2012

Jeanine Bouwmans

Bochema B.V.

Juli 2012

TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED

VAN BETALEN

2

INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding ........................................................................................................................................... 3

2. De uitdagingen van toen (2009) ...................................................................................................... 4

3. Technische ontwikkelingen ............................................................................................................. 5

3.1 Doorontwikkeling pinnen ........................................................................................................... 7

3.1.1 Retour pinnen .................................................................................................................. 7

3.1.2 Pinnen zonder PIN-code ......................................................................................................... 9

3.1.3 Contactloze betaalkaarten ............................................................................................ 10

3.2 Pre-paid betaalkaarten ............................................................................................................... 11

3.3 Creditcard ................................................................................................................................. 13

3.4 Mobiel betalen ............................................................................................................................ 14

4. Samenvatting ontwikkelingen betaalproducten ........................................................................... 22

5. Betaalautomaten ........................................................................................................................... 23

6. Wat te doen tegen omzetverlies door pinstoringen? ................................................................... 24

3

De technische ontwikkelingen

op het gebied van betalen

1. INLEIDING

Al een aantal jaren streven banken en toonbankinstellingen naar minder

contant geld in winkels, tankstations en horecagelegenheden. Dit met het

oog op veiligheid en efficiency. Ultieme veiligheid en efficiency zou er zijn

als al het contante geld uit de bedrijven verdwenen zou zijn, maar dat is een

situatie die voorlopig maar voor enkele bedrijven is weggelegd. Het gaat

dus om zo min mogelijk cash en het veilig maken van de omgang met de

resterende geldstromen.

De supermarktbranche heeft verreweg de grootste hoeveelheid transacties

in Nederland. Deze branche accepteerde samen met de benzinebranche als

eerste pinbetalingen. In 2008 is een Taskforce opgericht die namens de

supermarktbranche projecten initieert en begeleidt om ervoor te zorgen

dat er een aanzienlijke cashreductie in de branche wordt gerealiseerd. Door

promotie van het pinnen, door het monitoren en informeren over

technische ontwikkelingen die kunnen helpen om contant geld te

vervangen door elektronisch geld en door het introduceren van Alleen

pinnen kassa’s. Andere branches volgen de activiteiten met interesse en

haken regelmatig aan bij projecten.

De Taskforce heeft in 2009 een rapport laten opstellen over technische

ontwikkelingen op het gebied van betalen: “Op weg naar de cashloze

supermarkt in 2014”. Dit rapport is een actualisatie. Het rapport is net als

het vorige rapport zeker ook interessant voor geïnteresseerden buiten de

supermarktbranche.

De ontwikkelingen in de supermarktbranche m.b.t. pinnen en

het aantal overvallen

Pintransactie Overvallen

Aantal pin trx 2011: 805 miljoen Aantal overvallen 2011: 178

Bron: Currence BronKLPD

DE WEG NAAR

AANZIENLIJK

MINDER CASH

IS INGEZET

Banken en

toonbankinstellingen

streven naar minder

contant geld met het

oog op veiligheid en

efficiency. Deze

ontwikkeling is in alle

branches ingezet. De

branche met de

meeste transacties

(de supermarkt-

branche) boekte de

grootste vooruitgang.

Lees in dit rapport

welke technische

ontwikkelingen er op

betalingsgebied zijn

en hoe die helpen bij

de realisatie van een

cash-less bedrijf..

4

2. DE UITDAGINGEN VOOR DE SUPERMARKTEN

De Taksforce Minder Cash in de supermarktbranche signaleerde bij haar start een aantal uitdagingen. Hieronder staat in een schema hoe het met die uitdagingen drieënhalf jaar later is gesteld. Uitdagingen zoals gesignaleerd voor de supermarktbranche Resultaat

Samenwerking binnen Branche en medewerking va (lokale) overheden en consumenten organisaties

Klantacceptatie

Techniek moet stabiel genoeg zijn (pinstoringen)

Oplossingen voor specifieke doelgroepen moeten gezocht worden samen met de belangenorganisaties van die doelgroepen.

Beschikbaarheid van voldoende alternatieve betaalproducten voor contant geld Beleidskeuzes betreffende bijpinnen en geldautomaten in de supermarkt

Belangrijke voorwaarden om contant geld in de supermarkten terug te dringen zijn in de afgelopen 3 jaar gerealiseerd. Toch is de uitdaging nog groot om het contant geld nog verder terug te dringen. Uit onderzoek van De Nederlandse Bank blijkt dat er nog altijd 4,1 miljard (62%) toonbank1 betalingen contant gedaan worden. Hiervan worden er 1,1 miljard in de supermarkten gedaan. Dit zijn met name betalingen onder de € 20,-. Verdere afname van contant geld zal zich dan ook met name op deze transacties moeten richten.

1 Bron: Contante Betalingen Geteld 2011

Klant acceptatie: -75% van de klanten geeft voorkeur aan

pin, aarzeling bij kleine bedragen

(bron: Currence )

Stabiliteit pin-netwerk

Er is hard gewerkt aan de realisatie

van de robuuste pinketen. Alle

ketenpartijen hebben daarin een

rol. Wat ondernemers zelf kunnen

doen staat op www.pinnenplus.nl.

Als ondernemers mensen met een

beperking beter willen bedienen

kunnen zij hun betaalautomaat op

een pin-arm bevestigen. De pin-

arm is via diverse leveranciers te

koop.

Er worden nieuwe

betaalproducten en

functionaliteiten ontwikkeld die

kunnen helpen de contante

geldstromen te verminderen:

Verdere ontwikkeling pinnen

o Pinnen zonder PIN-code

o Retour pinnen

Contactloos en/of mobiel

betalen

5

3. TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN

Ten tijde van het vorige rapport waren het met name de producten PIN en

Chipknip die ingezet werden om contante betalingen te vervangen. Voor de

stimulering van consumenten is sinds 2008 de campagne “Klein bedrag?

Pinnen mag!” grootscheeps ingezet. Ook andere slogans zijn gebruik, denk

aan “Hier liever pinnen”, “Liever pinnen dan contant” en “Pinnen voor uw

en onze veiligheid. Er is begeleiding bij het pinnen aangeboden aan

senioren en mensen met beperkingen.

Acceptanten hebben actief meegewerkt aan de bevordering van pinnen

door mee te doen aan acties zoals:

1. 100% pingebieden

2. Introductie van pin-only kassa’s bij supermarkten

3. Stoppen met het berekenen van een tarief voor pin-betalingen

onder een bepaald bedrag

4. Pinpromotie – acties

5. Introductie van self-scanning in combinatie met elektronisch

afrekenen

Inmiddels is het merk PIN niet meer in gebruik en is heel Nederland

overgestapt op het nieuwe pinnen (Maestro en V PAY).

Chipknip is nog slechts succesvol in bepaalde branches. In winkels is de

Chipknip geen gangbaar geaccepteerd betaalproduct meer. Chipknip zal

naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren volledig verdwijnen.

Natuurlijk is er in de afgelopen jaren meer gebeurd dan alleen de omzetting

van PIN naar Maestro en V PAY. Diverse ontwikkelingen van nieuwe

betaalmethodes zijn gestart en sommige al gerealiseerd. In onderstaand

overzicht worden de diverse ontwikkelingen en de status op hoofdlijnen

weergegeven. In de volgende paragrafen worden de ontwikkelingen nader

toegelicht.

