terwĳl je je amuseert UW HERSENENdoc.mediaplanet.com/all_projects/5486.pdf · Barbara...

ELKE DAG STERVEN IN VLAANDERENDRIE MENSEN DOOR ZELFDODING

KIJK VERDER OP PAGINA 12

ZELFMOORDLIJN.BE

Dementie Als je eigen moeder je niet meer herkent...

ZelfdodingLaat je begeleiden als het even moeilĳk gaat

Blĳf alertHou je brein fit terwĳl je je amuseert

DEZE BĲLAGE WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELĲKHEID VAN DE REDACTIE

UW HERSENENNo. 2 /September 2010

Jan Hoet (74) drinkt en rookt minder sinds zijn herseninfarct, maar blijft nog even actief.

“IK HEB DE KNOP OMGEDRAAID”

FOTO

: DIR

K P

AU

WE

LS

VOOR EEN HELDER HOOFD

VOOR EEN

4TIPS

Parkinson Patje: “Ik sta niet vaak stil bij wat ik niet meer kan”

Gehoorschade Hoe de hersenen zich aanpassen als het misgaat

2 · SEPTEMBER 2010

UITDAGING

De essentie van de mens ligt in het brein

Ons vermogen om na te denken over complexe zaken en berenedeerd te handelen is wat ons mens maakt. Het is dan ook des te erger als er iets misloopt met onze hersenen.Neuroloog en neuropsychiater Professor Paul Boon licht toe.

Wanneer ie-mand een hartinfarct krijgt op straat waar-s c h u w e n omstanders

meestal meteen de hulpdiensten. Als die snel ter plaatse komen, heeft iemand met een hartinfarct veel kans dat hij het overleeft. Deze aler-te reactie is evident voor veel men-sen. Maar bij een herseninfarct is dat wijdverspreide besef er nog niet. Hoe vaak horen we niet dat grootva-der ’s ochtends aangetroffen wordt in bed en zijn rechterkant niet meer bewegen en niet goed meer kan pra-ten. Vaak redeneert men dan: we gaan eens de huisarts laten komen. Maar als men in plaats daarvan de 100 belt en grootvader is binnen het uur in het ziekenhuis, dan kan hij door toediening van middelen die de bloedvaten openzetten wellicht ook gered worden.

Klachten

1Stoornissen van de doorbloe-ding van de hersenen (beroer-

te) zijn een voorbeeld van een fre-quent voorkomende hersenziekte. Andere vaak gehoorde klachten bij mensen met een hersenaandoe-ning zijn hoofdpijn, duizeligheid, tintelingen of geheugenproble-men. Nog andere mensen kunnen een deel van hun lichaam niet meer bewegen, verliezen regelmatig het bewustzijn of hebben een aanval gehad. Depressie en andere stem-mingsstoornissen zijn zeer fre-quent voorkomende hersenaan-doeningen, enkel in frequentie voorafgegaan door ziekten van hart en bloedvaten. Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie maken hersenaandoeningen onge-veer één derde uit van alle ziekten van de mens, twee keer zoveel als kanker. In de komende tien jaar verwacht men dat het aantal men-sen met hersenaandoeningen met 20% zal stijgen; een echte tsunami die op ons afkomt dus!

Behandeling

2Hersenaandoeningen worden vooral door neurologen en psy-

chiaters behandeld. Neurologen houden zich bezig met organische ziekten van de hersenen, voor zover zij de motorische en gevoelsfunc-ties van het lichaam, de aandacht, het bewustzijn en het geheugen be-sturen. Psychiaters kijken veeleer naar de stemming, het realiteitsbe-sef, het gedrag, de emoties en de psy-chische belevingswereld, maar bei-de disciplines overlappen elkaar enigszins.

Dementie

3Naarmate de populatie verou-dert wordt er een verdere toe-

name van hersenaandoeningen zo-als beroerte en dementie verwacht. Daarom is het des te meer een uit-daging om de bloedvaten open te houden, niet alleen om hartziektes te vermijden. Vandaar dat ook neu-rologen steeds meer aandacht be-steden aan preventie en pleiten voor een gezond dieet en levens-stijl.

Tien procent van de bevolking stevent af op dementie. Ook hier speelt de veroudering van de be-volking een rol. Er zijn steeds meer mensen die fysiek nog gezond zijn maar die kampen met ernstige cog-nitieve problemen. Er bestaan nu drie of vier medicijnen die op de seinstoffen in de hersenen inwer-ken. Bij personen die lijden aan de ziekte van Alzheimer wordt één van die stoffen, acetylcholine, te weinig aangemaakt. Door de afbraak ervan te vertragen, blijft de acetylcholine langer in de hersenen. Mensen die een dergelijke behandeling krijgen in het beginstadium van de ziekte, kunnen daardoor een paar maan-den langer zelfstandig of thuis kun-nen blijven. Maar meer fundamen-tele stappen in het onderzoek zijn nodig. Hetzelfde geldt voor mensen met de ziekte van Parkinson die in-tussen al beter kunnen geholpen worden dan een tiental jaar gele-den o.a. met nieuwe medicijnen en

neurostimulatie. Deze laatste be-handeling gebeurt door minuscu-le electrische stroompjes naar be-paalde hersengebieden te sturen en op die manier de afwijkingen in de hersennetwerken bij deze ziekte te corrigeren.

MS

4De behandeling van multiple sclerose, een andere chroni-

sche neurologische ziekte, is in de afgelopen jaren een stuk verder ge-vorderd. Tegenwoordig bestaan ge-neesmiddelen die niet alleen de op-stoten afremmen maar het ziekte-proces zelf veranderen waardoor de patiënten geen of veel minder op-stoten krijgen. Waar deze medicij-nen momenteel nog frequente in-jecties vragen komen er binnen-kort ook perorale vormen beschikbaar die gemakkelijk in te nemen zijn.

Depressie

5Depressie is de meest fre-quent voorkomende en vaak

ernstige psychiatrische ziekte, die echter goed met medicijnen en psychotherapie te behandelen is. In de westerse maatschappijen komt zelfdoding vaak voor en dat is niet anders in Vlaanderen.

Voor al de genoemde aandoenin-gen is er in de laatste jaren steeds meer aandacht. Aan de Vlaamse universiteiten en kennisinstituten gebeurt veel onderzoek naar her-senaandoeningen. Universitaire onderzoekers in Gent, Leuven, Ant-werpen, Brussel en Hasselt leve-ren een belangrijke bijdrage tot het verwerven van nieuwe inzichten in de belangrijkste hersenaandoe-ningen. Daarnaast vindt ook nog veel hersenonderzoek plaats door de farmaceutische industrie die in België enkele bekende onderzoeks- en ontwikkelcentra heeft.

Dit moet allemaal leiden tot be-tere mogelijkheden voor diagnose en behandeling en een verbetering van de levenskwaliteit van mensen met hersenaandoeningen.

“Fietsen is de ideale manier om mĳn ziekte te aanvaarden. Ik krĳg telkens opnieuw het bewĳs dat ik fysiek nog in orde ben.”

Geert IdeMs-patiënt die zich niet laat afstoppen door zĳn ziekte

PAGINA 8

Beleid p. 05 Op naar een dementievriendelĳke Vlaanderen.

Leven met Parkinson p. 06 Advies van een expert ter zake.

Smart food p. 11 Minstens twee keer per week vis voor betere hersenen.

UW HERSENEN, 2DE EDITIE, SEPTEMBER 2010

Country Director: Christophe DemirEditorial Manager: Wim Hellemans

Project Manager: Karolien CoussementPhone: +32 (0)2 421 18 32E-mail: [email protected]

Business Developer: Bram VandenbroeckPhone: +32 (0)2 421 18 30

Layout: Lii TreimannRedactie: Peter Carpentier, Els Jonck-heere, Rita Lemmens, Frederik Lauwers, Barbara VandenbusschePrint & distributie: Corelio Publishing

Mediaplanet contact information:Phone: +32 (0)2 421 18 20Fax: +32 (0)2 421 18 31E-mail: [email protected]

We make our readers succeed!

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bĳlagen die zich richten op een speci-fiek thema en de daarbĳ behorende doel-groep. Zo brengen wĳ lezer en adverteer-der dichter bĳ elkaar. Deze bĳlage wordt gepubliceerd door Mediaplanet en valt niet onder de verantwoordelĳkheid van de redactie.

