19

RekenbeleidsplanMavo aan Zee

EUCLIDES“De meeste ideeën over onderwijs zijn niet nieuw, maar niet iedereen kent de oude ideeën.”

Grotewal, S.

Inhoudsopgave1. Visie op het rekenonderwijs...........................................................................................................3

2. Organisatie.....................................................................................................................................4

2.1 Managementteam..................................................................................................................4

2.2 Rekencoördinator...................................................................................................................4

2.3 Rekendocent...........................................................................................................................5

2.4 Onderwijsassistent.................................................................................................................5

2.5 Lessentabel.............................................................................................................................5

3. Rekenlessen....................................................................................................................................6

3.1 Methode.................................................................................................................................6

3.2 Voortgang...............................................................................................................................7

3.3 Materialen..............................................................................................................................7

4. SWOT-analyse................................................................................................................................7

4.1 Conclusies uit de sterkte-/ zwakteanalyse..............................................................................8

4.2 Vooruitblik en aanbevelingen schooljaar 2016-2017..............................................................8

5. Toetsing..........................................................................................................................................9

5.1 referentieniveaus...................................................................................................................9

5.1.1 2F-toets...........................................................................................................................9

5.1.2 2ER-toets......................................................................................................................10

5.1.3 3F-toets.........................................................................................................................10

5.1.4 Toetsing in de onder- en bovenbouw...........................................................................10

5.2 Toetsbeleid binnen Scholen aan Zee breed..........................................................................11

6. Protocollen...................................................................................................................................11

6.1 2ER-traject............................................................................................................................11

6.2 3F-traject..............................................................................................................................12

6.3 Protocol voorbereiding rekentoets.......................................................................................12

7. Planning........................................................................................................................................13

8. Facet.............................................................................................................................................13

8.1 Inlezen kandidaten in Facet..................................................................................................13

8.2 afnamegroep aanmaken in Facet.........................................................................................14

8.3 Toets afnemen in offline-omgeving......................................................................................14

8.4 Uitvoeren systeemcheck......................................................................................................14

Bijlagen.................................................................................................................................................15

Voorbeelddossier tbv deelname aan de rekentoets ER....................................................................15

Materialenlijst..................................................................................................................................17

1

Rekenstrategieën.............................................................................................................................18

Rekenkaarten 2ER-toets...................................................................................................................19

Voorbeeld CSV-bestand voor Facet....................................................................................................0

2

VoorwoordDe Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen1 uit 2010 en de daarbij horende rekentoets heeft ertoe geleid dat Mavo aan Zee sindsdien proactief werkt aan de verbetering van het rekenniveau van haar leerlingen. Met de invoering van deze wet is het sinds schooljaar 2013-2014 voor leerlingen verplicht om te laten zien of zij beschikken over het vereiste referentieniveau voor rekenen.

Afgelopen jaren zijn er ontwikkelingen geweest op het gebied van lesinhoud, lessentabel, lesmateriaal en toetsing. Deze hebben ertoe bijgedragen dat het rekenonderwijs binnen Mavo aan Zee sterk aan verandering onderhevig is geweest en nog steeds aan het verbeteren is. Dit werkdocument geeft een beeld van de actuele situatie medio maart 2016.

1 Deze wetgeving gaat over de invoering van het reken- en taalonderwijs ter aanvulling op het reguliere curriculum: http://wetten.overheid.nl/BWBR0027679/2014-08-01

3

1.Visie op het rekenonderwijsScholen aan Zee vervult een belangrijke taak binnen de samenleving. Er is een duidelijk beeld van de verantwoordelijkheden naar de leerlingen toe, en het deel over het leren is uiteengezet in een missie:

“Het opleiden van leerlingen tot goed ontwikkelde, zelfbewuste wereldburgers met een diploma op hun niveau, die in staat zijn een bijdrage te leveren aan de verdere opbouw en verbetering van de maatschappij waarin wij leven.”

De visie op het rekenonderwijs is deels gebaseerd op de algemene visie op het onderwijs uit het schoolontwikkelplan van Mavo aan Zee. In het schoolontwikkelplan Mavo aan Zee 2016 – 2018 wordt de visie op het onderwijs van Mavo aan Zee uiteengezet. Deze wordt beschreven in meerdere speerpunten:

- Gepersonaliseerd leren stelt leerlingen in staat meer zelfstandig te werken en meer eigenaar te zijn van het eigen leerproces.

- Leren vindt plaats in een krachtige en contextrijke leeromgeving, zowel binnen als buiten de school

- 21eeeuwse vaardigheden hebben een duidelijk plaats binnen het curriculum. De samenleving verandert in een hoog tempo. Jongeren moeten over deze vaardigheden kunnen beschikken om in de toekomst succesvol te kunnen zijn.