Ontwikkeling/product Toelichting

Debet betalingen - PIN is gemigreerd naar EMV brands Maestro en V PAY (het nieuwe pinnen)

- Succesvolle consumentenacties - Totale aantal pintransacties is van 2009 tot en

met 2011 gestegen van 1.946 miljard naar 2.285 miljard (17%)

- Gemiddeld betaalde bedrag is afgenomen van gem. €33,- naar €26

- Er wordt gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen die mogelijk gemaakt zijn met de introductie van het nieuwe pinnen:

o Retour pinnen

TECHNISCHE

ONTWIKKELINGEN

PIN is nu Maestro en V PAY

Chipknip: Aantal transacties in retail neemt per

maand af

Contactloos betalen wordt

gezien als de toekomst

Op de betaalautomaat: - Met een contactloze kaart

- Met een mobiele telefoon

Alleen met de mobiele

telefoon: - Bestellen en betalen via internet

6

Ontwikkeling/product Toelichting

o Pinnen zonder PIN-code

Chipknip - Chipknip is in retail nagenoeg afgebouwd

Pre-paid - Pre-paid propositie is uitgewerkt - Uitrol pre-paid kaarten kan gestart worden - Lancering heeft nog niet plaatsgevonden

Ultipay In het vorige rapport beschreven, echter dit initiatief

is niet van de grond gekomen.

Creditcards Het aantal creditcardtransacties is enigszins

gegroeid, maar de creditcard heeft zich niet

ontwikkeld tot een belangrijk betaalmiddel aan de

kassa als vervanging voor contant geld.

Mobiele betalingen

- Payter - Rabo Mobiel - NFC technologie

Op het gebied van mobiel betalen hebben

belangrijke ontwikkelingen plaatsgevonden.

Dit heeft echter slechts geleid tot enkele

implementaties in Nederland. De nieuwe

ontwikkelingen hebben met name betrekking op:

- Nieuwe betaalmerken zoals:

o PayPal

o MiniTix

o Mobiel iDEAL

- Opkomst van de smartphone waardoor betalen

op het scherm belangrijker wordt

- Initiatief van banken en telecom operators om

gezamenlijk een mobiele betaalpas uit te

brengen ( ‘Sixpack’)

- Ontwikkeling van NFC (Near Field

Communication) technologie waardoor betalen

aan de kassa contactloos kan plaatsvinden met

(mobiel) contactloze betaalpas.

Betaalautomaten - Het aantal betaalautomaten is sterk gegroeid (eind 2011: 280.000) waardoor consumenten op steeds meer plaatsen met hun betaalpas terecht kunnen. Er zijn vooral mobiele betaalautomaten bij gekomen.

- Alle betaalautomaten in Nederland zijn inmiddels over naar EMV

- Terminalleveranciers bereiden betaalautomaten voor op contactloos accepteren van passen en mobiele passen

- Betaalautomaten worden steeds vaker toegepast in onbemande omgevingen

Nieuwe betaalautomaten

voor contactloze betalingen

Naar verwachting vanaf Q3-

2012 beschikbaar. Een paar

voorbeelden:

“Mobiel betalen brengt

consument en acceptant

dichter bij elkaar”

“Betalen met de mobiel is

slechts een onderdeel van

het gebruik van de mobiele

telefoon. Mobiel betalen is

een voorwaarde om mobiele

marketing te kunnen doen”

7

3.1 Doorontwikkeling pinnen

Nu heel Nederland is overgestapt op het nieuwe pinnen en pint met de

merken Maestro en/of V PAY, ontstaan er nieuwe mogelijkheden om

contant geld te vervangen door elektronische betaaltransacties. Twee

van deze mogelijkheden zijn “retourpinnen” en “pinnen zonder PIN-

code”. Tevens bieden beide nieuwe merken de mogelijkheid om

contactloze (mobiele) kaarten uit te geven. Dat is de derde

doorontwikkeling die we hieronder bespreken.

3.1.1 RETOURPINNEN

Geld terug zonder contanten

Veel acceptanten bieden hun consumenten een 'niet goed, geld terug'-service. Maar ze willen hun klanten die een aankoop gepind hebben liever geen cash retour geven.Vandaar de vraag om retourpinnen. Banken onderzoeken de mogelijkheden om deze functionaliteit te introduceren. Retourpinnen is een omgekeerde pintransactie: niet de consument betaalt elektronisch aan de onderneming, maar de onderneming betaalt aan de consument. Zoals een pintransactie de volgende werkdag wordt bijgeschreven op de rekening van de acceptant, zo heeft de consument het retour pinbedrag ook de eerstvolgende werkdag op zijn bankrekening staan. De consument krijgt een bon mee als bewijs dat het geld gegarandeerd naar hem of haar onderweg is. Het grote voordeel voor de acceptant is dat er geen grote hoeveelheden contant geld aangehouden hoeven te worden om consumenten te geven als deze iets komen terugbrengen. Dit is veilig en handig en past helemaal in de trend om zo min mogelijk contant geld in de zaak te hebben. De banken zijn druk bezig om retourpinnen te kunnen aanbieden aan de acceptanten. Retourpinnen moet een voor alle consumenten en acceptanten herkenbare dienst worden. Hoe het werkt, wat er kan en wat er niet kan, wordt landelijk bekend gemaakt. Maar eerst moet het product helemaal ontwikkeld worden. Iedere bank besluit voor zich of zij het product in haar assortiment opneemt. De acceptant maakt daar te zijner tijd met zijn eigen bank afspraken over. Bijvoorbeeld over het tarief, de limieten die gelden voor de bedragen die retour gepind mogen worden en administratieve zaken. Waarvoor wel, waarvoor niet?

Geld teruggeven aan de consument kan op verschillende manieren. Retourpinnen zal echter een aantal restricties kennen. Dat heeft te maken met frauderisico's, regelgeving en investeringskosten. Wat zijn de belangrijkste mogelijkheden en beperkingen?

o Het moet hier gaan om een betaling (of een deel van een betaling) die door de consument die de goederen retourneert is gedaan met zijn of haar eigen betaalpas.

Het nieuwe pinnen biedt

nieuwe mogelijkheden.

Bijvoorbeeld : retourpinnen

“Niet goed, geld terug”

Maar cash retour geven als de

consument zijn aankoop

gepind heeft, is niet ideaal. De

oplossing is retourpinnen.

Bij het retourpinnen zoals nu

wordt ontwikkeld moeten de

kassabon en de pas waarmee

betaald is altijd aanwezig zijn.

8

o Het kan gaan om teruggave van het hele betaalde bedrag of een deel van het betaalde bedrag.

o De consument moet zijn eigen pas en de kassabon bij zich hebben.

o Een retour-pintransactie kan gebruikt worden om een door de consument betaalde borg terug te betalen.

o Een retour-pintransactie is niet mogelijk als de consument spullen komt terugbrengen die een ander heeft betaald.

o Er kunnen via retourpinnen geen winnende loten worden uitbetaald.

o Heeft de consument het product contant afgerekend, dan kan er geen retour pintransactie op volgen.

o Er kan geen statiegeld retour gepind worden als er geen aankoopbon wordt overhandigd.

De Betaalvereniging Nederland coördineert de ontwikkeling van retourpinnen in Nederland. Aan de hand van ervaringen met het product en wensen van gebruikers zal mogelijke uitbreiding van de functionaliteit worden overwogen.

Hoe ziet retourpinnen eruit op de betaalautomaat?