IN DE KIJKER

Hersenaandoe-ningen maken wereldwĳd één derde van alle ziekten van de mens uit”

Prof. Paul BoonNeuroloog - NeuropsychiaterSectorvoorzitter Hoofd, hals en zenuwstelsel Universitair Ziekenhuis Gent

SEPTEMBER 2010 · 3

NIEUWS

‘Vriendelĳke’ behandeling van personen met dementie werkt

ONRUSTWEKKENDE VERDWIJNINGENOnmiddelijk na de vaststelling moet het ver-zorgend personeel controleren of de persoon zich nog in het gebouw of in de buurt bevindt. Indien deze zoekacties na 20 minuten nog niets opgeleverd hebben, sturen ze een stan-daardformulier door naar de politie.FOTO: HEKLA

Er bestaan diverse lokale initiatie-ven die dagelijkse omgangsvor-men met personen die lijden aan dementie aanreiken. Zo voeren verschillende steden en gemeen-ten een dementievriendelijk be-leid. Het doel van projecten als ‘Sa-men voor een dementievriendelijk Brugge!’ is voorkomen dat mensen met dementie uitgesloten worden van het openbare leven. Het pro-ject wil onder andere vormingen over dementie organiseren voor medewerkers van de socio-cultu-rele sector en voor personen met een loketfunctie. Ook is er het idee om middenstanders die blijk geven van solidariteit met dementie een sticker met het logo van het project te geven. Apothekers en artsen zul-len een zogenaamde dementiewij-zer kunnen verspreiden, een folder met de sociale kaart van de regio en een aantal eenvoudige communi-catietips.

Efficiëntere aanpakEen ander project beoogt een effici-entere aanpak van onrustwekken-de verdwijningen, zoals verdwij-ningen van personen met demen-

tie. Omdat de veiligheidsmaatre-gelen in rust- en verzorgingstehui-zen niet altijd toereikend zijn, is het best mogelijk dat een demente-rende bejaarde het tehuis onopge-merkt verlaat. In 2006 onderteken-

den alle betrokken partijen binnen de politiezone HEKLA (Hove, Ede-gem, Kontich, Lint, Aartselaar) een protocol, dat de nationale richtlij-nen omtrent onrustwekkende ver-dwijningen verder uitwerkt. Ook

dit project krijgt steun van Koning Boudewijnstichting.

Vaste procedureOnmiddellijk na vaststelling van de verdwijning moet het verzor-gend personeel controleren of de persoon zich nog in het gebouw be-vindt. Het moet ook nagaan of de vermiste persoon niet op bezoek is bij familie in de buurt. Indien de-ze zoekacties na 20 minuten nog geen resultaat opleveren, moet het personeel een standaardformulier doorsturen naar de politie.

Dit standaardformulier bevat een persoonsbeschrijving van de vermiste persoon, een recente fo-to, informatie over mogelijke vind-plaatsen, enz. Een familielid vult dit formulier bij opname in. De omstan-digheden van de verdwijning wor-den aangevuld door het personeel.

Positieve evaluatie“Het feit dat ons project rond on-rustwekkende verdwijningen in Brugge en Kortrijk geïmplemen-teerd zal worden toont aan dat we goede resultaten boeken”, aldus commissaris van HEKLA Dirk Fon-teyne. “We stellen ook vast dat het verzorgend personeel het meren-deel van de verdwijningen zelf op-lost. Bovendien moeten wij steeds minder de hulp inroepen van de Cel Vermiste Personen van de Federale Politie.”

“We stellen vast dat het verzorgend personeel het merendeel van de verdwĳningen zelf oplost”Dirk Fonteyne.Commissaris van HEKLA.

Vraag: Waarom moeten we beter leren omgaan met de-mentie?

Antwoord: Omdat we er door de toenemende vergrĳ-zing steeds vaker mee gecon-fronteerd zullen worden.

PETER CARPENTIER

[email protected]

BELEID

DE FEITEN

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van de-mentie.

Dementie is slechts in uitzon-derlĳke gevallen het gevolg van er-felĳkheid.

Wereldwijd lijden naar schat-ting 37 miljoen mensen aan de-mentie.

Er zijn 9 erkende Vlaamse Ex-pertisecentra Dementie.

Dementie komt hoofdzakelĳk maar niet uitsluitend voor bĳ be-jaarden.

21 september is Wereld Alz-heimer Dag.

Vergeetachtigheid is een toe-stand, dementie is een ziekte.

Personen met dementie heb-

ben meestal een sterk wisselend humeur.

Dementie kan veroorzaakt worden door andere ziekten, zoals de ziekte van Parkinson.

Hoogopgeleiden hebben statistisch gezien minder kans op dementie dan laagopgelei-den.

!Enkele interessante websites:

www.alzheimerliga.bewww.dementie.be www.hekla.bewww.gezondheid.bewww.seniorennet.bewww.omgaanmetdementie.be www.dementievriendelĳkbrugge.be

“Het heeft geen zin dat we hen bezoeken, ze vergeten het toch”, “Ze hebben er niets aan dat we te-gen hen praten, want ze zijn niet meer van deze wereld”, “Ze kun-nen best zo lang mogelijk thuis wonen”, … . Over personen die lijden aan dementie doen tallo-ze clichés en halve waarheden de ronde, die bijgesteld kunnen worden door het verschaffen van genuanceerde informatie over de ziekte. Hoe beter we geïnfor-meerd zijn, hoe beter we ook kun-nen helpen.

In haar brochure ‘Een andere kijk op dementie’ tracht de Ko-ning Boudewijnstichting de ge-bruikelijke beeldvorming rond dementie op een begrijpelijke en luchtige manier aan te passen.

Eigen gedrag in vraagDoor dementerende senioren in de beginfase van de ziekte allerlei taken uit handen te nemen, ver-sterkt men onvrijwillig hun ge-voel van nutteloosheid. Door hen geregeld te wijzen op mislukkin-gen, ontwikkelen ze een vorm van faalangst. Geduld en aan-moedigingen kunnen verhinde-ren dat personen met dementie geen initiatief meer durven ne-men en lusteloos worden.

Redeneren vanuit de leefwe-reld van iemand die lijdt aan de-mentie is niet vanzelfsprekend en kost moeite. Een beter en com-pleter begrip van dementie komt de levenskwaliteit van personen die er aan lijden echter ten goede. Vrienden en familieleden zullen moed putten uit het feit dat hun inspanningen een positief effect hebben. Indien nodig kunnen zij de best mogelijke keuzes maken voor hun naaste. Iedereen wint dus bij een evenwichtig begrip van dementie.

“Ze vergeten het toch”Naast praktische richtlijnen over omgaan met dementie, zijn patiënten en de men-sen in hun nabije omgeving ook geholpen met een juist beeld over de aard en de ge-volgen van de ziekte.

PETER CARPENTIER

[email protected]

FOTO: V. DE CONYNCK

SEPTEMBER 2010 · 5

Evenwicht

Geen recepten

Beleid

Op weg naar een dementievriendelĳk Vlaanderen

[email protected]

ZORGDOSSIER FACTURATIE RIZIV-SIMULATIE MEDICATIE KASSA KWALITEITS-MANAGEMENT

CARE SOLUTIONS, SOFTWARE VOOR DE ZORG DOOR DE ZORG...

Software voor de zorg door de zorg,dat verschil merk je!

...DA’S DE VERSTANDIGSTE

KEUZE!

UNIEK. “Dé persoon met dementie bestaat niet”, aldus Jurn Verschraegen, coördi-nator Dementiecentrum Vlaanderen: www.omgaanmetdementie.be. FOTO: JAN LOCUS

Dementie wint meer en meer aan belang in het beleid en in de zorg- en begeleidings-praktijk. Het Expertisecen-trum Dementie Vlaanderen breekt een lans voor een nieuwe kijk op dementie en zet samen met de Vlaam-se overheid de bakens uit voor een dementievriende-lijk Vlaanderen. Hierin wordt o.m. gepleit voor een genu-anceerd beeld over de ziekte.

Santvoortbeeklaan 25 | 2100 Deurne | TEL 03-216 14 23 | MAIL [email protected]

Muisklik

Modules

Kurt Stabel Directeur van rusthuis Buitenhof

Elektronica verbetert de zorgIn rusthuis Buitenhof, waar zo’n tachtig bewoners ver-blijven, waaronder een der-tigtal bewoners die leiden aan dementie, gebruikt men een elektronisch woonzorgdossier voor de opvolging van de bewo-ners. “De communicatie verloopt veel vlotter en cor-recter dan vroeger”, vertelt directeur Kurt Stabel.

BARBARA VANDENBUSSCHE

[email protected]

FOTO: PRIVÉ

4 · SEPTEMBER 2010

Jouw moeder verblijft in een woonzorgcentrum. Voel je jezelf een mantelzorger?

Wat deed dat met u, toen u hoorde dat na uw vader uw moeder ook dementeerde?

Heb je je snel kunnen aan-passen aan de veranderende situatie?

Je hebt ook drie boeken geschreven over dementie.

ALS JE EIGEN MOEDER JE NIET MEER HERKENT...

RITA LEMMENS

[email protected]

VERDWAALD IN HET GEHEUGENPALEIS

Verdwaald in het Geheugen-paleis is een Vlaamse documen-taire over dementie en portretteert drie oudere dames, Anita, Louise en Alice, die op een bĳzondere af-deling van een verzorgingstehuis wonen. Hoewel de vrouwen onder-ling erg verschillen, hebben ze één ding gemeen: Alzheimer. De ziek-te bevindt zich in de eerste fase, waardoor ze nog in staat zĳn om in een normale omgeving te leven en eenvoudige dagelĳkse bezigheden zelfstandig uit te voeren.

