Tabel 1: product markt combinatie IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

Product markt combinatie

Markten

Producten

Huishoudelijk / kleingebruikersZakelijk / commercieel incl.

netbeheerdersIndustrieel

Energie regelsystemen & -

dienstenX

Flexibele energie infrastructuur

Combinatie: producten &

diensten, virtuele & fysieke infra,

institutionele & sociale innovatie

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 1 Bladzijde 1 van 7

Tabel 2: functies en betrokken producten en diensten van(uit) IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

Functies en betrokken producten & diensten van(uit) het project

Functies

Producten & diensten

Energie bewustzijn van gebruikers

vergroten

De vraag naar energie door gebruikers

sturen

Stimuleren van inpassing van lokale

duurzame energiebronnen

Stimuleren en inpassen van duurzame

mobiliteit

Mogelijk maken van energieneutrale of all-

electric wijk

Optimaliseren energiestromen & inzet

energiebronnen

Energiemanagement systemen

Optimaliseren van het net

Opslag van energie

Inpassing van meer duurzame

energiebronnen

Energievraagsturing

Deelname van 212 van de 266 woningen (eensgezinswoningen en appartementen) in Muziekwijk Zwolle, inclusief zorginstelling.

Deelnemers zijn tijdens project met maandelijkse facturen geconfronteerd met de financiële consequenties van handelen. Op deze

wijze is het realiteitsgehalte maximaal. Echter is er wel besloten deelnemers niet te benadelen.

In project: veel zon-PV in de wijk, vraagsturing met wasmachines en drogers. Omdat wasmachines, drogers en vaatwassers slechts 15%

van huishoudelijk elektriciteitsgebruik vormen, beveelt project aan om vraagsturing van andere apparatuur te bekijken: elektrisch

vervoer en warmtepompen.

De gebruikscurve van de wasmachine laat een duidelijk verband zien met de zon-PV productie. Dit is een gevolg van het project: zie

figuur met een vergelijking van het gebruik van een wasmachine in het project met het gebruik van een wasmachine in een gemiddeld

EU huishouden. Het project is erin geslaagd circa 31% van de bijdrage van wasmachines aan de avondpiek te verschuiven,

overeenkomend met circa 5% van de totale avondpiek.

Netbeheer (Enexis) betrokken bij project met de verwachting investeringen te kunnen matigen. Hiertoe zijn metingen aan MS/LS trafo

aangesloten op de "cloud" van het project.

Energiemarkt via APX betrokken bij project.

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 2 Bladzijde 2 van 7

Tabel 2: functies en betrokken producten en diensten van(uit) IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

Functies

Producten & diensten

Energiemanagement systemen

Optimaliseren van het net

Opslag van energie

Inpassing van meer duurzame

energiebronnen

Energievraagsturing

Inzetten van duurzame warmte Stimuleren van groen gas

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 2 Bladzijde 3 van 7

Tabel 3: functies innovatiesysteem IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

1) Ondernemerschap Ondernemerschap 2) R&D 3) Kennisverspreiding

Betrokkenheid bedrijven Producten en diensten Platforms

Bijdrage van project aan functies van het innovatiesysteem

als volgt ….

CGI

CEMS, Central Energy Management System, "cloud"

Flexiconrol

HEMS, Home Energy Management System,

"energiecomputer"

Eneco

Energieleverancier

SWZ

Woningstichting

Enexis

Netbeheerder

Randvoorwaarde voor

succesvolle innovatie, project

werkt daarvoor aan ……….

TU/e

1)

brengt actuele kennis in op het gebied van Smart Grids,

valideert resultaten van het proeftuinproject inzake invloed

op het elektriciteitsvoorzieningsysteem en ondersteunt en

adviseert bij het op een verantwoorde manier opschalen van

de resultaten.

2)

verzorgt de vastlegging van de resultaten in

wetenschappelijke publicaties, zodat kennisdisseminatie

nationaal en internationaal is geborgd.