Aandachtspunten

Natuurlijk wil een acceptant niet dat een van de medewerkers zomaar geld van de bankrekening van de acceptant kan halen. Of dat er geld overgemaakt wordt op basis van een 'gevonden' bon. Voor contante teruggave zijn tegen dit soort misbruik vaak procedures ingevoerd. Voor retour-pintransacties moeten die er ook zijn. Wie mag binnen het bedrijf een retour pintransactie uitvoeren? Tot welk bedrag? Hoeveel retour-pintransacties op een dag maximaal? Goede controle op kassabon en pas is vereist: is sprake van dezelfde rekeninghouder? Invloed op pinketen

De systemen voor pinnen werken op dit moment één kant op, namelijk om geld van de bankrekening van de consument via de verwerker terecht te laten komen op de bankrekening van de onderneming. De

Aandachtpunten bij

introductie retourpinnen

zijn o.a.:

- Wie mag geld terug

geven binnen uw

bedrijf?

- Tot welk bedrag mag

retourpinnen?

- Hoe wordt de controle

van kassabon en

bankpas gedaan?

Veel gebruikerswensen

worden ingevuld met

retourpinnen, maar andere

(nog) niet:

‘Gewoon’ terugbrengen:

hele bonbedrag

retour,

deel van één bon,

(delen van) meerdere

bonnen

Statiegeld

Winnende loten uitbetalen

Na 8..14..365.. dagen (geen

tijdbeperking)

Zelfde kaarthouder,

andere kaarthouder van

zelfde rekening (en/of)

Andere kaarthouder

Cash betaald, retour op de

kaart

Mogelijk wordt de

functionaliteit later

uitgebreid n.a.v. ervaringen

en wensen in de praktijk.

9

omgekeerde transactie heeft betrekking op alle schakels van de pinketen: de bank die kaarten uitgeeft aan consumenten, de bank die contracten heeft met de acceptanten, de verwerker van pintransacties, de betaalautomaat- en/of kassaleverancier en de acceptant zelf waarbij het een en ander geregeld moeten worden. Een paar voorbeelden: - Aanpassen contracten met acceptanten - Aanpassen afrekening met acceptanten - Monitoring tegen misbruik en witwassen - Procedures toegang retourfunctie op betaalautomaat - Verwerking van retourpinbetalingen op de transactie-

overzichten van consumenten

3.1.2 PINNEN ZONDER PIN-CODE

In Nederland zijn consumenten al sinds de introductie van PIN gewend

een betaling met een bankpas te bevestigen met een PIN-code op de

betaalautomaat. Ook bij het nieuwe pinnen is de consument dit

gewend. Het gebruik van de PIN-code is namelijk veilig. Er zijn echter

situaties waarbij partijen in de keten het ook acceptabel vinden of zelfs

noodzakelijk vinden om te kunnen pinnen zonder dat er een PIN-code

ingegeven wordt op de betaalautomaat. Een parkeergarage is zo’n

situatie. Daar wordt het ingeven van de pincode in combinatie met de

onbemande en soms donkere omgeving als onveilig gezien.

Pinnen zonder PIN-code kan op twee manieren

1. Met een contactloze (mobiele) bankpas die dicht bij de

betaalautomaat wordt gehouden. De betaalautomaat moet in dat

geval uitgerust zijn met een zogenaamde contactloze lezer.

2. Met een gewone bankpas die in de betaalautomaat wordt

gestoken. Dip & Go wordt deze variant genoemd door banken en

schemes.

Voor wie is pinnen zonder PIN-code bestemd?

Om verwarring bij consumenten te voorkomen, moet goed nagedacht

worden over situaties waarin pinnen zonder PIN-code wordt

toegestaan en de maximale hoogte van bedragen die op die manier

gepind kunnen worden. Deze discussie is nog volop gaande.

Dip & Go wordt overwogen voor parkeergarages en is ook inzetbaar

voor tolwegen. In het buitenland gebeurt dit al. Aangezien parkeren en

tolwegen duur zijn, is heeft de branche behoefte aan een behoorlijke

hoogte van het maximale transactiebedrag. Of aan deze wens voldaan

wordt, is nog onduidelijk.

Voor de retail wordt Dip & Go niet overwogen. Daar is contactloos

pinnen zonder pincode de doorontwikkeling waarover wordt

nagedacht. Vooral met het oog op een grotere snelheid aan de kassa.

Niet alleen de banken moeten

maatregelen nemen om

retourpinnen mogelijk te

maken, maar de hele keten.

Dus ook de acceptanten.

De tijdslijnen voor de

introductie van retourpinnen

zijn nog niet bekend.

Tweede nieuwe mogelijkheid:

pinnen zonder PIN-code

Pinnen zonder PIN-code kan

met:

- Met een (mobiele)

contactloze bankpas

- Een gewone bankpas

Pinnen zonder PIN-code is

niet voor alle branches

hetzelfde .

10

De maximale grens zal hier in elk geval vrij laag liggen, denk aan € 20,-

of € 25,-. Na een aantal betalingen (afhankelijk van het aantal

‘pincodeloze’ betalingen of het saldo van het ‘pincodeloze’ gepinde

bedrag) zal de consument gevraagd worden zijn pincode in te toetsen.

Ook hierover is nog discussie gaande. De praktijk in het buitenland

verschilt per scheme. Consumenten en acceptanten zijn gebaat bij één

lijn.

1.1.3 CONTACTLOZE BETAALKAARTEN

Contactloos betalen kan onder andere via contactloze betaalkaarten (in 3.3

gaan we in op contactloos betalen via de mobiele telefoon). Consumenten

zijn inmiddels met contactloze kaarten bekend, vooral door de OV-

chipkaart.

Velen zien de contactloze kaart als een tussenstap tussen contactrijke

kaarten en betalen via de mobiele telefoon. Er wordt vooral gedacht aan de

gebruikssituatie voor redelijke kleine betalingen. Denk aan betalingen

onder de € 25,-. De verwachting is dat een of meer banken in 2013

beginnen met het uitgeven van contactloze betaalkaarten. In welk tempo

en/of voor welke doelgroepen is nog onderwerp van bespreking en wordt

door elke bank zelf bepaald. Voor acceptanten is van belang hierover

duidelijkheid te krijgen zodat ze hierop met hun investeringsbeslissingen

kunnen inspelen.

Retail:

- Contactloze (mobiele) pas

Parking en tolwegen:

- Bankpas door middel van

insteken

- Contactloze (mobiele) pas

11

3.2 Pre-paid betaalkaarten

Pre-paid betaalkaarten bestaan al lange tijd en worden steeds vaker

gebruikt om betalingen te doen. Door het nieuwe pinnen kan het gebruik

van pre-paid kaarten toenemen. Beide nieuwe merken (Maestro en V

PAY) kunnen immers pre-paid betaalproducten leveren. Het grote

voordeel ten opzichte van het verleden is dat met de pre-paid

debetkaart op basis van V PAY of Maestro meteen bij alle

betaalautomaten in Nederland kan worden afgerekend. En dit tegen de

condities die ondernemers al kennen voor hun ‘normale’debet-

betalingen.

Wat is een pre-paid kaart?

Een pre-paid kaart kan de volgende kenmerken hebben (niet limitatief):

Een vooraf betaalde/opgewaardeerde kaart

Een kaart die niet gekoppeld is aan een betaalrekening van de

kaarthouder

Een kaart waarmee betaald kan worden op een betaalautomaat, in

een geldautomaat en op internet

Het te betalen/op te nemen bedrag is nooit hoger dan het saldo op

de kaart

Een vervanger voor Cash

Een vervanger voor Papier (tegoedbonnen etc.)

Pre-paid betaalproducten zijn er in diverse verschijningsvormen. Er zijn

niet alleen kaarten met een chip maar ook contactloze kaarten. Er zijn

ook pre-paid betaalproducten die gebruikt worden in combinatie met de

mobiele telefoon. Een voorbeeld hiervan is MiniTix (nieuw mobiel

betaalproduct ontwikkeld door Rabobank). Een ander bekend pre-paid

betaalproduct is de OV-Chipkaart die gebruikt wordt in het openbaar

vervoer.