Maar allen beseffen ze dat achteruitgang van hun helderheid een onvermĳdelĳk afscheid van de

groep betekent. De volgende fase, die van volledige afhankelĳkheid, hangt als een zwaard van Damo-cles boven hun hoofd. Op confron-terende wĳze wordt duidelĳk hoe-zeer hun bewustzĳn afbrokkelt en de afwezigheid het langzaam maar zeker wint van de luciditeit. Toch is het geen treurige film, maar zit het verhaal vol humor en hoop.

Na een spetterende premiè-re en een succesvolle week in de cinema heeft de documentaire al bewezen wat hĳ waard is. Voor meer informatie over de

film kan u terecht op

www.geheugenpaleis.be.

Vraag: Wat kan je doen wan-neer je ouders hulpbehoevend zĳn?

Antwoord: In Vlaanderen zĳn meer dan 500.000 mantelzor-gers actief die de zorg opnemen voor een naaste. Erik Stroobants, freelanceredacteur en docent, is er een van. Al jaren zorgt hĳ mee voor zĳn dementerende moeder. Ook zĳn vader en schoonmoeder leden aan dementie.

“Het is balsem op mĳn ziel dat ik zie met hoeveel zorg en respect mĳn moeder nu omgeven wordt”Erik StroobantsFreelance redacteur en docent.

Mediaplanet vraagt jouw mening!Om onze edities nog beter te maken en meer aangepast aan de noden van onze lezers voert Mediaplanet momen-teel een marktonderzoek via onze website. Laat ons weten wat jĳ vindt op http://mediaplanet.com/enquete. Onder de deelnemers wordt een verblĳf voor 2 personen voor 2 nachten in het exclusieve relaxatieoord ‘Pullman Thalassa Timi Ama’ in Villasimius (Ita) verloot. www.mediaplanet.com/enquete

NIET MAKKELIJK“Het duurt een tijd voor je leert hoe je met dementie moet om-gaan. Het belangrijkste is dat je het leert begrijpen en aanvaar-den en van daaruit je leven op-nieuw vorm geeft”, aldus Erik Stroobants.FOTO: PRIVÉ

INSPIRATIE

BIED HULP WAAR NODIGBIBIBIIEDEDEDEDEDEDDDEDEDED HHHHHHHHHHUUULULULULULULULULULU PPPPPP P

1TIP

6 · SEPTEMBER 2010

INZICHT

Sterke vooruitgang in aanpak Parkinson werpt vruchten af

Zowel qua medicatie als qua ingrepen is er de jongste tien jaar een sterke vooruit-gang geboekt in de behandeling van de ziekte van Parkinson. Dokter Patrick San-tens, neuroloog in het universitair ziekenhuis van Gent, geeft meer uitleg.

Om de symptomen van de ziekte van Parkinson te be-strijden worden er behandelin-gen met medica-menten en heel-

kundige ingrepen toegepast, maar ook revalidatie – onder de vorm van kinesitherapie, logopedie of ergo-therapie – stimuleert het herstel en krijgt stilaan een belangrijke plaats in de behandeling van de ziekte van Parkinson. Let wel, alle bestaande behandelingen helpen voorname-lijk de symptomen aan te pakken. Het proces van degeneratie van de cellen in de hersenen kunnen we nog niet tegengaan.

MedicatieDe belangrijkste pijler in de behan-deling van de ziekte van Parkinson is de medicamenteuze. Die bestaat in hoofdzaak uit het toedienen van een of meerdere geneesmiddelen die werkzaam zijn in het dopami-nesysteem. Bij Parkinsonpatiënten is er in de hersenen vaak een tekort aan deze stof, en de medicatie pro-beert dat tekort op te heffen. Het oudste, maar nog altijd meest ge-bruikte medicijn is Levodopa. Dat heeft een krachtig effect tegen de meeste symptomen van de ziekte van Parkinson, en betekent voor de meeste patiënten een aanzienlijke

verbetering van hun levenskwa-liteit. Het nadeel van Levadopa is dat het relatief kort werkt. Mensen moeten dus meerdere keren per dag een pil innemen, van drie tot meer dan tien keer in extreme ge-vallen. Naarmate de ziekte vordert neemt de respons van het lichaam ook af, zodat mensen nog vaker pil-len moeten innemen of er andere medicatie wordt toegevoegd.

Betere definitiesDe laatste tien à vijftien jaar is de voornaamste wijziging in de be-handeling dan ook het gebruik van betere definities en processen en de ontwikkeling van andere midde-len die toelaten het gebruik van Le-vodopa te beperken of uit te stellen, of de behandeling meer te spreiden. Dergelijke middelen zijn bijvoor-beeld Mirapexin® of Ropinirole, die apart of in combinatie met Levodo-pa worden gebruikt. Deze produc-ten werden recent op de markt ge-bracht met verlengde afgifte. Een voordeel van die nieuwe genera-tie geneesmiddelen is dat ze maar één keer per dag moeten worden ingenomen, wat het gebruiksge-mak enorm doet toenemen. Nu is er ook Duodopa, wat je een Levodo-pa in gelvorm zou kunnen noemen. Patiënten bij wie de ziekte van Par-kinson erg vergevorderd is, krijgen een pomp die een continue hoe-

veelheid medicijn rechtstreeks in de darm doet vloeien, waardoor ze minder last hebben van schomme-lingen in hun toestand.

HersenstimulatieWanneer patiënten in een stadium komen waar medicatie niet meer goed werkt, grote problemen heb-ben met bewegen, gedrag, enzo-voort of veel complicaties krijgen van de medicijnen, wordt dikwijls gekozen voor een heelkundige in-greep. Die wordt sinds 1998 ook te-rugbetaald. Bij de patiënt worden diep in de hersenen elektroden geïmplanteerd, die hoogfrequen-te stroom naar de hersenen stu-ren. Zo onderdrukken ze de symp-tomen, zodat de patiënt opnieuw een kwaliteitsvoller leven leidt. Niet elke patiënt komt hiervoor in aanmerking, en aan elke heel-kundige ingreep is een – zij het mi-niem – risico verbonden, zodat dit alleen wordt toegepast wanneer de ziekte al vergevorderd is. Op dit moment wordt er ook gewerkt aan transcraniële magnetische stimu-latie, een eveneens elektrische be-handeling, maar dan aan de opper-vlakte van de hersenen. Weten-schappelijk gezien is dit een inte-ressante piste, maar net als voor celtransplantaties of gentherapie is er vandaag nog geen toepassing op grote schaal.

Patrick SantensNeuroloog in het UZ Gent

“De nieuwste geneesmidde-len moeten maar één keer per dag worden inge-nomen, wat het gebruiksgemak enorm verhoogt”

ZO GEZEGD

OPROEP VAN “RADIO PARKIES” Internetradio voor en door parkinsonpatiënten. Jean-Paul De Cremer wist enkele jongere lotgenoten warm te maken om een internetradio op te starten voor en door lotgenoten met de ziekte van Parkinson : Uit gesprekken op de “chat avonden” van JoPark blijkt dat het contact met lotgenoten zeer waardevol en van groot belang is bij de verwerking van de Ziekte van Parkinson. We vinden er informatie, maar ook steun om te leren leven met Parkinson. Contact met de buitenwereld wordt steeds moeilijker wanneer de ziekte vordert en dit leidt vaak tot vereenzaming. Maar “radio luisteren kan altijd en overal” en het doorbreekt het isolement van de patiënten! Daarom wordt “RADIO PARKIES” een heel belangrijk onderdeel van JoPark. Het wordt een uitbreiding op de chatactiviteit, met een mix van informatie: activiteiten van de zelfhulpgroepen, contacten leggen, ontspanning en muziek. Dit is bovendien een uniek project in Europa, dat ver over de grenzen heen parkinsonpatiënten kan bereiken!

Daarom doen wij een “OPROEP” aan alle patiënten die zich aangesproken voelen om mee te werken aan de uitbouw van onze “RADIO PARKIES”,neem contact via [email protected] of met Jean-Paul De Cremer (0497/42 34 79)

Vlaamse parkinson liga

Rustig aan

1Wie de ziekte van Parkin-son heeft, is beperkt in al-les wat hij of zij doet en in

de snelheid waarmee hij of zij dat doet. Hou daar rekening mee. Jaag hem of haar niet op.

Zoveel mogelijk zelf

2Het belangrijkste is dat de patiënt zoveel mogelijk al-les zelf doet. Moedig hem

of haar dus aan zoveel mogelijk zelf te doen, en bedwing uzelf om din-gen uit handen te nemen.

Verwacht niet te veel

3Tegelijk moet u ook reke-ning houden met de beper-kingen die de ziekte met

zich mee brengt. Probeer niet om de persoon met Parkinson dingen te laten doen die boven zijn mogelijk-heden liggen. Wees vriendelijk en bemoedigend. Onthoud dat u gerust mag helpen, maar doe niet te veel.

