Door:

Danielle van Beek 10026843

Jeroen Huijbregts 13103601

Sabrina Mohamed

Laura Stolp 11031158

Merel Tulp 11035870

Angela van der Zalm 09048367

School: Haagse Hogeschool, Minor Preventie.. Hoe? Zo!

Toetscode: GZH-HM08-PRVNT Docent: dhr. H. Feenstra

Blok: 1

Datum: 29-10-2013

Subsidievoorstel interventie

Een project van de minor Preventie Hoe?Zo!

1

Voorwoord

Dit subsidievoorstel is tot stand gekomen door de studenten aan de Haagse Hogeschool die de minor ‘Preventie, Hoe? Zo! Doorlopen hebben en een interventie hebben opgesteld voor Spoorwijk. De interventie is gericht op jongeren in Spoorwijk en kan worden uitgevoerd door de opdrachtgever Sabina Jurjewigz. Tevens willen we haar, de bewoners van Spoorwijk en de kerndocenten van de minor bedanken voor de inzet.

2

Inhoudsopgave Voorwoord .................................................................................................................................................... 1

1 Inleiding ................................................................................................................................................. 3

Needs assessment ..................................................................................................................................... 4

Veranderingsdoelen .................................................................................................................................. 5

2 Interventie ............................................................................................................................................. 9

Programmaontwerp .................................................................................................................................. 9

Implementatie en adoptie ...................................................................................................................... 10

3 Onderbouwing interventie aan de hand van intervention mapping .................................................. 12

Methoden en technieken ....................................................................................................................... 12

Analyse van gedrag en omgevingscondities ........................................................................................... 13

Analyse afgenomen interviews ............................................................................................................... 14

ASE model in relatie tot interventies ...................................................................................................... 14

3 Begroting ............................................................................................................................................. 16

5 Proces- en effectevaluatie .................................................................................................................. 17

6 Literatuurlijst ....................................................................................................................................... 19

Bijlagen ........................................................................................................................................................ 20

Bijlage 1 Community Assesment ....................................................................................................... 20

Windshield survey ............................................................................................................................... 20

Needs Assement voor onderzoek ....................................................................................................... 26

Community survey .............................................................................................................................. 28

Bijlage 2 Interviews ............................................................................................................................ 30

3

1 Inleiding

Spoorwijk is een Haagse wijk in het stadsdeel Laak die voor het

grootste gedeelte gebouwd is in de jaren dertig. De wijk ligt ‘in

de spoorbocht’ tussen Rijswijk en Den Haag HS, aan de westkant

van Laak. Na de molenwijk was de spoorwijk de tweede wijk

waar op grote schaal sociale woningbouw door de gemeente is

gerealiseerd. Het stedenbouwkundig plan voor de spoorwijk,

ontleend uit het uit 1910 daterende uitbreidingsplan van de

beroemde architect Berlage was in die tijd een erg vernieuwend concept. Dit vanwege de ruime opzet

en het gevarieerde gebruik van openbare ruimten als straten, pleinen en groen.

‘’Na het einde van de 1e wereldoorlog is het weidegebied tussen het Julialaantje in Rijswijk en het spoor

opgespoten. Eind jaren '20 werden vervolgens vele arbeiderswoningen en portiekwoningen in Spoorwijk

gebouwd. Na de 2e wereldoorlog was Spoorwijk een populaire, nette en betaalbare wijk, maar vanaf de

jaren 80 raakte de wijk echter steeds meer in verval. De huizen waren veelal te klein en trokken een heel

gemengd publiek aan. Vanaf de jaren 90 is begonnen met vernieuwing van Spoorwijk. Het mooie Hof

van Heden werd een stadspark midden in de wijk. De afgebrande Jeroenkerk en Oranjekerk werden

vervangen door het wijkcentrum De Wissel en een moderne supermarkt. En een groot deel van de oude

portiekwoningen werd gesloopt om ruimte te

maken voor grotere nieuwe eengezinswoningen. ‘’

Spoorwijk is een multiculturele wijk, de afgelopen

decennia stond de Spoorwijk vooral bekend in

Den Haag als een berucht achterstandswijk maar

de oude volksbuurt sfeer is er nog altijd te

herkennen.

4

Needs assessment Stap 1.1 De interventie is ontwikkeld door een groep bestaande uit zes studenten aan de Haagse

Hogeschool welke de minor ‘Preventie.. Hoe? Zo’. volgen. In deze minor staat het ontwikkelen van een

interventie gericht op een achterstandswijk in de gemeente Den Haag of Delft centraal. De

planningsgroep heeft een interventie ontwikkeld voor de opdrachtgever Sabina Jurjewicz, werkzaam bij

stichting Mooi in Spoorwijk.

Stap 1.2 Na grondige analyse van de wijk is duidelijk geworden dat Spoorwijk kampt met veel

hangjongeren wat voor overlast in de wijk zorgt, waarbij ook jeugdcriminaliteit en schoolverzuim een

probleem is. Hierbij moet erkend worden dat onder deze jongeren, in de leeftijd van 10 tot 23 jaar oud,

maar een gedeelte hiervan in aanraking komt met criminaliteit. De hangjongeren zijn niet alleen

onderdeel van het probleem, maar ook de buurtbewoners, ouders, wijkagenten en instanties in de wijk.

Stap 1.3 De planningsgroep heeft na zorgvuldig overleg met elkaar en de focusgroepen besloten om zich

te richten op de doelgroep; kinderen van 9 t/m 12 jaar oud. Zo blijkt uit diverse artikelen dat

onderzoekers in het algemeen van mening zijn dat interventies van gedragsproblemen op jonge leeftijd

effectiever zijn dan op oudere leeftijd, dit omdat het onder andere een negatieve spiraal van psychische

problemen waaronder agressie en criminaliteit kan voorkomen. Dit is op latere leeftijd moeilijker om te

buigen. (Hermanns et al., 2005; Schoemaker et al., 2008). Zo wordt ook aangegeven dat interventies op

latere leeftijd met probleemgedrag/criminaliteit moeilijk te realiseren zijn en vaak maar een beperkt

effect teweeg brengen. In dit zelfde artikel wordt ook gesproken over kosteneffectiviteit. Interventies

uitgevoerd op jonge leeftijd blijken kosteneffectiever dan interventies op latere leeftijd. In een ander

artikel wordt hetzelfde aangekaard wat betreft leeftijd en preventie. ‘’Preventie werkt het best op jonge

leeftijd.’’ in dit artikel worden de kosten en baten van preventie en repressie besproken. Zo is de

opbrengst van het investeren in kinderen en jongeren het grootst omdat ’jong geleerd oud gedaan is’.

Kinderen kunnen dus langer de vruchten plukken van de investeringen die gedaan zijn in hen. Dit sluit

prefect aan op Spoorwijk aangezien het hier niet abnormaal is dat jonge kinderen al in aanraking komen

met politie en instanties.

Bron: Meijer S, (23 Juni 2010) "Psychisch functioneren: Wat zijn de effecten?", Nationaal Kompas . URL Bezocht op 06 Oktober 2013. Bron: Bakker, I (maart 2012) "Kosten en baten van preventie en repressie", Verwey-Jonker . URL Bezocht op 06 Oktober 2013.

1.4 Naar aanleiding van boven genoemde stappen is er een passende interventie gevonden genaamd

‘Taakspel’, deze is effectief bewezen. Het doel van deze interventie is om op spelenderwijs/ in

teamverband positief gedrag bij jongeren van 9 t/m 12 jaar in Spoorwijk te bewerkstelligen. Sociale

activiteiten worden hierbij gebruikt als bindmiddel, om overlast en criminaliteit een halt toe te roepen.

5

Veranderingsdoelen Stap 2.1

Als het taakspel succesvol is, dan word beginnend probleemgedrag bij jongeren van 9 t/m 12 jaar in

Spoorwijk in een vroeg stadium verminderd en omgebogen tot positief gedrag.

Stap 2.2 Specifieke doelen

Hieronder staan de doelen beschreven die nodig zijn om het Taakspel te implementeren in Spoorwijk en

uit te laten voeren door een andere partij, in dit geval de opdrachtgever.

1. Op 1 januari 2015 is het taakspel ingevoerd op de twee basisscholen in Spoorwijk voor de jongeren

van 9 t/m 12 jaar, door Sabina Jurjewicz in samenwerking met de docenten van desbetreffende scholen.

2. Drie maanden vóór het invoeren van het taakspel, dienen de ouders van de jongeren van 9 t/m 12

jaar, geïnformeerd te zijn over het invoeren van het taakspel.

3. Voor juni 2015 is het regelovertredend gedrag in de klas van de kinderen van 9 t/m 12 jaar met 30%

verminderd, met behulp van de invoering van het taakspel.

4. Voor 1 januari 2016 jongeren van 9 t/m 12 jaar ervan weerhouden hebben om ‘op straat te hangen’

door sociale activiteiten in teamverband aan te bieden op de basisscholen, waardoor zij bewust worden

gemaakt van positief gedrag.

5. Voor januari 2017 is er een evaluatieonderzoek uitgevoerd over het taakspel, waarbij word nagegaan

of deze het gewenste effect heeft bereikt.

Stap 2.3 Gedragsdeterminanten

Kennis: Jongeren leren dat onrustig, storend en regel overtredend gedrag gestraft word en dat positief

gedrag beloond word.