Voor wie is een pre-paid kaart geschikt?

Om contant geld in de supermarkten terug te dringen is het belangrijk

dat alle consumenten makkelijk toegang hebben tot het elektronische

betalingsverkeer. Ondanks dat meer dan een groot deel van de

consumenten een betaalpas heeft waarmee gepind kan worden, zijn er

groepen die deze faciliteit niet hebben of niet willen gebruiken. Dat zijn

de groepen voor wie pre-paid een oplossing biedt.

Het betreft :

• Jeugd : Als kinderen voor het gezin kleine boodschappen

moeten doen of onderweg iets moeten kunnen nuttigen,

krijgen ze nu doorgaans contant geld mee. Ouders geven hun

kind niet snel hun pinpas met bijbehorende pincode mee.

Pre-paid kaarten kunnen

het cash-less bedrijf

dichterbij brengen.

Prepaid betaalproducten

zijn er in verschillende

verschijningsvormen:

- Kaarten met een Chip

- Contactloze kaarten

- In combinatie met de

mobiele telefoon

Een pre-paid kaart is vooral

geschikt voor specifieke

doelgroepen :

- Jeugd

- Mensen die hun

bestedingen in de hand

willen houden

- Mensen die hun

betalingen anoniem

willen doen

12

• Persoonlijke bestedingen/budget: in plaats van €50 euro in de

portemonnee te doen, kan €50 op een pre-paid kaart opgeladen

worden waardoor de kaarthouder controle heeft over zijn

uitgaven (groepen budget controle, ouderen en allochtonen)

• Anonieme betalers : iemand die niet wil dat gevolgd kan

worden wat of waar wordt gepind, kan dit doen met een

anonieme prepaid kaart.

Schatting van de specifieke doelgroepen

Hoe snel kan een pre-paid kaart beschikbaar zijn?

Omdat ook de Taskforce Minder Cash in de supermarkt het nut van een

pre-paid kaart ziet, is in 2011 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om

een pre-paid product te introduceren. In opdracht van de Taskforce is een

productpropositie uitgewerkt en zijn verschillende partijen geconsulteerd.

De conclusies van deze consultatie ronde zijn:

1. Er zijn voldoende partijen met ervaring in het leveren van pre-paid-

diensten

2. Een EMV debit pre-paid betaalkaart was op dat moment (nog) niet

beschikbaar, maar zou op korte termijn gerealiseerd kunnen

worden.

3. Retailers zien zelf niets in het programmamanagement en de

klantcontacten rondom de kaart. Dit moet bij een andere partij. De

kosten hiervan moeten in de businesscase passen.

4. Consumentenorganisaties zien de potentie en zijn benieuwd naar

de respons bij introductie.

Een pre-paid product kan dus snel geïntroduceerd worden, echter een

launching partner ontbreekt tot nu toe.

Velen zien het perspectief

Het wachten is op een

launching partner ……

13

3.3 Creditcard

Creditcards zijn geen populair betaalmiddel in Nederland. Het aantal

creditcard betalingen is in het totaal licht gestegen2, maar de creditcard

heeft in Nederland, behalve in een aantal specifieke branches geen rol

van betekenis.

2 Bron: Contante Betalingen Geteld 2011

De creditcard speelt bij het

verminderen van contante

transacties geen of

nauwelijks een rol.

14

3.4 Mobiel betalen

De laatste tijd ontwikkelt mobiel betalen zich in een snel tempo. Er

wordt in elk geval erg veel over gesproken. Hierdoor lijkt het alsof

mobiel betalen al een heel dominant betaalmiddel is. Dat is het zeker

(nog) niet. Er zijn nog maar weinig winkels in Nederland waar met de

mobiele telefoon betaald kan worden. Het “online betalen” met de

mobiele telefoon is gebruikelijker.

Wat is Mobiel betalen?

Laten we eerst eens onderscheid maken tussen twee varianten van

mobiel betalen:

1. Mobiel online: De betaling wordt volledig afgehandeld op het

scherm van de mobiele telefoon. Er is geen interactie met een

betaalautomaat.

2. Mobiele betaling aan de kassa: De betaaltransactie wordt

geïnitieerd door de mobiele telefoon (waarin een betaalproduct

is opgeslagen) dicht bij de betaalautomaat te houden. De

afhandeling van de betaaltransactie wordt door de

betaalautomaat gedaan. Deze betaalautomaat moet geschikt

zijn om contactloze betaalkaarten of mobieltjes te accepteren.

Wat is nodig om mobiel betalen mogelijk te maken?

De acceptant

1. Mobiel online: een internetkassa waarin diverse betaalproducten

opgenomen zijn. Bijvoorbeeld PayPal, Mastercard, MiniTix en iDEAL

2. Betalen aan de kassa: een betaalautomaat die is voorzien van een

contactloze lezer en contracten voor de acceptatie van verschillende

betaalproducten zoals bv. Maestro, V PAY, Mastercard (creditcard)

en PayPal (toekomst).

De Consument

Om mobiel online (dus zonder betaalautomaat maar op het internet) te

kunnen betalen heeft de consument een smartphone nodig. Wil de

consument ook in de winkel met zijn mobiel aan de kassa kunnen

betalen dan is een smartphone nodig die voorzien is van zogenaamde

NFC (Near Field Communication) technologie. Hoe het aantal

smartphones met NFC zich ontwikkelt is moeilijk eenduidig vast te

stellen. Een smartphone met NFC is niet genoeg: de consument moet op

zijn telefoon nog een zogenaamde wallet app installeren. De

functionaliteit van deze wallet verschilt per aanbieder. Tevens kiest de

consument zelf welke betaalproducten hij/zij wil activeren in de wallet.

In de “Google wallet” (nu nog niet in Nederland actief) kunnen

betaalproducten (in dit geval creditcards ) en coupons, bewaard worden.

Deze laatste worden ook wel Value added Service (VAS) genoemd.

Andere wallets hebben weer andere functionaliteiten. We komen

hierop verderop op terug (in paragraaf “Wat is het wallet aanbod?”).

Mobiel Betalen

Het gebruik van een

smartphone is een

voorwaarde om mobiel

betalen een succes te

maken.

“In Q4-2011 had 52% van de

Nederlanders een

smartphone”*). Slechts 25%

daarvan was uitgerust met

NFC.

*)Bron: Dutch Smartphone User - Q4

2011

Mobile World Congress 2011:

Mobiel NFC-betalen komt wel,

maar nog niet. Het realisme

dringt door tot de mobiele

markt, die toekomst ziet in

telefoons om mee te betalen,

spaarpunten mee te

verzamelen en het OV te

gebruiken.

Belangrijk voordeel van de

mobiele portemonnee is dat

ook loyalty, coupons, korting ,

spaarkaarten en kassabonnen

er in opgeslagen kunnen

worden. Hieronder een

voorbeeld: de Google wallet.

15

Wat is NFC?

NFC staat voor : Near Field communication en is een contactloze

technologie die data overbrengt tussen twee apparaten als beide

apparaten een paar centimeter van elkaar verwijderd zijn. Voor betalen

worden de data overgebracht tussen de (mobiele) contactloze kaart en

de betaalautomaat.

Hoe ziet het speelveld van mobiel betalen er uit?

Om mobiel betalen mogelijk te maken zijn verschillende partijen

betrokken. In het onderstaande schema worden de verschillende

partijen weergegeven.