Geduld en begrip

4Het is normaal dat men-sen met de ziekte van Par-kinson soms neerslachtig

worden. Soms kan het nodig zijn om daar medische hulp voor in te roepen. Maar dikwijls helpen ge-duld, begrip en hulp al heel wat.

Noodrem

5Als partner hebt u het zelf ook dikwijls moeilijk. Dat is normaal. U moet huil-

buien opvangen, scherpe woorden inslikken, soms vechten voor uw ge-lijk,… dat vraagt heel wat begrip en geduld. Zorg ervoor dat u voldoende tijd en aandacht overhoudt voor uzelf en trek op tijd aan de noodrem als het echt niet meer gaat.

TIPS VOOR PARTNERS EN VRIENDEN

5

SEPTEMBER 2010 · 7

INSPIRATIE

Vraag: Hoe leven met de ziekte van Parkinson?

Antwoord: Patje Binnemans kreeg 20 jaar geleden te ho-ren dat hĳ de ziekte van Par-kinson had. In het begin verliep het moeizaam, maar dankzĳ de juiste medicatie is hĳ opnieuw erg actief, ook al dankzĳ zĳn op-timistische ingesteldheid.

“Ik was 31 jaar toen de diagnose van Parkinson voor de eerste keer werd gesteld”, vertelt Patje. “Ik sukkelde al een jaar of twee, had moeite met rechtstaan, geraakte moeilijk uit de auto en begon het gevoel te krijgen dat ik voorover viel. Meteen na de di-agnose kreeg ik medicatie, die me de eerste jaren redelijk stabiel hield. Mijn handen beefden wat, maar ik had er niet echt last van, en ook dat ging nadien terug beter. Ik voelde wel wat bijwerkingen van de geneesmid-delen, en had last van dyskinesie, on-willekeurige bewegingen.”

Wisselende dosisZeker in het begin was het zoeken naar de juiste dosis, maar sowie-so blijft die nooit hetzelfde. “In het begin schreef ik alles op wat ik van medicatie had genomen, maar als ik dat dan terug las, bleek er geen lijn in te zitten. Het hangt wat af van mijn emoties en stress hoe vaak ik mijn medicijnen moet nemen. Die helpen wel om je beter te voelen, maar tegelijk ben je je er wel altijd van bewust dat je iets mankeert, en zijn dagelijkse activiteiten niet al-tijd vanzelfsprekend.”

Doorheen de jaren moest Patje zijn medicatie wel veranderen. “Na vijf of zes jaar was mijn eerste me-dicatie uitgewerkt, en met het an-dere geneesmiddel ging het ineens moeilijker. Ik voelde me meer be-perkt, ongemakkelijk en onstabiel, maar mensen zagen dat niet. Dat is het lastige aan de ziekte van Parkin-son. Doordat anderen bijna niets aan je zien, vragen ze zich af of het alle-maal wel waar is en je niet overdrijft. Maar ondertussen voel je het wel. Na een tijd werden de symptomen ook duidelijker. Ik werd onzekerder bij het wandelen. Als er op straat ie-mand in mijn richting kwam, keek ik al of ze me langs rechts of langs links zouden passeren, om mijn stappen daarop af te stemmen. Za-ken waar de meeste mensen niet bij stilstaan, worden dus iets waar je constant mee bezig bent.”

Aan de slagBuiten hier en daar een korte perio-de van afwezigheid kon Patje altijd

blijven werken als dossierbeheer-der bij het ziekenfonds. “De aard van mijn werk is een groot voordeel, want een meer fysieke job had ik nooit kunnen volhouden. Mijn col-lega’s hebben me ook altijd gehol-pen. Ik werk nu thuis op een com-puter, waar ik dossiers samenvat en bereken. Na mijn operatie ben ik even halftijds begonnen, maar bin-nen een maand of twee-drie zal dat wel terug voltijds zijn.”

Zijn jongste dochter, die één jaar was toen de diagnose werd gesteld, heeft nooit anders geweten dan dat haar vader ziek was. “Toch was het niet gemakkelijk voor beide kin-deren, en ook niet voor mijn moe-der”, verzucht Patje. “Bij ons thuis is er nooit echt veel over gespro-ken. Ik sta niet vaak stil bij wat ik niet meer kan. Vroeger speelde ik graag basketbal, maar dat gaat nu niet meer, maar er zijn zoveel ande-re dingen die ik kan doen. De laatste maanden voel ik me beter met mijn

nieuw medicijn (duodopa: dopa-mine die continu wordt toegediend via een pompsysteem, red.), dus zijn we twee keer naar het buiten-land getrokken voor een korte va-kantie. Ik heb me nooit afgevraagd

hoe de ziekte verder zou evolueren. Wat de toekomst brengt, dat zien we nog wel.”

WEER OP REIS“Sinds ik mijn nieuwe medicij-nen neem, voel ik me een stuk beter”, aldus Patje Binnemans. “Zo zijn we onlangs twee keer naar het buitenland getrok-ken en wat de toekomst nog brengt, zien we nog wel.”FOTO: PRIVÉ

OPMERKELIJK

“Ik sta niet vaak stil bĳ wat ik niet meer kan”

Patje BinnemansDossierbeheerder bĳ het ziekenfonds en Parkinsonpatiënt die doorzet.


[email protected]

DE ZIEKTE VAN PARKINSON DOORGELICHT

De ziekte van Parkinson is een van de meest voorkomen-de ziekten van het zenuwstelsel. In België lĳden ongeveer 35.000 mensen eraan.

De gemiddelde leeftijd van een Parkinson-patiënt is zestig jaar. 1,4 procent van de 55-plus-sers heeft de ziekte van Parkin-son. Bĳ ouderen tussen de 85 en 95 jaar is dat vier procent. Maar in zeldzame gevallen kunnen ook dertigers en veertigers aan de ziekte lĳden.

Mensen met de ziekte van Parkinson hebben aanvankelĳk alleen enkel lichte klachten, zo-

als wat beven van de hand in rust of wat trager bewegen.

Op termijn ontstaan moei-lĳkheden om te lopen en om da-gelĳkse handelingen te doen. Andere symptomen zĳn moei-lĳk slikken en spreken, overma-tige transpiratie, trage stoel-gang, kwĳlen, en ook psychische klachten zoals depressie, moe-heid, concentratieproblemen,...

De ziekte van Parkinson is niet erfelĳk. Ze treft zowel man-nen als vrouwen.

Bij rokers komt de ziekte van Parkinson drie keer minder voor dan bĳ niet-rokers.

“De ziekte van Parkinson uit zich door vier klassieke symptomen”, legt dokter Pickut uit. “Bradyki-nesie is het vertragen van de be-wegingen. Rigiditeit betekent dat de soepelheid van de spieren afneemt. Mensen kunnen last hebben van tremor of beven, en tot slot ook van posturale insta-biliteit. Als een gezond persoon bijvoorbeeld op een kasseiweg wandelt, past hij zich door kleine bewegingen aan om niet te val-len. Bij Parkinson wordt deze re-flex aangetast.”

SymptomenDe verschillende symptomen ko-men in diverse mate voor. “In het ene uiterste lijdt iemand onder erg vertraagde bewegingen en een sterke rigiditeit; in het ande-re beeft hij of zij veel, maar kent die weinig vertraging of rigiditeit. De meeste patiënten vertonen mengvormen van deze symp-tomen. Eén op drie mensen met Parkinson beeft zelfs niet, terwijl dat net een belangrijk element is voor de diagnose. De ziekte wordt in dat geval vaak niet herkend, en dikwijls verward met fibromyal-gie of het chronisch vermoeid-heidssyndroom.”

OorzaakOver de oorzaak van Parkinson zijn er verschillende theorieën, vertelt dokter Pickut. “Er liggen vele factoren aan de basis, omdat de ziekte veroorzaakt wordt door een interactie tussen de genen en de omgeving. Sommigen ver-wijzen naar de blootstelling aan toxische stoffen, bijvoorbeeld in insecticiden of chemische pro-ducten. Anderen vermoeden dan weer dat het zenuwstelsel wordt aangetast door infecties die nog niet echt bekend zijn. Ook psy-chische factoren, zoals stress, spelen mogelijk ook een rol.”

Dr. Barbara PickutNeuroloog in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen

Parkinson wordt niet altĳd herkendNiet iedereen wordt in ge-lijke mate door de ziekte van Parkinson getroffen, vertelt dokter Barbara Pic-kut, neurologe in het Uni-versitair Ziekenhuis Ant-werpen. “Doordat som-mige symptomen soms uitblijven, wordt de ziekte niet altijd herkend.”


[email protected]

FOTO: PRIVÉ

SEPTEMBER 2010 · 9

Een therapeutische omwenteling

Het MYDREAM-programma

Mathieu VokaerVerantwoordelĳke van de eenheid kli-nische neuro-im-munologie in het Erasmuszieken-huis te Anderlecht.

[email protected]

MEDISCH

Een doelmatigere behandeling tegen multiple sclerose

Wat is MS?