- Een krachtige en contextrijke leeromgeving stelt de leerling in staat om kennis en vaardigheden te combineren, samen te werken en talenten te ontplooien

- Leren vindt plaats onder leiding van excellente onderwijsmedewerkers- Door middel van doorlopende leerlijnen voor alle vakken wordt de leerling begeleid

naar het behalen van een diploma op het niveau dat toegang geeft tot het MBO of havo-onderwijs

- Een doorlopende leerlijn burgerschapsvorming en sociale integratie draagt bij aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden van leerlingen en maakt leerlingen bewust van de eigen plek in de maatschappij

De visie op het rekenonderwijs vertoont raakvlakken met de algemene visie op het onderwijs binnen Mavo aan Zee. Ook de visie op het rekenonderwijs wordt beschreven in meerdere speerpunten:

- Leerlingen worden onder begeleiding van de docent binnen vier schooljaren begeleid tot het referentieniveau 2F rekenen

- Gepersonaliseerd leren stelt leerlingen in staat meer zelfstandig en gedifferentieerd te werken aan de rekenvaardigheden en maakt het mogelijk toe te werken tot aan het referentieniveau 3F

- Leren vindt plaats in een krachtige en contextrijke leeromgeving, zowel binnen het vak rekenen als vakoverstijgend

- Een doorlopende leerlijn rekenen draagt bij aan de ontwikkeling en borging van de rekenvaardigheden van de leerling, zodat zij worden voorbereid op het vervolgonderwijs en het daarbij horende referentieniveau 3F

4

2.OrganisatieEen succesvolle integratie van het rekenonderwijs binnen Mavo aan Zee behoeft een krachtig en duidelijk signaal over het nut van de rekenvaardigheid in de maatschappij. Met andere woorden: Waarom zou je als mens goed moeten kunnen rekenen? Maatschappelijk wordt de rekentoets – en daarmee ook het rekenonderwijs – niet even serieus genomen, waardoor er een gebrek aan motivatie bij leerlingen ontstaat. Voeg hieraan toe dat de wetgeving ‘structureel’ aan verandering onderhevig is en het daardoor voor de leerling niet geheel duidelijk is waarom er rekenonderwijs noodzakelijk is. Een transparant programma en een goede voorlichting over de toegevoegde waarde van rekenvaardigheden zullen bijdragen aan een acceptatie bij leerling en ouder. Hiertoe zijn er meerdere lagen verantwoordelijk voor het vormgeven en het verbeteren van het rekenonderwijs.

2.1 ManagementteamDe directie is de directe opdrachtgever van de rekencoördinator en zet in grote lijnen het rekenbeleid binnen de Mavo uiteen. De directeur – in hoofde van Hans van Beekum – bepaalt het beleid en ziet toe op de uitvoering ervan.

2.2 RekencoördinatorDe rekencoördinator – sinds schooljaar 2014-2015 is dit Semyon Grotewal – vormt de spil tussen de rekendocenten en de opdrachtgever. In deze functie kan de rekencoördinator, hierna te noemen als ReCo, het beleid vormgeven binnen de gestelde kaders van de opdrachtgever en de rekendocenten coachen en sturen waar dat nodig is.

Het takenpakket van de ReCo ziet er als volgt uit:

- In samenspraak met de rekendocenten de rekenlessen vormgeven en de kwaliteit ervan borgen. Hiertoe zullen de lessen gedifferentieerd en gestructureerd moeten zijn, zodat deze aansluiten bij de individuele behoeften van de leerling.

- Meewerken aan de ontwikkeling van de inhoud van de rekenlessen, per domein en per niveau.

- Plegen van lesbezoek, zonder beoordelend karakter. De beoordeling van de rekendocent behoort tot het takenpakket van de teamleider.

- Draagvlak creëren voor kwalitatief goed rekenonderwijs binnen de Mavo.- Aanspreekpunt zijn voor de rekendocenten, collega’s en de leerlingen.- Inplannen van de toetsen in Facet en het reserveren van de benodigde

computerruimte op het Beroepsonderwijs aan Zee.- Communiceren van behaalde resultaten voor de rekentoets.- Geven van voorlichting aan de ouders van de leerlingen.- Op de hoogte van de laatste wetgeving en ontwikkeling blijven.

De ReCo legt verantwoording af aan de directeur en de teamleiders en krijgt tegelijkertijd ondersteuning van de directie. De examensecretaris van de mavo– in hoofde van Ronald Glim – is vanuit zijn eerdere rol als ReCo eveneens ondersteunend aan de huidige ReCo. De taken voor de ReCo worden vastgelegd in zijn jaartaakkaart. Voor schooljaar 2015-2016 is dit vastgesteld op 75 klokuren.

5

2.3 RekendocentEen duidelijk definitie van ‘de rekendocent’ is niet aanwezig, maar er bestaat wel een beeld van de ideale rekendocent. In de huidige setting wordt een wiskundedocent vaak ingezet als rekendocent, terwijl dit in een ideale situatie misschien niet zo zou zijn.

Een rekendocent moet bevoegd en bekwaam zijn, maar bovenal bevlogen. Een persoon die zich voor langere tijd toelegt op het vormgeven van de rekenlessen en daarmee zorgt voor continuïteit en geloofwaardigheid. Met dergelijke docenten krijgt het vak rekenen een volwassen karakter en een duidelijke plek in het curriculum.

Het takenpakket van de rekendocent ziet er in de huidige setting als volgt uit:

- Primair het verzorgen van de rekenlessen aan de leerlingen van klas 1 en 2 op een leerplein.

