SURVEILLANCE AAnvullende SekSuele GezondheidSzorG 2016resultaten en cijfers van de Centra Seksuele Gezondheid noord-holland en Flevoland

43.943

2015: 40.370

4.048

2015: 3.819

1.241

2015: 1.016

4.690

2015: 4.120Hollands Noorden

Flevoland Zaanstreek Waterland

Amsterdam

Kennemerland Gooi- en Vechtstreek

3.746

2015: 3.961

De Centra Seksuele Gezondheid (CSG) in de regio Noord-Holland en Flevoland bieden aanvullende seksuele gezondheidszorg en richten zich op groepen die meer risico lopen op een soa of op seksualiteitsproblemen: jongeren tot 25 jaar, mensen met klachten die kunnen wijzen op een soa, mensen die zijn gewaarschuwd voor een soa, mannen die seks hebben met mannen (MSM), sekswerkers en mensen die uit een land komen waar veel soa’s voorkomen. In 2016 zijn er bij de CSG in de regio Noord-Holland en Flevoland 57.668 consulten uitgevoerd waarbij een soatest en/of een gesprek over seksualiteit (Sense) heeft plaatsgevonden. Ten opzichte van 2015 (53.286) is het aantal consulten gestegen met 6,9%. Dit is 40,3% van het totaal aantal consulten dat in 2016 bij GGD’en in Nederland is uitgevoerd. De gemiddelde leeftijd van de bezoekers was 29 jaar; de jongste bezoeker was dertien, de oudste vijfentachtig. 22,4% van de cliënten had soa-gerelateerde klachten en 19,1% van de cliënten was gewaarschuwd voor een soa. In 15,1% van de consulten was de cliënt afkomstig uit een soa-endemisch gebied. In totaal zijn er 2743 (4,8%) consulten uitgevoerd bij sekswerkers. In totaal zijn er 2743(4,8%) consulten uitgevoerd bij sekswerkers. Van alle bezoekers was 45% vrouw, 32% MSM en 23% heteroman. GGD Gooi- en Vechtstreek heeft geen CSG. Inwoners van het werkgebied Gooi- en Vechtstreek kunnen terecht bij de andere CSG’s in de regio Noord-Holland en Flevoland.

ConSulTen

ToTAAl ConSulTen

57.668

Aan de hand van de anamnese en eventueel lichamelijk onderzoek wordt bepaald welke testen bij een cliënt afgenomen worden. Bij laagrisicogroepen wordt alleen op chlamydia en gonorroe getest. Bij hoogrisicogroepen (o.a. MSM) wordt daarnaast ook op hiv en syfilis getest en eventueel op hepatitis B. Jongeren tot 25 jaar kunnen, behalve voor een soatest, ook met seksualiteits-vragen terecht op het spreekuur seksuele gezondheid. Dit aanbod is landelijk bekend onder de naam Sense.

vindperCenTAGeSToTAAl

vindperCenTAGe

hollands noorden

20,9%kennemerland

19,6%

Flevoland

18,7%

Amsterdam

17,5%

zaanstreek-Waterland

17,5%

Totaal regio 10285/57192

18,0%

Gonorroe SYFiliS

Het totaal vindpercentage is het percentage consulten waarbij minimaal

één soa gevonden werd, hierbij gaat het om chlamydia, gonorroe, hiv, infectieuze syfilis

of infectieuze hepatitis B. Deze soa’s worden samen ook wel de big 5 genoemd.

