T2 presentatie portfolio

is gespecialiseerdin het ontwerpen van logo’s, huisstijlen, brochures, boeken, magazines, posters, jaarverslagen, campagnes, nieuwsbrieven, kaarten en websites.

Midden- en kleinbedrijf

Hutspot Identiteit

Patrijsweg 802289 EX Rijswijk

+31 070 265 31 [email protected]

ABN AMRO 55.40.89.742KvK 27308045BTW NL810654179B01

T2 Ontwerpt.a.v. Eelko GroenewegenJan van Nassaustraat 972596 BR Den Haag

6 januari 2008 Onderwerp: nieuwe huisstijl

Beste Eelko,

Rud ex euisism olorpero conumsan voloborem accum nulput ing ea faccummodit lor sed etuero dionsequi tet, summodo lorperiusto consed tat wissi.

Issim zzrit eros am, quatinim am, velis autatie vullan vent ipsum ea faccum irilit dunt acilla faci eugiat. Ipsumsa ndrercipit, quamcon verci blan vel ut wissit acidunt ad erilis dolortie feum dionse-quam, sustissim adigna ad magna ad tem aliquam verilis augait nit lortie tat. Ugait la feu feugait, commolore mod magnit velenis molore eugait ad diam quismolor iusci bla feu feugiamet, quis nit veliqui psusci blaorpero el essim at. Ibh elenim quis nim velessis niam, conummy nibh ea ad min utatet ipisl ullandit vullamet, quisim illaore dolorem quat. Giam am in vulluptat, quismod ex eum dolore etue do odolor aliquat ionsequam eraesto dolore eum vercinim vercidunt lorperci blandigna feu feugiam quam dolore mincin et ver autpat. Ut ationse min elesecte te verosto odio consed min enis ex et digna faciduis adion utem quamcommy nonsed te digna consed tis nosto odolor sed moleniamet lute corem nibh eum ing exerit ad minim nonsequis ad dipit, quisi.

Exer ad molore te tie dolorper adignis nibh elis nosto odignibh eu faci te tincill uptat. Duis nisim am del ing enibh ero duisit ex et dion hendreet, conullan exeriure faccummy nullaor erostrud tat velis autpatet veros nos ad te eugue feum dolutet venisi.

Digna faccum num diamet am iuscil utpat ilit diamcon estrud dip et, quissit volorem niscipsumsan eugait loreet nullum elis am doloreetuer sit vullandre dignisit nim deliquatet lamet.

Met vriendelijke groet,,

Suzanne van Kinderen

HUTSPOT - nieuw bedrijf achterk Page 1 29-01-2008 16:10:02

Katja Postma


Patrijsweg 802289 EX Rijswijkwww.hutspot.nl

[email protected]


Nieuw bedrijf én nieuw adviseren! Nieuwsgierig naar Hutspot?We vertellen je graag meer.

Jacqueline van der Loo06 511 066 29

Suzanne van Kinderen06 512 761 11

Eric Jongepier06 533 755 37

HUTSPOT - nieuw bedrijf voorkantPage 1 29-01-2008 16:10:33

John van der Meulen



Martijn Hulst



IMd Raadgevende Ingenieurs Identiteit

Piekstraat 773071 EL Rotterdam

T 010 201 23 60E [email protected]

www.imdbv.nl

ConstructiesNieuwbouwHergebruikRenovatie

Benut iedere euro. Benut iedere kilo. Benut iedere kans.

09

Opening03.11.201116.00-19.00

Opening. donderdag o3 november 201116.00 -19.00 uur

Postbus 505213007 JA RotterdamPiekstraat 773071 EL Rotterdam

www.imdbv.nl

ir. P. (Pim) Peters RO directeur / raadgevend ingenieur

T 010 201 23 60M 06 222 45 514E [email protected]

Postbus 505213007 JA RotterdamPiekstraat 773071 EL Rotterdam

www.imdbv.nl

ir. R.H. (Remko) Wiltjer ROdirecteur / raadgevend ingenieur

T 010 201 23 60M 06 203 01 410E [email protected]

Julianalaan 392641 HB PijnackerT 015 361 08 18E [email protected]

Privé

Lamsrustlaan 293054 vG rotterdamT 010 418 12 21E [email protected]

Privé

02 * Zo * techniplan adviseurs bv techniplan adviseurs bv * Zo * 03

Stad intensiverenDe vraag van de toekomst is wat Brentjens betreft het inten-

siveren van de bestaande stad binnen de bebouwde kom,

zonder daarbij overigens nu niet voor bebouwing bedoelde

gebieden als sportparken, parken, volkstuinen, randen van

snelwegen en dergelijke te bebouwen. ‘We moeten heront-

wikkelen en zover nodig verdichten op bestaande locaties,

op een gebiedsgerichte wijze. Ons project in Zoetermeer

rond de Boerhaavelaan is daar een goed voorbeeld van.

Een gebied met nu alleen een kantoorbestemming, dicht

tegen het station aan, maar niet goed functionerend als een

entree van de stad. We willen dat gebied opwaarderen door

een combinatie van herontwikkeling, nieuwbouw en de toe-

voeging van woningen.’ Zo zijn er plannen, aldus Brentjens,

om de kantoren en voorzieningen met name bij het station

te realiseren en een kantoor van 35.000 m2 te renoveren, te

verduurzamen en beter geschikt te maken voor meerdere

kleinere gebruikers. ‘Ook in termen van energieconcepten

wordt vernieuwend gewerkt, door onder meer overtollige

warmte van de kantoren beschikbaar te gaan stellen voor

de nieuw te bouwen woningen. Dit alles binnen een land-

schappelijk concept. Op deze manier moet een gebied waar

de Zoetermeerders nu eigenlijk omheen lopen, een prettig

onderdeel van die stad worden.’

Stapsgewijze aanpakHet komt in de praktijk van Breevast echter ook voor dat

oplossingen worden gevonden voor individuele gebouwen,

zo geeft Marc Brentjens aan: ‘Maatwerk is steeds essentieel.

Het ene gebouw ligt op de Zuidas, een ander gebouw ligt

op een monotoon bedrijventerrein. Dat geeft al een heel an-

dere startpositie. Per gebouw kijken we wat er mogelijk is.

Technisch kan in principe alles, maar je moet ook rekening

houden met wat de markt er momenteel vraagt en voor fi-

nanciële mogelijkheden biedt. In sommige gevallen kiezen

we er daarom voor om wel groot te denken, maar klein te

beginnen. Oftewel een renovatie of plan van aanpak voor

verduurzaming dat zich in stappen kan voltrekken.’

te houden op de kwaliteit van de producten die aan de por-

tefeuille worden toegevoegd, zo geeft projectontwikkelaar

Marc Brentjens aan. De groeiende nadruk die in het vak-

debat op hergebruik van bestaand vastgoed wordt gelegd,

is voor hem en zijn collega’s niet nieuw: ‘Als eigenaar van

gebouwen moet je altijd kijken naar waar kansen en bedrei-

gingen liggen. Wanneer wij bijvoorbeeld een portefeuille

aankopen, zitten er altijd gebouwen met een herontwik-

kelingspotentie of –noodzaak tussen. Daar gaan we over na-

denken: wat kunnen we hiermee?’ Naar zijn idee komt hier

de nadruk de komende jaren nog sterker op te liggen: ‘Er is

al zoveel leegstand. Bovendien hebben we te maken met een

maatschappelijke context waarin krimp een belangrijke rol

speelt, maar ook bijvoorbeeld het nieuwe werken. Dat lijkt

nu echt door te zetten en stelt andere eisen aan kantoor-

huisvesting. Sowieso neemt de beroepsbevolking in omvang

af. Landelijk gezien is het metrage aan benodigde kantoor-

ruimte ruimschoots bereikt, vermoed ik, alhoewel niet

altijd van de gewenste kwaliteit. Voeg daarbij de noodzaak

om de bestaande gebouwenvoorraad te verduurzamen en

de opgave is duidelijk.’

Interview * Marc Brentjens

*****************************

Ten aanzien van betrok-ken adviseurs stelt hij prijs op een vergelijk-bare ‘out of the box’-mentaliteit: ‘We komen steeds andere gebou-wen tegen. Soms is het casco oud, maar is de klimaatinstallatie nog maar tien jaar geleden vervangen. Dan moe-ten we samen kijken hoe we zoveel mogelijk kunnen hergebruiken, rekening houdend met de tijdshorizon waarin we investeren. Per keer bepaal je de aanvlieg-route en al werkende weg kom je tot een mix van maatregelen.’

Breevast is een vastgoedonderneming die is opgericht in

1963. Inmiddels staat er een ontwikkelende belegger met

een vastgoedportefeuille in kantoren, bedrijfsruimten en

winkels, voornamelijk geconcentreerd in de Benelux en

Noord-Amerika. Woningen worden in de regel niet in beleg-

ging genomen, maar wel zelf ontwikkeld. Dit gebeurt met

name in het kader van gebiedsontwikkelingen en binnen-

stedelijke (her)ontwikkelingen. De eigen ontwikkelingen

vinden plaats om voeling te houden met de markt en greep

Nieuwbouw loopt terug, hergebruik en herontwikkeling van bestaand vastgoed worden belang-

rijker. Dat is voor alle partijen in de vastgoedsector wennen, maar sommigen hebben vanuit

hun specifieke expertise al langer hiermee te maken. Breevast, actief als belegger, beheerder

en ontwikkelaar in kantoren, winkels en bedrijfsruimten, houdt voortdurend de vinger aan de

pols van de eigen portefeuille. Projectontwikkelaar Marc Brentjens geeft op verzoek van ZO! aan

hoe zijn bedrijf aankijkt tegen de kansen van renovatie en herontwikkeling. Conclusie van zijn

betoog: standaardrecepten werken niet, per opgave moet maatwerk worden geleverd.

Het bestaande onder de loep

Breevast en de kansen van herontwikkeling

Fotografie * Jeroen Bouman Photos

Zoetermeer, Terra Nova

Brussel, Financietoren

✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺ ✺

te beginnen met de voormalige gashouder. Later zouden

onder meer het zuiveringsgebouw, het machinegebouw en

het transformatorhuis volgen. Het budget voor de aanpas-

sing van de gebouwen was beperkt, ook omdat aanvankelijk

nog geen zicht bestond op wie de gebouwen zou gaan ge-

bruiken. Het installatieconcept moest geschikt zijn voor de

diverse gebruikers. Daarnaast moest zorgvuldig worden om-

gegaan met de monumentale status van de gebouwen. Het

aanbrengen van extra voorzieningen waaronder installaties

moest derhalve zoveel als mogelijk onzichtbaar worden

aangebracht. Een en ander gecombineerd resulteerde in een

‘basic’ installatieconcept, dat flexibel kon inspelen op de

eisen vanuit gebruikers. Zo is er bij de gashouder voor geko-

zen om de techniek voor dagelijks gebruik (ventilatie, ver-

warming en elektra) compleet in de schil van de gashouder

weg te werken. De benodigde installaties voor evenementen

en dergelijke konden vervolgens ‘plug and play’ per keer

worden toegevoegd. Hierdoor bleef voor ontwikkelaar MAB

Development het investeringsniveau beperkt, maar konden

de gebouwen wel direct in gebruik worden genomen. Later

is de modulaire installatie eenvoudig uitgebreid. Ook voor

de andere gebouwen is gekozen voor een eenvoudige en

flexibele installatieopzet. De industriële, stoere uitstraling

van de fabriek bleef bovendien behouden.

De gekozen aanpak bij de herontwikkeling heeft bewezen

dat het niet per sé noodzakelijk is om een gebied in één keer

compleet aan te pakken. De gefaseerde, bijna organische

**********************************************************************************************************

Namen en getallen:

Cultuurpark Westergasfabriek, Amsterdam

Opdrachtgever: MAB Development / Stichting WestergasfabriekTotaal bruto vloeroppervlak: 14 haFunctie: Het project omvat totaal zestien industriële gebouwen (merendeel rijks- monumenten). De monumentale gebouwen zijn geheel gerestaureerd en herontwikkeld voor culturele bestemmingen en manifestaties.Architect: Braaksma & Roos Architecten, N2 ArchitectenAdviseur technische installaties: Techniplan AdviseursProjectperiode: 1999 - 2009

Project * Westergasfabriek, Amsterdam

*****************************

Het budget voor de aanpassing van de ge-bouwen was beperkt, ook omdat aanvankelijk nog geen zicht bestond op wie de gebouwen zou gaan gebruiken. Het installatieconcept moest geschikt zijn voor de diverse gebrui-kers. Daarnaast moest zorgvuldig worden omgegaan met de mo-numentale status van de gebouwen.


manier van werken maakt het mogelijk om steeds in te spe-

len op wensen vanuit de markt. Techniplan Adviseurs werkt

daarbij nauw samen met de Stichting Westergasfabriek die

de opdrachtgevende rol van MAB Development heeft overge-

nomen. Per situatie wordt bekeken hoe gebruikerseisen,

gebouwkenmerken en installatieconcept zich het beste tot

elkaar kunnen verhouden. Het resultaat mag er zijn. Inmid-

dels is de Westergasfabriek niet meer weg te denken uit het

culturele landschap van Amsterdam.

Het project heeft de nodige prijzen gewonnen, zoals de

Gouden Piramide/Rijksprijs voor Inspirerend Opdrachtge-

verschap en onlangs de European Union Prize for Cultural

Heritage/Europa Nostra Award. Het stadspark is volop in

gebruik bij bewoners van Westerpark, de gebouwen hebben

uiteenlopende gebruikers gekregen. Momenteel wordt bij-

voorbeeld ‘De Wereld Draait Door’ en ‘Pauw en Witteman’

hier dagelijks opgenomen. Westerpark is hiermee ferm op

de kaart gezet als inspirerende nieuwe place2b.

Fotografie * Siebe Swart


Visie * Hergebruik: van pappen en nathouden naar duurzaam

juist op die bouwkundige staat. In hun jacht op huurders

wordt ingezet op groen. Groen vastgoed is in, of beter ge-

zegd: niet-groen is uit. Tegelijk zijn eigenaren huiverig voor

grote investeringen. Daarom vindt vaak slechts een zeer

beperkte, deels zelfs alleen cosmetische ingreep plaats.

Veel ‘hergebruik’ blijft hangen in een beetje meer isolatie,

wat energiezuinige verlichting en een vleugje duurzame

opwekking. De kosten van zo’n ingreep zijn weliswaar

relatief beperkt, maar dat geldt ook voor het effect. Een

energielabel F of G is hoogstens naar E te krijgen, verder

gaat het met deze maatregelen niet. Vanuit duurzaamheid-

perspectief is het dus geen goede oplossing. Eigenlijk valt

het in de categorie pappen en nathouden.

Ook uit zakelijk oogpunt is deze vorm van greenwashing niet

aantrekkelijk. Het levert geen blijvende betere concurrentie-

positie op. Ook het leegstandsprobleem wordt er niet mee

opgelost, het verschuift slechts. De kans is groot dat een pand

na een paar jaar weer leeg komt te staan. Echt duurzame

gebouwen zijn én goed bereikbaar én worden omgeven door

andere functies én zijn ook bouwkundig en energetisch top.

Private partijen hebben de structurele verduurzaming van

de bestaande voorraad dus maar voor een deel in eigen

hand. Overheden op alle niveaus zullen hier in hun gebieds-

ontwikkeling veel nadrukkelijker dan nu rekening mee

moeten houden. En gezien de grote investeringen die nodig

zijn moeten keuzes worden gemaakt: waarin investeren we

wel, en waarin niet?

De afspraak die voormalig minister Huizinga in mei vorig

jaar met de sector maakte om de leegstand van kantoren

aan te pakken is een goede eerste stap, maar zal op alle

overheidsniveaus invulling moeten krijgen. Provincies en

gemeenten zullen veel kritischer naar de (her)ontwikkeling

van gebieden moeten kijken. Dat hun grondinkomsten

sinds twee jaar sterk zijn teruggelopen, maakt die kritische

blik extra lastig.

Het kabinet wil inmiddels wettelijk vastleggen dat nieuwe

locaties buiten bestaand stedelijk gebied geen werkbestem-

ming mogen krijgen als bestaande locaties nog voldoende

mogelijkheden voor herontwikkeling bieden. Ook worden

de mogelijkheden verruimd om gebouwen tijdelijk een

andere bestemming te geven. De VNG wil een boete op

nieuwbouw en in de Miljoenennota werd gesproken van

mogelijke ‘onorthodoxe maatregelen’.

in toenemende mate met leegstand. Er staan duizenden

gebouwen leeg. Zonder ingrijpen krijgen veel daarvan nooit

meer een goede nieuwe bestemming.

Ondanks de vele mogelijkheden komt hergebruik nauwe-

lijks van de grond. En veel ingrepen die worden gedaan zijn

niet duurzaam. Er zijn een aantal uitstekende voorbeelden,

zoals Het Transitorium in Den Haag en het winkelcentrum

Alexandrium in Rotterdam, maar het zijn nog incidenten.

De grote vraag is waarom het duurzaam herontwikkelen

nog geen mainstream is. Voor het antwoord moeten we al-

lereerst kijken naar de oorzaken – waarom staan er über-

haupt zo veel gebouwen leeg?

Er is de afgelopen decennia in nogal wat sectoren te veel

gebouwd. En wat er gebouwd is, is gebaseerd op een ‘stan-

daard’ programma van eisen en daarmee weinig gevari-

eerd. Er is ook te veel gebouwd ‘in het weiland’. Overheden

stonden het private partijen toe om in hoog tempo nieuwe

kantoor- en bedrijfslocaties te ontwikkelen. Vele daarvan zijn

alleen met de auto bereikbaar, en vooral in de spits ook nog

eens moeizaam. Openbaar vervoer is er niet of nauwelijks. In

ieder geval is het geen volwaardig alternatief voor de auto.

Ook de monotonie van veel kantoor- en bedrijfsgebieden

is een belangrijke oorzaak van de huidige leegstand. De

acht-uurs-economie ligt definitief achter ons. Werknemers

en werkgevers stellen steeds hogere eisen aan hun omge-

ving. Sport en ontspanning, winkels, kinderopvang, horeca

– zulke voorzieningen bepalen in steeds grotere mate de

aantrekkelijkheid van ‘de werkplek’ en zijn daarmee ook

steeds belangrijker in de jacht op toptalent.

Bereikbaarheid, openbaar vervoer en functiemenging leggen

bij leegstand meer gewicht in de schaal dan de bouwkundi-

ge staat van een gebouw. Maar eigenaren concentreren zich

hergebruik: van pappen en nathouden naar duurzaam

Eigenlijk kan niemand ertegen zijn: bestaande gebouwen

aan het einde van hun levensduur opnieuw gebruiken in

plaats van slopen. Kantoorgebouwen bijvoorbeeld die een

tweede leven beginnen, opnieuw als kantoor of als woon-

gebouw. Bij hergebruik wordt bespaard op materiaal én

blijft de architectonische en sociale goodwill van panden

behouden. En niet onbelangrijk: groene, ongerepte gebie-

den kunnen groen en ongerept blijven.

Ook energie is een belangrijke drijfveer. In 2009 heeft de EU

afgesproken om in 2050 minimaal 80 procent minder CO2

uit te stoten. Gebouwen zijn flinke ‘vervuilers’ en moeten

dus ook een groot deel voor hun rekening nemen. Nieuw-

bouw moet vanaf 2020 klimaatneutraal zijn. Maar dat is

onvoldoende om de 80 procent te halen. De grote winst

zit in de aanpak van de bestaande voorraad – dáár ligt de

grootste energie-uitdaging.

Kansen voor hergebruik zijn er genoeg. Ruim 6 miljoen

vierkante meter kantoor staat leeg, 14 procent van de totale

voorraad. Tien procent staat zelfs minimaal tien jaar leeg,

zo becijferde het EIB. En de markt is nog altijd aan het

verslechteren. Ook bedrijfsgebouwen en -terreinen kampen

Hergebruik is dé opgave voor de komende decennia. Toch komt het nog maar moeizaam van de

grond. Veel ingrepen zijn niet duurzaam maar vallen in de categorie ‘pappen en nathouden’.

Duurzaam hergebruik vraagt om veel meer dan alleen de aanpak van het gebouw. Infrastruc-

tuur, ov en functiemenging bepalen het succes. Daarvoor zijn visie en durf nodig – van private

partijen én overheden.

*****************************

Duurzaam hergebruik gaat niet om isolatie en energie maar om waardevermeerdering. Centraal moet de vraag staan welke mogelijk-heden een locatie biedt, en wat er nodig is om dat te verbeteren.

*****************************

Echt duurzame ge-bouwen zijn én goed bereikbaar én worden omgeven door andere functies én zijn ook bouwkundig en energe-tisch top.

Centrale Bibliotheek, Rotterdam

Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden

Conservatorium, Amsterdam

Voorjaar 2011

‘Zo’ is een uitgave van Techniplan adviseurs en verschijnt twee maal per jaar.************************************************************

Interview * Marc Brentjens***************************************************************

Project * Westergasfabriek, Amsterdam******************************************************************

Special * Quickscan duurzame renovatie**************************************************************************

Visie * Hergebruik: van pappen en nathouden naar duurzaam

Techniplan Adviseurs Magazine

Remco de Boer Boek

FLAP ACHTERKANT ACHTERKANT RUG VOORKANT FLAP VOORKANT

Verloren VertrouwenLessen uit de utrechtse asbestzaakir. reMcO de bOer

Verloren VertrouwenLessen uit de utrechtse asbestzaak

‘De utrechtse asbestzaak gaat niet oVer asbest, maar oVer communicatie – oVer wat bestuurDers wél en Vooral niet moeten Doen als burgers een risico niet helemaal, of helemaal niet, kunnen inschatten.’

Midden in de zomervakantie van 2012 worden plotseling driehonderd bewoners van de Utrechtse wijk Kanaleneiland geëvacueerd. Bij de renovatie van een flat van woningcorporatie Mitros is namelijk asbest vrijgekomen. Al snel blijkt dat het risico voor de bewoners verwaarloosbaar klein is geweest. Toch neemt het wantrouwen tegen de gemeente Utrecht en Mitros na de ontruiming met de dag toe. En niet alleen bij bewoners. In Verloren vertrouwen reconstrueert en analyseert ir. Remco de Boer hoe een doorsnee renovatieproject kon uitgroeien tot een van de meest geruchtmakende asbestzaken van de afgelopen decennia.

Ir. Remco de Boer is communicatiespecialist op het gebied van techniek en wetenschap. Naast zijn adviespraktijk is hij commentator bij technologietijdschrift De Ingenieur en columnist bij Cobouw, het dagblad voor de bouw. Eerder verscheen van zijn hand de bundel ‘Over communicatie en ander ongemak’.

Verloren VertrouwenLessen uit de utrechtse asbestzaak

Foto

: Mer

lijn

doo

mer

nik

Ve

rlo

re

n V

er

tr

ou

we

n L

es

se

n u

it de

utr

ec

hts

e a

sb

es

tzaa

k ir

. re

Mc

O d

e b

Oe

r

reConStruCtieVerLOren VertrOuWen




Braaf en Stout Identiteit


Onderwerp: nieuwe huisstijl 20 oktober 2009

Beste Eelko,


Issim zzrit eros am, quatinim am, velis autatie vullan vent ipsum ea faccum irilit dunt acilla faci eugiat. Ipsumsa ndrercipit, quamcon verci blan vel ut wissit acidunt ad erilis dolortie feum dionsequam, sustissim adigna ad magna ad tem aliquam verilis augait nit lortie tat. Ugait la feu feugait, commolore mod magnit velenis molore eugait ad diam quismolor iusci bla feu feugiamet, quis nit veliqui psusci blaorpero el essim at. Ibh elenim quis nim veles-sis niam, conummy nibh ea ad min utatet ipisl ullandit vullamet, quisim illaore dolorem quat. Giam am in vulluptat, quismod ex eum dolore etue do odolor aliquat ionsequam eraesto dolore eum vercinim vercidunt lorperci blandigna feu feugiam quam dolore mincin et ver au-tpat. Ut ationse min elesecte te verosto odio consed min enis ex et digna faciduis adion utem quamcommy nonsed te digna consed tis nosto odolor sed moleniamet lute corem nibh eum ing exerit ad minim nonsequis ad dipit, quisi.


Digna faccum num diamet am iuscil utpat ilit diamcon estrud dip et, quissit volorem niscip-sumsan eugait loreet nullum elis am doloreetuer sit vullandre dignisit nim deliquatet lamet.


Roos Brinks

Rabobank 13.73.21.376BTW nummer NL1817.22.720.B01KvK ’s-Hertogenbosch 17261568

telefoon 06 430 94 904e-mail [email protected]

Braaf en StoutSchout Dicbierlaan 415237 SL ’s-Hertogenbosch

Roos Brinks

06 43 094 [email protected]

Schout Dicbierlaan 415237 SL ’s-Hertogenbosch

stoute speeltjes voor brave vrouwen

T2 Ontwerp Restyle identiteit

Jan van Nassaustraat 972596 br Den Haag

telefoon 070 302 09 46fax 070 364 04 24

[email protected]

[email protected] 06 30 38 91 90

Patricia Torrancedirecteur

– Grafisch vormgevers –

T2 - Visite Patricia - 1 27-02-2009 14:00 Pagina 1

T2 - Visite Patricia - 1 27-02-2009 14:00 Pagina 2

[email protected] 40 20 555

Rijnstraat 146 2223 EB Katwijk www.t2ontwerp.nl

Eelko GroenewegenSenior grafisch ontwerperbij

Overheid en dienstverlening

De nationale Ombudsman ‘Ik vind mensen gewoon leuk, ook als ze niet leuk zijn, vind ik ze stiekem toch leuk’

Marijke Poppelier ‘Samen met onze ketenpartners in het domein van zorg en welzijn werken we continue aan de verbetering van de dienstverlening naar de burgers’

Linda Pasqual-van der Landen ‘Ik probeer er in mijn werk voor te zorgen dat wij goed voorbereid zijn op vragen die klanten kunnen stellen’

René den Houting, ketenregisseur ‘Het gaat erom grote organisaties en hun vele afdelingen met elkaar te verbinden om het beste resultaat te bereiken’

4

11

10

12

in DiT nUMMeR...

