TOELICHTING Foto: Ravenswoud · 2019. 5. 21. · de verveende gronden weer in cultuur waren...
15
TOELICHTING bij het besluit tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Ravenswoud gemeente Ooststellingwerf (Fryslân) ex artikel 35 Monumentenwet 1988 datum in procedure: 28 januari 2006 datum aanwijzing: 5 december 2007 errata: Foto: Ravenswoud
Transcript of TOELICHTING Foto: Ravenswoud · 2019. 5. 21. · de verveende gronden weer in cultuur waren...
T
OE
LIC
HT
ING
bi
j het
bes
luit
tot a
anw
ijzin
g va
n he
t bes
cher
md
dorp
sgez
icht
Rav
ensw
oud
gem
eent
e O
osts
telli
ngw
erf (
Frys
lân)
ex a
rtike
l 35
Mon
umen
tenw
et 1
988
datu
m in
pro
cedu
re:
28 ja
nuar
i 200
6 da
tum
aan
wijz
ing:
5
dece
mbe
r 200
7 er
rata
:
Foto:
Rav
ensw
oud
1
OO
STST
ELL
ING
WE
RF,
RAV
EN
SWO
UD
D
e st
aats
secr
etar
is va
n O
nder
wijs
, Cul
tuur
en
Wet
ensc
hap
en d
e m
inist
er v
an
Vol
kshu
isves
ting,
Rui
mte
lijke
Ord
enin
g en
Mili
eube
heer
zijn
bev
oegd
om
ge
zam
enlij
k be
sche
rmde
stad
s- e
n do
rpsg
ezich
ten
aan
te w
ijzen
. Het
rech
ts-
gevo
lg v
an d
e aa
nwijz
ing
is da
t de
gem
eent
eraa
d te
r bes
cher
min
g va
n ee
n st
ads-
of d
orps
gezi
cht e
en b
este
mm
ings
plan
, als
bedo
eld
in d
e W
et o
p de
Ru
imte
lijke
Ord
enin
g, v
ast m
oet s
telle
n. In
die
zin
kan
de a
anw
ijzin
g te
vens
ee
n st
imul
ans b
etek
enen
voo
r een
te v
oere
n ru
imte
lijk
kwali
teits
belei
d.
In to
taal
zijn
er i
n N
eder
land
mee
r dan
300
bes
cher
mde
stad
s- e
n do
rps-
gezi
chte
n m
et e
en g
esch
ieden
is di
e te
rugg
aat t
ot v
óór h
et ja
ar 1
850.
In h
et
kade
r van
het
Mon
umen
ten
Inve
ntar
isatie
Pro
ject i
s ook
de
sted
enbo
uw u
it de
per
iode
185
0-19
40 la
ndel
ijk g
eïnv
enta
risee
rd. H
et b
eslu
it to
t aan
wijz
ing
van
Rave
nsw
oud
te O
osts
telli
ngw
erf a
ls be
sche
rmd
dorp
sgez
icht
vlo
eit v
oort
uit d
eze
inve
ntar
isatie
.
2
INLE
IDIN
G
Rave
nsw
oud
is ee
n ve
enon
tgin
ning
in h
et F
ries-
Dre
ntse
hoo
gvee
ngeb
ied, t
en
noor
doos
ten
van
de F
riese
plaa
ts A
ppel
scha
, gem
eent
e O
osts
telli
ngw
erf.
Het
ge
bied
gre
nst o
nmid
delli
jk a
an h
et n
atuu
rmon
umen
t het
Foc
htelo
ërve
en, e
en
rest
ant v
an h
et o
orsp
ronk
elijk
e w
oest
e en
ledi
ge h
oogv
eeng
ebied
. Het
afg
ra-
ven
van
het v
een
van
Rave
nsw
oud
vond
plaa
ts in
de
twee
de h
elft
van
de 1
9e
eeuw
. Hier
na w
erd
het g
ebie
d ge
schi
kt g
emaa
kt v
oor l
andb
ouw
en
bosb
ouw
. K
enm
erke
nd v
oor h
et g
ebie
d is
het r
atio
nele
verk
aveli
ngsp
atro
on, d
at is
be-
paald
doo
r een
syst
eem
van
wijk
en e
n dw
arsw
ijken
. Het
geb
ied te
lt ee
n tie
ntal
boer
derij
en, w
aarv
an d
e m
eest
e st
amm
en u
it de
per
iode
191
1-19
14. D
e ge
-lij
knam
ige
nede
rzet
ting
Rave
nsw
oud
is ov
erig
ens n
iet in
het
bes
cher
mde
ge
bied
opg
enom
en.
ON
TST
AAN
EN
ON
TW
IKK
ELI
NG
H
et F
ries-
Dre
ntse
gre
nsge
bied
bes
tond
rond
180
0 vo
orna
mel
ijk u
it ui
tge-
stre
kte
hoog
vene
n. In
de
19e e
euw
is m
en b
egon
nen
dit h
oogv
eenp
akke
t te
expl
oite
ren.
Nad
at h
et v
een
was
gew
onne
n, w
erd
het l
and
rond
de
eeuw
wis-
selin
g ge
schi
kt g
emaa
kt v
oor l
andb
ouw
. In
deze
tijd
ont
wik
keld
en z
ich
in d
it ge
bied
enk
ele b
ijzon
dere
ont
ginn
ings
kolo
niën
, zoa
ls Fr
eder
ikso
ord,
Wilh
el-
min
aoor
d en
Vee
nhui
zen.
Rav
ensw
oud
is va
n all
e ve
enon
tgin
ning
en in
dit
gebi
ed d
e laa
tste
gew
eest
en
dus d
e jo
ngst
e. In
de
uite
rste
zui
doos
thoe
k va
n de
pro
vinc
ie Fr
yslân
ston
den
in h
et b
egin
van
de
19e
eeu
w a
lleen
lang
s de
weg
Foc
htelo
- (H
oog)
App
elsch
a en
kele
boer
de-
rijen
met
ops
trekk
ende
ver
kave
ling.