- Het verzorgen van de rekenlessen aan de leerlingen van klas 3.- Het verzorgen van de rekenlessen aan de leerlingen van klas 4 die zijn gezakt in klas 3- Actieve rol in de aanschaf van materialen en het vormgeven van de lesinhoud, zodat

hij eigenaar wordt van de rekenlessen.- Leerlingen coachen en ze stimuleren om maximaal te presteren.- Reflecteren op de rekenlessen tijdens de structurele sectiebijeenkomsten.

De rekendocent legt verantwoording af aan de ReCo en wordt tevens door hem ondersteund. De taken voor de rekendocent worden vastgelegd in zijn jaartaakkaart. Voor schooljaar 2015-2016 is dit gedaan.

2.4 OnderwijsassistentDe onderwijsassistent is in de huidige situatie de constante factor binnen het rekenonderwijs in de onderbouw. Deze is altijd aanwezig en ondersteunt de rekendocent waar dat nodig is. De onderwijsassistent heeft bij het CPS – via een interne cursus – kennis genomen van het huidige rekenonderwijs en kan vanuit deze rol de leerling ondersteunen.

De onderwijsassistent legt verantwoording af aan de rekendocent en ze krijgt, indien nodig, ondersteuning van de rekendocent en ReCo.

2.5 LessentabelVoor het vakgebied rekenen wordt er onderscheid gemaakt tussen de onder- en bovenbouw. In de lessentabel van schooljaar 2015-2016 is dit terug te zien in het aantal uren op jaarbasis.

Mavo 1 0,5 uur per week (in de praktijk één uur om de week)Mavo 2 0,5 uur per week (in de praktijk één uur om de week)Mavo 3 1 uur per week, gekoppeld aan wiskundeMavo 4 Niet opgenomen in de lessentabel

Om het volwassen karakter van het vak te behouden en verder te ontplooien, is het nodig om te blijven te investeren in structureel, kwalitatief goed rekenonderwijs. Daartoe zou het vak rekenen minimaal één uur per week moeten worden aangeboden – al dan niet gekoppeld aan het vak wiskunde – tot het examenjaar. Gedurende het examenjaar zouden

6

leerlingen de mogelijkheid moeten krijgen om toe te werken naar het referentieniveau 3F. in het kader van gepersonaliseerd leren zou dit uitstekend zijn voor de sterkere rekenaars.

3.Rekenlessen De leerlingen van Mavo aan Zee hebben in de jaren voorafgaand aan de mavo meerdere jaren rekenonderwijs gevolgd in het primair onderwijs. In een ideale situatie sluiten de rekenlessen binnen de mavo aan op het niveau van de leerling en ontstaat er een doorlopende leerlijn, waarna het uitstroomniveau van de leerlingen voldoet aan het referentieniveau 2F.

Elke rekenles moet zijn voorzien van een kop-romp-staart en een duidelijk lesdoel. Binnen de rekensectie is in het begin van schooljaar 2015-2016 afgesproken om elke les als volgt op te zetten:

1. Kop: Gedurende deze fase van de les wordt er teruggekeken op de vorige les en kan er nog kort worden stilgestaan bij dat onderwerp. Verder wordt een nieuw onderwerp geïntroduceerd en voorkennis van de leerling geactiveerd. Het is wenselijk om dit klassikaal te doen.

2. Romp: Na het activeren van de voorkennis kunnen de leerlingen gaan verwerken op hun eigen niveau en tempo. Hiertoe kunnen leerlingen werken in Got-it?!.De docent kan in deze fase van de les differentiëren naar niveau door een verlengde instructie aan te bieden aan de zwakker rekenaars. Voor de gevorderde rekenaars kan eveneens een verlengde instructie plaatsvinden.

3. Staart: De les wordt gezamenlijk afgesloten en de docent controleert in deze fase of de lesstof is begrepen.

3.1 MethodeDe methode staat los van de opzet van de rekenlessen. Echter, sinds de introductie van de wetgeving omtrent het rekenonderwijs, is er binnen Mavo aan Zee geëxperimenteerd met verschillende rekenmethoden. Vanuit de digitalisering van het onderwijs – welke is ingezet door de algemeen directeur Chris van Meurs – is er gekozen voor digitale methoden om de rekenvaardigheden van leerlingen te vergroten. Deze zoektocht heeft uiteindelijk geleid tot de aanschaf van de methode Got-it?! van Thiememeulenhoff.

Got-it?! is een online adaptieve rekenmethode, die met behulp van een instaptoets het niveau – per domein – van de leerling in kaart brengt. Na het bepalen van het niveau van de leerling zal Got-it?! de lesstof gaan aanbieden die aansluit bij de behoefte van de individuele leerling. De leerling kan vanaf dat punt op zijn eigen niveau en tempo met de lesstof aan de

7

slag, waarbij Got-it?! zelfs signaleert wanneer hij klaar is voor een toetsmoment. De resultaten zullen leiden tot een stijging van de vaardigheden van de leerling.