BiJDRAge | nOVeMBeR 2012

COLOFOnDe Bijdrage is het relatiemagazine van het CAK en verschijnt twee keer per jaar. Overname van artikelen en beeldmateriaal is zonder toestemming niet toegestaan.

Redactie Marijke Poppelier (hoofdredacteur), Martine Zwanenburg (eindredacteur), Eva Heijblom, Nienke Oostra, Mariska Devilee, Marcel Pellicaan en Jacqueline van den Burg. teksten Erna Bosschart. fotogRafie Arenda Oomen, Jeroen Bouma (pag.3). voRmgeving T2 Ontwerp, Katwijk.

en VeRDeR...vooRwooRd 3coveRstoRy Ombudsmanwerktaanmenselijkemaatinprocedures 4keten in beeld Zosterkalsdezwaksteschakel 8inteRview Mensenwerkindeketen 10column MarijkePoppelier 13even vooRstellen LindaPasqual-vanderLanden 14koRt nieuws 16

CAK | Bijdrage 03 | November 20122

ooruligthetvernieuw-derelatiemagazinedeBijdragevanhetCAK.

Metditmagazinewillenweuopeenprettigleesbaremanierinformerenoverontwikkelingendievooronsallenrelevantzijn,bijhetCAKeninhetveldwaarinwesamenopereren.

InditnummervandeBijdragestaatdeketencentraal.Omtebepalenwaareenklantrechtopheeftofhoeveeleigenbijdragehijmoetbetalen,zijngegevensvandiversepartijennodig.Als

allepartijenindeketenopdejuistemaniersamenwerkenengegevenstijdigenjuistuitwis-selen,wordenklantenprofessi-oneelbediend.

Gelukkiggaatdegegevensuit-wisselingmeestalgoed.Ditgaatechternietaltijdvanzelf.HetCAKonderhoudtpersoonlijkcontactmetketenpartners.Alsprocessenofsystemenvastlo-pen,kandaaromsnelwordeningegrepenomdegegevensuit-wisselingweervlottetrekken.Hetonderhoudenvanpersoon-

lijkerelatiesis,alszovaak,essentieelomsuccesvoltekunnenblijven.VerderopindeBijdrageleestuonderanderehoeRenédenHouting,ketenregisseurGe-gevensbijdeBelastingdienst,desamenwerkingmethetCAKervaart.

Wijzijnonserterdegevanbewustdathetbouwenaanenonderhoudenvanrelatieseencontinuprocesis.DeeersteRe-latiedagdieweop1novemberhebbengeorganiseerdbiedtdanookeennieuwnuttigplatform.

Totslot:hetregeerakkoorddatonlangsisgeslotenzalveelimpacthebben;opdezorgenophetCAK.Veelvandeplannenmoetennogwordengeformali-seerd.Eendingisiniedergevalwelduidelijk:desamenwerkingindeketenblijftvancruciaalbelangvoordekwaliteitvandedienstverlening.Wezullenzienwelkenieuweverbindingendekomendejarenmoetenwordengelegd.

Veelleesplezier!

EricvandenBrinkalgemeendirecteurCAK

VOORwOORD

CAK | Bijdrage 03 | November 2012 3

“ Het onderhouden van persoonlijke relaties is essentieel om succesvol te kunnen blijven.”

V

Voor het pand aan de Bezuidenhoutseweg waar de nationale Ombudsman Alex

Brenninkmeijer zetelt, snelt een man de trappen op. Eenmaal binnen over-

handigt hij een vingerdik dossier. Als blijkt dat hij geen ontvangstbewijs krijgt,

raakt hij lichtelijk in paniek. “Dan raakt het zoek, dat gebeurt altijd, mag ik

daarom uw naam opschrijven?” De receptioniste reageert heel begripvol, ze

schrijft haar naam op een blaadje en verzekert de man dat zijn dossier bij de

ombudsman terechtkomt. Als Brenninkmeijer dit hoort, zegt hij: “Tekenend,

weer iemand die zich gemangeld voelt door het systeem.”

Ombudsman werkt aan de menselijke maat in procedures

COVeRsTORy

CAK | Bijdrage 03 | November 2012CAK | Bijdrage 03 | November 20124 5

In deze rubriek stellen we u onze medewerkers voor. De dertigjarige

Linda Pasqual – van der Landen werkt nu ruim drieënhalf jaar bij

het CAK. Linda is klantadviseur en sinds 1 juli 2012 voorzitter van

de OR. Linda is ook klant van het CAK.

k ben in 2009 bij het CAK begonnen. Tijdens mijn studie Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden heb ik huishoudelijke

hulp vanuit de Wmo ontvangen vanwege mijn handicap. Hierdoor had ik regelmatig contact met het CAK. Dit contact maakte mij nieuwsgierig. Na mijn afstuderen besloot ik te solliciteren bij het CAK. Ik vind dat het CAK opereert in een interessant werkveld. In dit werkveld gebeurt veel. Het betalen van een eigen bijdrage of het ontvangen van een tegemoetkoming raakt veel Nederlanders. Daarom hebben veel mensen er een mening over. Dit maakt het interessant!”

“Ik ben begonnen als medewerker correspondentie. Ik beantwoordde brieven van klanten. In augustus 2009 is de afdeling Klantadvies opgezet. Vanaf het begin ben ik hierbij betrokken. Dit was leuk en heel leerzaam. Wij lossen problemen op die klanten ondervinden bij het vaststellen en factureren van de eigen bijdragen. Sinds kort zit ik ook in het Webcareteam. Dit team beantwoordt vragen die

klanten op internet hebben gesteld. Wij behandelen bijvoorbeeld klachten op www.klacht.nl en zijn actief op Twitter. Wij geven onze reactie dan in een tweet en zetten het op de site. Want het kan zijn dat wij een antwoord geven dat nuttig is voor veel van onze klanten. Maar wij kiezen er ook vaak voor de klant via een privébericht of in een telefoongesprek te helpen.”

“Door mijn handicap weet ik hoe het is om afhankelijker te zijn dan je wilt. Dit is ook een meerwaarde: ik kan mij goed voorstellen hoe onze klanten zich voelen. Ik denk dat ik daardoor ook gerichter vragen kan stellen. En dit helpt weer bij het snel oplossen van een probleem.”

“Je wilt als klant ook dat alles goed geregeld is. Daarom probeer ik er in mijn werk voor te zorgen dat wij goed voorbereid zijn op vragen die klanten kunnen stellen. Mijn gemeente heeft bijvoorbeeld een brief gestuurd over ondermeer het heffen van een eigen bijdrage voor een aantal vervoersmiddelen vanaf januari 2013. Dan wil ik meteen weten of het CAK er klaar voor is om vragen hierover te beantwoorden.”

“Het werken bij het CAK is prima te combineren met mijn privéleven. De werktijden zijn flexibel en je bent vrij je werkzaamheden zo in te richten als je zelf wilt. We werken hard aan het verbeteren van onze interne communicatie en de onderlinge kennis en informatieuitwisseling. Ook het verbeteren van de communicatie met onze ketenpartners is belangrijk. Dat draagt ook bij aan een betere dienstverlening.”

“ik probeer ervoor te zorgen dat we goed voor-bereid zijn op vragen die klanten kunnen stellen.”

Linda Pasqual – van der Landen

“i

eVen VOORsTeLLen

CAK | Bijdrage 03 | November 2012CAK | Bijdrage 03 | November 201214 15

CAK MAgAzine | nOVeMBeR 2012

nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer werkt aan menselijke maat in procedures

Mensenwerk in de keten

Bijdrage

CAK Relatiemagazine

Column Ning Machsun 2Van de redactie 3Wat doet jouw moeder? 4De stagiair 5CAK in actie: blind dates 6Zomerbarbecue 8Afdeling uitgelicht: Wtcg 9Achtergrond: Lydia de Niet 10De belronde 12Even kennismaken met Dennis van Leeuwen 13De verbinding: Joffrey en Sandra Daniels 14Nieuw in de wereld, pas getrouwd, PV kalender 16

BinnensteBuiten

InhoudNummer 3

‘mocht het heel

druk worden, dan helpt zelfs een klantcontact-centrum in Paramaribo mee!’

9

13 14

4

‘Professioneel? er zijn nog

teveel eilanden binnen het cak’

6

BinnensteBuiten is het bedrijfsblad voor in- en externe medewerkers van het CAK. Het blad komt vier keer per jaar uit. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder toestemming van de redactie. redactie Silvia Diniz Pina (hoofdredacteur), Martine Zwanenburg (eindredacteur), Maureen Overbeek Bloem, Bernadette den Hertog,

een nieuw jasje

Daar is ie dan: de vernieuwde BinnensteBuiten! Weer een stap verder naar een echt professioneel bedrijfsblad voor ons allemaal. Het blad ligt dan ook voortaan niet meer thuis bij je op de mat, maar wordt uitgedeeld aan alle 1.100 collega’s, intern én extern. De re-dactie van de BinnensteBuiten is er erg trots op. En dat is ook nieuw: de BinnensteBuiten heeft nu een redactieraad.

Graag wil ik ze aan jullie voorstel-len. Mocht je een leuk onderwerp voor de BinnensteBuiten hebben of mee willen werken aan een ru-briek, schiet dan gerust een van de redactieleden aan. Dit zijn ze:

maureen overbeek Bloem RelatiebeheerBernadette den Hertog Dataverkeer ketenpartnersastrid vinkIncasso & Excassoferdi PostmaRegistratie & Beschikkenmonique PaaysCer & Wtcgrembrandt LeeflangFacility Managementrené wemmenhoveService Managementrosanne gerritsHRSilvia Diniz PinaCommunicatie (hoofdredacteur)martine Zwanenburg Communicatie (eindredacteur)

Wat vind jij eigenlijk van het nieuwe jasje van de BinnensteBuiten? Laat het weten aan de leden van de redactie, of mail het naar [email protected].

Veel leesplezier!

martine Zwanenburgeindredacteur

Astrid Vink, Ferdi Postma, Monique Paays, Rembrandt Leeflang, René Wemmenhove, Rosanne Gerrits en Otteline Sickinge. teksten Katja Henderickx-Graven (HNTB) (p. 10/11 en 13), Martine Zwanenburg. foto’s Bart Maat (cover, p. 2, 4,10 en 13), Emilia Fotostudio (p. 14), Martine Zwanenburg (p. 6/7, 8). vormgeving T2 Ontwerp, Katwijk.

Van de redactieColumn

Op een nietsvermoedende dag kreeg ik een uitnodiging voor een introductiedag. ‘Introductiedag?!’ Dat was mijn eerste reactie. ‘Ik werk hier al een jaar. Een beetje laat voor een introductiedag. Ik heb geen tijd om de hele dag een intro-ductie te krijgen van het bedrijf waar ik al een tijd zit.’ Na veel zuchten en wat schuiven met mijn planning heb ik op accepteren geklikt. Zo. Dat stond vast.

Maandagochtend 9 juli 2012. Ik nam plaats aan het plekje waar op een bordje ‘Ning’ stond. Er kwamen steeds meer collega’s van verschillende afdelingen binnendruppelen. Sommigen kende ik van gezicht, maar de meesten waren nieuw voor mij. Stiekem kreeg ik er steeds meer zin in.

Voordat wij een rondleiding kregen, hebben wij een uur mee mogen luisteren met de medewerkers van het KCC. Bij aan-komst op de eerste verdieping merk je meteen het verschil.

Beter laat dan nooit

Colofon

Wat een drukte! Iets wat je in de rest van het pand niet zal vinden. Een uur meeluisteren was dan ook niet zo gemak-kelijk. Wow. Wat vergt dat veel energie. Er wordt vaak ge-zegd dat de Frontoffice alle klappen van de zweep opvangt. Na dat ene uurtje meeluisteren kan ook ik dat beamen. Het kan niet vaak genoeg worden gezegd, voor alle Frontoffice-medewerkers: Chapeau!

Vergeleken met de Frontoffice lijkt het bij ons op de afdeling Incasso & Excasso een oase van rust waar iedereen zen lijkt te zijn. Ik zit in een jong en gedreven team met heel grote idealen wat betreft bepaalde werkwijze en samenwerking. Het is soms maar goed dat wij seniors en teamleiders heb-ben die genoeg geduld hebben om ons aan te horen.

Het nadeel van zo’n gedreven team is dat wij alles willen in een heel korte tijd. Dat zou ideaal zijn. Het CAK zou echter het CAK niet zijn als er niet via omwegen gewerkt wordt. Soms moeten hemel en aarde bewogen worden om een wijziging door te voeren. Met alleen maar geklaag komen wij helemaal nergens. Uiteindelijk streven wij allemaal naar één CAK. Zo’n introductiedag heeft mij dan ook geprikkeld om anders te kijken naar werkzaamheden en samenwerken. Ik ben blij dat ik in ieder geval de kans heb gekregen om alsnog mijn introductiedag te mogen meemaken.

Mocht ik jou nieuwsgierig hebben gemaakt naar onze ‘oase van rust’, neem gerust contact op met team Minnelijk Be-heer om hier eens te komen snuffelen.

ning machsunmedewerker Minnelijk Beheer

jouw column in de BinnensteBuiten?Vind jij het leuk om een column te schrijven? En is er iets binnen de organisatie wat je graag wilt bespreken? Mail dan in het kort jouw idee naar [email protected] en wie weet sta jij de volgende keer op deze pagina!

3Oktober 2012 / Nummer 3oktober 2012 / Nummer 3

CAK in actie Betrouwbaar, menselijk en professioneel

klankbordgroep ‘klant en eenvoud’ heeft in juli blind dates

georganiseerd. tijdens lekkere hapjes konden collega’s met

elkaar kennismaken en praten over welke kernwaarde hen het

meeste aansprak. na tien minuten was het tijd om te wisselen:

op naar de volgende collega en het volgende gesprek.

Bekijk hier de mening van je collega’s over de kernwaarden!

Aan het einde van de blind date-sessie kon je invullen welke kernwaarde jou het meest aansprak en waarom. Welke kernwaarde werd het meest ingevuld?

20%

47%

33%

BETROUWBAAR

MENSELIJK

PROFESSIONEEL

CAK / BinnensteBuiten6 7Oktober 2012 / Nummer 3

Joffrey en Sandra: Collega’s en echtgenotenDe verbinding

veel collega’s hebben ook buiten het werk

contact met elkaar. Bijvoorbeeld omdat ze met

elkaar meerijden naar het werk, omdat ze

familie zijn of omdat ze heel goede vrienden

zijn geworden. in deze rubriek kun je lezen hoe

collega’s buiten het werk met elkaar omgaan.

joffrey Daniels, senior Service center mede-

werker, en Sandra Daniels – idema, senior

medewerker Betalingsverkeer, zijn getrouwd

en hebben inmiddels een zoontje, milan.

Joffrey: ‘Ik werk al ongeveer dertien jaar bij het CAK, San-dra zelfs nog langer. We kennen elkaar dan ook al een hele tijd. Mijn afdeling werkte veel samen met de afdeling waar zij werkte, maar het was geen liefde op het eerste gezicht. Ik vond haar echt een tuttebel.’ Sandra: ‘Joffrey leek mij een feestbeest die zich niet met serieuze zaken bezighield. Ik vond hem wel aardig, maar verder niet. Een jaar of vier geleden hadden we een kapotte printer op de afdeling. Ik mailde erover met Joffrey en ook toen de printer allang klaar was, bleven we mailen. Uitein-delijk hebben we een keer afgesproken.’

matchSandra: ‘Het duurde wel even voordat we afspraken. We hadden allebei al eens eerder iets met een collega gehad en wisten hoe vervelend het kan zijn als het uitgaat of niets wordt. Je blijft elkaar tegen het lijf lopen. Toch wilden we het allebei proberen. We zijn samen uit eten gegaan en de vonk sloeg over.’ Joffrey: ’Van collega’s kregen we leuke reacties. De meeste collega’s hadden deze match totaal niet verwacht!’

voordelenJoffrey: ‘Werken bij dezelfde organisatie als je partner heeft zeker voordelen. Thuis praat ik makkelijk over mijn werk. Sandra begrijpt veel beter wat ik doe dan als ik het aan

iemand zou vertellen die niet bij het CAK werkt. Ook kan ik met Sandra meerijden als het regent. Normaal gesproken ga ik graag op de fiets, maar als het slecht weer is, rijd ik met Sandra mee. Verder kun je snel even bij elkaar langslo-pen, en iets afspreken over boodschappen of iets dergelijks. En een voordeel is natuurlijk dat ik wél met mijn partner naar bedrijfsfeestjes mag!’

nadelenJoffrey: ‘Een nadeel is dat we soms wel erg veel over het CAK praten. Ook kan het leiden tot discussies. Wat mij betreft mogen we bijvoorbeeld ons kloksysteem best af-schaffen, terwijl Sandra juist liever blijft klokken. Maar ook andere beslissingen van het CAK worden thuis besproken en dan zijn we het niet altijd met elkaar eens.’ Sandra: ‘We proberen werk en privé wel zoveel mogelijk gescheiden te houden. We zien elkaar niet iedere dag op het werk, en dat kan ook makkelijk in zo’n grote organisatie.’

milanSandra: ‘Op 14 mei is onze zoon Milan geboren. We genieten er allebei heel veel van. Ik vind het bijvoorbeeld heerlijk om gewoon een eind met hem te wandelen.’Joffrey: ‘Milan is echt een lief mannetje. Als ik hem vast-heb, smelt ik gewoon! De geboorte van Milan zette mijn wereld op zijn kop. Je komt na nachten weinig slaap soms erg vermoeid op je werk, maar het is het allemaal dubbel en dwars waard.’

‘ De geboorte van Milan zette mijn wereld op zijn kop. Je komt na nachten weinig slaap soms erg vermoeid op je werk, maar het is het dubbel en dwars waard.’

CAK / BinnensteBuiten14 15Oktober 2012 / Nummer 3

Durf jij? Blind daten met collega’s

Samenwerking met Snt

Hoe hou je alle neuzendezelfde kant op?

re-integratie Lydia de niet kijkt terug op haar re-integratieperiode: ‘Die nieuwe functie kwam precies op tijd’

BeDrijfSBLaD van Het cak oktoBer 2012 / nummer 3

CAK Bedrijfsblad

Eigen bijdrage Zorg met Verblijf 2013

Compensatieeigen risico 2012

Algemene tegemoetkoming 2011Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehAndicApten (Wtcg)

CAK Brochures

•Feestelijkeheropeningwatertoren•Bezichtigenwatertoren•Beroepeninformatiemarkt•Natuurexcursies•Waterzuiveringexcursies

www.dunea.nl

Open middag Watertoren Katwijk

Woensdag 1 juni 2011van 12.30 tot 16.00 uur Unieke kans!

Passe-partout 2013

10 oktober 2012

Dunea produceert en levert aan circa 1,2 miljoen klanten lekker en zuiver drinkwater in het westelijk deel van Zuid-Holland. Wij ont-vangen jaarlijks 1 miljoen recreanten in de duinen tussen Monster en Katwijk. We beheren deze prachtige natuur en beschermen de drinkwaterwinning.

U ontvangt hierbij de passe-partout voor 2013 waarmee u Kijfhoek en Bierlap en/of Solleveld kunt bezoeken. Deze kaart is geldig voor twee volwassenen en maximaal drie kinderen. De passe-partout voor onze duingebieden is alleen verkrijgbaar in combinatie met een lidmaatschap van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Alleen voor Kijfhoek en Bierlap kunt u ook dagkaartjes kopen.

Voor de dagkaartjes, de recreatiekaart Meijendel en het bezichtigen van tentoonstellingen kunt u terecht in De Tapuit; bezoekerscentrum Dunea in het hart van Meijendel. Kijk voor de juiste openingstijden

en voor meer informatie op www.dunea.nl. Ook in de kiosk aan het Watertorenplein kunt u tegenwoordig voor dagkaartjes en recrea-tiekaarten terecht. Meer informatie over Dunea en de duingebie-den Meijendel, Solleveld en Berkheide vindt u op de pagina’s van Dunea in het tijdschrift van het Zuid-Hollands Landschap dat u vier keer per jaar ontvangt.

Wij verzoeken u het bedrag op de aangehechte acceptgirokaart zo spoedig mogelijk over te maken. Doet u dit via telebankieren, vergeet u dan niet het betalingskenmerk te vermelden. Voor vragen over de administratie en/of de factuur kunt u contact opnemen met het Zuid-Hollands Landschap, telefoonnummer (010) 272 22 22.

Suggesties, tips of wensen?Mailt u ze aan [email protected]

Beste heer/mevrouw,

Anne

lies

′t H

ooft

Toezending passe-partout 2013

Een uitgave van Dunea, juni 2010

Bezoekerscentrum: (070) 511 72 76

Klantenservice: (088) 347 47 47

Eekhoorn en bonte specht genieten van het dennenbos

Wandelroute doorMeijendel

Goed en zuiver drinkwater produceren en leveren, in harmonie met de natuur. Dat is waar Dunea voor staat. Water dat wordt gemaakt in de duinen tussen Monster en Katwijk: prachtige natuurgebieden midden in de Randstad die we met zorg en passie beheren. Want schoon drinkwater, rust en ruimte vormen de basis voor een goed en vitaal leven. Kom genieten van het prachtige duingebied Meijendel en neem de tijd voor een heerlijke wandeling. De wandelroute is ongeveer 13 kilometer lang.

Dunea: passie voor duin én waterDunea produceert en levert aan circa 1,2 miljoen klanten lekker en zuiver drinkwater in het westelijk deel van Zuid-Holland. Wij ontvangen jaarlijks 1 miljoen recreanten in de duinen tussen Monster en Katwijk. We beheren deze prachtige natuur en beschermen de drinkwaterwinning. Dat doen we al ruim 135 jaar. Schoon drinkwater, rust en ruimte in de Randstad vormen de basis voor een goed en vitaal leven. We zijn altijd op zoek naar (nieuwe) oplossingen en mogelijkheden voor drinkwater en natuur.

VOORKANTACHTERKANTFLAP

19. Steek het fietspad schuin overHier ligt een sprang met diepe winputten.

20. Volg de roodwitte palen richting de Waalsdorpervlakte

U heeft uitzicht op de hoge achterrand van het duin. Een stukje mensenwerk: om stuiven van het zand tegen te gaan, werd hier steeds helmgras geplant. U komt achtereenvolgens langs een strook met hakhouteiken, veel stammen op een stronk en het Oude Rijs. Links groeien vooral (korst)mossen en buntgras. Ook elandge-weimos (zomersneeuw) komt hier voor. De zandhagedis en blauwvleugelsprinkhaan voelen zich hier thuis. Rechts ziet u de blauwe bol die ook in het begin van de wande-ling te zien was. De dennen links zijn in de jaren dertig aangeplant. U steekt het fietspad (F10) over en volgt het verharde wandelpad.

15. Ga tussen het bezoekerscentrum en woonhuis door. U volgt de roodwitte palen van het Hollands Kustpad (voorheen Visserspad)

Steek het ruiterpad over en ga linksaf langs de rand met oude eiken. Het pad loopt iets omhoog. Ga bij de kruising linksaf het grindpad op. Als u hier rechts kijkt, ziet u een oude eikenwal.

16. Ga rechts het houtsnipperpad op en blijf dit volgen

Er volgt een vlak stuk met berken, meidoorns en eiken-wallen. Verder noordelijk stond vroeger de woning Klein Meijendel.

17. Het pad is nu verhard met baksteen en grind

Rechts stond hier tot het einde van de Tweede Wereld-oorlog villa de Zeedennen. Een stukje tuinmuur is nog zichtbaar (maar niet toegankelijk). Rechts van het pad staan tuinstruiken zoals boerenjasmijn en forsythia. Eek-hoorn en bonte specht genieten van het dennenbos. Het pad loopt verderop omhoog en komt uit op de oostelijke rand van een uitgestorven, groot paraboolduin.

18. Bij het ‘verharde’ wandelpad linksafVolg de roodwitte paaltjes tot het fietspad. U loopt nu door een gebied met oude, hoge abelen.

21. Aan het eind van Meijendel op het kruispunt rechtsaf

Volg de wandelstrook langs het fietspad. U komt op de Waalsdorpervlakte. Dit militair terrein is nog steeds in gebruik. U ziet rechts de Bourdonklok. Elk jaar op 4 mei luidt de klok om de verzetsstrijders te herdenken die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog ter dood zijn gebracht.

22. Blijf het wandelpad rechts aanhoudenNa een stukje vochtig berkenbos passeert u het monu- ment. Naast het pad ziet u liggende stammen van oude populieren. Er staan vlieren en meidoorns met geel korst-mos op de takken.

23. Blijf het schelpenpad volgen dat overgaat in een stenen pad

U gaat rechtdoor naar de gebouwen. Na enige tijd komt u langs TNO en Shape. Bij de rotonde aangekomen, bent u op de Oude Waalsdorperweg.

Hier eindigt deze wandeling. Als u vlak voor de rotonde het fietspad naar rechts neemt en u blijft dit fietspad volgen, komt u weer bij het beginpunt. Op de naastgele-gen Van Alkemadelaan zijn busverbindingen naar onder andere het Centraal Station van Den Haag.

Calamiteiten-organisatie 2012Praktisch handboekVersie 0.1

ACHTERKANT VOORKANT

3 Werkzaamheden HoofdaderTussen de Golfzangweg en de productielocatie van Dunea in Scheveningen, ligt de Hoofd-ader. Dit is een insnede in het landschap, waar verschillende winningen en transportlei-dingen onder de grond liggen. In de komende zes jaar worden alle winningen gerenoveerd, vervangen en geoptimaliseerd. Hiermee worden de hoge kwaliteiteisen aan ons drinkwater voor de toekomst gewaarborgd.

