Symboolhandelingen in The Passion

Door: Ruben van de Belt

Studentnummer: 2527093

In wat volgt wordt getracht een duiding te geven van enkele symboolhandelingen zoals die te zien zijn in The Passion 2013. Het spreekt vanzelf dat vanwege de beperkte omvang een keuze is gemaakt, waaruit volgt dat ook andere perspectieven voluit bestaansrecht hebben dezelfde symboolhandelingen op andere wijze te duiden. Handen wassen in onschuld

Na het verhoor van Jezus door Pilatus wast de laatste zijn handen in een glazen kom. Vermoedelijk niet omdat zijn handen gewassen moesten worden, maar om te laten zien dat hij niet verantwoordelijk is voor de bestraffing van Jezus. Het water wordt gebruikt als symbool, het wassen als handeling, en beide werken reinigend. Hier ziet men de iconiciteit van het symbool (Post, 2001). Het gesymboliseerde is hier tot in de kern van de zaak aanwezig. Ook in de moderne cultuur heeft water een betekenisspectrum dat nauw samenhangt met noties als reinigen en zuiverheid, te zien in de zegswijze: ik was mijn handen in onschuld. Deze samenhang is dusdanig sterk dat de handeling vertolkt kan worden zonder uitleg. Het symbool bezit een sterk communicatief karakter (Nauta, 2001). Tevens is de handeling van het wassen een belangrijk aspect (Grimes, 1991). Zonder deze handeling ontbeert het symbool zeggingskracht.

Het gedragen kruis

Gedurende het grootste deel van de uitzending wordt een verlicht kruis van het Vredespaleis in de richting van het podium gedragen. Een aantal mensen dragen het kruis op hun schouders en een grote groep loopt met hen mee. Het lijkt erop dat de processie als symbool hier gedragen worden door een collectief beleven. Dit gezamenlijk beleven is in verband te brengen met een sociale integratie en vermindering van sociale afstand, zoals die impliciet aanwezig zijn in het ritueel (Nauta, 2001). Rondom het kruis lijkt men stil en rustig, wat erop lijkt dat een dergelijke handeling een dusdanig reactie oproept. Het ritueel wordt met een zekere wijding uitgevoerd, waarmee het zich onderscheidt van het alledaagse (Nauta, 2001). De profane publieke ruimte wordt tot een locus sacer. Doe dit tot mijn gedachtenis

We treffen Jezus bij een viskraam waar hij twee broden ophaalt, om vervolgens naar zijn leerlingen te gaan, die op een plein in de binnenstad op hem wachten. Deze profane plek vormt de context van een ontmoeting tussen hemel en aarde. Voor een moment worden de banken en stenen een locus sacer waar de leerlingen verbonden met elkaar en hun meester het avondmaal vieren (Post, 2001).

Vervolgens zegt Jezus dat dit brood zijn lichaam is, dat hij zal sterven voor hen en dat ze deze maaltijd moeten herhalen om aan Hem te blijven denken. Het gedenken komt hier recht tegenover het vergeten te staan(schurman, 2001). De leerlingen zitten en kijken hem aandachtig aan, terwijl hij rondloopt en van het brood deelt. Daarna pakt Jezus een fles wijn en zegt dat deze wijn zijn bloed is dat zal vloeien, maar daardoor zullen zij gered worden. Hij geeft de fles, die door de leerlingen wordt doorgegeven. Brood en wijn, bekend uit het dagelijks leven van de leerlingen, krijgen een diepere betekenis: het verwijst nu naar de toekomst, naar de toekomst van God en wordt daarmee een voluit christelijk ritueel (Post, 2001).