Risicoperceptie: Jongeren zien in dat vandalisme en criminaliteit (regelovertredend gedrag) hun kansen

op een loopbaan verkleinen

Attitude: Jongeren veranderen hun positieve houding ten opzichte van criminaliteit (regelovertredend

gedrag), zodat ze inzien dat ze kans op een loopbaan in de toekomst hebben

Sociale invloed: de jongeren zijn in staat om het belang van een opleiding voor een goede toekomst in

te zien.

Stap 2.4 Matrix veranderdoelen

Door gedragsdoelen op te stellen in een matrix, komt er een overzichtelijk weergave waarin duidelijk

zichtbaar is wat er voor nodig is om jongeren te laten inzien dat vandalisme en criminaliteit hun kansen

op een loopbaan verkleinen.

6

De onderstaande matrix geeft veranderingsdoelen weer, die toepasbaar zijn na de interventie. Ze zijn zo

opgezet dat de doelgroep ze makkelijk zou kunnen uitvoeren.

Tabel 1: Matrix voor jongeren van 9 t/m 12 jaar

Determinant

Doel (na voorlichting)

Gedragsdoel jongeren Jongeren zien in dat vandalisme en criminaliteit hun kansen op een loopbaan verkleinen

Attitude Jongeren kunnen voordelen noemen van het volgen van een opleiding. Jongeren zien dat een diploma waardevol is. Jongeren kunnen de gevolgen benoemen van regel overtredend gedrag

Sociale norm Leren Jongeren dat het verstandig is niet te spijbelen, maar goed op te letten in de klas.

Sociale invloed Kunnen jongeren beschrijven wat de gevolgen zijn van regel overtredend gedrag. Kunnen jongeren een beschrijving geven hoe er in het algemeen door jongeren over onrustig, regel overtredend en storend gedrag wordt gedacht.

Eigen effectiviteit Jongeren zien in dat aan vandalisme, onrustig en storend gedrag straffen zijn verbonden.

Risicoperceptie Erkennen jongeren dat onrustig, storend en regel overtredend gedrag gerelateerd is aan risicogedrag. Erkennen jongeren dat ook zij in situaties kunnen belanden waarin regel overtredend gedrag en weglopen hiervan, niet mogelijk is.

Tabel 2: Matrix voor Sabina Jurjewicz

Determinant Doel (na voorlichting)

Kennis Kan Sabina de voor haar opgestelde stappenplan

stap voor stap uit gaan voeren

Risicoperceptie Erkent Sabina dat het beter is om met de

basisscholen samen te werken en vanuit hun

positie het taakspel aan te gaan bieden.

Attitudes Kan Sabina navertellen waarom het taakspel

sociaal gedrag bij jongeren van 9 tot met 12 jaar

bevorderd, maar ook inzien dat deze interventie

uitvoeren veel tijd en geld gaat kosten.

7

Tabel 3: Overzichtsmatrix

Gedragsdoelen attitude Sociale norm Sociale druk Eigen eff. Risico perceptie

Individu 1(basisschool kinderen)

Gedragsdoel 1

Sporten tijdens

en na schooltijd

Het leuk

vinden om

tijdens en na

school te

sporten

Klasgenoten

en vriendjes

sporten ook

tijdens en na

schooltijd

Familie/vrienden

vinden dat

sporten goed is

en gezond, en

steunen dit

Initiatief tonen

om zichzelf aan

te melden voor

een sport of

spel

Beargumenteren

waarom sporten

leuk /belangrijk

is en waarom

het ongezond is

als je niet sport.

Gedragsdoel 2

Anderen

aansporen ook

te gaan sporten

na schooltijd

Het is leuk om

samen te

sporten

Sporten is

goed voor de

gezondheid en

dus beter dan

hangen op

straat

Familie/vrienden

vinden dat

sporten beter is

dan hangen op

straat

Vrienden

aansporen om

ook te gaan

sporten

Erkennen dat

het beter is dan

hangen op

straat.

Individu 2(ouders/opvoeders)

Gedragsdoel 1

Ouders

communiceren

beter met school

De school is

een belangrijk

onderdeel in

de opvoeding

van mijn kind.

De school

probeert in

contact te

komen met

ouders

De school en

andere ouders

geven aan dat

een goede

communicatie

belangrijk is

Ouders gaan

actiever naar

ouderavonden

Aangeven dat

het belangrijk is

een goed beeld

te hebben van

de scholing van

het kind

Gedragsdoel 2

Ouders maken

tijd voor hun

kinderen

Kinderen

moeten

aandacht

krijgen

Ouders zien

andere ouders

tijd voor hun

kinderen

maken

Ouders worden

gestimuleerd om

tijd vrij te maken

voor hun

kinderen

Ouders geven

aan dat ze

barrières

doorbroken

hebben en tijd

Ouders geven

aan dat hun kind

aandacht nodig

heeft

Sociale invloed Kan Sabina beargumenteren waarom het

belangrijk is om goede connecties te hebben

met belangrijke personen op basisscholen.

Eigen-effectiviteit Toont Sabina Jurjewicz initiatief om de voor haar

opgestelde interventie uit te gaan voeren.

8

maken voor hun

kind

Individu 3 (Sabina Jurjewicz)

Gedragsdoel 1

Een goed contact

hebben met de

kinderen in de

Spoorwijk

Het is

belangrijk

contact te

hebben met

alle kinderen

in de wijk

Sabina wil alle

kinderen

bereiken,

zodat zij hen

kan betrekken

in de

interventie

Sabina krijgt hulp

vanuit

organisaties en

scholen om alle

kinderen te

bereiken

Sabina geeft

aan dat zij

contact heeft

gevonden met

alle

leeftijdsgroepen

in de wijk

Sabina geeft aan

dat de

interventie pas

goed kan

functioneren als

alle kinderen

bereikt worden

Gedragsdoel 2

Zelf sport- en

spelprogramma’s

organiseren

Het is

belangrijk dat

er een goed

aanbod aan

sporten en

spellen in de

wijk is

In andere

wijken zijn

ook sport-

verenigingen

en worden er

sportdagen

georganiseerd

Sabina krijgt

steun van scholen

en

sportverenigingen

voor het

organiseren van

sportdagen

Sabina is

enthousiast en

organiseert zelf

“kennis maak

dagen” met

sport-

verenigingen

Beargumenteren

waarom sporten

leuk /belangrijk

is en waarom

het ongezond is

als je niet sport.

9

2 Interventie

Programmaontwerp Het ‘Taakspel’ richt zich op jongeren met beginnend probleemgedrag waaronder oppositioneel en/of

agressief gedrag. Kinderen met dergelijk gedrag lopen het risico op negatieve gevolgen in hun

ontwikkeling. Deze negatieve gevolgen omvatten onder meer het ontwikkelen van een gedragsstoornis,

jeugddelinquentie, schooluitval en vroegtijdig middelengebruik.

Het ‘Taakspel is met name gericht op het bevorderen van taakgericht gedrag en het verminderen van

regelovertredend gedrag, zodat een positief onderwijsklimaat gecreëerd wordt. Het uiteindelijke doel

van de interventie is beginnend probleemgedrag bij jongeren in een vroeg stadium te verminderen en

om te buigen naar positief gedrag.

Het ‘Taakspel’ wordt uitgevoerd door de leerkrachten op de basisscholen. De leerkrachten worden

geïnstrueerd en begeleid en zullen in iedere fase training krijgen om de interventie zo optimaal mogelijk

uit te voeren. Tijdens de implementatie van het spel wordt de leerkracht ondersteund bij het toepassen

van de interventie. Deze coaching bestaat uit tien klassenconsultaties, in het begin zal dit wekelijks zijn,

daarna met wat langere tussenpozen. Een begeleider controleert hierbij of de leerkracht het

stappenplan van de interventie correct uitvoert en ondersteunt de leerkracht bij knelpunten die zich

eventueel kunnen voordoen bij het spelen van het spel. Sabine Jurjewicz zou de taak van deze

begeleider op zich kunnen nemen door het behalen van de licentie schoolbegeleider/ambulant

begeleider. De begeleider wordt op zijn beurt getraind door de landelijke projectleider ‘Taakspel’. De rol

van Sabine Jurjewicz zou dan zijn; het introduceren van het ‘Taakspel’ aan de basisscholen in Spoorwijk,

het begeleiden van de leerkrachten op de basisscholen en ook zou zij eventueel kinderen waarbij het

‘Taakspel’ niet voldoende aanslaat verder kunnen begeleiden.

‘Taakspel’ heeft een groepsgerichte werkwijze waarbij leerlingen tijdens de reguliere lessen doormiddel

van een spel leren zich beter aan de regels te houden. Doordat klassenregels beter worden nageleefd,

zou onrustig storend en eventueel regelovertredend/agressief gedrag moeten verminderen. ‘Taakspel’

gaat uit van de leertheoretische principes van operante conditionering.

De implementatie van het ‘Taakspel’ verloopt in drie fasen. Iedere fase duurt ongeveer drie maanden.