4 Bezoekerscentrum en paardenstalIn de vallei van Meijendel start Dunea met werkzaamheden voor de bouw van een nieuwe paardenstal en een nieuw bezoekerscentrum. Met deze verbouwing creëert Dunea meer ruimte en mogelijkheden voor educatie over duin en water, voor zowel volwassenen als (school)kinderen uit de regio. Als het enige bezoekerscentrum in één van de weinige, grote natuurgebieden in onze regio vinden wij het belangrijk om het belang van natuur en milieu door te geven aan toekomstige generaties. We werken de komende periode hard aan de realisatie van een bezoekerscentrum waarin beleven voorop staat, op een plek met een bijzondere natuur en cultuurgeschiedenis.

Wat gaan we doen?• De huidige paardenstal wordt verbouwd tot bezoekerscentrum;• Het huidige bezoekerscentrum wordt activiteitencentrum; • Nieuwbouw paardenstal op het oude parkeerterrein; • Sloop Kraaiennest ter compensatie de nieuw te bouwen paardenstal. De oude werkschuur

de Meijenhof blijft staan. Er mag namelijk een beperkt aantal gebouwen in de duinen staan.

In dit najaar wordt begonnen met het zuidelijk deel van de Hoofdader. Wat gaan we doen?• Boren nieuwe winputten;• Verwijderen oude winputten uit het duin;• Aan- en afvoer van het materiaal gebeurt

via productielocatie Scheveningen en de Harstenhoekweg;

• Afzakken omliggende infiltratieplassen.

Vogelsoorten spotten op tijdelijke zandstrandjes in de plassenDe plaats waar de werkzaamheden worden uitgevoerd ligt lager dan het waterniveau in de omliggende infiltratieplassen. Om deze werkzaamheden goed te kunnen uitvoeren is het nodig het waterpeil in de infiltratieplassen tussen de productielocatie Scheveningen en de Golfzangweg te verlagen met ongeveer anderhalve meter. Hierdoor ontstaan tijdelijke zandstrandjes in de plassen. Dit is gunstig voor vele vogelsoorten zoals steltlopers en reigersoorten. Vanaf het uitzicht-punt Prinsenduin en de Prinsenweg zijn deze soorten goed te spotten. Deze plassen zullen voor de broedperiode (maart 2012) weer op het normale waterniveau staan.

Meer informatie?Uitgebreide informatie over de werkzaamheden vindt u op www.dunea.nl.

Colofon: Tekst & redactie DuneaFotografie Dunea Beeldbank, Wim v.d. Ham, Fotonatura, Marjou JanseVormgeving T2 OntwerpDrukker Drukkerij A-twee

www.dunea.nl

Augu

stus

201

1

Werkzaam-heden in MeijendelSeptember 2011 tot maart 2012

Drinkwater tarieven& tips

ACHTERKANT VOORKANT

Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer

The Netherlands

t +31 88 347 47 47 | www.dunea.nl

Passion for dunes and waterDrinking water and nature conservation

Contact DuneaFor more information about Dunea International please contact our Programme Manager International Co-operation Leo J. Nijlande-mail: [email protected]

For more information about Reading & Billing, please contact one of our senior system managers: Ron Plugge e-mail: r.plugge @dunea.nlRoland Belgravere-mail: [email protected]

www.dunea.nlwww.dutchwatersector.comReduction of NRW with Reading & Billing

Dunea and Pincode Telenet International developed a cost-efficient Reading & Billing system for the utility sector. With Reading & Billing you can decrease your administrative Non Rev-enue Water, optimise your customer information and extend your management information.

System Requirements• Standard computers and printers

• any operation system (Windows, Mac)• internet enabled (modem or network card)• networked (LAN) or stand-alone

• Internet connection • recommended 512KB/s for 20 office users• recommended 512KB/s for 20 office users• cabled or wireless

• A standard web browser (free)• internet Explorer 7 or later• firefox 3 or later

• Adobe Acrobat reader (free)

System Advantages • Money saving: no big investments needed (rental service) • Time saving: system management, maintenance is our responsibility• Availability: anywhere anytime• Safe: hacker proof, Secure Socket Layer,Multi-layered user authorization, password

protected

Juni

201

1

T2 OntwerpEelko GroenewegenJan van Nassaustraat 972596 BR Den Haag

3440TB10000

Retouradres: Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer

Adres watermeter

Meterregistratiecode

Datum opname

Stand

Dag Maand Jaar

m3

1. Via internet• Vuldemeterstandinopdezekaart.• Surfnaarwww.dunea.nl• KlikopderegelMeterstandenonderKlantenservice• Volgdeaanwijzingenophetscherm.

2. Via de telefoon• Vuldemeterstandinopdezekaart.• Belgratis0800 - 9110.• Neemdemeterkaartenvolgdeaanwijzingen

diedestemgeeft.

Doorgeven via internet of telefoon niet gelukt?• Vuldandemeterstandendeopnamedatumopdemeterkaartinmetblauwofzwartschrijvende pen.• Noteerpervakje1cijfer.• Scheurdemeterkaartlosenstuurdezezonderenvelopzosnelmogelijkretour.

Meterstand opnemen

Meterstand opnemen

V K

B/B

O 1

80/0

7 20

09

Dunea Identiteit

Dunea Deur-aan-deur krant

Nieuw hoofdkantoor in Zoetermeer 2 Ontharden met kalkmelk verleden tijd 3

1000 liter drinkwater 4 cent goedkoperDuizend liter drinkwater van Dunea kost sinds 1 januari 2012 niet € 1,16 maar € 1,12.

Deze prijsverlaging is mogelijk door de afschaffing van de grondwaterbelasting.

Het financiële voordeel wat met de afschaffing van die belasting samenhangt,

komt volledig ten goede aan u, de klanten van Dunea. Voor een huishouden met een

gemiddeld waterverbruik levert dat een besparing op van circa zeven euro per jaar.

Water is gezond! Dunea daagt dan ook iedereen uit om genoeg water te drinken, tij-

dens het sporten, of gewoon in plaats van andere dranken. Om dat aan te moedigen

plaatst Dunea in verschillende gemeenten openbare tapkranen. Wassenaar, Katwijk,

Leiden en Den Haag doen al mee. In die gemeenten kunt u in 2012 uit de tapkranen

gewoon lekker drinkwater van Dunea tappen of drinken.

Dunea wil graag nog meer service bieden én bijdragen aan het verlagen van het CO2-niveau door het gebruik van wegwepflesjes te ont-moedigen. We kunnen een flesje toch steeds opnieuw met kraanwater vullen? Dat scheelt bergen afval! Om dat makkelijker te maken, wil Dunea haar drinkwater overal toegankelijk ma-ken door het plaatsen van openbare tapkranen op handige plaatsen. Zoals locaties waar veel sporters langskomen (bijvoorbeeld aan de rand van het duin) of plaatsen waar veel mensen bij elkaar zijn, zoals een (stations)plein of park.

Gemeenten doen meeDaarom is Dunea in 2011 in gesprek gegaan met enkele gemeenten aan de rand van het

duin. Hadden de gemeenten wel interesse om samen met Dunea openbare tapkranen te realiseren? Het antwoord was positief! Gemeente Wassenaar gaat dit jaar drie tapkranen met Dunea realiseren, Katwijk en Leiden doen mee voor (waarschijnlijk) twee kranen, en ook Den Haag wil graag meer doen met de tapkranen. Als het aan Dunea ligt, is er in 2015 in alle gemeenten waar wij ons duinwater leveren, minimaal één openbare tapkraan te vinden. De onderhoudsmannen van Dunea zorgen er uiteraard voor dat de tapkraan netjes blijft, voor de vorstperiode wordt weggehaald en in het voorjaar er weer blinkend bij staat.

“Dunea moest grondwaterbelasting afdragen aan de rijksoverheid voor elke 1000 liter duinwater die we uit de watervoorraad onder de duinen halen. En daar gingen de liters voorgezuiverd rivierwater, die we naar de duinen pompen, dan weer vanaf. Goed dat daar nu een einde aan is gekomen en dat wij onze klanten kunnen laten profiteren van een tariefsverlaging”, licht directeur Piet Jonker toe.

LobbyDunea is blij dat de jarenlange lobby van de Nederlandse drinkwatersector via branche- organisatie Vewin dit resultaat heeft opgeleverd. In de laatste tien jaar is de belastingcomponent in de drinkwaterprijs namelijk gestegen van 15% naar 24% (onder andere grondwaterbelasting, belasting op leidingwater, provinciale belasting, BTW). In onze regio heffen de meeste gemeenten bovendien precariobelasting op waterleidingen die in gemeentegrond liggen.

Het verlaagde tarief is een aanpassing op de tarieven die de aandeelhoudende gemeenten in november 2011 al vaststelden. De Dunea Tarievenregeling 2012 vindt u op www.dunea.nl.

Dunea en gemeenten plaatsen in 2012 nieuwe openbare tapkranen!

Watertappen in het openbaar

Kennis en kunde naar Tanzania 2

Dunea plaatst nieuwe informatiepanelen in het duin

U bevindt zich hier!

Duin & Water

�Duin & Water | februari 20�2

Februari 2012 | Informatie, tips en achtergronden van uw drinkwaterbedrijf en natuurbeheerder

Even opzoeken waar u precies bent tijdens uw wandeling in de duinen van Dunea. Of misschien wilt u meer weten over de bijzonderheden van het gebied waarin u wandelt. En, hoe maakt Dunea ook al weer drinkwater uit duinwater? Dat, en nog veel meer, vindt u nu allemaal op de elf nieuwe informatieborden van Dunea.

U kent ze vast wel: de stadsplattegronden met de grote pijl en de tekst ‘U bevindt zich

hier’. Ook in de duingebieden vertelt Dunea met informatiepanelen waar u bent en hoe alle paden in het gebied lopen. Dit jaar plaatst Dunea elf nieuwe informatiepanelen in de duingebieden Solleveld, Meijendel en Berk-heide. Dat was nodig, want de oude panelen waren aan het eind van hun levensduur en de informatie die erop stond, was gedateerd.

BijzonderhedenDe informatie op de panelen is niet alleen vernieuwd, maar ook afgestemd op de plaats waar het paneel staat in het duin. Zo kunt u bijvoorbeeld op de Waalsdorpervlakte in Meijendel lezen over de gebeurtenissen die daar in de Tweede Wereldoorlog plaats- vonden en over het herinneringsmonument. U vindt er dus niet alleen het plattegrond en informatie over de duinen en de waterwin-ning, maar ook de bijzonderheden over dat specifieke gebied.

2 Duin & Water | september 20�� 3Duin & Water | september 20��

Klanten van Dunea rekenen op voldoende drinkwater van goede kwaliteit,

dat zonder enige onderbreking uit de kraan komt. Het drinkwaterbedrijf heeft

onlangs nieuwe mijlpalen bereikt bij de realisatie van deze wens. En dat met

zo min mogelijk overlast voor de omgeving.

Naast de beschikbaarheid, speelt de zogenoemde leveringszekerheid van drinkwater een be-langrijke rol. Dunea moet er voor zorgen dat klanten vers, schoon en lekker drinkwater uit de kraan kunnen tappen. Vierentwintig uur per dag en zeven dagen per week. Om dit nog beter mogelijk te maken, is hard gewerkt aan twee nieuwe pompgebouwen in Scheveningen. Tijdens de bouw bleef de bestaande drinkwaterlevering natuurlijk gegarandeerd. Er zijn twee nieuwe pompgebouwen gekomen die onafhankelijk van elkaar kunnen draaien. Eind juni werden beide gebouwen officieel geopend. Ze zorgen ervoor dat de klanten van Dunea ook bij een grote calamiteit verzekerd blijven van voldoende drinkwater.

Ook is dit jaar de voorlopig laatste volledig nieuwe transportleiding gereed gekomen. Deze ligt tussen Rijswijk en Nieuwerkerk a/d IJssel. De nieuwe leiding heeft de leveringszekerheid sterk verbeterd én een verbetering van de waterdruk opgeleverd. Bij dit project werd ‘s nachts gewerkt en moest met veel partijen worden overlegd en samengewerkt. (Zie ook voorpagina – red.)Dit soort investeringen, vervangingsinvesteringen en onderhoudswerkzaamheden maken deel uit van de kostprijs van drinkwater. De Verbruikersraad is tevreden over de bereikte mijlpalen en blijft er natuurlijk op letten of de drinkwaterlevering inderdaad zeker blijft.

De Verbruikersraad

Reacties of vragen? Mail de Verbruikersraad via [email protected].

Van de Verbruikersraad

Leveringszekerheid

Dat Dunea onderhoud moet plegen aan de infrastructuur voor waterwinning in de duinen is misschien een vervelende verstoring van de rust, maar wel een zeer noodzakelijke. De kwaliteit en veiligheid van de drinkwaterwinning moet ook in de toekomst zijn gewaarborgd. Daarom investeren we in onze waterwinmid-delen, zodat we de komende 30 jaar vooruit kunnen. Afgelopen winter zijn twee infiltratie-plassen helemaal schoongemaakt en is er een serie winputten gerenoveerd. Ook dit jaar gaan we na het broedseizoen (vanaf september) weer aan het werk in Meijendel.

Wat kunt u allemaal tegenkomen? De werkzaamheden concentreren zich in het zuidelijk deel van Meijendel. Daar gaan we nog een infiltratieplas schoonmaken. Dat betekent dat u graafmachines en vrachtwagens kunt tegenkomen die het organisch materiaal uit de plas afvoeren. Daarnaast voeren we natuurher-stelwerkzaamheden uit in de Helmduinen. In de Hoofdader optimaliseren we de waterwinning door de grond op te hogen en de winputten te vervangen. De Hoofdader is een ondergrondse verbinding tussen de infiltratieplassen en de

Werkzaamheden in Meijendel

Met het oog op de toekomst!

De duinen zijn noodzakelijk voor de productie van drinkwater. Dat valt niet ie-

dereen direct op. Logisch, want de voorraad duinwater zit onder de grond en veel

bovengrondse aanwijzingen zijn er niet te zien. Zo geniet u ongestoord van de

natuur en zorgen wij voor de veiligheid van de waterwinning.

drinkwaterproductielocatie van Dunea in Scheveningen. Bovendien start Dunea in het hart van Meijendel met de bouw van een nieuwe paardenstal. De oude paardenstal wordt omgebouwd tot een nieuw bezoekers-centrum en het huidige bezoekerscentrum wordt het activiteitencentrum van Dunea.

Duurzaam hergebruikHet werk wordt zo duurzaam en efficiënt mogelijk uitgevoerd. Dunea werkt daarom in één deel van Meijendel tegelijk. Bovendien ge-bruiken we zoveel mogelijk materiaal opnieuw. Het zand uit de Helmduinen gebruiken we bijvoorbeeld om de Hoofdader op te hogen. Zo beperken we de hoeveelheid verkeer in het duin, het aantal gereden kilometers en de verstoring op zowel natuur als recreatie.

Een van de meest algemeen voorkomende struiken in het duingebied is wel de duindoorn (Hippophae rhamnoides). De duindoorn is enorm goed bestand tegen de zoute wind vanaf zee en het stuivende zand. Haar smalle, grijsgroene bladeren staan in flink contrast met het blonde zand waarop ze groeien. In september krijgt de duindoorn opvallend felgekleurde oranje bessen, omringd en beschermd door scherpe stekels. De kleur van deze bessen wordt veroorzaakt door caroteen, dezelfde kleurstof die wortels hun kleur geeft.

De duindoorn is een tweehuizige plant. Dit betekent dat de soort uit zowel mannetjes als vrouw-tjesplanten bestaat. Alleen de vrouwelijke duindoorns krijgen bessen, boordevol vitamine C. Eén duindoornbes bevat een concentratie aan vitamine C die vele malen hoger is dan die in een kiwi. Vogelsoorten zoals de kramsvogel of de lijster worden aangetrokken door al dat kleurrijke voedsel. Maar tegen het eind van de herfst beginnen de bessen te gisten. Je ziet dan regelmatig aangeschoten of dronken vogels hun roes uitzitten onder de duindoorn.

Openbare dronkenschap

Soort in beeld

Een herinnering waarvan?De klantenservice van Dunea kreeg een klacht van een bedrijf dat geen factu-ren ontving, maar wel herinneringen. Herinneringen zijn brieven waarop wél het verschuldigde bedrag, maar géén specificatie zoals BTW staat vermeld. Lastig dus voor een bedrijf dat de echte factuur nodig heeft voor zijn boekhou-ding. Daarbij had het bedrijf ook nog meerdere contracten zodat het uitein-delijk om een twintigtal ‘zoekgeraakte’ facturen ging.

Al gauw bleek dat de oorspronkelijke fac-turen waren verstuurd naar een corres-pondentieadres dat niet klopte. Omdat de adresgegevens waren gewijzigd voor-dat de herinneringen werden verstuurd, kwamen die wel op het juiste adres aan. Ook was het vooral voor bedrijven niet handig dat Dunea de voorschotten eens per jaar specificeerde en als voorschot-nota alleen een acceptgiro stuurde aan klanten die niet automatisch betaalden.

Intussen is de voorschotnota uitgebreid naar een volledige factuur met acceptgi-ro; netter en minder snel te missen in de post. Door het nieuwe klantsysteem dat sinds mei draait, is het nu ook mogelijk om een kopie-voorschotnota te verstu-ren wanneer een klant daarom vraagt.

Met een kookadvies raadt Dunea aan om al het water dat u gebruikt voor consumptie (drinken, koffie zetten, koken) voor gebruik te koken. We doen dat alleen als er reden is om aan de betrouwbaarheid van het drinkwater te twijfe-len. En daarbij neemt Dunea geen enkel risico. Doet de situatie zich voor, dan ontvangt u een kaartje in uw brievenbus. Een kookadvies geldt voor vier dagen. Na vier dagen hoeft u het water niet meer te koken. In de periode dat het kookadvies geldt, wordt het water onderzocht

Drie minuten kokenHet waterleidingnetwerk van Dunea is maar liefst 7.500 km lang. Dan komt

het wel eens voor dat er storingen zijn. Een leiding kan bijvoorbeeld kapot

gaan door graafwerkzaamheden, koppelingen kunnen gaan lekken, enzovoorts.

Dunea voert veel preventief onderhoud uit. Want met goed onderhoud en tijdige

vervanging kunt u altijd blijven rekenen op ons lekkere duinwater. Maar tijdens

werkzaamheden en storingen kan er vuil in het systeem komen. Dunea geeft

dan uit voorzorg een kookadvies.

door een onafhankelijk laboratorium. Als blijkt dat de kwaliteit van het water na vier dagen nog niet op peil is, ontvangt u opnieuw bericht in de brievenbus: een ‘verlengd kookadvies’. Wat moet ik doen als ik een kookadvies krijg?Dan raden wij u aan al het water dat u consu-meert minimaal drie minuten te koken. In die drie minuten worden alle eventueel aanwezige, schadelijke bacteriën in het water gedood. Het water is dan zeker veilig om te gebruiken. U hoeft alleen het water te koken dat u con-sumeert. Dat is bijvoorbeeld het water dat u gebruikt bij het wassen van groente (en onge-kookt eten), het bereiden van babyvoeding, het tandenpoetsen en het water voor ijsblokjes en aanmaaklimonade. U kunt het kraanwater on-gekookt zonder problemen voor andere zaken gebruiken, zoals douchen, kleding wassen en het doorspoelen van het toilet.

Meer informatie over deze werkzaam-heden vindt u op www.dunea.nl.

Wilt u meer weten over een kookadvies? Kijk dan op www.dunea.nl of neem contact op met onze klantenservice via (088) 347 47 47.

Wie even wil ontsnappen aan de drukte van de Randstad, vindt in de duingebie-

den rust en ruimte. De duinen zijn waardevolle en beschermde natuurgebieden.

Tegelijkertijd spelen ze een cruciale rol in de drinkwaterproductie. En omdat de

duinen ons al eeuwen beschermen tegen de zee, bevatten ze veel sporen van de

menselijke geschiedenis. De duingebieden herbergen talloze zichtbare en ver-

borgen schatten uit ons rijke verleden – vaak door mensenhanden aangebracht,

soms het resultaat van natuurlijke processen.

Historische waardekaart van de duingebieden

Cultuursporen in het duinDen Haag en Katwijk en met Staatsbosbeheer. Het resultaat is het rapport ‘Cultuursporen in de duinen’ en een cultuurhistorische waar-dekaart van de duingebieden Meijendel en Berkheide. Ook de Rijksdienst voor het Cultu-reel Erfgoed is intensief betrokken geweest bij het maken van de waardekaart. Want naast de objecten uit de Tweede Wereldoorlog, zijn ook historische landschapselementen als oude wegen geïnventariseerd.

Het rapport vormt de basis voor beleid rond het behoud, de versterking en ontwikkeling van de cultuurhistorische elementen. De cultuursporen zijn dan goed verankerd en beter zichtbaar, zodat u er als bezoeker van kunt genieten.

Op de fietsEen speciaal ontwikkelde fietsroute voert u langs deze historische schatten uit het verleden. Deze fietsroute is verkrijgbaar in het bezoekerscentrum Meijendel. Bovendien kunt u de route downloaden op www.dunea.nl en van de websites van de andere betrokken partijen.

Voor aanvang van de stemmingen (op dinsdag 28 juni) deelde Dunea water uit aan alle bezoekers van de Tweede Kamer. “Het Nederlandse drinkwater behoort tot de beste ter wereld, is duurzaam geproduceerd, altijd

Voortaan kraanwater in de Kamer!Kraanwater drinken in de Tweede Kamer. Dat vroeg het vertrekkende Kamer-

lid Gerda Verburg eind juni aan de Kamer. Ze diende er zelfs een motie voor in.

“Want”, zo zegt ze, “interessante watertjes in flesjes uit diverse landen zijn niet

alleen overbodig, maar ook 650 keer milieu-onvriendelijker en 350 keer duurder

dan het o zo deugdelijke product van Dunea.” Om de motie kracht bij te zet-

ten had Dunea tijdelijk een openbare tapkraan neergezet bij de ingang van de

Tweede Kamer.

Waterbedrijven in het buitenland kunnen op hulp van Dunea rekenen. Mede-

werkers van ons bedrijf delen hun kennis en kunde en trainen collega’s in het

buitenland. Bijvoorbeeld in het organiseren van een goede waterlevering of

effectief klantenbeheer. Dit doen we al jaren in Indonesië. Minder bekend is

dat Dunea ook actief is in Roemenië.

Dunea werkt in Roemenië al jaren samen met waterbedrijf Apavital. Apavital verzorgt de drinkwatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering in de stad Iasi en omgeving. De rivie-ren Prut en Moldova dienen als bron voor drinkwater. Maar over de waterkwaliteit van beide rivieren is weinig bekend. Apavital loopt daarmee het risico dat de drinkwatervoorziening van 400.000 mensen vervuilt. Samen met partners als het Waterlaboratorium ontwikkelt Dunea voor Apavital een meetsysteem met sensoren die vervuiling in de rivieren in een vroeg stadium kunnen opsporen.

Export kennis en technologieHet project in Iasi levert meer op dan alleen een veilige drinkwatervoorziening voor de stad (400.000 inwoners). Andere Roemeense drinkwaterbedrijven hebben dezelfde problemen, en kunnen ook hun voordeel doen met het nieuwe meetsysteem. Daarom wordt het project financieel ondersteund door Partners voor Water, een programmaburo dat de export van Nederlandse kennis en technologie stimuleert. Dunea doet via dit project ervaring op met nieuwe sensoren en leert beter omgaan met alar-men. De nieuwe sensoren die in Iasi worden gebruikt, kunnen in de toekomst ook voor Dunea interessant zijn. Zo draagt Dunea bij aan een veilige drinkwatervoorziening in Roemenië en we ontwikkelen kennis over monitoring van rivierwaterkwaliteit.

Kennis en kunde in Roemenië

beschikbaar en kost gemiddeld slechts € 1,50 voor duizend liter. Wij zijn dan ook erg blij met de motie”, aldus Piet Jonker, algemeen direc-teur van Dunea. Samen met mevrouw Verburg heeft hij de eerste liter kraanwater getapt bij

het tijdelijke tappunt. Ook kregen alle Kamerleden een duurzame bidon waar-mee zij elk moment van de dag kraanwater kunnen tappen.

En de missie is geslaagd: de watermotie van mevrouw Verburg werd aangenomen. Dus voortaan drinken de kamerleden altijd lekker vers kraanwater! Een mooie daad van milieu- en kostenbewustzijn van de Kamer en een hart onder de riem voor alle water- leidingbedrijven.

Onder de meeste duinbezoekers zijn de historische elementen uit de Tweede Wereld-oorlog bekend. Denk aan de restanten van de Atlantikwall en aan de Waalsdorpervlakte. Maar de duinen herbergen ook veel minder bekende cultuurhistorische schatten. Wist u bijvoorbeeld dat er in Meijendel restanten van de Hofpleinlijn (spoorverbinding tussen

Rotterdam Hofplein en Scheveningen uit 1907) te vinden zijn? En dat er vroeger in het duin-gebied aardappels werden geteeld?

WaardekaartAl deze cultuurhistorische elementen in de duinen zijn nu in kaart gebracht. Dunea deed dit samen met de gemeenten Wassenaar,

CWI Interne campagne

In de knel? Hulp is dichterbij dan je denkt!

In de knel? H

ulp is dichterbij dan je denkt!

Bedrijfsmaatschappelijk Werk wordt ook wel kortweg BMW genoemd. Bij het BMW kun je terecht wanneer je niet goed functioneert door ziekte, privéomstandigheden of problemen met het werk zelf, zoals werkdruk en stress. Je kunt doorver-wezen worden door je leidinggevende, hrm-adviseur of be-drijfsarts maar ook zelf – of je nu wel of niet ziek gemeld bent – contact opnemen met BMW. De bedrijfsmaatschappelijk werker is een deskundige die:• samen met jou het probleem analyseert;• samen met jou de gewenste begeleiding bespreekt;• je in ongeveer 5 vertrouwelijke gesprekken helpt om

oplossingen te vinden;• je naar andere deskundigen kan doorverwijzen.

Je kunt je aanmelden bij BMW door rechtstreeks contact op te nemen met één van de BMW-ers of door het aanmeldformulier in te vullen. Het formulier, namen en telefoonnummers van de BMW-ers vind je op intranet bij Personeel.