1 Amsterdam

5,1%

2 Flevoland

3,9%

3 + 4 hollands noorden

3,4%kennemerland

3,4%

5 zaanstreek-Waterland

2,1%

Totaal regio

2699/571834,7%

1kennemerland

1,6%

2 + 3 Amsterdam

1,5%Flevoland

1,5%

4 zaanstreek-Waterland

1,3%

5 hollands noorden

0,9%

Totaal regio

598/408791,5%

ChlAMYdiA

1hollands noorden

18,3%

2 kennemerland

16,8%

3

Flevoland

15,7%

4 zaanstreek-Waterland

15,5%

5 Amsterdam

12,5%

Totaal regio

7720/57169 13,5%

hiv

1 kennemerland

0,5%

2 + 3 Amsterdam

0,3%Flevoland

0,3%

4zaanstreek-Waterland

0,2%

5 hollands noorden

0,1%

Totaal regio

121/375420,3%

In 18,0% van de consulten zijn één of meerdere soa’s gevonden. Dit is in vergelijking met 2015 een stijging van 1,5%. Deze stijging is zichtbaar bij alle centra in de regio. Bij MSM is het vindpercentage stabiel rond de 22% gebleven (van 21,8% naar 22,1%). Bij heteromannen is het vindpercentage gestegen van 16,6% naar 18,2% en bij de vrouwen van 13,6% naar 15,0%. Net als voorgaande jaren is chlamydia de meest gevonden soa. In 2016 werd deze in 13,5% van de consulten geconstateerd; in 2015 was dit nog 12,9%. Het aantal consulten bij MSM waarin de agressievere vorm van chlamydia, lymphogranuloma venereum (LGV), gevonden werd, steeg van 101 gevallen in 2015 naar 128 gevallen in 2016. Ook het aantal gonorroe-infecties is gestegen; in 2016 werd bij 4,7% van de consulten een gonorroe-infectie gevonden ten opzichte van 4,1% in 2015. Het vindpercentage gonorroe was bij MSM het hoogst (11,9%). Het aantal infectieuze syfilis diagnosen is van 532 (1,4%) naar 598 (1,5%) gestegen. Bij hetero’s is het aantal infecties juist gedaald; van 26 infecties in 2015 naar 10 infecties in 2016. In 2015 en 2016 was het percentage nieuwgevonden hiv-infecties 0,3%. Het absolute aantal hiv infecties is echter gestegen van 109 naar 121 infecties. Het aantal infectieuze hepatitis B infecties is van 44 (0,3%) naar 43 (0,4%) gegaan.

Trends: heT aanTal gevonden soa’s blijfT sTijgen Trends bij risicogroepenvindpercentages 2015 vindpercentages 2016

22,1%23,1%

17,6%

21,8%

17,6%

22,5%

15,6%17,1%

27,4%

30,9%

8,2%

20,3%

24,8%

30,1%

8,7%

21,9%

Klachten

Jongeren <20 jaar

Gewaarschuwd

Jongeren 20-24 jaar

Sekswerker (v)

MSM

Sekswerker (m)

Mensen afkomstig uit landen waar veel hiv/soa’s voorkomen

<20 20 -

24

opleidinGSniveAu

30%

18%52%

27%

21%52%

26%

17%57%

27%

13%60%

21%

36%42%

<20 Heteroman20-24 MSM>25 Vrouw Hoog Laag

18%

42%40%

18%

50%32%

17%

52%31%

24%

51%25%

7%

38%55%

leeFTijd TYpe SekSueel ConTACT/Gender

opleidingsniveaU

Het opleidingsniveau blijkt net als in 2015 geassocieerd te zijn met het soavindpercentage. Hoogopgeleide bezoekers hebben een lager vindpercentage dan laagopgeleide bezoekers. In Amsterdam en Kennemerland zijn meer hoogopgeleide bezoekers op de CSG geweest, bij de andere regio’s kwamen meer of evenveel laagopgeleide bezoekers.

zelfafnameTesTen zonder consUlT

Jongeren tot 25 jaar worden in principe alleen getest op chlamydia en gonorroe, tenzij er redenen zijn om ook op andere soa te testen. Sinds 2012 wordt aan jongeren met een laag risicoprofiel de mogelijkheid geboden een zelfafnametest te doen voor het testen op chlamydia en gonorroe waarbij geen consult door een arts of verpleegkundige plaatsvindt. De soatest wordt door de jongere zelf afgenomen met een wattenstaafje bij vrouwen of via urine bij mannen. Alle GGD’en in de regio bieden deze mogelijkheid aan.

aandeel bezoekers CSG 2016

AAnTAl uiTGevoerde zelF-TeSTen zonder ConSulT:

vindpercentage 2016

66%

26%

Hoog

2015 2016

Laag

6.454

5.191

21%

53%

54%

43%

50%

79%

47%

46%

57%

50%

AM

STer

dA

MFl

evo

lAn

dzA

An

STr

eek

- W

ATer

lAn

dh

oll

An

dS

no

or

den

ken

neM

erlA

nd

bezoekers bij de verschillende ggd’en

Bij alle GGD’en worden meer hetero’s dan homo’s gezien. In Amsterdam worden meer MSM gezien dan in de rest van de regio; 36% van de bezoekers. In Zaanstreek-Waterland is dit percentage het laagste; 13% van de bezoekers geeft aan MSM te zijn.

* Onder laag vallen geen/basisonderwijs/vmbo en MBO. Onder hoog vallen havo/vwo, HBO en universitair. Bij 8% van de consulten is het opleidingsniveau onbekend.

