Teach ZML

Teach Like a Champion 49 technieken

om leerlingen te laten excelleren

D o u g L em o v

Aanvulling voor ZML

BW-Teach_like_a_champion-zml-DRUK_Opmaak 1 29-03-13 13:40 Pagina 1

Inhoudsopgave

Voorwoord .............................................................................................................. 5

Inleiding .................................................................................................................. 7

Hoofdstuk 1 De lat hoog leggen ........................................................................... 9Techniek 1: Weet niet geldt niet ................................................................................... 10Techniek 2: Goed is goed ............................................................................................ 13Techniek 3: Rekken ...................................................................................................... 14Techniek 4: De formulering telt ................................................................................... 17Techniek 5: Geen excuses ............................................................................................ 18

Hoofdstuk 2 Een goede planning is het halve werk ............................................. 19Techniek 6: Begin aan het eind ................................................................................... 19Techniek 7: De HAMM-vraag ..................................................................................... 20Techniek 8: Zichtbaarheid ........................................................................................... 20Techniek 9: Kortste route ............................................................................................ 20Techniek 10: Dubbele planning ................................................................................... 20Techniek 11: Een plattegrond maken ........................................................................... 21

Hoofdstuk 3 Structuur en presentatie .................................................................. 23Techniek 12: De haak .................................................................................................. 24Techniek 13: Stap voor stap ........................................................................................ 26Techniek 14: Bord = Papier ........................................................................................ 27Techniek 15: Rondlopen .............................................................................................. 27Techniek 16: Een stapje terug ..................................................................................... 28Techniek 17: Ratio ....................................................................................................... 29Techniek 18: Begrip toetsen ........................................................................................ 31Techniek 19: Balcontact .............................................................................................. 32Techniek 20: De afzwaaier .......................................................................................... 33Techniek 21: Stelling nemen ........................................................................................ 34

Hoofdstuk 4 Hoe houd ik ze bij de les ................................................................. 35Techniek 22: Bliksembeurt .......................................................................................... 36Techniek 23: Vraag en antwoord ................................................................................. 38Techniek 24: Pepper .................................................................................................... 39Techniek 25: Korte stop ............................................................................................... 40Techniek 26: Iedereen schrijft ..................................................................................... 40Techniek 27: Showtime ................................................................................................ 41

3


Inhoudsopgave4

Hoofdstuk 5 Bouwstenen voor een sterke klascultuur ......................................... 43Techniek 28: De klas binnenkomen ............................................................................. 44Techniek 29: Begintaak ............................................................................................... 44Techniek 30: Strakke overgangen ................................................................................ 46Techniek 31: Klapperbeheer ........................................................................................ 47Techniek 32: VLORK ................................................................................................... 47Techniek 33: Klaar? Af! .............................................................................................. 48Techniek 34: Gebaren .................................................................................................. 48Techniek 35: Pluimen .................................................................................................. 48

Hoofdstuk 6 Gedragsnormen vastleggen en handhaven ................................... 49Techniek 36: 100 Procent ............................................................................................ 50Techniek 37: Klare taal ............................................................................................... 51Techniek 38: Overwicht ............................................................................................... 53Techniek 39: En nog eens ............................................................................................ 53Techniek 40: Oog voor detail ...................................................................................... 55Techniek 41: Drempel .................................................................................................. 55Techniek 42: Niet waarschuwen .................................................................................. 56

Hoofdstuk 7Werken aan karakter en vertrouwen ............................................... 59Techniek 43: Positief inkleden ..................................................................................... 60Techniek 44: Precies prijzen ........................................................................................ 61Techniek 45: Warm-Streng ........................................................................................... 63Techniek 46: De P-factor ............................................................................................. 63Techniek 47: Gelijkmoedigheid ................................................................................... 65Techniek 48: Alles uitleggen ........................................................................................ 65Techniek 49: Fouten maken hoort erbij ....................................................................... 65

Hoofdstuk 8 Tempo .............................................................................................. 67Tempowisselingen ........................................................................................................ 67Helder afbakenen ........................................................................................................ 68Iedereen doet mee ........................................................................................................ 68Elke minuut telt ............................................................................................................ 68Vooruitkijken ................................................................................................................ 69Bij de tijd ..................................................................................................................... 69