Voorbeeld 1Niels en zijn vrouw zijn sinds kort uit elkaar. Ze hebben goede afspraken kunnen maken over co-ouderschap van de kinderen en alle praktische zaken zijn geregeld. Maar eigen-lijk komt nu de klap pas. Niels is erg verdrietig en vindt de zorg voor zijn kinderen best zwaar. Hij is moe en kan zich niet goed concentreren op zijn werk. Hoewel hij met zijn familie en vrienden goed over de scheiding kan praten, zou hij het prettig vinden om er eens met iemand over te praten die wat verder van hem afstaat.

Voorbeeld 2Patricia voelt zich de laatste tijd erg opgejaagd en is snel geïrriteerd. Ook barst ze bij het minste of geringste in huilen uit. Ze heeft zich nu ziek gemeld, omdat ze niet goed in staat is haar werk te doen.

Zit je in de knel?Hulp is dichterbij dan je denkt!

Functioneer je niet goed door ziekte, privé omstandigheden, werkdruk of stress? Ga naar de bedrijfsmaatschappelijk werker.

Last van ongewenst gedrag?Hulp is dichterbij dan je denkt!

Seksuele intimidatie, discriminatie, pesten of agressie? Bij ongewenst gedrag ga je naar een vertrouwenspersoon.

Conflict met je baas of collega?Hulp is dichterbij dan je denkt!

Conflicten over samenwerking, re-integratie na ziekte of werkverdeling? Ga naar een mediator.

In d

e kn

el? H

ulp is dichterbij dan je denkt! In de knel? Hulp is dichterbij dan je

den

kt!

VOORKANTACHTERKANT

Ontw

erp: T2 O

ntwerp

Sinterklaas Concer t

2009

Emilio Moreno is violist in het Orkest van de 18e Eeuw en hoofd van de afdeling Oude Muziek van de Escola Superior de Música de Catalunya in Barcelona. Hij wordt beschouwd als één van de meest

vooraanstaande barokviolisten. In dit concert leidt Moreno een ensemble van jonge Spaanstalige musici, die zich aan de conservatoria

van Den Haag en Barcelona specialiseren in de historische uitvoeringspraktijk.

Dit programma komt tot stand in samenwerking met Stichting Musica Antica da Camera, die zich o.m. tot doel stelt een concertpodium te

bieden aan de nieuwe generatie musici in de oude muziek, een terrein waarop beide conservatoria een grote reputatie hebben verworven.

‘Lo exacto y lo infinito’

LO EXACTO Y LO INFINITOPeter Bulla (viool) heeft samengewerkt met de beste muziekgroepen van

Spanje, van Luz Casal tot Pablo Alboran. Hij was de drijvende kracht achter Ángel Hevia en tevens arrangeur van deze groep.

Armando Orbón (gitaar) heeft de Spaanse muziek verspreid over meer dan 80 landen en is bekroond door verschillende instellingen, waaronder de Universiteit van Berkely, door Sacramento en Yildiz. Hij heeft met musici

van uiteenlopende komaf gewerkt, onder wie Kamal Sabri, Victor Monge en José Carreras.

Isaac Turienzo (piano) komt uit de jazzwereld en heeft samengewerkt met de belangrijkste jazzmeesters ter wereld, zoals Eddie Henderson,

Jerry González en Tete Montoliú. Door het tijdschrift ‘Crea’ van de Sociedad General de Autores is hij uitgeroepen tot de beste jazzpianist van het

laatste decennium.

Met de muziekuitvoering ‘Lo exacto y lo infinito’ leiden Peter Bulla, Isaac Turienzo en Armando Orbón ons door flamenco-, klassieke en jazzmuziek. Het uitgangspunt is de Spaanse muziek van de 20ste eeuw, met onder andere composities van Manuel de Falla

(1876-1946), die zich liet inspireren door de Andalusische flamencomuziek.

De musici nodigen uit tot een komen en gaan: van cultus naar populair, en van populair naar cultus. De uitvoering begint met een muziekspel van elk van de musici. Vervolgens

komen de instrumenten samen en verandert de muziek in improvisatie en mysterie. Hier vinden de drie instrumenten elkaar, om terug te keren naar het begin.

Ambassade van Spanje Uitnodigingen

Kunst en cultuur

Werkschrift

Inhoudsopgave

Ruimte voor aantekeningen op pagina 8/9

Dit is een gezamenlijke uitgave van Theater Instituut Nederland, Kunstfactor en Fonds voor Cultuurparticipatie ter gelegenheid van de werkconferentie ‘Wie is er bang voor amateurs?’

Tekst: Aukje de Boer en Anita Twaalfhoven. Redactie: Saskia van de Ree, advies en projecten, Jephta Hermelink (Theater Instituut Nederland), Nicole Stellingwerf en Jolanda de Rooij-Rooding (Kunstfactor), Michelle Jacobs en Willemijn in ’t Veld (Fonds voor Cultuurparticipatie). Met dank aan: CAL-XL, Nederlands Theater Festival, Stadsschouwburg Amsterdam en alle werkgroepvoorzitters en verslagleggers. Ontwerp: T2 Ontwerp

Voorwoord 3

Introdans Interactie laat liefhebbers kunst ervaren 4Over duurzaamheid & co-eigenaarschap

Kunstbalie en Het Zuidelijk Toneel versterken 6 samen het Brabantse theaterveldOver kwaliteit van proces & kwaliteit van het product

Tryater en Frats zorgen voor een artistieke 10 ‘opfrisser’ voor de hele provincieOver ambitie & verbinden

Zinaplatform en Veenfabriek verbeelden 12 oral history op de tuinOver effect & dat wat overblijft

Contactgegevens 14

Ter inspiratie 15

Programma werkconferentie Wie is er bang 16voor amateurs?

© Theater Instituut Nederland, Kunstfactor en Fonds voor Cultuurparticipatie september 2011

Dit is een uitgave van Theater Instituut Nederland, Kunstfactor, sectorinstituut amateurkunst en Fonds voor Cultuurparticipatie. Alle rechten voorbehouden.De teksten in deze uitgave dienen ter inspiratie en mogen worden verveelvoudigd, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, hiervoor is geen voorafgaande schriftelijke toestemming nodig. Vermeld wel even de bron.

Op de cover: groepsfoto #MOES. fOtO: bOwiE vErSchuurEn

niet ingewikkeld en in zeker mate intuïtief.

We kloppen aan, stappen binnen en gaan

de ontmoeting aan. In #MOES vertel ik het

verhaal van Fred. Fred had eerder een tuin

op een plek waar nu mijn huis staat.

Door toeval kwam ik daar achter. Zo wordt

zijn verhaal mijn verhaal.’ Bert Luppes:

‘Voor mij als acteur was de voorverkenning

van Zinaplatform onmisbaar. Door de uitge-

werkte interviews was er al veel materiaal

voorhanden waar ik als acteur het drama in

kon opzoeken. Toen Myriam het verhaal van

Fred vertelde, een man die ingrijpende gebeurtenissen in zijn leven

in grote fotoboeken documenteert, intrigeerde mij dat meteen.

Zo legde hij de sloop van zijn tuin en tuinhuis minutieus vast.

Daar zag ik het drama in: een man die dingen kwijtraakt en die toch

probeert vast te houden. Het mooie is dat zowel Myriam als ik het

verhaal van Fred als uitgangspunt hebben genomen voor ons ver-

haal, alleen hebben we dat beiden anders uitgewerkt. Myriam heeft

er een filmpje van gemaakt en ik heb het verhaal van Fred gecombi-

neerd met teksten uit De wereldverbeteraar van Thomas Bernhard.

Ik zag een parallel in het verhaal van Fred die de wereld probeert te

begrijpen door alles vast te leggen en de wereldverbeteraar die de

wereld probeert te begrijpen door zich ertegen af te zetten. In mijn

monoloog combineer ik beide verhalen.’

Twee verschillende organisaties, met ieder een ander belang. Bert

Luppes: ‘Mijn eerste prioriteit als acteur is een mooie voorstelling

maken. Mijn tweede prioriteit is het verhaal van Fred te verbeelden

op een manier die recht aan hem doet. Zonder een zelfportret te

willen maken. Na afloop van mijn monoloog vertel ik het publiek wat

het gehoord heeft. Inmiddels is Fred al drie keer bij de monoloog

aanwezig geweest en vertelt hij na afloop dat hij Fred is. En dat ik

zijn verhaal heb verteld. Schijn en werkelijkheid lopen dan even door

elkaar.’ Myriam Sahraoui waakt ervoor afgeschilderd te worden als

theatermaker die werkt met amateurs. Sahraoui: ‘Wij werken niet

met amateurs, wij werken met mensen, we zijn nieuwsgierig naar de

verhalen van anderen. Voor Zinaplatform gaat het om de ontmoe-

ting. De basis is de ontmoeting. De uitwerking is verbeelding, is

kunst. Bert Luppes: ‘Voor mij is #MOES een voorstelling. Ik vind

theater een prachtig middel om sociale processen op gang te

brengen, maar dat is niet mijn doel als acteur.’

Zinaplatform1 en de Veenfabriek2 maken samen #MOES, een locatievoor-stelling ‘op de tuin’ in tuinpark Ons Buiten (Leiden) en Tuinpark Buik-slotermeer (Amsterdam). De voorstelling is geïnspireerd op verhalen van tuinders. Een enkele tuinder participeert in de voorstelling, andere tuinders zijn als publiek aanwezig wanneer acteurs van de Veenfabriek hun verhaal verbeelden en verbinden met personages uit de toneel- en wereldliteratuur. Het publiek, verdeeld in tien groepen van twaalf per-sonen, loopt met een plattegrond in de hand van tuinhuisje naar tuin-huisje voor een gedramatiseerde ontmoeting met een bewoner van het tuincomplex. Een gesprek met Bert Luppes (de Veenfabriek) en Myriam Sahraoui (Zinaplatform).

Zinaplatform en de Veenfabriek

verbeelden oral history op de tuin

Effect & dat wat overblijft

Bert Luppes (rechts) speelt zijn monoloog. Geheel links zit Fred. FOtO: cathELijnE BErGhOuwEr

W I E I S E R B A N G V O O R A M AT E U R S ? | W E R K S C H R I F T12

Donderdag 7 juli 2011. De acteurs van #MOES verzamelen rond

18.00 uur in de kantine van Tuinpark Buikslotermeer. Bert Luppes

speelt in #MOES, Myriam Sahraoui is als researcher en verhalen-

verteller bij het maken van de voorstelling betrokken. Kort gezegd:

Zinaplatform deed onderzoek en verzamelde het materiaal, de

acteurs van de Veenfabriek interpreteerden dat. Myriam Sahraoui:

‘Zinaplatform zoekt altijd naar plekken waar verhalen zijn. In #MOES zijn dat de verhalen van bewoners van tuinparken. Onze methode is

Friesland heeft een sterk eigen cultureel

gezicht. De taal, de verhouding tussen

stad en platteland en de traditie van het

verenigingsleven – ieder dorp kent zijn eigen

toneel- en muziekvereniging – bepalen de

sfeer en het culturele karakter van Fries-

land. Voor It Paradys werkt Tryater samen

met Frats (Fryske Amateur Teater Skoalle),

dat zich met verschillende projecten richt op

scholing en vernieuwing van het Friese amateurtheater. De samen-

werking is niet nieuw: voor het landelijke project Coaching in theater maken (2007-2010) begeleidde Tryater al eerder jonge professionele

makers bij het maken van voorstellingen met amateurs. In vier jaar

tijd gaf Coaching in theater maken een flinke impuls aan de kwaliteit

van het amateurtheater in Friesland. Bovendien werd duidelijk dat

individuele coaching een vorm van deskundigheidsbevordering is die

goed doorwerkt op verschillende niveaus. Het effect van coaching is

het grootst op de theatermaker, maar heeft ook effect op de groep

en het publiek van die groep of vereniging. Daarmee is coaching

winst voor de regio.

Het Friestalig professioneel theatergezelschap Tryater wil met het project It Paradys meer amateurspelers in Friesland bereiken en begeleiden en tegelijkertijd talentvolle jonge makers coachen tijdens het productie-proces. Tryater werkt hiervoor nauw samen met Frats, de afdeling voor amateurtheater binnen Keunstwurk. It Paradys is een omvangrijk project waarbinnen Tryater tien scholen en tien amateurtheatergroepen coacht bij het maken van een korte of lange voorstelling. Anne Graswinckel (Tryater) en Luuk Eisema (Frats) lichten het initiatief toe.

Tryater en Frats zorgen voor

een artistieke ‘opfrisser’ voor

de hele provincie

Notities:

Ambitie & verbinden

Luuk Eisema (Frats) met Tamara Schoppert (Tryater). FoTo: mELda mIbawa

W I E I S E R B A N G V O O R A M AT E U R S ? | W E R K S C H R I F T10

Tips • Heteffectvancoachingvindtnietalleenplaats

ophetniveauvandejongemakers.Hetwerkt

ookdooropdecoach,deamateurvereniging,

hetpubliekenderegio.

• Samenwerkenbetekentopenenflexibelzijn.

Datiseenopendeur,maardaaromnietminder

belangrijk.

• Wederkerigheidinhetcreatieveprocesbete-

kentautomatischookhetdelenvandecredits

voorhetartistiekeresultaat!

Welkom artistiek leiders, educatiemedewerkers en andere ervaringsdeskundigen uit de

wereld van de professionele podiumkunsten en de amateurkunst. Graag gaan wij vanmiddag

met u in gesprek over educatie, participatie en samenwerking tussen professionele kunste-

naars en amateurs.

Samenwerken biedt kansen, zorgt voor inspiratie en creëert bijzondere vormen van betrok-

kenheid. Centraal staat vanmiddag de inventiviteit van de kunstwereld zelf en het belang van

verankering. De tijd van schotten tussen kunst en samenleving is voorbij. De opvatting wint

terrein dat kunst zich op een nieuwe manier moet wortelen in de maatschappij.

Zeker in een tijd van bezuinigingen is het belangrijk dat een culturele instelling over vol-

doende draagvlak beschikt en inspiratie biedt aan de bewoners van haar eigen stad of buurt.

De podiumkunsten kunnen op allerlei manieren op deze ontwikkeling inspelen. Bijvoorbeeld

door het publiek niet enkel kant-en-klare producties aan te bieden, maar het als maker of

speler actief te betrekken bij een voorstelling. De voorbeelden in dit werkschrift laten zien

wat de verbinding tussen professionals en amateurs kan opleveren.

Het doel van deze werkconferentie is te putten uit uw ervaring en gezamenlijk te komen tot

een aantal aanbevelingen voor nieuwe manieren van samenwerken, het vinden van interes-

sante partners en het leggen van verbindingen met verschillende groepen in de samenleving.

Hoe bepaal je met wie je gaat samenwerken? Hoe zorg je in een samenwerkingsproject voor

wederkerigheid of co-eigenaarschap? Wat levert dit op? En op wat voor manieren kun je

werkwijzen of resultaten het beste verankeren?

We beginnen met een paar inspirerende praktijkvoorbeelden. Paul Reeve, director of

education van de Royal Opera House Londen, vertelt het verhaal van Hill House Farm, een

staaltje van bijzonder cultureel ondernemerschap in Thurrock, een industrieel gebied aan

de monding van de Theems. In de carrousel van best practices vertellen negen duo’s van

amateur en professionele podiumkunstenaars over wat samenwerken hun heeft opgeleverd.

De interviews in dit werkschrift geven een voorproefje van wat u kunt verwachten.

Wat zijn de kansen die samenwerking ons biedt? Welke sprookjes wilt u uit de wereld helpen

en welke valkuilen dienen te worden vermeden?

Denkt u vooral hardop mee vanmiddag, in de werkgroepen en op Twitter (#wieb). De ver-

zamelde conclusies en aanbevelingen worden na afloop van Wie is er bang voor amateurs?

gebundeld in een webpublicatie die te lezen en downloaden is op www.wieiserbang.nl.

Gebruik dit schrift dan ook om gedurende de dag aantekeningen te maken.

Wij wensen u veel inspiratie,

namens de drie samenwerkende organisaties

Jephta Hermelink, Theater Instituut Nederland

Nicole Stellingwerf, Kunstfactor

Michelle Jacobs en Willemijn in ’t Veld, Fonds voor Cultuurparticipatie

�W E R K C O N F E R E N T I E | 9 S E P T E M B E R 2 011

Voorwoord

Gebruik dit schrift vooral om gedurende de dag aantekeningen te maken .

Myriam Sahraoui vertelt verhalen van tuinders aan de hand van kleine tuinmaquettes. Sylvia participeert in haar voorstelling en zit links van haar.

1. Zinaplatform is een groep bevlogen schrijfsters, theatermakers, documentairemakers en andere kunstenaars die community art-projecten maken in de wijken.

2. De Veenfabriek is een muziektheaterensemble onder leiding van Paul Koek.

1�W E R K C O N F E R E N T I E | 9 S E P T E M B E R 2 011

#MOES verbindt. De big band die iedere avond in de kantine de avond

afsluit, is meegekomen uit Leiden. Tuinbewoner Sylvia uit Leiden par-

ticipeert in de voorstelling van Myriam. Aan de hand van verschillende

groteske tuinmaquettes die in willekeurige volgorde uit de voorlader

van een tractor worden gehaald, vertelt Sahraoui de verhalen van

tuinbewoners. Publiek neemt om de beurt plaats in de tractor en kijkt

naar het filmpje waarin duidelijk wordt dat de tuin en het tuinhuisje

van Fred plaats moesten maken voor de nieuwbouwwijk waar Myriam

nu woont. Sylvia vertelt in de voorstelling van Myriam hoe de komst

van een fietspad de tuin van haar ouders ruïneerde. Sylvia: ‘Mensen

komen naar afloop naar me toe. Ik voel me zekerder en sterker.’

Tuinder Hennie uit Leiden komt iedere avond met Sylvia mee om naar

zijn eigen verhaal te luisteren: ‘In het begin kreeg ik een brok in mijn

keel. Ze hebben er cabaret van gemaakt, dat vond ik eerst een beetje

raar, maar eigenlijk past het wel goed.’

Wat #MOES achterlaat is moeilijk in woorden te omschrijven. Voor

Sylvia en Hennie betekent #MOES op persoonlijk vlak veel. Maar hoe

beklijft #MOES in Leiden en Amsterdam? Bert Luppes: ‘In Leiden

is wel iets gebeurd. Waren de tuinders eerst afwachtend, na afloop

kregen we cadeautjes. In de tijd dat ik voor Theatergroep Hollandia

speelde, heb ik ervaren dat theater maken

op locatie, samen met de mensen die daar

leven, altijd bindend werkt.’ Is het juist door

al die persoonlijke verhalen en contacten

niet moeilijk een voorstelling als #MOES af

te ronden? Myriam Sahraoui: ‘Een soort van

nazorg hoort bij ons werk. Ik wil daar niet al

te krampachtig mee omgaan. Dat is een lo-

gisch gevolg van een werkelijke ontmoeting.

Een werkelijke ontmoeting is wederkerig.

Je moet een dergelijk project op een natuur-

lijke manier afsluiten, die goed voelt voor

alle partijen. #MOES is afgesloten met een

gezamenlijke maaltijd.’

Tips • Eenechteontmoetingiswederkerig.

Wanneerjewiltdatjeprojectietsnalaatna

jouwvertrek,moetjebereidzijndeander

inalleopenheidteontmoeten.

• Theatermakenoplocatiemetdemensen

diedaarleven,werktaltijdbindend.

Voordeacteurs,demensenzelfenvoor

hetpubliek.

• Teveelrespectvoorjebronkaneen

negatieveinvloedhebbenopdeinhouden

vormvandevoorstelling.Zorgdaaromdat

deenepartijzichfocustophetonderzoek

enhetverzamelenvanhetmateriaalen

datdeanderepartijdekanskrijgtdat

materiaalinallevrijheidteinterpreteren.

Notities:

gecoacht door bekende theatermakers. Luuk Eisema benadrukt dat

de match tussen theatermaker en coach bepaalt hoe succesvol coa-

ching is. ‘Hoe intensiever het contact tussen coach en theatermaker,

des te groter is de kans op succes.’ Anne Graswinckel vertelt dat de

artistiek leider van Tryater, Ira Judkovskaja, met alle theatermakers

intensieve gesprekken voert over de inhoud van hun leervragen.

Om een andere dynamiek te veroorzaken koppelt It Paradys doel-

bewust jonge makers aan traditioneel denkende groepen. Luuk

Eisema: ‘Die opfrisser heeft het amateurtheater in Friesland nodig.’

Anne Graswinckel: ‘Tryater wil in Friesland een interessant cultureel

klimaat houden. Veel talentvolle jonge makers verlaten al snel de

provincie om hun heil te zoeken in de Randstad. Als we dat talent

voor Friesland willen behouden dan moet er een plek zijn waar

het zich kan ontwikkelen. Die plek wil Tryater graag zijn.

Daarvoor organiseren we nu It Paradys. Daarnaast is er Jong Tryater,

de interne opleiding voor makers en spelers waar jong talent praktijk-

ervaring op kan doen.’

Notities: Coachingsproject Tryater en Frats 2010. FoTo: melda mibawa

11W E R K C O N F E R E N T I E | 9 S E P T E M B E R 2 011

anne Graswinckel (Tryater). FoTo: melda mibawa

In It Paradys maken tien amateurtheatergroepen en tien scholen

een voorstelling. Vijftien groepen werken in 48 uur toe naar een

zogenaamde snelkookpresentatie, de overige vijf groepen doorlopen

een langer traject en worden bij het maken van hun voorstellingen

Ook Frats heeft baat bij een dynamisch amateurtheaterveld. Luuk

Eisema formuleert de ambitie van Frats met It Paradys aan de hand

van een voorbeeld: ‘In Friesland worden iedere zomer verschillende

openluchtspelen opgevoerd. Daar bestaat het hardnekkige misver-

stand over dat een openluchtspel altijd spektakel is, dat het licht van

toon hoort te zijn. Dat is niet zo. It Paradys kan meer van dit soort

heilige huisjes omverschoppen.’

TIN / Kunstfactor Werkschrift

TIN Campagne

FLAP ACHTERKANT VOORKANT

EntièrEmEnt dédié au théâtrE

TF-13-13 Septembre, AmsterdamLe TF-1 se déroule au cœur d’Amsterdam et offre l’occasion de (re)voir les meilleurs spectacles de théâtre produits pendant la saison précédente aux Pays-Bas et en Flandres. Le jury du TF-1 fait son choix parmi des formes théâtrales variées. Parallèlement à ces spectacles vous avez aussi la possibilité d’y découvrir la programmation du Fringe ainsi que la sélection du pendant flamand du TF-1.www.tf-1.nl

talEnts émErgEants

CEMENT Festival31 Mars-5 Avril, MaastrichtCEMENT est un festival de théâtre et de danse qui se déroule tous les ans dans le sud des Pays-Bas à Maastricht ou ‘s-Hertogenbosch. La manifesta-tion fête ses 10 ans cette année et concentre son attention sur le travail de jeunes talents du spectacle vivant qui prennent des risques et produisent fréquemment des spectacles originaux spécialement pour CEMENT.www.festivalcement.nl

ITs Festival19-27 Juin, AmsterdamLe Festival International des Ecoles de Théâtres va s’emparer pour la vingtième fois du centre d’Amsterdam. Vous ne manquerez pas d’être séduit par l’énergie, les rêves, les idées et les ambitions de cette toute jeune génération de metteurs en scène et d’acteurs. www.itsfestival.nl

FEstivals intErnationaux(dont la programmation incluE dEs spEctaclEs néErlandais)

Something RAW23-28 Février, AmsterdamLa maison de la culture Flamande De Brakke Grond et le théâtre Frascati portent une attention toute particulière aux jeunes chorégraphes et personnes de théâtre qui se distinguent par un travail avant gardiste et des choix radicaux. La 8ème édition de ce festival Néerlando-Flamand associe de courtes chorégraphies, des performances, des installations, des films, des débats et des ate-liers dans une programmation internationale stimulante.www.theaterfrascati.nl

Holland Festival4-28 Juin, AmsterdamLe Holland Festival est depuis 1947 le meilleur festival international de musique et de théâtre ayant lieu aux Pays-Bas. La programmation du festival propose de l’opéra, de la danse, de la musique et des perfor-mances théâtrales produits par d’excellentes compagnies, réputées et issues des 4 coins de la planète. www.hollandfestival.nl

Pour obtenir des informations récentes, rendez-vous sur les sites des différents festivals.

L’Institut Néerlandais du Théâtre (TIN) se veut être la porte d’entrée des programmateurs étrangers désireux d’en savoir plus sur la production théâtrale et chorégraphique néerlandaise. Les activités développées par le TIN à l’étranger sont concentrées sur la promotion de la dance et du théâtre néerlandais.www.tin.nl et [email protected]

Cette publication a été rendue possible grâce au financement du Fonds Néerlandais de la Culture.

De (Internationale) Keuze vande Rotterdamse Schouwburg5-25 Septembre, RotterdamCe festival international offre, pendant 3 semaines, l’opportu-nité au public de découvrir des spectacles étrangers originaux. Certaines des productions sélectionnées se démarquent par leur refus de se plier aux règles et opinions largement acceptées des conventions théâtrales.www.deinternationalekeuze.nl

Breakin’ WallsNovembre, AmsterdamLe festival international et multidisciplinaire pour la jeu-nesse Breakin’Walls propose une programmation très actuelle et innovante de théâtre, danse et mime, ainsi que de la musique, des concerts, des films, des performances et des vidéos artistiques. Toutes les produc-tions présentées pendant ce festival sont sélectionnées en collaboration avec un panel de jeunes gens âgés de 16 à 23 ans, enthousiastes et critiques, issus de milieux et d’horizons très différents. www.breakinwalls.nl

The Dutch on TourGet the 2008 edition of The Dutch on Tour information booklet and DVD on Dutch (youth) dance and drama at the booth of Theater Instituut Nederland: Messehalle R, booth R39.