Aan
de
oost
zijd
e va
n de
ze w
eg w
erde
n de
gr
onde
n to
t aan
de
oude
Ley
dijk
ext
ensie
f geb
ruik
t. N
og ju
ist b
inne
n de
be-
sche
rmin
g va
n de
Ley
dijk
lag
de b
oerd
erij
Hoo
geve
en. T
en o
oste
n va
n de
Le
ydijk
was
het
land
woe
st e
n led
ig (k
aart
2).
Verv
enin
g D
it ge
bied
ond
ergi
ng in
de
19e e
euw
een
ingr
ijpen
de w
ijzig
ing
door
ver
veni
ng
en o
ntgi
nnin
g. D
eze
was
in h
et z
uido
oste
n va
n de
pro
vinc
ie Fr
yslân
in h
an-
den
van
de O
pste
rland
sche
Vee
ncom
pagn
ie. T
er a
fwat
erin
g en
ont
sluiti
ng
van
het h
oogv
eeng
ebie
d leg
de d
e m
aats
chap
pij e
en h
oofd
vaar
t aan
, de
Com
-pa
gnon
svaa
rt, d
ie b
ij ie
dere
vol
gend
e on
tslu
iting
wer
d ve
rleng
d.
In 1
828
war
en d
e vo
orbe
reid
inge
n vo
or d
e ex
ploi
tatie
van
de
App
elsch
aste
r ho
ogve
nen
gere
ed. D
e Co
mpa
gnon
svaa
rt w
as d
oorg
etro
kken
tot i
n N
ieuw
-A
ppels
cha.
Van
daar
wer
d he
t vee
n on
tslo
ten
door
een
stels
el va
n de
rtien
w
ijken
(Eer
ste
Wijk
t/m
Der
tiend
e W
ijk) e
n en
kele
dw
ars-
of k
ruisw
ijken
. D
e ou
de, l
angg
erek
te v
erka
velin
gsst
ruct
uren
tuss
en d
e be
won
ings
asse
n en
de
pro
vinc
iegre
ns w
erde
n do
or d
it w
ijken
patro
on d
iagon
aal d
oors
nede
n (k
aart
3).
De
onts
luiti
ng v
an h
et v
erve
ning
sgeb
ied v
ond
plaa
ts v
anui
t de
Nieu
we
of
Ach
terv
aart,
die
haak
s op
de E
erst
e W
ijk e
n pa
ralle
l aan
de
Com
pagn
onsv
aart
liep.
Dez
e N
ieuw
e of
Ach
terv
aart
best
ond
al in
184
9. T
egen
over
de
uitg
ang
van
de E
erst
e W
ijk w
erd
in 1
848
aan
de C
ompa
gnon
svaa
rt he
t Com
pagn
ons-
huis
gebo
uwd.
Het
pan
d, d
e A
ugus
tinus
stat
e, kr
eeg
in 1
912
zijn
hui
dige
vor
m.
De
Eer
ste
wijk
wer
d in
185
9 do
orge
trokk
en in
noo
rdoo
steli
jke
richt
ing,
waa
r-bi
j de
verk
avel
ing
rond
de
buur
t het
Hoo
geve
en w
erd
door
sned
en. H
aaks
op
de E
lfde
Wijk
, die
net
als
de E
erst
e W
ijk in
dire
cte
verb
indi
ng st
ond
met
de
Com
pagn
onsv
aart,
wer
d te
gen
het e
inde
van
de
19e e
euw
aan
de
noor
dkan
t va
n he
t geb
ied
de L
yckl
amav
aart
gegr
aven
. Dez
e va
art v
orm
t nu
de n
oord
-gr
ens v
an h
et b
esch
erm
d ge
zich
t, m
aar d
e ka
art m
aakt
dui
delij
k da
t ze
was
be
doeld
als
basis
voo
r een
vol
gend
e on
tgin
ning
sfas
e, di
e tu
ssen
Rav
ensw
oud
en d
e pr
ovin
cieg
rens
(kaa
rt 4)
. De
Twaa
lfde
en D
ertie
nde
Wijk
wer
den
hier
na
gede
mpt
, waa
rna
dwar
skav
els a
an d
e M
enne
weg
wer
den
aang
elegd
.
Beb
ouw
ing
De
eers
te m
eer p
erm
anen
te b
ebou
win
g on
tsto
nd te
n oo
sten
van
(Hoo
g) A
p-pe
lscha
aan
de
rand
van
het
vee
n lan
gs d
e Co
mpa
gnon
svaa
rt. D
eze
bebo
u-w
ing
wer
d na
ver
loop
van
tijd
aan
gedu
id a
ls N
ieuw
-App
elsch
a of
App
elsch
a aa
n de
Vaa
rt. L
ater
ont
ston
d ve
rder
op in
het
vee
ngeb
ied
een
nieu
we
nede
r-ze
tting
gen
aam
d A
ppels
cha-
Der
de W
ijk, h
et h
uidi
ge R
aven
swou
d.
Het
dor
p is
vern
oem
d na
ar h
et R
aven
smee
r, ee
n ve
nnet
je da
t eer
tijds
in h
et
veen
gebi
ed la
g te
r hoo
gte
van
de h
uidi
ge C
ompa
gnon
sbos
sen
en d
e N
egen
de
Wijk
(kaa
rt 3)
. De
oude
buu
rtsch
ap ro
nd d
e bo
erde
rij H
ooge
veen
is n
a de
on
tgin
ning
ver
dwen
en.