Hoofdstuk 9 Kritisch denken ................................................................................ 71Een tegelijk .................................................................................................................. 71Oplopende moeilijkheidsgraad .................................................................................... 71Letterlijk herhalen ....................................................................................................... 71Helder en bondig ......................................................................................................... 71Vragen op voorraad hebben ........................................................................................ 72Slagingspercentage ...................................................................................................... 73

Inhoud DVD .......................................................................................................... 74


Voorwoord

Het boek Teach like a Champion roept bij zeer veel leerkrachten veel enthousiasme op. Dat komt omdat hetpraktisch tips zijn van getalenteerde collega’s waar men in de praktijk écht iets aan heeft.

Bij de CED-Groep dachten we daarom dat moet ook voor het zml-onderwijs kunnen. Want juist zeer moeilijklerenden verdienen zeer goede onderwijzers. Onderwijzers, die in staat zijn om bij individuele kinderen te zienwat hun zone van naastbije ontwikkeling is: hoe kun je met hoge verwachtingen een kind stimuleren tot eenoptimale ontwikkeling? Wij hebben daarom, samen met leerkrachten in het zml-onderwijs, in de praktijk uitgeprobeerd hoe de techniekenuit Teach like a Champion voor het zml-onderwijs konden worden toegepast. Dat heeft heel praktische en prachtige resultaten opgeleverd. Resultaten die we graag met u delen.

Ik hoop dat de technieken in deze publicatie veel leerkrachten mogen inspireren en ondersteunen in hun dagelijkselespraktijk.

Theo Magito,algemeen directeur/bestuurder CED-Groep

5


INLEIDING

7

Teach Like a Champion Aanvulling voor ZML is een aanvulling op Teach Like a Champion, geschreven doorDoug Lemov en in het Nederlands vertaald en uitgegeven door de CED-Groep. Deze aanvullende uitgavebeschrijft hoe leraren in het zml-onderwijs deze technieken toe kunnen passen. Bij iedere techniek wordt devertaalslag gemaakt naar het zml-onderwijs. Verschillende leraren uit het zml-onderwijs zijn getraind om de technieken uit Teach Like a Champion in hundagelijkse lespraktijk toe te passen. Zij gingen hier enthousiast mee aan de slag en hun reacties waren zeerpositief. Het viel leraren op dat door het stellen van hogere verwachtingen leerlingen meer gemotiveerd raakten. Deleerlingen merkten dat ze aan de verwachtingen van de leraar konden voldoen en meer konden dan ze zelfgedacht hadden. Het is voor de leraar dan wel belangrijk om te zorgen voor een evenwichtige balans om tevoorkomen dat leerlingen afhaken.Deze leraren hebben vervolgens aanvullende tips gegeven die van belang zijn wanneer de technieken uit TeachLike a Champion in het zml-onderwijs gebruikt worden.Die tips zijn opgenomen in deze uitgave die verhelderd wordt met praktische voorbeelden uit de praktijk vandeze leraren. Op meer dan 30 videoclips laten zij zien hoe zij deze technieken in hun dagelijkse lespraktijk toe-passen. In deze uitgave is telkens de kern van de techniek weergegeven. Voor een uitgebreide toelichting en voorachtergrondinformatie wordt verwezen naar de oorspronkelijke uitgave van Teach Like a Champion.Voor de leesbaarheid wordt in de tekst voornamelijk gesproken over ‘hij’. Hiermee wordt echter zowel ‘hij’ als‘zij’ bedoeld.


