vindt Verhaeren, samen met zijn echtgenote Marthe Massin, zijn laatste rustplaats. Vlakbij, in de Marthe Massintuin, staat het beeld Liefdesgetij-den van kunstenaar Jan Mees.

Het beeld De Veerman, nabij het veer, is ge-inspireerd door Verhaerens gedicht Le Pas-seur d’Eau (De Veerman). Wie er echt alles over wil weten, moet even het Provinciaal Museum Emile Verhaeren, gevestigd in het Dorpshuis, binnenstappen. Het leven en werk van de dichter en kunstcriticus wordt er op een hedendaagse en overzichtelijke wijze uit de doeken gedaan, aan de hand van zelden of nooit getoonde manuscrip-ten, brieven, foto’s en kunstwerken.

OEVERHOPPEN MET EEN BIJZONDERE VEERMAN

Aan de openbare aanlegsteiger leggen passagiers- en plezierboten aan voor een bezoek aan het dorpje. Er is een mooi aan-bod boottochten voor wie zich graag laat meedrijven op de ruisende stroom. Hét symbool van Scheldeland zijn echter de ty-pische fietsen voetveren over de Schelde. Zij varen het hele jaar door en zijn gratis. Vanuit Sint-Amands en ook Mariekerke vaar je in een oogwenk naar de groene polder van Moerzeke aan de overkant. Veerman Ronny Van Hemelrijck is een opvallende persoonlijkheid. Hij leerde de personages in Stille Waters met de veerboot varen. In de boot van het Mariekerkse veer lag Ronny op de grond aan de voeten van Jan Decleir of Antje De Boeck om instructies te geven, onzichtbaar voor de camera’s. De veerboot van Sint-Amands voer parallel mee, hierop stonden de camera’s. Vraag de veerman ge-rust naar zijn filmervaring!

58


EEN SNUIFJE KUNST

In kunstatelier ‘Onder den blooten he-mel’ op den Dam van Sint-Amands maak je kennis met het werk van beeldhouwer Joris Maes. Het basismateriaal voor zijn beelden zijn … stenen uit de Sahara. Het atelier ligt vlakbij het Toots Thielemans-straatje, dat deel uitmaakt van de Schelde Internationale Muziekstroom-route die in Klein-Brabant ontwikkeld wordt. In het Molenmuseum kom je dan weer alles te weten over de geschiedenis van molens

in Vlaanderen. Een leuke opsteker zijn de spreuken die iets met molens of het leven van de molenaar te maken hebben.

In de dramaserie Stille Waters staat Mariekerke bekend als het dorpje Terhaven. Of doet ‘paling’ nog sneller een belletje rinkelen? Het dorp is het centrum van de palinggastronomie aan de Schelde.

Mariekerke

VISSERS EN HUN JOLLEN

Op een boogscheut van Sint-Amands ligt het schilderachtige dorpje Mariekerke, een deelgemeente van Bornem. Vanaf de kaai van Sint-Amands zie je het voormalige vis-sersdorp aan de rechterkant opduiken. In de vroege middeleeuwen was Mariekerke een van de vier kerkdorpen van het domein Baas-rode. Het maakte deel uit van het Land van Dendermonde en vanaf de 12de eeuw viel het onder het Land van Bornem van de Gentse burggraven.

Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke twee aanlegplaatsen voor vissersboten en tot de Eerste Wereldoorlog was de Scheldevisserij vrij belangrijk. Met hun typische kleine jol-len gingen de Mariekerkse vissers op vangst, vooral stroomafwaarts richting Antwerpen. De vis werd daarna door leurders verkocht. Door de verbetering van de kwaliteit van het Scheldewater zit er weer heel wat vis in de Schelde maar de commerciële visserij komt

niet meer terug. Het Scheepvaartmuseum in de Omgangstraat geeft een beeld van de bin-nenscheepvaart en de visserij vroeger en nu.

KLEIN DORP, GROTE FEESTEN

In Mariekerke kun je aangenaam wandelen of fietsen langs de oevers van de Schelde. Het veer Mariekerke-Moerzeke voert je gratis naar de overkant. Een digitale MP3-wandeling met startpunt in Sint-Amands brengt je langs de veren van de beide Stille Watersdorpen. Drukker wordt het hier tijdens het jaarlijkse Palingfestival in het pinksterweekend en de Vis- en Folklorefeesten in juni. Deze evene-menten lokken telkens duizenden toeristen en inwoners van de ruime omgeving naar Mariekerke. Naast een gastronomisch festijn met ‘paling in ’t groen’ als typische specia-liteit, zijn deze volksfeesten ook een ode aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. Nog een topper is de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Christus aan de Schelde.

Provinciaal Museum Emile Verhaeren

Gratis veer Mariekerke

59

Land van de Schelde in Klein-Brabant

De tijdloze en machtige Schelde oefent sinds jaar en dag een mysterieuze aantrek-kingskracht uit op de mens. Een dag vertoeven in dit getijdengebied verjaagt span-ning of zorgen. Laat je meedrijven op het ritme van de stroom en geef je volmondig over aan ontspannend wandelen, varen, fietsen of tafelen. De oeverbewoners zul-len je met de hun kenmerkende gemoedelijkheid hartelijk ontvangen. Je kan hier overheerlijke paling smullen en in de toeristische infopunten vind je kaarten van bewegwijzerde wandel- of fietsroutes, inclusief overzet bij de talrijke veren. Een natuurwandeling met een gids in groep, een themaroute - dit is trouwens het land van Stille Waters -, of van knooppunt naar knooppunt fietsen, kies maar uit. Zet je schrap voor een prachtige tocht langs rustige dijken, besloten kreken, schitterende dotterbloemen en statige monumenten.

Mariekerke

Het getijdengebied van Driegoten

Aan het jachthaventje van Driegoten in de gemeente Hamme heb je een fantastisch uitzicht op de Schelde en het weidse slikken- en schorrenlandschap.

Je kan het tijdloze spel dat eb en vloed met de machtige Schelde spelen hier goed volgen. Op de overgang van land en water zie je de modderige, onbegroeide slikken en de hoger gelegen schorren die begroeid zijn met wilgen, riet en vloedbosjes. De slikken komen bij hoogwater tweemaal per dag onder water te staan. Het veer van Driegoten verbindt de plaats met het dorpje Weert aan de Oude Schelde.

De naam Driegoten verwijst naar de bres-sen die de lokale bevolking hier vroeger

in de dijk sloeg bij overstromingsgevaar. Zo werden de achterliggende gebieden gecontroleerd onder water gezet, zodat de huizen in de ruime omgeving gevrij-waard bleven van overstroming. De be-volking sprak over ‘drie gaten’, wat in het plaatselijke dialect klinkt als ‘drie goten’. Nu zet men moderne technologie in met hetzelfde doel in het vlakbij gelegen Lip-penbroek, Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG), uitgerust met een speciale inwate-ringsluis. Lees meer over het Sigmaplan op p. 38.


60


Weert maakte gedurende eeuwen een uniek fenomeen mee. De Schelde baande zich langzaam maar zeker een andere weg rond het dorpje. Wat vandaag overblijft is een ‘nieuw’ en een ‘oud’ deel van de ri-vier. De beide rivierbeddingen raken elkaar net niet aan de Scheldebrug van Temse en Bornem, aan het Sas van Pedro Coloma. De streek leefde jaren van de mandenma-kerij. Het telen van zogenaamde wissen of wijmen is een typisch landbouwgebruik. Wijmen zijn twijgen van wilgen, die in de waterrijke gebieden rondom Weert over-vloedig groeien. Ze worden in het najaar gekapt, waarna ze bewerkt en verwerkt worden tot manden.

Vlechtmuseum De Zilverreiger is hoofdzake-lijk gewijd aan de traditionele mandenma-kerij, maar ook andere oude ambachten zo-als de visserij, de kuiperij (vervaardigen van

kuipen), de vlasbewerking en de klompen-makerij krijgen er een plaats. In de bruine kroeg en herberg kun je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven en oude volkssporten beoefenen. Er zijn ook fietsen te huur. Het nabijgelegen veer op de dijk verbindt Weert met Driegoten in Hamme.

De Oude Schelde in WeertHet gezellige dorpje Weert in Bornem is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker bord paling. Het plaatsje ligt ingesloten tussen de huidige Schelde en de Oude Schelde.

Het kasteel van BornemHet sprookjesachtige kasteel van Marnix de Sainte Aldegonde aan de Oude Schelde is de absolute blikvanger van Bornem.

Het kasteel werd eind 19de eeuw gereno-veerd door architect Hendrik Beyaert. Hij bewaarde de proporties van het prach-tige Renaissancekasteel, gebouwd door de Spaanse edelman don Pedro Coloma. De geschiedenis van het kasteel gaat terug tot de 9de eeuw. Sinds 1780 is het domein in handen van het geslacht van Marnix, heren van Sainte Aldegonde. Het kasteel van Bornem en zijn koetshuis met 40 oude koetsen is een echt ‘Loirekasteel in Vlaan-deren’.

Het kasteel, bewoond door graaf John de Marnix de Sainte Aldegonde, stelt rijke verzamelingen schilderijen, meubilair uit de 18de eeuw, gravures, kant en porselein uit China tentoon. Het is een ‘bewoond museum’ met prachtig geschil-derde plafonds en aandacht voor de rijke geschiedenis dankzij de tentoonstelling over Marnix van Sinte Aldegonde (1540-1598). Er zijn verschillende formules om het kasteel te bezoeken.

Oude Schelde

Kasteel van Marnix de Sainte Aldegonde

60

61

Jachtpaviljoen De Notelaer

De Notelaer in Hingene werd beroemd als de elegante woning van Alexander Vorlat in de tv-serie Stille Waters. Historisch gezien is het de vroegere schuil- en rustplaats van de adellijke bewoners van het Kasteel d’Ursel in Hingene.

Het paviljoen werd door zijn adellijke eigenaars en hun gasten gebruikt voor stijlvolle diners en gezelschapsspelen. Het plekje bovenin de dakkoepel was ge-reserveerd voor de muzikanten. De Note-laer werd op het eind van de 18de eeuw ontworpen naar de plannen van de Franse architect Charles de Wailly. De naam van het gebouw verwijst naar de notenbomen die destijds de dijken sierden en waarvan notenlikeur werd gestookt.

Binnen loopt een permanente tentoonstel-ling over de typische landschapselemen-ten van het Scheldegebied en de schrijvers en dichters die zich erdoor lieten inspire-

ren. Op de dijk is ook een literair pad uit-gestippeld met werken uit hun oeuvre. Bij mooi weer kun je op het terras genieten van de overheerlijke Notelaerentaart. Van op het hoger gelegen dakterras heb je een prachtig weids uitzicht. Waag beslist ook een wandeling tot aan het nabijgelegen statige Kasteel d’Ursel in de dorpskern van Hingene. Het ligt in een schitterend park waar men geregeld culturele activiteiten organiseert.

Historisch interieur

De Notelaer, Hingene

61

62



Steenbakkerijen in de RupelstreekEeuwenlang zorgde de baksteennijverheid voor welvaart en werk in de Rupel-streek. In centrumgemeente Boom en de steenbakkersdorpen Hemiksem, Schelle, Niel, Terhagen en Rumst zijn de kleiputten, ovens en schoorstenen sporen van het harde labeur van destijds.

62


Kleiput, Rupelstreek

63

INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE IN NOEVEREN

Tussen Boom en Niel ligt de indrukwek-kende archeologische steenbakkerijsite Noeveren-Hellegat. Op dit uitgestrekte ter-rein vind je de actieve erfgoedpolen Ecomu-seum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB), ‘t Geleeg-Steenbakkerij Frateur die samenwerken onder de naam Booms steenbakkerijmuseum. Wandelend tussen de ovens, werkmanshuizen en drooglood-sen kom je alles te weten over het leven en werk in de steenbakkerijnijverheid. Samen met The New Belgica, is er de samenwer-king ‘Erfgoed Noeveren’.

Opvallend op de site zijn de monumentale schoorsteen en de verschillende soorten ovens: klampoven, ringoven en paapoven hebben elk een eigen bakprocedé met verschillende soorten baksteen als resul-taat. De authentieke arbeiderswoningen

en meesterwoningen zijn letterlijk ín de kleiputten gebouwd en steken slechts met hun bovenverdieping boven de straat uit. De ‘averechtse root’ is een straatje waar de huizen met hun achterkant naar de straat gekeerd staan. De bakstenen werden tradi-tioneel gedroogd in droogloodsen of ‘luz-zes’. In heel de Rupelstreek stonden rond 1950 wel 120 km ‘luzzes’, allemaal lood-recht op de Rupel georiënteerd.

Het insteekdok herinnert aan de scheeps-bouw die nauw samenhing met de steen-bakkerijnijverheid. Een omwegje langs het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek levert je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed van de streek op.

Booms steenbakkerijmuseum ‘bezoekerscentrum’

63

64


In het Booms steenbakkerijmuse-um (site Frateur) kregen oude machines en gereedschappen, maar ook beelden archiefmateriaal een plaatsje. Van het werk in de steenbakkerijen kreeg men trouwens best wel dorst. De stemmige steenbakkerskroeg Café Koophandel is als enige overgebleven in zijn soort. Je kan er proeven van het lokale Klinkaertbier. Op de New Belgicawerf wordt een replica gebouwd van de ‘Belgica’ waarmee Adrien de Gerlache in 1897-1899 de eerste ontdekkingsreis ondernam naar Antarctica.

DOOR HET LAND VAN DE KLEIPUTTEN

De baksteenindustrie heeft in de loop van de eeuwen gezorgd voor een typisch kleiputtenlandschap. De klei werd eerst afgegraven door kleistekers met steek-schopjes en later met machinale baggers. Ook vandaag wordt er nog klei afgegra-ven. Vanop de watertoren in Rumst krijg je een prachtig uitzicht op deze actieve kleiontginning. Vele van de oude klei-putten zijn ondertussen dichtgespoten of veranderd in uitgestrekte groene natuurgebieden. Het muziekfestival Tomorrowland vindt trouwens plaats in een reusachtige kleiput in het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre.

In het nabije Rumst liggen nog enkele kleiputten die ontgonnen worden. Hier bevindt zich het steenbakkerijmuseum Rupelklei, waar je een goed beeld krijgt van de artisanale steenbakkerijnijverheid en te weten komt hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. In Niel herinnert het beeld Het Afdraagstertje aan eeuwenlang zwoegen en labeur; kinderarbeid was toen een alledaags ge-geven. Een andere getuige van het bak-steenverleden kun je vinden op Hellegat met zijn vele arbeidershuisjes. Meer in-formatie over projecten op Noeveren vind je op www.erfgoednoeveren.be.

SNUIF DE RUPEL OP

Word zo licht als een veer als je aan de 39 km van de Baksteenroute begint! Deze fietsroute loopt voor een groot deel over dijken van Schelde en Rupel en brengt je langs alle steenbakkerijdorpen. De mooie kaai met wandelesplanade in Boom geeft je een schitterend uitzicht over de Ru-pel en het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. In Rumst kunnen wandelaars de Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, eens uitproberen met vertrek in de Kardinaal Cardijnstraat in Terhagen. Genoemd naar de Terhaagse sociaal geëngageerde schrijver Piet Van Aken, brengt deze trip je langs unieke stukjes natuur en gehuch-ten die verdwenen zijn onder de bagger-molens.

Museum Rupelklei, Rumst

Ringoven, Booms steenbakkeri-

jmusem, site Frateur

65

Fort van Breendonk

In het Fort van Breendonk in Willebroek voer-den de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog een gruwelijk beleid. Het fort is momenteel een Nationaal Gedenkteken en een bezoek is een pleidooi voor tolerantie en respect.


Even buiten het centrum van Willebroek aan de A12 ligt het Fort van Breendonk. Het fort maakt deel uit van de derde fortengor-del rond Antwerpen, waartoe ook het Fort van Liezele behoort, die de stad moest be-schermen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De fortengordel werd vanaf 28 september 1914 aangevallen door het Duitse leger. Op 8 ok-tober gaf het fort zich over …

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Duitse bezetter het fort als gevangenis en doorvoerkamp voor politieke gevangenen en verzetslui. Hier werden gitzwarte bladzijden uit de Belgische geschiedenis geschreven. Een gevangene verbleef hier gemiddeld een drietal maanden voor hij of zij naar de con-centratiekampen in Duitsland, Oostenrijk of Polen gedeporteerd werd. Vanuit Breendonk werden 2.330 gevangenen naar Duitse concentratiekampen en gevangenissen gebracht. Het kampregime verschilde nau-welijks van dat van een concentratiekamp. Ondervoeding, dwangarbeid en mishande-lingen waren dagelijkse kost.

AANGRIJPEND BEZOEKERSPARCOURS

De dwangarbeid die de gevangenen moes-ten verrichten, bestond uit het weggra-ven van de 285.000 ton aarde die bij de aanleg van de grachten in de beginjaren op het fort werd gegooid. Op deze ma-nier werd het Fort van Breendonk weer zichtbaar vanuit de lucht. In 1947 werd het fort tot Nationaal Gedenkteken uitge-roepen. De herinnering aan wat in SS Auf-fanglager Breendonk gebeurd was, moest en zou blijven leven.

Het volledig gerenoveerde bezoekerspar-cours geeft op indrukwekkende en aangrij-pende wijze de gruwel van het naziregime weer. Een bezoek is een absolute must om het pleidooi voor tolerantie, respect en menselijke waarden ook aan de volgende generaties door te geven. Begeleide be-zoeken zijn mogelijk, maar ook individueel kun je met de audiogids de geschiedenis van het Fort van Breendonk achterhalen.

Fort van Breendonk

66


UNESCO WERELDERFGOED

In Aalst zijn zowel de belforttoren als de overblijfselen van het Begijnhof door UNESCO erkend. Aalst carnaval is recent toegevoegd aan de ‘Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’. De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad Dendermonde kijkt terug op een rijk verleden.

Naast het belfort van het Stadhuis zijn ook het Sint-Alexiusbegijnhof, de Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath en het Ros Bei-aard en hun ommegangen als Werelderf-goed erkend.

Zowel Zwijnaarde, Ledeberg, Gentbrugge als Sint-Amandsberg zijn fysiek nauw ver-weven met de Gentse binnenstad. Troeven van Sint-Amandsberg zijn het erkende begijnhof en Campo Santo, de bekendste begraafplaats van Gent. In Mechelen be-hoort het Groot Begijnhof tot het UNESCO Werelderfgoed. Het is ook de enige stad met twee erkende torens: de Sint-Rom-boutstoren en het belfort van het stadhuis. De traditie van ommegangreuzen behoort tot de ‘Meesterwerken van het Oraal en Immaterieel Erfgoed van de Mensheid’.

Meer informatie over het UNESCO Werelderfgoed in Vlaanderen vind je op www.unesco-vlaanderen.be.

Erfgoed en Cultuur

Erg goed erfgoed in steden en dorpen

De Dendermondse Gilde-reuzen Indiaan, Mars en GoliathAalst Carnaval


Bekijk via deze QR-code (p.134) een filmpje over Aalst Carnaval dat je een korte impressie geeft van alle aspecten in de digitale carna-valswandeling.

© DAK

67

‘DRAAIEND’ ERFGOED IN DE MOLENGEMEENTEN

De molen speelt een hoofdrol in de ge-schiedenis van de mens, zowel op sociaal als op economisch en technologisch vlak. Vandaag de dag zijn het fel gegeerde bezienswaardigheden. Bij MOLA, het Provinciaal Molencentrum in het kasteel Puyenbrug in het Provinciaal Domein Puyenbroeck (Wachtebeke), is een molenkaart verkrijgbaar (T: 09 342 42 40, [email protected]).

Erpe-Mere mag zich met recht en re-den watermolengemeente noemen. De gemeente telt op haar grondgebied maar liefst negen watermolens waarvan er drie maalvaardig zijn: de Gotegem-molen in Mere, de Cottemmolen in Erpe en de Watermeulen in Ottergem. De Kruiskoutermolen in Mere is een van de twee Oost-Vlaamse ‘driezolders’ en sinds 2006 ingrijpend gerestaureerd. De molens worden regelmatig in werking gezet, ondermeer op de Oost-Vlaamse Molendag en de Open Monumenten-

dag. De Fauconniersmolen in Lede is een stenen graanmolen, opgetrokken in 1845 en 100 jaar later beschermd. De Wildermolen en de Molen ter Zeven Wegen in Ninove zijn beschermd sinds respectievelijk midden jaren zeventig en tachtig. In Sint-Amands vind je ook het Centrum voor Molinologie. Je geraakt er ongetwijfeld gefascineerd door de ontelbare spreekwoorden en zegswijzen.

Kruiskoutermolen, Mere

68


‘ROLLEND’ ERFGOED DANKZIJ DE STOOMTREIN

Je kan meesporen met de authentieke stoomtrein, die tijdens de zomermaan-den op regelmatige basis op de museum-spoorlijn tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Een ritje met de stoom-trein is een hele belevenis. Je waant je in een andere periode. De geur, ge-luiden, het denderen over de sporen. Het station van Baasrode-Noord vormt de uitvalsbasis van de stoomtrein. Hier wordt gewerkt aan de restauratie van imposant rollend spoorerfgoed (www.stoomtrein.be).

INDUSTRIEEL ERFGOED

Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnij-verheid voor welvaart en werk in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het verleden zijn nog steeds duidelijk zichtbaar in het land-schap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsi-tes op Noeveren met de typische ‘luzzes’, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn echte pareltjes.

De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) in Hamme is een ander pareltje. De brug kreeg haar naam door de verfilming uit 1971 van het boek De Teleurgang van de Waterhoek van Stijn Streuvels. De Mirabrug vormt een ideale uitvalsbasis om de prachtige Durmevallei te verkennen. Willebroek, ooit een welvarende industriegemeente, is rond het Zeekanaal (Brussel-Schelde) gebouwd. Niet te verwonderen dat het

Interieur stoomtrein

Dendermonde-Puurs

68

69

pronkstuk van de gemeente de ijzeren brug over het kanaal is. De Vredesbrug of ‘Brug der Zuchten’ wordt door Wannes Vande Velde bezongen als ‘het monster van ijzer en staal’.

Het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk in Aalst vindt onderdak in een oude passementerie (passementen zijn textielversieringen). Er vinden op regelmatige basis tentoonstellingen, per-formances, voorstellingen en optredens plaats. In het Museum Zeels Erfgoed kom je meer te weten over het textielverleden van Zele en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt in Zele een internationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd.

Het beeld van de Twijnster op de Graan-markt vlakbij de Koepoort herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad. Met het twijnen (in elkaar draaien van min-derwaardige draden) probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen. De naam van de brug ‘t Oe-verstekske is trouwens is niet alleen een woordspeling op ‘oversteek’ maar verwijst ook naar de luciferindustrie (‘stekskes’) die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkge-legenheid in de streek verschafte.