Flexicontrol

HEMS (Home Energy Management Systeem) dat voor de

bewoner de energievraag afstemt op het aanbod. Hiermee

kan niet alleen op energie maar ook op transportkosten

worden bespaard.

Contact: Flexicontrol, René Balvers, 072 576 2550 / 06 5379

7767, Rene.Balvers@Flexicontrol.nl.

CGI

CEMS (Central Energy Management System): platformdienst

in het complexe veld van demand-response business

modellen. Nu beschikbaar, schaal is beperkt maar oplossing is

gereed voor grootschalige uitrol.

Contact: CGI, Eric van der Laan, 088 564 0000 / 06 5336 8705,

Eric.van.der.Laan@CGI.com.

Enexis

Dynamische tarieven netbeheer.

Contact: Enexis: Ruud van de Meeberg,

Ruud.van.de.Meeberg@Enexis.nl, 06 1156 6441.

Eneco

Dynamische tarieven levering.

CGI heeft APX, het HEMS en de monitoring van de

wijktransformator tot één samenwerkend eco-systeem

geïntegreerd.

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 3 Bladzijde 4 van 7

Tabel 3: functies innovatiesysteem IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

als volgt ….

Randvoorwaarde voor

succesvolle innovatie, project

werkt daarvoor aan ……….

Kennisverspreiding Kennisverspreiding Kennisverspreiding 4) Visie

Tools en databases Standaarden Overige tips en aandachtspunten

Bijdrage van project aan functies van het innovatiesysteem

Zigbee verbinding was door de goed geïsoleerde huizen niet

altijd stabiel; interferenties door het gebruik van extra

repeaters.

Gebruikers aanmoedigen om hun internet verbinding in hun

vakantie niet uit te schakelen.

Belang van een adequaat CRM systeem bij grotere aantallen

gebruikers om vragen en storingen te bewaken en af te

wikkelen.

Voor het project is een separate onderzoeksdatabase

ingericht.

De samenwerking heeft het mogelijk gemaakt verschillende

systemen met elkaar te integreren: CEMS (central energy

management systeem) en HEMS (home energy management

systeem).

Er is een protocol ontwikkeld tussen CEMS en HEMS wat

potentie heeft om open standaard te worden. Dit protocol

heeft zich inmiddels bewezen in een ander project (jouw

Energie Moment Breda) waarbij het zelfde CEMS

communiceert met een ander HEMS, maar via hetzelfde

protocol kunnen huishoudelijke apparatuur en auto’s op

afstand geregeld worden;

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 3 Bladzijde 5 van 7

Tabel 3: functies innovatiesysteem IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

als volgt ….

Randvoorwaarde voor

succesvolle innovatie, project

werkt daarvoor aan ……….

5) Marktinrichting Marktinrichting Marktinrichting Marktinrichting

Wet- en regelgeving, spelregels marktplaats Betrokkenheid & acceptatie consumenten en gebruikers Kosten en baten Privacy & security

Bijdrage van project aan functies van het innovatiesysteem

Belangen van netbeheerder en energieleverancier, die op

sommige momenten tegenstrijdig kunnen zijn, komen samen

in een tarief.

Centraal ICT-systeem (CEMS), waarin op basis van beschikbare

netcapaciteit, hoeveelheid lokaal opgewekte energie en APX-

prijzen prikkels aan de eindgebruikers worden doorgegeven

om hen te verleiden hun elektriciteitsgebruik zoveel mogelijk

te verschuiven naar “gunstige momenten”.

De dynamische net tarieven zijn technisch uitvoerbaar, maar

regulatorisch nog een uitdaging. In het project is het nettarief

dynamisch: als iedereen TV aanzet stijgt het nettarief.

Energietarief afhankelijk van aanbod in de wijk en APX.

Met het ontwerp van de facturen was het vaak balanceren

tussen wat wettelijk mag met facturen en wat nog begrijpelijk

is. Ook dit behoeft nog aandacht.