MS-Liga Vlaanderen en MS-Week

MEER INFO: SECRETARIAAT MS-LIGA VLAANDE-REN VZW, BOEMERANGSTRAAT 4, 3900 OVERPELT, TEL. 011 80 89 80 (ELKE WERKDAG VAN 8.30 TOT 16.00 UUR), FAX 011 66 22 38, E-MAIL: [email protected], WEBSITE: WWW.MS-VLAANDEREN.BE

Multiple sclerose is een au-to-immuunziekte die hoofd-zakelijk jonge volwassenen treft. Aandacht voor deze pa-thologie met neuroloog Ma-thieu Vokaer, verantwoor-delijke van de Eenheid klini-sche neuro-immunologie én verantwoordelijke voor de behandeling van MS in het Erasmusziekenhuis te An-derlecht.

KORTE BERICHTEN

8 · SEPTEMBER 2010

Tour de France Een gelukkig man…

Geert Ide (49)MS-patiënt die zich niet laat afstoppen door zĳn ziekte.

MĲN TOUR DE FRANCE MET MS

ELS JONCKHEERE

[email protected]

Vraag: Wat doet u als u het bericht krĳgt dat u MS hebt? Bĳ de pakken blĳven zitten of de draad van uw leven gewoon weer opnemen?

Antwoord: Geert Ide koos re-soluut voor het laatste. Het besef dat alles opeens voorbĳ kan zĳn, zorgt ervoor dat hĳ nu intenser dan ooit leeft. En blĳkbaar heeft dat een positieve invloed op zĳn ziekte, want zĳn symptomen blĳ-ven vooralsnog ‘stabiel’.

ZIJN GROTE PASSIE“Vroeger was de norm om het na de diagnose van MS rustiger aan te doen”, aldus Geert Ide, “maar ik has-pel nu jaarlijks toch zo’n 10.000 km per fiets af.”FOTO: PRIVÉ

INSPIRATIE

LAAT JE NIET INPERKEN

LAAAATATATATATTTTATAT JJJJJJJJJJ JJEEEEEEEEEE NNNNININININININIEEEEETETE

2TIP

10 · SEPTEMBER 2010

Om het aftakelingsproces van het ouder worden tegen te gaan, is het niet alleen nodig om fysiek actief te blijven. Ook mentaal moet je fit blijven. En daarvoor moet je je her-senen trainen. Want naarmate we ouder worden, komen er barsten in onze scherpe geest. Dit komt om-dat de energiehuishouding van de hersenen langzaam afneemt. Her-

sencellen worden minder actief en prikkelen elkaar minder. De nieu-we hersencellen die we aanmaken, zullen bij weinig activiteit afster-ven. Wie zijn geheugen gebruikt, krijgt dus meer actieve geheugen-cellen. Hierdoor krijg je minder last van vergeetachtigheid en blijf je be-ter redeneren.

Met plezierHet geheim van een goede geheu-gentraining is dat je er plezier aan hebt. Vandaar dat spelletjes een ideale manier zijn om je hersenen te stimuleren. Denk maar aan alle mogelijke soorten van kruiswoord-raadsels, maar ook strategische (computer)spelletjes. Belangrijk is wel dat je het jezelf niet te gemak-kelijk maakt. Zoek dus uitdagingen die je niet in twee tellen kan oplos-

sen! Ook lezen blijkt de hersenen fit te houden. Quizzen en hoofdre-kenen kan eveneens helpen, en on-derzoek toont aan dat zelfs googe-len een positief effect heeft.

Constant bijlerenWant bijleren, is natuurlijk even-eens een manier om je hersenen fit te houden en… mee te blijven met de maatschappij. Vandaar dat het belangrijk is om actief bezig te blijven: trek regelmatig naar de bibliotheek, een concert of thea-tervoorstelling, help je kleinkind met zijn huiswerk, blijf geïnteres-seerd in nieuwe technologieën en maatschappelijke tendensen, … Tenslotte: begin vroeg genoeg met hersentraining. Want het gaat niet alleen ouderdomsverschijnselen tegen, maar zorgt er ook voor dat je slimmer en alerter wordt, je con-centratie verbetert en… je je jon-ger voelt.

ELS JONCKHEERE

[email protected]

Veertig minuten meditatie per dag zorgt ervoor dat de de-len van de hersenschors die ver-bonden zĳn met het maken van keuzes, het verwerken van zin-tuiglĳke informatie, geheugen, concentratie en alertheid, met 20 % toenemen. Dit komt omdat meditatie, net als slapen, de zin-tuiglĳke input naar de hersenen beperkt, wat de neuronen de kans geeft om nieuwe informatie en herinneringen te verwerken en op te slaan.

OOK MEDITEREN HELPT!

Slimmer en alerter terwĳl je je amuseert

NIEUWS

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

Zweedse puzzelBreng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

Voor een gezonde geest in een gezond lichaam!

Al van kindsaf had Yvonne van Cutsem een grote voorliefde voor geheugenspelletjes. En die passie heeft ze nooit opgegeven. Ondanks het feit dat ze niet veel tijd meer heeft omdat ze de zorg voor haar zieke echtgenoot op zich heeft ge-nomen, houdt ze dagelijks toch minstens een halfuurtje vrij om kruiswoordraadsels op te lossen.

“Daarnaast probeer ik zo vaak mogelijk quizzen op tv te volgen,” vertelt ze. “Vroeger las ik ook heel veel, maar daar heb ik geen tijd meer voor. Wel hou ik nog een dag-boek bij.”

Helemaal niet oudYvonne van Cutsem is het levende bewijs dat deze spelenderwijze ge-heugentraining wel degelijk nut heeft. Want ze kan nog heel goed mee met de maatschappij. Ietwat trots vertelt ze: “Ik merk dat mijn leeftijdsgenoten flink wat fouten beginnen te schrijven, terwijl ik daar totaal geen problemen mee heb. Ook leer ik nog vaak nieuwe dingen bij, bijvoorbeeld over com-puters of hedendaagse technolo-gie. Dat zorgt er dan weer voor dat ik interesse in die zaken krijg, wat mijn kleinkinderen ten zeerste ap-preciëren. Ze zeggen me dat ik he-lemaal niet oud ben en vinden het nog altijd heel leuk om bij me langs te komen, gewoonweg omdat ik over alles kan meepraten. En dat doet wel deugd, want je merkt toch dat veel jongeren de ouderen links laten liggen. Tenslotte kan ik nog steeds zelf al mijn administratie doen, wat veel van mijn leeftijds-genoten niet kunnen zeggen. Dus ja, spelenderwijs je geheugen trai-nen, loont. Ik ben erg gelukkig dat ik nog steeds heel goed mijn plan kan trekken en met de maatschap-pij mee kan. Natuurlijk heeft dat niet allemaal met mijn voorliefde voor puzzels, quizzen en lezen te maken, maar het helpt zeker ”

Een voorbeeld dat kan tellenYvonne van Cutsem (80) is één van die kranige oud-jes die ondanks haar geze-gende leeftijd nog flink bij de pinken is. Haar geheim? Dagelijks kruiswoordraad-sels oplossen en zoveel mogelijk quizzen.

ELS JONCKHEERE

[email protected]

Vraag: Hoe zorg je ervoor dat je ook op je oude dag nog vlot mee kan in de maatschappĳ?

Antwoord: Ook jĳ kan zo’n vinnig oudje worden. Want door je hersenen geregeld te trainen, kan je (weliswaar gedeeltelĳk) vermĳ-den dat je geheugen erop achter-uit gaat. En dat kan zelfs op een plezante manier: speel gewoon wat geheugenspelletjes!

Yvonne van CutsemFervent puzzelaarster.

SEPTEMBER 2010 · 11

Regelmatige viseters hebben minder kans op hart- en vaatziektes, en mo-gelijk ook op dementie. Tevens zou vis eten een positief effect op de her-senontwikkeling hebben én bijdra-gen in het tegengaan van agressivi-teit, zelfmoordneigingen en depres-sies. Helaas kunnen vissen die in de vrije natuur leven, ook in aanraking met milieuvervuiling, zoals dioxi-nes en pcb’s, komen. Maar dit risico weegt niet op tegen de gezondheids-winst die u krijgt door twee keer per week vis te eten. Belangrijk is wel dat u geregeld eens vette vis consu-meert, omdat deze de meeste omega-3-vetzuren bevatten. Want het zijn nu eenmaal vooral deze stoffen die in het gezondheidsbevorderende ef-fect resulteren. Omega-3-vetzuren zijn onder meer eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA): essentiële bouwstenen voor onze ge-zondheid die ons lichaam echter niet (goed) zelf kan produceren.

Varieer eens…Daarnaast is het aangeraden om uw keuze te variëren. Luk Huysmans,

Twee keer per week vis voor betere hersenen

Vraag: Waarom raadt de Ho-ge Gezondheidsraad iedereen aan om twee keer per week vis te eten?

Antwoord: Vis en schaal-dieren bevatten voedingsstof-fen die onmisbaar zĳn voor een gebalanceerd dieet. Bovendien dragen hun omega-3-vetzuren bĳ tot een betere gezondheid!