MARITIEM ERFGOED

In het Nautisch Bezoekerscentrum Ru-pelstreek in Boom maak je kennis met de geschiedenis van de scheepsbouw in de Rupelstreek in relatie tot de steenbak-kerijen. Het centrum is opgebouwd in en rond de steenschuit Clotilde, de laatste zeilende klipperaak. In de aula in de vorm van een grote silo krijg je een audiovisuele voorstelling van de betekenis van rivieren voor waterrecreatie, riviertoerisme en -transport. Het centrum is de ideale start-plaats voor een bezoek aan de Rupelstreek en het Vaartland.

Aan de oevers van de Schelde in Ma-riekerke vind je het Scheepvaart- en Visserijmuseum dat handelt over de binnenscheepvaart en -visserij. Op de vroegere scheepswerf CNR in Rupelmonde

(Kruibeke) wordt naarstig gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed. Je komt er in het Centrum Nau-tisch Rupelmonde meer te weten over het verleden van de Schelde en de natuur op en langs de rivier. Wandel ook eens langs het Zonnewijzerpad. Het Scheepvaartmuseum Baasrode (Den-dermonde) is gevestigd in de authentieke meesterwoning van de vroegere werfei-genaar Van Damme. De collectie van het scheepvaartmuseum geeft een globaal beeld van de scheepsbouw in Vlaanderen tijdens de laatste twee eeuwen. Er is een permanente tentoonstelling met tientallen scheepsmodellen, gereedschappen en een uitgebreide verzameling scheepsuitrus-ting. De scheepswerf achter het museum wordt gerestaureerd.

GEESTELIJK ERFGOED

Het monumentale gebouwencomplex van de voormalige Sint-Bernardusabdij van Hemiksem, met de imposante klok-kentoren, is een onmiskenbaar herken-ningspunt op de rechteroever van de Schelde. De voormalige cisterciënzerabdij kende een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244. Vandaag is het gemeentehuis erin ondergebracht. In de benedenzalen van de middenvleugel vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum, met een bijzondere keramische collectie. Heemmuseum Heymissen is in de noorde-lijke vleugel ondergebracht.De Sint-Bernardusabdij in Bornem, die door don Pedro Coloma (heer van Bornem) in 1603 werd gesticht, herbergt een schit-terende bibliotheek. Ook de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leode-gariuskerk is een pareltje.

Clotilde

Sint-Bernardusabdij, Bornem

69

70


Het aanbod kunst en musea in Schel-deland is groot. Voor een volledig overzicht raadpleeg je best de website www.scheldeland.be. Of gebruik de Toe-ristische Kaart, praktisch en heel over-zichtelijk. Een greep uit het aanbod:

De rijke collectie van ‘t Gasthuys - Stedelijk Museum in Aalst is onder-gebracht in het Oud Hospitaal. In het museum wordt het leven en werk van priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saede-leer en drukker en uitgever Dirk Mar-tens belicht, allen geboren Aalstenaars.Andere zalen tonen archeologische vondsten en geven een goed beeld van het Aalsterse carnaval.

Dendermonde telt 6 musea! Het Be-gijnhofmuseum, het Museum voor Volkskunde, het Vleeshuismuseum, het Jazz Centrum Vlaanderen en het Zwijvekemuseum liggen op wandelaf-stand van elkaar. Tip: In het Stadhuis

zijn schilderijen te bewonderen van de Dendermondse Schilderschool. In Baasrode kan je ook het Scheepvaart-museum bezoeken. In het Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Sint-Amands, kortweg Verhaerenmuse-um, nodigt de opvallende, hedendaagse inrichting de bezoekers uit om zich te verdiepen in de figuur Emile Verhaeren en zijn werk. Op het plein aan de Kaai staat ook een levensgroot standbeeld van de dichter en in de Scheldebocht aanschouw je zijn graftombe.

Kunst en musea

Scheepvaartmuseum, Baasrode


71

OVER ‘KABALLEN’

Ter gelegenheid van de Ruisbroek-jaarmarkt in Puurs (laatste zaterdag van november) wordt echte ‘kabal-lenkoek’ gebakken, een koek die zijn naam dankt aan de (oude) bijnaam van Ruisbroekenaars. Kaballen zijn oude, versleten paarden.

GROENE DUVEL? JA, GROENE DUVEL!

De Kleine of Groene Duvel (gefilterde Duvel zonder droesem, blond, 7,5%) is te verkrijgen in Puurs en de omliggende gemeenten Willebroek en Londerzeel. De bijnaam Groene Duvel heeft het bier te danken aan het groene etiket op de fles-jes. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de originele. Er zit immers maar 25 cl in een flesje. Op uw gezondheid!

SLIJKNEUS IS HIER GEEN SCHELDWOORD

Een ‘slijkneus’ is de spotnaam voor de inwoners van Weert (Bornem), die al wroetend in de grond hun brood moes-ten verdienen. Er moesten wijmen ge-kapt worden als grondstof voor onder meer de mandenmakerij. De harde wer-kers veegden hun druipneus al eens af aan hun beslijkte mouwen of handen

en liepen rond met slijk in de neus. Vandaar ‘slijkneus’. Het lokaal biertje, ‘Ne Slijkneus’ is van hoge goesting en enkel te verkrijgen in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger. Bekijk er zeker de 15 groenmarmeren beeldjes op de binnenkoer. Ze vereeuwigen de spotnamen van Klein-Brabant. Je kan hier trouwens ook fietsen huren!

WEETJE OVER HET WITTE GOUD VAN KLEIN-BRABANT

De fijne ‘Asperges de Calfort’ zijn wereldwijd bekend en hebben een lange geschiedenis achter zich. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aan-geplant in het Hof van Coolhem in Puurs. De teelt van asperges vormde een nieuwe bron van in-komsten voor de inwoners van Klein-Brabant. De asperge was vooral bij de Franse en Belgi-sche elite geliefd. Tijdens de jaren 50 kende de productie er-van een hoogtepunt. Vandaag is niet zozeer het productieaantal, maar wel de kwaliteit de belang-rijkste troef van de koningin der groenten.

Kleine, fijne dingen

Asperges, het wit te goud!

72


Louis Paul Boon (Aalst, 15 maart 1912 – Erembodegem, 10 mei 1979) was een Vlaams schrijver, kunstschilder en dichter. Kenmerkend voor Boon was zijn volkse aard. Zijn meesterwerk is onge-twijfeld De Kapellekensbaan. In het boek Mijn Kleine Oorlog (1946) verwerkte hij zijn oorlogservaringen van de meidagen van 1940. De Kapellekensbaan en Menuet zijn Boons meest vertaalde romans. In 1971 verscheen Pieter Daens, over de sociale ontvoogdingstrijd aan het einde van de 19de eeuw in Aalst. Deze docu-mentaire roman over de sociale strijd van de Aalsterse priester Adolf Daens werd in 1992 door Stijn Coninx verfilmd onder de titel Daens.

Emile Verhaeren (Sint-Amands, 21 mei 1855 – Rouen, 26 november 1916) was een Frans-talige Vlaamse dichter. Hij huwde met de Luik-se kunstenares Marthe Massin, zij gaf tekenles aan de kinderen van graaf Marnix de Sainte Aldegonde. Hun geluk weerspiegelde zich in drie bundels liefdespoëzie die de dichter aan zijn vrouw wijdde: Les Heures

Claires (1896), Les Heures d’Après-midi (1905) en Les Heures du Soir (1911). Als pacifist klaagde hij in schrijnende verzen de waanzin van de Eerste Wereldoorlog aan en gaf voordrachten. Zo ook op 26 november 1916 te Rouen. De volgende dag trachtte de 61-jarige dichter voor het stilstaan van de rijtuigen aan boord te gaan van de trein naar Parijs. Hij verloor het evenwicht, gleed onder de trein … en overleed ter plaatse. Vanuit Sint-Amands kan je de Emile Verhaerenroute fietsen.

Jan Hammenecker (Mariekerke, 2 oktober 1878 - Westrode, 13 juni 1932) was een Vlaams schrijver. Na een tijdlang leraar en onderpastoor te zijn geweest in Londer-zeel, werd hij in 1927 tot pastoor benoemd in Westrode. Hij was Vlaams gezind en had een voorliefde voor de Scheldestreek. De gehechtheid van de priesterdichter aan de Schelde komt tot uiting tijdens de vijfjaar-lijkse opvoering van het Passiespel Chris-tus aan de Schelde in Mariekerke (2015).

Vlaams schrijver Filip De Pillecyn, ge-boren in Hamme eind 19de eeuw was actief in de strijd om de emancipatie van het Vlaamse Volk. Zijn bekendste boek Monsieur Hawarden werd zelfs ver-filmd. Ter nagedachtenis werd een mo-nument opgericht aan de monding van de Durme. Het bestaat uit drie perso-nages: de pestlijder Rochus in liggende houding met een hond die zijn wonden likt, boven hem de statige soldaat Jo-han die richting Hamme kijkt en langs de waterkant Leda en de veerman uit De Veerman en de Jonkvrouw. Je kan ken-nismaken met het werk en het leven van Filip De Pillecyn dankzij de themaroute Fietsen en wandelen in het Land van De Pillecyn. De fietsroute start aan de Mira-brug en neemt je via een traject van 40 km mee langs het fietsnetwerk Schelde-land. De wandelroute brengt je langs de Hamse dorpsstraten. Dertien tekstplaten ondersteunen de wandeling die start aan het Tweebruggenplein (5 km).

Verhalen en dichtkunst

Beeld dichter E. Verhaeren

F. De Pillecyn monument

73

Piet van Aken geboren in Terhagen (1920-1984) was een sociaal geënga-geerd schrijver die, vanuit de werkelijk-heid die hij om zich heen zag in de gela-gen van de Rupelstreek, de verhalen die hij hoorde en de geschiedenis waarvoor

hij zich interesseerde, boeiende romans schreef over echte mensen. Je kan ken-nis maken met het leven en werk van Piet van Aken dankzij de wandelroute ‘Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet van Aken’.

Tradities en legendesHEKSEN IN LAARNE

In de donjon van het Kasteel van Laarne bevindt zich de kapel die ver-sierd is met 14de-eeuwse muurschil-deringen. In enkele vertrekken van de donjon wordt het verhaal verteld van de heksenprocessen die in 1607 in Laarne gehouden werden. Het kasteel deed tijdens de processen dienst als gevangenis van de vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad, het heksenbier Toverhekske en verschillen-de andere heksenproducten houdt de heksengilde in Laarne de herinnering levend (www.heksengilde.be).

POTJES IN SCHELLEBELLE

Op het dorpsplein van Schellebelle (Wichelen) wordt naar aloude traditie jaarlijks de tweede zondag na Pinkste-ren de Potjesmarkt georganiseerd. Het volksfeest verwijst naar de verkoop van potten uit aardewerk die gebruikt werden om voedingswaren in te be-waren. Ook het veer van Schellebelle heeft een hoog legendegehalte! Het veer vormt de verbinding tussen de dorpskern van Schellebelle en de wijk Den Aard en is het enige waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen.

ROS BEIAARD IN DENDERMONDE

Aymon, Heer van Dendermonde, leef-de jarenlang in ruzie met Karel de Grote. Er kwam verzoening toen Ay-mon huwde met Adelheid, een nicht van Karel de Grote. Het echtpaar kreeg vier zonen, waaronder Rey-nout. Hun vader sloeg hen tot rid-der en gaf ze elk een paard. Reynout was zo sterk dat hij keer op keer zijn rijpaard velde. Aymon bracht daarop zijn zoon naar een burcht waarin het door iedereen gevreesde Ros Beiaard zat opgesloten. Na een gevecht werd Reynout meester over het dier. Tij-dens een discussie aan het hof van Karel de Grote onthoofdde Reynout met een slag van zijn zwaard Karels zoon Lodewijk.

Ros Beiaard, Dendermonde

74


De Vier Heemskinderen (verbastering van Aymonskinderen), gezeten op het Ros Beiaard, sloegen op de vlucht. In-tussen was Aymon in handen van Karel de Grote gevallen. Karel wilde enkel vre-de sluiten als het duivelse Ros Beiaard aan hem werd uitgeleverd. Het Ros werd naar de Dendermonding gebracht, kreeg een aantal zware molenstenen rond de nek en werd in het water gestort. Het Ros verbrijzelde tot tweemaal toe de stenen en zwom hinnikend naar de oever waar Reynout stond. Het tra-gische schouwspel werd Reynout te machtig en hij wendde het hoofd af. Het Ros Beiaard dat voor een derde

keer boven water kwam, dacht dat zijn meester hem verloochende en verdronk.

Deze legende wordt om de tien jaar onder mas-sale belangstel-ling uitgebeeld tijdens de Ros Beiaard omme-gang. Het Ros wordt door de stad gedragen door de gilde

van de Vrije Pijnders. Geheel volgens de legende nemen dan vier jeugdige broers uit Dendermonde, de Vier Heemskinderen, op het Paard plaats, getooid in ridderuitrusting. Hun fy-sieke prestatie is al even bewonde-renswaardig als die van de Pijnders, gezien hun positie op de brede rug van het paard en de duur van de ommegang. Bij de tienjaarlijkse om-megang heeft de keuze van de Vier Heemskinderen heel wat voeten in de aarde. De selectiecriteria zijn niet min:

� Het moeten vier opeenvolgende broers zijn, zonder meisje ertus-sen;

� Ze moeten in Dendermonde gebo-ren zijn;

� De ouders en de grootouders moe-ten in Dendermonde geboren zijn;

� Ze moeten tussen de 7 en 21 jaar zijn op de dag van de ommegang;

� Ze moeten woonachtig zijn in Den-dermonde of een deelgemeente.

Het Dendermondse paard is een doorn in het oog van de Aalstenaars. Ja-loerse Aalstenaars vinden het nogal een triest schouw-spel en vinden dat er te veel ophef wordt gemaakt over een paard dat één keer om de zoveel tijd ‘rondjes’ maakt en daarbij heel wat volk tot tra-nen toe beweegt. Bovendien is het Dendermondse paard van hout, terwijl dat van Aalst van ba-latum gemaakt is. De Dendermondse carnavalisten spreken dan ook smalend over ‘Ros Balatum’. Het is bij de Aalste-naars een sport geworden om - vooral tijdens carnaval - de spot te drijven met dat paard, tot grote verontwaardi-ging van de Dendermondenaren. Ieder jaar rijdt met carnaval het ‘Ros Bala-tum’ door de straten van Aalst. Bijge-volg is er al jaren een ‘vete’ tussen de Ajuinen van Aalst en de Kopvleesfret-ters van Dendermonde.

De legende van het Ros Beiaard is on-tegensprekelijk de meest levendige in Scheldeland. Het Ros komt opnieuw buiten in 2020.

Romaanse crypte, Bornem

Tafereel uit de Ros

Beiaardommegang

75

MARIALE PROCESSIE IN LEDE

De Mariale Processie in Lede trekt om de twee jaar (2014, 2016,…) op de tweede zondag na Pinksteren door de straten. De processie vormt het sluit-stuk van een negendaagse ommegang, waarvan de ‘kaarskesprocessie’ en de ‘paardenommegang’ (op de tweede zon-dag van de negendaagse) andere hoog-tepunten zijn. De geschiedenis van de processie gaat terug tot het begin van de 15de eeuw. Ter gelegenheid van de 600 jaar Mariaviering gaat de processie in 2014 door op vier mei.

MARIA-OMMEGANG IN KALFORT

Rond 1600 trokken de Kalfortenaren voor het eerst in processie door hun dorp met het beeld van Onze-Lieve-Vrouw ten Traan, dat in de plaatselijke kapel werd vereerd en aangeroepen tegen oogziektes en heesheid. Vierhon-derd jaar later is de traditie nog altijd springlevend. In 1988 werd de proces-sie volledig vernieuwd en omgevormd tot een stijlvolle Maria-Ommegang, rijk en afwisselend van inhoud. De Maria-Ommegang vindt elk jaar plaats op de tweede zondag na 15 augustus. Vanaf de vrijdag ervoor tot de zondag erna komen nog steeds duizenden bedevaar-ders naar Kalfort (Puurs).

Processies

VOOR EEN GOEDE ZWANGERSCHAP EN VLOTTE BEVALLING …

… moet je naar de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegarius-kerk in Bornem, een kleine overwelfde kapel met dikke zware zuilen en pijlers in Doornikse hardsteen. Het gewelf werd in de 19de eeuw met geometri-sche en plantvormige motieven beschil-derd. In een zijnis zie je de marmeren graftombe van Pedro Coloma. Vooral zwangere vrouwen hebben baat bij een bezoek aan de crypte. Het zou hen een goede zwangerschap en vlotte beval-ling garanderen.

GOOIEN MET BROOD?!

De Brooikensworp in Reet (Rumst) her-innert aan een gebruik waarmee in de 17de eeuw werd begonnen en ook aan de grondslag ligt van de vijfjaarlijkse Brooikensdag (2016, 2021, …). Aan de kerk werden destijds tarwebroodjes uitgedeeld aan het samengestroomde

volk. Nu worden de broodjes (eind juni, begin juli) van op de kerktoren over het volk geworpen.

VLAAMSE GAAIEN IN HAMME

De inwoners van Hamme zijn in de wijde omgeving bekend als Wuitens. Wuiten is een synoniem voor gaai. De Hammenaars danken die bijnaam aan een legende waarin verteld wordt dat de Vikings tijdens hun rooftochten in de streek een sprekende wuiten heb-ben meegenomen uit Hamme. De vogel werd verkocht maar sprak geen woord. Pas wanneer de vogel met z’n nieuwe eigenaar langs Hamme voer, riep hij plots: Kwek, kwek, k’hein Ham gezien. De vogel bleef maar doorratelen. Wan-neer Hammenaars de legende vertelden deden ze ongewild aan deze ratelende vogel denken en werden ze Wuitens ge-noemd. De legende van de Hamse Wui-ten wordt levendig gehouden tijdens de jaarlijkse Wuitensfeesten en de drie-daagse Wuitensmarsen (september).

76


Diep gewortelde culinaire tradities maken van tafelen in Scheldeland een boeiende ontdekkingstocht. Het aantal goede, gezellige eethuizen in Ninove, Aalst en Dendermonde is niet op de vingers van wel tien han-den te tellen. De genereuze gezellig-heid weet fijnproevers en smulpapen sterk te bekoren. Je ontdekt daarbij ook meteen het grote aanbod aan streekproducten. Denk maar aan de palinggastronomie langs de Schelde, de rijke biercultuur, hop in de Faluin-tjesstreek, de wereldvermaarde as-perges van Kalfort of paardenvlees in Dendermonde, Hamme en Willebroek.

TIP: Bij verschillende toeris-tische infokantoren kan je

manden met streekproducten laten samenstellen. Vraag naar de moge-lijkheden, prijzen en voorwaarden. Smakelijk!

STREEKGASTRONOMIE

Naast een hele reeks streekbieren, waarvan sommige internationale be-kendheid genieten, heeft Scheldeland een gevarieerd en verrassend aanbod streekproducten.

PalingPaling is hét gerecht van Scheldeland. Dender, Schelde en Rupel waren in het verleden rijke viswaters. De vis vond vlot zijn weg naar de lokale keuken en elke hobby- of beroepskok ontwikkelde zijn eigen palingspecialiteit. Restau-rants en recepten gaan vaak over van generatie op generatie. De kruiden die daarbij gebruikt worden komen vaak uit de vrije natuur. In Klein-Brabant is Mariekerke het centrum van de vis-verwerking, in heel Vlaanderen gekend voor het jaarlijkse Palingfestival en de Vis- en Folkloredagen.

Uit in Scheldeland

Eten en Drinken


77

Waar? Aan het Donkmeer in Berlare, in Schoonaarde bij Dendermonde, in de regio Klein-Brabant (Mariekerke, Sint-Amands, Driegoten in Hamme, Weert), Temse in het Waasland

Proeven? Het aantal restaurants dat in Schelde-land paling op het menu heeft staan, is bijna niet te tellen. Het gladde beestje wordt op wel 101 verschillende wijzen klaargemaakt. Er is paling in ’t groen, gebakken, Provençaals, met kamper-noelie, op zijn Donks, Mariekerks, Hams, enzovoort.

Weetje!In het begin van de 20ste eeuw kwa-men de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer in Berlare voor

een lekker bord paling. De palingvis-sers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. Nu komt de paling uit het buitenland in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan een waterkuur in het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens.

Palinggastronomie!

Paling, het topproduct van Scheldeland

78


HopDe landelijke Faluintjesstreek ten oos-ten van Aalst was ooit een belangrijk centrum voor de hopteelt in Europa. Het waren de monniken van de Abdij van Affligem die de teelt introduceer-den. In de 17de eeuw produceerde de

streek meer dan de helft van alle hop in Europa. Ook nu wordt er nog hop verbouwd, welis-waar op veel kleine-re schaal dan vroe-ger. Verschillende chef-koks verwer-ken hopscheuten in hun gerechten. Sommige brouwers gebruiken de bloe-metjes om er het typisch Aalsterse

bier Ondineke, ook Oilsjtersen Tripel genoemd, of Witkap en Affligem mee te brouwen. Op het jaarlijkse oogst- en folklorefestival ‘Pikkeling’ eind juli kan je proeven van typische streekproduc-ten op basis van hop.

Waar?Faluintjesstreek rond Aalst: Meldert, Herdersem, Baardegem, Moorsel en Affligem

Proeven?In nagenoeg elke horecazaak in de om-geving van Aalst kan je de streekbieren Ondineke, Witkap of Affligem bestellen. Hopscheuten proeven kan in vele horeca-zaken tijdens het seizoen (maart/april).

Kopen?Hoppralines kan je kopen bij choco-latier Mergan in Aalst-Meldert. Voor hopjenever kan je terecht bij dranken VDS in Aalst.

Bezoektip!Spring op de fiets en ontdek

de nog overblijvende hopvelden in de landelijke deelgemeenten van Aalst aan de hand van de Hop-petocht. Of wandel langs de vele stadsgezichten in ‘het centrum van’ Aalst die herinneren aan het rijke hopverleden, met toenmalige brou-werijen, mouterijen en immense hopmagazijnen. De brochure met 4 wandellussen in de Faluintjesstreek is een aanrader voor wandelaars.

Handvol hopscheuten


78

79

AspergesDe fijne Kalfortse asperge heeft een lange geschiedenis. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. Vandaag is de kwaliteit de be-langrijkste troef van het ‘witte goud’ van Klein-Brabant. De asperge staat bij zowat elke Puursenaar in de moestuin en bij heel wat tuinbouwbedrijven wordt deze delicatesse professioneel gekweekt. Het Hof van Coolhem vormt jaarlijks (van half april tot eind juni) het decor voor het Asperge festival, dat aan de asperge gewijd is.