3
Rave
nsw
oud
is he
t jon
gste
ont
ginn
ings
dorp
in h
et F
riese
hoo
gvee
ngeb
ied. I
n 18
71 b
ouw
de e
en v
eenb
aas/
win
kelie
r uit
App
elsc
ha h
ier h
et e
erst
e hu
is. D
e w
inke
lhaa
kvor
mig
e ne
derz
ettin
g va
n vo
orna
mel
ijk v
eena
rbei
ders
ont
wik
keld
e zi
ch la
ngs d
e as
sen
van
de D
erde
Wijk
en
Eer
ste
Kru
iswijk
. Na
de E
erst
e W
ereld
oorlo
g bo
uwde
de
Won
ings
ticht
ing
Oos
tste
lling
wer
f een
gro
ot a
anta
l w
onin
gen
aan
wee
rszi
jden
van
de
Com
pagn
onsw
eg. S
inds
194
0 is
het m
eren
-de
el va
n de
oud
e be
bouw
ing
van
Rave
nsw
oud
gelei
delij
k af
gebr
oken
en
ver-
vang
en. S
lecht
s inc
iden
teel
is no
g ee
n vo
orm
alige
19e
-eeu
wse
land
arbe
ider
s-w
onin
g te
her
kenn
en o
f vro
ege
soci
ale w
onin
gbou
w v
an h
et k
rimpt
ype.
Van
ze
er re
cent
e da
tum
is h
et u
itbre
idin
gspl
an in
zui
doos
telij
ke ri
chtin
g, z
odat
het
do
rp g
elei
delij
k ee
n kr
uisv
orm
ig p
atro
on k
rijgt
. Van
het
oor
spro
nkeli
jke
ka-
rakt
er v
an h
et v
eend
orp
Rave
nsw
oud
is w
einig
bew
aard
geb
leven
. Alle
en d
e ui
tleg
van
het d
orp
past
in h
et p
lanm
atig
e, re
chth
oeki
ge v
erka
velin
gspa
troon
da
t de
omge
ving
ken
mer
kt (k
aart
1).
Ont
ginn
ing
Om
stre
eks 1
880
bere
ikte
de
omva
ng v
an d
e ve
rven
ing
zijn
hoo
gtep
unt o
m
daar
na sn
el in
bet
eken
is af
te n
emen
. Na
de v
erve
ning
wer
den
de g
rond
en
gele
idel
ijk o
ntgo
nnen
. In
het c
entra
le d
eel v
an h
et g
ebie
d w
erd
tuss
en 1
883
en
1908
een
gro
ot a
anta
l per
cele
n be
plan
t met
pro
duct
iebo
s (gr
ove
denn
en,
eiken
en
eiken
hakh
out).
Dez
e zo
gena
amde
Com
pagn
onsb
ossc
hen
hebb
en
een
gehe
el eig
en k
arak
ter,
omda
t ze
wor
den
door
sned
en d
oor t
al va
n w
ijken
en
dw
arsw
ijken
. Met
nam
e he
t noo
rdoo
steli
jke
deel
wer
d ge
schi
kt g
emaa
kt
voor
het
boe
renb
edrij
f (ak
kerb
ouw
en
veet
eelt,
zie
kaa
rt 5)
. D
e N
eder
lands
che
Heid
emaa
tsch
appi
j, di
e bi
j de
ontg
inni
ng w
as b
etro
kken
, m
aakt
e vo
or d
e N
.V. d
er G
ezam
enlij
ke C
ompa
gnon
s der
Ops
terla
ndsc
he e
n O
osts
telli
ngw
erfs
che
Vee
nen
en V
aerte
n (o
pger
icht
in 1
908
bij K
B d.
d.
7 ok
tobe
r, no
. 55)
in 1
911
het o
ntw
erp
voor
Klo
ksve
en, d
e ee
rste
boe
rder
ij di
e na
de
ontg
inni
ng w
erd
gebo
uwd
aan
de z
uido
ostz
ijde
van
het g
ebie
d.
De
ontw
erpe
n vo
or d
e ov
erig
e bo
erde
rijen
wer
den
gem
aakt
doo
r de
Hee
ren-
veen
se a
rchi
tect
C.J.
Wier
da, e
vene
ens i
n op
drac
ht v
an d
e Co
mpa
gnon
s (a
fbeeld
ing 6
). In
191
3 w
erde
n M
eekh
ofsv
een
en M
enne
Lie
uwen
svee
n ge
bouw
d en
in 1
914
de z
es b
oerd
erije
n aa
n de
Lyc
klam
avaa
rt.
De
zes b
oerd
erije
n w
erde
n ge
bouw
d op
vas
te o
nder
linge
afs
tand
en a
an d
e ui
tein
den
van
de V
ijfde
, Zes
de, Z
even
de, A
chts
te, N
egen
de e
n Ti
ende
Wijk
, en
kre
gen
resp
ectie
velij
k de
nam
en O
oste
rwol
de, M
akki
nga,
Klei
ne L
eijen
, G
root
e Le
ijen,
’t S
treek
je e
n K
erke
veen
. De
nam
en v
an d
e bo
erde
rijen
zijn
de
els o
ntlee
nd a
an d
e ou
de b
enam
inge
n va
n de
vee
nkav
els.
Het
geb
ied tu
ssen
de
Lyck
lamav
aart
en d
e gr
ens m
et d
e pr
ovin
cie D
rent
he is
sle
chts
ged
eelte
lijk
ontg
onne
n. L
angs
de
gren
s met
Dre
nthe
wer
den
bosp
ar-
tijen
aan
gepl
ant.
Ter p
laats
e va
n de
zan
dopd
uiki
ng a
an h
et u
itein
de v
an d
e E
erst
e W
ijk w
erd
verm
oede
lijk
in h
et b
egin
van
de
jaren
twin
tig h
et z
oge-
naam
de P
lants
oen
aang
elegd
met
ten
noor
den
van
de L
yckl
amav
aart
een
ster
vorm
ig p
aden
belo
op e
n te
n zu
iden
daa
rvan
een
min
der f
orm
ele a
anleg
. H
et P
lants
oen
heef
t een
ruim
telij
ke te
genh
ange
r in
het,
even
eens
ster
renb
os-
acht
ige
plan
tsoe
n aa
n de
Bos
laan
te A
ppel
scha
(kaa
rt 1)
. Mon
delin
ge b
ronn
en
bew
eren
dat
er e
en v
erba
nd b
esta
at tu
ssen
de
aanl
eg v
an d
eze
plan
tsoe
ntjes
en
de
best
edin
g te
n alg
emen
e nu
tte v
an d
e ni
et-u
itgek
eerd
e sli
kgeld
en. D
ie ui
tker
ing
wer
d all
een
geda
an w
anne
er d
e ve
rvee
nde
gron
den
wee
r in
cultu
ur
war
en g
ebra
cht.