VITAMINES VOOR DE HERSENEN

Vitamine E is goed voor de hersenen, maar dan wel enkel bĳ jongeren.

Foliumzuur (B6 of B12) zou dan weer essentieel zĳn in de strĳd tegen cognitieve aftakeling en de kans op Alzheimer vermin-deren.

Hetzelfde geldt voor Ginkgo, en ook groene thee heeft een be-wezen positieve invloed op het behoud van het denkvermogen.

NIEUWS

ELS JONCKHEERE

[email protected]

HOU JE BREIN IN VORM

S

HOOOOUUUUU UU JJJJJJJJJJEEEEEEEEEEEE BBBBBBBBBB BBRRRRRRRRRREEEEEEEIIIN

3TIP

Het ultieme visboekBent u een vislekkerbek, maar loopt u toch een beetje verloren in de viswinkel? Dan is het boek

‘HOE BEREID IK VIS’ voortaan uw handige metgezel in de winkel en in de keuken.

www.visinfo.be

CO-FINANCIERING EU

Luk HuysmansProductmanager Vis bĳ VLAM.

Productmanager Vis bij VLAM: “De Belg zoekt vooral zijn toevlucht tot de gekende soorten, zoals tong, kabel-jauw, zalm, mosselen en garnalen. Er zijn echter nog tientallen andere lek-kere vissoorten. Denk maar aan rode poon, haaitjes, zeeduivel, pladijs, rog, koolvis … Alleen zijn deze onvoldoen-de gekend en/of weet de consument niet hoe ze te bereiden. Vandaar dat we al enkele jaren bezig zijn met campag-nes die de Belg ertoe moet aanzetten om zijn viskeuze volgens de seizoenen te variëren. Want ook vissen volgen de seizoenen en dat merk je aan de kwali-teit van het visvlees en de meer uitge-sproken smaak. Bovendien maak je er een duurzame en prijsvoordelige keu-ze mee. Bij seizoensvis wordt immers rekening met het paaien van de vissen gehouden, zodat ze alle kansen krij-gen om zich voor te planten. Tevens is er in die specifieke periodes een grote-re aanvoer naar de veilingen, wat na-tuurlijk de prijs drukt.”

Belg scoort slechtOok op het vlak van vis eten is er nog werk aan de winkel. Want onze land-genoten eten gemiddeld maar één tot twee keer vis om de drie weken. Helaas blijken enkele stugge voor-oordelen de grootste barrière te vor-men om meer vis op het menu te zet-ten. Uit onderzoek blijkt immers dat

mensen de prijs, de geur, de graten en het gebruiksongemak als groot-ste redenen aangeven om geen vis te kopen.

Luk Huysmans: “En dit is jammer, want u kunt vele vissoorten krijgen die minder of evenveel kosten als een kwalitatief stuk vlees. Tevens is er een enorm groot aanbod aan graatloze producten. De geur zou ook geen barrière mogen vormen, aangezien verse vis niet stinkt, maar naar de zilte zee ruikt. Tenslotte is gebruiksongemak eveneens een drogreden, want het is heel gemak-kelijk om vis te bereiden. Bovendien heeft de visnijverheid de laatste ja-ren aanzienlijk geïnvesteerd in de lancering van (half)bereide vispro-ducten.” U bemerkt: er is geen en-kele uitvlucht om niet twee keer per week vis te eten.

HELDER HOOFD. Regelmatige viseters hebben minder kans op hart- en vaatziekten en mogelijk ook op dementie. FOTO: WWW.SHUTTERSTOCK.COM

RECEPTIDEE

Nage van Roggevleugel

Benodigdheden: - voor 4 personen -

4 stukken rogvleugel van 120 g

50g venkel

75g prei

50g bleekselder

75 g kwartjes ontvelde tomaat

olĳfolie

300 ml visfumet

enkele saffraandraadjes

kervelpluksels

peper en grof zeezout

Bereiding: Kuis en snijd de groenten in de gewenste vorm, was en

laat uitlekken. Stoof de groenten in een weinig olijfolie. Voeg visfu-met en de saffraandraadjes toe.

Breng aan de kook en zet het vuur zachter zodat de

bouillon onder het kookpunt blijft.Kruid de rogvleugels met pe-per en weinig zout, leg in de

bouillon en pocheer 4 à 5 minuten.Schik de rogvleugel op een bord, leg de groenten op

en rond de vis. Lepel wat bouil-lon over de rogvleugel en werk af met kerveltakjes.

Garnituurtip: wortels, peultjes, erwten, ĳskegels, ...

Biertip: een stevig blond, zoals Saxo Bio

Wijntip: een puntige witte, zoals Chenin Blanc uit de Loirevallei.

[email protected]

INSPIRATIEVERS EN GOEDKOOP

De Belg zou beter zijn viskeuze aan-passen volgens de seizoenen. Sei-

zoensvis is immers van hogere kwaliteit en heeft een meer uitgesproken smaak. Bovendien is de prijs ook lager. Foto: Privé

SEIZOENSVIS


INZICHT

DE ZELFMOORDLIJNZOEKT DRINGEND

VRIJWILLIGERSINTERESSE? NEEM DAN NU CONTACT OP

NIEUWE OPLEIDINGEN STARTEN AL IN OKTOBER

SURF NAAR VRIJWILLIGERS.ZELFMOORDLIJN.BEE-MAIL [email protected] BEL HET SECRETARIAAT OP 02/ 649 62 05

ZELFMOORDLIJN.BE

NIEUW IN 2010BEANTWOORDEN KAN NU

OOK VAN THUIS UIT

Gemiddeld gebeuren er in ons land zeven zelfdodingen per dag. Per wanhoopsdaad zouden zo’n twaalf mensen een poging ondernemen. Zelfdoding is dus een groot maat-schappelijk probleem. Verschillen-de factoren verhogen het risico dat iemand zichzelf van het leven be-neemt: psychologische of sociale factoren, een psychiatrische aan-doening, of biologische factoren. In-dien er in de familie bijvoorbeeld al zelfdoding is voorgekomen, verdub-belt de kans op zelfdoding bij andere familieleden.

“Gedachten aan zelfdoding han-gen vaak samen met depressie of andere psychiatrische ziektes, zo-als schizofrenie en anorexia”, ver-telt Kees van Heeringen, hoogleraar psychiatrie en directeur van de Een-heid voor Zelfmoordonderzoek aan de universiteit van Gent. “Maar dan nog denkt slechts een heel kleine minderheid van mensen met een depressie aan zelfdoding. De verkla-ring daarvoor is zeker niet eendui-dig, maar kan voor een deel gevon-den worden in de werking van onze hersenen.”

EmotionelerProfessor van Heeringen verwijst naar een Frans onderzoek onder jonge mannen met een depressie. De mensen die al een poging tot

zelfdoding ondernomen hadden, haalden andere resultaten op de hersenscan dan de anderen. Bij het zien van een foto van een kwaad ge-zicht werkte het deel van de herse-nen dat verantwoordelijk is voor de opname van zintuiglijke informa-tie en angstgevoelens veel meer dan normaal, waardoor ze veel emotio-neler reageren. Tegelijk was een an-der deel van de hersenen verstoord. En net in dat deel zit het vermogen om oplossingen te bedenken om uit een lastige situatie te geraken. Daardoor overschatten ze negatieve dingen en kunnen ze zich geen toe-komst voorstellen die toch nog posi-tief uitdraait.

Vervlakking Recent voerde Kees van Heeringen

een gelijkaardig hersenonderzoek uit naar emotionele pijn bij veertig patiënten met een depressie, waar-van ook een deel met zelfdodingsge-

dachten zat. “Hoe meer de testper-sonen emotionele pijn voelden, hoe sterker de gedachten en hoe meer verstoring in het hersengebied waar het probleemoplossend denken zit. Maar dat bleek los te staan van de de-pressie. Sommige mensen kunnen heel zwaar depressief zijn, maar lij-den aan een vervlakking van de ge-

voelens, waardoor ze niet veel emo-tionele pijn voelen.” Ook de aanmaak van serotonine, dat emoties en stem-mingen evenzeer beïnvloedt, blijkt minder goed te werken bij suïcidale mensen. “Een verstoord serotonine-systeem kan er eveneens toe lijden dat je minder in staat bent om posi-tieve dingen in de toekomst te zien.”

Goed gesprekPraten over zelfdoding is vaak nog een groot taboe, ook voor nabestaan-den of mensen die in hun omgeving geconfronteerd worden met zelfdo-ding. Wie nood heeft aan een goed gesprek kan daarom altijd terecht bij de Zelfmoordlijn. Die is dag en nacht te bereiken op het gratis num-mer 02 649 95 55 en vijf avonden per week via een chat. Meer informatie op www.zelfmoordlijn.be.

Oorzaak van zelfdoding ligt deels in de hersenen

SAMENHANG . Gedachten aan zelfdoding hangen vaak samen met psychiatrische ziektes. FOTO: WWWI SHUTTERSTOCK.COM

Vraag: Waarom denken mensen aan zelfdoding?