3.2 VoortgangLeerlingen zullen gedurende het schooljaar ervaren dat hun gemiddelde score in Got-it?! – gebaseerd op de scores van de vier domeinen – zal stijgen naar mate er genoeg wordt geoefend en afgetoetst. Deze succesvolle oefeningen zullen uiteindelijk leiden tot een stijging in de score per sub-domein, waarna de score per domein ook zal toenemen. De methode hanteert 80% als ‘voldoende’ om een onderdeel te kunnen doorlopen. Beneden dit percentage zal een leerling meer moeten oefenen in hetzelfde domein.

Elke leerling stroomt in op referentieniveau 1F en kan binnen Got-it?! naar een volgend niveau doorstromen zodra elk domein voor minimaal 80% wordt beheerst. De rekendocent is verantwoordelijk voor het handmatig veranderen van het niveau van de betreffende leerling. Doorstromen naar referentieniveau 3F geschiedt op dezelfde manier.

3.3 MaterialenNaast de methode moeten er voldoende rekenmaterialen ter beschikking van de rekendocent staan om contextrijk rekenonderwijs aan te kunnen bieden aan de leerling. Hiervoor is een materialenlijst opgesteld.

Om online meer te werken aan de rekenvaardigheden, is het mogelijk om de Stercollecties uit VO-content van het SLO (Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling) te doorlopen. Voor de onderbouw is alle leerstof gerangschikt op thema, zijn er oefeningen te maken en wordt een thema afgesloten met een toets.

4.SWOT-analyseTijdens de leergang tot rekencoördinator is er een SWOT-analyse – ook wel een sterkte-/zwakteanalyse – gemaakt over de situatie binnen Mavo aan Zee in het schooljaar 2014-2015. Er is hierbij geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende niveaus binnen de organisatie (bovenschools, schoolleiding, werkgroep, team).

STRENGHTS Betrokkenheid van het management Bekwaam onderwijskundig

personeel Rekenuur/ -docent gekoppeld aan

wiskunde Ouderbetrokkenheid

WEAKNESSES “opvuluren” Wisseling van docenten i.v.m.

tijdelijke schil. Te weinig scholing nieuwe docenten Geen coach…

8

OPPORTUNITIES Aannemen rekendocent (inval PO) Rekenen als vak in de lessentabel

van M1 tot M4 Scholing nieuw personeel Geschoold personeel inzetten

(coach-specialist)

THREATS Veranderende wetgeving t.a.v. de

zak-/slaagregeling Gebrek aan motivatie leerlingen

4.1 Conclusies uit de sterkte-/ zwakteanalyseUit de sterkte-/zwakteanalyse kunnen een aantal quickwins-musts-wishes worden gehaald. Een belangrijke wish is het aannemen van een bevoegd rekendocent (bij voorkeur iemand met ervaring in het PO) die het rekenonderwijs binnen Mavo aan Zee verder wil vormgeven. Deze persoon moet een sterke affiniteit hebben met het vak rekenen en moet collega’s inspireren om lessen goed te willen geven.

Om het vak rekenen meer cache te geven, is het noodzakelijk om het te behandelen als een volwaardig vak. Daartoe is het een must dat rekenen in alle leerjaren deel moet uitmaken van de lessentabel. In de eerste drie leerjaren van Mavo aan Zee is dit gerealiseerd. Gedurende het schooljaar 2015-2016 is er een roosteroplossing bedacht voor de groep vierdejaars met een onvoldoende voor de rekentoets.

In het verleden is er veel tijd en geld geïnvesteerd in het bijscholen van personeel binnen de mavo. Een quickwin is het efficiënt inzetten van deze collega’s, bijvoorbeeld bij leerlingen die moeite hebben met het behalen van referentieniveau 2F (de toekomstige risicogroep binnen de mavo). Er ligt een uitgesproken kans om juist die leerlingen te helpen die met het reguliere programma weinig kans maken op een voldoende op 2F-niveau.

4.2 Vooruitblik en aanbevelingen schooljaar 2016-2017

Het rekenbeleid van de afgelopen twee jaar heeft tot resultaat gehad dat het gemiddelde cijfer is gestegen met 0,5 punt, waardoor er in het vorige schooljaar een 6,0 is gescoord voor de rekentoets op referentieniveau 2F. Helaas ligt deze stijging achter op het landelijke beeld en zullen er in de basis zaken moeten veranderen.

Ten eerste is het voor een succesvolle doorzetting van de stijgende trend van belang dat het reken- en taaluur volledig wordt toegevoegd aan de lessen wiskunde. De wijziging in de lessentabel zorgt voor vier lesuren wiskunde per klas in de jaren één tot en met drie. Deze opbouw maakt het mogelijk om gedurende vier uur per week aandacht te besteden aan het vak rekenen – waarbij er specifiek een koppeling gemaakt zou kunnen worden met de theorie uit de wiskundeles – zodat de doorlopende leerlijn vanaf het primair onderwijs kan worden gerealiseerd.

Een ander voordeel van de wijziging van de lessentabel is de continuïteit van de rekenlessen. De rekentaak wordt ondergebracht in het takenpakket van de docent wiskunde, waardoor de kans op uitval verkleind wordt.