Er z
ou o
ok e
en re
latie
kun
nen
best
aan
met
de
Rese
rvek
as
voor
de
arm
en in
App
elsch
a, di
e de
inko
mst
en u
it be
lastin
ghef
fing
op d
e tu
rfpr
oduc
tie in
vas
tgoe
d ko
n om
zette
n en
ver
kope
n te
n be
hoev
e va
n de
ar
mlas
tigen
. N
a de
bou
w in
193
8 va
n bo
erde
rij W
illig
erm
aad
aan
het u
itein
de v
an d
e V
ier-
de W
ijk z
ijn b
uite
n de
dor
psko
m g
een
obje
cten
mee
r geb
ouw
d, a
fgez
ien
van
enke
le b
ijgeb
ouw
en. B
uite
n de
land
bouw
war
en g
een
nieu
we
func
ties i
n he
t ge
bied
voo
rzie
n.
HU
IDIG
RU
IMT
ELI
JK K
ARAK
TE
R
Infra
stru
ctuu
r In
het
pat
roon
van
de
wijk
en, d
war
swijk
en e
n ha
akse
weg
en m
et b
erm
bepl
an-
ting
is w
eini
g ve
rand
erd.
Wel
wer
den
na d
e ve
rven
ing
de T
waa
lfde
en D
er-
tiend
e W
ijk g
edem
pt e
n dw
arsk
avels
ger
ealis
eerd
voo
r de
landb
ouw
bedr
ijven
aa
n de
Men
new
eg.
De
plan
mat
ige
aanl
eg, m
et n
ame
de re
chtli
jnig
heid
, de
volle
digh
eid
en sy
ste-
mat
iek
van
het w
ijken
patro
on z
ijn n
og g
oed
bew
aard
geb
leven
.
4
In d
e w
ijken
doe
t zic
h op
som
mig
e pl
ekke
n ve
rland
ing
voor
en
langs
de
oe-
vers
hee
ft zi
ch h
outo
pslag
ont
wik
keld
, waa
rdoo
r met
nam
e de
dw
ars-
of
krui
swijk
en v
anaf
de
weg
min
der o
pvall
en. I
n he
t bos
mak
en o
verh
ange
nde
bom
en d
e vi
suele
sam
enha
ng tu
ssen
de
wijk
en so
ms m
inde
r zic
htba
ar. O
p de
gr
ens v
an h
et b
os- e
n op
en g
ebied
zijn
ver
moe
delij
k ko
rt na
de
ontg
inni
ng
dam
men
in d
e w
ijken
gel
egd
ter o
ntslu
iting
van
de
landb
ouw
perc
elen.
Dez
e da
mm
en z
ijn g
edee
ltelij
k be
groe
id g
eraa
kt, w
aard
oor d
e vi
suel
e sa
men
hang
tu
ssen
de
wijk
en in
het
land
bouw
gebi
ed e
n di
e in
het
bos
gebi
ed e
nigs
zins
ve
rlore
n is
gega
an.
De
weg
lang
s de
Der
de W
ijk (M
eest
er L
okst
raat
) wer
d lat
er ri
chtin
g Pl
ant-
soen
doo
rget
rokk
en n
aar d
e w
eg la
ngs d
e Ly
cklam
avaa
rt. D
e w
eg la
ngs d
e E
lfde
Wijk
kw
am te
ver
valle
n, m
aar d
e be
rmbe
plan
ting
van
eiken
bom
en b
leef
be
staa
n. D
e w
eg w
erd
in o
oste
lijke
rich
ting
verp
laats
t (nu
Men
new
eg).
De
vier
de o
ntslu
iting
van
het
‘blo
k’ w
ordt
gev
orm
d do
or d
e Co
mpa
gnon
sweg
. D
e be
rmbe
plan
ting
langs
de
rand
onts
luiti
ngsw
egen
bet
reft
verm
oede
lijk
jon-
gere
aan
plan
t, di
e ec
hter
het
kar
akte
r van
de
syst
emat
ische
ver
kave
ling
van
het g
ebied
ver
ster
kt. H
etze
lfde
geld
t voo
r een
opv
allen
de ri
j pop
ulier
en a
an
de o
ostz
ijde
van
de M
enne
weg
.
Beb
ouw
ing
In h
et b
esch
erm
d ge
zich
t Rav
ensw
oud
ligge
n ge
en o
bjec
ten
die
zijn
ger
egi-
stre
erd
als ri
jksm
onum
ent.
In h
et b
esch
erm
d ge
zich
t zijn
de
boer
derij
en la
ngs
de ra
ndon
tslu
iting
sweg
en e
chte
r van
gro
ot b
elang
, zow
el v
anw
ege
hun
func
-tio
nele
verb
onde
nheid
(agr
arisc
he b
este
mm
ing
vanu
it on
tgin
ning
) als
hun
sted
enbo
uwku
ndig
e be
teke
nis:
ze st
aan
op v
aste
afs
tand
en v
an e
lkaa
r aan
de
kop
van
de k
avels
en
geve
n da
arm
ee h
et ‘r
itme’
van
de v
erka
velin
g aa
n.
De
mee
ste
boer
derij
en z
ijn in
det
ail g
ewijz
igd,
maa
r de
hoof
dvor
m is
nog
ga
af. U
itzon
derin
g vo
rmen
de
boer
derij
Gro
ote
Leije
n (a
fgeb
roke
n) e
n M
en-
ne L
ieuw
ensv
een
(her
bouw
d na
de
Twee
de W
ereld
oorlo
g). D
e bo
erde
rijen
zi
jn q
ua ty
pe v
erw
ant a
an d
e ‘st
jelp’
, met
een
schi
ldda
k m
et w
olfs
eind
, oor
-sp
ronk
elijk
bel
egd
met
rode
Hol
lands
e pa
nnen
. In
het d
ak z
ijn so
ms d
e na
am
en d
ater
ing
van
de b
oerd
erij
inge
legd.