Antwoord: Er zĳn verschil-lende risicofactoren. Een ervan is dat de hersenen van suïcida-le mensen anders werken, zegt hoogleraar psychiatrie Kees van Heeringen.

HIER KAN JE TERECHT

De Zelfmoordlijn, gratis en anoniem: bel 02/649 95 55 (24u/24) of chat op www.zelf-moordlĳn.be (‘s avonds, behalve woensdag en zaterdag, inloggen tussen 19u en 21u30)

Werkgroep Verder voor na-bestaanden na zelfdoding: 02/361 21 28 www.zelfdoding.be (met interactief forum)

Tele-Onthaal, gratis en ano-niem: bel 106 (24u/24) of chat op www.tele-onthaal.be


[email protected]

Wanneer je je niet goed in je vel voelt, kunnen de-ze tips een positief effect hebben. Vermoed je dat je een zware depressie hebt, praat er dan over met je huisarts.

Denk na over de oorsprong van je gevoel. Leidde een gebeurte-

nis of een probleem tot een depres-sie, dan gaat die mogelijk ook snel weer voorbij.

Zoek iemand waarmee je kunt praten over deze gevoelens en

problemen. Neem eventueel deel aan een praatgroep of ga naar een psycholoog.

Aanvaard je gevoelens, en aan-vaard het feit dat het een tijd

kan duren voor je je weer beter voelt.

Sta op en ga slapen op een nor-male tijd. Verander je slaappa-

troon zo weinig mogelijk. Gebruik slaapmiddelen alleen zoals de dok-ter ze voorschrijft, en liefst enkel per uitzondering.

Zoek activiteiten waarin je je goed kunt uitleven en ont-

spannen. Blijf ze doen.

Blijf maatschappelijk actief en blijf onder de mensen komen.

Beweeg, maar kies wel een sport of activiteit die je echt

graag doet.

Het klinkt als een cliché, maar lachen doet je beter voelen. Neem geen vergaande beslis-singen, zoals van werk veran-

deren of scheiden.

Let op voor het gebruik van al-cohol of drugs. Ze verergeren

de problemen alleen maar. Ga op tijd naar de dokter als je het hier moei-lijk mee hebt.

TIPS VOOR EEN GOED GEVOEL

Kees van Heeringen Hoogleraar psychiatrie en directeur van de eenheid voor zelf-moordonderzoek aan de universiteit van Gent

FOTO: PRIVÉ


“Slechts één op duizend baby’s heeft gehoorproblemen. Naarma-te de ouderdom stijgt dit aantal ex-ponentieel. In de leeftijdscategorie tussen 20 en 40 jaar is dat 5 procent. 40 procent van de zestigers hebben

gehoorproblemen, waar dat maar liefst 90 procent bedraagt bij tach-tigjarigen.”

Verbazende cijfers“Luide muziek en mp3 spelers zijn momenteel de ‘hippe’ oorzaken van gehoorverlies. Toch zijn vooral de leeftijdsgerelateerde verslech-tering van het gehoor en bepaalde soorten lawaai verantwoordelijk voor een groot deel van de gehoor-schade. Mensen die professioneel blootgesteld worden aan lawaai worden via de arbeidsgeneeskun-dige dienst regelmatig aan een ge-hooronderzoek onderworpen. Veel andere mensen die recreatief wor-den geconfronteerd met sterke ge-luiden staan er vaak niet bij stil dat zij hierdoor ook gehoorschade kun-nen oplopen. Verder kan ook be-paalde medicatie aan de basis lig-gen van gehoorverlies. Spijtig ge-noeg zien veel mensen een hoorap-

paraat als oubollig en gaan ze pas vaak rijkelijk laat naar een arts. ”

Aanpassing“Slechter horen of in het ergste ge-val doof worden is een van de meest onderschatte aandoeningen. Slecht-horenden gaan zich onbewust aan-passen. Liplezen of beter: spraakaf-zien, is daar één voorbeeld van. Dit compensatiemechanisme kan ech-ter een probleem vormen voor oude-ren wanneer ook hun zicht achteruit gaat. Het gevolg is dat ze niet kunnen compenseren voor hun slechte ge-hoor en zich sociaal gaan afzonderen. Een niet gecorrigeerd ernstig gehoor-verlies heeft op termijn gevolgen zo-wel op cognitief, lichamelijk als soci-aal vlak. Mensen in een bejaardente-huis worden wel eens als demente-rend bestempeld omdat ze simpel-weg slecht horen en naast de kwes-tie antwoorden. Slechthorenden van alle leeftijden worden minder alert,

schrikken veel sneller en worden achterdochtig. Dit kan in ernstige ge-vallen leiden tot depressiviteit. ”“Het is belangrijk om mensen te sen-sibiliseren voor het probleem en de ge-volgen. Alle mensen, van alle leeftijden, moeten uitkijken voor gehoorschade, want eenmaal de schade er is, is ze per-manent. De overheid moet de geluids-normen naar beneden halen. Want nu tolereert ze een economisch verant-woorde gehoorschade. En verzorgend personeel bij bejaarden moeten alert zijn voor de mogelijkheid dat gehoor-problemen bij ouderen kunnen bijdra-gen tot de achteruitgang van het cog-nitief functioneren. Ten slotte klagen veel mensen dat de hoorapparaten te opvallend zijn, maar precies die zicht-baarheid leidt er toe dat het probleem onderkend wordt en dat de omgeving er ook rekening kan mee houden.

GILLES DEGEYTER

[email protected]

“Geluidsnormen moeten dringend naar omlaag”

INZICHT

TIJD VOOR OORDOPJESLuide muziek en mp3-spelers zijn momenteel de ‘hippe’ oor-zaken van gehoorverlies. Toch zijn vooral ouderdom en be-paalde specifieke soorten la-waai verantwoordelijk.FOTO: WWW.SHUTTERSTOCK.COM

“Het is begonnen met tinnitus, oorsuizingen in de volksmond. Ik hoorde net het geluid van een beek en in de extremere gevallen ma-chineruis. Die suizingen hebben me bang gemaakt en toen heb ik besloten om naar een specialist te gaan. Ik dacht eerst dat er een pro-bleem in de hersenen zou kunnen zijn, maar een scan stelde me ge-rust. Men concludeerde dat de oor-zaak wellicht psychologisch was.”

ModellenNa het onderzoek kreeg ze een eer-ste hoorapparaat, aan één kant dus. Na enkele jaren vond men het beter twee hoorapparaten te ge-bruiken. Ondertussen zijn die ap-paraten al weer vervangen en is ze heel tevreden over de nieuwste modellen en technologieën. “In het begin is het heel moeilijk om een hoorapparaat te dragen. Je bent bang dat mensen je anders gaan bekijken. Ook nu heb ik het er soms nog moeilijk mee. Grappig eigenlijk als je overal mensen met een bril ziet lopen. Eigenlijk is dat net hetzelfde en daar schaamt nie-mand zich over.” “De oudere modellen konden ge-luiden nog niet zo goed differen-tiëren, waardoor bijvoorbeeld luidsprekers op het perron veel te luid klonken en je je rot schrok als plots iets omgeroepen werd . De laatste generatie hoorapparaten is fantastisch. Ik ben blij dat ik heel veel kan verstaan en mijn job nog kan doen. Alleen jongeren die snel praten en een speciaal taaltje ge-bruiken kan ik niet zo goed meer volgen, maar dat is minder erg.”

Een normaal leven ondanks verminderd gehoorGreet, een 56-jarige da-me is al tien jaar slecht-horend, maar dankzij ver-schillende gehoorappara-ten kan ze toch haar leven normaal verderzetten.

GILLES DEGEYTER

[email protected]

Vraag: Wat zĳn de gevolgen van een gehoorstoornis?

Antwoord: Een van de eer-ste problemen bĳ het verlies van het gehoor is de moei-lĳkheid om medeklinkers of het verschil ertussen te kun-nen horen. Professor Ingeborg Dhooge, diensthoofd van de neus-, keel- en oorheelkunde van het UZ Gent, legt uit.

BESCHERM JEZELF WAAR

HET KAN

BESCHERM

4TIP

Prof. Ingeborg DhoogeDiensthoofd van de neus-, keel- en oorheelkunde van het UZ Gent

FOTO: PRIVÉ


“Ik was na een lange treinrit aan het dineren bij een kunstenaar thuis is Pescara. Ik herinner mij dat ik voor mijn bord zat en ik absoluut niet wist hoe ik ook maar één hap door mijn keel moest krijgen. Even later brak het zweet mij eet en besefte ik hele-maal niets meer. De eerste dokter die bij mij kwam, vond het niet eens de moeite om een ziekenwagen te bel-len. De tweede kon de symptomen evenmin inschatten maar achtte het toch al raadzaam om mijn naar een ziekenhuis te brengen. Ik ben vervol-gens drie dagen in een coma gebleven vooraleer ik naar Gent kon getrans-porteerd worden. Hier in het UZ ben ik onmiddellijk geopereerd.”