Waar?Regio Klein-Brabant: Puurs en Kalfort

Proeven?In het aspergeseizoen, van half april/begin mei tot 24 juni (Sint-Jansfeest), staat de asperge centraal op de kaart in de Klein-Brabantse restaurants.

Bezoektip!De bakermat van de asperge,

het Hof van Coolhem in Puurs, is een 13 hectare groot parkdomein waar je geniet van natuur en milieu in een uniek historisch kader. Er zijn tentoonstellingen, een wandelpar-cours in het parkbos en een infopad langs leerrijke infopanelen.

PaardenvleesPaardenvlees was lang gekend als het vlees van de arme man. In de 19de eeuw kwam het vlees van oude paar-den van boerderijen en oude scheeps-trekpaarden. Sommige beenhouwerijen groeiden uit tot heuse paardenvlees-verwerkers. Zij bereidden onder meer gedroogde en verse paardenworsten, Boulogne en gerookt paardenvlees. Nu zijn Boulogne, ook wel zwarte of vier-kante worst genoemd, en gerookt paar-denvlees typische en gesmaakte streek-producten uit Hamme. Willebroekse ‘schep’ is stoverij van paardenvlees waarbij het vlees in heel kleine stukjes gesneden is. Ook Dendermonde is gekend om zijn paar-denworsten, die gaar worden gestoofd met een uitje, bier, vlees-bouillon en kruiden.

Waar?Dendermonde, Hamme en Willebroek

Proeven?Schep kan je smullen in Willebroekse eethuizen en cafés. Het wordt vaak met frietjes geserveerd, maar is ook lekker met brood en een glas bier. Op de lokale jaarmarkt in oktober is schep heel populair. In Dendermonde hebben vele horecazaken klaargemaakte paardenworsten op de kaart staan.

Kopen?In de streek van Hamme en Dender-monde kan je bij verschillende slagers paardenvlees, paardenworsten en Bou-logne krijgen.

Asperges de C

alfort

Culinair genieten in Scheldeland

79

80


STREEKBIEREN

Scheldeland heeft een rijke biercultuur en telt heel wat brouwerijen. Je zou haast geloven dat elk dorp zijn eigen bier brouwt. Niks smaakt beter dan een lekker streekbiertje op een zomers ter-rasje of in een winterse bruine kroeg. Schol!

Tripel Karmeliet en Pauwel KwakTripel Karmeliet (donkerblond, 8,4%) is een driegranenbier gebrouwen volgens een oud karmelietenrecept, een uniek bier dat door zijn fruitigheid iedereen kan bekoren. Pauwel Kwak (amber, 8,4%) was oorspronkelijk een koet-siersbier, vandaar het opvallende glas. Het is een bier met een evenwichtige smaakopbouw: de zachtzoete aanzet is perfect uitgebalanceerd door de mild-bittere afdronk. Brouwerij: Bosteels in BuggenhoutAndere: DeuS, Brut des Flandres

MalheurMalheur is een goudblond doordrinkbier dat bestaat in 6%, 8%, 10% en 12%, en de speciale Malheur Brut. Door zijn subtiele bitterheid valt het bijzonder in de smaak bij bierkenners die een milde bitterheid weten te appreciëren.Brouwerij: De Landtsheer in Buggen-hout

OndinekeOndineke of Oilsjtersen Tripel (donker-blond, 8,5%) is het stadsbier van Aalst. De onbevruchte bloemen van de hop-plant worden erin verwerkt. Brouwerij: De Glazen Toren in Erpe-MereAndere: Saison d’Erpe-Mere, Canaster en Jan De LichteTe verkrijgen: Verschillende cafés in het centrum van Aalst hebben Ondineke op hun kaart staan. Aan de poort van de brouwerij kan je het bier op zaterdag kopen.

KwibusKwibus Blond en Donker (beide 6,4%) zijn karaktervolle bieren met een stevige schuimkraag. Er worden geen scheikundige producten toegevoegd.Brouwerij: Kwibus in Erpe-Mere

Delirium TremensDelirium Tremens (blond, 9%), het bier met het typische roze olifantje op de etiketten, werd in 1988 voor de eerste maal gebrouwen. Typisch voor dit bier is dat er drie verschillende gisten wor-den gebruikt en de originele verpakking die aan Keuls aardewerk doet denken. Het etiket verbeeldt op een originele manier de verschillende fasen van het delirium. Brouwerij: Huyghe in MelleAndere: gelegenheidsbier La GuillotineNieuw: glutenvrije Mongozo Premium Pilsener, bekroond tot beste pils van België.

Witkap PaterWitkap Pater is een levend bier van hoge gisting. Het bestaat in drie vari-eteiten: Stimulo (blond, 6%), Dubbel (donker, 7%) en Tripel (donkerblond, 7,5%). De Witkapbieren zijn een erfenis van een reeds lang verdwenen brouwe-rij uit Brasschaat. De naamgeving ver-wijst naar de witte hoofdbedekking van de Premonstratenzers. Het bier heeft een fruitig aroma, een kussenachtige schuimkraag en is sorbetachtig op de tong. Witkapbieren worden door ken-ners geprezen om hun bijzondere en authentieke smaak. Brouwerij: Slaghmuylder in NinoveAndere: Slag Pils, Helles, Ambiorix en Slaghmuylder Kerst- en Paasbier Bezoektip: In familiebrouwerij Slaghmuylder wordt al sinds 1860 bier gebrouwen. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en re-clameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.

81

Duvel De goddelijke Duvel (goudblond, 8,5%) is bij iedereen bekend. De Kleine of ‘groene’ Duvel (blond, 7,5%) is dat heel wat minder en is te verkrijgen in Puurs en de omliggende gemeenten Willebroek en Londerzeel. De bijnaam ‘groene Duvel’ heeft het bier te danken aan het groene etiket op de fles. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de echte: er zit maar 25 cl in een flesje.Brouwerij: Duvel-Moortgat in Breen-donk (Puurs)Andere: Vedett (witbier)Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan in groep na afspraak. Het bezoek begint en eindigt in het bezoekerscentrum.

Lam GodsEen Wetterse Dubbel (donker, 6.8%) of Lam Gods is een zacht bier met een vleugje steranijs en gecarameliseerde mouttoets.Brouwerij: Paeleman in WetterenAndere: Uitzet

Abdijbier DendermondeAbdijbier van Dendermonde (donker-blond, 8%) wordt sinds 1997 gebrou-wen in Merchtem, maar op verzoek en onder licentie van de paters Benedic-tijnen uit Dendermonde. Een prachtig etiket verbeeldt heel wat geschied-kundige elementen van de abdij.Brouwerij: De Block in Merchtem (Peizegem)Te verkrijgen: In de abdij op de Vlas-markt

Vicaris De Vicaris Tripel (blond, 8,5%),het eerste bier van de brouwerij, is een zacht bier met een fruitige toets. Eveneens in het assortiment: Vicaris Generaal (roodbruin, 8,5%), Vicaris Tripel-Gueuze (blond, 7,5%), Vicaris Winter (blond, 10%) en Vicaris Quinto (goudblond, 5%). Op het etiket van de Vicaris prijkt een paard dat wordt bereden door vier amazones. Een knipoog naar het Ros Beiaard?Brouwerij: Dilewyns in DendermondeBezoektip: De brouwerij bezoeken kan in groep na afspraak. De rondleiding door de prachtige brouwinstallatie wordt afgesloten met een proeverij van twee bieren en de Vicaris Nootham.

Elk dorp zijn bier? In Laarne en omstreken zul je bij ver-schillende cafés nog reclameborden van Pick-Up Pils opmerken. Dit pils-bier wordt gebrouwen door de Laarnse brouwerij Walrave en is enkel in de streek te krijgen. Ook het heksenbier Toverhekske wordt bij Walrave ge-brouwen. Vergeet in de Wastobbe niet te proeven van een Wastobbeke.In Kalken kan je proeven van het donkerblonde streekbier Unkerzak. Het Zwijntjesbier wordt speciaal gebrouwen voor de Zwijntjeskermis, die jaarlijks in juni in Zwijnaarde plaatsvindt. In Mechelen in brouwerij Het Anker worden de Carolusbieren gebrouwen. In 2014 opent dezelfde brouwerij haar whiskystokerij De Molenberg in Blaas-veld. Degusteer er de Gouden Carolus Single Malt. Vaertlander is een blond streekbier van hoge gisting dat je kan verkrijgen in Willebroek. Klinkaertbier is typisch voor de Rupelstreek en in Weert bij Bornem kan je in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger het typische Slijkneusbier proeven. Bor-nems Abdijbier of Bornemse Tripel drink je in Bornem.

Duvel van brouwerij

Mo ortgat, Puurs

82


MOOI PALET VAN SMAKEN

Naast de alom bekende specialiteiten zoals hop, paling of asperges, verrast Scheldeland je ook met een overdaad aan lokale lekkernijen zoals vlaaien, peperkoek of kopvlees. Deze producten worden met vakmanschap en passie be-reid door grote of kleine producenten, vaak op basis van een lange familie-traditie. Het gebruik van natuurlijke grondstoffen en een ambachtelijke be-reidingsmethode zijn vaste elementen.

Dendermonds kopvleesDendermonds kopvlees is de onbetwiste specialiteit van de Ros Beiaardstad en wordt gemaakt van buikspek en sappig vlees uit de runds- en varkenskop. Deze delicatesse laat zich het best genieten op een stukje bruin brood bedekt met een dun laagje straffe mosterd. Je kan kopvlees verkrijgen bij de meeste Dender-mondse slagers.

Vlaaien bij de koffieAalsterse Vlaaien zijn sinds lang een po-pulair kermisdessert. Melk, suiker, foelie, eieren, kandijsiroop, kaneel en mastellen vormen samen het heerlijke gebak. De Aal-sterse Vlaai is een erkend Vlaams streekpro-duct. De 5 erkende vlaaienbakkers pakken uit met deze eeuwenoude, donkerbruine lekkernij. Ook de Dendermondse bevolking bakt van oudsher vlaaien. Op basis van peperkoek, beschuiten, makarons, melk, eieren, kandijsuiker en kandijsiroop wordt een deeg gemaakt dat afgebakken wordt in een warme oven. In Wetteren krijgen de lekkerste vlaaien het label ‘Goedgekeurd door de Rechtvaardige Rechters’. Je kan de vlaaien vinden bij meerdere Wetterse bakkers.

Verrukkelijke chocoladeIn Lebbeke bij Dendermonde kennen ze iets van chocolade. In deelgemeente Wieze is de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut gevestigd. Ook chocola-tier Dooms maakt er lekkere pralines, die

de fijnste lekkerbek bekoren. In de trendy chocolaterie Marioca in Merelbeke worden de vernieuwen-de creaties in chocolade, marsepein en ijs erg gesmaakt door zoetekauwen. Ook artisanale chocolaterie Cher in Berlare maakt chocoladecreaties die smelten op de tong. Chantelly cho-colade uit Baasrode (Dendermonde) mag zich met zijn handgemaakte chocolade-producten zelfs leverancier noemen van Harrods. In Aalst zijn het ‘Het chocola-dehuis’, chocolatier Royal en Mergan de moeite waard.

Proost met jenever en likeurLikeurstokerij De Klok in Serskamp (Wi-chelen) geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat, die op grootmoeders wijze wordt gemaakt en ook verwerkt in pralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. In Aalst laten de stokerijen zich graag inspireren door de illustere per-sonages uit het verleden. Zo pakt Stokerij VDS uit met Louis Paul Boonjenever en Faluintjesjenever en produceert Stokerij De Moor de unieke Daensjenever en de Jenever Dirk Martens. Jeneverstokerij Rubbens produceert al sinds 1817 jenever. Het pro-ductieprogramma van de stokerij gevestigd in Wichelen omvat vijftien verschillende soorten kwalitatief hoogstaande jenevers. De Rubbens O’ de Flander is een graanjene-ver van 38%, de Ros Beiaardjenever heeft een duidelijk aroma van jeneverbes en de Vieux-Système graanjenever van 35% zit in de traditionele witstenen kruiken.

In distillerie De Stoop in Merelbeke is de graanjenever het grote uithangbord, maar De Stoop heeft ook een ruim aanbod fruit- en crèmejenevers en advocaat op groot-moeders wijze. Zeker proberen: advocaat De Stoop en de graanjenever met keurmerk O’ de Flander. Nog meer jenevergenot met de Buggenhoutse O’ de Flanderje-never van Stokerij Thyssen en de Marie-kerkse citroen- en graanjenever, de enige

83

echte jenever van de Mariekerkse vissers. Klinkaertjenever, Rupeldruppel appel- en graanjenever drink je in de Rupelstreek en ‘Vaartwater’ moet je in Willebroek proeven!

Whisky in WillebroekOp de ‘Molenberg’ in Blaasveld maalt en stookt het ‘meuldersgeslacht’ Van Breed-am graan tot jenever. Tot op vandaag is de Molenberg nog steeds in handen van de familie en leeft de traditie voort. Vanaf mei 2014 met een nieuw product: Gouden Carolus Single Malt whisky.

Ham ham hamDe fameuze Gandaham wordt in Destelber-gen gemaakt. De smaak, de kleur en het aroma zijn het resultaat van een natuurlijk rijpingsproces dat meer dan negen maanden duurt. In Buggenhout dankt de gedroogde Superanoham van Grega zijn fijne smaak onder meer aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt.

Hamse mosterdEen gesmaakt Hams streekproduct is de bruine graanmosterd van mosterd-fabriek Vernimmen-De Lelie. Deze scherpe mosterd op basis van een oud recept uit 1840 werd vroeger bereid met zwarte en bruine mosterdzaden, die in de streek zelf werden geteeld. Nu worden de zaden aangevoerd vanuit Canada, India en Hongarije.

Peperkoek en ander zoetBij Vondelmolen in Lebbeke wordt al sinds kort na de Eerste Wereldoorlog lekkere peperkoek gemaakt volgens een familierecept uit 1867. Begin 20ste eeuw specialiseerde bakkersfamilie Vermeiren uit Puurs zich als speculaasbakker. De

“Traditionele speculoos” van Vermei-ren heeft zijn authentieke structuur en smaak, licht gekruid met kaneel en muskaatnoot, behouden. Maar ook andere plaatsen in Scheldeland hebben hun eigen koekjes. Denk maar aan de Verhaerenkoekjes in Sint-Amands of het Rupelsteentje in Boom.

Mechels NatuurlijkProeven van hoeveijs, een hertensteak, een artisanaal brood of een mix van aardappelen, prei, bloemkool, en spruitjes? En genieten van een leuke fietstocht of wandeling door de dorpen Heffen, Hombeek of Leest? Het kan dankzij Mechels Natuurlijk. Plattelands-ondernemers die zich samen sterker maken in Scheldeland door hun produc-ten actief en origineel te promoten.

SterrenrestaurantsMet zeven restaurants die door de ken-ners van Michelin al jaren met een of twee sterren worden bedacht, mag Schel-deland zich tot de meest culinaire re-gio’s van Vlaanderen rekenen. De sterren-restaurants vormen het neusje van de zalm, maar zijn ook een aanwijzing voor het rijke gastrono-mische talent dat in heel Scheldeland schuilt.

Voor een maaltijd ‘met sterren’ kan je terecht in ’t Over-hamme in Aalst, Lijsterbes in Berlare, Eyckerhof in Bornem, ’t Truffeltje in Dendermonde, A Priori in Haaltert, Hof ter Eycken in Ninove en Pastorale in Reet-Rumst.

Meer dan twintig restaurants in Scheldeland hebben een mooie beoordeling in de Gault Millau-gids: www.gaultmillau.be.

Gastronomie in Scheldeland!

Eten en drinken met een ster *

84


TENTOONSTELLINGEN

Mysterie van de Rechtvaardige Rechters.Tijdens deze mini-expo in de Sint-Gertru-diskerk op de Markt in Wetteren kom je meer te weten over het gestolen paneel van het ‘Lam Gods’ van Jan Van Eyck. Je kan er snuisteren achter het retabel, breng dan best wel een zaklamp mee. www.beleefwetteren.be (klik op Recht-vaardige Rechters).

Het tij keert! Reizende ten-toonstelling met watergebon-den erfgoed langs de RupelHet nautisch gebeuren langs en op het water (o.a. scheepswerven, zaten, kie-len, bruggen, dijken, kaaien en water-gebonden handel, visvangst, bier en bloem) is het algemeen thema en vormt de rode draad doorheen deze rondrei-zende tentoonstelling. www.trvl.be/hettijkeert

STOETEN EN OPTOCHTEN

Carnaval overalHeel wat steden en gemeenten ken-nen een rijke carnavalstraditie. Van half

februari tot begin april slaat in Aalst, Ninove, Dendermonde en nog vele an-dere gemeenten de carnavalsgekte toe. Het carnaval van Aalst is een absoluut topevenement, bekend in binnen- en buitenland én erkend als Werelderfgoed. Drie dagen lang nemen uitbundige car-navalisten de binnenstad in. Het hoogte-punt is de kleurrijke stoet met imposante praalwagens die op zondag de stad door-kruist. Op maandag brengen de ‘Gilles’ hun bezemdans, gevolgd door de ajuin-worp vanaf het balkon van het stadhuis. Daarna trekt de carnavalstoet voor een tweede keer door de straten van Aalst. Op dinsdag palmen de ‘Voil Jeanetten’, man-nen die paraderen in vrouwenkleding, de straten in. Het Aalsterse carnaval wordt traditioneel afgesloten met de popver-branding op de Grote Markt. Het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest.

Evenementen


Een leuk filmpje over Aalst Carnaval kan je bekijken via deze QR-code (p. 134).

85

En ook Hamme heeft zijn heel eigen carnavalstraditie. Tijdens de driedaagse Wuitensfeesten herleeft de legende van de Hamse Wuitens. In de zondagse Wui-tenscavalcade zijn folklore en Hamse spot troef. Op maandag is er de verbranding van de versleten wuiten, waarna Hamme zich in een schitterende en bruisende carnavalsnacht stort. De grote carnavals-optochten trekken massaal veel volk. Wie het graag iets minder druk beleeft, kan de kleurrijke stoeten van Buggenhout, Den-derleeuw, Dendermonde, Gent-Ledeberg, Lede, Merelbeke, Moerzeke, Temse, Wet-teren of Willebroek gaan bekijken.

Ros BeiaardommegangDendermondeDe Ros Beiaardommegang is een histo-risch topevenement in Vlaanderen en Eu-ropa. De ommegang herdenkt de legende van het Ros Beiaard en de Vier Heems-kinderen en vindt maar om de tien jaar plaats (2020). Een schitterende stoet met praalwagens en maar liefst tweeduizend figuranten trekt door de binnenstad van Dendermonde. In de stoet dragen trotse Pijnders het monumentale ros, bereden door de Vier Heemskinderen, door de straten. Het absolute hoogtepunt is het moment waarop het heldhaftige ros al steigerend het ‘vuurgevecht’ aangaat op de Grote Markt. Iedereen zingt en klapt dan mee op de tonen van het Ros Bei-aardlied. Het Ros Beiaard en zijn omme-gang zijn erkend als Werelderfgoed. www.rosbeiaard.be

Reuzenommegang KatuitDendermondeDe historische Reuzenommegang Katuit trekt jaarlijks op de laatste donderdag van augustus door het oude centrum van Dendermonde. Het is een historische avondstoet die de dansende Gildereu-zen Indiaan, Mars en Goliath opvoert in een feeërieke optocht van wel duizend gekostumeerde figuranten. Praalwagens, muziekkorpsen, straattheaterartiesten, vendelzwaaiers en fakkeldragers zorgen voor een uniek spektakel. De stoet voert

niet alleen historische of volkse taferelen op, maar er gaat ook veel aandacht naar eigentijdse animatie en speciale effecten. Als afsluiter is er een muzikaal vuurwerk op de Markt. www.rosbeiaard.be

PODIUM

FestivariaDonkmeer BerlareDe tweejaarlijkse openluchtopvoering van een populaire musical eind augus-tus aan de oevers van het Donkmeer trekt telkens weer een breed en cul-tuurminnend publiek. Theater, muziek en het prachtige natuurlijke kader van het Donkmeer versmelten tot een adembenemend zomers avondspektakel met prachtige zangpartijen en oog-verblindende kostuums. De doorgaans niet-professionele acteurs en actrices zetten de voorbije jaren al My Fair Lady en The Wizard of Oz op de planken. De regie en het muzikale luik zijn in han-den van gerenommeerde professionals. Het evenement verwelkomt om en bij de 30.000 toeschouwers. In 2015 wordt een nieuwe opvoering voorzien.www.festivaria.eu

Cirk! AalstAalstCirk! Aalst trakteert bewoners en bezoe-kers op een zomers openluchtfestival. Verschillende plekken in de stad worden ingepalmd door tal van performances, circus en theater. Circusfanaten of toe-vallige passanten, iedereen kan genieten van dit festival.www.cirkaalst.be

Theater aan TwaterBoomTheater aan Twater is een jong, internati-onaal theaterfestival dat elk jaar aan het begin van de zomer de Rupelkaai in vuur en vlam zet. De wandelesplanade wordt een weekend lang omgetoverd tot een boulevard waar straattheater, animatie, stand-upcomedy, muziek en circus elkaar

86


vinden. In een avondvullend programma kunnen de toeschouwers van de ene naar de andere act wandelen. Het festival nodigt befaamde straattheateracts uit, maar ook lokaal amateurtalent krijgt een podiumkans op of naast het water. www.kaaimannen.be, www.desteigerboom.be

Passiespel Christus aan de Schelde

Mariekerke-BornemEens in de vijf jaar (2015) in de Paasperiode wordt de Mariekerkse Scheldekaai het de-cor voor een unieke opvoering van het lijdensverhaal van Christus. Het klas-sieke religieuze ver-haal wordt verplaatst naar de context van een vissersdorp in

het begin van de 20ste eeuw. Meer dan zeventig figuranten en acteurs, voornamelijk lokale inwoners, vertolken de apostelen die voor de gelegenheid vis-sers, mandenvlechters, klompenmakers en sjacheraars worden. Tegen de achter-grond van het schilderachtige kerkje van Mariekerke en met de machtige Schelde in de rug genieten de duizenden toe-schouwers van een uniek samenspel van natuur, cultuur en lokale folklore. www.meisvisvzw.be

175 jaar Daens in AalstAalstvan 1 juni tot 18 december 2014Daens betekent nogal wat! Daens is in Vlaanderen het ijkpunt voor sociale in-zet en sociale rechtvaardigheid. Opval-lend is dat het ereburgerschap van de stad Aalst, de eretitel Oost-Vlaming van de Eeuw, zijn vijfde plaats als Groot-ste Belg werden uitgereikt in de 21e

eeuw. Tot op vandaag is Daens een persoon met invloed. In 2014 wordt het leven en werk van Daens in Aalst in de kijker gezet met heel wat initiatie-ven waaronder een Daenswandeling en een zoektocht voor kinderen. Houd de website van Toerisme Aalst in de gaten: www.aalst.be/toerisme.