16,6%21,2%

vindperCenTAGeS:

Gonorroe: 0,2%Chlamydia: 9,0%

vindperCenTAGeS:

Gonorroe: 0,2%Chlamydia: 11,8%

‘Vragen beantwoorden op de chat is leuk om te doen. Jongeren komen met vragen die ze nergens anders durven

stellen, bijvoorbeeld over hun lichaam. Ook worden er veel vragen gesteld over de pil:

meiden die hem zijn vergeten en bang zijn dat ze zwanger zijn. Jongeren vinden het

fijn dat het zo laagdrempelig is; ze kunnen vanaf hun eigen mobiel vragen stellen.

Makkelijker kan eigenlijk niet. ’

colofon

de surveillance SoA-Sense 2016 is een uitgave van de centra seksuele gezondheid van de regio noord-holland en Flevoland. overname van de inhoud of gedeelten daarvan is – met bron-vermelding – toegestaan. redactieMichelle Kroone (GGD Amsterdam)Elisabeth Boerwinkel (GGD Amsterdam) redactieadresGGD Amsterdam, cluster infectieziektenPostbus 2200, 1000 CE Amsterdam020-555 5063

ontwerpDagmar van Schaik

Met medewerking vanCharlie van der Weijden, Usha Bregita (GGD Flevoland)George Neve, Anja Boer (GGD Zaanstreek-Waterland)Anne de Vries, Sarah Brevet, (GGD Kennemerland)Debbie Burgering, Karin Westra (GGD Hollands Noorden)Daan Kuypers (GGD Gooi en Vechtstreek)Carien Manuels, Clarissa Vergunst, Arjan Hogewoning, Martijn van Rooijen (GGD Amsterdam)

SenSe ConSulTen

sense hUlpvragen naar geslachT en leefTijd (gehele regio)

man <20 jaarvrouw 20-24anders

seksueel geweld

soa (geen test)

seksualiteit

onbedoelde zwangerschap

anticonceptie

Onder Sense verstaan we alle aanvullende seksualiteits-hulpverlening voor jongeren bij de GGD’en. Jongeren tot 25 jaar kunnen gratis en anoniem terecht voor hulp en advies op het gebied van seksualiteit. Er wordt gewerkt volgens het principe van blended care: een breed aanbod aan verschillende vormen van zorg. De basis is de Sense-website met betrouwbare informatie over seksualiteit. Als jongeren hierop geen antwoord op hun vraag vinden, is er de mogelijkheid tot laagdrempelig mailen, bellen of chatten met een hulpverlener.

Sense (of aanvullende seksuele gezondheidszorg) is met name bedoeld voor die situaties waarin contact met de huisarts niet mogelijk of gewenst is. Ook kunnen jongeren tot 25 jaar een Sense-consult aanvragen op de soa-polikliniek. Tijdens deze consulten wordt informatie en advies gegeven en zo nodig lichamelijk onderzoek gedaan, medicatie voorgeschreven en doorverwezen naar een specialist. Binnen Sense werken verschillende disciplines samen, zoals (sociaal) verpleegkundigen, artsen en seksuologen.

‘Ik wilde weten welke vorm van anticonceptie voor mij het beste was, en wilde hiervoor niet naar de huisarts. Ik maakte toen een

afspraak voor een gesprek met een verpleegkundige op de soa-poli.

Samen hebben we alle opties doorgenomen.’

‘Ik help jongeren het liefst face-to-face in de spreekkamer. Soms komen

jongeren alleen voor een soatest, maar dan blijkt dat ze ook vragen hebben over

seksualiteit. Ik vind het een sport om ze zo op hun gemak te stellen dat ze hun vragen durven te stellen. Om wat voor vragen het gaat? Van alles! De een ervaart pijn bij het vrijen, de ander heeft problemen met zijn erectie en

een derde wil aan de pil maar mag dat niet van haar ouders.’

‘Ik wilde weten of ik een soa kon hebben. Op de chat heb ik

verteld wat er was gebeurd. De ver-pleegkundige legde uit dat ik risico had gelopen en er dus een kans was dat ik een soa had. Zij stuurde me

de link waarmee ik een afspraak kon maken voor een soatest. Gelukkig

was die gratis.’

In 2016 zijn in de regio 2332 Sense-consulten uitgevoerd. Het overgrote deel van de Sense-consulten vindt plaats bij meisjes (85,7%). De hulpvragen tussen meisjes en jongens verschillen; meisjes stellen vooral vragen over anticonceptie (55,1%). Jongens komen meestal met vragen over seksualiteit (59,3%). Er is weinig verschil in hulpvraag tussen de verschillende leeftijden.