9

Tot slot moet de spreekwoordelijke lat omhoog. Als Mavo aan Zee moeten we geen genoegen nemen met verplichte deelname aan de rekentoets, maar moeten we de leerlingen motiveren om door te gaan totdat de 7 is behaald. Eind mavo 3 en in heel mavo 4 betekent dit dat de leerlingen met een 7 of hoger op referentieniveau 3F moeten kunnen werken – en de toets moeten maken – en dat leerlingen met een 7 of lager verplicht moeten doorgaan op referentieniveau 2F totdat er een 7 is behaald. De beloning voor de leerling met een 7 of hoger is vrijstelling van de rekenles. Deze vrijstelling biedt de leerling de mogelijkheid om dit uur persoonlijk in te vullen met een voor hem belangrijke schooltaak. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld het boekverslag Nederlands, CKV-opdrachten, voorbereiden op toetsen, werken aan het profielwerkstuk e.d..

5.ToetsingLeerlingen van de mavo hebben wettelijk vier mogelijkheden om deel te nemen aan de landelijke rekentoets. In het voorlaatste jaar moet de rekentoets minimaal één keer worden aangeboden en in het examenjaar de resterende drie momenten. Dit betekent echter niet dat de leerlingen vier keer moeten deelnemen aan de rekentoets, maar dat er vier keer een moment moet worden aangeboden aan de leerling.

5.1 referentieniveausHet referentieniveau van de leerlingen aan het einde van de mavo moet liggen op 2F. Voor de meeste leerlingen binnen Mavo aan Zee is het mogelijk om de rekentoets op niveau 2F voldoende2 te maken. Dit niveau is de drempel voor het vervolgonderwijs op een havo of mbo. Het referentieniveau aan het einde van de havo of mbo is 3F.

Bron: Malmberg

5.1.1 2F-toetsDe rekentoets wordt digitaal afgenomen in het computerlokaal aan Beroepsonderwijs aan Zee. In het derde leerjaar zal een leerling voor het eerst een mogelijkheid hebben om de rekentoets op referentieniveau 2F te maken. Een goed resultaat zal leiden tot een 2 Deelname aan de rekentoets is in schooljaar 2015-2016 voldoende voor de leerling. Het resultaat telt niet mee.

10

voldoende, waarna een leerling in principe klaar is met het rekentraject binnen de mavo. Bij een onvoldoende resultaat zal een leerling in het vierde leerjaar nog maximaal drie mogelijkheden aangeboden krijgen om aan het niveau te voldoen.

De wetgeving gedurende het schooljaar 2015-2016 stelt deelname aan de rekentoets verplicht. Het behalen van het diploma is voorwaardelijk aan het hebben deelgenomen aan de toets. Het resultaat telt niet mee in de zak-/slaagregeling, maar wordt wel vermeld op een aanhangsel behorende bij het diploma.

5.1.2 2ER-toetsLeerlingen die gedurende hun loopbaan op de mavo – en ook de jaren op het primair onderwijs – aantoonbaar moeite hebben gehad met het vak rekenen hebben, hebben het recht om een rekentoets op niveau 2ER te maken. Een aantal van deze leerlingen zal een dyscalculieverklaring hebben, maar zonder deze verklaring kan er evengoed de 2ER-toets3 worden gemaakt. In het laatste geval is er een inspanningsverplichting bij zowel de leerling als de school om aantoonbaar te maken dat er sprake is van rekenproblematiek.

De toets is gemakkelijker te maken, omdat leerlingen mogen terugbladeren door de vragen, hebben de leerlingen meer tijd en mogen er rekenkaarten worden gebruikt tijdens het maken van de toets.

Kanttekening bij deze 2ER-toets is dat een vervolgopleiding eisen kan stellen aan het rekenniveau van de leerling en op basis van een ER-toets een leerling kan en mag weigeren voor de vervolgopleiding.

In het hoofdstuk met protocollen wordt dieper ingegaan op het 2ER-traject.

5.1.3 3F-toetsDaar het rekenonderwijs gedifferentieerd wordt aangeboden, is het voor de sterke rekenaar mogelijk om toe te werken naar het referentieniveau 3F. Zodra een leerling voor de rekentoets op 2F-niveau een ruim voldoende4 scoort, is het mogelijk om – mits de herkansing valt binnen de wettelijke kaders – in de herkansingsperiode een rekentoets op 3F-niveau te maken. De leerling bepaalt in overleg met de rekendocent of het resultaat van de 2F- of 3F-rekentoets op het aanhangsel bij het diploma moet worden vermeld.

5.1.4 Toetsing in de onder- en bovenbouwDe rekendocent moet een leerling zo optimaal mogelijk kunnen begeleiden in het leerproces en heeft daartoe zicht op de behaalde resultaten in Got-it?!. Het zou in het kader van de doorlopende leerlijn logischer zijn om in Magister ook voortgang te kunnen zien in de onderbouw. Daarbij is het voor andere docenten, mentor en ouders ook inzichtelijker dat er voortgang wordt geboekt.

Het voorstel is daarom de rekenvoortgang in kaart te brengen door:

- Het percentage uit Got-it?! te vertalen naar een cijfer

3 Meer informatie is te lezen op https://www.examenblad.nl/onderwerp/pilot-dyscalculie-rekentoets-vo/2015#par3 .4 In overleg met de rekendocent wordt bepaald of het behaalde resultaat kan leiden tot het maken van een 3F-toets.