HOOFDSTUK 1

DE LAT HOOG LEGGEN

In dit hoofdstuk ligt de nadruk erop dat leraren hoge verwachtingen moeten hebben ten aanzien van de leerlingen.Door de lat hoog te leggen, presteren leerlingen beter. Binnen het zml-onderwijs is er sprake van ernstige onderwijsbelemmeringen. Leerlingen hebben onder andereeen lager IQ dan leerlingen binnen het regulier onderwijs en hebben vaker problemen op sociaal-emotioneelgebied. Daarnaast is er soms ook sprake van fysieke belemmeringen. Dit alles is van invloed op de uitstroom-profielen van zml-leerlingen. De uitstroom is naar de vrije arbeidsmarkt, naar beschermd wonen of werken ofnaar dagbesteding. Van streven naar een universiteitsniveau, zoals beschreven in Teach like a Champion, kandan ook geen sprake zijn. Maar… hoge verwachtingen leiden ook bij leerlingen in het zml-onderwijs tot betereresultaten. Niets wijst erop dat het Pygmalioneffect niet voor deze doelgroep zou gelden. Bij leerlingen in hetzml-onderwijs wordt er door de buitenwereld, zowel bewust als onbewust, juist vaak vanuit gegaan dat ze ietsniet zullen kunnen. Ze worden ondervraagd of extra geholpen. Hierdoor wordt zogenaamde ‘aangeleerdehulpeloosheid’ gekweekt en in stand gehouden. Leerlingen ervaren hierdoor dat zij zelf geen invloed hebbenop gebeurtenissen en activiteiten. Ze gaan zich hierdoor afhankelijker, afwachtender, passiever en hulpelozeropstellen dan nodig. Daarnaast gebeurt het ook nog dat de focus soms meer op de (leuke) activiteit ligt dan opde doelen die bereikt moeten worden. Dit patroon doorbreken is van groot belang zowel voor de (didactische)ontwikkeling als voor het competentiegevoel. Kijk maar naar jezelf: zou je harder lopen als iemand overduidelijklaat weten dat je het toch niet kunt? Of zal er meer worden bereikt als iemand laat blijken vertrouwen in je tehebben en je vanaf de kantlijn aanmoedigt en richting de finish praat? Je hebt het in het laatste geval geheel opeigen kracht bereikt, met hulp van de omstander(s)!

In dit voorbeeld legt de leraar de lat hoog door niet te accepteren dat Pieter antwoordt met ‘Ik weet het niet’.De leraar geeft Pieter de mogelijkheid om ook het goede antwoord te geven. Deze doet zo de ervaring op dathij ook in staat is om het goede antwoord te geven. Dit bevordert zijn zelfvertrouwen. Daarbij zorgt de leraarer voor dat de les niet te lang stil valt. De techniek die de leraar in dit voorbeeld gebruikt heet Weet niet, geldt niet. Naast deze techniek zijn er nogvier technieken waarmee de leraar de lat hoog kan leggen. Allereerst Goed is goed waarbij een leraar nietaccepteert dat een leerling slechts een half goed antwoord geeft. Dan komt Rekken. Bij deze techniek stelt deleraar vervolgvragen om de kennis uit te breiden en te toetsen. In De formulering telt gaat het om de uitingsvormdie de leerling gebruikt voor zijn antwoord. In de laatste techniek van dit hoofdstuk Geen excuses zorgt de

9

Neem Pieter: Tijdens de les klokkijken noemt de leraar zijn naam en stelt hem een vraag. Pieter kijkt de leraar aanen zegt ‘weet ik niet’. De leraar stelt de vraag vervolgens aan Liam.

Wat doet de leraar als hij de technieken van De lat hoog leggen beheerst? Tijdens de les klokkijken zegt de leraar‘Pieter’ en stelt hem een vraag. Pieter kijkt de leraar aan en zegt ‘weet ik niet’. De leraar stelt de vraag vervolgensaan Liam. Liam antwoordt: ‘4 uur’. De leraar reageert: ‘Goed zo Liam. Pieter, dus hoe laat is het op deze klok?’Pieter antwoordt vervolgens met ‘4 uur.’ Pieter glimlacht; hij heeft het goede antwoord gegeven.


leraar dat ook in eerste instantie saaie en moeilijke onderwerpen op een interessante, boeiende en inspirerendemanier worden gebracht.Deze vijf technieken worden hieronder beschreven en verduidelijkt aan de hand van voorbeelden, specifiekgericht op het zml-onderwijs.