FOLKLORE

Vis- en FolkloreweekendMariekerke-BornemHet pittoreske voormalige vissersdorp Mariekerke oogt tijdens de kleurrijke Vis- en Folklorefeesten eind juni als een vissersdorp van weleer. Daarvoor zorgen de vismijn, de vissersstoet en uiteraard veel vers en lekkers uit het water. De openbare verkoop van verse vis, volgens het aloude principe van de

Passiespel, Mariekerke

Priester Daens, Aalst

Vis- en Folkore, Mariekerke

87

‘visafslag’, op de plaats waar de vismijn ooit gestaan heeft, is een niet te mis-sen schouwspel. www.mariekerke.be

SmeedfestivalNielIn het najaar wordt het Sint-Huber-tusplein voor twee dagen omgetoverd tot de grootste smidse van Europa. Dit sfeervolle openluchtspektakel roept met zijn geur van kolen, hitte en de typisch klinkende hamerslagen bij heel wat mensen een nostalgisch gevoel op. Je kan zien hoe smeden uit binnen- en buitenland gedreven omgaan met ha-mer, staal, kolenvuur en aambeeld. Naast dit fascinerende schouwspel zijn er ook tentoonstellingen van smeedkunst en vindt er een openbare verkoop van al het smeedwerk plaats. www.niel.be

Potjesmarkt Schellebelle-WichelenElk jaar, op de tweede zondag na Pink-steren, is het dorpsplein van Schel-lebelle het decor voor de gezellige Potjesmarkt. In het feestgedruis met de traditionele veemarkt, de wieler-wedstrijden en tentoonstellingen valt de potjesverkoop op door originaliteit.

Deze eeuwenoude traditie stamt uit lang vervlogen tijden waarin schepen aanlegden om hun aardewerk te verko-pen op het dorpsplein. In de aardewer-ken potten werden vooral voedingswa-ren bewaard. www.wichelen.be

PikkelingFaluintjesstreek AalstDe ‘Pikkeling’ is het traditionele oogst- en folklorefestival eind juli in de Faluin-tjesstreek. Afwisselend treedt een van de vier Aalsterse deelgemeenten Baar-degem, Herdersem, Meldert of Moorsel

Folklorefestival De Pikkeling, Faluintjes

88


op als gastvrouw. Bezoekers kuieren rond tussen demonstraties van het al-oude oogstgebeuren, aangevuld met oude ambachten zoals vlegeldorsen of hoefsmeden en proeven van typische streekproducten zoals hopjenever, het Pikkelingbiertje of Faluintjeskoffie. De laatste jaren is de ‘Pikkeling’ uitge-groeid tot een erkend internationaal folklorefestival waar volksdansgroepen uit heel Europa te gast zijn. www.faluintjes-pikkeling.be

OogststoetMassemen-Kortenbos (Wetteren)De Oogststoet is een levendig en kleur-rijk zomerfeest, waarbij alle facetten van het boeiende landelijke leven op een authentieke wijze worden uitge-beeld in meer dan 50 verschillende ta-ferelen. De stoet rijdt jaarlijks uit op de eerste zondag van augustus. www.oogstfeesten-kortenbos.be

GASTRONOMIE

Asperge festival PuursHet prachtige parkdomein Hof van Cool-hem vormt met zijn educatieve asper-getuin en demonstratiebermen, waar u kan zien hoe de aspergeteelt stapsgewijs verloopt, de centrale plaats voor dit

festival. Het Asperge festival dat loopt van half april tot eind juni (duur van het aspergeseizoen) start met de eer-ste aspergesteek. Naast gastronomische activiteiten staan er onder meer ook aspergewandeltochten en educatieve activiteiten op het programma.Een overzicht van alle activiteiten vind je via www.puurs.be.

Palingfestival Mariekerke-Bornem

Meer dan 15.000 lekkerbekken be-zoeken jaarlijks tijdens het Pinkster-weekend het Palingfestival. Naast een gastronomisch festijn is het ook een ode aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. In een reusachtige tent op het Kouterplein wordt paling in ’t groen opgediend, de specialiteit van Mariekerke. Toeristen kunnen deelnemen aan uitgestippelde wandelingen en er is muzikale ambi-ance en animatie voor de kinderen. Met de ludieke toeristentram, een plezier-boot of zelfs per stoomtrein geraken bezoekers vlot tot in de buurgemeenten Sint-Amands of Puurs. De opbrengst van het festival gaat naar het goede doel. www.palingsfestival.be

Palingfestival,

Mariekerke

Hof van Co olhem, Puurs

89

HopdagMeldert-AalstHet eerste weekend van september gaat er ter gelegenheid van de kermis in Mel-dert een hopdag door. Op deze hopdag kan je het hopproject en de demonstra-ties rond de hoppeoogst bekijken. Denk je dat je het aankunt om met de hand hop te plukken? Dan kan je deelnemen aan het Vlaams kampioenschap ‘hop-pepluk’. Of is het degusteren van de heerlijke bieren die met de Meldertse hop worden bereid meer iets voor jou? www.aalst.be

SPORT

DodentochtBornem

Begonnen in 1970 met 69 wande-laars is de Dodentocht in augustus uitgegroeid tot de grootste en meest bekende 100 kilometertocht van heel Europa. De deelnemers moeten maar liefst 100 km te voet afleggen tussen de start op vrijdagavond om 21 uur en de aankomst, maximaal 24 uur later. Onderweg zijn stops voorzien in brou-werij Duvel-Moortgat en Palm. Bekend (en berucht) is de sfeer bij de start

en aankomst, het prachtige parcours over drie provincies en de combinatie van drukke dorpskernen en rustige plaatsjes. www.dodentocht.be

Natourcriterium AalstHet jaarlijkse Natourcriterium in juli (na de Tour de France) lokt jaarlijks om en bij de 70.000 bezoekers naar de Ajui-nenstad. In 2013 was het evenement aan zijn 78ste editie toe. Toprenners als Cancellara of Sagan komen graag afgezakt naar deze wielerwedstrijd, die door de centrumstraten raast. De Grote Markt is het epicentrum van de wieler-gekte en live-uitzendingen. Een heuse publiciteitskaravaan en doorlopende muzikale animatie zorgen ervoor dat de toeschouwers een fantastische dag beleven. De aanwezigheid van vedetten en prominenten uit de sportwereld en showbusiness maken het feest compleet. www.criteriumaalst.be

FlandriencrossHammeElk jaar in november verzamelen dui-zenden sportliefhebbers zich om het kruim van de Belgische veldrijders te zien strijden om de eer in de Super-prestige Cyclocross. Bij de elite zien we bekende namen als Kevin Pauwels, Sven Nys en Niels Albert opduiken. Ook kampen jeugdige renners om de jeugd-trofee voor junioren. Onder luid applaus krijgen de winnaars de trofeeën aange-reikt en de verzamelde massa kan zich uitleven op een spetterende muzikale afterparty. www.bollekescross.be

100 km Dodentocht, Bornem

90


91

Jaarmarktcross NielNielDe Jaarmarktcross kan telkens op een publieke belangstelling van om en bij de 10.000 liefhebbers rekenen. De cross werd voor de eerste maal geor-ganiseerd in 1963 als onderdeel van de jaarmarktfestiviteiten rond 11 no-vember. De kampioenen dingen over een drie kilometer lang parcours van weiland, zandweg en kasseiweg naar de titel. Sven Nys, Eric De Vlaeminck en Robert Vermeire zijn maar enkelen die sinds het ontstaan als winnaar het podium bestegen. Een groots spektakel met spannende ontknopingen en onver-wachte wendingen, een must voor elke liefhebber van veldritten. www.soudal.com/soudalclassics

Duvel on tour PuursAlle bierflesjes nog aan toe, den Duvel gaat fietsen! En dat nog wel op de fa-miliefietstocht Duvel on tour op don-derdag 1 mei 2014. Fiets mee, geniet van natuur en cultuur onderweg en maak kans op één jaar gratis Duvel. De befaamde Duvelroute (50 km) is de rode draad in het verhaal en leidt fietsers door het mooie Scheldeland. www.duvel.be

In het wiel van Eddy MerckxScheldeland kent een rijk wielerverle-den. De Rupelstreek en het Vaartland liggen bezaaid met herinneringen aan koersen en overwinningen. Wil je ze zelf graag herbeleven van op de fiets? Maak kennis met de hypermodern uit-gewerkte fietslussen die samen met ex-profwielrenners het lokale wielererf-goed in de kijker zetten (zie foto).www.inhetwielvaneddymerckx.be.

JAZZCLUBS

Honky Tonk Jazz ClubDendermondeDe bunker van de Honky Tonk Jazz Club is sinds 1965 een begrip in de Euro-pese jazzscène. Het hart van de club klopt op het feestelijke ritme van de New Orleansjazz, maar er is ook ruimte voor rhythm-and-blues, swing of zelfs exotischere jazz. Elke veertien dagen is er doorgaans op zaterdagavond een concert. Muzikanten als Memphis Slim, Toots Thielemans, Charlie Watts en vele anderen passeerden al de revue op de Honky Tonk jazzfestivals. Op zondagna-middag kunnen liefhebbers vaak gratis een jazzmatinee bijwonen. www.honkytonk.be

Jazz Centrum VlaanderenDendermondeDe Honky Tonk Jazz club staat mee aan de wieg van het Jazz Centrum Vlaande-ren, dat gehuisvest is in een oud munitie-laboratorium en vlakbij de Honky Tonk-bunker ligt. De opening in 2004 zette Dendermonde definitief op de kaart als jazzstad. Het Jazz Centrum huisvest niet alleen het archief van de Honky Tonk Jazz Club, met uniek audio- en videomateriaal, muziekliefhebbers kunnen er ook terecht voor interessante tentoonstellingen over jazzclubs en -muzikanten. Het centrum organiseert verder lezingen, videover-toningen, workshops en nog veel meer om jong en oud te sensibiliseren voor de traditionele jazz- en bluesmuziek. www.jazzcentrumvlaanderen.be

Jazzclub Het VeerhuisKlein-WillebroekJazzclub Het Veerhuis is sinds 1970 de vaste stek van de internationaal geroemde Fondy Riverside Bullet Band van de broers Van Breedam. Deze heren zijn rasechte Bomenaars en toveren he-melse klanken uit trompet of trombone.

92


DENDERENDE WINKELSTEDEN

De winkels en handelszaken van de Denderende steden zijn een aantrek-kingspool voor echte shoppingfanaten en occasionele kopers. In de gezellige straatjes van Ninove lonken de etalages uitnodigend naar de voorbijgangers. In het winkelcomplex Ninia vind je werke-lijk alles wat je maar kan bedenken, of je nu op zoek bent naar een winterse sjaal, een cd-speler of een soepterrine. Spaarzame koper of grote consument, in Ninove is er spek voor ieders bek. Een Witkapbiertje in een van de vele cafés zorgt op tijd voor verfrissing. In winkelstad Aalst vormen de Nieuw-straat, de Kattestraat, de Molenstraat en de Korte- en Lange Zoutstraat het hart van de verkeersvrije winkel-wan-delzone van de stad. Met het ruime aanbod van voedingswaren, mode,

hobby en souvenirs kom je hier werke-lijk niets te kort. En wat is aangenamer dan na het winkelen even uit te blazen bij een kop koffie met een lekkere Aal-sterse Vlaaien of een kom ajuinsoep?In de Brusselsestraat, op de Oude Vest en op de Vlasmarkt in Dendermonde is

ShoppingVerzorgde winkels, exclusieve boetieks en gezellige markten lokken heel wat kooplustigen naar Scheldeland. Op zoek naar een souvenir of een lekker streek-product? Of zin om je eens helemaal over te geven aan een dagje shoppen? De handelszaken verwelkomen je met open armen. Ook voor een leuk cadeautje kan je terecht in de vele speciaalzaken of delicatessenwinkeltjes van de streek. Win-kelen in Scheldeland: een waar genot.

Jazzfans uit België en de omringende landen komen steevast op de eerste en derde zaterdag van de maand naar Het Veerhuis afgezakt om een concert van de befaamde jazzband bij te wonen. Maar ook grote namen als Louis Nelson, Tho-mas Jefferson en Ernie Cagnolatti waren al te gast. www.fondy.be

Fondy Riverside Bullet Band

Shoppen er ervan uitr

usten

op een terras

93

het op zaterdag over de koppen lopen. Winkeltjes, eethuizen en boetieks krij-gen er aandacht van de vele wandelaars en bezoekers. Etalages bewonderen, prijzen vergelijken, passen en testen … gekocht!

VAN ALLE MARKTEN THUIS

De dorpen in Scheldeland leven he-lemaal op tijdens de vele markten. Op vlooienmarkten, boerenmarkten of jaarmarkten tik je tegen aardige prijsjes de mooiste spulletjes op de kop. Ook voor lokale specialiteiten en souvenirs bieden de markten een ruime keuze. Op de Potjesmarkt in Schel-lebelle (Wichelen, tweede zondag na Pinksteren) hangt een geweldige volkse sfeer. Je komt gegarandeerd thuis met een mooi potje, het typische aarde-werk van Schellebelle. Op de interna-tionale Hand- en Kantwerkmarkt in Zele (jaarlijks in juni) flaneer je tus-sen kraampjes waar men demonstraties handwerken ten beste geeft, en kan je echt Zeels kantwerk kopen.

Boekenwurmen moeten beslist eens naar de jaarlijkse Boekenmarkt van Sint-Amands. Je kan er snuffelen in boeken en genieten van de Schelde tegelijkertijd. Wees er bij in mei en september, op de kaai. Een echte tuin-klassieker is dan weer de Nationale Plantenbeurs van Hombeek, waar wel tweehonderd standhouders uit binnen- en buitenland een enorme verschei-denheid aan tuinplanten aanbieden. Een hele dag tuinplezier in april in de centrumstraten van het Zennedorp. De Rommelmarkt van Welle (Den-derleeuw) staat bekend als grootste rommelmarkt van Vlaanderen met maar liefst 30.000 bezoekers. Op de laatste zondag van juni nemen haast alle inwo-ners deel en verkopen hun spullen vaak gewoon in hun garage. Je tikt hier ware schatten op de kop.

CADEAUS EN DELICATESSEN

Wie op zoek is naar een verrassing voor een geliefde of een verjaardagscadeau voor een vriend of vriendin, hoeft in Scheldeland niet met lege handen naar huis te gaan. Grasduin eens in het ruime aanbod lekkernijen: van wijn, streekbier of jenever tot zoete choco-lade, echte mosterd of dagverse koekjes en gebak. Zo doe je de uitverkorene niet alleen een groot plezier, je laat hem of haar ook meteen de geneug-ten van Scheldeland ontdekken. Voor de enige echte hoppralines kan je in Aalst-Meldert bij chocolatier Mergan terecht. In het atelier van Ambarosa in Aalst-Baardegem kan je streekpakket-ten aankopen met daarin lekkernijen uit Aalst en omgeving. Ben je toevallig in Puurs in Klein-Brabant, dan moet je zeker een kijkje nemen bij Van Reeth’s Koffiebranderij. In deze koffie-, wijn- en delicatessenwinkel leeft de traditie van het ambachtelijk koffiebranden verder.

Shopping

Delicatessen uit Scheldeland

94



Steden en dorpen van A(alst) tot Z(wijndrecht)

Aalst

Inwoners: 82.507Oppervlakte: 78,12 km²Deelgemeenten: Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel, Nieu-werkerkenMarktdag: zaterdag (Aalst) en woensdag (Nieuwerkerken)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Toerisme Aalst, Molenstraat 45, 9300 Aalst, T: 053 73 22 70, [email protected], www.aalst.be/toerisme

TOPPERHet historische stadscentrum van

Aalst heeft heel wat te bieden. Lees meer bij Topper Denderende stad Aalst, p. 49.

De Faluintjesstreek stond eeuwenlang onder de invloedssfeer van de Abdij van Affligem. Elk jaar gaat in een van de 4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’ door, een internationaal folklorefeest met oude oogstrituelen en streekgas-tronomie. Baardegems bekendste be-


95

zienswaardigheden zijn de 12de-eeuw-se Sint-Margaretakerk en verschillende kapellen en boerderijen. De plaats is ook gekend als bedevaartsoord van de Heilige Antonius-Abten. Bezienswaar-digheden in Herdersem zijn: de Onze-Lieve-Vrouw Ten Beeldeken kapel, het sashuis en de mooie beemdlandschap-pen aan de oude Dender.

Op de grens met Moorsel ligt het na-tuurgebied ‘Biezenbroeken’. De 12de-eeuwse Sint-Martinuskerk verwijst naar een rijk verleden. Tussen het prachtige waterkasteel en de abdij ligt het na-tuurgebied ‘De Faluintjes’. In Meldert werd het landschap vroeger bepaald door hopaanplantingen. Nu blijft slechts een aantal hopvelden over. En-kele streekbieren worden met deze hop gebrouwen. Het Levende Hopmonument op het dorpsplein en de ‘hoplochting’ vormen een eerbetoon aan die vroeger zo belangrijke teelt. Het dorpsplein,

een Frankische dries, de Sint-Walburga-kerk, de Molenvijver en het Kravaalbos zijn eveneens opmerkelijk.

De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Termu-ren in Erembodegem maakte oorspron-kelijk deel uit van het Hof ten Hale en werd vereeuwigd in De Kapellekesbaan van Louis Paul Boon. Erembodegem is nog een bedevaartsoord rijk: de Sint-Amanduskapel. Het Nationaal Brand-weermuseum biedt onderdak aan niet minder dan 130 oude brandweerwagens en een massa brandweermateriaal. ‘De Gerstjens’ is een natuurgebied van 52 hectare. Tussen de gemeente en

Hopvelden, Meldert

96


Denderleeuw liggen de Welle- en Ka-pellemeersen. De Sint-Martinuskerk in Gijzegem dateert uit 1772. Op het dorpsplein staat een authentieke schandpaal. Het Hof in Gijzegem is een kasteelhoeve in traditionele baken zandsteenstructuur. Ernaast de toe-gangspoort, de rijkelijke tuin en de gerestaureerde orangerie.

In Hofstade is de gotische Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk prachtig gele-gen op een lichte hoogte en beschermd door een geklasseerde kerkhofmuur. De Onze-Lieve-Vrouw Kerk te Nieu-werkerken is een heterogeen gebouw met laatgotisch koor en vierkante to-rens uit de 18de eeuw. Op de grens met Aalst bevindt zich de ‘heerlijkheid van Regelsbrugge’. Op de oudere fundamen-ten werd in 1935 het huidige kasteel in neotraditionele stijl opgetrokken. n

Berlare

Inwoners: 14.764Oppervlakte: 37,93 haDeelgemeenten: Berlare, Overmere, Uitbergen∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Toerisme Berlare, Infokantoor Donkmeer, Donklaan 123, 9290 Berlare, T: 09 342 92 40, [email protected], www.berlare.be

TOPPERBerlare is in de eerste plaats bekend voor het uitgestrekte Donkmeer, zijn gastronomie en de rustgevende groene omgeving. Lees meer bij Topper Donkmeer (p. 44).

De opvallende Sint-Martinuskerk is sa-men met de schandpaal voor het gemeen-tehuis en het kasteel met toegankelijk kas-teelpark de meest in het oog springende bezienswaardigheid van Berlare. Het veer aan het gehucht Waterhoek vormt de ver-binding met Dendermonde. Op deze plaats vond in 1971 de opname van de film Mira of De Teleurgang van de Waterhoek plaats.

Heerlijk fietsen in de omgeving rond Aalst

Pikkeling, Faluintjesstreek

97

Aan het Sluis aan de oever van de Schel-de ligt het kleinste museum van Vlaan-deren: ‘het riekend rustpunt’. Je kan er een permanente tentoonstelling gewijd aan de beer- en mesthandel bezoeken, een handel die in Berlare begon tijdens de 17de eeuw. Het monument op het plein-tje voor de kerk van Overmere herinnert ons aan de Boerenkrijg. De twee mannen die uitgebeeld zijn, worden Pa en Gijs ge-noemd, naar de mannen die model ston-den voor het monument (de zonen van de opstandelingen). De Sint-Pietersbanden-kerk en het fraaie gemeentehuis bepalen het uitzicht van het stemmige dorpsplein van Uitbergen. Uitbergen is een goede uitvalsbasis voor een verkenning van de Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109). n

Boom

Inwoners: 17.219Oppervlakte: 7,37 km²Marktdag: donderdagDeelregio: Rupelstreek∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille

Waters’ (vlakbij)i Toerisme Rupelstreek vzw Regionaal infokantoor Rupelstreek PRD De Schorre Schommelei 1/3 2850 Boom Tel. 03 880 76 25 [email protected] www.toerismerupelstreek.be

Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijver-heid voor welvaart in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economi-sche activiteiten, maar de sporen van het baksteenverleden zijn duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbak-kerijsites op Noeveren, met de typische luz-zes, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn pareltjes van industrieel erfgoed.

TOPPERNoeveren en Hellegat vormen een in-drukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek. Lees meer bij Topper Steen-bakkerijen (p. 62).

In het Booms steenbakkerijmuseum (be-zoekerscentrum en site Frateur) kom je alles te weten over het harde leven van de arbeiders van de steenbakkerijen. In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek krijg je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed voorgeschoteld.

Het Gemeentelijk Park (een beschermd landschap met geometrische Franse vij-vers) herbergt prachtige beeldhouwwerken van gerenommeerde kunstenaars zoals Rik Wouters, George Minne en Ernest Wijnants. De parkwoning werd recent verbouwd tot een milieu-educatief centrum (Ecohuis). Het openluchtzwembad zorgt tij-dens warme dagen voor de nodige verkoe-ling. De mooie kaai met wandelesplanade heeft een schitterend uitzicht over de Rupel. Het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. Het handels-centrum De Boomgaard met leuke winkels en horeca bevindt zich op wandelafstand.

Adrenalinestoten in

Dorpsplein, Uitbergen

Provinciaal Recreatiedomein De Schorre

98


Adrenalinestoten in De SchorreIn een van de oude kleiputten is het Pro-vinciaal Recreatiedomein De Schorre

gegroeid. Bij gunstige weersom-standigheden kan je hier deltavliegen en mountainboarden. De deltahelling is zelfs uniek in Vlaanderen! Kinderen kunnen zich uitleven in de speeltuin. Het grote muziekfestival ‘Tomorrowland’ vindt hier plaats. n

Bornem

Inwoners: 20.790Oppervlakte: 45,76 km²Deelgemeenten: Bornem, Hingene, Mariekerke, Weert, Branst, Buitenland, Eikevliet en WintamMarktdag: maandag (Bornem)Deelregio: Klein-Brabant∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland,

Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, [email protected], www.toerismekleinbrabant.be

TOPPERBornem pronkt ondermeer met het prachtige kasteel Marnix de Sainte Al-degonde, de Sint-Bernardusabdij, De Notelaer, kinderboerderij Barelhoeve en sport-en recreatiedomein Breeven. Lees meer bij topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde (p. 56).