Toelichting op bovenstaand schema:

1. Een aanbieder van een wallet (mobiele portemonnee) draagt er

zorg voor dat de consument de beschikking kan krijgen over een

wallet in zijn mobiele telefoon én dat betaalproducten en VAS

toegevoegd kunnen worden in de wallet.

2. De wallet is de mobiele portemonnee die verschillende producten

kan bevatten:

o Betaalproducten (online en aan de kassa)

o Value added Services (VAS) o.a:

Coupons

Kassabonnen

Loyalty kaarten

Spaarkaarten

Check-in

Kortingcoupons

3. De consument kiest uit het totaal aanbod van wallets de wallet die

hem het meest bevalt. Keuzecriteria zullen voor elke consument

anders zijn, maar in het algemeen zal de consument kijken naar het

assortiment aan betaalproducten en VAS dat beschikbaar is voor de

betreffende wallet, gebruiksgemak, of zijn ‘drager’ de wallet

Mobiel Betalen

NFC=

Near Field Communication

De Consument heeft alles in

één mobiele portemonnee.

16

ondersteunt, kosten of juist bonussen. De consument neemt de

betaalproducten en de VAS zelf aan bij de uitgever (=issuer) van

deze producten en voegt ze toe aan cq. activeert ze in zijn wallet.

4. De aanbieders van betaalproducten aan de acceptanten kunnen

verschillende partijen zijn. Het kunnen banken (acquirers) of andere

commerciële acquirers zijn die debit- en/of creditcard acceptatie

aanbieden. Nieuwe betaalproducten zijn o.a. PayPal, Mobiel iDEAL

en MiniTix.

5. Aanbieders van VAS zijn partijen die toegevoegde waarde willen

leveren voor de acceptanten (zie VAS bij consument). Tevens

bieden ze de acceptant de mogelijkheid dat deze de consument

direct kan bereiken met o.a. aanbiedingen, coupons . bv zodra de

consument bij zijn winkel heeft ingecheckt.

6. De acceptant is een online winkel en/of een fysieke winkel. Hij

levert goederen en diensten waarvoor hij betaald wil worden, maar

mogelijk ook de consument wat terug wil geven in de vorm van

spaarpunten of het verlenen van een korting op vertoon van een

kortingsbon.

7. Aanbieders van VAS aan in de wallets

8. Aanbieders van betaalproducten aan consumenten bv. de

bankpassen maar ook PayPal

De consument heeft verschillende middelen ter beschikking om betalingen

te doen. Dat zijn o.a. girale overboekingen, debitcards, creditcards en

betaalproducten waar vooraf een bedrag van de rekening gehaald wordt en

in een apart “potje “gezet de zogenaamde pre-paid betaalproducten. Om

van een PayPal rekening te betalen heeft de consument of zijn

bankrekening of creditcard gekoppeld of hij zorgt zelf voor voldoende saldo

op de PayPal rekening door daar geld naar over te maken. Ongeacht de

mogelijkheid die de consument heeft om te betalen gaan de financiële

stromen altijd via de rekening-courant van consument en acceptant:

Mobiel Betalen

Degene die de relatie met

de consument heeft is

koning , wordt gezegd. De

walletoorlog kan losbarsten,

aldus de experts.

De acceptant accepteert

geen wallet, maar (een of

meer van) de

betaalproducten in de

wallet.

Om “mobiele betalingen

aan de kassa” te accepteren

heeft de acceptant nodig:

Een contract voor de

acceptatie van één of

meerdere

betaalproducten ( in de

wallets)

Een betaalautomaat die

contactloze (mobiele)

passen kan accepteren.

Om mobiele betalingen

online te accepteren heeft

de acceptant nodig:

Een internetkassa waarin

diverse betaalproducten

geaccepteerd kunnen

worden.

17

Kan de acceptant alle “wallets” accepteren in zijn winkel?

Een wallet is geen betaalproduct dat door de acceptant geaccepteerd moet

worden in de winkel om de consument te kunnen laten betalen. De

betaalproducten die in de wallet zitten kunnen door de acceptant

geaccepteerd worden. Vaak hoeft voor de acceptant dan niets te wijzigen.

Een paar voorbeelden:

Voorwaarde om mobiele betalingen aan de kassa te accepteren is zoals

gezegd wel dat een acceptant een betaalautomaat met een contactloze

lezer moet hebben.

Wat is het wallet aanbod?

In de afgelopen tijd zijn er veel initiatieven van de grond gekomen op het

gebied van wallets. Er zijn verschillende aanbieders van wallets. Hieronder

een overzicht van de wallets met de geboden (toekomstige)

dienstverlening. Tevens wordt aangegeven wanneer indicatief de

verschillende producten in Nederland beschikbaar zijn.

Wallet Paypass Service Wallet

Google wallet

Vodafone wallet

Sixpack/ TRAVIK

Aanbieder Mastercard Google Vodafone (i.s.m VISA)

samenwerking ING, ABN AMRO, Rabobank, Vodafone, KPN

Bet

aalp

rod

uct

en

Creditcards Mastercard

Visa pre-paid credit

Amex

Diners

Debitcards Maestro

V PAY pre-paid debit

Overig MiniTix

Mobiel iDEAL

PayPal

VAS

Alleen coupons

Kanaal Online

Aan de kassa

Beschikbaarheid in NL aan de kassa

gepland 2013

Niet bekend

2012 april 2013

Beschikbaar in toekomst

Reeds beschikbaar in wallet

Niet beschikbaar

Mogelijk in toekomst beschikbaar

Mobiel Betalen

In wallets kunnen meerdere

betaalproducten en Value

Added Services en worden

toegevoegd.

De consument kiest van de

aangeboden

betaalproducten in de wallet

welke hij activeert.

18

Deze wallets worden aangeboden aan de consumenten. De acceptant hoeft

niet de individuele wallets te accepteren maar alleen één of meerdere

betaalproducten in de wallet. Daarvoor hoeft de acceptant zoals gezegd

vaak niets te doen omdat hij/zij al verschillende betaalproducten

accepteert. Een voorwaarde voor de acceptatie van (mobiele) contactloze

passen is wel dat de acceptant een betaalautomaat heeft die deze passen

kan lezen.

Voor de acceptant is van belang tegen welke voorwaarden de

betaalproducten in de wallet afgehandeld worden. In Nederland zijn de

tariefsafspraken gemaakt tussen banken en toonbankinstellingen voor

debetbetalingen zoals Maestro en V PAY. Hoe het gaat met de

betaalproducten in de Wallets zal afhangen van de vraag met welke

aanbieder voor het betaalproduct in de Wallet afspraken gemaakt worden

door de acceptant.

Wat is Google wallet en hoe werkt het?

Google heeft een eigen virtuele portemonnee (wallet) op de markt

gebracht waarin creditcards (Mastercard) en andere type kaarten bewaard

kunnen worden. Voorbeelden van dit soort kaarten zijn:

- Coupons (reeds beschikbaar)

- Tickets (toekomst)

- Spaarkaarten (Toekomst)

- Kortingsbonnen (Toekomst)

- Loyalty kaarten (Toekomst)

Met de Google wallet kan betaald worden op Internet en aan de kassa in de

winkel. Hiervoor heeft de consument wel een NFC smartphone nodig.

Om Google wallet te accepteren heeft de acceptant nodig:

1. Een contract voor de acceptatie van Mastercard Paypass,

2. Een contactloze betaalautomaat

In de toekomst wil Google wallet meerdere betaalproducten toe kunnen

voegen aan de portemonnee. Het betalen met Google Wallet aan de kassa

(met NFC) is momenteel nog niet beschikbaar in Nederland. Consumenten

kunnen wel een Google wallet gebruiken om online te betalen.