Laat situaties waarin een leerling niet in staat (of bereid) is een vraag te beantwoorden uiteindelijk overgaanin situaties waarin diezelfde leerling een vraag zo vaak mogelijk juist beantwoordt.‘Weet ik niet.’ Een zinnetje waarmee leerlingen op een eenvoudige manier onder het beantwoorden van eenvraag uitkomen. Een leerling krijgt zo de mogelijkheid om zich te onttrekken aan de les. Dit gebeurt als eenleerling het antwoord niet weet of als hij geen antwoord wil geven. Binnen het zml-onderwijs is er nog eenbelangrijk punt: de denksnelheid. Omdat leerlingen binnen het zml-onderwijs over het algemeen een trageredenksnelheid hebben, kost het hen meer tijd om tot een antwoord te komen. Hier dient dan ook rekening meete worden gehouden. Het kan namelijk goed zijn dat de leerling nog met het denkproces bezig is, terwijl het ervoor de buitenwereld op lijkt dat hij niet tot een antwoord lijkt te komen. Wacht daarom, afhankelijk van deleerling, steeds 5 tot 8 seconden om zeker te zijn of de leerling wel of niet met een antwoord komt. Geef deandere leerlingen vervolgens ook de tijd om de vraag op zich in te laten werken. Wanneer een leerling geantwoord heeft met ‘Ik weet het niet’, kan de leraar zeggen ‘Ik kom zo bij je terug’.Door dit vaak te herhalen raakt de leerling gewend aan de techniek en weten ze wat ze kunnen verwachten.

De vier basisvormen die in Teach like a Champion beschreven worden voor de techniek ‘Weet niet geldt niet’kunnen er in het zml-onderwijs als volgt uitzien.

De leraar geeft het antwoord en de leerling herhaalt het

Leraar: ‘Hoe laat is het op deze klok, Pieter?’

Pieter: ‘Weet ik niet.’

Leraar: ‘Pieter, het is 4 uur op deze klok. Hoe laat is het dus op deze klok Pieter?’

Pieter: ‘4 uur.’

Leraar: ‘Goed zo, het is 4 uur op deze klok.’

Een medeleerling geeft het antwoord en de leerling (of de klas als geheel) herhaalt het


Pieter: ‘Weet ik niet’.

De leraar stelt de vraag vervolgens aan Liam. Liam antwoordt: ‘4 uur.’De leraar reageert: ‘Goed zo Liam. Pieter, dus hoe laat is het op deze klok?’


Leraar: ‘Goed zo, het is 4 uur op deze klok.’

Teach Like a Champion10

TECHNIEK 1WEET NIET GELDT NIET


De leraar geeft een aanwijzing en de leerling gebruikt die om achter het goede antwoord te komen



Leraar: ‘Als je wil weten hoe laat het is, kijk je goed naar hoe de wijzers staan. Waar staat de grote wijzer?

Pieter: ‘Op de 12.’

Leraar: ‘Goed zo Pieter, op de 12. Wat betekent dat, als de grote wijzer op de 12 staat? Dan is het … Pieter?’

Pieter: ‘Het hele uur.’

Leraar: ‘Inderdaad. Het hele uur. En waar staat de kleine wijzer Pieter?’

Pieter: ‘Op de 4.’

Leraar: ‘De grote wijzer op de 12, dus op het hele uur en de kleine op de 4. Hoe laat is het dan Pieter?’


Leraar: ‘Heel goed Pieter. De grote wijzer op de 12 en de kleine wijzer op de 4, dan is het inderdaad 4 uur.’

Een medeleerling geeft de aanwijzing en de leerling gebruikt die om achter het goede antwoord te komen



Leraar: ‘Wie kan Pieter vertellen wat hij moet doen om te zien hoe laat het is?’

Liam: ‘Dan moet hij naar de wijzers kijken.’

Leraar: ‘Goed zo. Hij moet naar de wijzers kijken’. Liam, waar moet hij dan op letten bij de wijzers?’

Liam: ‘Waar de grote en de kleine wijzer staan.’

Leraar: ‘Juist. Om te weten hoe laat het is, moet je kijken hoe de grote wijzer staat en hoe de kleine wijzer staat. Pieter, hoe laat is het?’


Leraar: ‘Prima Pieter. De grote wijzer op de 12 en de kleine wijzer op de 4, dan is het inderdaad 4 uur.’

