TALENSENSIBILISERING IN DE KLEUTERKLAS

Meer taal op school.

2

Je kledij?

Chinees!

Je auto?

Duits!

Je lunch?

Italiaans!

Je buur?

Even checken links

Je klas?

Meertalig!

Meertaligheid in Vlaanderen, enkele cijfers.

3Delarue, S. (2018c). ‘Meertaligheid in Vlaanderen: enkele cijfers’. In: Fons 4(1), p. 8-9. (A4)

Wat doe je met deze rijkdom?

• Begraven? • Benutten?

4

Ondertussen in Vlaanderen…

De grote meerderheid van de Vlaamse scholen heeft een ‘alleen-Nederlands-beleid’, ondanks het groeiende aantal meertalige leerlingen.

Reden? De bezorgdheid om de leerlingen.

Maar? Wat met de identiteit van het kind?

Hoe kan je de vele talen in je klas benutten?

De talen exploreren

• Verkennen

• Erkennen

• Waarderen

- thuistaal als socio-emotionele factor

- open attitude ontwikkelen

De talen exploiteren

- Talen van de kinderen inzetten in de les

- Bijvoorbeeld groepswerk in het Turks, kinderen laten vertalen in de kring

- thuistaal als steiger tot leren

6

Talensensibilisering: een mogelijke definitie

‘Talensensibilisering staat voor het gevoelig maken voor en bewustmaken van het bestaan van een veelheid aan talen, en daaraanonderliggend culturen en referentiekaders, in onze wereld en,dichterbij, in de eigen schoolomgeving…’ (rapport VLOR, p. 101)

7

Éveil aux langues

Language awareness

Wat is talensensibilisering niet?

• Geen taalinitiatie of vreemdetalenonderwijs• TS heeft betrekking op veelheid aan talen • niet beperkt tot de talen die op school worden geleerd en gebruikt

• Geen tweetalig of meertalig onderwijs• TS staat niet voor leren in talen,• Wel voor leren over talen

• Geen functioneel gebruik van thuistalen• TS benut thuistalen niet om te lezen, niet om informatie te vinden, elkaar

te helpen, niet om te brainstormen• TS geeft die talen wel een plaats in de klas/school

8

Talensensibilisering of niet? Een test!

9

• WEL talensensibilisering? Zet een stap naar rechts.

• GEEN talensensibilisering? Zet een stap naar links.

De kleuters van meester Bart kiezen hun lievelingswoord in hun moedertaal (dialect of vreemde taal). Ze mogen elkaar niet verklappen wat het woord betekent. Elke kleuter zegt zijn favoriete woord hardop; de andere kleuters zeggen het woord na. Daarna volgt de verkiezing van het mooiste woord en wordt de betekenis van de woorden geraden. Waarom denken ze dat dit woord die betekenis heeft? Lijkt het misschien op een woord in een taal die ze wel kennen? Als slot maken de kleuters de betekenis van hun favoriete woord duidelijk met een tekening. Meester Bart noteert het woord op de tekening.

De kleuters van juf Marie leren op een speelse manier kennismaken met het Frans. Zo zingen ze tijdens het ochtendritueel liedjes over de dagen van de week, gebruiken ze aftelrijmpjes voor het indelen van groepjes, doen ze hinkelspelletjes waarbij ze tellen tot tien…allemaal in het Frans.

Over welke talen gaat het dan?

Talen die je op school hoort, of net niet!

TS kan ook in homogene groepen

10

Dialect Alle talen Tussentaal Sms-taal Gebarentaal

Voordelen/ doelen van talensensibilisering? • een open houding van de leerlingen t.o.v. andere talen en culturen

• sterke en positieve identiteitsvorming: leerlingen voelen zich gewaardeerd

• meer betrokkenheid en participatie van alle leerlingen en ouders

• een stijgend welbevinden van leerlingen door (h)erkennen van talige identieit

• het liever en gemakkelijker leren van nieuwe talen.