1. In de eerste fase wordt het spel geïntroduceerd bij de leerlingen door middel van introductielessen. De leerlingen stellen samen met de leerkracht positieve regels op en verzinnen beloningen die passend zijn voor de klassensituatie. Vervolgens wordt het spel drie keer per week gespeeld. 2. In de tweede fase van het spel, de uitbreidingsfase wordt het ‘Taakspel’ steeds langer en in diverse

onderwijssituaties gespeeld.

10

3. In de laatste fase, de generalisatiefase wordt vooral veel aandacht besteed aan het in stand houden

van de effecten van het spel, met de bedoeling deze effecten ook in stand te houden wanneer het

Taakspel niet gespeeld wordt.

Het materiaal benodigd om de interventie uit te voeren bestaat uit de volgende onderdelen:

‘’De Taakspeldoos met de docentenhandleiding, 9 pictogrammen, observatieformulieren,

poster, kaarten’’ (Van der Sar, 2004b).

‘’De licentiemap Taakspel met een theoretische verantwoording, drie uitgewerkte trainingen,

een implementatiehandboek en implementatieformulieren’’ (Van der Sar & Goudswaard,

2001).

‘’Een instructievideo Taakspel voor schoolbegeleiders. Een train-de-trainermap Taakspel voor het opleiden van de schoolbegeleiders in Nederland.’’ (www.ced.nlwww.taakspel.nl)

‘Taakspel bevat ook mogelijkheden tot uitbreiding van de interventie op de speelplaats (eventueel na

schooltijd) en dit zou een mooie aanvulling zijn voor de kinderen van 9 t/m 12 jaar in Spoorwijk. Voor

deze mogelijkheid is binnen de interventie een aanvullend pakket ontwikkeld ook hierin zou Sabine

Jurjewicz veel betekenis kunnen hebben.

Bron: http://www.nji.nl/nl/Kennis/Databanken/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende-

interventies/Taakspel

Implementatie en adoptie In dit hoofdstuk beschrijven wij hoe onze opdrachtgever Sabina Jurjewicz te werk zal gaan om het

taakspel te doen slagen. Aan de hand van implementatiedoelen en een stappenplan ondersteunen wij

haar hierin.

Het taakspel wordt door Sabina Jurjewicz werkzaam bij stichting Mooi in Spoorwijk uitgevoerd. Eerst

wordt het taakspel “ op maat gemaakt”, voor Spoorwijk. Dit doet Sabine in overleg met de

contactpersoon, Marjon ten Heggeler van Centrum Educatieve Dienstverlening (CED).

Om het taakspel tot een succes te maken zijn er factoren die van invloed zijn zoals, school, woonbuurt,

jongerengroepen, sportverenigingen. Er wordt een gezamenlijke inzet verwacht van alle instanties.

Alleen zo heeft deze interventie kans van slagen.

Hieronder staan de implementatiedoelen beschreven om het taakspel te doen slagen aan de hand van

een stappenplan uitgevoerd door onze opdrachtgever.

11

Het taakspel wordt ingevoerd op de twee basisscholen in Spoorwijk voor de jongeren van 9 t/m

12 jaar, door Sabina Jurjewicz in samenwerking met de docenten van desbetreffende scholen.

Door Sabine Jurjewicz wordt geïnventariseerd welke nationaliteiten er allemaal op de

basisscholen aanwezig zijn. Aan de hand hiervan kan zij brieven in verschillende talen opstellen.

De ouders worden door deze brieven op de hoogte gesteld van het taakspel en wat de

bedoeling hiervan is. Als de ouders vragen hebben over hoe het taakspel werkt dan nemen zij

contact op met Sabina Jurjewicz.

Door docenten wordt per klas het gedrag van de jongeren van 9 t/m 12 jaar in de gaten

gehouden. Dit wordt gemeten aan de hand van een vragen lijst en bijgehouden per maand.

Hierdoor kunnen zij de veranderingen in gedrag tijdig opmerken.

Door het invoeren van het taakspel voor jongeren van 9 t/m 12 jaar worden zij ervan

weerhouden om ‘op straat te hangen’, door sociale activiteiten in teamverband aan te bieden

op de basisscholen, waardoor zij bewust worden gemaakt van positief gedrag. Door de ouders

een vragenlijst in te laten vullen kan Sabina Jurjewicz bij houden of het gedrag ook na school

verandert.

Na het invoeren van de het takenspel wordt er na verloop van een jaar een evaluatieonderzoek

uitgevoerd waarbij word nagegaan of het gedrag is veranderd. Hierdoor kan Sabina Jurjewicz nagaan of

het taakspel succesvol is geweest. Ook kan Sabina Jurjewicz aan Marjon ten Heggeler van Centrum

Educatieve Dienstverlening (CED) vragen of zij haar kan begeleiden bij het evaluatie van het taakspel.

12

3 Onderbouwing interventie aan de hand van intervention mapping

Methoden en technieken In dit hoofdstuk wordt ingegaan op al bestaande interventies. Om de eerder benoemde veranderingsdoelen daadwerkelijk te kunnen behalen is er een toepasbare

interventie nodig. Er zijn een drietal interventies gevonden die mogelijk bruikbaar zijn. Hieronder

worden deze beschreven en onderbouwd.

Interventies ‘Doelbewust’ en ‘(l) earn respect, yes i will’ zijn interventies van het Centrum Criminaliteit

Preventie Veiligheid (CCV). Het CCV is een organisatie die opgezet is door publieke partijen zoals de

gemeenten en politie en richt zich op een veilige leefomgeving. (www.hetccv.nl)

De interventies die het ccv hebben opgenomen in een publicatie om de leefbaarheid in de wijk te

verbeteren hebben als criteria dat deze toepasbaar moeten zijn in de wijk en gericht op de bewoners

van de wijk.

http://www.hetccv.nl/binaries/content/assets/ccv/webwinkel/Overzicht_interventies_wijkveiligheid.pd

f pag. 7.

De interventie ‘Doelbewust’ is gericht op risicojongeren van 10 tot 16 jaar die weinig respect tonen voor

de autoriteiten en grensoverschrijdend gedrag vertonen. De interventie heeft voetbal als bindmiddel en

zorgt op deze manier dat de jongeren op een respectvolle manier met elkaar omgaan en elkaar leren

corrigeren als ze grensoverschrijdend gedrag vertonen. Door elkaar erop aan te spreken is geen verschil

in status en zouden ze het gedrag sneller in positieve zin ombuigen.

De interventie is niet voldoende onderbouwd met theoretische methodieken en niet bewezen effectief

bevonden door het RIVM en door middel van onderzoek. De gebruikte bronnen zijn niet (meer) terug te

vinden. Uit de resultaten van de interventie is gebleken dat “de overlast is verminderd, het gedrag

positief is veranderd en de schoolresultaten zijn verbeterd”.

http://www.hetccv.nl/binaries/content/assets/ccv/webwinkel/Overzicht_interventies_wijkveiligheid.pd

f pag. 104, resultaat.

De interventie ‘(l) earn respect, yes i will’ is gericht op respectvol met elkaar omgaan en heeft geen

specifieke doelgroep. De interventie heeft verschillende sporten als bindmiddel en als doel de

leefbaarheid en veiligheid bevorderen in de wijk.

De interventie is niet voldoende onderbouwd met theoretische methodieken en niet effectief bevonden

door het RIVM en door middel van onderzoek. De gebruikte bronnen zijn niet (meer) terug te vinden. Uit

de resultaten van de interventie is gebleken dat kinderen met verschillende etniciteit mee doen aan de

verschillende sporten.

http://www.hetccv.nl/binaries/content/assets/ccv/webwinkel/Overzicht_interventies_wijkveiligheid.pd

f pag. 114.

13

Bovenstaande interventies zijn dan wel niet effectief bewezen door het RIVM, maar kunnen wel

toegepast worden op de veranderingsdoelen van stap 2. Zo zijn de sociale invloed en de eigen

effectiviteit veranderbaar.

Om eerder genoemde veranderingsdoelen te laten doen slagen, is er gekozen voor een bestaande

interventie; ‘Taakspel’. ‘Taakspel’ is een interventie die zich richt op kinderen met probleemgedrag zoals

criminaliteit, regel overtredend en onrustig gedrag.

De interventie ‘Taakspel’ is in 2004 uitgevoerd op elf Rotterdamse scholen, die bestonden uit leerlingen

van allochtone en autochtone komaf, en sommige met een lage SES. (sociaal economische status). Het

onderzoek door twee verschillende partijen op twee verschillende manieren getoetst (RCT en

experimenteel onderzoek) en is effectief bewezen. De interventie wordt voortgezet om nog verder

onderzoek te kunnen doen naar psychologische gedragsproblemen bij kinderen.

De gebruikte methode die in de interventie is toegepast is het Teacher’s Report Form (TRF), Child

Behavior Checklist (CBC) en Probleem Gedrag op School Interview(PBSI). ( Taakspel: pag. 8/13)

De CBC is een meetinstrument om te kunnen bepalen of bepaalde problemen in combinatie met

gedragsproblemen voortkomen uit andere problemen. Hierbij valt te denken aan onrustig gedrag,

weinig concentratie in combinatie met nog niet gediagnostiseerde ADD. Het CBC word meestal naast

het TRF gebruikt en heeft als doel een beeld te vormen van de jongere, voor de docent. (waarom

gedraagt het kind zich zo?). Het PBSI is de Nederlandse variant van de eerder genoemde methodes.