Het
woo
nhui
sged
eelte
is o
ver d
e ge
hele
bree
dte
van
de b
oerd
erij
en te
lt tw
ee b
ouw
lagen
.
Ken
mer
kend
is d
e m
et p
anne
n be
dekt
e dr
iezi
jdig
e er
ker a
an d
e vo
orzi
jde.
Van
enk
ele
boer
derij
en is
de
acht
erge
vel k
arak
teris
tiek
voor
het
weid
ebed
rijf;
van
ande
re is
dez
e ty
pere
nd v
oor h
et a
kker
bouw
bedr
ijf. D
e in
delin
g va
n he
t sc
huur
gede
elte
is h
et b
est t
e ve
rgeli
jken
met
die
voor
het
weid
ebed
rijf (
voor
tw
aalf
koei
en, v
ier p
aard
en e
n va
rken
s). D
e ta
s kon
wor
den
gebr
uikt
als
hooi
- en
/of r
ogge
berg
ing.
Woo
nhui
s en
schu
ur z
ijn v
an e
lkaa
r ges
cheid
en d
oor e
en
bran
dmuu
r en
gang
ove
r de
gehe
le b
reed
te v
an h
et p
and
(afbe
eldin
g 6).
In h
et g
ebie
d be
vind
t zic
h de
vol
gend
e be
bouw
ing:
a.
drie
boer
derij
en a
an d
e M
enne
weg
: Men
ne L
ieuw
ensv
een
en M
eekh
ofs-
veen
(bei
de in
191
2/19
13 g
ebou
wd
naar
ont
wer
p va
n C.
J. W
ierd
a) e
n K
loks
veen
(in
1911
geb
ouw
d, o
ntw
erp
van
de N
ed. H
eide
mij,
191
1).
Mee
khof
svee
n is
kort
na d
e bo
uw a
fgeb
rand
en
herb
ouw
d. M
enne
Lie
u-w
ensv
een
is he
rbou
wd,
ver
moe
delij
k na
WO
II;
b.
zes b
oerd
erije
n aa
n de
Lyc
klam
avaa
rt aa
n de
uite
inde
n va
n de
Vier
de,
Vijf
de, Z
esde
, Zev
ende
, Neg
ende
en
Tien
de W
ijk: W
illig
erm
aad
(193
8),
Oos
terw
olde
, Mak
king
a, K
lein
e Le
ijen,
’t S
treek
je en
Ker
keve
en (a
lle in
19
14 g
ebou
wd
naar
ont
wer
p va
n C.
J. W
ierda
, 191
4). E
en z
even
de b
oer-
derij
, de
Gro
ote
Leije
n, a
an h
et u
itein
de v
an d
e A
chts
te W
ijk, i
s afg
ebro
-ke
n. A
chte
r een
van
dez
e bo
erde
rijen
is re
cent
elijk
een
vrij
gro
te b
edrij
fs-
ruim
te g
ebou
wd;
c.
in h
et b
osge
bied
aan
de
Com
pagn
onsw
eg li
gt e
en v
oorm
alige
bos
wac
h-te
rsw
onin
g m
et ja
chth
ut (D
e N
oord
kaap
); d.
ve
rder
staa
n er
bin
nen
het g
ebied
enk
ele v
rijst
aand
e w
onin
gen
aan
de
Mee
ster
Lok
stra
at 5
1, 5
3, 5
5 en
56,
die
in fe
ite n
og d
eel u
itmak
en v
an d
e ke
rn R
aven
swou
d.
Een
vre
emd
elem
ent i
n he
t geb
ied is
ver
der e
en p
erce
el da
t in
gebr
uik
is bi
j de
NA
M, v
oor a
ardg
asw
inni
ng. H
et li
gt a
chte
r de
boer
derij
Men
ne L
ieuw
ens-
veen
(toe
gang
Men
new
eg).
5
Gro
ndge
brui
k
Sam
enha
ngen
d m
et h
et p
atro
on v
an w
ijken
en
lanen
is d
e bl
okvo
rmig
e op
-bo
uw v
an d
e bo
s- e
n lan
dbou
wka
vels.
Dez
e is
goed
bew
aard
geb
leven
. Ken
-m
erke
nd v
oor h
et g
ebied
is h
et c
ontra
st tu
ssen
het
ope
n lan
dbou
wge
bied
en
de g
eslo
ten
bosp
erce
len.
Dit
cont
rast
, typ
eren
d vo
or d
it jo
nge
ontg
inni
ngsg
e-bi
ed, d
reig
t doo
r spo
ntan
e ho
utop
slag
visu
eel m
inde
r te
wor
den.
D
e Co
mpa
gnon
sbos
sen
zijn
alti
jd in
geb
ruik
gew
eest
als
prod
uctie
bos (
den-
nen,
spar
ren-
en
loof
hout
), m
aar r
ecen
telij
k aa
ngek
ocht
doo
r Nat
uurm
onu-
men
ten,
die
met
het
oog
op
het n
abije
Foc
htel
oërv
een
mee
r nat
uuro
ntw
ikke
-lin
g w
il re
alise
ren
in h
et g
ebie
d. T
yper
end
voor
de
prod
uctie
boss
en z
ijn d
e ou
de la
anbe
plan
tinge
n va
n eik
en la
ngs d
e oo
rspr
onke
lijke
pad
en d
ie de
blo
k-ve
rkav
eling
beg
eleid
en. D
eze
eiken
aanp
lant i
s in
som
mig
e ge
valle
n no
g te
he
rken
nen
en re
fere
ert a
an d
e ve
rkav
eling
sges
chied
enis.