Dutch delegation at the Tanzmesse 2008anoukvandijk dc, Bodies Anonymous, Bollwerk/Hans Hof Ensemble, Conny Janssen Danst, Dancing on the Edge Festival (L46), Dansgroep Krisztina de Châtel (R17), De Stilte (R12), Dutch Dance Festival, Noord Nederlandse Dans/Galili Dance, Leine & Roebana, Nanine Linning, LISA, Meekers (R10) and Station Zuid (R11).Please meet these companies and individuals at the booth of Theater Instituut Nederland or make an appointment with them during their stay in Düsseldorf.

Nederlandse Dansdagen/Dutch Dance Festival: 3-5 October, MaastrichtIn the midst of an exciting festival atmosphere this festival has been presenting for the last ten years a wide selection of notable Dutch dance productions from the previous season. The selection for the festival is made by an annually changing group of dance professionals from different backgrounds. www.nederlandsedansdagen.nl

CaDance: 25 October-15 November, The HagueThis bi-annual festival for contempo-rary dance, curated by Korzo Theater and Theater aan het Spui, takes place at various venues and inner city locations in The Hague. An extensive programme of new productions and special festival commissions allow the audiences to acquaint them-selves for two weeks with new talent and recent developments in the Dutch dance field.www.cadance.nl

Theater Instituut Nederland

Theater Instituut Nederland is the first point of entry for foreign theatre professionals who want to know more about theatre and dance in the Netherlands. The activities abroad are focused toward the promotion of Dutch dance and theatre. Please find out more via www.tin.nl or contact: [email protected].

Dutch dance festivals this fall and winter

Wednesday 27 August, Opening night, Capitol Theater, 18:30 hrs. Five dancers navigate in space limited by five travelling boards. The choreo-graphy to the score of Steve Reich’s Six Marimbas plays with form, structure and time. six is a fascinating piece about perspective and perception. What is front and what is back? The dancers move incessantly, changing the architecture of the stage and the space with their boards. It is up to the audience to choose their individual perspectives to follow the piece.Duration: 16 min.Choreography: Itzik Galiliwww.galilidance.nl

NND/Galili Dance: six

Thursday 28 August, Düsseldorfer Schauspielhaus, 21:00 hrs.Edward Clug’s source of inspiration was Stravinsky’s composition Le Sacre du Printemps. The first part though is not about the celebration of a season. It is about time in general and lost time specifically. Lost time is no reason to become melancholy. It is some-thing very precious, something we have gained. Clug asked his dancers a series of personal questions in order to capture their various memories in movement. Station Zuid together with Sylvain Émard Danse also presents Wave on August 29, tanzhaus nrw, 16:00 & 21:00 hrs.Duration: 60 min.Choreography: Edward Clugwww.stationzuid.nl

Danshuis Station Zuid: Sacre du Temps

Saturday 30 August, tanzhaus nrw main stage, 16:00 hrs. & 21:00 hrs. In Situations Anouk van Dijk develops a dialogue with the most noteworthy of Dutch ballet masters, Hans van Manen. His legendary work Situation caused an uproar at its premiere in 1970, making as it did explicit references to war, violence and sexuality. In her remake of this landmark choreography, Anouk van Dijk explores these themes in the context of the 21st century, presenting a very personal, provocative point of view while at the same time keeping a close link to Van Manen’s original.Duration: 35 min.Concept / choreography: Anouk van Dijkwww.anoukvandijk.nl

anoukvandijk dc: Situations

Saturday 30 August, NRW Forum, R-Forum (1st floor), 13.30 hrs.Nicole Beutler scrutinizes the concept of ‘new’, exploring how a dance from the past can be dusted off and trans-lated into contemporary theatre. The dancers in her remake of the ballet classic Les Sylphides – original choreography by Michael Fokine, 1907 – breathe new life into the essence and spirit of Les Sylphides; scratching, repeating and blowing up elements from the original. The result is not a straightforward copy, but a new performance reverberating with the past. DJ/composer Gary Shepherd has rearranged and remixed Chopin’s original score.Duration: 45 min. Idea, direction: Nicole Beutler

Presentation

Nicole Beutler: Les Sylphides

Dansgroep Krisztina de Châtel: Pulse

Wednesday 27 August, Opening night, Capitol Theater, 18:30 hrs. Pulse is set between the pulsating, virtuoso sounds of the piano études by Hungarian-Austrian composer György Ligeti. De Châtel – Hungarian-born herself – had wanted to use his music for years: “It has a mechanical feel to it, and at the same time I hear the throb-bing Hungarian heart of the composer and see the dazzling fingers of the pianist before me as I listen.” As an answer her choreography shows strict lines and whirling movements, but also passion-ate solos where the individual breaks out of the collective. Duration: 22 min.Choreography: Krisztina de Châtel, Massimo Molinariwww.dechatel.nl

Saturday 30 AugustIn recent years, it has been possible to observe a trend in which dance makers are reflecting on the history of the art form. Who has broken new ground in the past, how did these pioneers relate to tradition, how did they position themselves within society, and to what extent are their findings still applicable or contemporary? The search for points of reference in history suddenly seems to be topical. Not least because our society at large is also assiduously seeking a cultural canon, a firm footing in a rapidly globalizing world, in which your country of birth no longer supplies a self-evident identity. In a far more extreme sense than society as a whole, the dance community is made up of a collection of world citizens, who lack a shared history. This partly accounts for the urge to create a common history by looking back. Moreover, it would seem that dance history itself has reached a point that calls for retrospection. Where dance once exclusively revolved around movement, it has now established itself definitively as a multifaceted art form centring on physical-ity in the widest sense – how do recent developments relate to the origins of the art form, and what do we expect of the future?

This is the topic of the debate entitled Looking back, moving forward: the identity of contemporary dance in relation to its history. The programme is illustrated by two remakes of key historical works: a presentation of Les Sylphides by Nicole Beutler and a performance of Situations by Anouk van Dijk.

Programme11.00 - 13.00 hrs. Debate: Looking back, moving

forward: the identity of contemporary dance in relation to its history. With Maaike Bleeker (Professor of Theatre Studies, Utrecht University), Anne Collod (Choreographer), Bertram Müller (Direc-tor of Tanzhaus NRW), Gabriël Smeets (Artistic Director of SNDO, Amsterdam School of the Arts), Harijono Roebana (Choreographer and Artistic Director of Leine & Roebana) and others. Location: NRW Forum, K-Forum (1st floor)

13.30 - 14.15 hrs. Presentation: Les Sylphides by Nicole Beutler (LISA)

Location: NRW Forum, R-Forum (1st floor)

16.00 & 21.00 hrs. Performance: Situations by anoukvandijk dc.

Location: Tanzhaus NRW, main stage

COVER is an initiative by Moos van den Broek and Leontien Wiering. Under their direction, the Cover project realized in 2007 four encounters between the old and new generation of choreographers in the Netherlands, resulting in four exciting remakes. They were premiered during the Dutch Dance Festival. In future years Cover is to be given an international dimension.www.cover-project.com

Looking back, moving forwardthe identity of contemporary dance in relation to its history

TH

E D

UT

CH

ON

TO

UR

(youth

) Dance a

nd Dra

ma

The sublime refinement in movement and choreography that Dance Works Rotterdam continues to produce, elicits shivers of delight. Artistic director/resident choreographer of Dance Works Rotterdam Ton Simons is widely recognized as a major dance artist with an extraordinary gift for clear form and lyrical content. His work is extremely musical with an aesthetic quality, characterized by a sense of the nitty-gritty: simplicity suffused with life. Within this clarity Simons still manages a complexity in counterpoint to the music that is mind-boggling. Moreover, he presents his technically excellent dancers as human beings on stage. The company radiates with harmony, but the relationships portrayed are fervently exciting. The human aspect is eminently present throughout.The range of the company’s repertoire extends to include major works of internationally acclaimed guest choreographers from the forefront of international dance innovation, including Raphael Bonachela, Dana Caspersen, Stephen Petronio, Bruno Listopad and Sjoerd Vreugdenhil. (Reference: Dance Europe, Ali Mahbouba: ‘Human Figures’, December 2007).

InternationalSince the appointment of Ton Simons as artistic director in 2000, Dance Works Rotterdam has toured successfully in: The Czech Republic (Tanec Praha Festival, Prague 2002), Switzerland (6 city tour, STEPS Festival, 2004), Cyprus (Laika, 200� and Limasol, 2006), France (Toulouse and Marseille, 200�), Romania (Sibiu, National Theater Radu Stanca, 200� and 2007) and Russia (Pushkin Theater, Moscow, 2006, Hermitage Theater, St. Petersburg, 2007).Dance Works Rotterdam offers technique/repertory workshops as part of the company’s tour programmes.

Contact Artistic director: Ton SimonsT + �1 (0)10 – 4�6 4� 11E [email protected] www.danceworksrotterdam.nlAgency: US/Canada: Art Becofsky Associates, [email protected]

LanguageNone

27The Dutch on tour Dance

Sublime refinement in movement

Dance Works Rotterdam

Human Figures/Das Wohltemperierte Clavier Photo: Robert Benschop

Headstrong drama using every available means

If you wanted to capture the wide diversity of Dutch drama in a few words, the phrase ‘headstrong in style and content’ might spring to mind. Most Dutch theatre producers have an agreeable tendency to use the widest range of theatrical material you could imagine (text, music, movement, high and popular culture) to tell their own, unique story about the world. And preferably in a new and innova-tive style. Moreover, the Dutch theatre landscape features a very clear divide between what happens in the larger theatres and the slightly more conservative large-scale theatre companies on the one hand, and what happens in the smaller black box theatres, where the small-scale companies perform their more innovative productions on the other. These black box productions are firmly embedded in the history of the Dutch theatre system and attract large audiences. Ever since a group of young theatre-makers literally rebelled against the conventional sixties style of theatre in 1�6�, the system has always left plenty of leeway for experiments and innovation, giving rise to a defiant attitude among many makers. And this defiance has gradually found its way into the larger theatres. But the small theatres are still vital to the development and modernization of Dutch theatre; they are a constant source of new impulses for far-reaching innovation.

Headstrong choices in large companiesAs a result, makers in the large theatres and with large-scale companies, such as Toneelgroep Amsterdam, Noord Nederlands Toneel and RO Theater, now also regularly opt for a defiant approach to their material. In his productions, director Ivo van Hove from Toneelgroep Amster-dam dissects major social institutions like marriage and politics. He took a long, hard look at politics in Romeinse Tragedies/Roman Tragedies (2007), which featured a consecutive rundown of nearly all Shakespeare’s Roman tragedies in one stage show. The form Van Hove chooses for his explorations is often memorable, largely thanks to the monumental efforts of his permanent scenery designer Jan Versweijveld. In the case of Romeinse Tragedie/Roman Tragedies, the stage was transformed into a political lobby room, complete with seating areas, televisions and even

7�The Dutch on tour Drama

BINNEN LINKS BINNEN MIDDEN BINNEN RECHTS

theater instituut nederlandles Festivals néerlandais

en 2009Le TIN et les festivals en 2009L’Institut Néerlandais du Théâtre vous recommande cette sélection de festivals de danse et de théâtre ayant lieu en 2009. Ces manifesta-tions vous offrent une vue d’ensemble des évolutions les plus récentes signalées dans le secteur du spectacle vivant néerlandais ainsi qu’une programmation aux accents internationaux de productions de haute qualité originaires des Pays-Bas ou d’ailleurs. Pour toutes informations supplémentaires, consulter les sites des différentes manifestations qui contiennent généralement de l’information en anglais.

FEstivals pour la jEunEssE Et lEs jEunEs adultEs

Tweetakt21-29 Mars, UtrechtLe Tweetakt donne un aperçu des dernières évolutions dans le domaine du théâtre pour la jeu-nesse grâce à une programma-tion de spectacles peu communs produits par des artistes inspirés, issus du monde du théâtre, de la danse, de la musique et des arts plastiques. Les spectacles s’adressent aussi bien aux jeunes qu’aux plus âgés.www.tweetakt.net

Jonge Harten Festival21-28 Novembre, GroningenLe Jonge Harten est un festival annuel de théâtre orienté jeune public de 12 à 25 ans. Différents lieux de spectacles situés dans la ville et plus largement dans la province de Groningue proposent une programmation exigeante et variée. www.jongeharten.nl

multidisciplinairE Et hors lEs murs

Festival al a/d Werf21-30 Mai, UtrechtLe Festival a/d Werf est un festi-val de théâtre, d’arts plastiques et de musique réputé pour sa programmation de spectacles de rue et hors les murs très contem-porains. Le festival se déroule à Utrecht et propose aussi bien des productions néerlandaises qu’étrangères. On peut y expé-rimenter des formes théâtrales sortants des sentiers battus. www.festivalaandewerf.nl

Oerol Festival12-21 Juin, TerschellingSuivant la volonté du festival Oerol, l’île de Terschelling se métamorphose pendant quel-ques jours en une vaste scène

de théâtre en pleine ébullition. L’île toute entière est une source d’inspiration pour les artistes de théâtres et les musiciens néer-landais et étrangers qui viennent y présenter leur travail.www.oerol.nl

De Parade12 Juin-16 Août, Rotterdam,La Haye, Utrecht et AmsterdamPendant plusieurs semaines, la Parade transforme les parcs des 4 principales villes néerlandaises en une fête populaire bruissante de dance, de musique, de films, et animée par une multiplicité de restaurants. Une foule de spec-tacles s’y succèdent et alternent les formes artistiques : concert, performance, mime et cabaret sont au programme.www.deparade.nl

Over het IJ Festival2-12 Juillet, AmsterdamLe Festival Over het IJ présente et produit des spectacles hors les murs dans l’environnement industriel d’un chantier naval amstellodamois. La programma-tion à la pointe de l’innovation comprend du théâtre, des arts plastiques et de la musique. Cette manifestation est une scène ouverte aux jeunes talents émergeants comme à des artistes plus reconnus et expérimentés.www.overhetij.nl

Karavaan9-26 Juillet, Hollande SeptentrionnaleTous les ans, le festival itinérant Karavaan part en tournée dans les villes les plus septentriona-les de la Hollande du Nord. Il propose des spectacles hors les murs ainsi que du théâtre de rue et en salle. Les productions sont présentées dans des lieux aussi divers et surprenants que la rue, de vieux chantiers navals, les jardins d’un immeuble administratif ou des vitrines de magasins.www.karavaan.nl

Theaterfestival Boulevard7-16 Août, ‘s-HertogenboschTous les étés, pendant 10 jours, le Festival de Théâtre Boulevard présente une programmation de plus de 50 spectacles de théâtre, musique, danse et projections de films. A côté du travail d’artistes déjà reconnus, de nombreuses productions sont développées par de jeunes artistes talentueux.www.festivalboulevard.nl

Noorderzon20-30 Août, GroningueLe festival Noorderzon est une manifestation artistique internationale proposant un large choix de productions multidisciplinaires incluant la musique, la danse, le cirque, le théâtre, le mime et les marion-nettes. Le Noordezon constitue une valeur ajoutée non seule-ment pour la programmation culturelle locale, mais aussi au niveau européen. Le festival se déroule dans divers lieux de la ville de Groningue. www.noorderzon.nl

théâtrE d’objEt

Internationaal Poppen- theater Festival20-28 Juin, DordrechtCe festival offre l’opportunité de découvrir et d’admirer les qualités d’une multitude de marionnettistes néerlandais et étrangers. Les jeunes talents comme les artistes confirmés y présentent de nombreuses créations de spectacles de marionnettes.www.poppentheaterfestival.nl

RISK Journées du Théâtre VisuelNovembre, AmsterdamRISK donne rend compte de l’actualité néerlandaise dans les domaines de l’art plastique, des marionnettes et des petites formes théâtrales. C’est une occasion unique de découvrir de nouvelles formes de théâtre visuel le plus souvent encore en plein bouillonnement expé-rimental.www.ostadetheater.nl

opéra

KamerOpera Festival17-26 Avril, ZwolleFestival dédié aux opéras de chambre néerlandais et d’ailleurs où vous pourrez découvrir une grande variété de genre, du baroque au contemporain, pré-sentés dans des lieux étonnants.www.kameropera.nl

Yo! Opera Festival3-8 Novembre, UtrechtProgrammation bi-annuelle dotée de projets particuliers. Yo! Opera Festival donne une place primordiale à l’opéra pour la jeunesse, ce qui constitue un parti pris original dans notre so-cieté moderne. Yo! Opera jette des passerelles entre l’opéra et le jeune public de demain.www.yo-opera.nl

Springdance 200916-26 Avril, Utrecht2009 marquera la célébration de la 25ème édition du festival. La nouvelle directrice artistique Bettina Masuch, y dévoile les récentes évolutions au niveau international dans le domaine de la danse et de la performance. La programmation est dotée de jeunes artistes reconnus et de chorégraphes innovateurs issus de tous les coins du monde.www.springdance.nl

Julidans30 Juin-12 Juillet, AmsterdamJulidans présente une sélection de chorégraphies innovantes avec comme élément récurrent la présence de formes non occidentale de danse contempo-raine. Cette année Wim Vande-keybus y présentera son dernier spectacle et Krisztina de Châtel une nouvelle chorégraphie crée spécialement pour le festival.www.julidans.com

dansE

Nederlandse Dansdagen9-11 Octobre, MaastrichtLes Journées de la Danse Néerlandaise présentent depuis 10 ans chaque automne à Maastricht dans le cadre d’une atmosphère festivalière stimu-lante les meilleurs productions chorégraphiques de la saison précédente. La programmation de ces journées est assurée par un comité constitué de des danseurs professionnels issus d’horizons très différents.www.nederlandsedansdagen.nl

Holland Dance FestivalAutomne 2009, La HayeLe Holland Dance Festival est le plus grand festival international de danse des Pays-Bas. Depuis 1987, il se déroule sur 18 jours tous les 2 ans à La Haye. Son rôle est important et reconnu aussi bien aux Pays-Bas qu’à l’étranger. Chaque édition du Holland Dance Festival tente d’y présenter la plus large sélection possible de spectacles reflétant les derniers développements de la danse contemporaine dans le monde.www.hollanddancefestival.com

Dunea Posters

natuur feest dag Meij endel

Organisatie: Dunea in samenwerking met IVN, KNNV, Het Bewaarde Land, Vogelwerkgroep Meijendel, SBB, ZHL, de Strandwerkgroep, De Haagse Natuurverkenners en de Stichting Duinbehoud.

Op avontuur

in de

natuur

info:www.dunea.nl

meerVallei Meijendel bij het bezoekerscentrum van Dunea Zondag

11 september

Ont

wer

p: T

2 O

ntw

erp,

Den

Haa

g

natuurfeestdagMeijendel

Duingebied Meijendel bij het bezoekerscentrum van Dunea

Zaterdag 15 september11.00 - 16.00 uurMeijendelseweg 40, WassenaarMeer info: www.dunea.nlOrganisatie: Dunea in samenwerking met IVN, KNNV, Het Bewaarde Land, Vogelwerkgroep Meijendel, SBB, ZHL, de Strandwerkgroep, De Haagse Natuurverkenners en de Stichting Duinbehoud.

Ont

wer

p: T

2 O

ntw

erp

Kom op de fiets

en feestelijke opening nieuw bezoekerscentrum

of met h

et ov!

T2 Ontwerp Serie nieuwjaarskaarten

Non-profit


Beste Eelko,


Issim zzrit eros am, quatinim am, velis autatie vullan vent ipsum ea faccum irilit dunt acilla faci eu-giat. Ipsumsa ndrercipit, quamcon verci blan vel ut wissit acidunt ad erilis dolortie feum dionsequam, sustissim adigna ad magna ad tem aliquam verilis augait nit lortie tat. Ugait la feu feugait, commo-lore mod magnit velenis molore eugait ad diam quismolor iusci bla feu feugiamet, quis nit veliqui psusci blaorpero el essim at. Ibh elenim quis nim velessis niam, conummy nibh ea ad min utatet ipisl ullandit vullamet, quisim illaore dolorem quat.

Giam am in vulluptat, quismod ex eum dolore etue do odolor aliquat ionsequam eraesto dolore eum vercinim vercidunt lorperci blandigna feu feugiam quam dolore mincin et ver autpat. Ut ationse min elesecte te verosto odio consed min enis ex et digna faciduis adion utem quamcommy nonsed te digna consed tis nosto odolor sed moleniamet lute corem nibh eum ing exerit ad minim nonsequis ad dipit, quisi.

Exer ad molore te tie dolorper adignis nibh elis nosto odignibh eu faci te tincill uptat. Duis nisim am del ing enibh ero duisit ex et dion hendreet, conullan exeriure faccummy nullaor erostrud tat velis autpatet veros nos ad te eugue feum dolutet venisi. Issim zzrit eros am, quatinim am, velis autatie vullan vent ipsum ea faccum irilit dunt acilla faci eugiat. Ipsumsa ndrercipit, quamcon verci blan vel ut wissit acidunt ad erilis dolortie feum dionsequam, sustissim adigna ad magna ad tem aliquam verilis augait nit lortie tat. Ugait la feu feugait, commolore mod magnit velenis molore eugait ad diam quismolor iusci bla feu feugiamet, quis nit veliqui psusci blaorpero el essim at. Ibh elenim quis nim velessis niam, conummy nibh ea ad min utatet ipisl ullandit vullamet, quisim illaore dolorem quat.



Milou Martinot

7 oktober 2011Ontwerp huisstijl Civil Society Club

Aan

Datum

Betreft

Wijtenbachweg 6aPostbus 10362340 BA Oegstgeest


Postbus 10362340 BA Oegstgeest

Milou Martinot071 517 50 [email protected]

Civil Society Club OegstgeestWijtenbachweg 6aPostbus 10362340 BA Oegstgeestwww.civilsocietyclub.nl

Civil Society Club Identiteit

terugblik

JEU

GD

FOR

MA

AT I

N 2

010

jeugdformaat in 2010

Jeugdformaatin 2011

Jeugdformaat Jaarverslagen

Jeugdformaat Personeelsblad

Meedoen! Waarom zou je eigenlijk?

magazine Een uitgave van Stichting Jeugdformaat

Nummer 15 | Jaargang 4 | maart 2012

oud-cliënt louise van Baarle

vooruit blijven kijken, niet achterom

het dagBoek van een pleegouder

twee kleine smurfen op een grote fiets

participatie Bij jeugdforMaat

de laatste procenten dicht-rijden

VaN dE rEdactiE

een frisse jas, een andere invullingEen nieuwe lente, een nieuw geluid. Die beroemde dichtregel is helemaal van toepassing op JF Magazine. Zoals je ziet, hebben we het magazine een nieuwe look gegeven. Een nieuwe en frisse jas in lijn met de huisstijl van Jeugdformaat. Niet alleen de buitenkant is veranderd, ook de binnenkant hebben we met de redactie onder handen genomen. De belangrijkste reden is jou, de lezer, beter van dienst te zijn.

Het eerste dat opvalt is dat de aparte katernen voor medewerkers en pleegouders zijn verdwenen: voort-aan krijgt iedereen hetzelfde – ongedeelde – magazine op de mat. Zo blijven we beter van elkaar op de hoogte en dragen we op onze manier bij aan kennisuitwisseling.

Nieuw is ook dat we met complete themanummers werken. We zetten één onderwerp centraal en laten daar vervolgens van alle kanten ons licht over schijnen, waarbij zowel medewerkers als pleegouders aan het woord komen. In deze uitgave van JF Magazine lees je alles over participatie: van de visie van hoogle-raar Jo Hermanns tot de invulling die wij er zelf aan geven – in ons werk en in onze vrije tijd.

Met de nieuwe formule voor JF Magazine kunnen we beter inspelen op wat er leeft in de organisatie én daarbuiten. Niet zozeer door te focussen op actualiteiten, want daar hebben we intranet en onze website voor. Maar vooral door de missie en visie van Jeugdformaat beter over het voetlicht te brengen. Waar staan we voor? Wat betekent dat dan op de werkvloer? Voor onze cliënten? Voor onze pleegouders? Daarbij vragen we ook jou als lezer te reageren. Pleegouders kunnen daarvoor terecht op het Pleegouder-forum. Medewerkers kunnen nu nog reageren via e-mail en krijgen later dit jaar de gelegenheid op het nieuwe intranet hun reactie te delen. Een crossmediale aanpak dus.

Niet alles aan het magazine is veranderd. Bestaande rubrieken vind je – soms in iets gewijzigde vorm – weer terug. Ook de inzet van de redactie is niet veranderd. We zijn benieuwd wat je ervan vindt. Laat je het weten via [email protected]?

Namens de redactie wens ik je veel leesplezier!

Hilje Wolfson

Hoofd Communicatie & Marketing

nr. 15 – Jaargang 4 – maart 2012JF Magazine is het blad van stichting Jeugdformaat voor medewerkers en pleegouders. JF Magazine verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 2.000 exemplaren en wordt kosteloos verspreid onder alle medewerkers, pleegouders, stagiairs en externe personen die nauw aan de organisatie zijn verbonden. Verantwoordelijk voor de uitgave van JF Magazine is de afdeling communicatie & Marketing.

RedactieadresJF MagazinePostbus 11782280 cd rijswijkt 070 351 2751F 070 358 4076E [email protected] het redactieadres kun je reageren, suggesties voor artikelen aanleveren en extra exemplaren aanvragen.

HoofdredactieHilje Wolfson

eindredactieMargreet ruysbroek

RedactieHugo van Eijk (beleidsmedewerker)Brigitte Lussing (leidinggevende ambulante hulp)Patricia Muller (ambulant hulpverlener)Marlène reeuwijk (VSt-team pleegzorg)Sonja reimerink (medewerker cliëntadministratie) Karin toet (ambulant hulpverlener)

FotografieBeeldbank Jeugdformaat, Erwin dijkgraaf (coverfoto, p6, p12-14, p18-19, p24), Frank van Wijngaarden (p20-21), rgbstock.com.

aan dit nummer werkten verder mee Lia de Blieck, Martine Klijn, Nina Knaap, Hanneke Moermans, anna-randa van Straalen, rené van Huysse (Pleegouderraad), Bas timman, Marjolein van Vliet, Frank van Wijngaarden.