Aan het marktplein van Bornem staat het middeleeuws ogende Landhuis, dat het toeristisch infokantoor herbergt. In de Onze-Lieve-Vrouw- en Leodegarius-kerk vlakbij vind je de Romaanse crypte waar Don Pedro Coloma begraven ligt. Het gezellige dorpje Weert is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker

Machinale kleiafgravingen

Met water gevulde kleiput

99

bord paling. In de herberg van Vlecht-museum De Zilverreiger kan je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven. Het pittoreske Scheldedorpje Mariekerke is vooral bekend voor het Palingfestival (pinksterweekend) en de Vis- en Fol-klorefeesten (juni). De gehechtheid van priesterdichter Jan Hammenecker aan de Schelde komt in Mariekerke tot uiting tijdens een ander evenement, de vijfjaarlijkse opvoering van het Passie-spel Kristus aan de Schelde (2015).

Het museum van de Havesdonckhoeve in Wintam is gewijd aan het landbouw- en plattelandsverleden van Klein-Brabant. Tussen Wintam en de Vliet ligt het schilderachtige Eikevliet met haar typische smalle hoofdstraat. Het natuurgebied op het Noordelijk Eiland in Wintam is een trekpleister voor al-lerhande watervogels. In het Zeesluis Wintam Onthaal Centrum (ZWOC) kom je meer te weten over de werking van de sluis en de geschiedenis van het Kanaal Brussel-Schelde. Het sta-tige 18de-eeuwse kasteel d’Ursel in de dorpskern van Hingene behoorde jaren toe aan de adellijke familie d’Ursel. Het ligt in een schitterend park waarin zich ook Het Laathof, het vroegere per-soneelsgebouw (nu jeugdverblijfcen-trum), bevindt. Op regelmatige tijdstip-pen kan je in en rond het kasteel een tentoonstelling, concert of optreden meemaken.

Samen met het nabijgelegen Sint-Amands vormde Mariekerke het decor voor de populaire fictiereeks Stille Wa-

ters, die in 2001 op tv te zien was. Ook het gehucht Buitenland, De Notelaer in Hingene en het volkse café Het Ko-ningsrek (bij Zates) aan de Scheldedijk in Branst kwamen toen in beeld. Het Reuzenhuis en het authentieke volksca-fé Sint Vadde (bekend uit Stille Waters) zijn de twee belangrijkste bezienswaar-digheden in Buitenland. n

Buggenhout

Inwoners: 14.382Oppervlakte: 25,25 km²Deelgemeenten: Buggenhout, OpdorpMarktdag: donderdag (Buggenhout)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’i Gemeentebestuur Buggenhout, Nieuwstraat 2, 9255 Buggenhout,

T: 052 33 95 12, F: 052 33 58 68,[email protected],

www.buggenhout.be

TOPPERHet meer dan 200 hectare grote domeinbos Buggenhoutbos, net buiten de dorpskern, is het uithangbord bij uitstek van Buggenhout. Lees meer bij Topper Buggenhoutbos (p. 54).

Buggenhout is een van de weinige ge-meenten in Vlaanderen die nog twee brouwerijen rijk is. De brouwerij Bos-teels is vooral bekend voor z’n Tripel Karmeliet en brouwerij De Landtsheer voor Malheur. Naast bier wordt in Bug-genhout ook heel lekkere ham gemaakt. De gedroogde Superano hammen van

kasteel d’Ursel, Hingene

100


Grega worden nog op ambachtelijke wijze bereid. Ze danken hun fijne smaak onder andere aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt. Bij het sportcentrum van Bug-genhout staat een 12 meter hoge open-lucht klimmuur, een van de weinige in Vlaanderen. Je kan er terecht voor een initiatie in de intensieve klimsport.

Hier ligt het middelpunt van Vlaanderen!Vlakbij het drieprovinciënpunt in Op-dorp ligt het geografische middelpunt van Vlaanderen. Het dorpsplein is een van de mooiste van Vlaanderen. Rond de uitgestrekte groene Dries springen de pittoreske parochiekerk, het ge-meentehuis, het vroegere klooster en het kasteel, dat nu een museum huis-vest, meteen in het oog. In het voor-jaar wordt het dorpsplein opgefleurd door de vele tienduizenden narcissen. Van op de 29 meter hoge Hoge Jan in Opstal heb je een mooi uitzicht op de wijde omgeving. Bij helder weer kan je zelfs het Atomium in Brussel zien staan. Een oriëntatietafel helpt je een aantal plaatsen te situeren. Via de Briel (deelkern) is ook Buggenhout verbon-den met de Schelde. n

Denderleeuw

Inwoners: 19.201Oppervlakte: 13,77 km²Deelgemeenten: Denderleeuw, Iddergem, WelleMarktdag: vrijdag (Denderleeuw)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Denderleeuw, A. De Cockstraat 1, 9470 Denderleeuw, T: 053 640 640, F: 053 680 748, [email protected],

www.denderleeuw.be

De geschiedenis van Denderleeuw is on-losmakelijk verbonden met de Dender, die zich als een groen lint door de gemeente slingert. Het autovrije jaagpad is erg in trek bij fietsers en wandelaars. De fietsen voetgangersbrug Schiptrekkersbrug ver-bindt het jaagpad met de dorpskern. Die wordt gedomineerd door de opvallende Sint-Amanduskerk. Vlakbij is de bescherm-de pastorie met de bijhorende ommuurde tuin. Hier start ook de bewegwijzerde Schiptrekkersroute voor fietsers.

Het Hof Ter Leeuwe bevindt zich aan de voet van de Schiptrekkersbrug. Je kan er minigolf spelen en er is een speel-tuin. Ook het eilandje in de Dender, dat ter hoogte van de sluis van Huissegem wordt gevormd door een stuwarm en de eigenlijke loop van de rivier, is een ideale stopplaats voor fietsers en wandelaars.

Denderleeuw is een belangrijk knooppunt op het Belgische spoorwegennet. Het kas-teeltje tegenover het station is de start-plaats voor de bewegwijzerde Welle- en Kapellemeersenroute voor wandelaars. Het neoclassicistische Kasteeltje en aan-palende Koetshuis vormen het kloppende hart van het verenigingsleven. Er worden regelmatig tentoonstellingen georgani-seerd en tijdens de zomermaanden kan je in de tuin concerten en andere evene-menten bijwonen. Wandelaars kunnen het cultureel-historisch erfgoed en de idylli-sche en bijna vergeten plekjes ontdekken met de wandelkaart ‘Denderleeuw anders bekeken’.

De ‘Wellemeersen’ is een uniek natuurge-bied en ecologisch een van de meest waar-

Pastorie en Sint-Amanduskerk, Denderleeuw

101

devolle in België. Verschillende informatie- en interpretatieborden maken je wegwijs. Er worden regelmatig geleide wandelingen georganiseerd. De kouter, een prachtig stukje open ruimte tussen Iddergem en Welle, is eveneens een geliefd wandelen fietsgebied, ook voor mountainbikers dank-zij de 34 km lange Leweroute. Op de rand van de kouter in Iddergem ligt het Hof Ten Henne, een moderne melken vleesvee-boerderij die je kan bezoeken.

Eind juni kan je in Denderleeuw jaarlijks komen proeven van het multiculturele feest Denderleeuw Kleurt!.In Welle vindt ook ieder jaar op de laatste zondag van juni een van de grootste rom-melmarkten van Vlaanderen plaats. De 24 uren van Welle is een bijzonder fietsen wandelevenement dat jaarlijks in septem-ber plaatsvindt. n

Dendermonde

Inwoners: 44.469Oppervlakte: 55,67 km²Deelgemeenten: Appels, Baasrode, Dendermonde, Grembergen, Mespelare, Oudegem, Schoonaarde, Sint-GillisMarktdag: maandag (Dendermonde) en zondag (bloemen)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’i Toerisme Dendermonde, Stadhuis - Grote Markt, 9200 Dendermonde, T: 052 21 39 56 [email protected], www.dendermonde.be

Appels is met het Dendermondse stadscentrum verbonden door de Sint- Onolfspolder. Kenmerkend voor dit natuurgebied is de wirwar van sloten tussen laaggelegen hooilanden met her en der nog restanten van broekbos. Het veer Appels-Berlare over de Schelde zorgt voor de verbinding met De Water-hoek, waar delen van de legendarische film Mira of De Teloorgang van de Water-hoek naar het boek van Stijn Streuvels zijn gefilmd.

TOPPERDe fiere, levenslustige Ros Beiaard-stad kijkt terug op een rijk verleden en is bekend om het Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees. Lees meer bij Topper Denderende stad Dendermonde (p. 52) en Erfgoed en Cultuur (p. 73).

In Schoonaarde serveren de verschil-lende palinghuizen de lekkerste paling-gerechten. Langsheen de linkeroever van de Schelde ligt Grembergen, waar vooral de toren van de Sint-Margaretha-kerk opvalt: een klokkenhuis in de vorm van een peperdoos. ‘Grembergen Broek’ is met zijn 8,77 hectare een van de grootste zoetwaterschorren in Schel-deland en is bij vogels heel geliefd.

Te midden van de Vlassenbroekse Polder ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassen-broek (Baasrode). Deze oase van rust is

Uniek natuurgebied

Wellemeersen

Veer Appels-Berlare

102


vooral bekend als kunstenaarsdorpje. Het charmante Sint-Gertrudiskerkje, de Scheldedijk, de kunstgalerijen en de terrasjes zijn geliefd bij wandelaars en fietsers. Een andere toeristische trekpleister in Baasrode is het Scheep-vaartmuseum (zie Erfgoed en Cultuur, p. 69). Sint-Gillis laat zich begin sep-tember van haar fleurigste kant zien: al meer dan 50 jaar trekt de bloemencorso er door de straten.

Oudegem en Mespelare, gelegen te midden van de Dendervallei, bieden een opvallend historisch verleden. Ou-degem heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en is bekend dankzij het humoristisch boek De Fi-losoof van Haaghem van Jef Scheirs. Mespelare bezit de vroeggotische Sint-Aldegondiskerk, de beschermde ardui-nen Heerlijkheidspaal (symbool van de ‘heerlijkheidsrechten’ van een belang-rijke familie) en het Spaans Hof dat als woonplaats diende voor de Spaanse bevelhebber. n

Destelbergen

Inwoners: 17.780Oppervlakte: 26,26 km²Deelgemeenten: Destelbergen,Heusden∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Destelbergen, Dendermondesteenweg 430, 9070 Destelbergen, T: 09 228 33 09, F: 09 228 06 34, [email protected], www.destelbergen.be

Destelbergen ligt in de Oost-Vlaamse sierteeltregio (zie Topper Bloemen-streek, p. 40). Onder meer de inter-nationaal gekende zadenproducent Raes en het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt zijn hier gevestigd. In de kleurrijke Hydrangea kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Het Damvalleimeer is een pleisterplaats voor talrijke watervogels. ‘De Damvallei’ is een moerassig natuur-gebied. De Schelde maakte hier ooit een grote bocht, maar de meander werd afgesneden en verveende. Op het Dam-slootmeer in Heusden wordt gezeild. Regelmatig worden er wedstrijden en zeillessen georganiseerd.

Het Familiepark Harry Malter in Heusden is een ideale bestemming voor een gezellig dagje uit met het

Sint-Gertrudiskerkje, Vlassenbroek

Sint-Aldegondiskerk, Mespelare

103

hele gezin. De dieren en attracties kun-nen de allerkleinsten zeker bekoren. De ambachtelijk bereide, minimum negen maanden gerijpte, natuurlijk gedroogde Ganda hammen worden in Destelbergen gemaakt. Ganda ham leent zich uitste-kend om in de meest uiteenlopende re-cepten te worden gebruikt. Verschillen-de topkoks geven het goede voorbeeld.

De Gallische Hoeve moet je gezien heb-ben. De enige waarheidsgetrouwe recon-structie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd. De Gallische Hoeve is uniek in Vlaanderen. Je kan er zien hoe onze verre voorouders leefden en werkten. Op de site vind je een hoeve en een kleine graanschuur met verhoogde vloer (spie-ker). De re-enactementgroep Menapil laat de Gallische hoeve op regelmatige basis tot leven komen. De gemeente telt ook heel wat kastelen, die je per fiets kan ontdekken door de Kastelenroute te vol-gen (zie Topper Kastelen, p. 42). n

Erpe-Mere

Inwoners: 19.474Oppervlakte: 34,03 km²Deelgemeenten: Aaigem, Bambrugge, Burst, Erondegem, Erpe, Mere, Ottergem, VlekkemMarktdag: woensdag (Mere)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Toerisme Erpe-Mere, Gemeentehuis, Oudenaardsesteenweg 458, 9420 Erpe-Mere, T: 053 60 34 00, F: 052 60 34 01, [email protected], www.erpe-mere.be

Erpe-Mere mag zich met recht en re-den watermolengemeente noemen. De molens worden onder andere op de Oost-Vlaamse Molendag en op Open Monumentendag in werking gesteld. De Kruiskoutermolen in Mere is een hou-ten molen van het type staakmolen en uniek in zijn soort, doordat de molen geen twee (wat gebruikelijk is) maar drie zolders telt. De molenaars zijn bijna elk weekend op post. Of de molen kan draaien, hangt af van de wind.

Vlakbij de kerk van Erpe ligt een van de best bewaarde en grootste kasteelmottes (kunstmatig aangelegde aarden heuvel) van België en Nederland. De Mereminnen-weg in Mere is een poëzieroute, die langs de mooiste plekjes van Mere leidt. Onder-weg staat een aantal borden met gedich-ten uit de dichtbundel Het Mere dat ik min van de lokale dichter André De Graeve. Een bijzonder rustpunt op de Mereminneweg is de Dikke Kapel in Mere. Deze kapel, om-geven door 12 grote lindebomen, werd in 1640 opgetrokken en is het oudste monu-ment van Mere. Vermaard beeldhouwer en designer Herman De Somer werd in Vlek-kem geboren. Het atelier van de in 2008 overleden kunstenaar bevindt zich op een steenworp van het kerkje van Vlekkem en is op afspraak te bezichtigen.

Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Aaigem en Heldergem (Haaltert). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april groeien. In de hoeve Van den Bossche op de Aaigemdries kan je van een lekker huisgemaakt hoeve-ijsje genieten. Het natuurgebied ‘Honegem’ op de grens van Erpe, Lede en Hofstade (Aalst) omvat weiden, meersen, enkele bosjes en oude turfputten.

In de kleinbrouwerij Den Glazen Toren brouwen drie bierliefhebbers sinds 2004 hun eigen bieren met respect voor de grondstoffen, typische smaken en tradi-tionele brouwmethoden. Huisbrouwerij Kwibus brouwt een blond en donker bier van 6,4%. n

104


Gent

Inwoners: 247.942Oppervlakte: 157,78 km²Deelgemeenten in Scheldeland: Gentbrugge, Ledeberg, Sint-Amands-berg, ZwijnaardeMarktdag: vrijdag en zaterdag (Vrij-dagmarkt, Gent), maandag (Gentbrug-ge) en zondag (Ledeberg)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’∫ Fietskaart ‘Gent en omgeving’iVisit Gent, Sint-Veerleplein 5, 9000 Gent, T: 09 266 56 60, [email protected], www.visitgent.be

De Schelde stroomt Gent binnen via Zwijnaarde. Op het stemmige dorps-plein staat een authentieke kiosk uit 1903, waarrond tijdens de Zwijntjes-kermis uitbundig gefeest wordt (juni). Speciaal voor deze kermis wordt het Zwijntjesbier gebrouwen. Vlakbij de dorpskern bevindt zich het neoclassicis-tische kasteel. Het kasteeldomein doet dienst als golfterrein en in het kasteel zelf kan je tijdens de week lunchen en brunchen. Ook de Molen Sonneville (windmolen van het type bergmolen) aan de Heerweg heeft een herbestem-ming als horecazaak gekregen, zonder afbreuk te doen aan de authentieke charme van de molen.

De Ringvaart rondom Gent wordt on-der andere door de Schelde gevoed. De Ringvaart werd aan het eind van de ja-

ren 1960 aangelegd als een antwoord op de mobiliteitsproblemen die in de Gentse binnenstad waren ontstaan, door de combinatie van druk scheep-vaartverkeer, toegenomen autogebruik en talrijke overstromingen. Het sluizen-complex van Merelbeke zorgt ervoor dat van de getijdenwerking van de Schelde in Gent niets meer te merken is.

De imposante achtergevel van de Sint-Pietersabdij is het eerste wat opvalt wanneer je de Gentse bin-nenstad via de Schelde binnenkomt. Gent dankt haar groei trouwens gro-tendeels aan deze Sint-Pietersabdij en aan de Sint-Baafsabdij, die op de sa-menvloeiing van Leie en Schelde ont-staan is. De imposante, robuuste torens van het Belfort, de Sint-Niklaaskerk en de Sint-Baafskathedraal zijn de meest opvallende monumenten van de Gentse binnenstad. Het middeleeuwse Gravensteen en het schilderij Het Lam Gods van de Gebroeders van Eyck (Sint-Baafskathedraal) zijn zon-der meer de belangrijkste attracties. Rond 21 juli wordt het stadscentrum ter gelegenheid van de Gentse Feesten omgetoverd tot een groot volkscafé, met muziek en animatie op en rond het water. Ook het openingsfeest van het Festival Van Vlaanderen in september maakt muzikaal gebruik van Leie, Lieve en Schelde.

Gravensteen, Gent

105

Waar de Schelde de Gentse binnenstad weer uitstroomt, zorgt een moderne brug ervoor dat fietsers en wandelaars zich makkelijk tussen de Gentse binnen-stad en de deelgemeenten Gentbrugge en Ledeberg kunnen bewegen. De neo-gotische Sint-Simon en Judaskerk van Gentbrugge ligt heel mooi aan de brede bocht die de Schelde hier maakt en die onder invloed van getijdenwerking staat. Het uitgestrekte meersengebied dat zich op de rechteroever uitstrekt, is een van de vele natuurparels langs de Schelde tussen Gent en Antwerpen. Deze ‘Gentbrugse Meersen’ laten zich best te voet ontdekken. Het autovrije pad op de dijk komt hierbij zeer goed van pas. n

Haaltert

Inwoners: 17.796Oppervlakte: 30,30 km²Deelgemeenten: Denderhoutem, Haaltert, Heldergem, KerkskenMarktdag: vrijdag (Haaltert)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Haaltert, Hoogstraat 41, 9450 Haaltert, T: 053 85 86 00, F: 053 85 86 20, [email protected], www.haaltert.be

Het beeldrijke Haaltert en elk van haar deelgemeenten is de trotse eigenaar van een beeld dat naar de lokale geschiede-nis refereert. In het gemeentehuis staat het bronzen beeld De Kantwerkster, dat herinnert aan de kantwerksters die Haal-tert op het einde van de 19de eeuw tot het centrum van de kantnijverheid in de Denderstreek maakten.

Het Driekoningenbeeld in Denderhoutem eert de Driekoningentraditie, die er nog steeds sterk leeft en teruggaat tot de 16de eeuw. Denderhoutem was eeuwen geleden een bosrijk gebied. De armsten vielen daarbij buiten het genot van het hout-gebruik, maar ze mochten wel de turflaag ontginnen. De Denderhoutemnaren kregen dan ook de spotnaam ‘Turfboeren’, wat in het gelijknamige beeld terug te vinden is.

Het beeld van de Jeneverdrinker in Kerksken verwijst naar de bijnaam van de Kerkskenaren (jeneverdrinkers) en naar de weefnijverheid. In Heldergem staat het beeld van de Seizoenarbeider of de Fransman. Hij staat symbool voor de vele inwoners die aan het eind van de 19de en begin van de 20ste eeuw hun brood verdienden als loonarbeider in de Franse suikerbietindustrie en landbouw. Met het beeld de Kaatser in Terjoden wordt hom-mage gebracht aan de kaatssport en aan de Terjodenaren die de sport groot hebben gemaakt. Nu nog behoren de Terjodenaren tot de topploegen in België.

Den Dot ter in Haal tert

106


In het centrum van Haaltert bevindt zich het Warandepark, waar je de beelden Hermafrodiet, De boekentoren en Tus-sen hoop en vertwijfeling kan ontdek-ken. Van in het Warandepark heb je een mooi zicht op de 52 meter hoge toren van de neogotische Sint-Gorikskerk, die een beiaard met 44 klokken telt. Het WOII-verzetsmuseum ‘Le Perdreau- De Patrijs’ in de kelderverdieping van het Warandegebouw bevat een unieke collectie voorwerpen en foto’s over de meest geheime organisaties tijdens WOII. Het museum is elke eerste zondag van de maand geopend.

Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Heldergem en Aaigem (Erpe-Mere). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april bloeien. Voor toeristische informatie kan je terecht in het bezoe-kerscentrum met infopunt. Het centrum in de Bruulstraat is geopend op vrij-, za-teren zondagvoormiddag (10-12 uur). In het Mini Mussenzele Museum wordt ‘De tijd van toen’ gereconstrueerd. Het museum belicht vijf thema’s uit de pe-riode 1940, ‘50 en ‘60. n

Hamme

Inwoners: 24.500Oppervlakte: 40,21 km²Deelgemeenten: Hamme, Kastel, Moerzeke, Sint-Anna, ZoggeMarktdag: zaterdag en zondag (rommelmarkt)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’iToerisme Hamme, Gemeentehuis, Marktplein 1, 9220 Hamme, T: 052 47 56 05, [email protected], www.hamme.be

Hamme ligt aan de samenvloeiing van Schelde en Durme. Op deze plaats herin-nert een monumentaal beeldhouwwerk aan de Hamse schrijver Filip De Pillecyn, die op deze plek zo vaak inspiratie vond voor zijn literaire werken. Het monument beeldt verschillende personages uit de romans van De Pillecyn uit. De gemeente is een oase van groen en water. Het natuurgebied ‘Den Bunt’ ligt in de hoek die Schelde en Durme vormen. Het is een uniek natuurge-bied, met uitzonderlijke zoetwaterslikken en -schorren, gegroeid uit de veelvuldige overstromingen van de Durme en uit de ontgonnen turfputten. Die putten zijn nu visrijke vijvers.Hamme mag ook pronken met zijn histori-sche gebouwen. Het marktplein wordt ge-domineerd door de Sint-Pietersbandenkerk. Het Museum Van Bogaert-Wauters her-bergt een waardevolle collectie kunstvoor-werpen en artefacten, die zich uitstrekken van de prehistorie tot de 17de eeuw. De Grote Napoleon is een monumentale wind-molen en de laatst overgebleven molen van de 33 die Hamme ooit gekend heeft. De op-vallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) is een pareltje van in-dustrieel erfgoed. De inwoners van Hamme zijn in de omgeving bekend als Wuitens (zie Erfgoed en Cultuur, p. 75).