Door deze methodes toe te passen, wordt niet alleen het gedrag van de jongere aangepakt, maar ook

het probleem, wat resulteert in een betere toekomst voor de jongere. (Nederlands Jeugd instituut.

http://www.nji.nl/nl/Kennis/Databanken/Databank-Instrumenten-en-Richtlijnen/Teachers-Report-

Form-(TRF) )

Dit zijn allen methodieken waarin de basis de peer-model-stories zijn. (Gezondheidsvoorlichting en

gedragsverandering: een planmatige aanpak. H6, pag. 124) Peer-model-stories zijn ‘rolmodelverhalen’

waarin de jongere inziet waar hij/ zij mee bezig is. Door deze methodieken en technieken toe te passen

wordt hierbij zowel gebruik gemaakt van methode en techniek voor gedragsverandering. Uit de eerder

genoemde gedragsveranderingsdoelen, kunnen via deze methodieken de attitude, eigen effectiviteit en

het risicoperceptie van de jongere worden veranderd. De twee veranderingsdoelen met betrekking tot

sociale norm en invloed, zijn moeilijk te meten, omdat deze niet alleen betrekking hebben op de

jongere, maar ook op de omgeving van de jongere.

De interventie is bruikbaar voor de Haagse doelgroep. Deze jongeren tonen soortgelijk gedrag en zitten

in een soortgelijke krachtwijk, alleen in een andere stad.

Analyse van gedrag en omgevingscondities

Aan de hand van het Wind Shield Survey formulier (WSS) en interviews met bewoners uit Spoorwijk, is

er een analyse opgesteld van gedrag en zijn de omgevingscondities in kaart gebracht.

14

Analyse van gedrag:

De bewoners van Spoorwijken lijken op het oog gesloten mensen, die vooral bezig zijn met zichzelf

en niet met de mensen om hen heen. Het is een wijk die bestaat uit een mix van allochtonen en

autochtonen, waarvan de autochtonen al generaties lang in de wijk/ bepaalde straten wonen. Na

het voeren van gesprekken met buurtbewoners kan de conclusie getrokken worden dat de mensen

open staan voor een gesprek, behulpzaam zijn, maar voor gelijkwaardig aan elkaar zijn.

Analyse van omgevingscondities:

De omgevingscondities zijn tweemaal onderzocht op verschillende dagen en tijdstippen door

verschillende onderzoekers. Om de omgevingscondities in kaart te brengen is er gebruik gemaakt

van een WindShield Survey-formulier (WSS). In combinatie met de gelopen route is Spoorwijk in

kaart gebracht. De volledig ingevulde WSS zijn terug te vinden in de bijlage.

In het algemeen bevatten de straten van Spoorwijk een mix tussen nieuw- en oudbouw rijtjeshuizen

die aan relatief brede straten staan, waarin zich her en der wat groen bevind. In de wijk is een

groenstrook aanwezig en een klein parkje wat het Hof van Heden wordt genoemd.

De meeste huizen zijn redelijk onderhouden, in sommige straten zijn de huizen verloederd.

De kwaliteit van de ruimte wordt redelijk goed benut, er zijn een boel (eenmans) zaken van diversen

etnische komaf (slager, bakkerij e.d.) inclusief een lange winkelstraat waar zich een grote

supermarktketen heeft gevestigd,. Daarnaast bevinden zich een aantal speeltuinen en

speelpleintjes in de wijk, er zijn diversen koffiehuizen en buurtcentra voor jong en oud en de straten

zijn kaal maar wel schoon.

Analyse afgenomen interviews In onderstaande paragraaf staan alle bevindingen uit interviews en enquêtes in een samenvatting.

De volledige uitwerking hiervan is terug te vinden in bijlage 3.

ASE model in relatie tot interventies Attitude: Het is belangrijk om te kijken hoe de jongeren in de spoorwijk tegen het probleem aankijken.

Ze moeten zelf gaan inzien dat regelovertredend gedrag fout is en wat de gevolgen hiervan zijn. Pas als

ze zelf in gaan zien dat fout gedrag niet acceptabel is en dat daarnaast een opleiding volgen erg

belangrijk is zal hun attitude veraderen hier tegenover.

Sociale invloed: Bij het proces van verandering van de jongeren spelen omgevingsfactoren waaronder

sociale invloed ook een hele belangrijke rol. Ouders, school maar ook vrienden zijn hierbij van belang.

Echter wanneer de attitude van de ouders of vrienden niet overeenkomen is het van belang dat de

jongeren dit gedrag doorbeken en hun eigen weg volgen. Wat ook blijkt uit onderzoek is dat veel

jongeren in de spoorwijk door hun ouders aangezet worden tot regelovertredend gedrag. Ook scholen

kunnen in dit proces een belangrijke rol spelen, door positief gedrag aan te moedigen en mogelijkheden

15

te laten zien voor de toekomst. Het is wel belangrijk om dit in een vroeg stadium te doen omdat

kinderen zich in deze periode nog laten vormen door sociale invloeden.

Eigen effectiviteit: Het is van belang dat de kinderen in Spoorwijk kennis hebben over de risico’s van

regelovertredend gedrag en dat hier conciquenties aan verbonden zijn. Ze moeten inzien dat ze door dit

gedrag te vertonen in situaties kunnen belanden waar ze niet meer zomaar voor kunnen weglopen. Ook

is het van belang dat de kinderen de mogelijkheden zien voor in de toekomst, dat ze weten dat er een

mogelijkheid is om een opleiding te doen en later een baan kunnen.

16

3 Begroting

De begroting is een schatting van de kosten die komen kijken bij de invoering van het Taakspel. Hierbij is

uitgegaan van het opleiden van één leerkracht om het Taakspel uit te kunnen voeren en het huren van

een taakspelbegeleider van buitenaf.

Deze begroting bevat de inkomsten en kosten voor de invoering van het Taakspel op één basisschool. In

Spoorwijk zijn twee basisscholen, waarvoor deze begroting voor allebei geld.

De tijd van de leerkracht die verstrijkt om het Taakspel uit te voeren is niet in kosten berekend, omdat

dit binnen de reguliere lesuren valt.

Begroting invoeren interventie ‘Taakspel’ over het jaar 2014

Inkomsten Uitgaven

Subsidie Materialen

Trainen van één leerkracht * €1300 Taakspeldoos €149,50

Personeelskosten

In huren taakspelbegeleider CED** €500

Training één leerkracht *** €2600

Totaal: €1300 €3249,50

* Trainen van één leerkracht kost €2600 euro, waarvan de helft wordt vergoed. Men krijgt hiervoor

€1300 euro vanuit het RIVM wat onder het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport valt.

(RIVM, 2013)

** In plaats van het inhuren van een taakspelbegeleider is het ook mogelijk om een ambulant

hulpverlener/schoolbegeleider/onderwijsadviseur op te leiden tot taakspelbegeleider, die daarvoor

word beloond met een licentie. De training volgen bij het Centrum Educatieve Dienst kost dan €395

euro. (RIVM, 2013)

*** Het trainen van meerdere leerkrachten is ook mogelijk. De maximale vergoeding bedraagt dan

€2000 euro. Er kan ook een factuur op maat gemaakt worden. (RIVM, 2013)

1. RIVM (10-2013)Geraadpleegd op 31-10-2013. http://www.gezondeschool.info/advies-en-

ondersteuning/ondersteuningsaanbod-2013/versterking-activiteit/activiteiten-jeugdimpuls-po/

2. RIVM (7-2013) Geraadpleegd op: 31-10-2013.

http://www.gezondeschool.nl/activiteiten/t/taakspel/?schooltype=po

3. RIVM (10-2013) Geraadpleegd op 31-10-2013. http://www.gezondeschool.info/advies-en-

ondersteuning/ondersteuningsaanbod-2013/versterking-activiteit/activiteiten-jeugdimpuls-po/

17

5 Proces- en effectevaluatie

Na de periode van de interventie moet er gekeken worden wat het effect geweest is. Hiervoor is een

bepaald evaluatie proces nodig. Dit proces van evalueren bestaat uit 2 stappen: effect evaluatie en een

proces evaluatie. Echter nemen wij een bestaande interventie (het taakspel) en zullen wij geen

onderzoek doen naar het gebruik van materialen. Dit is al getest en dus niet meer nodig.

We beginnen met de effect evaluatie. Bij deze stap van evalueren is het van belang dat er door middel

van selecteren 2 groepen worden vastgesteld, dit noemen we ook wel randomisatie. Deze 2 groepen

worden de hoofdgroepen van de evaluatie naar het de interventie die gehouden word. Deze groepen

bestaan uit een controle groep(zonder interventie) en een experimentele groep(met interventie). Het is

bij randomisatie van belang dat de 2 groepen de interventie in dezelfde omstandigheden uit zullen

voeren. Het is dus van belang dat er gekeken word naar samenstelling van de groepen: leeftijd(9-12),

etniciteit, sekse. Wanneer deze omstandigheden bijna gelijk aan elkaar zullen zijn, zullen de uitkomsten

het betrouwbaarste zijn.