Deelnemers konden kiezen tussen financieel en duurzaam

profiel. Bijna iedereen koos voor financieel. Hoewel zij

aangaven niet precies te weten hoeveel te kunnen besparen,

vonden zij het financiële profiel wel de moeite waard. Er was

geen rationele RoI (return on investment) afweging.

Doel: vraagverschuiving tijdens piekuren kan ervoor zorgen

dat grote fysieke investeringen in infrastructuur worden

uitgesteld of verminderd.

Na afloop project is conclusie dat kosten verder omlaag

moeten met de hulp van vervolg pilots.

Privacy & secirity zoveel mogelijk vanaf begin meenemen in

ontwerp. Voorbeeld is dat het voor het CEMS niet nodig is om

te weten voor welk huis of bewoner het een wasmachine

inplant. De informatiestromen zijn dusdanig dat deze

informatie niet uitgewisseld of opgeslagen wordt.

Voor het project is tevens een separate onderzoeksdatabase

ingericht, die bij een grootschalige uitrol niet nodig zou zijn.

Ook hier zijn privacyverbeterende maatregelen toegepast: de

bewoners zijn niet met naam terug te vinden in de

onderzoeksdatabase, de EAN codes die de aansluiting

identificeren en via het EAN codeboek te herleiden zijn tot

fysieke adressen, zijn vervangen door pseudo EAN codes, de

woningen zijn opgeslagen met niet tot adressen te herleiden

id’s, enkel geautoriseerde onderzoekers hebben toegang tot

de onderzoeksdatabase.

Ten aanzien van security zijn ontwerprichtlijnen opgesteld en

geïmplementeerd: voorkomen (centrale) opslag van data,

toegang tot gegevens enkel op need-to-know basis, beveiligde

informatiestromen tussen de energiecomputers en het CEMS

via unieke security certificaten per energiecomputer.

Over privacy en security ontwerp is een CIRED paper

gepresenteerd: “A flexible, privacy enhanced and secured ICT

architecture for a Smart Grid project with active consumers in

the city of Zwolle – NL”.

Deelnemers krijgen 24 uur van tevoren informatie over

gunstige momenten om energie te gebruiken, in blokken van

2 uur op energiecomputer. Naast voorspellingen feedback

over opwekking en gebruik. Ook terugkoppeling over hoe

gunstig het moment van gebruik was.

Draagvlak vanuit bewoners is aanwezig, enthousiaste

betrokkenheid bij project.

Bewoners doen de was niet meer in avondpiek maar overdag

bij groot aanbod lokale energie.

Voor groot deel van deelnemers is slimme wasmachine een

overbodige luxe: combinatie van info op energiecomputer en

‘boerenverstand’ voldoet. In 14% van de keren dat er een was

werd gedaan, gebruikten bewoners de slimme functie van de

wasmachine. De deelnemers die de slimme functie gebruikten

, presteerden iets beter in reductie van de avondpiek.

Instructiefilmpjes (http://jouwenergiemoment.nl/jouw-

wijk/zwolle/toolkit); inzicht in kosten per dag; "wanneer het

niet wordt begrepen, is (smart grid) ontwerp niet goed";

papieren prototypes met klein aantal eindgebruikers;

demonstratieavonden, terugkomavonden; huisbezoeken, gaat

het goed met uw smart grid omgeving?

Klantvriendelijke installateurs en duidelijke handleidingen zijn

van belang.

Voor de deelnemers van de zorginstelling was de

energiecomputer te ingewikkeld. Hun betrokkenheid vraagt

om een andere oplossing.

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 3 Bladzijde 6 van 7

Tabel 3: functies innovatiesysteem IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx

als volgt ….

Randvoorwaarde voor

succesvolle innovatie, project

werkt daarvoor aan ……….

6) Bronnen Bronnen Bronnen 7) Lobbies

Investeerders Human capital Concessies

IPINS11012_JEM_2015.07.27.xlsx / Tabel 3 Bladzijde 7 van 7