Veer Hamme-Driegoten

107

In Moerzeke werd een moderne graf-kapel gebouwd ter ere van de zalig verklaarde Priester Poppe. Die houdt, samen met de ommegang rond de paro-chiekerk en het Priester Poppe Museum in het klooster, de herinnering aan de priester levendig. In het gehucht Kastel vind je ongeveer 24 hectare serres voor groenteteelt, daarom terecht het ‘glazen dorp’ genoemd. n

Hemiksem

Inwoners: 10.760Oppervlakte: 5,44 km²Marktdag: woensdagDeelregio: Rupelstreek∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille

Waters’ (vlakbij) Wandelkaart ‘Rivierenland’ (najaar 2014)i Toerisme Rupelstreek vzwRegionaal infokantoor RupelstreekPRD De SchorreSchommelei 1/32850 BoomTel. 03 880 76 25 [email protected]

De Sint-Bernardusabdij met de monu-mentale klokkentoren is een voormalige cisterciënzerabdij en kent een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244 toen de monniken met de bouw van de abdij begonnen. In de middel-eeuwen was ze een religieus en cultureel

centrum. Door de verhuur van gronden kochten geestelijken kerkmeubilair en kunstobjecten. Veel ervan ging verloren tijdens de Beeldenstorm (16de eeuw). Ongeveer 100 jaar later vernielde een brand de pas gerestaureerde abdij. Nadien veranderde de abdij in een ge-vangenis en graanopslagplaats. Jaren later werd de Sint-Bernardusabdij op-nieuw gesticht door toedoen van Pedro Coloma en de Sint-Bernardusabdij van Bornem. Tijdens de Tweede Wereld-oorlog fungeerde de abdij als Lucht-machtcentrum. Nog tot 1977 deed het gebouw dienst als militair depot en in 1988 werd de gemeente Hemiksem ei-genaar.

In de benedenzalen van de middenvleu-gel van de abdij vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum. Met een bijzon-dere collectie keramisch werk voor bin-nen- en buitenlandse kerken en kleine en grote werken voor particulieren ver-wierf Joseph Roelants wereldfaam. Het museum van de Heemkundige Kring Heymissen bevindt zich in de noor-delijke vleugel. Het museum herbergt ondermeer een grote maquette van het abdijcomplex. n

Gilliot- en Roelants Tegelmuseum

108


Kruibeke (Waasland)

Inwoners: 16.170Oppervlakte: 33,59 km²Deelgemeenten: Bazel, Kruibeke, RupelmondeMarktdag: woensdag (Kruibeke), maandag (Rupelmonde)∫ Fietskaart ‘Waasland’i Toerisme Kruibeke, Nederstraat 2, 9150 Rupelmonde,

T: 03 744 10 13, F: 03 744 10 13,[email protected],

www.kruibeke.be

Kruibeke was in het verleden een burger-lijk bolwerk, waarvan de prachtige heren-huizen rond de kerk getuigen zijn. Midden op het dorpsplein domineert de gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk de omliggende, meestal 19de-eeuwse, architectuur. Aan het veer dat Kruibeke met Hoboken ver-bindt staat een Infokeet waar je meer informatie krijgt over de ontwikkeling van het gecontroleerde overstromings-gebied van Kruibeke-Bazel-Rupelmonde, dat alles samen zo’n 600 hectare groot is. De inrichting van het overstromings-gebied moet de kans op overstromingen in het Scheldebekken gevoelig verlagen (lees meer p. 38).

De belangrijkste bezienswaardigheid van het pittoreske Scheldedorpje Bazel is zonder twijfel het kasteel Wissekerke. Het kasteel werd vroeger bewoond door

de adellijke families Vilain XIIII en De Felz, maar staat nu open voor het grote publiek. Het park rondom het kasteel is een lust voor het oog, zeker nu het park heraangelegd is in Engelse stijl en de hangbrug gerestaureerd werd. Op de vroegere scheepswerf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR of nu Centrum Nau-tisch Rupelmonde) wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed (zie Erfgoed en Cultuur, p. 69). De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes is gezellig om door-heen te kuieren. Jaarlijks wordt in deze oude vissers- en schipperswijk Schelle-keskermis gevierd.

Mercator, de bekendste RupelmondenaarHet gezellige Rupelmonde kijkt terug op een heel lange en rijke geschiede-nis. De bekendste Rupelmondenaar is en blijft cartograaf Gerardus Mercator. Op en rond het Mercatoreiland verwij-zen tal van monumenten en bouwwer-ken naar zijn leven en werk. Centraal op het marktplein staan de barokke Onze-Lieve-Vrouwkerk en het standbeeld van Mercator. Ter ere van de 500ste ver-jaardag van Mercator liet de gemeente een Jonge Mercator maken zoals die in Rupelmonde moet geleefd hebben. Het Mercatoreiland wordt omringd door de Schelde, de kasteelwal en de Vliet of het Molenwater. Het eiland wordt ge-domineerd door de Graventoren, een bakstenen toren die werd gebouwd op de restanten van de imposante middel-eeuwse waterburcht. De tentoonstel-

Standbeeld Gerardus

Mercator

109

ling in de Graventoren is gewijd aan het leven en werk van Mercator. Verderop staat de unieke 16de-eeuwse getij-denmolen. Hij draait op de kracht van de getijden van de Schelde en is uitge-rust met het grootste binnenwaterrad van België. n

Laarne

Inwoners: 12.320Oppervlakte: 32,07 km²Deelgemeenten: Kalken, LaarneMarktdag: vrijdag (Laarne)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Laarne, Dorpsstraat 2, 9270 Laarne, T: 09 365 46 25, F: 09 366 29 70, [email protected], www.laarne.be/toerisme

TOPPERHet uithangbord van Laarne is zon-

der twijfel het middeleeuwse kasteel. Lees meer bij Topper Kastelen (p. 42).

Bij het kasteel heb je een prachtig zicht op Laarne-dorp. Het kasteel en het dorpsplein zijn met elkaar verbon-den door de Kasteeldreef, die met vier rijen eiken beplant is. Een van de meest statige gebouwen aan het dorpsplein van Laarne is het uit 1767 daterende

Oud Gemeentehuis. Laarne is een echte heksengemeente. Het is volgens de geschiedenisboeken een van de ge-meenten die het meeste ‘toovereers en tooveressen’ opleverde.

In Kalken drukt de Sint-Denijskerk met indrukwekkend orgel haar stempel op het dorpsuitzicht. Het dorp vormt een ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de Kalkense Meersen, een van de meest uitgestrekte meersengebieden langs de Schelde, die gekenmerkt wordt door open grasvlakten doorkerfd door sloten en grachten. Het symbool van de Kalkense Meersen is de Grutto, een sierlijke steltloper die er half maart zijn intrede doet om te broeden. Doorheen het 800 hectare grote gebied lopen verschillende verharde en onverharde wegen waarop je vrij kan wandelen. Om de mooiste hoekjes te ontdekken zijn er drie wandellussen uitgestippeld. Ruimte, water, groen en rust vormen de belangrijkste troeven.

In paardenmelkerij ’t Kattenheye leer je alles over het melken van paarden. Daar hoort ook een degustatie van paar-denmelk en paardenmelklikeur bij. In The Old Horse Lodge in de Mellestraat genieten paarden in alle rust van hun oude dag. In het kaarsenatelier Laetus kan je dan weer zien hoe op ambachtelijke wijze kaarsen worden gemaakt. Een tocht langs de ser-

Kalkense Meersen aan de Schelde

110


res van de vele bloemisterijen die Laarne rijk is, is zeker een aanrader. De Florali-entocht laat je per fiets met de Bloemen-streek kennismaken (zie Topper Bloemen-streek, p. 40). n

Lebbeke

Inwoners: 18.474Oppervlakte: 26,92 km²Deelgemeenten: Denderbelle, Lebbeke, WiezeMarktdag: zaterdag (Lebbeke)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Lebbeke, Stationsstraat 23, 9280 Lebbeke, T: 052 25 08 12, F: 052 08 14, [email protected], www.lebbeke.be

Het centrum van Lebbeke, met het ge-meentehuis en de statige dekenij, wordt gedomineerd door de opvallende Onze-Lieve-Vrouwekerk in zwierige Borromi-niaanse stijl. De kerk heeft die gevel te danken aan Rombout Rommens uit Destel-

bergen. Hij liet zich bij de verbouwingen inspireren door de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen. Enkele statige herenhui-zen, waaronder het Huis Blancquaert in de Laurierstraat en het brouwershuis van de voormalige brouwerij Du Bois in de Leo Duboisstraat, vervolledigen het interes-sante erfgoed.

Wieze heeft een zeer pittoresk dorps-plein, dat wordt gedomineerd door de go-tische Sint-Salvatorkerk. De hele dorpskern is sinds 1981 beschermd als waardevol dorpszicht. Er staat ook een merkwaardige, oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en met een omtrek van bijna 4 meter, bekend als ‘den dikken eik’. De Oktoberhallen in Wieze hebben een heel omvangrijke ge-schiedenis. Doorheen de jaren bezochten heel wat mensen het nostalgische gebouw tijdens de Oktoberfeesten, ook wel Bier-feesten genoemd. Wieze is eveneens de thuisbasis van chocoladereus Barry-Calle-baut en van chocolatier Dooms.

Tussen de Dender, Wieze en Denderbelle strekt zicht een open meersen- en broe-kenlandschap met hoge natuurwaarde uit. De natuurgebieden ‘Wiestermeersch’ en ‘Denderbellebroek’ doen bij hoge wa-terstanden dienst als overstromingsgebied van de Dender en herbergen een opmerke-lijke fauna en flora. Het dorpje Denderbelle ligt tussen de twee natuurgebieden in en vormt een goede uitvalsbasis voor de ver-kenning van de groene Dendervallei. n

Prachtige broekgebieden in Lebbeke

111

Lede

Inwoners: 18.070Oppervlakte: 29,69 km²Deelgemeenten: Impe, Lede, Oordegem, Smetlede, WanzeleMarktdag: dinsdag (Lede)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Lede, Markt 1, 9340 Lede, T: 053 60 68 61, F: 053 80 33 09, [email protected],

www.lede.be

De laatgotische Sint-Martinuskerk en het imposante 19de-eeuwse gemeen-tehuis zijn de belangrijkste blikvan-gers aan het stemmige marktplein van Lede. De kerk kent een rijke traditie als Maria bedevaartsoord. De tweejaarlijkse Mariale Processie vormt het hoogtepunt van de ver-ering van het Mariabeeld. Aan een parkje vlakbij het marktplein staat de vroegere constateurfabriek La Lédoi-se. Constateurs werden gebruikt door

duivenmelkers om de tijd te regis-treren waarin hun duiven een vlucht hadden afgewerkt. De productie in de fabriek staakte alle activiteiten in 1972. Sindsdien is er in de fabriek niets veranderd.

Aan de rand van Lede strekt zich het natuurgebied ‘Honegem’ uit, een gebied op de grens van Lede, Erpe en Hofstade (Aalst), dat bestaat uit een opeenvolging van weiden, meersen enkele bosjes en oude turfputten. Het Bloso Centrum Putbos in Oorde-gem is internationaal bekend voor de uitstekende atletiekinfrastructuur. De stenen, witgekalkte Fauconniersmo-len in Oordegem is van het type bovenkruier, wat betekent dat enkel het kapdak kan gedraaid worden in de richting van de wind. Aan de voet van de molen strekt zich een afwis-selend landschap uit, dat wordt ge-kenmerkt door een opeenvolging van bossen, weiden en boomkwekerijen. Een landschap dat wordt onderbroken door de landelijke dorpen Smetlede, Wanzele en Impe, waar de kerk nog in het midden staat en er minstens één dorpscafé is. n

Fauconniersmolen in Oordegem

112


Mechelen

Inwoners: 82.499Oppervlakte: 33,71 km²Deelgemeenten in Scheldeland: Heffen, Hombeek, Leest, WalemMarktdag: zaterdag (Mechelen)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’ Ik ∫ Mechelenl Wandelkaart ‘Rivierenland’i Toerisme Mechelen, Hallestraat 2-4-6, 2800 Mechelen, T: 070 222 008, [email protected], www.toerismemechelen.be

De natuur in de benedenvalleien van Nete, Dijle, Zenne en Rupel cre-eert een langgerekt, groen lint. In het buitengebied van Mechelen vind je een unieke mix van cultuur en natuur: het Zennegat met bijna evenveel water als land. Bij deze ‘groene poort’ van Mechelen vloeien de Zenne en het 250 jaar oude kanaal Leuven-Dijle, ook Leuvense Vaart ge-noemd, in de Dijle. De omgeving van het Zennegat vormt een beschermd dorpszicht. De pleziervaart, woon-boten, bruine kroeg en charmante huisjes vormen een sfeervolle plek.

De niet-bevaarbare Zenne stroomt rakelings langs de dorpskern van Heffen. Op de verharde rivierboor-den is het zalig fietsen en wandelen. Iets voorbij het Zennegat, aan het Drie Rivierenpunt met de popu-laire voeten fietsbruggen, vormen Dijle en Nete samen de Rupel. Met 12 km is de Rupel de kortste rivier van België. De groengebieden in de buurt verwennen natuurliefhebbers. In ‘Den Battelaer’, ten westen van Battel, werden al meer dan 120 ver-schillende vogels gespot. Door het overvloedige water kreeg de natuur in Battenbroek, aan de monding van Nete en Dijle, alle kansen. De polder van Battenbroek telt ook twee water-plassen waarop je kan waterskiën. Je kan het Mechelse buitengebied per fiets verkennen met de Carolusroute of te voet langs het wandelnetwerk Rivierenland.

Toren uit boven de stadHét symbool van Mechelen is de imposante Sint-Romboutstoren met skywalk waar je een adembenemend uitzicht hebt over de stad en de omgeving. Kunstschilder, beeldhouwer én Mechelaar Rik Wouters liet een uitgebreide collectie na. Bewonder ze in het Museum Schepenhuis.

Kazerne Dossin, Museum, Memoriaal en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten, combineert het historische verhaal van de Holocaust in België met het thema mensenrechten en maakt van Kazerne Dossin een uniek project. Het ontwerp is van de hand van toparchitect bOb Van Reeth.

Wil je genieten van een wereldwijd befaamd bier, dan moet je in Brouwerij het Anker zijn. De bekroonde speciaal-

113

bieren Gouden Carolus Classic en Gouden Carolus Tripel worden hier gebrouwen in de authentieke brouwzaal met koperen ketels.

Wandel op en langs het water via het Dijlepad, kuier door de autoluwe binnenstad en langs de trendy speciaal-zaken, hippe shops en verrassende ter-rassen, cafeetjes en restaurants die kleur geven aan het Mechelse straatbeeld. Even buiten het centrum kan je in het Speelgoedmuseum je jeugdher-inneringen weer tot leven wekken. In Technopolis® , het doe-centrum voor wetenschap en technologie, zet je zelf een vliegtuig aan de grond. Dierenpark Planckendael bezorgt je één groot avontuur door verschillende continenten. n

Melle

Inwoners: 11.019 Oppervlakte: 14,34 km²Deelgemeenten: Gontrode, MelleMarktdag: vrijdag (Melle)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Melle, Gemeenteplein 1, 9090 Melle, T: 09 252 10 23, F: 09 252 23 70, [email protected], www.melle.be

Melle wordt doorkruist door de Ringvaart en de Schelde. Het station, gelegen aan het Gemeenteplein, is één van de oud-ste bakstenen station (1837) van België en is een beschermd monument. Op het plein vind je enkele mooie monumenten: de 18de-eeuwse schandpaal, het beeld Lieveke van de Melse beeldhouwer Jules Vits en het monument ter nagedachtenis van de gesneuvelde Franse vlootfusiliers, die hier vochten tijdens de Eerste Wereld-oorlog.

Het Gemeentelijk Museum herbergt een aanzienlijke collectie laatmiddeleeuws aardewerk en tal van heemkundige voor-werpen. Het museum doet ook dienst als documentatiecentrum voor genealogisch onderzoek in Vlaanderen. Wie op zoek is naar sporen van zijn voorouders, is hier aan het goede adres. De geschiedenis van brouwerij Huyghe gaat terug tot de 17de eeuw. In het brouwerijmuseum kom je er meer over te weten. Het succesbier van de brouwerij is zonder twijfel Deli-rium Tremens, het bier met het typische roze olifantje op de etiketten.

In de 19de eeuw was Melle geliefd bij Gentse industriëlen om er hun buitenver-blijf op te trekken. Verschillende van die kasteeltjes zijn bewaard gebleven. Een fraai exemplaar is het kasteeldomein De Bueren in de Kalverhaegestraat. Bij de aanleg van de bermen voor de spoorlijn Gent-Brussel in het begin van de 20ste eeuw werden resten van prehistorische

Kasteeldomein De Bueren

Je krijgt meer informatie over

toerisme in Melle via deze QR-code.

114


paalwoningen gevonden. De uitgegraven putten raakten stilaan opgevuld met wa-ter en zijn nu erg geliefd bij hengelaars. De putten maken deel uit van het sporten recreatiecentrum Kouterslag , dat ook een grote speeltuin heeft.

Het Kunst- en Vormingscentrum Oven-veld werd vooral bekend door de vele beelden die Oost-Vlaamse kunstenaars er uit Balegemse steen kapten. Ook van-daag kan elke geïnteresseerde er terecht voor activiteiten op het vlak van kera-miek, beeldhouwkunst of ambachtelijk pottendraaien. Melle telt heel wat sier-teeltbedrijven en twee grote scholen: Tuinbouwschool Melle en de Hogeschool Gent, dat er een departement voor Pro-fessionele Bachelors in landschaps- en tuinarchitectuur en agro- en biotechno-logie huisvest. Ontdek de planten- en bloemenpracht met de Floraliëntocht. (zie Topper Bloemenstreek, p. 40) n

Merelbeke

Inwoners: 23.651Oppervlakte: 36,65 km²Deelgemeenten: Bottelare, Lemberge, Melsen, Merelbeke, Munte, Schelderode∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Merelbeke, Hundelgemsesteenweg 353, 9820

Merelbeke, T: 09 210 32 80, F: 09 210 32 39, [email protected], www.merelbeke.be

Merelbeke heeft een erg gevarieerd uitzicht. De noordelijke kernen (Flora en Merelbeke-centrum) zijn eerder verstedelijkt en sluiten aan bij de stedelijke uitlopers van Gent. Ten zuiden van het centrum is het land-schap groen en open. De naam Flora

verwijst naar de bloemisterijen die er ooit waren gevestigd (zie Topper Bloemenstreek, p. 40). Behalve enkele opvallende bloemistenvilla’s en een prieeltje waar vroeger bloemen werden verkocht, blijft niets over van deze ac-tiviteit. Geallieerde bombardementen op het rangeerstation van Merelbeke aan het eind van de Tweede Wereld-oorlog eisten een verschrikkelijke tol.

Op een boogscheut van het Lieder-meerspark bevindt zich distillerij De Stoop, waar al sinds 1868 jenever wordt gestookt. Nabij het open afrit-tencomplex van de R4 en de E40 be-vindt zich de trendy chocolaterie Ma-rioca. De vernieuwende, verse en sei-zoensgebonden creaties in chocolade, marsepein en ijs worden erg gesmaakt door zoetebekken. Het indrukwek-kende sluizencomplex van Merelbeke, op de Ringvaart rond Gent, vormt een belangrijk herkenningspunt langs de E40. De getijdenwerking op de Schelde is tot hier, zo’n 160 kilometer van de monding in Vlissingen, zichtbaar. Na de sluis stopt het afwisselende spel van eb en vloed. Het complex vormt een belangrijk knooppunt voor de scheepvaart in Vlaanderen.

115

De ‘Merelbeekse Scheldemeersen’ vor-men een langgerekt natuurgebied, met als meest zuidelijke punt het dorpje Melsen. Bij het Gemeenschapscentrum ’t Groenendal staat een infopaneel dat be-zoekers wegwijs maakt in het gebied. De statige, gerestaureerde en maalvaardige Schelderodemolen in het gelijknamige dorp Schelderode dateert van 1907. De stenen molen van het type beltmolen heeft altijd dienst gedaan als korenmo-len. De molen kan na afspraak bezocht worden. Als de wind goed zit, wordt er gemalen.

Het landelijke dorpje Munte is een au-thentiek Vlaams dorpje zoals er niet veel meer zijn. Het vormt een prima uitvals-basis voor een verkenning van het zacht-glooiende, groene landschap. Kinderboer-derij ’t Bakkershof is vlakbij. Van hier uit worden rondritten met de huifkar en natuurtochten georganiseerd. Het provinciaal domein Het Gentbos in Bot-telare is een natuur- en wandelbos. Typi-sche kenmerken van een natuurbos zijn de grazige open plekken en de aanwezigheid van dood hout. De infohut aan de parking in de Poelstraat biedt informatie over het natuurlijk beheer van het bos. n

Niel

Inwoners: 9.567Oppervlakte: 5,27 km²Marktdag: dinsdag en zaterdagDeelregio: Rupelstreek∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille


Het beeld het Afdraagstertje, nabij het gemeentehuis, herinnert aan het harde labeur in de steenbakkerijnijverheid en waarbij kinderarbeid een alledaags gegeven was. Het beeld stelt een meisje met een baksteenvorm in de hand voor. Een andere getuige van het steenbakkerijverleden kan je vinden op Hellegat. Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek (zie Topper Steenbakkerijen, p. 62). In Walenhoek kon de natuur na de stopzetting van de kleiontginning ongestoord haar gang gaan. Het resultaat is een landschap met grote

Wandelen in Gentbos

116


vijvers, poelen, rietkragen en struwelen. In de Paardenstal, het ontmoetingshuis van Natuurpunt kom je meer te weten over de streekgeschiedenis en de fauna en flora in Walenhoek. In het Niels Broek wandel je door broekbossen, langs natte graslanden, oude vlasrootputten en enkele wielen, restanten van dijkdoorbraken uit het verleden. Aan het WZC Maria Boodschap start het bewegwijzerd wandelpad door en langs het Niels Broek.