Ook
de
oude
pad
en-
stru
ctuu
r lan
gs d
e w
ijken
dra
agt h
ieraa
n bi
j. In
het
noo
rdw
este
lijke
dee
l van
he
t geb
ied li
ggen
ver
der n
og e
nkele
oud
ere
natu
urge
bied
jes, z
oals
enke
le op
en
heid
eter
rein
tjes,
een
stuk
je na
tuur
bos g
renz
end
aan
het P
lants
oen
en e
en
venn
etje
. Dit
gebi
ed is
toeg
anke
lijk
gem
aakt
voo
r bez
oeke
rs, o
nder
mee
r met
ee
n pa
rkee
rplaa
ts e
n ee
n be
weg
wijz
erde
wan
delro
ute
met
info
rmat
iepa
nele
n.
Dez
e le
iden
de
bezo
eker
ond
er a
nder
e na
ar e
en n
ieuw
e ui
tkijk
tore
n (s
inds
20
00) a
an d
e ra
nd v
an h
et F
ocht
eloër
veen
, net
bui
ten
het b
esch
erm
d ge
zich
t.
Rel
atie
s met
het
om
ringe
nde
gebi
ed
Het
Plan
tsoe
n, ro
nd 1
920
ten
noor
den
van
de L
yckl
amav
aart
inge
richt
, lig
t als
rest
gebi
ed b
uite
n de
eig
enlij
ke o
ntgi
nnin
g. D
e st
erre
nbos
acht
ige
aanl
eg is
in
rudi
men
taire
vor
m n
og w
el a
anw
ezig
, maa
r nau
weli
jks m
eer h
erke
nbaa
r. A
an
de ra
nd v
an h
et P
lants
oen
staa
t de
geno
emde
uitk
ijkto
ren.
Van
de
nede
rzet
-tin
g Ra
vens
wou
d is
de o
orsp
ronk
elijk
e be
bouw
ing
na 1
940
vrijw
el g
ehee
l ve
rdw
enen
en/
of v
erva
ngen
. Dez
e is
daar
om n
iet i
n he
t bes
cher
md
gezi
cht
opge
nom
en.
De
kenm
erke
nde
wijk
enst
ruct
uur z
et z
ich
ook
buite
n he
t bes
cher
md
gezi
cht
voor
t, zi
j het
zon
der d
war
swijk
en. A
an d
e ra
nd v
an h
et F
ocht
eloë
rvee
n - e
en
rest
ant v
an h
et ‘w
oest
e en
ledi
ge’ F
ries-
Dre
ntse
hoo
gvee
ngeb
ied -
zijn
in
rudi
men
taire
vor
m n
og a
anze
tten
van
onts
luiti
ngsw
ijken
her
kenb
aar.
Ver
der
zijn
bui
ten
het k
erng
ebied
nog
cul
tuur
hist
orisc
he e
lem
ente
n aa
nwez
ig, d
ie ee
n re
latie
heb
ben
met
de
ontg
inni
ngsg
esch
iede
nis v
an R
aven
swou
d, z
oals
het
pand
Aug
ustin
usst
ate,
de z
etel
van
de v
oorm
alige
vee
ncom
pagn
ie.
Van
gro
ot b
elan
g is
de o
nmid
delli
jke
aans
luiti
ng v
an R
aven
swou
d aa
n he
t lev
end
hoog
veen
gebi
ed h
et F
ocht
eloë
rvee
n. D
e ve
enon
tgin
ning
én
zijn
oer
-vo
rm -
het l
even
d ho
ogve
en -
kunn
en h
ier n
aast
elk
aar w
orde
n er
vare
n. D
it ge
geve
n is
teve
ns b
epale
nd v
oor d
e to
ekom
st v
an R
aven
swou
d, d
at in
mid
dels
gede
elte
lijk
is aa
ngek
ocht
doo
r Nat
uurm
onum
ente
n. D
eze
inst
ellin
g w
il Ra
-ve
nsw
oud
een
buffe
rfun
ctie
late
n ve
rvul
len
voor
het
nat
uurm
onum
ent F
och-
telo
ërve
en. N
atuu
rmon
umen
ten
en d
e Ri
jksd
ienst
voo
r de
Mon
umen
tenz
org
hebb
en in
mid
dels
een
geza
men
lijke
visi
e op
gest
eld, w
aarin
zow
el de
nat
uurli
j-ke
als
de c
ultu
urhi
stor
ische
waa
rden
van
dit
gebi
ed to
t hun
rech
t zou
den
kom
en (N
atuu
rmon
umen
ten
1999
).
NAD
ER
E T
YPE
RIN
G V
AN T
E B
ESC
HE
RM
EN
WAA
RD
EN
Intri
nsie
ke st
eden
bouw
kund
ige
kwal
iteit
De
waa
rde
van
het g
ebied
is v
oora
l gele
gen
in d
e ga
af b
ewaa
rd g
eble
ven
rati-
onel
e ve
rkav
elin
g va
n he
t geb
ied, k
arak
teris
tiek
voor
een
jong
e ho
ogve
en-
expl
oita
tie. D
it ve
rkav
eling
spat
roon
, geb
asee
rd o
p ee
n ra
tione
el pa
troon
van
w
ijken
en
dwar
swijk
en, v
orm
de h
et u
itgan
gspu
nt v
oor d
e da
arop
vol
gend
e on
tgin
ning
en
inric
htin
g te
n be
hoev
e va
n de
bos
- en
landb
ouw
. Bin
nen
dit
patro
on d
rage
n oo
k de
kar
akte
ristie
ke, r
egelm
atig
e be
bouw
ing
langs
de
rand
va
n he
t geb
ied
en d
e he
rken
baar
heid
van
de
hist
orisc
he b
oerd
erije
nree
ks b
ij aa
n de
ruim
telij
ke k
wali
teit.
His
toris
che
bete
keni
s H
et g
ebied
is v
an b
ijzon
dere
hist
orisc
he b
etek
enis,
om
dat i
n Ra
vens
wou
d en
om
gevi
ng d
e on
twik
kelin
gsge
schi
eden
is va
n w
oest
hoo
gvee
n to
t vee
nafg
ra-
ving
en
ontg
inni
ng n
og z
eer g
oed
afle
esba
ar is
.