Nieuwe mobiele betaalproducten?

De traditionele betaalproducten zijn de debit- (Maestro en V PAY) en

creditcards (Mastercard, VISA, AMEX en Diners) en Chipknip. Met

uitzondering van Chipknip kunnen deze producten ook geactiveerd worden

in een wallet op de mobiele telefoon. Er zijn ook nieuwkomers op de markt

die de concurrentie met deze traditionele betaalproducten aangaan. De

meest in het oog springende nieuwkomers zijn:

Mobiel Betalen

Google wallet acceptatie is

aan de kassa te herkennen

aan:

Google wallet voor online

betalen en aan de kassa.

19

1. MiniTix

2. PayPal

3. Mobiel iDEAL

Wat is MiniTix en hoe werkt het?

MiniTix is een virtuele portemonnee die geschikt is voor kleine betalingen

aan de kassa en online met de mobiele telefoon. Betalen met MiniTix aan

de kassa is snel en kan oa. met behulp van een sticker (die NFC

ondersteunt) die aan een telefoonnummer is gekoppeld. Er zijn echter ook

andere middelen die gebruikt kunnen worden om mee te betalen zoals:

- Sleutelhanger

- Betaalpas

- Horloge

- Armbandje

MiniTix is een product van Rabobank dat voor alle consumenten

beschikbaar is, dus ook voor klanten van andere banken. Een acceptant

moet een contract afsluiten met Rabobank voor de acceptatie van MiniTix.

Met MiniTix kunnen consumenten vanuit één centrale portemonnee

betalen via verschillende kanalen. Met MiniTix kunnen consumenten via

Internet, SMS en contactloos betalen, ongeacht de bank en ongeacht de

provider.

Wat heeft de acceptant nodig om MiniTix in de winkel te kunnen

accepteren ?

- Een contract met Rabobank voor de acceptatie van MiniTix

- Een betaalautomaat waar MiniTix op geaccepteerd kan worden.

De betaalautomaat waar ook het nieuwe pinnen op geaccepteerd

kan worden is (nog) niet geschikt om ook MiniTix te kunnen

accepteren. Daarvoor is een apart apparaat nodig.

Wat is PayPal en hoe werkt het?

PayPal is met name een online betaalproduct. Met behulp van een e-mailadres en een password kan de consument on line betalen. De consument hoeft tijdens het betalen geen financiële gegevens meer beschikbaar te hebben. Deze heeft hij/zij al gekoppeld aan zijn/haar PayPal account. Hij kan dat doen door zijn rekeningnummer te koppelen of een creditcard. De consument kan er ook voor zorgen dat er saldo op de PayPal rekening staat. Hij kiest er dan niet voor om zijn bankrekening of creditcard te koppelen aan de PayPal rekening. Dat PayPal één van de belangrijke spelers in de online wereld is, dat is geen nieuws. In andere landen wordt PayPal ook geschikt gemaakt om in de winkels te betalen. Of en wanneer deze ontwikkelingen voor Nederland beschikbaar zijn is nog niet duidelijk. Toonbankinstellingen zullen – zoals altijd - zeer kritisch kijken naar de transactiekosten voor hen.

Mobiel Betalen

Betalen aan de kassa

met MiniTix kan met

verschillende NFC tokens.

Een paar voorbeelden.

Betalen aan de kassa met

MiniTix kan alleen op een

MiniTix betaalautomaat. De

contactloze betaal-

automaten die in Q3-2012

op de markt komen zijn

daarvoor (nog) niet geschikt.

Paypal is vooral een

betaalproduct voor online

(mobiele) betalingen.

In Nederlandse winkels kan

niet met PayPal betaald kan

worden, in het buitenland

wel.

20

De implementaties die PayPal in andere landen invoert om in winkels en bij horecagelegenheden te betalen zijn verschillend van aard. Hieronder staan een aantal voorbeelden van introducties vermeld:

PayPal Here ™: de acceptant heeft een smartphone nodig (incl. benodigde software) en een PayPal magneetstrip kaartlezer. De consument kan met elke creditcard betalen door de magneetstrip door de PayPal lezer te halen en de betaling te bevestigen met een handtekening.

Met behulp van een betaalautomaat. Er zijn diverse mogelijkheden: het ingeven van een telefoonnummer en een PayPal password of het doorhalen van een PayPal magneetstripkaart en ingeven van een PayPal password.

Met behulp van de mobiele app “PayPal in store“. Een consument die “PayPal instore” gebruikt krijgt een barcode als identificatie toegewezen. Deze wordt aan de kassa gelezen en de PayPal betaling kan plaatsvinden.

Er wordt een QR code (= drie dimensionale barcode) gelezen op een willekeurige locatie en de betaling wordt online door PayPal gedaan. De goederen kunnen op dat moment of later afgeleverd worden.

Om bovenstaande wijzen van betalingen te accepteren heeft de acceptant nodig: 1. Een PayPal contract 2. Een PayPal rekening 3. Geschikte kassa- omgeving/betaalautomaat

Voor de acceptatie van PayPal online worden door PayPal de volgende tarieven berekend.

Transactiekosten voor ontvangen betalingen (maandelijks)

(www.PayPal.nl) Kosten per transactie

€0,00 EUR - €2.500,00 EUR 3,4% + €0,35 EUR

€2.500,01 EUR - €10.000,00 EUR 2,9% + €0,35 EUR

€10.000,01 EUR - €50.000,00 EUR 2,3% + €0,35 EUR

€50.000,01 EUR - €100.000,00 EUR 1,9% + €0,35 EUR

> €100.000,00 EUR 1,5% + €0,35 EUR

Deze tarieven concurreren duidelijk niet met de tarieven die acceptanten momenteel voor debettransacties betalen.

Meer weten? : PayPal Here ™: www.PayPal.com/webapps/mpp/credit-card-reader

“PayPal in store” app. www.youtube.com/watch?v=thWMow-IeLw&feature=youtu.be

PayPal via de betaalautomaat: www.youtube.com/watch?v=Q8P9qT9EIVk&feature=youtu.be

PayPal met behulp van QR code: www.youtube.com/watch?v=TLyY0SK-5wg&feature=relmfu

Wat is mobiel iDEAL en hoe werkt het?

Mobiel iDEAL is de variant van iDEAL waarmee nu al vaak met de

bankpas en random reader online betaald wordt. Mobiel iDEAL is een

app voor de smartphone. Online betalingen kunnen dan ook via iDEAL

afgerekend worden. Hiervoor is geen bankpas en random reader nodig.

De transacties worden bevestigd door middel van een gebruikersnaam

en wachtwoord.

Mobiel Betalen

PayPal introduceert nieuwe

betaalmogelijkheid in de

winkels:

1. PayPal Here ™

2. App “PayPal in store”

3. Via de betaalautomaat

4. Met behulp van een QR

code

Nu ook

beschikbaar om op de

mobiele telefoon online te

betalen.

21

Waarom is mobiel (online én aan de kassa) betalen zo aantrekkelijk

voor acceptanten en consument?

Mobiel betalen biedt meer mogelijkheden voor de acceptant dan alleen

betalen. De belangrijkste voordelen voor de acceptant die naar voren

gebracht worden zijn:

1. Hij kan de consument direct bereiken/herkennen om bv.

aanbiedingen die afgestemd zijn op de persoon toe te sturen.