11

- Ofwel een rekentoets per leerjaar aanbieden.- 2 kolommen per leerjaar, met daarin cijfer (%) en inzet tijdens de lessen

Voor de aanvang van het schooljaar 2016-2017 zal er een keuze moeten worden gemaakt over het inzichtelijk maken van de voortgang. Hiertoe gaat de ReCo in overleg met zijn rekendocenten. Uit dit overleg zal een voorstel komen aan de opdrachtgever.

5.2 Toetsbeleid binnen Scholen aan Zee breed

6.ProtocollenOm een en ander soepel te laten verlopen, zijn er een aantal protocollen opgesteld. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen protocollen voor de leerlingen en de algemene protocollen.

6.1 2ER-trajectEen leerling heeft in bijzondere omstandigheden het recht om de ER-variant van de 2F-toets te maken. Deze toets is speciaal voor leerlingen met aantoonbare rekenproblematiek – bijvoorbeeld dyscalculie – en is makkelijker te maken. Er zijn echter bepaalde voorwaarden waar een leerling aan moet voldoen om gebruik te mogen maken van zijn recht om deze toets te maken. Als bijlage is een voorbeelddossier bijgevoegd. Hiermee kan aantoonbaar worden gemaakt dat een leerling recht heeft op de ER-variant van de 2F-rekentoets.

Hieronder een passage over de ER-variant van de toets uit het verslag (Rekentoets ER VO 2015-2016 – De aangepaste rekentoets voor leerlingen met ernstige rekenproblemen zoals dyscalculie) van College voor Toetsen en Examen op www.examenblad.nl.

“Vanaf schooljaar 2015-2016 is de 2ER-toets een officiële rekentoets. Het resultaat van de rekentoets5 telt in het vmbo in schooljaar 2015-2016 niet mee in de slaag-/zakregeling, maar komt wel op de cijferlijst te staan.

De 2ER-toets is op het referentieniveau 2F. De rekentoets ER is daardoor geen gemakkelijker toets, maar de opgaven in de rekentoets ER zijn deels aangepast zodat de leerling beter kan laten zien waartoe hij in staat is en niet bij elke opgave vastloopt vanwege zijn beperking. De rekentoets ER is in elke afnameperiode op een beperkt aantal dagen beschikbaar.

Bij de rekentoets ER mag de leerling bij alle opgaven een rekenmachine gebruiken. Dat kan de ingebouwde rekenmachine zijn, maar de leerling mag ook een eigen rekenmachine gebruiken. De opgaven zijn aan het gebruik van de rekenmachine aangepast. Een opgave die met de rekenmachine geen zinvolle rekenactiviteit meer meet, vervalt.

5 Extra informatie over de 2ER-toets op de website van Examenblad.nl:https://www.examenblad.nl/document/brochure-er-toets-2015-2016/2016/f=/Brochure_ER_VO_2015-2016_16december2015.pdf

12

Bij de rekentoets ER mag de leerling bij alle opgaven de door het College voor Toetsen en Examens (hierna: CvTE) vastgestelde reken-/formulekaarten 6gebruiken. De kaarten kunnen worden gezien als rekenhulp en kladpapier. Alle standaardeisen ten aanzien van kladpapier gelden: dat betekent inname en vernietiging na afloop van de toets. De rekentoets ER bestaat uit 30 opgaven. Heen en weer bladeren is in de gehele toets mogelijk. De leerling kan zo een eigen strategie bepalen bij de keuze van de volgorde van te maken opgaven en hij kan ook terug naar een eerder gemaakte opgave en het antwoord alsnog wijzigen.

De afnametijd voor de rekentoets ER is zo vastgesteld dat de leerling meer tijd wordt gegund. De rekentoets ER duurt 30 minuten langer dan de reguliere rekentoets: de 2ER-toets duurt 120 minuten en de 3ER-toets duurt 150 minuten.”

De directeur van Mavo aan Zee bepaalt uiteindelijk of een leerling voldoet aan de voorwaarden om deel te nemen aan de 2ER-toets. Hierbij mag de leerling beslissen of hij gebruik maakt van dit recht, maar kan de toets dus niet zonder toestemming van de directeur maken. De ReCo zal de directeur adviseren in zijn besluitvorming.

6.2 3F-trajectEen leerling kan binnen de wettelijke kaders – gedurende het verblijf op de mavo – een rekentoets op referentieniveau 3F maken. Hiervoor moet in eerste instantie een goed resultaat worden behaald op het 2F-niveau.

In overleg met de rekendocent zal worden besloten om te oefenen op het 3F-niveau, waarna de leerling de rekentoets op datzelfde niveau mag maken. Gedurende het jaar kan de leerling zowel een toets op 2F- als op 3F-niveau maken. De leerling bepaalt – met in achtneming van eventuele consequenties – zelf welk resultaat zal worden vermeld op het aanhangsel behorende bij het diploma.

6.3 Protocol voorbereiding rekentoetsTer voorbereiding op de rekentoets dienen er een aantal stappen te worden doorlopen door de ReCo. Hieronder een opsomming van deze stappen:

1. Systeemcheck door een Functionaliteiten Testexamen uit te voeren alvorens te starten met de eerste afname van het schooljaar.