De volgende stap van de effect evaluatie is experimentele manipulatie. Hierbij word dus de

experimentele groep(met interventie) blootgesteld aan de interventie. Na de hand worden de 2 groepen

geobserveerd en gekeken naar de verschillen. Het taakspel is een bestaande interventie en er is al een

een manier van observeren gebruikt toen de interventie voor het eerste is uitgevoerd. Om de resultaten

ook te kunnen vergelijken met deze groep zullen wij deze manier van observeren overnemen. (Zie tabel)

Doel evaluatie Neemt het taakgerichte gedrag van de leerlingen

met het taakspel toe? En neemt het regel

overtredende gedrag van leerlingen met het

taakspel af?

Methode observatie

Meetinstrument intervalmetingen

Taakgericht gedrag Observeren en aantal minuten bijhouden wanneer

dit plaats vind

Regel overtedend gedrag Het aantal keer turven wanneer dit plaats vind

(Nederlandse Jeugd instituut, 2003)

18

Daarna volgt er nog een proces evaluatie. Deze evaluatie dient in het veld te worden gedaan omdat je

hierbij gaat kijken of de interventie zelf goed verlopen is en of iedereen de taken heeft volbracht die hij

of zei moest volbrengen. Bij ons is het dus van belang om te kijken of de scholen zich aan de

afgesproken uren hebben gehouden waaraan het taakspel zich moet voldoen en of de leraren zich aan

de juiste lesmaterialen hebben gebruikt. Het is dus van belang om te kijken of de interventie niet is

veranderd. Hierdoor zullen de cijfers de effect evaluatie ook niet meer kloppen en zou er een andere

inschatting gemaakt moeten worden.

Bron: Nederlandse Jeugd instituut(2003) http://www.nji.nl/nl/Kennis/Databanken/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende-interventies/Taakspel Geraadpleegd op 29-10-2013

19

6 Literatuurlijst

http://www.hetccv.nl/binaries/content/assets/ccv/webwinkel/Overzicht_interventies_wijkveiligheid.pdf http://www.denhaag.nl/home/bewoners/stadsdelen-en-wijken/laak/laakkwartier-poorwijk-en-binckhorst.htm http://www.spoorwijk.org/ Centrum voor Jeugd en Gezin Den Haag(december 2011) http://www.anababa.nl/ontwikkeling/kind/tussen-9-en-12-jaar Geraadpleegd op 2-10-2013 Centrum voor Jeugd en Gezin Maasland(2012) http://www.centrumjeugdengezin-maasland.nl/ontwikkeling-basisschoolleeftijd.html Geraadpleegd op 2-10-2013 SLO (2013) http://sociaalemotioneel.slo.nl/thema/algemeen/soc-emot_ontw/ontwikkelschets_7-8/ Geraadpleegd op 3-10-2013

Bron: Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering, een planmatige aanpak

Website:http://mens-en-samenleving.infonu.nl.

http://www.loketgezondleven.nl/i-database/interventies/t/13207/

Bron: Meijer S, (23 Juni 2010) "Psychisch functioneren: Wat zijn de effecten?", Nationaal Kompas . URL Bezocht op 06 Oktober 2013. Bron: Bakker, I (maart 2012) "Kosten en baten van preventie en repressie", Verwey-Jonker . URL Bezocht op 06 Oktober 2013.

Nederlandse Jeugd instituut(2003) http://www.nji.nl/nl/Kennis/Databanken/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende-interventies/Taakspel Geraadpleegd op 29-10-2013

20

Bijlagen

Bijlage 1 Community Assesment

Windshield survey

Huizen en gebieden:

Hoe zijn de buurten hetzelfde (of niet) in architect, materie en constructie?

-dit varieert heel erg van straat tot straat.

-dit varieert heel erg van straat tot straat. Het contrast tussen nieuw en oud is groot.

-Opvallend is dat het grootste gedeelte van de huizen in de straten van de Spoorwijk erg veel op elkaar

lijken. Er zijn dezelfde kleuren bakstenen gebruikt bij de huizen. De meeste woningen zijn

portiekwoningen en Maisonnettes. Er zijn een aantal nieuwbouwhuizen in sommige delen van de

Spoorwijk, maar dit zijn er in verhouding erg weinig.

Hoe zijn de huizen geplaatst? (aan elkaar, afhankelijk, gras gebieden, veel ruimte?)

-er is veel groen aanwezig, de huizen bouw is hier ook heel verschillend. Een mix van nieuw en oud

bouw variëren van elkaar.

-de huizen zijn voornamelijk aan elkaar geplaatst, toch ziet de buurt er wel vrij ruimtelijk uit. Veel groen

is er niet maar er zijn wel groenstreken.

- De huizen zijn vooral aan elkaar geplaatst. Er zijn hier en daar wat parkjes aangelegd, maar er is erg

weinig ‘groen’ in de wijk. Het is vooral volgebouwd met huizen. Bij de nieuwbouwhuizen is wat meer

ruimte en groen in de omgeving.

Wat is de generale conditie van de huizen?

-zoals boven gezegd is het een combinatie van nieuw en oud bouw, maar voornamelijk typerend wel

oude woning die zich in goede staat bevinden.

-hierin kun je een duidelijk onderscheid zien. In een gedeelte van de wijk staan vooral wat verouderde

en verloederde portieken. Daarnaast zijn er ook huizen die wat nieuwer zijn en er over het algemeen

ook wat beter uit zien.

- Het grootste gedeelte van de huizen is slecht onderhouden. Dit valt op aan het houtwerk aan de

buitenkant van de woningen (kozijnen, deuren en deurposten). Het ziet er allemaal een beetje oud uit.

Ruimte gebruik

21

Hoe wordt het land gebruikt? (open ruimte, voor commercie, industrie etc.)

- wat opvalt zijn de eenmanszaken, dit is van Poolse supermarkt tot cafés. Veel verschillende winkeltjes

bevinden zich in Spoorwijk.

- Naast veel woningen en portieken wordt het land vooral gebruikt voor eenmanszaken, slagers,

kapperszaken, Turkse winkels. Ook zijn er een aantal vrij nieuwe speelplaatsen te vinden. Scholen en

kinderdagverblijven zie ik tot mijn verbazing niet terwijl de statistische gegevens toch aangeven dat er

veel jongeren zijn in de wijk.

- Er zijn vooral woningen in de spoorwijk. Er is een hoofdstraat waar veel winkeltjes naast elkaar zitten.

Het zijn veelal eenmanszaken. Deze zitten ook verdeeld over de rest van de wijk, op elke hoek van de

straat zit wel iets zoals een kapper, slager of supermarktje. Verder staan er wat pandjes leeg, maar niet

extreem veel. Opvallend was dat er niet veel industrie in de wijk aanwezig is.

Wat is het kwaliteit van de ruimte? (parken, bloemen of juist vuil op straat)

-het hof van heden bevindt zich in Spoorwijk, door een van de maatschappelijke werkers genaamd

Renée kregen wij te horen dat het de duurste park is in Europa.

Belangrijk buurtcentra in de wijk zijn wijkcentrum De Wissel, de Oase (diaconaal werk) ende Wijkplaats;

zij bieden een uitgebreid aanbod voor verschillende doelgroepen. Voor jongeren is er het

jongerencentrum De Keet.

-de winkeltjes zien er niet allemaal even onderhouden uit, net zoals het grootste gedeelte van de

woningen eigenlijk in Spoorwijk. Groen of bloemen is bijna niet te zien, de straten zien er vrij kaal uit,

wel is het erg schoon op straat viel mij op. Er is bijna geen straatvuil te bekennen.

- Er zijn een aantal parkjes, deze zijn goed onderhouden. Verder zijn er naast de twee parkjes die wij

gezien hebben, weinig bloemen, struiken en bomen in de straten te vinden. Het is verder niet vuil op

straat, juist erg schoon. In de sloten is wel wat afval te vinden.

Wat voor effect heeft dit op de wijkbewoners leven?

-wat ons opvalt is dat de oudere bewoners zich terugtrekken in de buurthuizen waar ze elkaar wekelijks

ontmoeten en waar er tijdvermaak wordt georganiseerd.

- Waarschijnlijk hebben zij niet echt de behoefte om buiten te komen, omdat er niet echt een mooie

omgeving is waar je even lekker kunt wandelen of zitten (behalve dat ene parkje/groenstrookje).

Grenzen

Waar begint de wijk Spoorwijk en waar eindigt het en hoe wordt dit gekenmerkt?

-Spoorwijk begint waar Laakkwartier grenst, tevens grens het ook aan Escamp en Moerwijk.

Er zijn geen zichtbare scheidingen, behalve een spoor dat de grens aan geeft.

-Spoorwijk ligt in de zogeheten ‘spoorbocht’, tussen Rijswijk en Den Haag HS. Aan de westkant van Laak.

Er is verder geen duidelijk kenmerk van waar Spoorwijk begint en waar Spoorwijk eindigt.

22

- De wijk Laak begint naast station Moerwijk en eindigt ongeveer bij de Genestestraat vlakbij het

politiebureau. Dit is een doorgaande drukke weg, met veel auto’s. Verder is het in Spoorwijk zelf vrij

rustig op straat overdag.

Algemene gebieden

Waar zijn de plaatsen waar mensen bij elkaar komen en wat zijn de kenmerken ervan?

-de oudere bewoners komen in de buurthuizen bij elkaar en van de wijkagent hebben we begrepen dat

de jeugd zich terugtrekt op parken , voetbalvelden en hangen op de hoeken.

