Abortus bij kleine herkauwers en mogelijke risico’s voor de mens

Twents Netwerk Zoönosen

Enschede, 08.10.2013

Piet Vellema

Gezondheidsdienst voor Vee

Dateert in Friesland van 15 maart 1919

Doel:

- Verbetering gezondheidstoestand vee

- Bevordering goede melkwinning

Oprichtende organisaties:

- Friesch Rundvee Stamboek

- Bond van Coöperative Zuivelfabrieken

Achtergrond bij ontstaanuit: ‘Friesland as an agricultural province’, 1913

- 331.707 hectare waarvan 251.337 grasland (75%)

- 19.409 veehouderijbedrijven

- 122 melkfabrieken

- 306.574 stuks rundvee

- 160.664 schapen

Achtergrond bij ontstaanuit: ‘Friesland as an agricultural province’, 1913

- 331.707 hectare waarvan 251.337 gras

- 19.409 veehouderijbedrijven

- 122 melkfabrieken

- 306.574 stuks rundvee

- 160.664 schapen

- EN SLECHTS 264.415 INWONERS

Achtergrond bij ontstaanuit: ‘Friesland as an agricultural province’, 1913

Deze provincie, die veel meer produceerde dan

nodig was voor eigen bevolking, besefte toen al

dat ‘exporteren’ alleen mogelijk was door

producten van gezonde dieren te verkopen, in

een tijd van:

- tuberculose

- voortplantingsproblemen bij rundvee

- brucellose

=> alle zoönosen

Werkzaamheden Kleine Herkauwers GD

• Monitoring (Veekijker, pathologisch onderzoek, laboratoriumuitslagen, data-analyse)

• Projecten– Afgelopen jaren: scrapie, BTV, Q-fever, chlamydia en SBV

– Opdrachtgevers: o.a. overheid, productschappen, sector, …..

– In samenwerking met: o.a. CVI, FD, NVWA, RIVM, GGD’s veehouders, dierenartsen, …..

• Bedrijfsbezoeken (2e lijns diergeneeskunde)

• Certificeringsprogramma’s

• Consignatiediensten

• Internationale werkzaamheden: Oost-Europa, EFSA, SVS, ECSRHM

Abortus kleine herkauwers: d.d.

Niet-infectieus:

– Stress

– Ziekte van het moederdier

– Trauma

– Iatrogeen

• Prostaglandinen

• Corticosteroïden

– Vergiftigingen

– Voeding

• tekort

• Vit A tekort

• Mangaan tekort

Infectieus:– Chlamydia abortus (Z)

– Coxiella burnetii (Z)

– Toxoplasma gondii (Z)

– Listeria spp. (Z)

– Campylobacter spp. (Z)

– Salmonella spp. (Z)

– Yersinia pseudotuberculosis (Z)

– Border disease virus (BDV)

– Neospora caninum (??)

– Leptospira spp. (Z)

– Rift Valley fever/Akabane virus/Cache Valley virus (Z*)

– Bluetongue virus (BTV)

– Brucella melitensis (Z)

– A. pyogenes (Z)

– Alles wat bacteriaemie/viremie geeft

Ontstoken placenta met necrotisch beslag tussen de cotyledonen

Toxoplasma

gondii

Coxiella burnetii

immuunhistochemieplacenta (trophoblasten in allantochorion) geit

Chlamydia abortus

Chlamydia abortus

Schaap 48%

Geit 34%

=>+ placenta:

Schaap 65%

Geit 55%

Chlamydia abortus

Chlamydia abortus

Chlamydia abortus

Abortusverwekkers (%) 2006-2011

Wat beïnvloedt de kans op het stellen van een diagnose?

• Inzenden van vrucht en nageboorte(!)

– Schaap: +17% diagnoses

– Geit: +21% diagnoses

• Materiaal moet vers zijn

– Niet invriezen

• Meerdere vruchten en placenta’s aanbieden (ook

vanuit één worp)

Mededeling RIVM 27.12.2012:

Chlamydia abortus

Chlamydi abortus

Chlamydia abortus

• Enzoötische abortus

• Vermeerdering in levende cellen

• Vormen infectieuze elementairlichaampjes

• Lang infectieus in omgeving

• Incubatietijd 5-6 weken

• Eerste jaar vaak grote problemen, daarna vaak

alleen jaarlingen

• Eerste infectie na dag 90 dracht: geen abortus in

jaar besmetting

Therapie en preventie

• Therapie

– Antibiotica

– Jaargang geen lammeren aanhouden voor vervanging

• Preventie

– Vaccinatie

– Aankoopbeleid

– Eenmaal binnen zeer lastig vrij te worden

– Zoönose! Zwangere vrouwen!

‘Een meting van de seroprevalentie van Chlamydia abortus bij schapen en geiten in Nederland in 2011’

Auteurs:

Saskia Luttikholt

Lammert Moll

René van den Brom

Erik van Engelen

Chris Mensink

Piet Vellema

Chlamydia abortus

Chlamydi abortus

Seroprevalentie Chlamydia abortus

Soort bedrijf Bedrijfsprevalentie*

100 geitenbedrijven 3,0%

58 melkgeitenbedrijven 44,8%

454 schapenbedrijven 8,1%

11 melkschapenbedrijven 63,6%

* indien minimaal twee per bedrijf postief

Chlamydia abortus

Chlamydia abortus

Familie: Chlamydiaceae

Genus: Chlamydia

Species: Chlamydia trachomatis, C. pneumoniae,

C. psittaci, C. abortus

Chlamydia abortus

Reclassificatie in 1999

Familie: Chlamydiaceae

Genus: Chlamydia

Species: C. trachomatis, C. muridarum, C. suis

Genus: Chlamydophila

Species: C. abortus, C. felis, C. caviae, C.

pneumoniae, C. psittaci, C. pecorum

=>Chlamydia psittaci => Chlamydophila abortus =>

Chlamydia abortus

Chlamydia abortus

Deskundigenberaad 10.07.2012:

- Chlamydia abortus op dit moment verwaarloosbaar risico voor de volksgezondheid; risico voor erfbetreders

- informatie verspreiden naar doelgroepen

- diagnostiek van chlamydia infecties bij de mens complex

- advies om de diagnostiek bij longontstekingen en septische abortus bij de mens te verbeteren

- belang van tijdig inzicht in potentiële bronnen mede in het licht van de mogelijk afnemende meldingsbereidheid

van veehouders: meldingsbereidheid vergroten

Abortus bij kleine herkauwers tussen 2012-2013

• Aantal inzendingen daalt

• Aantal diagnoses hoger dan 2006-2011

• Geen Q-fever

• Arcanobacterium pluranimalium

• Yersinia enterocolitica

• NB! Een afwijkend aantal abortussen is meldingsplichtig

•39

Dank u voor uw aandacht