2. Reserveren van de computerruimte BaZ, mail naar:- Roostermaker BaZ (Jos Sayers) voor het reserveren van computerlokaal BaZ.- Roostermaker MaZ (Petra) voor het uitroosteren afnamebegeleider en deelnemende

leerlingen.- Rene Deutekom (ICT)- Examencoördinator BaZ (Teunis de Leeuw) in CC over de planning.3. Mentoren en rekendocenten op de hoogte stellen van de rekentoets.4. Importbestand met kandidaatgegevens in Excel omzetten naar CSV. In dit bestand

moet ook de gebruikersnaam (achternaam leerling) worden vermeld.5. In Facet toets inplannen (maximaal 44 leerlingen per keer) en leerlinggegevens

importeren.

6 Zie bijlage voor de betreffende rekenkaarten

13

Hierbij rekening houden met de kandidaten die naar 3F willen (apart importbestand i.v.m. vakcode = 1121 i.p.v. 1120) en kandidaten die een 2ER-variant willen maken (apart importbestand met andere vakcode7)

6. Een onderwijsassistent vragen om te helpen met het ophalen en begeleiden van de leerlingen naar BaZ. De leerlingen kunnen dan als groep naar het BaZ lopen.

7. Deelnemerslijst ophangen op de daarvoor bestemde plekken in het gebouw.8. De resultaten van de rekentoets eveneens ophangen op de daarvoor bestemde

plekken in het gebouw. 9. De resultaten van de rekentoets laten invoeren door de administratie.

7.PlanningPer schooljaar zal er een planning moeten worden opgesteld voor bijvoorbeeld de afnameperioden van de rekentoets. Daarnaast is het verstandig om op bepaalde momenten gedurende het jaar als sectie bij elkaar te komen om te praten over voortgang, problemen en ervaringen.

Vanwege de veranderde wetgeving – althans, de aanpassingen daarop – is het lastig om tot een goede planning te komen. Zo is er nu nog niet bekend wanneer de afnamemomenten in schooljaar 2016-2017 zullen zijn. In het begin van het schooljaar wordt dit via www.examenblad.nl bekend gemaakt, waarna het plannen begint. De onzekerheid op gebied van regelgeving maakt het ook moeilijk om na te denken over de vierdejaars leerlingen die zullen zakken in het jaar 2015-2016 en op de mavo blijven in 2016-2017. Er is nu weinig bekend over het kunnen behouden van resultaten in het volgende jaar.

8.FacetDe rekentoets wordt centraal gemaakt op een server die wordt klaargezet door ICT van Scholen aan Zee. Na het maken van de rekentoets worden de resultaten doorgestuurd naar DUO.

8.1 Inlezen kandidaten in FacetBij het inplannen van een rekentoets zullen er leerlingen moeten worden geïmporteerd. Via een zogenaamd CSV-bestand 8(te maken via Excel) kunnen leerlingen worden toegevoegd aan de afnameomgeving van DUO. Het is van belang de lay-out van het format aan te houden om foutmelding tijdens het importeren te voorkomen. De gegevens van de leerlingen moeten via de leerlingenadministratie worden verkregen.

7 De vakcodes zijn op https://www.duo.nl/zakelijk/voortgezet-onderwijs/index.jsp te vinden en wijzigen per jaar.8 Een voorbeeld hiervan is opgenomen als bijlage.

14

Screenshot Facet kandidaatbeheer

8.2 afnamegroep aanmaken in FacetNa het inlezen van de kandidaten in Facet is het mogelijk om een afnamegroep aan te maken. In Facet word je stapsgewijs door het proces geleid. Een beschrijving van de stappen is te vinden via www.duo.nl/zakelijk.

Screenshot Facet afnamebeheer

8.3 Toets afnemen in offline-omgevingVia de afnamemonitor van Facet moet een toets worden vrijgegeven en een toegangscode worden gegenereerd, zodat de leerlingen via de toets-omgeving van Facet kunnen inloggen en werken aan de rekentoets.

Er zijn via www.duo.nl/zakelijk meerdere relevante documenten te vinden over het inplannen en afnemen van de rekentoets. Zo ook de handleiding afnameplanner:

8.4 Uitvoeren systeemcheck Voor de eerste afname van het schooljaar is het verplicht een systeemcheck uit te voeren door een Functionaliteiten Testexamen te maken op het systeem. Deze test moet worden uitgevoerd op ongeveer 40 PC’s

15

Er zijn via www.duo.nl/zakelijk/voortgezet-onderwijs/examens-en-diplomas/facet/systeemheck relevante documenten voor het opzetten van deze systeemcheck.

Bijlagen Hier worden belangrijke documenten getoond die ondersteunend zijn bij de rekenlessen, nodig zijn ter verduidelijking van bepaalde protocollen of helpen bij het ER-traject voor leerlingen.

Voorbeelddossier tbv deelname aan de rekentoets ERN.B. Dit voorbeelddossier is tot stanssd gekomen door gebruik te maken van informatie en advies van diverse scholen en diverse handelingsplannen die gebruikt worden op de scholen. Dit voorbeelddossier dient puur ter illustratie van hoe een dossier eruit zou kunnen zien en heeft nadrukkelijk niet de status van een officieel dossier zoals door de scholen opgesteld zou moeten worden.