Hellegat is bekend van de gelijkna-mige speelfilm uit 1980 en ook van buitenopnamen voor de speelfilm Koko Flanel. Het Suske en Wiske stripver-haal De Hellegathonden speelt zich hier ook gedeeltelijk af. Hellegat is een woonkern die helemaal heropleeft en vooral bestaat uit arbeidershuisjes, ontstaan rond steenbakkerijen aan de Rupel. Je hebt een prachtig uit-zicht aan de Gloriëtte, een voormalig steenbakkerkasteeltje gelegen op de Rupeldijk vlakbij het Hof van Moriau. Het driehoekige Sint-Hubertusplein met Onze-Lieve-Vrouwkerk is een be-schermd dorpszicht. In Niel wordt op het plein een internationaal smeed-treffen georganiseerd. Deze ‘Smidse’ zet het dorp letterlijk en figuurlijk in vuur en vlam. Ook de jaarmarkt in no-vember is een groot succes. n

Ninove

Inwoners: 37.431Oppervlakte: 73,14 km²Deelgemeenten: Appelterre-Eichem, Aspelare, Denderwindeke, Lieferinge, Meerbeke, Nederhasselt, Neigem, Ninove, Okegem, Outer, Pollare, VoordeMarktdag: dinsdag (Ninove)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Toerisme/VVV Ninove, Centrumlaan 100, 9400 Ninove, T: 054 31 32 85, F: 054 32 38 49, [email protected], www.ninove.be

TOPPERNinove is een gezellig provincie-stadje dat met gepaste trots zijn eretitel van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden draagt. Het levendige centrum, aan de voet van de monumen-tale Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk, telt nog een aantal historische gebou-wen en monumenten die een bezoek zeker waard zijn. Lees meer bij Topper Denderende stad Ninove (p. 47).

Het groene buitengebied van Ninove biedt prachtige landschappen en ver-gezichten. Talrijk zijn de pittoreske boerenhoven en kapellen. Volgende kapelletjes zijn een omweg waard: de Wegom te Denderwindeke, de Beuken-

Natuurgebied Walenhoek, Niel

117

boomkapel te Voorde, de Lourdeskapel te Nederhasselt en de kapel van Bevingen in Neigem. Vlakbij de Wegom staat de geres-taureerde Molen ter Zeven Wegen, een 9,5 meter hoge stenen korenwindmolen.

In de 19de eeuw raakte Appelterre-Eichem bekend als hét tabaksdorp. In de schaduw van de Sint-Gertrudiskerk herinnert het bronzen beeld van de Tabaksplanter aan de plant die hier ja-renlang voor welvaart zorgde. Nu blijft van die tabaksnijverheid weinig of niks over. Ook de fraai gerestaureerde Wil-dermolen, een houten korenwindmo-len, heeft hier sinds 1801 zijn plaats. Pollare is gelegen op een steile helling van de Dendervallei, wat zorgt voor een uniek uitzicht. Wie van industriële ar-cheologie houdt, vindt aan het einde van de Schuitstraat een pareltje: de ijzeren voetgangersbrug over de Den-der, gelegen aan de vroegere Zwarte Flesch, een afspanning waar schippers en paarden konden bekomen van de ge-leverde inspanningen. Nu kan je er op zondag van een fris glas Zwarte Flesch bier proeven.

Van 1973 tot 2011 lag in Meerbeke de aankomst van de wielerklassieker de Ronde Van Vlaanderen. Typisch voor de monumentale, barokke Sint-Pieters en Sint-Berlendiskerk is de achthoekige klokkentoren.

Neigem is vooral bekend om het Nei-gembos, dat zich eigenlijk voor het overgrote deel op grondgebied Meerbe-ke bevindt. Tegenwoordig zo’n 65 hec-tare groot, is dit natuurreservaat een uniek restant van het Grote Kolenwoud dat zich in de Romeinse tijd over onze contreien uitstrekte. Bevingen, aan de ingang van het Neigembos, is een oord van rust en devotie door zijn stemmige kapel. Tussen Outer en de wijk Lebeke vind je rust in de historische kou-ter. Hier ligt ook het Galgenveld, de plaats waar misdadigers terechtgesteld werden. De Galgenveld wandelroute loopt door dit prachtige open kouter-

landschap met de als natuurgebied beschermde ‘Diepe Straten’. In Okegem werd in 1893 de Christene Volkspartij van Priester Adolf Daens opgericht. Het kleine pittoreske kasseidorp Lieferinge en het groene Aspelare maken de cirkel rond. n

Puurs

Inwoners: 16.911Oppervlakte: 33,41 km²Deelgemeenten: Breendonk, Kalfort, Liezele, Puurs, RuisbroekDeelregio: Klein-BrabantMarktdag: donderdag (Puurs)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupell Wandelkaart ‘In het Land van Stille

Waters’i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland,

Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, [email protected], www.toerismekleinbrabant.be

De belangrijkste bezienswaardigheid van Puurs-centrum is de Sint-Pieters-kerk. Deze kerk is ongetwijfeld een van de mooiste en grootste parochiekerken uit de wijde omgeving. De plaatselijke bevolking spreekt zelfs van ‘de kathe-draal van Klein-Brabant’. Het oud stati-on is het eindpunt van de stoomtrein,

118


die tijdens de zomermaanden tussen Dendermonde en Puurs rijdt.

Het Fort van Liezele maakte samen met het Fort van Breendonk deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. In Liezele krijg je een goed beeld van hoe de soldaten in een fort leefden. Verschil-lende ruimtes werden ingericht zoals ze er ooit hebben uitgezien. Enkele zalen zijn ingericht als museum. Het Fort van Liezele deed ook dienst als opnamelo-catie voor de tv-reeks De Smaak van de Keyser. De Sint-Pietersburcht of de Re-doute de Puers maakte deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. Op het domein van de Sint-Pietersburcht is een grote speeltuin aangelegd. Een deel van het domein is ingericht als natuurgebied en het gebouw zelf doet dienst als vleermuizenreservaat.

Puurs is vooral bekend voor haar schit-terende natuurdomeinen die met elkaar verbonden worden door het fietsknoop-puntennetwerk. Het Arboretum van Puurs is voor liefhebbers van bloemen en planten een niet te missen afspraak. Zeer bijzonder zijn de talrijke bamboe-variëteiten. Andere groene oasen zijn het Tekbroek en Hof ter Zielbeek. Ook het Hof van Coolhem speelt met een kruiden-, bijen- en aspergetuin in op het groene karakter van de gemeente. Het Hof van Coolhem vormt jaarlijks (van half april tot eind juni) het decor voor het Asperge festival, dat aan de Puurse asperge gewijd is.

Ruisbroek werd in januari 1976 geteis-terd door een grote overstroming. Het water stond toen op enkele plekken tot drie meter hoog en het dorp was dagen-lang van de buitenwereld afgesloten. Deze overstromingen waren de concrete aanleiding voor de opmaak en uitvoe-ring van het Sigmaplan. Dit plan moet de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken vergroten (lees meer p. 38).

Ssst… hier fietst den Duvel. Weinig mensen weten het, maar in Puurs wordt de enige echte Duvel gebrouwen. Dit goddelijke vocht stroomt al decennia lang uit de brouwketels van de brou-werij Duvel-Moortgat. De 50 km lange Duvelfietsroute laat je kennismaken met het brouwproces. n

Rumst

Inwoners: 14.921Oppervlakte: 19,9 km²Deelgemeenten: Reet, Rumst, TerhagenMarktdagen: woensdag (Rumst)Deelregio: Rupelstreek∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille


Rumst ligt aan de samenvloeiing van de Nete en de Dijle, die samen de Ru-pel vormen aan het zogenaamde Drie Rivierenpunt. De Rupel (12 km) heeft dus geen echte bron en is daarmee uniek in België. Dankzij fietsen wan-delbruggen over Nete en Dijle en iets verderop over de Zenne kom je pro-

119

bleemloos op de andere oever en kan je de natuurpracht ontdekken. Vlakbij het centrum van Rumst ligt de Oude Nete-arm, een natuurgebied dat beheerd wordt door Natuurpunt. Infoborden en een bewegwijzerd wandelpad leiden je door dit mooie natuurgebied.De watertoren in de Rumstsestraat, uitgebouwd tot een toeristisch uit-kijken informatiepunt, is het ideale startpunt voor de ontdekking van de Rupelstreek.In Terhagen kan je op het einde van de Hoogstraat van op een uitkijkpunt het fascinerende kleiputtenland-schap aanschouwen. Bij helder weer kan je van hieruit zelfs de Mechelse Sint-Romboutstoren en het Brusselse Atomium zien.

In het steenbakkerijmuseum Ru-pelklei in Terhagen krijg je een goed beeld van de artisanale steenbakkerij-nijverheid die in de Rupelstreek werd beoefend en kom je te weten hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. Het museum herbergt ook een rijke collectie fossielen. Die zijn alle-maal tijdens de eeuwenlange kleiafgra-vingen in de streek gevonden. De le-vensgrote poppen in het museum beel-den verschillende ambachten uit die met steenbakkerijnijverheid te maken hebben. Bekende figuren uit de streek stonden model voor de gezichten. De Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, komt hier voorbij. (zie Topper Steenbakkerijen, p. 62)

Het landelijke Reet staat in contrast met het meer verstedelijkte Rumst en Terhagen. Het stemmige dorpsplein van Reet wordt gedomineerd door de neo-

gotische Sint-Magdalenakerk. Van op de toren van de kerk worden op de zondag van de jaarlijkse dorpsfeesten broodjes in het publiek gegooid. n

Schelle

Inwoners: 8.209Oppervlakte: 7,8 km²Marktdag: maandagDeelregio: Rupelstreek∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘Rivierenland’ (najaar 2014) Wandelkaart ‘In het Land van Stille


De bezienswaardigheid bij uitstek is de scheve toren van de Sint-Petrus en Pauluskerk. De toren van de kerk staat maar liefst 1,20 meter uit het lood. De toren staat al eeuwen zo en niemand weet of hij verkeerd gebouwd werd of nadien begon te hellen. Om de drie jaar (2014, 2017, ...) worden de Scheve To-renfeesten georganiseerd. In het mu-seum Bystervelt krijg je een overzicht van het verleden van de gemeente en

Museum Rupelklei, Terhagen

120


de verscheidene facetten van het vroe-gere volksleven. Aan het tolhuis kan je een wandeling maken langs de Rupel-dijk, door het Niels Broek of je kan de gratis veerboot nemen naar het vogel-rijke Noordelijk eiland.

De vroegere electriciteitscentrale Inter-escaut aan de monding van de Rupel is een echt baken in het Schel-delandschap. Vlakbij de site bevinden zich het Laarhof en de nabijgelegen Laarkapel. Van het oorspronkelijke Laarhof is behalve de monumentale toegangspoort niets meer overgeble-ven. Naast de toegangsdeur van de Laarkapel staat de opmerkelijke tekst ‘Al degenen die hier een offerande ge-ven tot behoef van reparatie van deze kapel, zullen verdienen den aflaat begrepen in de bulle van Rome, 800 dagen aflaat’. Het kan dus zeker geen kwaad even langs te lopen om een of-fer te brengen. n

Sint-Amands

Inwoners: 8.129Oppervlakte: 15,58 km²Deelgemeenten: Lippelo, Oppuurs, Sint-AmandsMarktdag: dinsdag (Sint-Amands)Deelregio: Klein-Brabant∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille

Waters’i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland,

Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, [email protected], www.toerismekleinbrabant.be

TOPPERDe kaai en directe omgeving, met

het praalgraf van de internationaal geroemde dichter Emile Verhaeren en de openbare aanlegsteigers zijn dé trekpleisters van Sint-Amands. Lees meer bij Topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde (p. 56).

Het vroegere woonhuis van Romain De Saegher doet nu dienst als Gemeente-lijk Kunsthuis. In het kunsthuis wor-den wisselende tentoonstellingen met werk van De Saegher georganiseerd. Het opvallende monument op het pleintje aan de Fok is opgericht naar aanleiding van 200 jaar Boerenkrijg. De leider van het opstandelingenle-ger, dat zich in 1798 tegen de Franse bezetter keerde, was Emmanuel Rollier uit Sint-Amands. Ter hoogte van het vroegere station is een stopplaats van de stoomtrein, die tijdens de zomer-maanden op regelmatige basis tussen Dendermonde en Puurs rijdt. In de kin-derboerderij De Cuytegemhoeve kunnen de allerkleinsten kennismaken met verschillende boerderijdieren en de vernieuwde speeltuin. Het historische hoevecomplex De Steenovens wordt uitgebouwd tot cultuurhistorisch en milieueducatief centrum.

Het Lippelobos, in het gelijknamige dorpje Lippelo, vormt een interessant

121

onderdeel van het wandelnetwerk. Aan de rand van het bos staat het Hof te Melis (niet te bezoeken). Het dorpje Oppuurs ligt midden het typische cul-tuurlandschap van Klein-Brabant. Het dorp heeft zijn landelijk karakter goed weten te bewaren. Er is nabij Oppuurs een halte van de eerder genoemde stoomtrein tussen Dendermonde en Puurs. n

Temse (Waasland)

Inwoners: 29.012Oppervlakte: 39,91 km²Deelgemeenten: Elversele, Steendorp, Temse, TielrodeMarktdag: vrijdag en zondag (Temse)∫ Fietskaart ‘Waasland’i Toerisme Temse, Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse, T: 03 771 51 31, F: 03 771 94 34, [email protected], www.temse.be

Temse is onlosmakelijk verbonden met de twee monumentale bruggen over de Schelde, die Temse met Bornem verbinden. De eerste brug, ontworpen door Gustave Eiffel, werd in mei 1940 om strategische redenen gedynami-teerd door de Franse en Belgische ge-nietroepen. De tweede brug werd in 1955 in gebruik genomen. In 2009 kwam er een brug bij. De nieuwe brug

brengt het verkeer van Temse naar Bor-nem, de brug van 1955 leidt het ver-keer van Bornem naar Temse. Van op de Wilfordkaai heb je een schitterend uitzicht over de Schelde. Vanaf de aan-legsteiger vertrekken tijdens de zomer-maanden op regelmatige basis schepen voor een tocht op de Schelde. Het beeld van De Kaailopers op de kaai herinnert aan de scheepsladers en -lossers die tot de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd beeld waren op de kaai.

De torens van de kerk en het gemeen-tehuis zijn heel bekende bakens langs de Schelde. In het Gemeentemuseum wordt de geschiedenis van Temse en de Schelde verteld aan de hand van foto’s, documenten, kunstwerken, ar-cheologische voorwerpen, oude kaar-ten, maquettes enz. Op de terreinen van de vroegere Boelwerf (in Temse beter bekend als De Zaat) wordt een volledig nieuw stadsgedeelte ontwik-keld met bedrijven, woningen, winkels en een jachthaven. Ook het gemeente-lijk administratief centrum heeft hier z’n stek gevonden. Een oude kraan houdt de herinnering aan de vroegere scheepswerf levend.

Het ‘Tielrodebroek’ is een gecontro-leerd overstromingsgebied vlakbij het veer dat Tielrode met Hamme verbindt. Het ‘Schousselbroek’, dat zich tussen

De Kaailopers, Temse

122


het centrum van Temse en Steendorp uitstrekt, is een 145 hectare groot pol-dergebied. Het vormt een belangrijke biotoop dankzij de afwisseling van ak-kers, weiden, wissencultuur, bos en wielen (grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Steendorp dankt zijn naam aan de steenbakkerijen die er ooit waren. De kleiputten nabij het Fort van Steendorp met de Roomkouter en het Gelaagpark groeien uit tot een heus parken natuurgebied. n

Wetteren

Inwoners: 24.297Oppervlakte: 36,68 km²Deelgemeenten: Massemen, Westrem, WetterenMarktdag: donderdag en zondag (Wetteren)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Toerisme Wetteren, Markt 23, 9230 Wetteren, T: 09 366 31 04, F: 09 369 27 84, [email protected], www.beleefwetteren.be

TOPPERWetteren telt heel wat sierteelt-bedrijven, die zich gespecialiseerd hebben in het kweken van bomen, struiken en heesters. Lees meer bij Topper Bloemenstreek (p. 40).

Wetteren is (inter)nationaal be-kend als sierteeltcentrum. In het Provinciaal Domein Den Blakken is een promotietuin aangelegd, die de bezoekers telkens weer verrast. Som-mige thematuinen worden momenteel heraangelegd, maar Den Blakken blijft de moeite waard. Achter Den Blakken ligt het natuurgebied De Stuifduinen, een van de best bewaarde stuifduin-massieven langs de Vlaamse Schelde.

Wetteren wordt door de Schelde in twee verdeeld. Het levendige marktplein wordt gedomineerd door twee 19de-eeuwse monumenten: het gemeentehuis en de monumentale Sint-Gertrudiskerk. In het gemeen-tehuis kan je de Wetterse reuzen bezichtigen. Beide reuzen dateren van het begin van de 17de eeuw en behoren daarmee tot de oudste reu-zen van het land. Onder de pui van het Gemeentehuis is de toegang van het Heemkundig Museum, waarin de rijke geschiedenis van de gemeente weer tot leven komt.

De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods (Hubert en Jan Van Eyck). De verdachte Arsène Goeder-tier was jarenlang organist en koster van de kerk en kende het gebouw als zijn broekzak. De kerk is al meermaals grondig doorzocht, tot nu toe zonder resultaat. Wie het mysterie van de Rechtvaardige Rechters wil meebele-ven, komt in Wetteren zeker aan zijn trekken. De diefstal van het paneel

123

vormt de rode draad doorheen boei-ende wandelingen, waaronder een digitale wandeling ‘Op stAPP met de Rechtvaardige Rechters’, en verrukke-lijke gerechten. Het Lam Godsstoof-potje is een streekgerecht om duimen en vingers bij af te likken.

Tussen de Markt en het station ligt een aantal uitnodigende winkelstra-ten waar het bij momenten gezellig druk kan zijn. Als je naar boven kijkt, bemerk je trouwens verschillende Art Deco en Art Nouveau-gevels, onder andere van de Gentse architect Geo Henderick. Het loont zeker de moeite even binnen te wippen in het beschermde Posthotel tegenover het station (enkel mogelijk op vrijdag, zaterdag of zondag). Het rijkelijk gedecoreerde interieur is een echte attractie. In de Wegvoeringstraat staat de Sint-Jozefkapel, een van de meest opmerkelijke religieuze re-alisaties uit het interbellum. De veel-kleurige mozaïeken en glasramen, de muurschilderingen en het verhoogde koor met galerij en indrukwekkende koepel doen de kapel triomfalisme uitstralen.

Het openluchtzwembad in het sporten recreatiedomein De Warande lokt op warme dagen heel wat volk. Op het Zeshoekplein wordt van mei tot september op zondagnamiddag een rommelmarkt georganiseerd. Een beeldje op het plein symboliseert de verbondenheid van de inwoners van deze buurt. Wandelaars komen in Wet-teren absoluut aan hun trekken met de vele trage wegen die de gemeente rijk is, onder andere in de Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109) en in de twee deelgemeenten Massemen en Westrem.

Op het pittoreske dorpsplein van Mas-semen staat een indrukwekkende, eeuwenoude lindeboom en het beeld De Her-Steller van Stefaan Van Biesen. Hier wordt jaarlijks de oogststoet ge-organiseerd. De recent gerestaureerde Van Hauwermeirsmolen is een maal-vaardige watermolen op de Molenbeek. Westrem ligt enkele kilometers verder en presenteert zich als een klein idyl-lisch dorp met een eeuwenoud platte-landskerkje. n

Posthotel, Wet teren

De Warande, Wet teren

124


Wichelen

Inwoners: 11.445Oppervlakte: 22,84 km²Deelgemeenten: Schellebelle, Serskamp, WichelenMarktdag: zondag (Schellebelle)∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Wichelen, Oud Dorp 2, 9260 Wichelen, T: 052 43 24 09, F: 052 43 04 24, [email protected], www.wichelen.be

Wichelen is gelegen aan een heel mooie bocht van de Schelde, waar je van op verschillende plaatsen een schitterend zicht hebt op de Wichelse Sint-Gertrudiskerk. Het Oud Gemeentehuis wordt met zijn pui en fraaie trapgevel de trots van het ‘oud dorp’ genoemd. Het gebouw was oorspronkelijk de vergaderplaats van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan. Op het kerkhof zijn de resten van de oorspronkelijke parochiekerk te vinden.

In Jeneverstokerij Rubbens wordt jenever gestookt met onder andere de Vieux-Système graanjenever van 35° in de traditioneel wit-stenen kruiken en een graanjenever van 38° die het keurmerk O’ de Flander meekregen.

Rondom het groene, driehoekige dorpsplein van Schellebelle staan een aantal merkwaardige monu-menten: het Oud Gemeentehuis, de Pastorie en de opvallende Sint-Jan-Onthoofdingskerk met de imposante 14de-eeuwse westertoren. Het kleine, witte gebouw voor de kerk, dat door de plaatselijke bevolking ’t Kot wordt genoemd, is vermoedelijk een vroe-gere gevangenis. Op het dorpsplein wordt naar aloude traditie de tweede zondag na Pinksteren de Potjesmarkt georganiseerd.

Het veer van Schellebelle vormt de verbinding tussen de dorpskern en de wijk Den Aard. Het veer vormt een toegangspoort tot het uitgestrekte natuurgebied Kalkense Meersen (zie Laarne, p. 109). De educatieve infokeet laat je kennismaken met overstro-mingsgebieden en het Sigmaplan. Het landelijke Serskamp ligt midden de boomkwekerijen en bloemenvelden. Likeurstokerij De Klok geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat

Bel aan het veer van Schellebelle

125

op grootmoeders wijze, de advo-caatpralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. Alle lekkernijen zijn te koop in het winkeltje van de stokerij. n

Willebroek

Inwoners: 25.007Oppervlakte: 27,41 km²Deelgemeenten: Blaasveld, Heindonk, Tisselt, WillebroekMarktdag: woensdag (Willebroek)Deelregio: Vaartland∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’l Wandelkaart ‘Rivierenland’l Wandelkaart ‘In het Land van Stille

Waters’ (vlakbij)iToerisme Willebroek (Vaartland) Administratief Centrum Pastorijstraat 1 2830 Willebroek T: 03 866 90 00 [email protected] www.willebroek.be

Willebroek oefent een grote aantrek-kingskracht uit op watersporters en natuurliefhebbers. De gemeente ligt aan het Zeekanaal Brussel-Schelde

en is er helemaal rond gebouwd. Niet te verwonderen dat het pronkstuk de ijzeren Vredesbrug, ook wel ‘Brug der Zuchten’ of ‘monster van ijzer en staal’ (Wannes Vande Velde) ge-noemd. De Sint-Niklaaskerk met romaanse en gotische elementen vormt een tweede blikvanger in het levendige centrum. In Willebroek bevindt zich ook het Herman De Cuyper Museum, met werk van de Blaasveldse beeldhouwer. Vlakbij ligt het Kasteeldomein Bel-Air, waarin een aantal monumentale beeldhouw-werken van onder meer De Cuyper staat tentoongesteld.