2. Hij kan loyaliteit, coupons , korting en kassabonnetjes toevoegen

aan de portemonnee

3. De transactie afhandeling aan de kassa kan sneller zijn vergeleken

met contante betalingen of een betaling met een bankpas.

4. Een contactloze (mobiele) betaling aan de kassa is handig voor

kleine bedragen waarbij een PIN-code niet nodig is.

Het belangrijkste voordeel voor de consument is dat allerlei functies

beschikbaar zijn in één mobiele telefoon. Alleen de mobiele

smartphone (met NFC) is nog nodig om inkopen te gaan doen. De

consument kan in de toekomst kiezen uit verschillende wallets. De

consument zal kiezen voor de wallet die voor hem/haar de meeste

toegevoegde waarde levert ten aanzien van volledigheid van

dienstverlening en gebruiksgemak. Ook de prijs of juist de financiële

voordelen zullen voor hem bepalend zijn.

Wat zijn de aandachtspunten voor de acceptant bij het accepteren van

mobiele betaalproducten?

Indien de acceptant betaalproducten in zijn winkel wil accepteren

waarmee de consument met de mobiele telefoon kan afrekenen dan

dient de acceptant aandacht te hebben voor de volgende aspecten:

1. Wat zijn de kosten?

2. Is de betaling gegarandeerd en zijn er evt. risico’s verbonden aan de

acceptatie ? Bv. kan de betaling nog terug gedraaid worden door de

consument?

3. Wanneer worden de betalingen overgemaakt op de rekening van

de acceptant? Bij pinnen is dat op de dag nadat de transactie heeft

plaatsgevonden.

4. Heeft de acceptant de mogelijkheid om te bepalen met welk

betaalproduct bij voorkeur betaald wordt door de consument?

5. Hoe veilig is het betaalproduct?

6. Wat is de toegevoegde waarde om mobiel betalen te accepteren?

Wil de acceptant bv. ook zijn spaarkaart toevoegen aan de mobiele

telefoon van de consument OF wil de acceptant de consument op

maat aanbiedingen versturen?

Mobiel betalen heeft zowel

voor consumenten als voor

acceptanten diverse

voordelen.

Acceptanten zullen bij het

accepteren van mobiele

betaalproducten alert moeten

zijn op de kosten, veiligheid,

verantwoordelijkheid ingeval

van fraude of fouten, het

moment waarop het geld

binnenkomt etc.

22

4. SAMENVATTING ONTWIKKELINGEN BETAALPRODUCTEN De verschillende technische ontwikkelingen hebben effect op de omzetting van contante

betalingen in bij winkels, horecagelegenheden en benzinestations naar elektronische

betalingen. De één wat meer dan de ander. Hieronder zijn de verschillende ontwikkelingen nog

eens samengevat.

Welke betaalproducten helpen acceptanten naar minder contant?

Mate van geschiktheid voor bedragen: Verwachte effect op omzetting cash --> elektronische betalingen

Beschikbaarheid

< €20,- > €20,-

Betaalproduct 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

Doorontwikkeling pinnen

Retour-pinnen NVT NVT X Niet bekend

Pinnen zonder PIN-code

X X X Niet bekend

Contactloze betalingen

Contactloze bankpas

X X X Vanaf 2013 (verwachting)

Contactloze mobiele bankpas

X X X Q2-2013

Wallets Google wallet X X X Niet bekend

Travik wallet X X X Q2-2013

Paypass service wallet

X X 2013

Diversen Pre-paid X X X Nu

Creditcards X X X Nu

MiniTix X X X Nu

PayPal X X X Nu: Alleen online

Mobiel iDEAL X X X Nu

1: ongeschikt , 5: zeer geschikt

Welke betaalproducten helpen acceptanten naar

minder contanten? Toelichting

Betaalproduct

Doorontwikkeling pinnen Retour-pinnen Retour pinnen is alleen beschikbaar als voldaan wordt aan bepaalde voorwaarde. Deze zijn meer van toepassing in andere branches dan de supermarkt.

Pinnen zonder PIN-

code

De regelgeving is afgerond. De implementatie is nog niet gerealiseerd. Pinnen zonder PIN-code op basis van insteken van de pas is alleen beschikbaar voor Tolwegen en parkeren.

Contactloze betalingen Contactloze bankpas Eind 2012 zijn de eerste contactloze betaalautomaten beschikbaar. Vanaf Q2-2013 komen mobiele bankpassen beschikbaar. De planning voor de uitrol van contactloze bankpassen is nog niet bekend. De verwachting is dat ook deze in 2013 uitgeleverd zullen gaan worden.

Contactloze mobiele

bankpas

Wallets Google wallet let op: het is niet de wallet die wordt geaccepteerd maar de betaalproducten in de wallet. De wallet helpt wel om meer contactloze mobielen betalingen te stimuleren omdat een wallet ook Value Added Services (VAS) kan leveren zoals loyalty, coupons etc..

Travik wallet

Paypass service wallet

Diversen Prepaid Pre-paid is een betaalproduct dat voor een specifiek (beperkte) doelgroep bestemd is.

Creditcards Een beperkt aantal supermarkten accepteert creditcardbetalingen. Men rekent hiervoor soms een tarief, vanwege de hoge kosten van creditcards in vergelijking met een pinbetaling. In het algemeen worden creditcards meestal in specifieke branches geaccepteerd.

MiniTix Doordat het geen interbancair product is de penetratie aan consumenten en acceptanten laag.

PayPal PayPal kan nog alleen gebruikt worden om (mobiel) online te betalen. Of met dit betaalproduct in Nederland ook aan de kassa betaald gaat worden kan worden is nog zeer de vraag.

Mobiel iDEAL Mobiel iDeal is een online betaalproduct op de mobiele (smart) telefoon.

23

5. BETAALAUTOMATEN Alle betaalautomaten kunnen nu EMV betaalkaarten accepteren. Het oude

product PIN is verdwenen en de nieuwe betaalproducten Maestro en V PAY

hebben hun intreden gedaan. De introductie van deze nieuwe merken

hebben het mogelijk gemaakt het pinnen verder te ontwikkelen. Een

ontwikkeling die impact heeft op de betaalautomaat is het beschikbaar

komen van contactloze betaalproducten. Dit kunnen fysieke contactloze

passen zijn maar ook virtuele bankpassen in de mobiel. Beide kunnen alleen

gelezen worden op betaalautomaten die contactloze (mobiele)

betaalpassen kunnen accepteren. Alle leveranciers in Nederland zijn bezig

om de contactloze betaalautomaten op de markt te brengen. De

verwachting is dat vanaf Q3 2012 de eerste contactloze betaalautomaten

beschikbaar zijn.

Het beschikbaar hebben van contactloze betaalautomaten is cruciaal voor

de introductie van mobiel betalen met NFC smartphones. De banken (ABN

AMRO, Rabobank en ING, in het samenwerkingsverband Sixpack) willen in

Q2-2013 de mobiele contactloze pas lanceren. De verwachting is dat ook in

2013 de eerste contactloze (fysieke) betaalpassen uitgegeven worden door

banken.

Een nieuwe speler in het betaalautomaten landschap

Tot op heden zijn de betaalautomaten in Nederland voorzien van software

op de terminal. Deze software stelt de betaalautomaat in staat om op de

juiste manier contact te leggen met de gewenste processor (Equens, Atos of

CCVPay) voor de autorisatie van de EMV transactie.

PayPlaza heeft er voor gekozen de software niet in de terminal te zetten

maar centraal op het PayPlaza platform. Hier wordt dan op basis van het

contract dat de acceptant met een acquirer heeft bepaald waar de

autorisatie voor een transactie moet worden aangevraagd.