-tijdens het lopen in de Spoorwijk ben ik een aantal buurthuizen voor ouderen tegen gekomen. De jeugd

hangt vooral in de groenstrook en bij de voetbalvereniging bij laakkwartier.

- Wij denken dat de mensen vooral bij elkaar komen in de seniorenhuizen, de koffiehuizen, andere

buurtverenigingen en op straat voor de Albert Heijn.

De koffiehuizen zitten vooral op de hoeken van straten. De seniorenhuizen zijn ook aardig in het

zicht/vallen op als je voorbij loopt. De uitstraling die het heeft als je er zo voorbij loopt is ‘ouderwets

ingericht’.

Transportatie

Wat zijn de transportatie methodes in de wijk?

-er wordt gebruik gemaakt van tram, bus, auto , scooters en fietsen om zich te verplaatsen. Wat

kenmerkend is voor Spoorwijk dat er op loopafstand een trein halte bevindt namelijk station Moerwijk.

-de wijk ligt op loopafstand van Moerwijk en er rijden trams en bussen door de wijk. Verder zie je veel

mensen op de fiets en brommer.

- Er zijn allemaal goed en net onderhouden wegen aangelegd. Van stenen straten tot fietspaden,

wandelpaden en asfaltwegen. Er is overal goed te komen te voet, met fiets/scooter of auto. Daarnaast

rijd er een tram dwars door de wijk heen en is station Moerwijk erg dichtbij. Ook kan men op een aantal

plaatsen de bus nemen.

Hoe beïnvloeden de transportatiemethodes de leven van de mensen? (kans op ongeluk etc.)

- De doorgaande wegen die leiden naar andere wijken en gebieden zijn breed en voorzien van

stoplichten, zebrapaden, voetgangers- en fietspaden. De straten die naast de doorgaande

wegen liggen zijn smal, hebben verkeersdrempels en zijn niet erg overzichtelijk.

- De doorgaande wegen die leiden naar andere wijken en gebieden zijn breed en voorzien van

stoplichten, zebrapaden, voetgangers- en fietspaden. De straten die naast de doorgaande

wegen liggen zijn smal, hebben verkeersdrempels en zijn niet erg overzichtelijk.

23

- De transportatiemethodes zijn goed aangelegd. De kans op ongelukken lijkt klein, omdat er bijna

overal netjes fietspaden en wandelpaden zijn aangelegd.

Service Centra

Zijn er service centra in de wijk Spoorwijk en zo ja welke? ( recreatiecentrum,

gezondheidscentrum etc. maar ook praktijken van dokters, tandartsen, fysiotherapeuten etc.)

- Buurtcentrum de Wissel is een centrum waar diverse buurtbewoners samen komen. Er bevinden zich

in verschillende straten, veel al naast elkaar, tandartsen, apotheken en kapperszaken. Dokterpraktijken

zijn niet opgevallen.

- Buurtcentrum de Wissel is een centrum waar diverse buurtbewoners samen komen. Er bevinden zich

in verschillende straten, veel al naast elkaar, tandartsen, apotheken en kapperszaken. Dokterpraktijken

zijn niet opgevallen.

- Er zijn in ieder geval fysiotherapeuten in de Spoorwijk te vinden. Hier zijn we langs gelopen. Ons is niet

opgevallen dat er een gezondheidscentrum aanwezig is, hoewel het mogelijk is dat deze wel bestaat.

Recreatiecentrums zijn er genoeg. We zijn drie seniorencentra tegen gekomen en een aantal

koffiehuizen.

Winkels

Waar winkelen de bewoners?

- De wijk bevat een lange winkelstraat, maar het is er erg stil. Het is voor ons nog niet bekend of hier ook

daadwerkelijk mensen komen om te winkelen. De straat wordt gekenmerkt door vlagen waarop staat

dat het een winkelstraat is.

- in de wijk bevind zich één duidelijke winkelstraat.

- Waarschijnlijk winkelen de bewoners in de hoofdstraat van Spoorwijk. Hier zijn aan weerszijden veel

winkeltjes aanwezig. Verder zullen zij hun eigen vaste winkeltjes hebben waar zij heen gaan, aangezien

in veel straten eenmanszaakjes zitten. Om echt goed te winkelen denken wij dat de mensen naar het

centrum van Den Haag gaan. Hier zitten meer kledingwinkels en andere winkelketens.

Hoe reizen zij om te winkelen?

- Bewoners bewegen zich vooral voort door een hulpmiddel zoals scootmobiel, te voet of met de

auto. Fiets kom je weinig tegen.

- op de fiets, brommer en lopend.

- Als zij in de Spoorwijk blijven waarschijnlijk te voet of met de fiets. Als zij naar het centrum van

Den Haag willen, lijkt de trein of tram ons het meest logisch.

24

Wat voor winkels en goederen zijn beschikbaar in de Spoorwijk?

- Er is een grote supermarkt van een bekend supermarktketen, verder in de wijk bevinden zich kleinere

gespecialiseerde zaakjes zoals groenteboeren, kaasboeren, slagerijen, allen met een andere kom af.

(Turks, Marokkaans, Pools, e.d. )

- de winkelstraat bestaat voornamelijk uit eenmanszaken en opvallend 1 Albert Heijn. De

eenmanszaken zijn voornamelijk slagers, groentezaakjes, kappers en Turkse winkeltjes. Echt kleding

zaken zijn er niet te vinden, wel van die ‘markt’ kleding winkeltjes.

- Vooral eenmanszaakjes. Hierbij moet je denken aan kleine kleding boetiekjes, elektronicazaakjes,

slagers, bakkers, kappers en supermarktjes. Alle goederen zijn te verkrijgen in de Spoorwijk.

Straat scene

Wat zie je op straat? Denk aan moeder met baby’s, tieners, werkloze mannen, door tot door

verkooppersonen.

- Er waren weinig mensen op straat. Een enkele moeder moet kinderwagen en wat mensen op leeftijd

(bejaarde).

- opvallend genoeg waren er vrij weinig mensen op straat, zo af en toe zag je iemand voorbij rijden op

de scooter of fiets, hier en daar zag je wat mensen op straat, maar het zag er erg rustig uit. Opvallend

was dat er ook vrij weinig jonge kinderen te zien waren op straat, en zelfs in de speeltuintjes zag je maar

1 of 2 kinderen spelen. Het zag er uitgestorven uit.

- Overdag zijn er vooral veel bejaarden mensen te vinden op straat. Verder is het erg leeg/stil op straat.

Waarschijnlijk zijn de meeste mensen aan het werk en de kinderen op school.

Zie je ook dieren als huisdieren, straatkatten en honden, wachthonden?

- Er loopt een enkeling met een hond over straat.

- Bijna niet.

- Opvallend was dat we eigenlijk zeer weinig tot geen huisdieren op straat hebben gezien. Ook

geen mensen die bijvoorbeeld hun hond aan het uitlaten waren.

Gemeenschap groei

Zie je tekens van gemeenschap groei als makelaar borden, nieuwe constructies,

remodelleren, straat reparatie, politieke posters, wijkbijeenkomst posters.

- Er staan maar weinig huizen te koop in Spoorwijk. Bij navraag aan de secretaris van de

voetbalvereniging is gebleken dat een hoop huizen in onderhuur wordt geplaatst, omdat het toch niet

verkocht word. Het contrast tussen nieuwbouw en oudbouw is enorm groot.

- nee. Er staan geen huizen leeg, er is geen aanname dat er projecten qua nieuwbouw zijn. Ook posters

zijn niet te zien.

- Er waren wat ‘te koop’ borden te vinden. Verder waren er weinig nieuwe constructies/nieuwbouw te

vinden. Wel waren er wat nieuw aangelegde speeltuintjes. Geen tekenen van remodelleren. Wel was te

25

zien dat het asfalt, de strepen op de weg en de fietspaden goed onderhouden waren.

Verder hebben we geen politieke posters/wijkbijeenkomst posters gezien. Wel posters voor

festivals/dancefeesten.

Zie je tekens van wijk vermindering als vuil?

- Het huisvuil word wekelijks opgehaald en de wijk ziet er netjes en schoon uit.

-de wijk ziet er netjes uit, er is bijna geen zwerfafval of straatvuil te zien.

-Dat viel erg mee. Vooral de (huur)huizen zagen er wat slechter uit aan de buitenkant. Verder was het

netjes op straat.

Etniciteit en religie Spoorwijk telt op het moment van onderzoek 3.407 inwoners Etniciteit in procenten in Spoorwijk. Nederlands 31 Turks 14 Marokkaans 10 Surinaams 26 Antilliaans en Arubaans 4 overig-geindustrialiseerd 9 overig niet-geindustrialiseerd 6

Welk bewijs zie je van etnische karakteristieken van de mensen? (winkels, religieuze

instanties, informatie welk niet in het Nederlands getoond word)?

-wij zagen een hindoestaanse tempel toen we door het buurt liepen.

-etnische karakteristieken zijn vooral terug te zien aan de winkels, ik heb veel Turkse winkels gezien

maar ook Poolse winkels. In de groenstrook zag ik bordjes waarop een verbod van alcohol werd

aangeduid op een manier waarop niet Nederlands sprekende mensen het ook begrepen. Ook heb ik een

kerk gezien en een aantal gebedsruimten. In de flats zag ik ook een hoop schotels waar je uit op zou

kunnen maken dat er veel allochtone mensen wonen.