In het noorden van Willebroek bevindt zich het vissersgehucht Klein-Willebroek. Met zijn idyl-lische jachthavens en quasi ondoor-dringbare natuurgebieden wordt het wel eens het ‘Willebroekse Friesland’ genoemd. Het waterrecreatiecentrum Vaart. Rupel is nog in volle ontwik-keling. De drie sfeervolle jachtha-vens vormen een populaire halte voor pleziervaarders.

Het voormalige Sashuis in Klein-Willebroek is beschermd en fungeert als gemeentelijk museum. Je leert er meer over de Willebroekse Vaart en de lokale geschiedenis. Het Sas-huis, de gezellige terrasjes en het historische ophaalbruggetje ogen erg aantrekkelijk. Je kan er ook het veer over de Rupel naar Boom ne-men en daar flaneren op de fraaie wandelboulevard.

TOPPERHet Fort van Breendonk is een Na-tionaal Gedenkteken en schetst op een beklijvende manier het harde leven op de site tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer bij Topper Fort van Breendonk (p. 65).

126


Willebroek koestert zijn verleden. De standbeelden van De Schippersvrouw en Het Schippersgezin vormen een stil eerbetoon aan de hardwerkende binnenschippers en hun familie. Nog meer geschiedenis: op de Rupeldijk bots je op een gereconstrueerde Amerikaanse Shermantank. Het Har-monium Art museuM is helemaal ge-wijd aan het harmonium, een bijzon-der muziekinstrument dat de laatste jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt (ook wel traporgel genoemd).

Alleen vredige taferelen in het Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer. Het 66 hectare groot domein bestaat voor een groot deel uit water en serveert een mozaïek van diverse biotopen, met een rijke fauna en flora. Heel wat zeldzame vogels ko-men hier broeden. Nog meer water en groen in het Domeinbos Broek Blaasveld, een aantrekkelijk wandel-bos van circa 675 hectare met talrijke vijvers. Je kan er kiezen uit vier be-wegwijzerde wandelpaden. Niet ver van het Broek De Naeyer ontdek je kasteel De Bocht met de nabijgelegen zeilvijver. De waterplas van het Bloso Watersportcentrum Hazewinkel is nog indrukwekkender. De olympische roeibaan vormt regelmatig het to-neel voor internationale wedstrijden roeien, kano of kajak.

Sinds 2010 distilleert Brouwerij Het Anker in de 17de-eeuwse fa-miliehoeve in Blaasveld de Gouden Carolus Single Malt. Vanaf mei 2014 kan je ook een bezoek brengen aan de stokerij De Molenberg én er proeven van de whisky. De twee pot stills - geslagen door Forsyths, één van de gerenommeerde kopersmeden in Schotland - zijn het hartje van de nieuwe stokerij. n

Zele

Inwoners: 20.727Oppervlakte: 33,06 km²Deelgemeenten: Avermaat, Durmen, Heikant, Huivelde, ZeleMarktdag: dinsdag (Zele)∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Dender’i Gemeentebestuur Zele, Markt 50, 9240 Zele, T: 052 45 98 10, F: 052 45 98 18, [email protected], www.zele.be

Het marktplein van het nijvere Zele wordt gedomineerd door de laatba-rokke recent gerestaureerde Sint-Lud-geruskerk met imposante achthoe-kige toren. Het gemeentehuis met een speelse lantaarntoren op het dak en een Hertecantklok aan de zijgevel is vlakbij. Naast de kerk telt de gemeente nog enkele beschermde gebouwen. Er is de Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën met een weelderig barok interieur in de wijk Kouter, de dekenij, een fabrikantenwoning uit 1931 in de voor die periode revolutionaire Inter-nationale Stijl van Huib Hoste in de

127

Stationsstraat, een villa in de wijk Dijk en het Hof ten Goede in de wijk Hoek.

In het Museum Zeels Erfgoed in de Lokerenbaan kom je meer te weten over het textielverleden en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt een inter-nationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd die herinnert aan het rijke verleden als textielcentrum. De Schelde- en Durmemeersen vormen een van de rustige hoekjes die uiterst geschikt zijn om te voet of per fiets te verkennen. De Zeelse kunstschilder Pieter Gorus liet zich in zijn werk inspireren door het open landschap dat de Schelde gecreëerd heeft. In het Museum Zeels Erfgoed kan je enkele van zijn werken bewonderen. Zele Feest! Het Pinksterweekend staat volledig in het teken van verschillende festiviteiten met als hoogtepunt de Roparun-doortocht. Roparun groeide uit tot de langste estafette ter wereld en heeft tot doel zoveel mogelijk geld in te zamelen voor de zorg voor men-sen met kanker.

Naast het vroegere huis van Pieter Gorus telt Zele-Dijk nog een aantal opmerkelijke gebouwen die herinneren aan de bedrijvigheid op de Schelde.

Het opvallende art nouveau kasteel werd opgetrokken op de plaats waar vroeger een kleine scheepswerf was. De vroegere tiendschuur (opslagplaats voor belastingen van pachters) van de abdij, de naastgelegen Scheldeschuur met merkwaardige dakconstructie, de ijskelder en pakhuizen boden in de 19de eeuw de nodige opslagruimte voor de goederen die via de Schelde aan- en afgevoerd werden. Zele-Dijk is bekend bij lekkerbekken voor de restaurant-jes. De economische bedrijvigheid aan de Schelde heeft ter hoogte van Costa Zela plaats gemaakt voor watersportieve activiteiten. Langs de Durmeboorden wandelroute staan afbeeldingen van kunstwerken van de lokale kunstenaar André Bogaert. Een borstbeeld in de An-dré Bogaertstraat houdt de herinnering aan de kunstenaar levend. n

Zwijndrecht

Inwoners: 18.773Oppervlakte: 18 km²Deelgemeenten: BurchtMarktdag: maandag (Burcht) ∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs

Schelde en Rupel’i Gemeentebestuur Zwijndrecht, Administratief centrum Binnenplein 1, 2070 Zwijndrecht T: 03 250 48 00, F: 03 250 48 09 [email protected], www.zwijndrecht.be

Pracht in Zele!

128


Zwijndrecht is als enige Antwerpse ge-meente op de linkerscheldeoever letterlijk en figuurlijk een grensgeval. De westelijke gemeentegrens loopt van noord naar zuid langs drie forten van de gekende Ant-werpse fortengordel: het fort Sint-Marie (dat momenteel dienstdoet als zeevaart-school), het fort van Zwijndrecht en het fort van Kruibeke. Tussen het fort van Sint-Marie en het fort van Zwijndrecht ligt de Defensieve Dijk, als waterkering van een overstromingsgebied. Op deze dijk ligt ook het Half Maan, een schans die omstreeks 1870 gebouwd werd. Dit stukje beschermd natuurgebied vormt met zijn polderland-schap een ideale achtergrond voor enkele lokale wandelen fietsroutes.

Aan de grens met linkeroever vind je het Vlietbos, dat ontstaan is na de bag-gerwerken van de Schelde voor en na de Tweede Wereldoorlog. Dit bos sluit aan op het Vredesbos, dat werd aangeplant in het kader van het Zwijndrechtse engagement in Mayors For Peace, waarbij steden en gemeenten over de hele wereld ijveren om kernwapens te bannen. Eveneens een ideale omgeving voor een ontspannende wandeling of een aangename fietstocht.

Het centrum van Zwijndrecht laat zich op-merken door enkele markante gebouwen. Naast de gotische Heilige Kruiskerk met binnenin fraaie staaltjes barokkunst, trek-ken vooral twee 18de-eeuwse gebouwen de aandacht: de Oude pastorij is een be-schermd monument met vlak daarnaast het Tassynshuis. Jan-Baptist Tassyns was één van de leiders uit de Boerenkrijg tijdens de Franse bezetting en annexatie op het einde van de 18de eeuw. In deelgemeente Burcht staat, in de schaduw van de Sint-Martinuskerk, ook de openluchtbeiaard die in 1967 werd geplaatst. Zwijndrecht heeft iets met kunst. De wiegen van schilders Alfred Ost en Fred Bervoets stonden in Zwijndrecht en Burcht. Je vindt hun wer-ken in het Administratief Centrum én in het straatbeeld tref je eveneens twintig beelden en kunstwerken aan. De lokale Beeldenwandelroute voert je langs al deze beelden.

Tijdens de zomermaanden juli en augustus zijn de donderdagavonden in Zwijndrecht voorbehouden voor optredens tijdens het Zomerpodium. Tijdens Buurten bij kun-stenaars, een jaarlijks najaarevenement, nodigen lokale kunstenaars je uit om een sneak peak in hun atelier te komen nemen. Jaarlijks is er de wielertoeristenrit Zwijndrecht-Zwijndrecht, waarbij vanuit Zwijndrecht Nederland naar Zwijndrecht België wordt gefietst (en voor de extra sportievelingen ook weer terug): goed voor zo’n 110 (of 220) kilometer sportieve verbroedering! n

Beeldende kunst in Zwijndrecht

Zomerpodium in Juli & Augustus

129

Speciaal in Scheldeland

Sigmaplan

Momenteel vinden langs de waterwegen in Scheldeland heel wat grote werken plaats. Misschien heb je de groots opgezette graafwerken in Schellebelle en Kruibeke al opgemerkt. Maar wat is de bedoeling en het nut hiervan? De werken langs de oevers van onder meer de Schelde kaderen in de uitvoering van het Sigmaplan. Lees meer p. 38.

Waterwegen en Zeekanaal NV

De inwoner van of bezoeker aan Scheldeland heeft het geluk gebruik te kunnen ma-ken van heel wat waterwegen voor recreatieve doeleinden. Niets is zo ontspannend als een fiets- of wandeltocht langs de oevers van een rivier of een boottochtje op het water. Al deze waterwegen moeten natuurlijk onderhouden worden. Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) is de waterwegbeheerder die de bevaarbare waterwegen in onder meer Scheldeland beheert.

De missie van W&Z is duidelijk: een duurzaam en dynamisch beheer van de be-vaarbare waterwegen in het werkingsgebied, inclusief de erlangs gelegen terreinen. W&Z stimuleert het multifunctioneel gebruik van deze waterwegen en gronden, met oog voor de belangen van alle actoren en extra aandacht voor veiligheid en in-tegraal waterbeheer. W&Z beschouwt zijn missie als een belangrijk maatschappelijk

Sigmaplan logo monochroom met baseline

Sigmaplan logo monochroom zonder baseline

Sigmaplan logo full colour met baseline

Sigmaplan logo full colour zonder baseline

130


project en voert een modern, vernieuwend en toekomstgericht beleid met als inzet een mobieler, veiliger en groener Vlaanderen.

Water trekt niet alleen planten en dieren aan. Ook de mens kan er niet aan weer-staan. Zonnen, zwemmen, wandelen, fietsen, surfen, roeien, zeilen, hengelen of gewoon met volle teugen genieten van het landschap: waar water is, zijn er ook mensen. Vlaanderen is een echt waterland en heeft een flink deel van zijn histori-sche en actuele welvaart te danken aan de aanwezigheid van bevaarbare natuurlijke en kunstmatige waterwegen. Ze bepalen het landschap en hun aantrekkingskracht is groter dan ooit. W&Z is zich bewust van de verschillende functies van onze waterwegen en bouwt die ook zelf verder uit. De versterking van deze multifunctio-naliteit is immers één van onze kerntaken. Van verharde jaagpaden voor wandelaars en fietsers tot speciale diensten en infrastructuur voor de pleziervaart en allerlei watersporten: W&Z denkt en werkt mee.

Meer informatie over Waterwegen en Zeekanaal kan je vinden op de website www.wenz.be.

Promotie Binnenvaart Vlaanderen

Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV) is een zelfstandige non-profitorganisatie. De vereniging werd opgericht in 1992 en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. De organisatie heeft drie opdrachten:�Binnenvaart: het commercieel gebruik van de waterweg �Recreatie op rivieren en kanalen �Shortsea shipping

Meer algemene informatie over PBV vind je op de website www.binnenvaart.be.

Het bevorderen van actieve en passieve recreatie op en langs de waterweg be-hoort tot de kernactiviteiten van PBV. De vereniging verzorgt ook de verscheidene secretariaten van het Overlegplatform voor Waterrecreatie, -sport en -toerisme. Binnen PBV is ook een vaste Werkgroep Recreatie actief. Voor wat de recreatie betreft, heeft PBV een aparte website: www.waterrecreatie.be. Op de site vind je onder meer informatie over de reglementering, de waterwegenkaarten, het waterwe-genvignet, het stuurbrevet en cursussen, de jachthavens, de bedieningstijden van kunstwerken (bruggen en sluizen), waterstanden en andere.

PBV geeft ook gedetailleerde vaarkaarten voor de toervaarder uit. Voor Scheldeland heb je de Vaarkaart-West nodig. De kaart werd in 2009 herwerkt en kost € 5 (exclusief verzendingskost). Je kan de kaart onder meer kopen bij PBV, het slui-zencomplex Merelbeke, Evergem & Wijnegem, VPF passantenhaven Gent-Ketelvest, Lier & Brugge-Coupure en Toerisme Vlaanderen (infokantoor Brussel), maar ook op de stand van PBV op de watersportbeurzen in binnen- en buitenland. Om meer te

131

weten over de beursdeelnames kan je terecht op de website www.waterrecreatie.be (agenda) en op www.vareninvlaanderen.be (voor de buitenlandse beurzen).

Agentschap voor Natuur en Bos

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is een agentschap van de Vlaamse overheid dat elke dag werkt aan het beleid, het behoud, de bescherming en de ontwikkeling van natuurgebieden, bossen en parken. Het ANB heeft niet alleen als doel om de huidig aanwezige natuur in Vlaanderen in stand te houden en te beschermen, maar ook om die verder te ontwikkelen. Meer natuur betekent ook het herstellen van natuur die in het verleden verloren is gegaan. Daarnaast is het ook nodig om nieuwe natuur en parkgebieden te ontwikkelen die tegemoetkomen aan de natuurgerichte milieukwaliteit en aan de maatschappelijke noden van de huidige en toekomstige generaties. Het ANB is de grootste groenbezitter in Vlaanderen. Het beheert zelf 37.300 hectare bossen, natuurgebieden en domeinen. Aangezien het Agentschap ook anderen helpt bij het beheren van hun domeinen, komt het totaal op zo’n 70.000 hectare. Het ANB staat dus duidelijk met zijn twee ‘botten’ op het terrein.

ANB beheert volgende domeinen in Scheldeland: Buggenhoutbos (Buggenhout), Neigembos (Ninove), De Roggeman (Dendermonde-Hamme), De Warandeduinen (Wetteren), Abdijpark (Hemiksem), Broek (Willebroek-Mechelen), Walenhoek (Niel) en De Notelaer (Bornem). ANB stippelde ook wandeltrajecten uit in een aantal domeinen. De publicaties met routes zijn beschikbaar op website.

Meer info over ANB kan je vinden op de website www.natuurenbos.be.

Regionaal Landschap

Een regionaal landschap is een streek met een eigen identiteit en met belangrijke natuur- en landschapswaarden. Maar het is ook een samenwerkingsverband tussen de open-ruimtegebruikers van die streek (provincie, gemeenten en verenigingen voor natuurbehoud, toerisme, landbouw en wildbeheer). De verenigingen zetten ac-ties op om typische diersoorten te beschermen en om het landschap te behouden en te herstellen. Ook willen ze iedereen aanzetten om deze prachtige landschappen te ontdekken. In Scheldeland zijn heel wat steden of gemeenten aangesloten bij een van de twee actieve regionale landschappen: Schelde-Durme en Rivierenland.

Het Regionaal Landschap Schelde-Durme bestrijkt een oppervlakte van ongeveer 360 km² langs de Schelde en de Durme. Het strekt zich uit over de Oost-Vlaamse gemeenten Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele en de Antwerpse gemeenten Bornem, Puurs, Schelle

132


en Sint-Amands. Regionaal Landschap Rivierenland is ongeveer 420 km² groot en strekt zich uit rond de benedenlopen van de Nete, Dijle, Zenne en Rupel, in het zuidwesten van de provincie Antwerpen. Het bestrijkt de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Berlaar, Nijlen, Putte en Heist-op-den-Berg.

Algemene informatie: www.regionalelandschappen.beRegionaal Landschap Schelde-Durme: www.rlsd.beRegionaal Landschap Rivierenland: www.rlrl.be

Toegankelijk Toerisme voor Allen

Toerisme Vlaanderen besteedt ook aandacht aan vakantie voor mensen met een handicap of beperking. Sinds 2008 bestaat er een Vlaams toegankelijkheidslabel, dat logies enkel na grondige controle ter plaatse kunnen behalen. Afhankelijk van de voorzieningen wordt het label A+, A of het informatief label uitgereikt. Alle logies die over het toegankelijkheidslabel beschikken, worden verzameld in de vakantiebrochu-re ‘All in, toegankelijke vakantieverblijven in Vlaanderen en Brussel’. Je kan het aanbod op de website raadplegen of de brochure aanvragen via [email protected], T 070 23 30 50, F 070 23 30 50, www.toegankelijkreizen.be.

In Scheldeland worden op regelmatige tijdstippen toegankelijkheidsscreenings gehouden. Deze worden verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen): www.ato-vzw.be en www.provant.be. Lees op p. 34 meer over de de nieuwe toegankelijke routes. Op www.tov.be/toegankelijkheid vind je downloadbare toegankelijkheidsfiches van bezienswaardigheden, restaurants en cafés.

Logeren in Vlaanderen Vakantieland

Logeren in Vlaanderen Vakantieland bundelt alle informatie voor een leuke vakantie in een van de kunststeden, in een groene regio of aan de kust. Je kan er informatie vinden over logies en unieke belevingsaspecten zoals boerderijvakanties, platte-landsbeleving en verwenactiviteiten. Vraag de brochure ‘Logeren in Vlaanderen Vakantieland’ aan via de website www.logereninvlaanderenvakantieland.be of haal een exemplaar bij je dienst voor toerisme. (Deze brochure is een samensmelting van de brochures Vlaanderen Vakan-tieland en Logeren in Vlaanderen)

Het programma Vlaanderen Vakantieland is wekelijks te zien op televisie met inte-ressante reportage en reistips. Zender één, zaterdag en zondag, www.een.be.

132

133

Vlaanderen Lekker Land

Wie zich graag laat verleiden door het lekkerste wat de regio te bieden heeft, kan terecht bij Vlaanderen Lekker Land. De website staat vol tips, ideeën en weetjes over streekproducten en streekgastronomie. Wat je zeker moet proberen zijn de hoppas, de Vlaamse variant van tapas, waarbij streekbieren harmonieus samengaan met heerlijke hapjes. Culinair erfgoed kan je dan weer proeven in Dendermonde, Laureaat Vlaanderen Lekker Land 2012-2014. Meer info over al dit lekkers vind je op de website www.vlaanderenlekkerland.be.

Open Kerken

De stichting Open Kerken stelt de mooiste kerken open met als doel het religi-euze erfgoed van iedere godsdienst te ontsluiten voor een ruim publiek. Door erfgoed toegankelijk te maken voor iedereen, krijgt het voor een veel groter publiek een betekenis en wordt het naar waarde geschat. Dit is een belangrijke stap in het bewaren van het religieuze patrimonium.Meer info over de Open Kerken (met onder meer de openingsuren) vind je op de website www.openkerken.be.

133

134


Aalst 10 12 20 23 26 28 30 36 47 49 66 69 70 72 74 76 78 80 82 83 84 85 87 89 92 94 103 111Berlare 14 16 17 20 23 24 28 31 34 37 38 44 77 82 83 85 96 101 131Boom 12 16 20 23 27 33 62 63 64 68 69 83 85 86 97 115 125 132Bornem 16 24 27 37 58 60 69 71 75 81 83 86 88 89 98 107 121 131Buggenhout 23 27 28 37 54 80 83 85 99 131Denderleeuw 12 23 85 93 95 100Dendermonde 10 12 20 23 25 26 27 28 30 35 36 37 38 39 47 52 55 58 66 68 69 70 73 76 77 79 81 83 82 84 85 91 92 96 101 118 120 131 133Destelbergen 23 40 41 42 43 83 102 110Erpe-Mere 23 67 80 103 106 111Gent 10 12 15 23 28 38 42 66 77 81 85 104 113 114 130Haaltert 23 83 103 105Hamme 20 24 27 38 39 59 60 68 72 75 76 77 79 83 84 89 106 121 131Hemiksem 12 20 39 62 69 107 131Kruibeke 25 39 69 108 128 129 131Laarne 20 23 28 38 40 41 42 73 81 97 109 123 124 131Lebbeke 23 82 83 110Lede 23 67 75 85 103 111Mechelen 12 23 27 35 39 66 81 112 131 132Melle 23 28 40 41 80 113Merelbeke 20 23 41 82 83 104 114 130Niel 16 27 30 32 62 63 64 87 91 97 115 120 131 132Ninove 10 17 20 23 47 67 69 76 80 83 84 92 116 131Puurs 27 37 68 71 75 79 81 83 88 91 93 117 120 131Rumst 20 27 39 62 64 75 83 118 132Schelle 10 12 62 119 131Sint-Amands 10 12 23 26 27 30 37 56 58 67 70 72 77 83 88 93 99 120 132Temse 12 23 24 28 39 60 77 85 121 131Wetteren 17 20 23 26 30 34 35 38 39 40 41 81 82 85 88 122 131Wichelen 23 38 40 73 82 87 93 124 131Willebroek 12 16 27 30 32 33 39 64 65 68 71 76 79 81 85 91 97 125 131 132Zele 23 37 39 69 93 126 131Zwijndrecht 127 128

Vlieg wil meer kinderen meer goesting geven in meer cultuur. Vlieg wijst de hele familie de weg naar muziek, theater, film, dans en nog veel meer vrijetijdsactiviteiten. Via de website UiTmetvlieg.be, het e-zine (de Vliegbrief) en mediapartners vertelt Vlieg wat er te doen is dicht bij huis.Vlieg is een project van CultuurNet Vlaanderen vzw - www.cultuurnet.be.

Een QR code (Quick Response) is een tweedimensionale streepjescode die de fysieke en digitale wereld met elkaar verbindt. Het is niet meer dan een abstracte, vierkante barcode. Die scan je in de regel met je mobiele telefoon. Het programma op je smartphone vertaalt de code vervolgens in een hyperlink die een website, afbeelding, e-mailadres, leesbare tekst, enz. oproept.

Index

Toeristische gids Scheldeland 2014

Documents

Transcript of Toeristische gids Scheldeland 2014