Vormgevingt2 Ontwerp, den Haagwww.t2ontwerp.nl

Druk en verspreidingdiMa drukkerij, rijswijkwww.dimagroep.nl

Disclaimerauteursrechten voorbehouden.Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schrifte-lijke toestemming van de hoofdredactie openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.

cOLOFON

iNHOud

‘ onze saMenleving kan alleen Bestaan als iedereen Meedoet.’

verantWoord Boksen naar zelfvertrouWenPAGINA 18

het dagBoek van een pleegouderPAGINA 15

En verder...kort nieuWsPAGINA 4

coluMn raad van BestuurPAGINA 11

op Weg naar de perfecte hulpverlener PAGINA 20

hulp op kinder-dagverBlijven PAGINA 22

leerWerkplekken Bij onze leveranciers PAGINA 23

collega in Beeld PAGINA 24

participatie Binnen jeugdforMaatPAGINA 8

het verhaal van oud-cliënt louise van BaarlePAGINA 12

participatie als voorWaarde voor gezonde saMenleving - intervieW Met hoogleraar opvoedkunde jo herMannsPAGINA 6

NUMMER 15JF MAGAZINE� MAARt �01� JF MAGAZINE �

Als ik zie hoe blij hij daarvan thuiskomt, dat gun ik de jongeren van Schakenbosch ook. We geven ze een duwtje in de rug zodat ze hun talenten kunnen ontwikkelen en makkelijker een vervolgstap kunnen zetten. Als een jongere een klus buiten niet aankan, kunnen ze opnieuw intern beginnen, terug naar de basis, desnoods tien keer. De teruggang is dan niet zo groot, zodat ze geen deukje oplopen.“

Betrokken bedrijven met een driveIn Schakenbosch verblijven straks jongeren met een licht ver-standelijke beperking en gedragsproblemen. “Niet bepaald een eenvoudige groep,” zegt van Baalen, “Bedrijven die een samen-werking aangaan met Schakenbosch moeten echt een drive hebben, het gevoel dat ieder kind dat je kunt helpen er één is. Ze moeten het niet doen omdat ze een goedkope medewerker kunnen krijgen of een leuk artikeltje in de krant. Ik ben nu op zoek naar bedrijven met een grote maatschappelijke betrok-kenheid. Iemand moet ze toch een kans gunnen. Mijn netwerk als ex-wethouder komt zeker van pas. Ik krijg goede reacties als ik bedrijven spreek en uitleg wat de bedoeling is. Ze willen wel weten om wat voor jongeren het gaat, wat er van ze wordt verwacht en hoeveel begeleiding er is vanuit Schakenbosch. Het is belangrijk dat we dat goed regelen. We moeten zorgen dat bedrijven zich aan ons blijven binden. Ik denk eraan om avonden te organiseren zodat er meer begrip ontstaat voor de achtergronden van deze jongeren en hun gedrag.” Nog veel meer ideeënDe jongeren hebben natuurlijk ook dagelijks vrije tijd en vakan-ties. “Ook daar willen we de stap naar buiten maken. Er liggen sportvelden tegen Schakenbosch aan. Het zou mooi zijn als we trainers van de voetbalclub RKVV kunnen binnenhalen die onze jongeren willen coachen en wellicht kunnen ze ook meedoen met de reguliere trainingen.” Astrid heeft nog veel meer ideeën: “Op de hoek bij Schakenbosch staat een kerk waar fietsers vaak even stoppen. Daar zouden we een terras kunnen openen waar de jongeren kunnen leren en werken. Bij Ipse de Bruggen hebben ze al soortgelijke locaties als de ‘Smulhoeve’. Het zijn nog ideeën en of ze allemaal gerealiseerd kunnen worden is on-zeker. Maar met elkaar moeten we er toch voor kunnen zorgen dat de jongeren na Schakenbosch weer hun weg kunnen vinden in de maatschappij.” ˆ Door Marjolein van vliet

deze jongeren willen ook wat bereiken“In april �01� ben ik bij Schakenbosch begonnen. Ik had niets, zelfs geen bureau, maar wel een netwerk. Eerst ben ik gaan praten in het werkveld om een beeld te krijgen van de jongeren en hun problemen. Uit gesprekken met mensen van Horizon, de organisatie die het onderwijs gaat verzorgen op het terrein, bleek dat ze in het onderwijs werken met vier pijlers: eten, hout/metaal, groen en repro. Voor elk van deze pijlers wil ik een bedrijf vinden dat leerwerkplekken biedt. Jongeren leren dan bijvoorbeeld het hoveniersvak op school, onderhouden zelf het terrein en als dit goed lukt, mogen ze mee met een klus buiten het terrein. Het is belangrijk dat de jongeren leren op tijd te komen, er netjes uit te zien en samen te werken. Ze moeten er iets harder voor werken, maar deze jongeren willen ook wat bereiken. Ik heb een zoon van 17 met autisme. Na veel moeite heeft hij nu een bijbaan gevonden in een kringloopwinkel.

iNtErViEW

18 JF MAGAZINE NUMMER 1�

astrid Van baalen:

‘ iemand moet ze toCh een kans gunnen’Als voormalig wethouder Onderwijs en Jeugd van de gemeente Leidschendam-Voorburg zette Astrid van Baalen zich al in voor de komst van Schakenbosch. Nu werkt ze bij Schakenbosch aan het vormgeven van de maatschappelijke participatie van de jongeren die straks in dit nieuwe behandelcentrum wonen. Vol enthousiasme vertelt ze ons over haar opdracht.

eugdformaat en Ipse de Bruggen starten samen op 1 januari �01� een nieuw behandelcentrum jeugd in Leidschendam. Schakenbosch is straks een tijdelijk thuis voor �8 jongeren met een licht verstandelijke beperking

en gedragsproblemen. In de periode dat ze hier wonen, ontvangen ze intensieve behandeling, begeleiding en training en worden ze voorbereid op een zo zelfstandig en volwaardig

mogelijk bestaan. “Het is heel belangrijk dat de jongeren tijdens hun verblijf bij Schakenbosch het contact met de maat-schappij niet verliezen”, vertelt Astrid. “Ik heb de opdracht gekregen ervoor te zorgen dat zij meedoen in deze samen-leving. Stapje voor stapje moeten we ervoor zorgen dat dit ze onder onze begeleiding steeds beter af gaat. Daarbij richt ik me op twee zaken: werk en vrije tijd.”

JSchakenbosch zoekt ruim 200 pedagogisch medewerkers!Kijk voor de vacature op www.schakenbosch.nl.

SEpTEMBER �01� JF MAGAZINE 1�

bewoners maar ook qua groepsleiding. Vanaf de eerste dag weten dat je weer weg moet, niet langer dan een half jaar mag blijven - dat lijkt me niet goed voor kinderen. Een hoop kunnen gewoon niet terug naar huis of familie. Kunnen er niet eens wat aan doen dat ze niet bij hun ouders wonen. Dan kun je beter in een pleeggezin geplaatst worden. Een gewoon gezin met normale kinderen die dan als broers en zussen voor je zijn en waar je blijft tot je op kamers gaat wonen.”

udith van Marrewijk, die nu pleegzorgwerker is bij Jeugd-formaat, kent de bijna �0-jarige Wendy nog van de Van Alkemadelaan. Dit was vroeger een leefgroep, een voor-ganger van de logeerhuizen zoals we die nu hebben. In de

long-stay voorziening konden jongeren tot aan zelfstandigheid blijven wonen, zodat ze niet steeds weer naar een ander plekje hoefde te verhuizen. Judith herinnert zich Wendy als een onze-ker meisje met een grote mond. “Ze heeft een aantal keer de groep aardig op stelten gezet. De doperwtjes vlogen weleens door de lucht. Ze kon de leiding behoorlijk dwarsbomen en ik heb haar vaak figuurlijk achter het behang willen plakken. Maar we hebben ook een hele leuke tijd met elkaar gehad. De jongeren onder elkaar vormden een hechte groep. Ze hadden veel voor elkaar over, maar konden elkaar ook behoorlijk het leven zuur maken.”

Net een grote familieWendy blikt met plezier terug op haar tijd op de Van Alkemade-laan. “Ik vond het er geweldig”, zegt ze, “heb het er echt naar mijn zin gehad. Doordat iedereen er lang bleef wonen en er weinig wisselingen waren, kon je een goede band met elkaar opbouwen. Natuurlijk was ik wel eens dwars en druk, maar dat kwam omdat ik dan aandacht wilde. Dan voelde ik me rot en wist niet hoe ik daar mee om moest gaan. Daarom ging ik me op een negatieve manier gedragen en deed ik héél erg dwars. Ik denk dat de groepsleiding daar me niet snel zal vergeten. Maar ik kon gelukkig ook goed opschieten met de groepslei-ding: ze waren aardig en het was altijd gezellig. Ook met de andere bewoners heb ik veel lol gehad. Het was eigenlijk net een grote familie.”

Normale kinderenEen familiegevoel is wat je dan ook nodig hebt, vindt Wendy. “Als je in zo’n situatie zit dat je niet meer thuis kan wonen, is het gevoel van een veilig plekje belangrijk. Een plek waar voor je gezorgd wordt, waar je mag zijn zo lang als het nodig is. Zoals in een normaal gezin. Natuurlijk lijkt een logeerhuis niet op een gezin: veel te groot - het huis alleen al - te veel mensen die wisselend voor je zorgen. En kinderen om je heen met hele andere achtergronden en soms raar gedrag. Maar toch heb ik het voor mijzelf wel naar mijn zin gehad omdat ik gelukkig nog op een groep zat waar je langer kon blijven. Ik weet dat dit in logeerhuizen van nu anders is met wisselingen, qua mede-

OUD-CLIëNT WENDy SCHrAmA

‘ EEN VEILIGE PLEk IS HEEL BELANGrIJk’

Wendy komt vrolijk binnen op het kantoor van Jeugdformaat. Ze heeft geen oppas vandaag dus dochter Skylar is meegekomen, in een Maxi-Cosi. Dank-zij de beschrijving van groepsleidster Judith van Marrewijk is Wendy bij binnenkomst direct te herkennen: lang, slank en prachtig rood haar. Dat kan niet missen.

dE Oud-cLiëNt

‘Dan voelde ik me rot en wist ik niet hoe ik daar mee om moest gaan’

Nog niet zelfstandigHet logeerhuis aan de Van Alkemadelaan is niet de enige plek waar Wendy heeft gewoond. Door alcoholgebruik en psychi-sche problemen van haar ouders ging het thuis niet zo goed en kreeg ze niet de verzorging die nodig was. Daardoor kwamen Wendy en haar zes jaar oudere broer al jong in aanraking met de hulpverlening. Op haar vijfde jaar werd ze voor het eerst uit huis geplaatst. Via De Vluchtheuvel en De Jutters kwam Wendy in �00�, ze was toen elf jaar, voor het eerst bij Jeugdformaat terecht. Eerst een tijdje bij de MCO en de crisisopvang op de Prins Mauritslaan. Na zes maanden werd ze geplaatst in een behandelgroep op de Nieuwe Parklaan, in afwachting van een langdurige plaatsing op de Van Alkemadelaan, waar ze van haar twaalfde tot haar zestiende jaar gewoond heeft. Toen verhuisde Wendy naar een kamertrainingscentrum (ktc). Hier heeft ze geen goede herinneringen aan. “Daar woonden helemaal geen leuke kinderen. Er werd zelfs ingebroken in mijn kamer en alles werd kapotgemaakt. Bovendien, je leert dan

J

NUMMER 16JF MAGAZINE1� JUNI �01� JF MAGAZINE 1�

n onze gezinshuizen vangen we kinderen en jongeren van 0 tot 1� jaar op met gedragsproblemen. De gezinshuisouder krijgt ondersteuning van een gedragswetenschapper en een

pedagogisch medewerker. Gelijktijdig ondersteunt een ambulant hulpverlener de ouders om vaardigheden te vergroten en/of een stabiele woonsituatie te creëren. “Vaak hebben ouders en kinderen een onrustige tijd achter de rug voordat een kind in een gezinshuis komt wonen”, legt Mariëtte uit. “Het mooie aan deze vorm van hulp is dat de kinderen in een gezinssituatie ver-blijven en de ouders te maken hebben met vaste opvoeders: de gezinshuisouder(s). Iemand die hun kind opvoedt maar toch een bepaalde afstand houdt. Dit geeft ouders rust en vertrouwen.”

LuisterenIn de meeste trajecten zijn ouders blij met de gezinshuisouders van hun kind. Mariëtte: “Voor ouders is het belangrijk dat ze ouder kunnen zijn, al is het op afstand. Door te luisteren naar wat de ouders belangrijk vinden, voelen ze zich betrokken en gerespecteerd. De gezinshuisouders spelen hierin een grote rol. Zij proberen zoveel mogelijk rekening te houden met de ouders en houden hen op de hoogte van hoe het met hun kind gaat. Als ambulant hulpverlener voer je hierin de regie en bied je ondersteuning als dat nodig is.“

Jeugdformaat streeft ernaar dat een kind weer terug naar huis gaat. “Met de medewerker van Bureau Jeugdzorg bekijken we wat hiervoor de voorwaarden zijn”, vertelt Mariëtte. “Als ambu-lant hulpverlener ga je hier praktisch mee aan de slag. We voeren gesprekken met de kinderen en tijdens begeleide bezoeken leren

Op de vorige pagina’s heb je kunnen lezen dat een gezinshuis het ‘gewone leven’ vaak goed benadert. Maar altijd is het streven om een kind weer terug naar huis te laten keren. Daarom blijven de ouders actief betrokken, vertelt ambulant hulpverlener Mariëtte Millenaar.

‘ Rust en vertrouwen voor ouders’

ONZE HuLPVErLENiNG iN EEN GEZiNSHuiS

I we de ouders vaardigheden om hun opvoedtaak weer aan te kun-nen. In het gezinshuis zien ze welke benadering werkt en hoe de interactie is met andere kinderen. Als het goed gaat, bouwen we de bezoekregelingen uit naar huis en gaan kinderen bijvoorbeeld meer dagen naar huis. Soms kan een kind weer thuis wonen, dat is natuurlijk het mooist.” ˆ Door Marjolein van vliet

OP NAAr DE 100!Jeugdformaat telt 33 gezinshuizen. dat aantal willen we graag vergroten. Het doel is om dit jaar te groeien naar veertig gezinshuisouders, waar minimaal honderd kinderen kunnen wonen. Om dat doel te bereiken, is een wervingsplan opgesteld. de nadruk van de werving ligt op de steden den Haag en delft omdat daar het aantal gezinshuizen achterblijft bij de vraag. de functie van gezinshuisouder komt dit jaar volop in beeld. We organiseren vijf informatieavon-den, waarvan twee keer samen met Gezinshuis.com. Er komt in het voor- en najaar een campagne met buitenreclame, social media en print- en online adver-tenties. daarnaast verbeteren we de online vindbaar-heid en zijn er plannen voor een Open dag Gezinhui-zen, zodat belangstellenden een kijkje in de keuken kunnen nemen. tot slot nemen we deel aan regionale banenmarkten en proberen we regelmatig met free publicity in het nieuws te komen. Op intranet word je op de hoogte gehouden van alle acties.

GEWOON ZO

Hoezo gewoon?Het gewone leven zit vol alledaagse dingen. Soms zó gewoon, dat je je niet kunt voorstellen dat het ooit ongewoon was. Maar alle alledaagse dingen hebben een oorsprong. En soms is die heel verrassend…

Varkenshaar op bamboeLekker je tanden gepoetst vanmorgen? Dan zet je een Chinese traditie voort. De oudste tandenborstels werden namelijk vanaf 1�� in China gemaakt. Ze bestonden uit varkenshaar op een steel van bot of bam-boe. De tandenborstel werd in Europa pas populair toen William Addis er in 1��0 een massaproduct van maakte - nog steeds van varkensharen en bot. Pas in de jaren dertig van de vorige eeuw werden borstels met nylonharen gebruikelijk.

Nooit meer rafelsOok een leuk weetje voor de badkamer: in 1�� kwam het eerste speciaal geproduceer-de toiletpapier op de markt. Joseph Gayetty lanceerde stukjes papier die waren bevoch-tigd met aloë vera. Hij noemde zijn uitvinding Gayetty’s Medicated Paper. Veertien jaar later kwam Seth Wheeler met de moderne toiletrol. En in 1�� zag een uitvinding het daglicht waarop iedereen lang had gewacht: toiletpapier dat niet meer rafelde.

da’s praktischNog zoiets gewoons: huisnummers. In 1�1� kregen de huizen op de Parijse brug Pont Notre-Dame een num-mer om ze beter uit elkaar te kunnen houden. Geleide-lijk verschenen in steeds meer steden huisnummers in plaats van de uithangbordjes die de mensen daarvóór gebruikten om hun weg te vinden. Die borden waren niet erg geliefd, omdat ze vaak het licht tegenhielden en soms op de hoofden van voorbijgangers vielen. In Nederland en België werden pas in het begin van de 1�e eeuw straatnamen en huisnummers ingevoerd.

Smeltende chocoladeOnmisbaar in de meeste keukens: de magnetron. Een uitvinding van de Ameri-kaan Percy Spencer die bij een elektro-nicabedrijf werkte. Op een mooie dag in 1�� liep hij langs een radarsysteem dat microgolven uitzond. Hij merkte dat de chocoladereep in zijn ene broekzak begon te smelten. Spencer werd nieuws-gierig: hij kocht een zakje popcorn, dat hij naast de radar pofte. Daarop ontwikkelde hij de eerste magnetron ter wereld: de Raytheon met een gewicht van zo’n ��0 kilo.

bron: www.historianet.nl. op deze site vind je nog meer leuke weetjes over alledaagse zaken.

in de pasVandaag al een printje uit de printer gehaald? Dan loop je keurig in de pas van de Duitser Walter Porst-mann. Hij ontwikkelde namelijk het papierformaat A� in 1��. Postmann bouwde voort op het werk van Georg Christoph Lichtenberg, die al in 1��6 een standaard probeerde op te stellen. Porstmann creëerde een systeem waarbij elk volgende formaat twee keer zo klein werd als het vorige. In 1�� werd het systeem wereldwijd geïntroduceerd door de Organisation for Standardization.

1498

1857

15121922

1945

NUMMER 16JF MAGAZINE�0 JUNI �01� JF MAGAZINE �1

JF´s got talent!Cliënten en medewerkers in de spotlights

magazine Een uitgave van Stichting Jeugdformaat

Nummer 17 | Jaargang 4 | september 2012

mathias bokhout,oud-Cliënt

We zijn net een groot gezin

edith Wortel, zorgdireCteur

Pak de ruimte om te groeien

hans kamPs, Voorzitter Jeugdzorg nederland

kinderen worden te snel aan de kant gezet

1. INLEIDINGINhouD

1

De Vereniging ‘Ouders, Kinderen en Kanker’ (VOKK) is een belangenvereniging van gezinnen met een kind met kanker. De VOKK werd opgericht op 17 november 1987, is statutair gevestigd te Zwolle en houdt kantoor aan de Schouwstede 2b te Nieuwegein.

MissieHet steunen en begeleiden van gezinnen met een kind met kanker in alle fasen en het bevor-deren van optimale zorg voor kind en gezin.

Doelstellingen/kerntakenDe kerntaken van de VOKK zijn voorlich-ting/informatievoorziening, persoonlijke contacten, individuele dienstverlening, belangenbehartiging en kwaliteitstoetsing.

KernwaardenDe VOKK wil ‘er zijn’ voor gezinnen met een kind met kanker op een manier die aansluit bij hun behoeften, niet alleen nu maar ook in de toekomst. De diensten en producten van de VOKK zijn gebaseerd op warmte, menselijkheid en werkelijke aandacht.De VOKK wil professioneel, deskundig en integer naar buiten treden in alle interne en externe contacten. Vanuit een heldere visie en met passie wendt de VOKK haar invloed aan om samen met anderen te komen tot zichtbare en optimale resultaten. Respect, betrouwbaarheid en verantwoordelijkheids-gevoel blijven daarbij geen woorden.

1. Inleiding 12. Organisatie 23. Resultaten 2011 3 3.1 Persoonlijke contacten 3 3.2 Voorlichting en 7 informatievoorziening 3.3 Speciale projecten 10 3.4 Individuele dienstverlening 12 3.5 Belangenbehartiging en 13 samenwerking 3.6 Organisatieontwikkeling 164. Financiën 175. Plannen voor 2012 186. Meerjarenplan 2011-2014 197. Bestuur en medewerkers 208. Woord van dank 20 Accountantsverklaring 21 Verkort financieel jaarverslag 22

4 5

In samenwerking met het Sophia Kinder- ziekenhuis deden we in het voorjaar een proef met een informatieavond voor ouders van een kind dat uit behandeling is. Dit bleek een succes en in het najaar werd een tweede avond georganiseerd. Besloten werd dit concept vanaf 2012 ook in de andere centra toe te passen.

We organiseerden, naast twee symposia (zie Congressen en symposia) 157 bijeen-komsten, inloopspreekuren, familiedagen en wandelingen en boden via telefonische hulplijnen een luisterend oor. Dat gebeurde landelijk en regionaal, onder meer in Amsterdam, Eindhoven, Goes, Groesbeek, Groningen, Heerlen, Langbroek, Nijmegen, Rotterdam, Sittard en Utrecht. Voor ouders was er verder nog een verwenmiddag. Het aantal deelnemers aan deze activiteiten was 907.

Aan de vrijwilligers die betrokken zijn bij de sectie Persoonlijke Contacten bood het bureau trainingen en begeleiding. Vrijwilligers hadden 534 telefonische en mailcontacten met ouders. Het bureau had dagelijks gemiddeld 2-3 hulpvragen te verwerken. Bestellingen en aanmeldingen voor lidmaatschap of activiteiten zijn niet meegerekend.

Kinderen en jongerenSamen is niet alleen - mentorprogramma: Kinderen en jongeren met kanker kunnen bij een mentor terecht met vragen waarmee ze hun dokter of ouders liever niet lastig vallen. Mentoren zijn jongeren die als kind kanker hebben gehad en nu als mentor/maatje regelmatig langskomen, thuis of in het ziekenhuis. Ze luisteren, steunen en doen samen leuke dingen. Er waren 16 actieve mentoren. Zij hadden 573 mentorcon-tacten (fysiek, telefonisch en digitaal). De mentoren kregen training en coaching van een medewerker. Er werden zeven nieuwe mentoren opgeleid. De mentoren hebben een besloten Facebook om ervaringen als mentor te delen. In navolging van het mentorproject startten we een proef met een maatje voor brussen van een overleden kind. In 2012 willen we dit programma verder ontwikkelen.

Kinder- en jongerenactiviteiten: Tijdens de twee symposia en de familiedag voor gezinnen met een kind met een hersen-tumor hadden zowel kinderen als jongeren hun eigen programma’s. Voor brussen van een overleden kind waren er vier bijeen-komsten. Er waren drie VOKK-kampen, een voor kinderen van 4-12 jaar, een voor jongeren van 12-18 jaar een voor 18 jaar en ouder. Verder was er een filmworkshop, een kookworkshop en een sportdag in samenwerking met Nike. Ouders die hun kinderen halen en brengen of begeleiden en aanmoedigen, hebben tegelijk de kans elkaar te ontmoeten. Aan deze bijeen-komsten en kampen namen 307 kinderen en jongeren deel.

10 11

• Een Master student Management Policy Analysis and Entrepeneurship deed een onderzoek naar de ervaringen van ouders met meebehandeling (Shared Care). De resultaten werden gepubliceerd in Attent en onder grote belangstelling gepresenteerd op het eerste Shared Care congres van SKION in november. De uitkomsten en aanbevelingen worden meegenomen in de Richtlijn Shared Care.

• De FA-werkgroep werkte mee aan een onderzoek naar de FA-behandeling en –follow-up in Nederland. De resultaten werden gepresenteerd op het FARF-congres.

• Een student psychologie onderzocht de effecten van de KanjerKetting. Het onderzoek zal in 2012 worden afgerond.

• De VOKK werkte mee aan een onderzoek naar Complementaire en alternatieve behandelingen (CAM) dat werd uitgevoerd onder de vlag van SKION. De resultaten zullen in 2012 bekend zijn.

• De VOKK liet een onderzoek doen naar de socio-economische gevolgen voor ouders van een kind met kanker, ook met het oog op het toekomstige NKOC. Er werden focusgroepen gehouden en een online-vragenlijst werd ontwikkeld die in 2012 wordt uitgezet.

Ketting van BallonnenIn 2012 bestaat de VOKK 25 jaar en in 2011 maakten we een start met de organisatie van de keer Ketting van Ballonnen, een fiets-tocht van HOOP. Jongeren – (ex)patiënten en brussen - laten tijdens de Ketting van Ballonnen zien dat het leven na kinderkanker doorgaat en dat ze ondanks alles in staat zijn tot grote prestaties. De fietstocht zal in augustus 2012 worden gereden.

3.3 SPECIALE PRoJECTEN

KanjerKettingDe KanjerKetting is het belonings- en communicatiesysteem van de VOKK waarvan alle kinderen met kanker gratis gebruik maken. Er werden drie nieuwe KanjerKralen ontworpen voor orale chemotherapie, voor dexamethason en voor deelname aan weten-schappelijk onderzoek. Er is hard gewerkt aan een website voor de KanjerKetting die in 2012 live gaat. De handleiding voor de KanjerKetting werd herzien en opnieuw bij alle kinderoncologische centra toegelicht en daar als geplastificeerde kaart achtergelaten.

onderzoeksprojectenDe VOKK staat voor de verbetering van de kwaliteit van zorg en nazorg. Eigen onderzoek, soms met de inzet van studenten past daar bij.

• Een student Pedagogiek deed onderzoek naar de ervaringen van ouders met het door de VOKK geboden lotgenotencontact en hun wensen en behoeften. De diensten bleken goed aan te sluiten bij de behoeften van ouders. De aanbevelingen zijn en worden ook in de toekomst meegenomen bij het plannen van activiteiten. De resultaten werden gepubliceerd in Attent.

• De VOKK deed een onderzoek naar de behoeften van volwassen survivors van kinderkanker. Dit werd gepresenteerd op het internationale congres ESLCC-congres in Amsterdam in september. De te plannen diensten en activiteiten zullen worden aangepast aan de behoeften.