• meer expliciete kennis over talen

• ! Niet automatisch hogere taalvaardigheid (taalleren is geen doel)

attitudes, vaardigheden en kennis

Doelen van talensensibilisering

12

http://www.cteno.be/downloads/publicaties/gielen_ea_2012_handleiding_talensensibilisering.pdf

Aan welke ontwikkelingsdoelen werk je dan?

• Ontwikkelingsdoelen:

13

Wat zijn de doelen van talensensibilisering?

Attitudes Vaardigheden Kennis

Openheid voor taaldiversiteit: wereld, school, klas-> nieuwsgierigheid naar nieuwe talen -> interesse in andere culturen

Inzicht in taal als fenomeen-> gelijkenissen en verschillen-> verschillende soorten schrift, uitspraak,…-> invloed van sociale situatie op taalgebruik (bv dialect) Nadenken over eigen taal

Kennis en bewustzijn over taal, taalvariëteiten, talen. Zicht op meertalige identiteit(en) Talige achtergonden (h)erkennen

14

Hoe inzetten op talensensibilisering?

Vanuit je thema

• Moederdag lieve mama

• Liedjes in andere taal

• Kerst: wensen in alle talen op kerstballen

• …

• Zet je TS-bril op en ga op zoek naar kansen!

Spontaan tijdens gesprekken

•Vanuit verwondering van kinderen: yoghurt Hé in het Turks is dat hetzelfde! •Vanuit gesprekken: ‘Au revoir, maman!’ ik zeg mama en jij zegt maman. Dat lijkt op elkaar!•Vasthouden en uitbreiden: Tijdens wandeling Chinees teken later in de klas onderzoeken

• Houd je oren en ogen open!

Vanuit omgeving

• Methodes

• Bestaand lesmateriaal (winkelhoek)

• Jezelf: reis, muziek, film,… (kinderboekje of ansichtkaart uit Egypte)

• Collega’s: uitwisselen

• De kinderen: meertaligheid benutten

• De buurt: winkels, verenigingen, reclameborden,…

• Houd je oren en ogen open!

• Vertrek vanuit de doelen uit je leerplan.

• Koppel de TS-activiteiten aan bestaande lessen, laat het een mooi geïntegreerd geheel zijn.

• Laat input indien mogelijk van de kinderen komen, dan is de betrokkenheid groter.

• Je hoeft de taal zelf niet te spreken, kinderen ook niet. Elke taal kan dus aan bod komen!

• Zet je TS-bril op tijdens het voorbereiden en geven van alle lessen.

Tips om in te zetten op talensensibilisering

Kenmerken van een goede TS-activiteit.

Krachtige leeromgeving=

- Zelfontdekkend leren: er op uit in de buurt, in de school,…

- Aansluiten bij leefwereld en ervaringen: welke talen spreek je zelf?

- Functionele activiteiten: gebaren leren om mee te communiceren, naar geschriften kijken om kaart te bestempelen/ schrijven,…

- Interactief werken: interactie tussen jou en de kinderen en de kinderen onderling.

17

Talensensibilisering in de praktijk.

Nog meer inspiratie nodig?

Deze workshop biedt:

• 8 hoeken met concrete materialen en oefeningen die je gemakkelijk kan toepassen in jouw klas

• De mogelijkheid tot uitwisseling met collega’s.

• De kans om vragen te stellen en jouw beleid te bespreken.

19

Inspirerende materialen en websites

• Kijk op talensensibilisering: http://www.cteno.be/index.php?idWp=394

• www.metrotaal.be

• www.meertaligheid.be

• Klik op de foto’s voor de website:

20

Inspirerende materialen en websites

• Is die taal van ver of van hier? De lat hoog voor talen: https://www.klascement.net/talen/

• Klik op de foto’s voor de website

21

Ellen Smits | ellen.smits@kuleuven.be | www.cteno.be | Facebook

22