Sted
enbo
uwku
ndig
e be
teke
nis
in ru
imer
e om
gevi
ng
Het
geb
ied sl
uit a
an o
p de
om
ringe
nde
hoog
veen
ontg
inni
ngsg
ebied
en v
an
Frys
lân e
n D
rent
he. I
n co
mbi
natie
met
het
aan
gren
zend
e, ni
et o
ntgo
nnen
na
tuur
mon
umen
t het
Foc
htelo
ërve
en g
even
dez
e ge
bied
en e
en u
niek
e in
druk
va
n de
toes
tand
van
de
hoog
veen
gebi
eden
van
voo
r en
tijde
ns d
e ve
rven
ing.
6
Gaa
fhei
d D
e in
de
tijd
van
de v
erve
ning
en
daar
op v
olge
nde
ontg
inni
ng o
ntst
ane
stru
c-tu
ren
(wijk
en, w
egen
, lan
en, v
erka
velin
g) z
ijn g
oed
bew
aard
geb
leven
.
Zeld
zaam
heid
D
e vo
or e
en h
oogv
eeno
ntgi
nnin
g re
latief
ger
inge
oud
erdo
m, g
ecom
bine
erd
met
de
rede
lijke
tot g
rote
mat
e va
n ga
afhe
id, m
aakt
het
geb
ied -
min
sten
s op
prov
incia
al ni
veau
- to
t een
zeld
zaam
geh
eel.
BE
GR
EN
ZIN
G
Ten
opzi
chte
van
het
rapp
ort v
an h
et M
onum
ente
n In
vent
arisa
tie P
rojec
t be
treffe
nde
gebi
eden
met
bijz
onde
re w
aard
en (1
993)
is h
et g
ebied
Rav
ens-
wou
d e.o
. nad
er g
epre
cisee
rd e
n be
perk
t tot
het
mee
st k
enm
erke
nde
deel
van
het o
ntgi
nnin
gsge
bied
. D
e gr
ens v
an h
et b
esch
erm
d ge
zich
t Rav
ensw
oud
wor
dt n
u aa
n de
noo
rdzi
j-de
gev
orm
d do
or h
et w
ater
en
de w
eg L
yckl
amav
aart,
aan
de
oost
zijd
e do
or
de M
enne
weg
, aan
de
zuid
zijd
e do
or d
e E
erst
e K
ruisw
ijk, d
e V
ierd
e W
ijk e
n de
Der
de K
ruisw
ijk, e
n aa
n de
wes
tzijd
e lo
opt d
e gr
ens l
angs
de
Eer
ste
Wijk
en
in h
et v
erle
ngde
daa
rvan
tuss
en d
e E
erst
e W
ijk e
n E
erst
e O
pwijk
. Bu
iten
het b
esch
erm
d ge
bied
vall
en o
nder
mee
r de
‘rest
gebi
edjes
’ ten
noo
r-de
n va
n de
Lyc
klam
avaa
rt, w
aaro
nder
het
Ste
rren
bos i
n he
t Plan
tsoe
n, h
et
gebi
ed te
n zu
iden
van
de
Eer
ste
Kru
iswijk
, alsm
ede
het d
orp
Rave
nsw
oud.
H
et b
esch
erm
d ge
zich
t is w
eerg
egev
en o
p de
bijg
evoe
gde
begr
enzi
ngsk
aart,
M
SP/0
8/01
.
WAA
RD
ER
ING
H
et b
esch
erm
d do
rpsg
ezic
ht R
aven
swou
d is
van
grot
e w
aard
e va
nweg
e he
t ga
af b
ewaa
rd g
eblev
en ra
tione
le pa
troon
van
ont
ginn
ings
boer
derij
en, w
ijken
, dw
arsw
ijken
, ont
sluiti
ngsw
egen
en
verk
aveli
ng, k
arak
teris
tiek
voor
een
jong
e ho
ogve
enon
tgin
ning
in sa
men
hang
met
de
kenm
erke
nde
typo
logi
e va
n de
bo
erde
rijen
. De
ontw
ikke
lings
gesc
hied
enis
van
het g
ebie
d, v
an w
oest
en
ledig
ho
ogve
en, g
evol
gd d
oor e
xplo
itatie
en
ontg
inni
ng, t
ot e
en a
grar
isch
gebi
ed
met
zow
el bo
s- a
ls lan
dbou
w is
nog
goe
d af
leesb
aar.
Het
geb
ied is
ken
mer
kend
voo
r de
19e -e
euw
se o
ntgi
nnin
gsac
tivite
iten
op h
et
Fries
-Dre
ntse
hoo
gvee
nplat
eau
en g
eeft
sam
en m
et h
et a
angr
enze
nde
nog
leven
de h
oogv
eeng
ebie
d - h
et n
atuu
rmon
umen
t Foc
htelo
ërve
en -
een
goed
e in
druk
van
de
toes
tand
van
de
hoog
veen
gebi
eden
vóó
r en
tijde
ns d
e ve
rve-
ning
.
RE
CH
TSG
EVO
LG V
AN D
E A
ANW
IJZI
NG
Te
r effe
ctue
ring
van
de a
anw
ijzin
g va
n ee
n be
sche
rmd
stad
s- o
f dor
psge
zich
t m
oet i
ngev
olge
arti
kel 3
6 va
n de
Mon
umen
tenw
et 1
988
een
best
emm
ings
plan
w
orde
n op
gest
eld. D
e to
elich
ting
op d
e aa
nwijz
ing
kan
daar
bij v
oor w
at h
et
besc
herm
ings
belan
g be
treft
als u
itgan
gspu
nt d
ienen
. Doe
l van
de
aanw
ijzin
g is
de k
arak
teris
tieke
, met
de
histo
risch
e on
twik
kelin
g sa
men
hang
ende
stru
c-tu
ur e
n ru
imte
lijke
kw
alite
it va
n he
t geb
ied
te o
nder
kenn
en a
ls zw
aarw
egen
d be
lang
bij d
e to
ekom
stig
e on
twik
kelin
gen
binn
en h
et g
ebied
. De
aanw
ijzin
g be
oogt
op
die
wijz
e ee
n ba
sis te
bied
en v
oor e
en ru
imte
lijke
ont
wik
kelin
g di
e in
spee
lt op
de
aanw
ezig
e kw
alite
iten,
daa
rvan
geb
ruik
maa
kt e
n da
arop
voo
rt-bo
uwt.