De kenmerken van dit flexibele platform:

1. De acceptant heeft een grote keuzevrijheid van leveranciers, zoals

het bedoeld is door SEPA:

a. Vrije keuze van terminalleverancier voor een betaalautomaten

park in heel Europa.

b. Een bredere keuze van acquirers . Dit maakt het ook mogelijk in

geval van storingen een tweede partij als fallback te hebben.

2. In heel Europa met hetzelfde kassasysteem en betaalterminal

werken, waardoor kosten bespaart kunnen worden.

3. Nieuwe ontwikkelingen (oa. NFC, PayPal, MiniTix, Google) kunnen op

afstand in de betaalautomaat worden geladen en daardoor sneller

worden ondersteund.

Betaalautomaten

Om contactloze betalingen te

accepteren heeft de acceptant

een betaalautomaat nodig die

(mobiele) contactloze passen

kan accepteren.

Een paar voorbeelden:

Nieuwe partij in

betaalautomatenland:

Payplaza

24

4. In geval van een kassa integratie zijn de kassa en betaalautomaat

separaat gekoppeld aan het Payplaza platform. Daardoor is PCI/DSS

geen probleem meer van de winkelvloer. Klantenbestand en betaal

informatie worden hierdoor gescheiden.

PayPlaza is zelf geen betaalautomaten leverancier, maar kan haar software

op een toenemend aantal betaalautomaten en andere betaaldevices

beschikbaar stellen en werkt daarvoor samen met de bekende leveranciers.

Op dit moment is de PayPlaza oplossing actief op ruim 700 locaties in

Nederland.

6. WAT TE DOEN TEGEN OMZETVERLIES DOOR

PINSTORINGEN? Betalingen in de winkels worden steeds meer gepind. Daardoor wordt de

afhankelijk van de techniek voor de retailer steeds groter. Storingen zijn

niet te voorkomen omdat er onderhoud gepleegd moet worden (meestal ’s

nachts) of omdar er iets mis of kapot gaat. Door het nemen van diverse

maatregelen kan de impact van deze storingen beperkt blijven.

Waar kunnen de storingsoorzaken zitten?

De betaalketen bestaat uit diverse schakels. Indien één van deze schakels

wegvalt of niet goed functioneert wordt dat als storing aangemerkt want er

kan niet gepind worden. De storingen kunnen voorkomen in:

1. De winkel

- De betaalautomaat

- De aansluitdoos/modem

- Intern netwerk

2. Het netwerk gedeelte

3. Betalingsverwerkers

De betaalketen

In 2011 zijn verschillende storingen opgetreden en gemeld zijn bij Connect

(=registratie systeem voor storingen). Storingen die landelijke impact

hadden waren:

- 31 maart 2011: storing pinnen over internet (dus Equens)

- 17 september 2011: ING via zowel Equens als CCV-Pay

- 22 oktober 2011: Equens

- 26-11 en 17-12: open internet

Afbreukrisico: pinstoringen

Meer informatie voor

praktische tips over het

voorkomen van storingen ga

naar www.pinnenplus.nl

25

In het algemeen kan worden geconstateerd dat een probleem in de

telecomverbinding vaker een storing veroorzaakt dan problemen bij bank of

processor.

Maatregelen om storingen te voorkomen of de impact te verminderen

Naar aanleiding van het onderzoek naar de robuustheid van de pinketen,

uitgevoerd door Mc Kinsey in 2009, hebben verschillende schakels in de

betaalketen al op basis van de conclusies van het bovengenoemde rapport

maatregelen genomen. Het voorkomen van storingen in de betaalketen is

een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle schakels in deze keten.

Hieronder staat vermeld welke maatregelen al genomen zijn of in

ontwikkeling zijn om storingen te voorkomen dan wel de impact op

omzetverlies zoveel mogelijk te beperken. Deze maatregelen zijn:

1. Betere communicatie bij verstoringen (CONNECT)

Connect is een centraal meldingssysteem voor wijzigingen of

verstoringen. Alle partijen in de betaalketen kunnen deelnemen aan

Connect.

De deelnemende partijen hebben de verplichting om:

- Wijzigingen (gepland) in eigen domein te melden;

- Verstoringen (niet gepland) in eigen domein te melden;

- Verstoringen (niet gepland) in ander domein te melden.

De acceptanten worden over deze wijzigingen en verstoringen via

Betaalvereniging geïnformeerd.

Connect heeft op dit moment in totaal 32 deelnemers en er zijn 31

acceptanten aangesloten.

Terminalleveranciers 7

Wederverkopers 7

Datacomleveranciers 6

Processoren 3

Acquirers 7

Issuers 2

Totaal 32

2. Verbeteren Datacom op winkellocatie;

Om de datacommunicatie op de winkel locatie te verbeteren wordt een

aantal maatregelen getroffen:

- De betaalvereniging geeft keurmerken af voor datacom

netwerken tegen een minimale beschikbaarheideis

- De datacom verbinding op locatie kan dubbel uitgevoerd

worden zodat bij het falen van de ene verbinding de andere in

werking treedt (Twinlink)

- Beter meten van de feitelijk beschikbaarheid en naar aanleiding

daarvan acties ondernemen.

Genomen maatregel om

storingen en/of impact te

beperken:

1. Betere communicatie bij

verstoringen (CONNECT)

2. Verbeteren Datacom op

winkellocatie;

3. Certificeren/standaardiseren

kassakoppeling;

4. Verbeteracties Equens;

5. Uitgestelde pinbetaling.

26

3. Certificeren/standaardiseren kassakoppeling;

De kassakoppeling is gebleken een zwakke schakel in de betaalketen te zijn.

Om dit te voorkomen is inmiddels verplicht gesteled dat de

kassaleveranciers/wederverkopers de kassakoppeling moeten laten

goedkeuren. Tevens wordt gestreefd naar standaardisatie van de

kassakoppeling door nu een Europese standaard voor kassakoppelingen te

gebruiken het zogenaamde EPAS Retail protocol)

4. Verbeteracties Equens;

Equens is een belangrijke transactie verwerker. Om een storingen zoveel

mogelijk te voorkomen heeft Equens diverse maatregelen genomen op

verschillende vlakken.

- Verbeteringen escalatiemanagement

o on site tweedelijns support

o early incident warning verbeteringen

o communicatie extern

- Dynamic dual hosting

- Gefaseerde invoering van nieuwe releases

- Inrichting eigen “winkelstraat” voor productie pilots

- Mogelijkheid externe partijen pre-productietesten

- Verbeteringen in IT beheerprocessen

5. Uitgestelde pinbetaling.

Indien de consument niet kan pinnen in de winkel heeft de acceptant nu al

de mogelijkheid om gebruik te maken van een papieren “eenmalige

Machtiging pin”. Dit is echter bewerkelijk en lastig voor acceptant en

consument als er veel mensen aan de kassa staan. Daarom is er een

onderzoek geweest naar mogelijk alternatieven. Een alternatief is de

uitgestelde betaling is.

Een uitgestelde pinbetaling is: een met een pincode geverifieerde betaling,

uitgevoerd op een betaalautomaat met een Nederlandse bankpas welke op

een later moment via de voor incasso bedoelde infrastructuur bij een

voldoende bestedingsruimte op de betaalrekening van de consument als

pinbetaling wordt verwerkt.

Het invoeren van een uitgestelde pin-betaling heeft grote impact op de hele

betaalketen. De impact wordt getoetst en aan een proof of concept wordt

momenteel gewerkt.

Eenmalige machtiging pin kan

gebruikt worden als de

consument niet kan pinnen.

Maar dat kan innovatiever