- Er waren veel buitenlandse winkels, zoals islamitische slagerijen, Poolse supermarkten, buitenlandse

groenteboeren en koffiehuizen aanwezig.

Media

Zijn er TV antennes?

- Tv antennes zijn nauwelijks aanwezig in de wijk.

- dit is me niet opgevallen.

- Ja, vooral bij de wat oudere (huur)huizen waren vele antennes aanwezig.

Welk media lijkt het meest belangrijke te zijn voor de bewoners?

- n.n.b.

26

- ik heb op een aantal plaatsen de radio gehoord terwijl ik langs een woning of portiek liep, dus ik

denk dat de radio een grote rol speelt in het leven van deze mensen.

- De televisie/radio.

Wijkpersoonlijkheid

Hoe beïnvloedt de wijk je zintuigen?

Geeft de wijk jou een comfortabel gevoel of oncomfortabel niveau?

- de wijk gaf mij opvallend genoeg geen oncomfortabel gevoel. Ik voelde me vrij op mijn gemak terwijl ik door de wijk liep en had eigenlijk verwacht dat ik me erg oncomfortabel zou voelen. Toch zou ik zelf niet in een dergelijke wijk willen wonen, want ik kan me voorstellen dat er ’s avonds in de wijk een andere sfeer hangt en je over het algemeen toch ziet dat het een achterstandswijk is.

- Het is vooral een beetje een saaie wijk, waar weinig gebeurd en waar het er allemaal wat

somber uit ziet. Het is overdag niet een hele vervelende wijk om in rond te lopen. Ons lijkt het ’s

avonds minder prettig om daar alleen rond te lopen.

Needs Assement voor onderzoek

In de gemeente Den Haag is in de wijk Spoorwijk onderzoek verricht naar kwaliteit van leven en

gezondheid, gedrag en omgevingscondities en determinanten. Deze drie zijn nodig om te kunnen

analyseren hoe Spoorwijk in elkaar zit en welke interventie toegepast zou kunnen worden.

Analyse kwaliteit van leven en gezondheid

Om een analyse te kunnen maken voor de kwaliteit van leven en gezondheid, zullen er eerst een aantal

demografische kenmerken worden uitgelicht waaronder, geboorte- sterftecijfer, bewonersaantal,

etniciteitsgroepen, leeftijd, huishoudensamenstelling en inkomen. Ook word er gekeken naar de

criminaliteit in de wijk in vergelijking met de rest van Den Haag en schoolverzuim onder jongeren, zodat

hieruit verder gekeken kan worden hoe dit aangepakt kan worden.

Spoorwijk t telde op 01 januari 2013 4161,de prognose voor de bevolkingsgroei van deze wijk is

dat het af zal nemen tot 2020. In vergelijking met Laak en de overige delen van Den Haag loopt

Spoorwijk achter op het bewonersaantal.

Aan de hand van een community analyse is er onderzoek verricht naar de wijk Spoorwijk te Den Haag.

Dit onderzoek bestaat uit drie fases;

Het identificeren van de wijk

Community survey

Afgenomen interviews en enquêtes inclusief de uitwerking hiervan.

27

Identificeren van de wijk Spoorwijk is een Haagse wijk in het stadsdeel Laak die voor het grootste gedeelte gebouwd is in de jaren

dertig. De wijk ligt ‘in de spoorbocht’ tussen Rijswijk en Den Haag HS, aan de westkant van Laak.

Het onderzoek is een gericht onderzoek op een probleem wat zich speelt in Spoorwijk; een hoog

criminaliteit percentage in vergelijking met overige delen van Den Haag. De vraag van de opdrachtgever

luidt dan ook: ‘zet een interventie op voor jongeren tussen de 9 en 12 jaar oud, ter voorkoming dat zij

het criminele pad op gaan’.

Uit een interview is gebleken dat de jongeren in Spoorwijk al op jonge leeftijd het criminele pad opgaan.

Om een goed beeld te kunnen creëren is er literatuuronderzoek verricht naar de SES van de bewoners

van Spoorwijk, etniciteit en de criminaliteitscijfers.

Spoorwijk telde op 01 januari 2013 4161 bewoners, waarvan in de categorie jongeren (0-19 jaar), 63,2%

in de categorie overige bewoners (20 tot 64 jaar) en 6,2% ouderen (65 jaar en ouder) zich bevinden.

Sinds 2002 is het aantal jongeren en ouderen gestegen, alleen de categorie overige bewoners is gedaald.

De gemiddelde leeftijd van de bewoners is 32,8 jaar, dit ligt lager dan het gemiddelde van Den Haag.

(Bijlage 2, grafiek 1 en 2.)

Ruim driekwart van de bewoners van Spoorwijk is allochtoon. Van deze groep mensen bestaat bijna de

helft uit Surinamers. Turken en Marokkanen hebben een kleiner aandeel, de overige etniciteitgroepen

komen uit andere Niet Westerse landen. Uitgespreken met bewoners is gebleken dat de kleine groep

bewoners van Nederlandse komaf, voornamelijk families zijn die er al decennia lang wonen. (Bijlage 2,

grafiek 3.)

Van de 1804 huishoudens die werden geteld op 01 januari 2013 bestaat ruim de helft uit alleenstaand

en iets minder dan de helft uit samenwonend met kinderen. (Bijlage 2, grafiek 4.)

Van al deze bewoners werkt 61%. De helft van alle werkende heeft laag inkomen, waarvan het

gemiddelde inkomen €22.100 bedraagt per inkomstenontvanger. Hieruit kan geconcludeerd worden

dat Spoorwijk een ‘arme wijk’ is. (Bron: CBS, 2010. Geraadpleegd op 18 september 2013)

Omdat Spoorwijk een arme wijk is, is er ook gekeken naar de criminaliteit in de wijk, onder criminaliteit

word in dit onderzoek vernieling, mishandeling, diefstal, straatroof en zakkenrollerij verstaan.

Spoorwijk is een te kleine wijk om een goed beeld te kunnen creëren van de criminaliteit die er wordt

gepleegd, daarom is deze samengevoegd met Laakkwartier.

Als al deze gegevens bij elkaar gezet worden, is duidelijk zichtbaar dat de criminaliteit in Spoorwijk en

Laakkwartier in sommige gevallen in viervoud verdubbeld is in vergelijking met de overige wijken in Den

Haag. In 2012 werden er 4362 aangifte gedaan van criminaliteit. (Bijlage 2, grafiek 5 en 6.)

Naast de inkomsten- en criminaliteitsstatistieken is er ook gekeken naar het gemiddelde

opleidingsniveau van de bewoners en schooluitval onder jongeren.

Om een indicatie te geven welk opleidingsniveau de bewoners van Spoorwijk hebben, is er gekeken naar

wat het hoogst afgeronde opleidingsniveau is van de stadsdelen. Er zijn geen specifieke cijfers bekend

van Spoorwijk. In vergelijking met de stadsdelen waar ook cijfers van bekend zijn, doet het stadsdeel

Laak het redelijk. Ongeveer 37% van de bewoners heeft het middelbaar onderwijs afgerond, 25% heeft

28

het lager onderwijs afgerond, 12% heeft geen opleiding genoten en 26% heeft hoger onderwijs afgerond

Spoorwijk behoort tot ‘krachtwijken van Den Haag’. Dit houdt in dat deze wijken extra subsidie krijgen

voor diversen projecten. Een van deze projecten zijn ‘Voorscholen’. Dit zijn scholen voor kinderen met

een leer/ schoolachterstand. Op voorscholen wordt er gewerkt om peuters en kleuters om de

achterstand m.b.t. het basisonderwijs zo veel mogelijk in te halen. Daarnaast wordt er gekeken naar het

leerlingengewicht. Dit is een soort van ‘achterstandsrugzakje’ . Deze gewichten worden gemeten aan de

hand van het opleidingsniveau van de ouders. Hoe hoger het gewicht, hoe meer subsidie de school krijgt

voor deze kinderen. In de onderstaande grafiek is duidelijk zichtbaar dat de jongeren in Spoorwijk van 0

tot 6 jaar in vergelijking met de rest van Den Haag een hoge achterstand hebben. (bron:

denhaagbuurtmonitor.nl geraadpleegd op 18 september 2013) (Bijlage 2, grafiek 8.)

Community survey

Aan de hand van het Wind Shield Survey formulier (WSS) en interviews met bewoners uit Spoorwijk, is

er een analyse opgesteld van gedrag en zijn de omgevingscondities in kaart gebracht. (bijlage 2.)

Analyse van gedrag:

De bewoners van Spoorwijken lijken op het oog gesloten mensen, die vooral bezig zijn met zichzelf en

niet met de mensen om hen heen. Het is een wijk die bestaat uit een mix van allochtonen en

autochtonen, waarvan de autochtonen al generaties lang in de wijk/ bepaalde straten wonen. Na het

voeren van gesprekken met buurtbewoners kan de conclusie getrokken worden dat de mensen open

staan voor een gesprek, behulpzaam zijn, maar voor gelijkwaardig aan elkaar zijn.