In h
et a
anw
ijzin
gsbe
sluit
is be
paald
in w
elke
mat
e de
vig
eren
de b
este
mm
ings
-pl
anne
n aa
n he
t bes
cher
min
gsve
reist
e vo
ldoe
n.
7
BR
ON
NE
N
- G
.J.M
. Der
ks, M
.F. F
erm
o en
F.R
. van
Wee
zel E
rren
s, A
rchite
ctuur
en
Sted
ebou
w in
Frie
sland
. MIP
-rap
port,
Zw
olle
199
4.
- N
atuu
rmon
umen
ten,
Rav
ensw
oud,
beho
ud va
n cu
ltuur
en n
atuu
r.
BNL-
rapp
ortn
r. 99
-18.
Nat
uurm
onum
ente
n/Ri
jksd
iens
t voo
r de
M
onum
ente
nzor
g 19
99.
- N
ota B
elved
ere: d
eel II
Geb
ieden
, hoo
fdstu
k 6-
12, R
aven
swou
d-V
eenhu
izen,
D
en H
aag
1999
. K
aarte
n 1.
To
pogr
afisc
he k
aart
van
Rave
nsw
oud,
hui
dige
situ
atie.
In: G
rote
Prov
incie
A
tlas v
an F
riesla
nd 1
: 25.
000,
Frie
sland
/Gro
ning
en 2
000.
2.
G
riete
nij S
telli
ngw
erf O
ost-e
ynde
, 171
8, fr
agm
ent.
In: B
. Sch
otan
us à
St
errin
ga, U
itbeel
ding d
er H
eerlij
kheit
Frie
sland
, 171
8 (fa
csim
ile h
erdr
uk
1970
).
3.
St
ellin
gwer
f-Oos
tein
de, 1
849,
frag
men
t. In
: Nieu
we a
tlas v
an d
e prov
incie
Fr
ieslan
d, Le
euw
arde
n 18
49-1
859.
4.
Rave
nsw
oud,
189
6. In
: Hist
orisc
he A
tlas F
riesla
nd; C
hrom
otopo
grafis
che K
aart
des R
ijks 1
:25.
000,
Den
Ilp
1990
.
5.
Topo
graf
ische
kaa
rt va
n Ra
vens
wou
d vo
or d
e N
V G
ezam
elijk
e Co
m-
pagn
ons d
er O
pste
rland
sche
en
Oos
tste
lling
wer
fsch
e V
eene
n en
Vae
rten,
19
14. R
yksa
rgyf
Fry
slan,
hui
sarc
hief
Lyc
klam
ahui
s; to
eg. 3
29, i
nv.n
r. 18
0.
6.
O
ntw
erp
van
drie
boer
derij
en a
an d
e Ly
cklam
avaa
rt te
App
elsch
a do
or
C.J.
Wie
rda,
1914
. In:
G.J.
M. D
erks
e.a.
, Arch
itectu
ur en
sted
ebou
w in
Frie
s-lan
d 18
50-1
940,
Zw
olle
/Zei
st 1
994.
CO
LOFO
N
Uitg
ave:
Rijk
sdien
st v
oor A
rche
olog
ie, C
ultu
urlan
dsch
ap e
n M
onum
ente
n,
Zeis
t 200
7 O
nderz
oek en
teks
t: -
Prov
incie
Fry
slân,
drs
. S. d
e Br
uijn
-
drs.
K. V
olke
rs
Be
grenz
ingsk
aart:
RD
MZ
, drs
. B.A
.R.T
. Bro
ex
Foto
omsla
g: RD
MZ
, ir.
J.O.D
. Klo
oste
rman
Re
dacti
e: RD
MZ
, drs
. E.B
. Man
uel
PRO
DU
CT
IE
RACM
/Dru
kker
ij K
erck
ebos
ch b
v, Z
eist
BIJ
LAG
EN
1.
To
pogr
afisc
he k
aart
van
Rave
nsw
oud,
hui
dige
situ
atie.
2.
Grie
teni
j Ste
lling
wer
f Oos
t-eyn
de, 1
718,
frag
men
t.
3.
Stel
lingw
erf-O
oste
inde
, 184
9, fr
agm
ent.
4.
Ra
vens
wou
d, 1
896.
5.
Topo
graf
ische
kaa
rt va
n Ra
vens
wou
d vo
or d
e N
V G
ezam
elijk
e Co
mpa
gnon
s der
Ops
terla
ndsc
he e
n O
osts
telli
ngw
erfs
che
Vee
nen
en V
aerte
n, 1
914.
6.
Ont
wer
p va
n dr
ie bo
erde
rijen
aan
de
Lyck
lamav
aart
te A
ppels
cha
door
C.J.
Wie
rda,
1914
.
Kaar
t 1
Topo
grafis
che k
aart
van
Raven
swou
d, hu
idige
situa
tie
Kaar
t 2
Grie
tenij
Stell
ingwe
rf O
ost-ey
nde,
1718
, fra
gmen
t
Kaar
t 3
Stell
ingw
erf-O
ostein
de, 1
849,
frag
ment
Kaar
t 4
Raven
swou
d, 18
96
Kaar
t 5
Topo
grafis
che k
aart
van
Raven
swou
d vo
or d
e NV
Gez
ameli
jke
compa
gnon
s der
Ops
terlan
dsch
e en
Oost
stelli
ngwe
rfsch
e Veen
en en
V
aerte
n, 19
14.
Afbe
eldin
g 6
Ont
werp
van
drie
boerd
erijen
aan
de L
ycklam
avaa
rt te
App
elsch
a, do
or C
.J. W
ierda
,