VOKK Jaarverslag 2011

Attent 3 - 2012

36

de VoKK zet zich niet alleen in voor ouders van kinderen met kanker maar ook voor de kinderen zelf en voor hun broers en zussen. of zij nu in of uit behandeling zijn, brus van een genezen of van een over-leden kind, met een gevarieerd programma probeert de VoKK voor al deze jongeren een steunpunt in moeilijke tijden te zijn. dat de vereniging hier goed in slaagt, blijkt wel uit de verhalen van deze vier jongeren.

VOKK is er ook voor jongeren

Mika Bos (13), in behandeling:

‘De KanjerKetting is voor mij erg belangrijk’‘Op mijn elfde kreeg ik te horen dat ik leukemie had. Op dat moment besloten mijn ouders om lid te worden van de VOKK. Zij deden veel mee met de activiteiten die de VOKK aanbood. De KanjerKetting is voor mij erg belang-rijk, onder andere omdat ik hierdoor mijn verhaal goed kan vertellen. Ook de boekjes over Chemo-Kasper hebben mij geholpen om mijn verhaal met klasgenoten te delen. Op dit moment ben ik nog steeds in behandeling, maar gaat het redelijk goed.

Doordat mijn vader vrijwilliger is geworden bij de klank-bordgroep ouders NKOC, kwam ik wat meer in de wereld van de VOKK terecht. Via de VOKK ben ik, samen met mijn beste vriend, in het Schooltv-weekjournaal geweest. Er kwam een tv-ploeg bij ons thuis die een dagje met mij

mee liep. De uitzending ging over mijn beste vriend die voor mij de Alpe d’HuZes ging fietsen. Hij heeft dit goed gedaan en hiermee wel 2700 euro opgehaald!

De VOKK maakt het voor mij mogelijk om met mensen te praten die hetzelfde hebben meegemaakt als ik. De ziekte is moeilijk te begrijpen als je het niet zelf hebt meegemaakt. Daardoor is het lastig om het uit te leggen. Het is fijn om soms met iemand te praten die mijn verhaal eigenlijk al kent en mij dus meteen begrijpt.’

Gideon Elfrink (14), broer van een genezen kind:

‘De VOKK helpt bij het verge-ten van nare herinneringen’‘Op acht januari 2007 hoorde ik dat mijn zus Suraya lymf-klierkanker had. Dat was een enorme klap. Na ongeveer een half jaar hoorden we dat de behandeling van Suraya klaar was. Toch blijven de herinneringen. Daarom besloten mijn vader, moeder, zus en ik al tijdens de behandelingen van Suraya om lid te worden van de VOKK. Vooral nadat Suraya uit het ziekenhuis kwam, had ik veel aan de VOKK.

Zo deed ik een aantal keer mee aan Wheels & Wings. Ik kon mijn nare herinneringen even vergeten door rond te rijden in bijzondere auto’s of een rondje te vliegen. Ook deed ik mee met Dreamnight at the Zoo, een activiteit waarbij je achter de schermen van de dierentuin kon kijken. Daar keek ik erg naar uit. Ik ben ook een keer mee op kamp geweest. Er waren leuke activiteiten en je had contact met lotgenoten. Het was fijn om te praten met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt.

Mika

Attent 3 - 2012

46

Mentorprogramma: een maatje voor kinderen met kanker

‘Wanneer een kind kanker krijgt, betekent dat een grote schok voor een gezin. De nabije toekomst ziet er opeens heel anders uit. Veel gezinnen worden pas na verloop van tijd lid van de VOKK. Achteraf vertellen ze vaak dat ze het prettig hadden gevonden wanneer ze in een eerdere fase contact hadden gehad met de vereniging. In diverse Europese landen en daarbuiten wordt al enige jaren met “peer counselors” of mentoren gewerkt. Na een vaak lastige start, draaien deze projecten nu naast de professionele zorg en leveren een nuttige bijdrage aan de zorg voor gezinnen met een kind met kanker. In navolging hiervan wil de VOKK een soortgelijk mentorprogramma opzetten in Nederland. Hierdoor kunnen gezinnen al in het begin van de behandeling contact opbouwen met ervaringsdeskundigen die tips kunnen geven in deze moeilijke tijd.’

Op basis van deze onderbouwing onderzocht de VOKK in 2006 de behoefte aan een mentorprogramma onder kinde-ren en jongeren. Vanwege de zeer positieve reacties, werd van 1 mei tot 1 november 2006 een pilot gehouden in het UMC St Radboud in Nijmegen. Survivors van 16 tot en met 25 jaar, die in de leeftijd van 8 tot 18 jaar behandeld waren voor kanker, werden een maatje voor zieke kinde-ren en jongeren van 8 tot 18 jaar.

Na dit onderzoek en de pilot werd het mentorprogramma in 2007 landelijk geïntroduceerd en sindsdien hebben veel kinderen en jongeren via de VOKK contact gehad met ex-patiënten. Op dit moment telt het mentorprogramma bijna 30 jongeren die inzetbaar zijn als maatje voor een kind met kanker.

Meike Naafs

Clubje mentoren

Roemer en Zita

‘Het woordeloze begrip tussen Zita en Roemer is heel bijzonder. Zowel tijdens de rottige periode van chemo, als nu ze allebei kankervrij zijn.’ Moeder Wera over het mentorcontact

Attent 3 - 2012

40

Ouders en jongeren actief voor hun VOKK

Fanconi anemiesinds 2010 ben ik vrijwilliger binnen de Fanconi anemie werkgroep van de vokk. de FA-werk-groep verzorgt informatie voor FA-patiënten en hun FAmilies (www.fanconianemie.nl), organiseert een FA-familiedag, en werkt samen met nederlandse FA-specialisten en wetenschappers om een betere zorg voor FA-patiënten te realiseren. ook onderhoud ik contacten met andere FA-patiëntenverenigingen wereldwijd. Ik vind het super dat ik mij op deze manier kan inzetten voor mijn dochter met FA en voor alle andere FA-kinderen en jongvolwassenen. dat is voor mij een manier om mijn zorgen over FA om te zetten in positieve energie. Ik voeg wat toe!

Hanneke Takkenberg

Nationaal Kinder- oncologisch CentrumAls lid van de klankbordgroep ouders bij de ontwikke-ling van het nkoc, krijg ik de kans om iets positiefs te doen met de ervaringen die ik opdoe tijdens de behandeling van onze zoon daniel, die acute lymfati-sche leukemie (All) heeft. vanaf het eerste moment van de behandeling realiseerde ik me dat alle kennis en kunde voortvloeit uit een eindeloze rij van dappere kinderen die daniel zijn voorgegaan. die gedachte gaf mij de drive er vol voor te gaan. ook een steen-tje bijdragen aan de verdere ontwikkeling van deze kennis geeft mij het gevoel dat er iets zinvols kan voortvloeien uit iets wat zo zinloos lijkt.

Caroline Swart

de VoKK kan niet bestaan zonder de inbreng van ouders en jongeren. zij zijn betrokken op allerlei gebied, van attent tot gespreksgroepen, van nKoC tot mentorprogramma, en nog veel meer. hun ervaring met kinderkanker gecombineerd met hun ‘gewone’ kennis en belangstelling levert enorm veel op voor de vereniging en daarmee voor andere ouders en jongeren. op deze pagina’s komen enkelen van hen aan het woord. zij staan voor meer dan 200 vrijwilligers die samen met het bureau de vereniging draaiend houden. Marianne Naafs-Wilstra

Attent 3 - 2012

37JonGeRen

Door de activiteiten heb ik het gevoel alsof de ziekte van mijn zus niet voor niets is geweest. Gek genoeg heb ik er ook leuke dingen aan over gehouden. Als ik had kunnen kiezen, had ik natuurlijk liever een zus gehad die niet ziek was. De nare herinneringen wil ik zo snel mogelijk verge-ten en daar helpt de VOKK me bij.’

Marlon Creemers (15), zus van een overleden kind:

‘De KanjerKetting vertelt het verhaal van mijn dappere zusje’‘Toen mijn zusje Michelle vijf jaar was, kreeg zij voor de eerste keer leukemie. Op dat moment zijn mijn ouders lid geworden van de VOKK. De VOKK heeft ons erg gesteund in de zes jaar dat mijn zusje werd behandeld. Michelle heeft drie keer leukemie gehad. De derde keer was er een beenmergtransplantatie nodig. Ik ben getest en bleek een complete match te zijn. Ik was erg trots en dankbaar dat ik mijn zusje op deze manier kon helpen. Helaas mocht dit niet baten, in augustus 2010 is Michelle op elfjarige leeftijd overleden.

De VOKK heeft er voor gezorgd dat wij met het gezin veel uitstapjes hebben gemaakt. Bijvoorbeeld met mijn zusje naar het weekendkamp dat helemaal in het teken stond van Harry Potter. Ook zorgde de VOKK voor de KanjerKetting van Michelle, dit was erg belangrijk voor haar. Alle kralen moesten in de juiste volgorde aan haar KanjerKetting gere-gen worden. Nu hangt de ketting op een mooie plek in huis en vertelt het verhaal van mijn dappere zusje.’

Dit jaar ben ik voor het eerst naar het VOKK-jongerenkamp geweest. Ik moest goed nadenken of ik dit wel wilde. Ik was bang voor een zwaar weekend met veel confrontaties. Toch besloot ik te gaan. Het weekend was geweldig! Lange nachten en veel nieuwe vrienden die aan een half woord genoeg hebben.’

Renée Bensdorp (19), genezen:

‘Op kamp begrijpt iedereen elkaar’‘Toen ik negen was hoorde ik dat ik leukemie had. Na een behandeling van tweeënhalf jaar werd ik op mijn twaalfde genezen verklaard. In die tijd ging ik mee op het kamp Ziezo Zomerzooi voor kinderen tot 12 jaar. Daar leerde ik kinderen kennen die hetzelfde hadden meegemaakt als ik. Praten met hen was erg makkelijk. Vervolgens wilde ik met een paar vriendinnen nog eens op kamp. Na wat zoeken op internet kwamen we bij een kamp van de VOKK terecht. Inmiddels ben ik vijf keer op een VOKK-kamp geweest.

Het fijnste aan de kampen vind ik dat iedereen elkaar begrijpt. Ik hoef niet elke keer mijn verhaal te vertellen. Ook krijg ik via de VOKK de bladen LEF en Attent thuis. Vooral LEF is voor mij belangrijk, omdat ik me meer kan vinden in jongeren. Ik blijf graag op de hoogte van ont-wikkelingen. Daarnaast is het ook leuk om te lezen over mensen die ik heb leren kennen op kamp.

Laatst heb ik een Dreamnight at the Zoo meegemaakt, niet als lid, maar als medewerker van Diergaarde Blijdorp. Achter de schermen heb ik geprobeerd er een gezellige dag van te maken voor de kinderen. Een ontzettend leuke ervaring omdat ik het nu eens van een andere kant zag en niet als deelnemer.’

Renske Laroo

Suraya en Gideon

Michelle en Marlon

Renée

Attent 3 - 2012

47de vokk vooR u

‘Ik leerde Tim kennen en er was meteen een klik. We hebben fijne gesprekken gehad!’ Nick over het contact met Tim

‘Het mentorprogramma is fijn. Als je ziek bent, heb je echt iemand nodig die je snapt. Het is ook fijn om iemand te hebben voor uitleg over behandelingen.’Duco over het contact dat hij had met Suraya

‘Bij Lisa, mijn maatje, kan ik zijn wie ik ben. Ik kan alles aan haar vertellen en dat voelt goed. Het is wel fijn om af en toe over het ziek zijn te praten, maar we praten ook over allerlei andere dingen. Gewoon over dingen waar je met je vrienden over praat. Ik ben blij dat ik Lisa heb leren kennen. Blijf vechten ondanks je zorgen, er is altijd kans op een betere morgen!’ Kenneth over het contact met Lisa

‘Bij andere kinderen voel ik me sinds ik ziek ben altijd anders en alleen. Ik ben dan vaak verdrietig. Daan begrijpt hoe ik me voel en bij Daan voel ik me weer even een gewone jongen.’Gianni over het contact dat hij had met Daan

Daan en Gianni

Ricky en Daan

Marije en Annemijn

Lisa en Kenneth

Attent 3 - 2012

41AchteR de scheRMen

LeskoffersIn 2002 kreeg onze dochter kristel lymfklierkanker en vond ik bij de vokk de steun die ik nodig had. toen we als gezin het leven weer op de rails hadden, ben ik vrijwilliger geworden. op het bureau verzorg ik een à twee dagdelen per week de hele logistiek rond de leskoffers. Andere leden van de sectie onder-wijs brengen expertise in en samen ontwikkelen we nieuwe producten en nieuwe koffers. na acht jaar is er nog steeds volop uitdaging want de wereld rond een kind met kanker blijft in ontwikkeling. dus elke zo-mer teken ik een jaartje bij. de samenwerking met de andere vrijwilligers, de stagiaires en de medewerkers is fijn, warm en professioneel. Ik voel geen verschil in belangrijkheid van ieders bijdrage. Iedereen wordt se-rieus genomen en gewaardeerd. We leren van elkaar en zetten iets moois neer. de vokk blijft nodig en ik mag er aan meewerken.

Gerda Vergeer

MentorprogrammaIk ben Zita, 22 jaar, student verpleegkunde en vrijwil-liger bij het mentorprogramma van de vokk. Zelf heb ik op twaalfjarige leeftijd acute lymfatische leukemie (All) gehad en tijdens deze periode miste ik iemand die ‘echt’ snapte wat ik doormaakte. toen ik hoorde over het mentorprogramma was ik daarom ook meteen enthousiast. Ik vind het een geweldig initiatief omdat ik patiëntjes van nu kan helpen met mijn eigen ervaringen. op dit moment heb ik een geweldig mentormaatje met wie ik heel bijzondere dingen beleef. het is heel erg dankbaar en bijzonder om zo dicht bij iemand te staan die in deze situatie zit. en het allermooiste vind ik het als ik zelfs op de slechtste dag denkbaar, een glimlach op dat gezichtje kan toveren!

Zita Buijst

jubileumnummer

jaargang 26najaar 2012

3

VOKK Magazine

Educatie

Impact Identiteit

T2 Ontwerpt.a.v. Eelko GroenewegenAmsterdamse Veerkade 232512 AG Den HaagNederland

Beste Eelko,


Issim zzrit eros am, quatinim am, velis autatie vullan vent ipsum ea faccum irilit dunt acilla faci eugiat. Ipsumsa ndrercipit, quamcon verci blan vel ut wissit acidunt ad erilis dolortie feum dionse-quam, sustissim adigna ad magna ad tem aliquam verilis augait nit lortie tat. Ugait la feu feugait, commolore mod magnit velenis molore eugait ad diam quismolor iusci bla feu feugiamet, quis nit veliqui psusci blaorpero el essim at. Ibh elenim quis nim velessis niam, conummy nibh ea ad min utatet ipisl ullandit vullamet, quisim illaore dolorem quat.

Giam am in vulluptat, quismod ex eum dolore etue do odolor aliquat ionsequam eraesto dolore eum vercinim vercidunt lorperci blandigna feu feugiam quam dolore mincin et ver autpat. Ut ati-onse min elesecte te verosto odio consed min enis ex et digna faciduis adion utem quamcommy nonsed te digna consed tis nosto odolor sed moleniamet lute corem nibh eum ing exerit ad minim nonsequis ad dipit, quisi.




Fransien Vervoorn

7 januari 2011

Betreft: ontwerp huisstijl IMPACT

ABN Amro 51.16.77.154 t.n.v. Stichting J.C. Pleysier, Den Haag

Binckhorstlaan 1452516 BA Den Haag

T 070 315 00 30F 070 315 00 31E [email protected]

www.pleysierschool.nl/ab

IMPACT,begeleidingstraject met effect!

Wilt u meer informatie?Dan kunt u terecht op onze website:

http://www.pleysierschool.nl/ab/home

Of bij ons secretariaat:

T 070 - 315 00 30

Telefonisch spreekuur op maandag t/m vrijdag

van 10.00 uur tot 13.00 uur.

E [email protected]

Voor specifieke vragen kunt u terecht bij:

Mw. drs. Fransien Vervoorn (unit-leider)

T 070 - 315 00 36

M 06 - 158 345 81

E [email protected]

Mw. drs. Wilma van den Sigtenhorst (coördinator)

T 070 - 315 00 34

M 06 - 410 405 93

E [email protected]

IMPACT, ambulante dienstverlening

van de J.C. Pleysierschool

Binckhorstlaan 145

2516 BA Den Haag

VOORKANTACHTERKANTBUITENKANT LINKS

Drs. Yvonne GreversPsycholoog

T 070 315 00 30 T prIvé 079 321 07 50 E [email protected] Binckhorstlaan 145 2516 BA Den Haagwww.pleysierschool.nl/ab

Margot van den BoschAmbulant begeleider

T 06 504 66 402 E [email protected] 145 2516 BA Den Haagwww.pleysierschool.nl/ab

Anne-Bregje GrolAmbulant begeleider

T 06 504 87 564 E [email protected] 145 2516 BA Den Haagwww.pleysierschool.nl/ab

Joan roumenAmbulant begeleider

T 0032 48 761 45 57 E [email protected] M prIvé [email protected] Binckhorstlaan 145 2516 BA Den Haagwww.pleysierschool.nl/ab

�

De school

De Kring is een basisschool met meer dan vierhon-derd kinderen verdeeld over twee locaties. Op de locatie Rembrandt (aan de Rembrandt van Rijn-laan) zijn negen stamgroepen, gelijk verdeeld over kleuter-, midden-en bovenbouw. De locatie Willi-brord aan de Rhijngeesterstraatweg heeft zes stam-groepen, van elke bouw twee. Er is één directeur, een enthousiast team en beide locaties hebben een locatiecoördinator. Uit alle delen van Oegstgeest (en omstreken) komen kinderen naar De Kring.

Wat is Jenaplan?

Op onze school baseren we ons op de basisprin-cipes van Jenaplan (zie pag. 7). Centraal in de Jenaplangedachte staat het accepteren van elk individueel kind. Kinderen moeten zich binnen de school zo vrij mogelijk kunnen bewegen, zich veilig

en geborgen voelen, zelfstandig werken, met elkaar leren praten, spelen, werken en vieren. Elkaar hel-pen is wezenlijk binnen een Jenaplanschool.

De grondlegger van het Jenaplanonderwijs was de Duitse hoogleraar Peter Petersen (1884-1952). Petersen doceerde opvoedingswetenschap aan de universiteit van Jena en was leider van de aan de universiteit verbonden oefenschool. Petersen was voorstander van stamgroepen. Een stamgroep bestaat uit kinderen van verschillende leeftijden, vergelijkbaar met de meeste gezinssituaties. In de groep kunnen jongere kinderen leren van de ouderen en de ouderen helpen de jongeren. Maar het gebeurt ook andersom, dat oudere kinderen van jongeren leren.

Ontmoetingssituaties

Opvoeding en onderwijs vinden op school plaats in vier verschillende ontmoetingssituaties:

Samen praten Het uitwisselen van ervaringen en wetenswaardigheden in de vorm van een kring-gesprek in de stamgroep. Andere mogelijkheden om samen te praten zijn: gesprekken binnen de tafelgroep of niveaugroep of gesprekken tijdens blokuren of wereldoriëntatie.

Samen spelen Kleuters spelen gedurende een groot deel van de dag samen; ze leren spelender-wijs. In de midden-en bovenbouw vindt dit samen spelen vooral plaats bij de gymnastiek, gezel-schapsspelen, buitenspelen, zwemmen, dagope-ningen en vieringen.

Samen werken Kleuters werken samen met materialen tijdens het spelen in de hoeken en bij het buitenspelen. In de midden- en boven-bouw werken de kinderen samen bij een vak als wereldoriëntatie en bij het maken van eigen of opgegeven taken.

1 Over De Kring

Diede (12 jaar)

1�

Dit geldt in de middenbouw bijvoorbeeld voor rekenen. De kinderen van dezelfde instructiegroepen (leerjaar 3, leerjaar 4 en leerjaar 5) uit de verschillen-de stamgroepen gaan dan bij elkaar zitten en krijgen rekenles. Ook in de bovenbouw gaat het zo, maar dan met meer onderdelen, zoals begrijpend lezen.

De vakken in midden- en bovenbouwNederlandse taal In de midden-en bovenbouw gebruiken we de methode ‘Taal Actief’ voor taal en spelling. De methode werkt met thema’s uit de belevingswereld van het kind. Naast het zelfstan-dig werken is er veel aandacht voor spelling en werkwoordspelling, mondelinge communicatie, grammatica en woordenschat. De methode voldoet vanzelfsprekend aan de kerndoelen en biedt veel mogelijkheden voor de leerkracht om te differentië-ren. Ook biedt het de mogelijkheid om kinderen op de computer lesstof te laten verwerken.

Rekenen De midden-en bovenbouw leren rekenen uit de methode ‘De Wereld in Getallen’. Ook maken we gebruik van het computerprogramma bij deze methode.

Lezen In de middenbouw gebruiken we ‘Veilig leren lezen’. Leren lezen gebeurt hoofdzakelijk in de stamgroep. Voor begrijpend lezen werken we met de methode Nieuwsbegrip. Lezen is leuk! Om lezen te stimuleren zijn er op beide locaties schoolbibliotheken, die we continu aanvullen en vernieuwen. Ouders zorgen voor het reilen en zeilen van de bibliotheek.

Schrijven Bij de kleuters en in groep 3 wordt geoefend met de methode ‘Schrijfdans’. Vanaf groep 3 maken we gebruik van de methode ‘Pennenstreken’.

Engels Vorig jaar is gekozen voor een nieuwe methode, ‘Take it Easy’, die we in groep 7 en 8 aanbieden. Groep 7 en 8 krijgen hetzelfde aanbod met differentiatiemogelijkheden voor kinderen die al wat beter zijn in het Engels. De nadruk ligt op communicatieve vaardigheden en de uitbreiding van de woordenschat. De methode maakt gebruik van lesmateriaal via het touchscreen. Groep 6 bieden we het eerste halfjaar de mogelijkheid om aan hun eigen weekprogramma te werken. In het tweede halfjaar kunnen kinderen die er aan toe zijn activiteiten gericht op het Engels aangeboden krijgen.

Wereldoriëntatie Wereldoriëntatie is een heel belangrijk onderdeel van het onderwijs op onze school. Per jaar werken we gezamenlijk twee schoolthema’s uit en vier thema’s per locatie. Hierbij maken we gebruik van de uitwerkingen die gemaakt zijn door de Stichting Leerplan Ontwik-keling [www.slo.nl]. Er is altijd ruimte om aan te sluiten bij de actualiteit.

Lotte (11):

Rieuwert kiest meestal leuke, vrolijke en grappige liedjes uit. We zitten dan in de kring en dan zingen wij en hij begeleidt ons met zijn gitaar. En soms heeft hij andere instrumenten bij zich en dan mogen wij daar op spelen!

��

Ouderbijdragen

Scholen krijgen voor het organiseren van activiteiten een beperkt budget van het Rijk. Om alle activiteiten te kunnen organiseren zoals de feestweek, de muziekavond, feesten zoals sinterklaas en kerst en excursies naar musea, bibliotheek en theaters wordt een bijdrage aan de ouders gevraagd. Deze is vrijwillig, maar noodzakelijk voor de ouder-raad en het team om deze activiteiten te kunnen

6 Financiële informatie

organiseren. De bijdrage voor 2012/2013 is per kind € 30,00. U krijgt via de mail -van de penningmees-ter van de OR- bij aanvang van het schooljaar het verzoek om de bijdrage over te maken. Mocht u niet kunnen of niet willen betalen dan kunt u dit schrif-telijk aan hem of de directeur van de school kenbaar maken. Jaarlijks stelt de ouderraad een begroting op, die door de MR wordt goedgekeurd. De uitgaven worden jaarlijks gecontroleerd door een kascontrole-commissie bestaande uit twee leden van de MR.

Overzicht diverse ouderbijdragen Locatie Willibrord Locatie Rembrandt

Vrijwillige ouderbijdrage € 30 € 30Overblijven € 50 € 50Kamp (bovenbouw) € 75 € 75Bus voor het zwemmen € 65Melk KB alleen Loc. Willibrord € 55,- (2 bekers)

Voor kinderen die gedurende het schooljaar instromen rekenen we 8 euro per maand (schoolbijdrage per schooljaar is € 80 / 10 maanden = € 8).

�

Samen vieren We sluiten de week af met een viering. In zo’n viering ontmoet elk kind de hele schoolgemeenschap. Een kind kan dan bijvoorbeeld laten zien waarmee het –alleen of samen met anderen– in die week bezig is geweest.

Meer informatie over Jenaplan

Kijk voor meer informatie over Jenaplan op:• www.jenaplan.nl• http://educatie-en-school.infonu.nl

• www.leraar24.nl/video/1665• www.netwerksovo.nl/nl/jenaplan.html

Via de Nederlandse Jenaplanvereniging kunt u verschillende brochures bestellen: • ‘Ouders stellen vragen over Jenaplan’• ‘De ontwikkeling van de Jenaplan-beweging in

Nederland van 1955 tot 1985’ (ISBN 90-6508-121-6)

• ‘Mensenkinderen’, een tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs

We werken elke dag best wel hard. We hebben in de plaats van huiswerk een weekplan. We kijken op ons weekplan en dan zien we wat we moeten doen. Onze juf is soms streng maar ook heel grappig.

Yann, groep 7:

1�

Creatieve vakken Creatieve vakken zoals tekenen, muziek, handvaardigheid en toneel zijn eveneens erg belangrijk binnen de school. We besteden hier veel aandacht aan. De ideeën halen we uit diverse boeken waaronder de serie ‘tekenvaardig, hand-vaardig, textielvaardig’. Onze muziekleerkracht verzorgt de muzieklessen om de twee weken in elke stamgroep. Hij haalt zijn inspiratie en ideeën niet uit een vaste bron, maar uit verschillende muziek-boeken. Daarnaast helpt de muziekleerkracht om de jaarlijkse muziekavond op beide locaties tot een succes te maken.