Analyse van omgevingscondities:

De omgevingscondities zijn tweemaal onderzocht op verschillende dagen en tijdstippen door

verschillende onderzoekers. Om de omgevingscondities in kaart te brengen is er gebruik gemaakt van

een WindShield Survey-formulier (WSS). In combinatie met de gelopen route is Spoorwijk in kaart

gebracht. De volledig ingevulde WSS zijn terug te vinden in de bijlage.

In het algemeen bevatten de straten van Spoorwijk een mix tussen nieuw- en oudbouw rijtjeshuizen die

aan relatief brede straten staan, waarin zich her en der wat groen bevind. In de wijk is een groenstrook

aanwezig en een klein parkje wat het Hof van Heden wordt genoemd.

De meeste huizen zijn redelijk onderhouden, in sommige straten zijn de huizen verloederd.

De kwaliteit van de ruimte wordt redelijk goed benut, er zijn een boel (eenmans) zaken van diversen

etnische komaf (slager, bakkerij e.d.) inclusief een lange winkelstraat waar zich een grote

supermarktketen heeft gevestigd,. Daarnaast bevinden zich een aantal speeltuinen en speelpleintjes in

de wijk, er zijn diversen koffiehuizen en buurtcentra voor jong en oud en de straten zijn kaal maar wel

29

schoon.

30

Bijlage 2 Interviews

Interview 1. Jeroenschool

Interview met de JeroenSchool te Spoorwijk Den Haag

Door: Merel en Sabrina

Dag: 01-10-2013

Tijd 12.00-12.30

Gesproken met: Paul Stolk(maatschappelijk werker in dienst van Jeroen School)

Contactgegevens: pstolk@jerschool.lucasonderwijs.nl

1. Wat voor school is de Jeroenschool?

Wij zijn een multiculturele basisschool. Er wordt prisma-onderwijs gegeven voor kinderen in de

leeftijd van 9 tot 12 jaar. (Het prisma-onderwijs is onderwijs voor leerlingen die een

taalachterstand hebben, omdat ze op late(re) leeftijd naar Nederland zijn gekomen. In dit

onderwijs wordt er 4uur in de ochtend keihard gewerkt om de Nederlandse taal op niveau te

krijgen, ’s middags krijgen de kinderen spelenderwijs les om te kijken welke cognitieve

vaardigheden ze verder kunnen ontwikkelen. Zo wordt er muziekles gegeven, zijn er drama

(toneel)lessen en tekenlessen. Deze lessen hebben als doel, om naast hun Nederlands ook te

kijken waarin ze nog meer goed zijn en zich verder kunnen ontwikkelen m.b.t. overgang naar de

middelbare school. Deze lessen zijn ook handig voor de sociale contacten die gelegd kunnen

worden.)

2. Wat voor leerlingen heeft de Jeroenschool?

De Jeroenschool telt 370 leerlingen met 43 nationaliteiten. De leerlingen komen uit diversen

landen zoals Italië, Somalië, Spanje, België en Polen.

Veelal trekken de ouders van deze kinderen naar Nederland door de economische crisis in hun

land in de hoop op een betere toekomst hier.

3. Met welke instellingen werkt de Jeroenschool samen?

Ik zelf ben in dienst van de Jeroenschool( 4 dagen per week), daarnaast werken wij samen met

wijkagent, stichting Oase en de Stek.

De jeroensschool is in gesprek met de gemeente om een Brede Buurt School te worden, hierin

wordt de school niet alleen gebruikt als school maar word het gebouw ook na lestijd gebruikt.

Verder is het druk bezig om contacten te leggen met de Oase en nog een aantal instellingen, het

werkt veel al samen met politie, maatschappelijk werker, jeugdzorg e.d. Ook vragen wij inzet

van de ouders en wat zij kunnen betekenen voor de school en buurt.

4. Op welk gebied(en) doen problemen zich voor?

De meeste kinderen hier op school zijn kinderen met een ‘rugzakje’. Deze kinderen hebben veel

al problemen op sociaal gebied, emotionele situaties, cognitieve problemen, een taalbarrière of

ouders worden door de verhuurder van hun woning volledig uitgebuit zodat ze geen financiële

middelen meer overhouden om hun kinderen iets te bieden.

31

5. Welke kinderen zitten hierop school?

Het zijn voornamelijk kinderen die in Spoorwijk woonachtig zijn

6. Wie nemen jullie aan op school?

Wij maken geen onderscheid, iedereen wordt aangenomen er is geen selectie hierin.

7. Wat doen kinderen in vrije tijd?

Veel ouders hebben het financieel niet breed , of ze zijn niet op de hoogte van de activiteiten die

plaatsvinden in de buurt hierdoor missen kinderen vaak de activiteiten die er zijn. Wij proberen

ouder en kind te betrekken bij deze activiteiten door stichting Oase en de Stek te gebruiken als

locatie. Daarnaast zijn we bezig om het schoolgebouw na 16.00uur open te stellen, zodat het

gebruikt kan worden als plek waar veel gedaan kan worden voor de ouders van deze kinderen.

Hierbij valt te denken aan extra taallessen, maar ook les op het gebied van kunst, muziek en

cultuur.

Wij bieden als Jeroenschool ook schoolzwemmen aan, aan kinderen die in groep 5 zitten. Alle

kinderen die later op deze school terecht zijn gekomen, hebben helaas niet deze mogelijkheid

om zich nog aan te melden voor schoolzwemmen.

8. Kunt u iets vertellen over de criminaliteit in de wijk?

de criminaliteit in Spoorwijk is behoorlijk hoog. De meeste ouders van de kinderen hebben geen

geld voor de activiteiten die voor de kinderen worden georganiseerd of zijn er niet van op de

hoogte. Veelal gaan de kinderen op straat spelen of hangen. In sommige gevallen komen deze

kinderen al op zeer jonge leeftijd (10 jaar) in aanraking met criminaliteit. Hier valt te denken aan

bijvoorbeeld het stelen van autoradio’s e.d. Ik raad het jullie dan ook af om in de avonduren

door de wijk te lopen. Sommige delen van de wijk zijn ’s avonds niet veilig. In de gehele wijk is er

24uur bewaking van camera’s.

9. Wat kunnen de kinderen nog meer doen in de wijk?

Voor de jongens die voetballen kunnen ze terecht bij ’ t Zandje, of voetbalvereniging van Laak.

Daarnaast zijn er veel verschillende kleine organisaties die heel veel willen doen, maar niet

duidelijk communiceren, waardoor veel acitiviteiten gemist worden en het erg onoverzichtelijk

wordt. Als advies zou voor de gemeente zou ik stoppen met de verschillende subsidies aan alle

kleine organisaties en stop deze allemaal bij elkaar zodat alles overzichtelijker wordt en laat de

school zelf alles beslissen.

10. Werken jullie met de basisschool ‘De Spoorzoeker’ samen?

Wij hebben geen contact met elkaar, het is iets uit het verleden. Het kan misschien ook liggen

aan dat wij SBO kunnen bieden. (SBO is speciaal onderwijs voor kinderen met een handicap,

chronische ziekte of stoornis.)

32

Interview 2.

Samenvatting interview met politie te Spoorwijk, Den Haag

Door: Laura en Angela

Dag: 09-09-2013

Tijd 12.00-12.30

Gesproken met: Eric Borst, wijkagent Spoorwijk

Contactgegevens: Eric.borst@haaglanden.politie.nl twitter: @WijkagentEric.

Gegevens bureau Laak: Slachthuislaan 25 2521 SB Den Haag. Gegevens Eric Borst: 0800-7000.

Politie Haaglanden bureau Laak – interview met wijkagent Spoorwijk Eric Borst.

Maandag 9 september hebben wij het politiebureau Laak bezocht. Tot ons genoegen was er een

wijkagent actief in de spoorwijk aanwezig, hier hebben wij ongeveer een half uur mee kunnen praten.

Eric Borst is een zeer actieve wijkagent met liefde voor de wijk. Hij verteld ons dat de Spoorwijk een erg

interessante wijk is. Naast de duidelijke problematiek waar de wijk om bekend staat, is het ook een erg

leuke wijk met vooral ook leuke mensen. Hij dat hij het erg leuk vind om in Spoorwijk te werken. Een van

de aandachtspunten waar de politie zich op richt zijn de woninginbraken. Vooral in het nieuwere

gedeelte van Spoorwijk word veel ingebroken. Dit verbaasde ons eigenlijk, want het oudere gedeelte

van de wijk zag er naar onze mening juist zo ‘aantrekkelijk’ uit voor inbraken, aangezien de huizen er wat

verloederd uit zagen. Een ander grootschalig project waar bureau laak mee bezig is, is de overlast van

(hang)jongeren. Deze jongeren variërend van leeftijd 13 tot 24 ongeveer hangen vooral rond

laakkwartier rond, dit is volgens Eric wel degelijk Spoorwijk. Deze jongeren hangen hier op een soort

openbare ruimte, omheind met een hek. Deze ruimte wordt beheerd door de gemeente. Ze zorgen voor

overlast aan omliggende woningen door daar met grote groepen tot laat te hangen. Ze zijn daar vaak

het grootste gedeelte van de dag en zelfs ’s nachts blijven ze daar hangen. Ook het spijbelen van een

gedeelte van de jongeren probeert Eric aan te pakken. Hij verteld ons dat een aantal van de

buurtbewoners zich bedreigt voelen door de vrij grote groep jongeren.