Leerlinggegevens

Naam leerlingKlasNaam mentor/zorgcoördinatorE-mailadres

1. Dyscalculieverklaring Heeft de leerling een officiële dyscalculieverklaring? Ja/nee

2. Informatie vorig onderwijsInformatie en/of verklaringen uit het voorafgaand onderwijs inzake de beperking van de leerling. Korte beschrijving van de maatregelen die zijn genomen inzake onderwijs en toetsing.

Bijvoorbeeld score eindtoets basisschool, informatie/score (IQ) testen, informatie uit LVS, rapport etc. Heeft leerling remedial teaching/andere extra ondersteuning gehad? Ook informatie uit de dyscalculieverklaring kan hier beschreven worden.

16

3. Analyse vaardigheden leerlingEen korte beschrijving van de analyse over de (on)haalbaarheid van de standaard rekendoelen op 2F of 3F.

Het maken van een nul-meeting is een uitgangspunt om de vooruitgang (of stagnatie) van de leerling te monitoren en te beschrijven, toetsresultaten, informatie uit LVS etc. kunnen hier ook genoemd worden. Een verwijzing naar de stadia uit het protocol ERWD kan hierbij handig zijn.

4. Voorbereiding op rekentoets EREen korte beschrijving van het gerichte traject als voorbereiding op de ER-toets.

Bijvoorbeeld extra rekenles naast de reguliere rekenles, bijles, RT, huiswerkopdrachten. Het gaat hierbij om de extra inspanning van zowel school als leerling.

5. VerklaringEen verklaring dat de leerling kiest voor de aangepaste rekentoets, dat hij op de hoogte is van het feit dat dit leidt tot een aantekening op de cijferlijst en mogelijke beperkingen in de doorstroom*.

Datum

Plaats

Naam

17

Handtekening (bij leerlingen van 17 jaar of jonger geldt een verklaring van de ouder/verzorger)

*) Vanaf het schooljaar 2015-2016 komt er (m.u.v. vmbo-bb) een aantekening ER op de cijferlijst. Op sommige lerarenopleidingen, zoals de pabo, wordt een leerling met ER op de cijferlijst niet toegelaten.

Materialenlijst

18

Rekenstrategieën

19

Rekenkaarten 2ER-toetsLeerlingen die een ER-variant van de rekentoets maken, hebben recht op het gebruik van rekenkaarten. Deze rekenkaarten mogen worden gezien als kladpapier en bieden extra ondersteuning tijdens het maken van de toets. De onderstaande bestanden kunnen worden geprint vanuit dit rekenbeleidsplan.

20

21

22

23

24

Voorbeeld CSV-bestand voor FacetBRINnummerBRINvolgnrpersoonsGebondenNummervoornamenvoorvoegselsachternaamgeboortedatumgeslacht leerlingnummergebruikersnaamindicatieVerklankingbegindatumGeldigeinddatumGeldigkenmerk1kenmerk2kenmerk3leerjaar referentieniveaubijzonderhedenvak1 vak2 vak300MV 1 2,45E+08 Bushra Abdulbake16-4-2000 2 132709 Abdulbake 10-2-2015 1-7-2016 MMA4D 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,36E+08 Amber Boers ######## 2 132737 Boers 10-2-2015 1-7-2016 MMA4C 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,37E+08 Lisa Koekebakker20-3-2000 2 132344 Koekebakker 10-2-2015 1-7-2016 MMA4A 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,33E+08 Gwen van Linge 11-4-1999 2 129301 Linge j 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,39E+08 Lesley van den Broek 3-9-2000 2 132708 Broek 10-2-2015 1-7-2016 MMA4D 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,35E+08 Dominique Meijer ######## 2 132261 Meijer1 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,37E+08 Linda Blokker 27-3-2000 2 132255 Blokker 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,37E+08 Chayenne van Kesteren 23-3-2000 2 132357 Kesteren 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,36E+08 Stef Reebeen 17-1-2000 1 132722 Reebeen 10-2-2015 1-7-2016 MMA4C 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,35E+08 Leoni Quant ######## 2 129440 Quant 10-2-2015 1-7-2016 MMA4H 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,34E+08 Kimberly Bakker 21-6-1999 2 128975 Bakker1 j 10-2-2015 1-7-2016 MMA4H 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,38E+08 Max Remijnse 16-7-2000 1 132360 Remijnse 10-2-2015 1-7-2016 MMA4H 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,34E+08 Romy Bakker 21-6-1999 2 129016 Bakker2 j 10-2-2015 1-7-2016 MMA4H 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,36E+08 Noëlle Muday ######## 2 132323 Muday 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,38E+08 Sem Kraak 6-7-2000 2 132252 Kraak 10-2-2015 1-7-2016 MMA4B 1120,VO-VMBO,VMBO-TL00MV 1 2,39E+08 Bodien Houtkooper22-9-2000 2 132714 Houtkooper 10-2-2015 1-7-2016 MMA4A 1120,VO-VMBO,VMBO-TL

Een voorbeeld CVS-bestand is hieronder te openen:

19