ONTDEK DARKTABLE

Bij RAW zijn dat er minimaal 4.096 (12-bits), waardoor het verloop van donker naar licht veel meer geleidelijk is. Tevens kent RAW een groter dynamisch bereik, waardoor veel meer mogelijk is als het gaat om het (zonder negatieve bijeffecten) optrekken van onderbelichte (delen van) foto’s. Ook incorrect vastgelegde witbalans informatie is bij RAW zonder problemen aan te passen. En zoals al gezegd, is erbij het RAW formaat nog geen beeldcompressie uitgevoerd. Om die reden heb je, in tegenstelling tot JPEG, nog alle oorspronkelijke pixels beschikbaar voor de nabewerking. Er is nog veel meer over het RAW formaat te vertellen, maar de basis is nu gelegd om dieper in te gaan op darktable.

WAAROM DARKTABLE?Toen Apple’s Aperture, ooit de eerste serieuze workflow oplossing voor RAW bewerking, jaren geleden ter ziele ging, was Adobe’s Lightroom dé keuze voor professionele en serieuze RAW bewerking. Maar iedereen met interesse voor digitale fotografie heeft de laatste tijd veelvuldig kunnen lezen over de sterke toename in klachten over deze appli-catie. Dit had onder andere betrekking op de sterk teruglopende performance bij grotere fotobibliotheken, maar ook vanwege het door Adobe recent geïntroduceerde abonne-mentenmodel dat men bestaande en nieuwe gebruikers door de keel probeerde te duwen. Dit liet professionals en serieuze amateurs en masse overstappen naar alternatieven, waar-onder ook open source. Wij, als liefhebbers van Linux en open source software, hebben niet veel te maken met Lightroom, dat native niet onder Linux draait. Toch hebben we wel vergelijkbare functionele behoeften. En dat is waar het team achter darktable heel goed naar geluisterd heeft.

OVER DARKTABLEAls het om beeldbewerking onder Linux gaat, dan worden we niet teleurgesteld. Er is een verrassend groot aantal kwalitatief goede RAW editors beschikbaar voor Linux, zoals RAWTherapee, GTKRAWgallery en Lightzone. Maar wie een duidelijke en professionele workflow waardeert voor importeren, waar-deren, bewerken, synchroniseren, presente-ren, printen en exporteren kan binnen het enorme aanbod van kwalitatief hoogstaande bewerkingsmodules niet om darktable heen.

Het team achter darktable heeft zich heel duidelijk laten inspireren door Lightroom van Adobe en dat is zeker geen verkeerde keuze. Het biedt een overzichtelijke interface die aansluit bij workflow-denken. Alhoewel, het is waarschijnlijk voor de beginnende beeldbe-werker in het begin toch wel even doorbijten. Het biedt daarom de mogelijkheid om uit het grote aanbod bewerkingsmodules alleen de door jou meest gebruikte als favoriet in te stellen, waardoor het aansluit op je eigen behoeften.

Daarnaast is darktable wat men noemt een volledig ‘color managed’-applicatie, waardoor het optimaal in een workflow past waar kleurmanagement van conceptie tot print een cruciale rol speelt. Zo ondersteunt darktable automatische detectie van display profielen, inclusief ingebouwde ICC-profielondersteu-ning voor sRGB-, Adobe RGB- en lineaire RGB-kleurruimten.

Tevens biedt darktable de mogelijkheid om ‘tethered’ te werken, waarbij een camera rechtstreeks op de PC is aangesloten en de beelden direct in darktable getoond worden.

Voordat we dieper ingaan op darktable, is het goed om eerst te begrijpen wat het RAW bestandsformaat nou precies

is en wat de voordelen zijn ten opzichte van het fotograferen in JPEG formaat.

WAAROM RAW?Technisch gezien maakt iedere digitale ca-mera eerst een opname in RAW-formaat. RAW is een bestandsindeling waarbij alle beeld-gegevens die een camerasensor registreert ook daadwerkelijk in onbewerkt formaat opgeslagen worden. Daarentegen wordt bij het fotograferen in het JPEG-formaat de in de camera ingestelde settings, zoals belichting, scherpte, ruisonderdrukking, contrast en wit-balans, direct in de foto verwerkt. Afsluitend wordt een compressie algoritme uitgevoerd op de beeldinformatie om de bestandsom-vang te reduceren.

Het verschil is dat bij JPEG de camera zélf de beeldbewerking uitvoert en dat je bij opslag in RAW zelf de nabewerking moet doen op je eigen werkstation. Daarom wordt een RAW-bestand ook wel een digitaal negatief genoemd. Voor eenvoudige kiekjes die je snel wilt delen, is het wellicht overdreven om zelf alle bewerkingen nog te doen. Het is dan prak-tischer om dit door de camera te laten doen. Maar voor serieuze nabewerking, waarbij de beeldkwaliteit van groot belang is, heeft zelf bewerken sterk de voorkeur. Dit komt vooral door de enorme bewerkingsflexibiliteit dat RAW biedt.

De grotere speelruimte binnen een RAW-bestand moet je onder andere zien in de beschikbaarheid van niveaus in helderheid, waarbij JPEG slechts 256 (8-bit) helderheidsni-veaus tussen zwart en wit kan onderscheiden.