Bewegingsonderwijs Onze vakleerkracht gymnastiek geeft één keer per week gymles aan de kinderen van groep 3 t/m 8. De bovenbouw-groepen krijgen een tweede gymles van de eigen stamgroepleider.

Leiding per instructiegroep Locatie Rembrandt Locatie Willibrord

Groep 3 Johan/Irene Elske Groep 4 Emiel / Ria René / Charlo Groep 5 Yvonne / Margreet Jacqueline Groep 6 Mick Claire Groep 7 Paola / Jeanine Jack Groep 8 Laurens / Jeanine Anton

De middenbouwgroepen zwemmen één keer per week. Wij vinden het belangrijk dat de kinderen douchen na de gym- of zwemles. Zij krijgen hier-voor de gelegenheid na afloop van de desbetref-fende les.

In alle opzichten is de stamgroepleider verantwoor-delijk. Er is altijd overleg tussen de stamgroepleider en de instructieleider om zo goed mogelijk op de groep en op individuele kinderen af te kunnen stemmen.

Ondersteuning

Op beide locaties zijn leerkrachten of onderwijsas-sistenten die kinderen helpen die extra ondersteu-ning nodig hebben. De kinderen die hiervoor in aanmerking komen, hebben ofwel behoefte aan extra instructie omdat ze moeite hebben met het volgen van het programma voor de jaargroep, of ze hebben een voorsprong.

OndersteuningMaaike bovenbouw (R) Nouschka kleuterbouw en middenbouw (R) Claire bovenbouw (W) Marjan middenbouw en bovenbouw (W) Irene middenbouw (R) Jacqueline middenbouw (W) en bovenbouw (R)Klaartje bovenbouw (W) Els Bouter kleuterbouw en middenbouw (W) (R = Rembrandt, W = Willibrord)

��

Sponsoring

Wij verstaan onder sponsoring: bijdragen van ouders of anderen (bijv. een bedrijf) aan de school waarvoor anders dan bij giften, een tegenprestatie wordt ver-langd. Het voordeel van sponsoring is dat de school de beschikking krijgt over extra middelen. Een nadeel kan het gevaar van beïnvloeding van het onderwijs zijn. Om dit laatste te voorkomen is het convenant onderwijssponsoring gesloten tussen de minister en de onderwijsorganisaties. Hierin zijn algemene regels voor sponsoring op school opgenomen. In oktober 2003 is tevens een meer op De Kring toegesneden ‘sponsorcode’ opgesteld en door alle geledingen (be-stuur, medezeggenschapsraad, ouderraad en team) goedgekeurd. Hierin staat beschreven hoe De Kring met sponsoring omgaat. Elk sponsorvoorstel wordt beoordeeld door de sponsorcommissie, bestaande uit vier personen (uit elke geleding één). De commis-sie beslist zelf over een voorstel of koppelt dit terug naar de achterban. Na akkoord mag de sponsorac-tiviteit uitgevoerd worden en zal informatie worden verstrekt via de nieuwsbrief. De betrokkenheid van alle geledingen bij de sponsorcommissie en de wettelijk vastgestelde instemmingbevoegdheid van de medezeggenschapsraad in sponsoringaan-gelegenheden waarborgen het zorgvuldig omgaan met sponsoring. Ook klachten en de klachtenrege-ling zoals in deze schoolgids is beschreven zijn van toepassing op het sponsorbeleid. Informatie over een specifieke sponsoractiviteit of de sponsorcode is verkrijgbaar bij de directeur.

Kringschat

Elke maandagochtend of de eerste dag na een vrije maandag gaat de Kringschat langs de stamgroe-pen. De kinderen leveren zelf een kleine bijdrage aan De Kringschat. Ouders en kinderen kunnen ideeën aandragen voor kleine en grote projecten. We maken het goede doel altijd vooraf bekend, zo-wel in de stamgroep als in de nieuwsbrief. Op deze wijze zorgen de kinderen samen voor anderen.

Stichting VriendenKRING

Sinds 2002 kent onze school de Stichting Vrien-denKRING. Deze stichting is opgericht door enkele enthousiaste ouders, in samenspraak met MR en bestuur. Het doel van de stichting is om geld te verwerven waarmee de school extra’s, die de overheid niet financiert, kan aanschaffen. Denkt u hierbij aan benodigdheden voor onder andere vie-ringen, die een belangrijke plaats innemen binnen onze school. Het bestuur van de stichting bestaat uit enkele ouders. De stichting heeft een eigen banknummer 9432812. Hierop kunnen ouders die sympathiseren met het doel van de stichting en die graag meer willen geven dan de reguliere ouderbij-dragen, een bijdrage storten. Meer informatie over de stichting en het bestedingsdoel (c.q. beste-dingsdoelen) voor komend schooljaar leest u in de nieuwsbrief.

Anneke (12 jaar)

Schoolgids2012-2013

R.K. Jenaplanschool de Kring Schoolgids

Zelf ben ik niet zo merkbewust, maar ik vind het wel interessant hoe merken werken en wat ze doen om groot te blijven. Apple, Coca Cola en Mac Donald’’s: ik associeer mezelf er niet mee, maar ze zetten hun merken ontzettend goed neer. Het merk ‘Hogeschool Leiden’’ staat wat mij betreft voor overzichtelijk, kleinschalig, persoonlijk en gezellig – hier voel je je echt deel van de school. 2009 stond voor mij in het teken van de minoren: vooral van Jong Ondernemen heb ik veel geleerd. De praktijk blijkt een stuk weerbarstiger dan de theorie.

2009 stond voor onze opleiding in het teken van opbouw en contact met het werkveld. De eerste studenten zijn op stage geweest, en wij zijn de deeltijdopleiding begonnen. Allemaal erg spannend, maar gelukkig krijgen wij enthousiaste reacties van werkgevers. Ze zijn enthousiast over de competenties van onze studenten, en de producten die ze opleveren. Dat praktijkgerichte van Hogeschool Leiden spreekt mij erg aan, ik vind het boeiend om theorie en praktijk te combineren – ik wil altijd weten hoe het ‘in het echt’ werkt.”

Het ene moment komt er een kinderklas binnenstormen voor P abostudenten, een ander moment help je ouderen die hun belastingaangifte laten doen door studenten van HBO-Rechten. Ook studenten komen met allerlei vragen en problemen bij ons langs. 2009 was door de reorganisatie erg enerverend. Het is echt geen moment saai! Bij ons was ruimte voor een senior, ik heb gereageerd en de baan gekregen. Voor mij een mooie kans, ik ben er blij mee.

JAARBEELD2009

�HOGESCHOOLLEIDEN

�HOGESCHOOLLEIDEN

JAARBEELD2009

Dit zijn uw gidsen!Dit jaar krijgt u een persoonlijke rondleiding.

Een student, een docent en een medewerker nemen

u mee langs een selectie van hoogtepunten in 2009.

Op deze pagina stellen ze zich aan u voor:

Het praktijkgerichte van Hogeschool Leiden spreekt mij erg aan

Uw gids: José Marijt (31)Docent Onderzoek en statistiek bij de opleiding

Toegepaste Psychologie en tevens voorzitter van de

examencommissie.

Nauw betrokken bij de vormgeving van de

opleiding die nog maar kort bestaat.

Doet promotieonderzoek naar jeugdige veelplegers.

Hier ben je als student echt deel van de school

Uw gids: Lee Beutick (22)Vierdejaars student Commerciële Economie.

Leukste minor in 2009: merkmanagement.

Er is hier echt altijd iets te doen

Uw gids: Inge Stil (49)Senior receptioniste.

Leukste van deze baan: veel verschillende mensen

helpen aan de receptie.

JAARBEELD2009

27HOGESCHOOLLEIDEN

Hogeschool Leiden organiseert geregeld colleges die voor iedereen toegankelijk zijn. In 2009 was dat de

collegeserie Fijn voor je brein. Hoofd- en bijzaken voor een succesvol leven. Joep Schrijver, auteur van de

bestseller Hoe word ik een rat? gaf in oktober een college over kantoorpolitiek en gemene spelletjes.

Schrijver vertelde hoe je kunt overleven in situaties van intens gekonkel.

Ambitieuze mensen konden ook aanschuiven bij hoogleraar en mediapersoonlijkheid Bas Haring om meer

te weten over Een echt succesvol leven. Haring relativeert het streven naar succes. Succesvol, hield hij zijn

toehoorders voor, is alles wat voortbestaat. Dat kan dus ook het baren van een kind zijn. Of het schrijven

van een boek. De reeks wordt in 2010 afgesloten met Christien Brinkgreve (Ken jezelf) en Joep Dohmen

(Levenskunst).

Colleges voor iedereen

Goh, interessant! Het lijkt me ook goed toepasbaar in het dagelijks leven of aan de receptie: soms komen er boze mensen bij je, en dan is het zaak om ze tot rede te brengen.

Inge Stil

Lectoraten Social Work & Toegepaste Psychologie versterken relatie met beroeps- praktijkOnderwijs en beroepspraktijk kunnen niet zonder elkaar. Het is de

opdracht van de lectoren aan Hogeschool Leiden om de kennis uit

ervaring en onderzoek in te brengen in het onderwijs. De afdeling

Social Work en Toegepaste Psychologie heeft diverse lectoraten.

Mr. dr. Adri van Montfoort realiseerde met zijn lectoraat Jeugdzorg

en Jeugdbeleid in 2008-2009 de bekostigde professionele master-

opleiding Jeugdzorg. Tegenwoordig richt hij zich ook op onderzoek

naar effectiviteit van de jeugdbescherming.

In januari 2009 startte dr. Jaap van de Stel het lectoraat dat zich richt op

de Psychiatrie en de Verslavingszorg. Dit lectoraat zal bijdragen aan een

hogere beroepsopleiding of uitstroomprofiel voor de GGZ.

Dr. Katie-Lee Weille is de vormgever van het lectoraat Ouderschap en

Ouderbegeleiding. Dit lectoraat werkt nauw samen met de Augeo

Foundation, een stichting die zich inzet voor de ontwikkeling van

kinderen, jongeren en hun ouders.

Sinds eind 2009 is dr. Maroesjka van Nieuwenhuijzen als associate lector

verantwoordelijk voor de minor Gehandicaptenzorg en Onderzoek;

dit lectoraat is een cocreatie van Hogeschool Leiden en de William

Schrikker Groep.

De opleiding Toegepaste Psychologie en het Verwey Jonker Instituut

onderzochten in 2009 hoe de lectoraten voor Toegepast Psychologie

het beste kunnen worden ingericht. Inmiddels is vastgesteld dat vanaf

2010 vier thema’s centraal zullen staan: Organisatie, Mens & Arbeid,

Maatschappij & Veiligheid, Gezondheidzorg & Preventie en Jeugdzorg

& Jeugdbeleid.

JAARBEELD2009

17HOGESCHOOLLEIDEN

Hogeschooldocenten Nicolien van Halem en Inge Müller schreven het Handboek studievaardigheden voor

het hbo. Dit naslagwerk beschrijft zeker zeventig activiteiten waarmee je als hbo-student dagelijks te maken

krijgt. Hoe maak je een goed werkstuk? Hoe geef je constructieve feedback? Wat komt er kijken bij een

onderzoek? Hoe houd je een inspirerende presentatie? Het handboek geeft antwoord op deze en tientallen

andere vragen over studeren, tentamens, werken in een elektronische leeromgeving, projectmatig werken en

samenwerken. Kortom, een waardevol hulpmiddel die hbo’ers begeleidt in een succesvolle schoolloopbaan.

Naast het Handboek Studievaardigheden verschenen er in 2009 diverse andere publicaties van hogeschool-

docenten, waaronder De stille kracht van leiderschap: Een Indisch perspectief door Monica Aartsma,

Edwin Hoffman en Wouter Reynaert en Onderzoek in Zorg en Welzijn: praktisch op weg, door Henk Rosendal

en Rob Ong.

Handboek studievaardigheden: onmisbaar naslagwerk

Als je net begonnen bent met je studie, is zo’n boek hartstikke handig. Je hebt dan geen idee hoe een rapport of bedrijfsstuk eruit moet zien. Misschien is het voor mij ook nog welinteressant…

Lee Beutick

Iedereen is het erover eens: studenten in het hoger

onderwijs moeten makkelijker onderdelen kunnen

volgen bij andere instellingen. Ook Hogeschool

Leiden draagt bij aan de mobiliteit van studenten.

Vier minoren van de afdeling Hoger Laboratorium

Onderwijs zijn opengesteld voor studenten van

Minoren open voor studenten van andere instellingen

buiten, via de landelijke website Kies Op Maat.

Het gaat om Immunologie, Infectieziekten,

Milieuchemie en Molecular Diagnostics. De laatste is

Engelstalig, wat deze ook aantrekkelijk maakt voor

een internationaal publiek. En dat werkt: in 2009

volgden studenten uit Zweden deze minor.

Hogeschool LeidenZernikedreef 11, 2333 CK LeidenPostbus 382, 2300 AJ [email protected]

Hogeschool Leiden Jaarverslag

Veilig en vertrouwdWij vangen uw kind op in een vaste groep met twee of drie vaste pedagogisch medewerkers. Zo voelt uw kind zich snel vertrouwd bij ons. Iedere dag heeft een vast ritme. Dat is prettig en herkenbaar voor uw kind. Het dagritme van uw baby stemmen wij graag af op uw wensen. De groepsruimte is veilig, rustig en uitdagend ingericht met rust- en doehoeken.

ontdekken en ontwikkelenVan jongst af aan ontdekken kinderen de wereld om zich heen door te bewegen, te ontdekken wat ze zelf al kunnen en te onderzoeken (voelen, kijken, luisteren, proeven en ruiken). Onze activiteiten sluiten hierop aan.

Met elkaar spelen en van elkaar leren Met elkaar spelen en van elkaar leren wordt steeds belangrijker naar mate uw kind ouder wordt. Wij stimuleren de ontwikkeling met leuke activiteiten waar kinderen met elkaar veel plezier aan beleven. Zoals bewegen met muziek, puzzelen, bouwen, tekenen, knutselen, spelen met kleuren en vormen, zingen, spelen met water en zand, voorlezen en verkleden. Zo bereiden we uw peuter voor op de basisschool.

Al 25 jaar sKoStichting Kinderopvang Oegstgeest is al 25 jaar dé kinderopvang in Oegstgeest. Met negen kindercentra verspreid over Oegstgeest zit SKO altijd bij u in de buurt. En wij hebben alles wat u nodig heeft bij het opgroeien van uw kind: dagopvang, peuterspeel-zaal, buitenschoolse opvang en tieneropvang. Na het kinder-dagverblijf of peuterspeelzaal kan uw kind gegarandeerd naar onze buitenschoolse opvang. Op onze BSO kunnen wij uw kind opvangen voor en na schooltijd, en tijdens de lunch.

professioneel, persoonlijk en betrokkenOnze gekwalificeerde en professionele medewerkers werken vanuit ons pedagogisch beleid. Zij worden continu geschoold. En misschien nog wel belangrijker: ze zijn betrokken bij uw kind. Ze doen hun werk met hart en ziel. Met enthousiasme en met vakkennis. Want kinderopvang is mooi en bijzonder werk. Uw kind ziet tijdens zijn of haar SKO-tijd vertrouwde gezichten.

Wij zorgen voor een vertrouwde, veilige en uitdagende omgeving om in op te groeien. Een omgeving die uitdaagt tot ontdekken en ontwikkelen. Waar kinderen met elkaar kunnen spelen en van elkaar kunnen leren.

‘De professionaliteit, drive en betrokkenheid van de medewerkers is geweldig’

natuur en avontuurlijk spelenWij spelen graag en veel buiten. Klimmen, rennen, kijken hoe alles groeit, graven of naar beestjes kijken. Onze buiten-ruimte daagt kinderen uit om op ontdekkingstocht te gaan.

Tevreden oudersOnze kinderopvang is van hoge kwaliteit. Dat blijkt ook uit onze hoge klanttevredenheid. Ouders vinden SKO een betrouwbare partner, aan wie zij hun kind met een gerust hart kunnen toevertrouwen.

samen met uEen goede samenwerking tussen medewerkers en ouders krijgt bij ons veel aandacht. Bij het halen en brengen maken we altijd tijd voor een gesprek. Op het kinderdagverblijf heeft uw kind een eigen belevenissen- boekje, waarin we opschrijven wat uw kind die dag heeft mee-gemaakt.

BINNENKANT RECHTSBINNENKANT MIDDENBINNENKANT LINKS

veilig en vertrouwdOp onze buitenschoolse opvang zorgen we voor een huiselijke sfeer. Uw kind wordt opgevan-gen in een vaste groep met vas-te pedagogisch medewerkers: de huiskamer. Zo voelt uw kind zich snel vertrouwd bij ons.

ontspanning en inspiratieNa een intensieve schooldag is het belangrijk dat uw kind zich kan uitleven, of juist kan uitrusten. Deze tijd is vrije tijd. Uw kind krijgt ruimte voor ontspanning en inspiratie. Wij bieden uw kind mogelijkheden om interesses te ontdekken, hobby’s te ontwikkelen, vrien-den te maken en nog veel meer.

professioneel, persoonlijk en betrokkenOnze gekwalificeerde en professionele me-dewerkers werken vanuit ons pedagogisch beleid. Zij worden continu geschoold. En mis-schien nog wel belangrijker: ze zijn betrokken bij uw kind. Ze doen hun werk met hart en ziel. Met enthousiasme en met vakkennis. Want kinderopvang is mooi en bijzonder werk. Ze begeleiden kinderen in het leren met elkaar om te gaan en elkaar te respecteren.

Zonder winstoogmerk en duurzaamWij zijn een stichting en werken zelfstandig, onafhankelijk en zonder winstoogmerk. Zo kunnen we hoge kwaliteit bieden voor een vriendelijke prijs. Een gezonde en duurza-me omgeving… dat is waar we voor staan! Door ook altijd bewust bezig te zijn met een gezond leefklimaat, gezonde voeding en duurzaam gedrag.

Kom bij ons kijken!Wij laten u graag SKO zien. Bel gerust onze kindercentra om een afspraak te maken voor een rondleiding.

Welke buitenschoolse opvang heeft u nodig?Na schoolWij halen uw kind op van school en kunnen uw kind op-vangen tot 18.30 uur. Wij heb-ben goed contact met scholen en zorgen ervoor dat er ook opvang is op studiedagen en vrije middagen. U kunt kiezen voor BSO inclusief of exclusief schoolvakanties. Wij zijn het hele jaar open op werkdagen en gesloten op algemeen er-kende feestdagen en maximaal drie extra sluitingsdagen.

Voor schooltijdUw kind is welkom op de voor-schoolse opvang (VSO) vanaf 7.30 uur. Wij zorgen voor een rustig en gezellig begin van de dag. Daarna brengen we uw kind naar zijn of haar klas. Met onze strippenkaart kan uw kind ook af en toe komen.

Tijdens de lunchTussen de middag met elkaar een boterhammetje eten en daarna, als het even kan, naar buiten! Wij verzorgen de tus-senschoolse opvang (TSO) bij de Vogels, de Springplank, het Dok en de Montessorischool.

Af en toe in de vakantieUw kind kan ook af en toe bij ons komen in de schoolvakan-tie met een vakantiecontract.

Wij zorgen voor een vertrouwde, veilige en uitdagende omgeving om in op te groeien. Een omgeving die uitdaagt tot ontdekken en ontwikkelen. Waar kinderen met elkaar kunnen spelen en van elkaar kunnen leren.

‘Al mijn vriendjes zijn hier ook!’ Livia, 5 jaar

goede samenwerking met scholen en met oudersWij hebben goed contact met scholen en zorgen ervoor dat er ook opvang beschikbaar is op studiedagen en vrije middagen. Een goede samenwerking tussen medewerkers en ouders krijgt bij ons veel aandacht. Bij het halen maken we altijd tijd voor een gesprek.

Al 25 jaar sKoStichting Kinderopvang Oegstgeest is al 25 jaar dé kinderopvang in Oegstgeest. Met ne-gen kindercentra verspreid over Oegstgeest zit SKO altijd bij u in de buurt. En wij hebben alles wat u nodig heeft bij het opgroeien van uw kind: dagopvang, peuterspeelzaal, buiten-schoolse opvang en tieneropvang.

Natuur en avontuurlijk spelenWij spelen graag en veel buiten. Onze groene buitenruimte daagt kinderen uit tot bewegen en fantasierijk spelen. Onze buitenruimten zijn eigenlijk nooit af. Steeds zien wij weer nieuwe mogelijkheden om natuur bij ons ‘binnen’ te halen.

Vervoer naar sporten hobbyclubsGaat uw kind op een bso-dag naar een sporttraining of een cursus in Oegstgeest? Dan verzorgen wij het vervoer. U kiest welke club het best bij u kind past en onze mede-werkers brengen en halen uw kind met onze 5 SKO-bussen.

Ook in de vakantieTijdens de schoolvakanties hebben we de hele dag de tijd om erop uit te gaan. En: in de zomer maken we gebruik van de Blokhut op het recreatie-eiland Koudenhoorn. Van daaruit gaan we varen of zwemmen en doen we speurtochten.

onze klanten zijn tevreden…Kinderen komen graag bij SKO. Onze opvang is goed afge-stemd op verschillende leef-tijden. Kinderen van 8+ bieden wij andere activiteiten en meer vrijheid. Door oudere kinderen serieus te nemen en ze mee te laten denken blijven ze met plezier bij ons komen. Voor de oudste kinderen hebben wij een eigen plek: de Toptieners.

… en hun ouders ookOnze kinderopvang is van hoge kwaliteit. Dat blijkt ook uit onze hoge klanttevredenheid. Ouders vinden SKO een be-trouwbare partner, aan wie zij hun kind met een gerust hart kunnen toevertrouwen.

BINNENKANT RECHTSBINNENKANT MIDDENBINNENKANT LINKS

Zo vertrouwd en zoveel te beleven!

SKO Centraal BureauHaarlemmerstraatweg 322343 LB Oegstgeest

T 071 515 98 00 (9.00 - 12.00 uur)E [email protected]

www.sko-oegstgeest.nl

Zonder winstoogmerk Wij zijn een stichting en werken zelfstandig, onafhankelijk en zonder winstoogmerk. Zo kun-nen we hoge kwaliteit bieden voor een vriendelijke prijs. Een gezonde en duurzame omgeving… dat is waar we voor staan! Door ook altijd bewust bezig te zijn met een gezond leefklimaat, gezonde voeding en duurzaam gedrag.

Kom bij ons kijken!Wij laten u graag ons kinder- centrum zien. Bel gerust onze kindercentra om een afspraak te maken voor een rondleiding.

Vanaf 6 weken tot 4 jaar: dagopvangEen plek waar uw kind zich veilig en vertrouwd voelt, waar hij of zij zich kan ontwikkelen, dat is onze dagopvang. Wij zijn het hele jaar open op werkdagen van 7.30 tot 18.30 uur en gesloten op algemeen erkende feestdagen en maximaal drie extra sluitingsdagen. 1 De Kindervlinder

Lavendelhof 1, (071) 515 98 30 2 Het Kindercircus

Aldo van Eijcklaan 56, (071) 565 16 003 Het Dok

Rustenburgerpad 2, (071) 565 28 23

Van 2 tot 4 jaar: peuterspeelzaal Samen spelen met andere peuters in een vertrouwde maar ook uitdagende omgeving, dat is onze peuterspeelzaal. Wij zijn open op schooldagen van 8.30 tot 12.30 uur.4 Peuterspeelzaal Guusje

Lange Voort 261d, (071) 519 13 50 5 Peuterspeelzaal Basje

Jan Wolkerslaan 18a, (071) 519 12 60

AanmeldenU kunt uw kind aanmelden via onze website: www.sko-oegstgeest.nl/aanmelden_online. Wij sturen u het formulier ook graag toe. Belt u dan met ons secretariaat op (071) 515 98 00.

‘Fijn dat mijn kind al zolang dezelfde pedagogisch medewerkers heeft.’

0-4 jAAr | dAgopVAng En pEuTErspEElZAAl

1

2

3

4

5

Goo

gle

Map

s -

©20

12 G

oogl

e

Onze kindercentra met dagopvang en/of peuterspeelzaal

Onze kindercentra met bso


Zo vertrouwd en zoveel te beleven!

SKO Centraal BureauHaarlemmerstraatweg 322343 LB Oegstgeest

T 071 515 98 00 (9.00 - 12.00 uur)E [email protected]

www.sko-oegstgeest.nl

Op www.sko-oegstgeest.nl/basisscholen vindt u welke opvang op welke school wordt aangeboden.

1 Uit&Thuis Lange Voort 261d, (071) 519 13 50

2 De Buren Jan Wolkerslaan 18a, (071) 519 12 60

3 Vuur&Vlam Apollolaan234, (071) 572 68 10

4 De Vrije Vogels J.P.Thijsselaan 69, (071) 517 18 42

5 De Waaghals Frans Halslaan 289, (071) 519 13 50

6 Het Dok Rustenburgerpad 2, (071) 565 28 23

7 Kindervlinder kleuter BSO Lavendelhof 1, (071) 515 98 30

8 Toptieners Van Houdringelaan 11, (071) 523 74 71

AanmeldenU kunt uw kind aanmelden via onze website: www.sko-oegstgeest.nl/aanmelden_online. Wij sturen u het formulier ook graag toe. Belt u dan met ons secretariaat op (071) 515 98 00.

‘Wij mogen meepraten over wat we gaan doen en over hoe onze huiskamer eruit ziet. Daarom vind ik het niet saai.’ Luuk, 8 jaar

4-14 jAAr | BuiTEnschooLsE opvAng

7

5

4

8

3

6

1

2

Goo

gle

Map

s -

©20

12 G

oogl

e

SKO kindercentra met BSO

SKO kindercentra

SKO Centraal Bureau


Stichting Kinderopvang Oegstgeest Identiteit

Rijnstraat 1462223 EB Katwijk


T2 presentatie portfolio

Documents

Transcript of T2 presentatie portfolio