Twee mogelijkheden“Ik weet nog dat de dokter mij twee mogelijkheden gaf. Ofwel scalpeer-den hij mij en was er een kleine kans dat er iets verleerd liep, ofwel deden ze een microchirurgische ingreep via de lies. Ik heb meteen voor het laatste gekozen, ook al was de kans groter dat er iets fout liep. Maar je ziet van hier dat ik zou opteren om mijn schedel open te snijden! Dat had zo iets mid-deleeuws. Uiteindelijk bleek dat een goede keuze te zijn geweest. Ik besef dat ik ongelofelijk veel geluk heb ge-had want ik heb niets aan de beroer-te overgehouden. Ik mag er niet aan denken dat ik voor de rest van mijn leven als een wrak verder zou moe-ten. Het is bijzonder belangrijk dat je een goede geneesheer hebt want blijkbaar is het zelfs voor geschoolde mensen niet evident om de signalen van een CVA op te merken.”

CVAEen beroerte of Cerebro Vasculair Ac-cident (CVA) is voor de hersenen wat een hartinfarct is voor het hart. Onge-veer 75 procent van de beroertes ont-staan door zuurstoftekort doordat een

slagader of een ader verstopt raakt. Wanneer dit gebeurt, begint een stuk-je van het hersenweefsel af te ster-ven. Een van de meest voorkomende vormen van beroerten is de trombo-se. Daarbij wordt meestal vet en kalk afgezet in de wand van een slagader, tot deze volledig verstopt is. Een ande-re vorm van beroerten wordt veroor-zaakt omdat vanuit het hart of de gro-te bloedvaten een klontertje bloed los-komt en gaat vastzitten in een bloed-vat dat naar de hersenen gaat.

In ongeveer 20 procent van de ge-vallen wordt een beroerte veroor-zaakt door een bloeding in de herse-nen zelf.

Behalve een vorm van familiale aanleg, is een hoge bloeddruk en ver-hoogde cholesterol een belangrijke oorzaak. Ook roken, overgewicht, een gebrek aan beweging en diabetes ver-hogen het risico.

Een op vijf“Zoals een Belg op de vijf leed ik blijk-baar al een tijd aan te hoge bloeddruk, al heb ik daar nooit iets van gemerkt. Had ik het geweten dan had ik zon-der twijfel mijn levensstijl aangepast. Ik zou daar geen probleem mee gehad hebben, ook al heb ik de voorbije zestig jaar niet bepaald geleefd als een pater. De jongste jaren ben ik echter nier-patiënt en moet ik een paar keer per week naar de nierdialyse. Ten gevolge daarvan moest ik wel anders gaan le-ven. Zodra de diagnose geveld was, heb ik in mijn hoofd een knop omgedraaid en mijn leven geherprogrammeerd. Mijn alcoholverbruik beperkt zich nu tot één glaasje wijn, om de drie dagen. Intussen ben ik het gewoon. Alleen het roken heb ik nog niet volledig af-gezworen al is ook dat fel verminderd. Terwijl we hier zitten te praten heb ik al één sigaret gerookt. Vroeger had ik er zeker al zes opgestoken.”

“Voor de rest is er niets veranderd. Alhoewel, ik maak meer het onder-scheid tussen de belangrijke en de …

minder belangrijke dingen in het le-ven. Het gevaar daarvan is dat je lui wordt. Ik ben op een leeftijd gekomen dat ik mij dat zou kunnen veroorlo-ven. Mocht ik daar echter aan toege-ven, dan zou ik het wellicht niet lang meer trekken. Dat is dus geen optie. Daarvoor is mijn nieuwsgierigheid is nog steeds te jeugdig.”

Uit de kunst“Ik ben nooit met de dood bezig ge-weest”, vertelt Hoet. “Toch niet met mijn persoonlijke dood. Wel met de dood als thema in de kunst. In het normale leven is de dood achter een hele reeks deuren van verzekeringen en mortuaria verstopt, in de kunst daarentegen is de dood daarentegen altijd zeer aanwezig geweest. Ik geloof dat ik mijn medische problemen heb kunnen verwerken dankzij de kunst. Een kunstenaar weet immers altijd

een manier te vinden om de dood te transcenderen. Hij doet iets met de dood.”

“Ik heb een groot respect voorde natuur, al moet ik erkennen dat de natuur zeer wreed kan zijn. Dat maakt mij echter niet bang voor doodof aftakeling. Ik wil de aftakeling al-leen geen kans geven, door bezig te blijven. En ik weet het wel, ooit zal er een ogenblik komen dat ik niet meer vooruit kan, maar ik doe daar geen uitspraken over. De tijd zal dat weluitwijzen. Voorlopig wil ik daar nietaan denken. Ik weet dat ik mijn leven dank aan enkele medische behande-lingen en dat geeft mij een soort rust.Als er weer iets gebeurt, dan weet ik dat er een misschien een oplossingis.”

“Ondanks beroerte is lui zĳn voor mĳ geen optie”

Zeven jaar geleden ging bĳ Jan Hoet (74) het licht uit. Na een vermoeiende dag op de Biënnale van Venetië werd hij geveld door een trombose. “Ik herinner mij een waterval van pijn”, zegt hij. Ondertussen gaat het weer beter en stort hij zich weer volop op zijn grote passie: de kunst. “Mijn nieuwsgierigheid is er nog steeds.”

FREDERIK LAUWERS

[email protected]

MEDISCH

INSPIRATIE

“Ik maak nu meer het on-derscheid tussen de belangrĳke en de min-der belang-rĳke dingen in het leven”Jan Hoet

TIJDIG HERKENNEN = LEVENS REDDEN

CVA is één van de drie be-langrijkste doodsoorzaken in België en in Europa. Dagelijks worden in België 52 mensen ge-troffen door een beroerte. Dit be-tekent 19.000 slachtoffers per jaar. Patiëntenvereniging Stroke wil de Belgische bevolking informeren om tijdig de symptomen te herken-nen en aansluitend adequaat te handelen.

“De gevolgen van beroerte zijn angstaanjagend: elk jaar overlijden 9.000 slachtoffers bin-nen het jaar en blijven 6.000 per-manent invalide”, aldus Geert Van-hooren, van de Belgian Stroke Council en neuroloog aan het AZ Sint Jan te Brugge. “Concreet be-tekent dit dat één slachtoffer op vier nooit meer opnieuw zal wer-ken als gevolg van zijn invaliditeit. Wanneer een beroerte wordt ver-moed, is onze boodschap eenvou-

dig en duidelijk: contacteer zo snel mogelijk een arts of de hulpdien-sten want elke minuut telt.”

“Er zijn een aantal herken-bare symptomen die kunnen optreden wanneer iemand een beroerte krijgt. De meest fre-quente zĳn een verlamming aan één zĳde van het lichaam, het plots voorkomen van gevoelsstoornis-sen aan één zĳde van het lichaam, het plots optreden van zichtstoor-nissen en het ontstaan van taal- en spraakstoornissen”, zegt neuro-loog Philippe Desfontaines. “Het is belangrĳk om snel en gepast te re-ageren wanneer men één van deze symptomen meent te herkennen. Noteer wanneer de verschĳnselen begonnen zĳn en geef de informa-tie door aan de hulpdiensten. Wan-neer de behandeling binnen de drie uur wordt opgestart is de kans op herstel immers aanzienlĳk groter.”


PROFIEL

Jan HoetGeboren te:

Leuven, 23 juni 1936

Carrière : Oprichter van het Stedelĳke Museum voor Actuele Kunst (SMAK) in gent ‘75 In 2001op 65 ja-rige leeftĳd met pensioen Sinds 2003 ar-tistiek leider van het MARTa mu-seum in Herford (Duitsland). Sinds 2008 free-lance curator

Burgerlijke stand: Getrouwd in 1962 met Lianne De Boever

Kinderen 3 kinderen en 7de kleinkind op komst

Hobby: KunstLievelings-

kunstwerk: al-les wat schilder-werk is

TRANSCEDENTIE“Ik ben nooit met mijn persoonlijke dood bezig geweest. Wel met de dood als thema in de kunst. Ik geloof ook dat ik mijn medische problemen kun-nen verwerken dankzij de kunst. Als kunstenaar moet je namelijk ‘iets’ doen met de dood”, aldus Jan Hoet.FOTO: HANS SCHRÖDER © MARTA HERFORD

S

m

GA DE UITDAGING AAN!

Een gezonde geest in een gezond lichaam? Denksport heeft met Braintrainer 64 pagina’s mentale fi tness voor u. Zo houdt u uw hersens fi t met enkele simpele geheugenspelletjes per dag. Gebruik dus uw verstand, haast u naar de krantenwinkel en ga de uitdaging aan!

terwĳl je je amuseert UW HERSENENdoc.mediaplanet.com/all_projects/5486.pdf · Barbara...

Documents

Transcript of terwĳl je je amuseert UW HERSENENdoc.mediaplanet.com/all_projects/5486.pdf · Barbara...