Adobe’s Lightroom is voor Windows en macOS de facto al jaren de standaard voor professionele RAW bewerking. We kunnen niet anders zeggen dan dat Lightroom één van de meest robuuste software oplossingen is om RAW fotobestanden te organiseren en te bewerken. Als liefhebbers van Linux en open source software hebben wij helaas niet de beschikking over Lightroom. Dat neemt niet weg dat we wel vergelijkbare behoeften hebben als het gaat om serieuze bewerking van RAW fotobestanden en bijbehorende workflow ondersteuning. De vervulling van die behoeften komt in de vorm van de krachtige open source oplossing: darktable. John Been

34

THEMA

Een krachtige tool voor serieuze RAW bewerking

34-35 Darktable.indd 34 26-06-18 11:00

bruiken, omdat dit niet alleen automatisch de applicatie downloadt en installeert, maar ook de juiste afhankelijkheden. Nadeel kan zijn dat de nieuwste releases en dus de nieuwste mogelijkheden niet via de software managers beschikbaar zijn. Wil je de meest recente versie, ga dan naar www.darktable.org/install/ voor meer informatie.

TOT SLOTOok beeldbewerkers beginnen meer en meer de wereld van open source software te ont-dekken. Kijk naar videomontage, animatie, compositie, design en fotobewerking en je zult merken dat de beschikbare software oplossingen krachtiger en robuuster worden en daarom ook steeds vaker ingezet worden. Ook hier beginnen de redenen om specifiek te kiezen voor de Windows- en macOS platfor-men duidelijk te vervagen. Open source gaat een mooie toekomst tegemoet.

35

THEMA

www.linuxmag.nl 03 2018

een goed waarderingssysteem te selecteren en uiteindelijk meerdere foto’s automatisch in batch aan te passen op basis van een refe-rentiebewerking. In het laatste geval vraag je darktable de op één foto uitgevoerde muta-ties automatisch door te voeren op een groep van gelijkwaardig belichte fotobestanden, waardoor je niet meer elke foto afzonderlijk hoeft te bewerken.

DE BEWERKINGSMODULESDarktable onderscheidt zich van andere applicaties door de enorme hoeveelheid zeer krachtige bewerkingsmodules. Op het moment van schrijven zijn 61 modules beschikbaar.

Via de favorieten functionaliteit zijn modu-les te combineren tot een eigen lijstje met voorkeursmodules, zodat je niet altijd door de gehele lijst hoeft te manoeuvreren. Er kan een aantal belangrijke groepen van functies worden onderscheiden: Basis, Toon, Kleur, Correctie en Effect. Zo zie je binnen Basis bij-voorbeeld de modules contrast, brightness, saturation, shadows and highlights en high-light reconstruction. In de groep Correctie zie je onder meer de modules liquify, perspective correction en de nieuwe module haze remo-val. Bij veel van de geboden modules zijn krachtige mengopties beschikbaar en zijn de aanpassingen op het geheel of via maskerop-ties op delen van een foto te effectueren. En dit alles op een niet-destructieve wijze en met een krachtige geschiedenis functio-naliteit, waarbij doorgevoerde handelingen naar wens vergeleken en ongedaan gemaakt kunnen worden.

INSTALLATIEDarktable is tegenwoordig bij veel Linux distributies al standaard aanwezig in de bijbehorende software bibliotheek. Daarom is het aanbevolen om de software manager te ge-

Dit is vooral voor portret- en product foto-grafen die in een studio werken een sterke functionaliteit. Qua performance worden we eveneens op onze wenken bediend. Wanneer je over een krachtige GPU beschikt, wordt de mogelijkheid geboden OpenCL in te zetten bij het bewerken van de fotobestanden.

NIET-DESTRUCTIEFEen belangrijke eigenschap van een RAW ap-plicatie, zoals darktable, is de niet-destructie-ve wijze waarop aanpassingen op fotobestan-den worden doorgevoerd. Ieder fotobestand wordt als alleen-lezen afbeelding geopend. Aanpassingen in contrast, kleur, verloop en scherpte, worden niet rechtstreeks in de pixels verwerkt, maar worden vastgelegd als metadata in een sidecar bestand. Eigenlijk worden de ingestelde waarden die via schuif-jes en grafieken worden gemuteerd, dus sepa-raat vastgelegd. Iedere keer als je dezelfde foto bekijkt, worden deze mutatiewaarden weer uitgevoerd. Daarnaast slaat darktable alle beeld gerelateerde gegevens in een eigen database op voor verbeterde performance en veiligheid. Pixels worden pas daadwerkelijk gemuteerd wanneer je de door jou bewerkte foto exporteert naar bijvoorbeeld een JPEG of TIFF bestand. En ook dan houd je het origi-nele bestand intact.

DE WORKFLOWZoals al aangegeven, zijn er meerdere open source alternatieven voor RAW bewerking voorhanden. Darktable probeert de kloof te overbruggen tussen RAW conversie en beeldbeheer. Het biedt een workflow om het voor de fotograaf eenvoudiger te maken om snel vanuit grote groepen foto’s selecties te maken en te bewerken. Denk bijvoor-beeld aan een bruidsfotograaf die mogelijk honderden foto’s per reportage maakt. Dan is een tool gewenst die het mogelijk maakt om op efficiënte wijze foto’s te beoordelen, via

Darktable heeft een overzichtelijke interface

Darktable biedt goed doordachte bewerkingsmodules

34-35 Darktable.indd 35 26-06-18 11:00