Teach Like a Champion benoemt wat bruikbare aanwijzingen zijn. Voor het zml-onderwijs geldt dat een leraarbij het geven van een aanwijzing over de plaats waar het antwoord gevonden kan worden zo concreet mogelijkis. Hij geeft bijvoorbeeld concreet aan waar de leerling op moet letten (‘Kijk goed hoe de wijzers van de klokstaan’) of wat hij moet doen om tot het goede antwoord te komen.De juiste stap in een proces weergeven is iets wat leraren in het zml-onderwijs al vaak doen. Zij werken veelmet stappenplannen. De inzet kan voor leerlingen van alle niveaus.Het herhalen van de lesstof helpt leerlingen in het zml-onderwijs om deze beter in zich op te nemen.

De lat hoog leggen 11


Teach Like a Champion12

Door veelvuldig andere woorden te gebruiken of vragen in andere bewoordingen te stellen, kunnen leerlingenin het zml-onderwijs de draad kwijtraken. Door de problemen met generaliseren zitten leerlingen in het zml-onderwijs vaak vast aan bepaalde woorden of termen. Wanneer de leraar een andere naam of uitleg geeft dieook bekend is voor de leerling, verduidelijkt de leraar de vraag juist.

In het zml-onderwijs heeft het toepassen van de techniek ‘Weet niet geldt niet’ ook invloed op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Als ze een antwoord niet weten, krijgen ze alsnog de kans om hetgoede antwoord te geven. Hierdoor wordt hun zelfvertrouwen gestimuleerd en durven ze zich stap voor stapmeer te geven. De leerlingen leren ook dat ze fouten mogen maken, omdat de situatie altijd positief afgeslotenwordt. Daarnaast leren leerlingen door deze techniek hoe ze elkaar kunnen helpen. Dit kunnen ze doen doorhet goede antwoord te geven. Maar ze leren dat ze dat ook kunnen doen door aanwijzingen te geven waarmeeze hun medeleerling helpen in de richting van het goede antwoord.

Bij het toepassen van deze techniek in het zml-onderwijs is het belangrijk dat de vragen aansluiten op hetniveau van de leerlingen. Bij het stellen van moeilijkere vragen is de kans groter dan de leerlingen het antwoordniet weten en er te veel aanwijzingen gegeven moeten worden. Ook zal er dan veel geschakeld worden tussende leerlingen onderling en tussen de leerling en de leraar. Dit haalt de vaart uit de les en vraagt veel van deaandachtsspanne van de leerlingen. Voor leerlingen in het zml-onderwijs zal het dan moeilijk zijn om de aan-dacht bij te les te blijven houdenen. De betrokkenheid van de leerlingen zal dan afnemen.

Weet niet geldt niet (SO)Annemieke Boogaard vraagt het goede rijmwoord aan een leerling. Deze leerling komt er niet op. Annemieke Boogaard geeft een hint en een andere leerling geeft ook een hint. De leerling weet uiteindelijk het antwoord wel en is blij.

PRAKTIJKVOORBEELD: CLIP 1

Weet niet geldt niet (VSO)Meryem Razana differentieert in de groep in het oefenen met de analoge en de digitale klok. Ze vraagt aan een leerling het antwoord op een vraag over de analoge klok. Deze leerling kan de vraag van Merym Razana niet beantwoorden. Zij vraagt aan andere leerlingen een tip te geven. Een andere leerling geeft een tip. Daarna komt de leerling wel op het goede antwoord.

PRAKTIJKVOORBEELD: CLIP 2

Nicole Haas is erg enthousiast over deze techniek: ‘Dit werkt echt!!! De leerlingen weten nu ook steeds beter dat ikgeen genoegen neem met ‘weet ik niet’… en dus antwoorden ze nu veel vaker dan voorheen. Bij de leerlingen diehet echt niet weten, zie ik na het goede antwoord herkenning en een aha momentje. De betrokkenheid van de leer-lingen bij de les is groter. Ze weten dat er een vraag kan komen. Sommigen worden trots als ze het antwoord weten.Ze vinden het ook leuk om elkaar te helpen.’


Teach ZML

Documents

Transcript of Teach ZML